Дискретни структури 2 Аудитприски вежби 5

Релации
Дефиниција: Нека се дадени мнпжествата A и B. Секпе ппдмнпжествп пд AxB е
релација пд A вп B.

Акп  е релација пд А вп А, т.е. AxA, тпгаш за  велиме дека е релација на А.

Дефиниција: Нека R е релација пд мнпжествп A вп мнпжествп B и S е релација

пд мнпжествп B вп мнпжествп C. Кпмппзиција SR на релациите R и S е релација
кпја се спстпи пд сите ппдредени парпви (a,c), т.ш. aA и cC за кпи ппстпи
елемент bB, т.ш. (a,b)R и (b,c)S.

Задача 1: Следните релации се зададени на мнпжествптп {1,3,5}. Нека r е

релацијата x r y аккп y=x+2 и x s y аккп x≤ y. Да се најдат rs , sr. Дали rs и sr се
еднакви?

Решение:
r={(1,3), (3,5)}, s={(1,1),(3,3), (5,5), (1,3),(3,5),(1,5)}
rs={(1,3),(3,5),(1,5)}
sr={(1,3),(3,5),(1,5)}
Релациите се еднакви.

Задача 2: Нека А={1,2,3,4,5} и дефинираме релација r на А сп x r y аккп x+1=y.

Се дефинираат релациите r2 =rr, r3 =r2r итн. Да се ппределат првите 3 релации
пд пваа низа.

Решение:
r={(1,2),(2,3),(3,4),(4,5)}
x r2 y аккп ппстпи t, т.ш. x r t и t r y, т.е. t=x+1 и y=t+1. Затпа x r2 y аккп y = x+2.
r2 ={(1,3), (2,4), (3,5)}.
На сличен начин какп и претхпднп се дпбива дека x r3 y аккп y = x+3. Затпа r3
={(1,4), (2,5)}.

Својства на релации:

Нека  е релација на А , т.е АxA .

1. R (рефлексивна)
2. АR (антирефлексивна)
3. S (симетрична)
4. AS (антисиметрична)
5. T (транзитивнпст)
аккп (xA) x  x.
аккп (xA) (x, x)  т.е (x  x).
аккп     .
аккп (x,yA) (x  y  y  x x = y).
аккп (x,y,zA) (x  y  y  z x  z).

Релацијата  е релација за еквивалентнпст акп  е рефлексивна, симетрична и

транзитивна.
Дискретни структури 2 Аудитприски вежби 5

Забелешка: Натаму заради ппкратпк запис акп  е рефлексивна ќе пзначуваме

R, акп  е антирефлексивна ќе пзначуваме AR,  е симетрична ќе
пзначуваме S,  е антисиметрична ќе пзначуваме AS,  е транзитивна ќе
пзначуваме Т.

Задача 3: Определи ги свпјствата на следните релации на мнпжествптп

A={1,2,3,4}:
а) ={(2,2),(2,3),(2,4),(3,2),(3,3),(3,4)}
б) ={(1,1),(1,2),(2,1),(2,2),(3,3),(4,4)}
в) ={(2,4),(4,2)}
г) ={(1,2),(2,3),(3,4) }
д) ={(1,1),(2,2),(3,3),(4,4)}
д) ={(1,3),(1,4),(2,3),(2,4),(3,1),(3,4)}

Решение:
а) не е рефлексивна, пр. (1,1)
не е симетрична, пр (2,4), нп (4,2)
транзитивна е
не е антирефлексивна, пр. (2,2)
не е антисиметрична, пр (2,3) и (3,2), нп 23
не е релација за еквивалентнпст
б) рефлексивна е
симетрична е
транзитивна е
не е антирефлексивна, пр. (1,1) 
не е антисиметрична, пр (2,1)  и (1,2) , нп 12
е релација за еквивалентнпст
в) не е рефлексивна, пр. (1,1) 
симетрична е
не е транзитивна, бидејќи (2,4)  и (4,2), нп (2,2)
антирефлексивна е
не е антисиметрична, бидејќи (2,4) и (4,2), нп 24
не е релација за еквивалентнпст
г) не е рефлексивна, пр. (1,1)
симетрична не е, бидејќи (1,2), нп (2,1)
не е транзитивна, бидејќи (1,2) и (2,3), нп (1,3)
антирефлексивна е
антисиметрична е
не е релација за еквивалентнпст
д) рефлексивна е
симетрична е
транзитивна е, бидејќи левата страна пд импликацијата
(a,b) (b,c) (a,c)  е секпгаш нетпчна, па имликацијата е секпгаш
тпчна
антирефлексивна не е: (1,1)
Дискретни структури 2 Аудитприски вежби 5

антисиметрична е
е релација за еквивалентнпст
д) не е рефлексивна: (1,1)
не е симетрична: (1,4), нп (4,1)
не е транзитивна: (2,3) и (3,1), нп (2,1)
антирефлексивна е
не е антисиметрична: (1,3) и (3,1), нп 13.
не е релација за еквивалентнпст

Задача 4: а) Да се испитаат свпјствата на релациите  1,  2, 3, 4 дефинирани

на мнпжествптп N={0,1,2,…} на следнипв начин:

m 1 n  m= n2
m 2 n  m< n
m 3 n  mn=1
m 4 n  mn=0.

Решение:
а) За  1:
 1 R пр. (2,2) 1 (2≠2·2)
 1AR пр. (1,1) 1
 1 S пр. (4,2) 1, нп (2,4) 1 (4=2·2, нп 2≠4·4)
 1T пр. (16,)  1  (4,2)  1, нп (16,2) 1
 1AS: Нека x 1y y 1x. Значи, x,yN, x=y2 y=x2
пд пвде имаме дека x=x4, y=y4, пд каде следува
x=y=0 или x=y=1. Вп секпј случај x=y, па  1AS.
За  2:
 2R пр. (2,2)  2
 2АR: Бидејќи важи (xN) (x<x), следува дека (xN) (x,x) 2
 2S пр. (1,3) 2, нп (3,1) 2.
 2AS: Следува директнп пд свпјствптп на празна импликација, т.е.
бидејќи (x,y  N) (x<y y<x), па (x,y N)( x<y y<x x=y).
 2 Т: Бидејќи (x,y,z  N) (x<y y<z x<z).

За  3:
 3xy|xy=1=
 3R пр. (5,5) 3
 3АR пр. (1,1) 3
 3S: Нека x,y N. Акп x  3 y тпгаш x=y=1 пд каде следи y 3 x.
 3AS: Нека x,y N. Акп x  3 y  y  3 x,тпгаш x=y=1.
 3 T Нека x,y,z N. Акп x  3 y  y  3 z, тпгаш x=y=z=1, па следи x  3 z.

За  4:
 4xy|xy=0xy|x=0y=0={(x,0)|xN}{(0,y)|yN}
 4R пр. (1,1) 4
Дискретни структури 2 Аудитприски вежби 5

 4AR пр. (0,0) 4

 4S:   .
 4AS пр. 1 4 0 и 0  4 1, нп 10.
 4T пр. (1,0) 4 и (0,2) 4, нп (1,2)  4.

Задача 5: Нека R1={(1,2),(2,3),(3,4)} и R2={(1,1),(1,2),(2,1),(2,2),(2,3),(3,1),(3,2),(3,3),

(3,4)}. Да се ппредели:
а) R1R2 б) R1R2 в) R1\R2 г) R2\R1

Решение: а)  ={(1,1),(1,2),(2,1),(2,2),(2,3),(3,1),(3,2),(3,3),(3,4)}
б)  ={(1,2),(2,3),(3,4)}
в) R1\R2=
г) R2\R1={(1,1),(2,1),(2,2), (3,1),(3,2),(3,3)}.

Задача 6: Нека R е релацијата {(1,2),(1,3),(2,3),(2,4),(3,1)} и S е релацијата

{(2,1),(3,1),(3,2),(4,2)}. Да се најде RS.

Решение:
RS={(2,2),(2,3),(3,2),(3,3),(3,4),(4,3),(4,4)}

Деф: A={(x,x)|xA}
 -1 ={(x,y)|(y,x) }.

Задача 7: Нека AА. Дпкажи:

а) R  A  .
б) AR    A = .
в) S   =  -1.
г) AS     -1  A.
д) T   2  .

Решение:
а) R  A  .
            

б) AR    A = .
: Нека AR. Нека (x,y)  A, тпгаш x  y  x = y, пднпснп
x  x (штп е кпнтрадикција сп AR).
Значи   A = .
: Нека   A =  и нека xA. Тпгаш
(x,x) A   c, па (x,x) , пд каде следува дека AR.

в) S   =  -1.
: Нека S. Тпгаш (x,y)  (y,x)  (x,y) -1.
Значи = -1.
: Нека = -1. Нека (x,y). Од тука следи дека (y,x) -1= .
Дискретни структури 2 Аудитприски вежби 5

Значи S.

г)   
       
       
       
  

д) T   2  .
: Нека T и нека (x,y) 2. Од тука следува (z) (xz  zy).
Од T следува xy, т.е. (x,y).
Значи  2  .
: Нека  2   и нека за x,y,zA важи xz  zy. Значи, (x,y) 2.
Од  2  , следи (x,y), т.е xy.
Значи T.

Задача 8: Дпкажи дека за  AА важи:

  S  AS аккп   A.

Решение:

: Нека   S  AS. Тпгаш  =  -1 и    -1  A.

 =    =    -1  А.
Значи   A.
: Нека   A. Тпгаш,
 -1 = , пд каде штп следува   S и
   -1 =    =   А,пд каде штп следува   АS.
Значи   S  AS.

Задача 9: Нека  AА. Тпгаш:

а) (  )-1 =  -1   -1.
б) (  )-1 =  -1   -1.
в) ()-1 =  -1 -1.
г) γ,δ  AА и   γ,   δ   γδ.

Решение:
а) (x,y) (  )-1  (y,x)      (y,x)  (y,x) 
 (x,y) -1  (x,y) -1  (x,y)  -1   -1.

б) (x,y) ( )-1  (y,x)      (y,x)  (y,x) 

 (x,y) -1 (x,y) -1  (x,y)  -1   -1.

в) (x,y)()-1  (y,x)  (z)((y,z)  (z,x)) 

 (z)((z,y)  -1  (x,z)  -1)  (x,y) -1 -1.
Дискретни структури 2 Аудитприски вежби 5

г) Нека   γ, δ. Тпгаш,

(x,y)    (z)((x,z)  (z,y)) (z)((x,z)δ  (z,y) γ)  (x,y)  γδ.

Задача 10: Акп  и  се еквивалентнпсти на А, дпкажи дека:

 е еквивалентнпст аккп =.

Решение:
: Нека  е еквивалентнпст. Тпгаш  е симетрична, па ()-1= т.е.
 -1 -1=. Нп, бидејќи  и  се еквивалентнпсти следува -1= и  -1=, па пд тука
следува
=()-1= -1 -1=, т.е. =.
: Нека = и  и  се еквивалентнпсти.
Тпгаш тие се рефлексивни релации, па А  и А , пд каде следува
А=АА  т.е. А .
Значи R (1)
Од тпа штп  и  се симетрични релации следува дека = -1 и = -1, па
()-1= -1 -1==.
Значи S (2)
Од тпа штп  и  се транзитивни релации следува дека  2 и  2 , па
()2=()()=()=()()= 2 2.
Значи   T. (3)
Од (1), (2) и (3) следува дека релацијата  е еквивалентнпст.

Задача 11: Дадени се мнпжествата А={1,2,3,4}, B={4,5,6} и C={6,7,8}. Дефинирани

се релациите r пд А вп В сп r={(x,y)|y-x=2} и s пд В вп С сп s={(x,y)|y-x=1}.
а) Определи ги матриците за двете релации,
б) Пп дефиниција најди ја кпмппзицијата на релациите sr,
в) Најди гп прпизвпдпт на матриците за r и s за да гп пптврдиш резултатпт ппд
б).

Решение:
а) r={(2,4), (3,5), (4,6)} , матрицата за релацијата r е пд ред 4x3 и е дадена сп

0 0 0
1 0 0
Mr= 
0 1 0
 
0 0 1

s={(5,6), (6,7)}, матрицата за релацијата s е пд ред 3х3 и е дадена сп

Дискретни структури 2 Аудитприски вежби 5

0 0 0 
Ms = 1 0 0
0 1 0

б) sr={(3,6), (4,7)}

0 0 0  0 0 0 
1 0 0   0 0 0   0 0 0 
в) Msr=MrMs =   1 0 0 =  
0 1 0    1 0 0 
  0 1 0  
0 0 1  0 1 0 
Од матрицата се гледа дека (3,6) и (4,7) се елементи пд релацијата sr.
(мнпжеоетп на матриците е дефиниранп преку Булеан аритметиката)

Задача 12: На мнпжествптп {1,2,3,4} се дефинирани релациите p и q сп

p={(a,b)| |a-b|=1} и q={(a,b)| a-b е парен}.
а) Претстави ги релациите сп графпви и матрици
б) Определи ги qp, p2 и q2.

Решение:
p={(1,2), (2,1), (2,3), (3,2), (3,4), (4,3)}
q={(1,1), (2,2), (3,3), (4,4), (1,3), (3,1), (2,4), (4,2)}

Матрицата на p е:

0 1 0 0 
1 0 1 0 
Mp =  
0 1 0 1 
 
0 0 1 0 
Релацијата е антирефлексивна и симетрична. Нејзинипт граф е:

2
4

Матрицата на q е:
Дискретни структури 2 Аудитприски вежби 5

1 0 1 0 
0 1 0 1 
Mq =  
1 0 1 0 
 
0 1 0 1 
Релацијата е рефлексивна и симетрична. Нејзинипт граф е:

3
4

б) Да ги најдеме матриците за секпја пд бараните релации

0 1 0 0 1 0 1 0  0 1 0 1
1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 0
Mqp=MpMq=   =
0 1 0 1 1 0 1 0  0 1 0 1
     
0 0 1 0 0 1 0 1  1 0 1 0

пд каде штп следува дека qp = {(1,2), (1,4), (2,1), (2,3), (3,2), (3,4), (4,1), (4,3)}

0 1 0 0 0 1 0 0  1 0 1 0
1 0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1
Mpp=MpMp=   =
0 1 0 1 0 1 0 1  1 0 1 0
     
0 0 1 0 0 0 1 0  0 1 0 1

пд каде штп следува дека p2={(1,1), (1,3), (2,2), (2,4), (3,1), (3,3), (4,2), (4,4)}

1 0 1 0 1 0 1 0  1 0 1 0
0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1
Mqq=MqMq =   =
1 0 1 0 1 0 1 0  1 0 1 0
     
0 1 0 1 0 1 0 1  0 1 0 1

пд каде штп следува дека q2={(1,1), (1,3), (2,2), (2,4), (3,1), (3,3), (4,2), (4,4)}