LIT 1 Panitikang Panlipunan

Unit 4 - Panitikan Hinggil sa Isyung Pangmanggagawa, Pangmagsasaka, at Pambansa

Isang magandang araw ng pagtatalakay ng bagong aralin! Ngayon ay

bibigyang-diin naman natin ang akdang pampanitikan na tumatalakay sa mga
isyung pangmagagawa, pangmagsasaka, at pambansa. Ang paksaing ito
pagtatalakay ng karaniwang nararanansan ng
mga mamamayan kaugnay sa pagtatrabaho,
ang mga nakakaharap nilang hamon at
pagsubok sa kanilang ikinabubuhay.
Paghihimay-himay ng mga dahilan at epekto
nito at pagsisikap na ating bibigyang ng mga
possible at makatotohanang solusyon aangkop
sa sitwasyon.

Kasama rin sa ating pag-aaralan ay mga

isyung Pambansa. Sakop na nito ang
malawakang pagtatalakay ng mga suliranin
kaugnay sa ating pagmamahal at
pagpapahalga sa bayan. Ang mga akdang tatalakyin ay mula sa mga sanggunian
aklat at elektronikong hananguan.

Aralin 1 - Tagay
Ni Mario L. Cuezon

Panimula

Ang akda ay pasatirikong ang paraan ng pagsasalaysay upang ang mga

kapitalista ay mailahad nang hindi ang kasamaan at pagpapahirap sa mga
manggagawa. Sa kwento matagumpay na naisalaysay at nailarawan ang mga
karansan ng mga manggagawa sa kanilang hanapbuhay. Nakikita rin ang mga
pagsubok at pakikibaka nila upang matugunan lamang ang mga
pangangailangan.

Pokus ng pag-aaral

a) Maibuod ang kwento sa pamamagitan ng pag-aayos o sequencing

b) Maisa-isa ang mga detalye na magpapatunay sa mga magbabanggit na
isyung panlipunan at makapaglahad ng mga solusyon nito.
c) Mailalapat ang mga teoryang pampanitikan sa pagsusuring sa binasang akda
LIT 1 Panitikang Panlipunan

Pagtalakay at Pagsusuri sa akdang binasa

Gawain 1. Ibuod ang kwentong sa pamamagitan ng pag-aayos ng mga pangyayari. Gamitin
ang tambilang.
1. Sa huling gabi nina Miguel sa barko, nabangga sila ng ibang barko na kumitil ng
maraming buhay, sa magandang palad, si Miguel ay inilanggoy ng isang kalabaw kaya
siya nabuhay na siyang ikinamatay rin ng hayop. ___
2. Kanya-kanya ang diskarte ng mga manggagawa sa barko upang kumite, ang isang
permanente ay sa bote at papel ngunit natiklo at naging dahilan upang masisante sa
trabaho. ___
3. Isinagawa ang physical examination sa mga sasampa sa barko, kasama ang pagturok
ng anti-cholera bilang panguntra. ___
4. May niligawan si Miguel galing Carcar, Cebu, pinangakuan ng kasal ngunit pagdaong ng
barko mali ang ibinigay na pangalan at walang balak tuparin ang pangako. ___
5. Nagtatago rin si Miguel ng mga pasaherong walang tiket, itinatagao sa kaniyang
kamarote, sa higaaan at sasarhan lang ng kuritina kapalit ng per ana inuubos nila sa
inuman. ___
6. Lumagpas ng higit sa buwang inaasahan nina Miguel sa barko bago nakatanggap ng
pasabing huling byahe na nila, nalungkot sila kaya pagdaong nila sa Maynila ay nag-
shopping at gumala sila. ___
7. Buwan ng Mayo at season, kahit excess dahil sa dami ng pasehoro, ay pinaalis pa rin ng
Coast Guard ang barko ,sayaw nang sayaw noon si Miguel kaya agad nawala ang
kanyang kalasingan dahil sa bigay ng kanilang ofisyales. ___
8. Kasama sa raket ni Miguel ang pag-uutos ng mga pasehong tinatamad pumunta sa
mess hall kaya nagpapakuha ng pagkain gamit ang meal ticket, nagpapalaga ng itlog
at iba pa kasama ang bigay na tip. ___
9. Nag-aplay si Miguel at ang mga kasamahan nito sa barko bilang Mess Boy nap ag-aari ni
Benito Sy kaya pinapunta sila kay Go, ang magrerekomenda at sila ni Isyong ang
pinapapunta sa Cebu, main office ng Benito Sy. ___
10. Pagkatapos ng dalawang linggo bilang training nina Miguel na asayn sila sa ibang
barko, na-asayn siya sa sundeck bilang tagalinis ng sahog at magtatanong kung sinong
mag-rerent ng bedsheets, unan at kumot. ___

Gawain 2. Basahin at ilahad/ipaliwanag ang sagot sa mga sumusunod na mga

pahayag.
1. Ano ang kahulugan at kaugnayan ng pamagat sa mga pangyayari sa
kwento
Tagay

Kahulugan (Denotasyunal) Kahulugang (Konotasyunal)

Kaugnayan sa Kwento
LIT 1 Panitikang Panlipunan

2. Ilarawan ang katangian ng mga tauhan. Gamitin ang pagpapahayag na

mula sa akda bilang pagpapatunay. Gamitin ang matrix.

Tauhan Katangian (pisikal Pagpapatunay na pahayag Pagpapaliwanag

at panloob) mula sa akda

Miguel

Benito Sy

Isyong

Mr. Go

3. Isa-isahin ang prosesong pinagdaan nina Miguel at kanyang mga

kasamahan sa pag-aplay ng trabaho. Gamitin ang graphic na pantulong.
Ilahad din ang kahalagan ng training sa pagpasok ng trabaho
 LIT 1 Panitikang Panlipunan

Kahalagahan
_____________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
4. Ano-ano ang mga pagsubok/suliranin may kaugnayan sa
___________________________________________________________________________________
pangmanggagawa, at pambansa na kinaharap ng mga tauhan sa
___________________________________________________________________________________
kwento? Paano nila binigyan ng solusyon
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
Pagsubok Solusyon
___________________________________________________

5. Anong pagpapahalagang Pilipino ukol pangmanggagawa,

pangmagsasaka, at pambansa ang ipinapakita sa akda? Ilahad sa
pamamagitan ng matrix.

Pagpapahalagang Pilipino Paano ipinakita/inilahad sa kwento/

(Mabuti o Masama)
LIT 1 Panitikang Panlipunan

6. Anong teoryang pampanitikan ang maaaring iugnay sa mga makabuluhang

pangyayari sa akda? Pumili ng 2 teorya at ipaliwanag.

Paglalapat at pagbubuo
Gawain 1. Gumupit sa mula sa isang pahayagan o magsaliksik mula sa eletronikong
ang mga pitak (feature) ukol sa mga mangagagawa at magsasaka. Ibuod at gawan
ng reaksyon mula sa pahayag. Isulat sa ibang papel ang gawain at idikit sa kahong
nasa ibaba.
LIT 1 Panitikang Panlipunan

Aralin 2 - Gabi ng Isang Piyon

Ni Lamberto E. Antonio

Panimula
Ang akdang tatalakayin natin ay isa pa rin paksa na maykaugnayan sa mga
manggagawa. Inilalarawan ng tula ang hirap at pagsubok na kinakaharap ng mga
manggagawa. Sa akda ay pag-uusapan natin, ang layunin ng may-akda sa pagili
sa paksa, gayundin ang pagbibigay ng mga detalye upang higit ,,aunawwan ang
masusri nang wasto ang nilalaman.
Ang paksa ay paglalarawan sa mga makatotohanang nagaganap at
nararansan ng mga manggagwa. Paano mo kaya magagawan ng solusyon sa iyong
matutunghayan suliranin ng taong ginamit ng may-akda pokus niya. Ang lahat ay
iyong maisasagawa paaagkatapos

Pokus ng pagtatalakay
Sa pagtatapos ng ating pagtatalakay, inaasahan ang mga sumusunod nga
kasanayan at kaalaman ay iyong makakamit at maisasagawa:
a) Masusuri ang mga katangian ng mga tauhang gumanap sa kwento.
b) Mabibigynag-kahulugan ang ideaya at aksipan na hango mula sa akda at
maiugnay sa totoong buhay/kaaranasan.
c) Matutkoy at maiuugnay sa sariling katauhan ang mga pagpapahalagang
Pilipinong nakapaloob
d) Mailalapat ang mga teoryang pampanitikang sa pagsusuri ng nilalaman ng
akda.

Pagtatalakay at pagsusuri sa akdang binasa

Pagkatapos mong mabasa ang akda, tatayahin natin ang lalim ng iyong pag-
unawa sa pamamagitan ng pagsagot ng mga naihandang gawain.
Gawain 1. Basahin at ipaliwanag/ilahad ang mga hinihilng ng bawat pagpaphayag
kaugnay sa akdang binasa
1. Ano ang trabaho ng mangagawang ginamit ng may-akda ng tula? Ilarawan
ang kanyang trabaho.
_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________
LIT 1 Panitikang Panlipunan

_________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________

2. Gamit ang salitang piyeon, ilahad ang kahulugan sa pamamagitan ng

pagbanggit ng salita/mga salitang mula sat ula na may kaugnayan sa
binibigyang-kahulugan.

T
Kahulugan
T
e
k
Teksto mula sa akda s
t
o
m
u
l
a
s
3. Ano-ano ang mga suliraning kinakaharap ng mga maggagawa na inilahad
a
sa tula. Ano sa palagay mo ang mga dahilan ng mga suliranin/pagsubok
a na
ito? Ilahad. k
d
a
Suliranin 1 k
s
• Dahilan t
o
m
u
l
Suliranin 2 a
s
• Dahilan a
a
k
d
a
4. Sa pamamagitan ng pananagisag, ibigay ang sagisag na kahulugan ng mga
salitang hinango mula sa tula.

Salita 1

Salita 2
LIT 1 Panitikang Panlipunan

5. Ano ang ibig ipakahulugan ng may akda sa pahayag na ito mula sa kanyang
“Kapag nabubuo sa guniguni mong isa karing piyesa ng iskapolding na
kinabukasa’y babaklasin mo rin.”
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
6. Ano-ano ang mga programang gobyerno upang matulungan ang mga
maliliit na manggagawa? Paano nila natutulungan?

Paglalatpat at Pagbubuo

Gawain 1. Bumuo ng isang photo essay kaugnay sa mga pinagdadaanan ng mga manggagawa.
LIT 1 Panitikang Panlipunan

Pinaghanguan ng datos at impormasyon

Lumbera, B & Lumbera C.(2007). Philippine Literature. Pasig City. Anvil Publications, Inc.

Aralin 3 - Burgis lang ang Umiiyak

Ni Telosforo Villaluz

Panimula

Isa muling pagbati bago ang pagsisimula ng ating talakayan. Ang paksang ay
ating haharapin ukol sa mga maggagawa. Kadalsang kapag manggawa ang
pinag-uusapan, ang isyu kaugnay sa namamalakd at mga kontratista, bagaman
may kaunting pagkakatulad sa akdang ito ngunit magkakaroon ng dagdag na
kaalamn para sa atin dahil sa karanasanang magsisilbing inspirasyon mo pagdating
ng araw at ikaw makpasok sa isang trabaho.

Pokus ng Pagtatalakay
Pagsusumikapan natin kakamtin ang mga sumsusunod na layunin:
a) Mailarawan at mapaghambing ang mga tauhan gumanap sa akda gamit
ang graphic na pantulong
b) Matukoy ang mga suliranin at pagsubok na hinaharap ng mga pangunahing
tauhan at makapgbibigay hinuha o reaksyon sa solusyon ginawa.
c) Mailalahad ang mga pagpapahlagang Pilipino at maiugnay sa totoong
karansan
d) Mailalapat ang mga teoryang pampanitikan sa pagsusuri sa nilalaman ang
mga detalye ng kwento.

Pagtatalakay at pagsusuri sa akda

Pagkatapos mong Mabasa ang akda, tatayahin natin ngayon ang lalim ng
iyong pag-unawa sa pamamagitang ng iyong matalino at masusing pagsagot sa
mga gawaing inihanda para sa iyo.
Gawain 1. Basahin at unawain ang mga pagpapahayag. Ilahad o ipaliwanag ang
iyong kasagutan kaugnay sa akdang iyong binasa. Sumunod sa gagamitin inilaang
sagutan.
1. Ano ang kahulugan ng burgis. Gamitin ang graphic na pantulong.
LIT 1 Panitikang Panlipunan

Kahulugan sa sariling salita Kasingkahulugan

Burgis
Gamitin sa pangungusap Iguhit ang kahulugan

2. Ilarawan sina Dado at Selmo batay sa katangian at pananaw nila sa buhay.

Gamitin ang graphic na pantulong sa ibaba

3. Isalaysay ang pagsisimula ng buhay at ikinabubuhay ni Mang Delio. Paano ito

nakatulong sa ating sa paglalakbay natin sa buhay ngayon?

____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
LIT 1 Panitikang Panlipunan

4. Bakit naisipan ni Selmo ang bumuo ng unyon? Ano ang ipinaglalaban ni Selmo
kaugnay ng pagbubuo ng unyon at pagrarali? Ilahad.
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________

5. Ilapat ang teoryang siko-analitiko eksistensyalismo at sosyalismo sa akda.

Pagsusuring sa Akda

Siko-Analitiko sosyalismo
Eksistensyalismo
LIT 1 Panitikang Panlipunan

Paglalapat at Pagbubuo

Gawain 1. Malaki ang suliranin ng mga mangagawa sa kasalukuyang pandemya

dahil sa salit-salit at patong-patong na epekto nito. Bumuo ng maaaring poster at
slogan para sa layuning ikabu buti ng mga natnaggal at nawalan ng hanapbuhay.

Pinaghanguan ng datos at impormasyon

Constantino, E. at Espiritu, C. (Cons.) (1987). Wika ng Lahi. Manila: Rex Book Store.