8

Araling Panlipunan
Quarter 2 – Module 5:
Ang Daigdig sa Klasikal at
Transisyonal na Panahon

Pag-aari ng Pamahalaan
HINDI IPINAGBIBILI

I
 8 8 8 8
English Filipino Science Mathematics

8 8 8 8
Araling Panlipunan ESP Music and Arts PE and Health

8 8 K
MTB MLE EPP/TLE Kindergarten

Pag-aari ng Pamahalaan
Senior High School
HINDI IPINAGBIBILIGovernment Property
NOT FOR SALE
For inquiries or feedback, please write or call:
Department of Education — Division of Gingoog City
Brgy. 23, National Highway, Gingoog City
Telefax: 088-328-0108 / 088328-0118
E-mail Address: gingoog.city@deped.gov.ph
Araling Panlipunan – Grade 8
Alternative Delivery Mode
Quarter 2 – Module 2 : Ang Daigdig sa Klasikal at Transisyonal na Panahon
Aralin 3: Ang Daigdig sa Panahon ng Transisyon: Mga Pangyayaring
Nagbigayy-daan sa Pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval
First Edition, 2020
Republic Act 8293, section 176 states that: No copyright shall subsist in any
work of the Government of the Philippines. However, prior approval of the government
agency or office wherein the work is created shall be necessary for exploitation of such
work for profit. Such agency or office may, among other things, impose as a condition the
payment of royalties.
Borrowed materials (i.e., songs, stories, poems, pictures, photos, brand names,
trademarks, etc.) included in this book are owned by their respective copyright holders.
Every effort has been exerted to locate and seek permission to use these materials from
their respective copyright owners. The publisher and authors do not represent nor claim
ownership over them.
Published by the Department of Education – Division of Gingoog City
Division Superintendent: Jesnar Dems S. Torres, PhD, CESO VI

Development Team of the Module

Writer(s): Ronelynn O. Salpid

Reviewer(s): Norebel A. Balagulan, PHD

Elvira Ruvi U. Camocamo
Lila C. Quijada

Illustrator(s):

Layout Artist: Jay Michael A. Calipusan, PDO II

Management Team

Chairperson: Jesnar Dems S. Torres, PhD, CESO VI

Schools Division Superintendent

Co-Chairperson: Conniebel C. Nistal, PHD

Assistant Schools Division Superintendent

Pablito B. Altubar, CID Chief

Members: Norebel A. Balagulan, PH, EPS AraPan

Himaya B. Sinatao, LRMS Manager
Jay Michael A. Calipusan, PDO II
Mercy M. Caharian, Librarian II

Printed in the Philippines by

Department of Education – Division of Gingoog City
Office Address: Brgy. 23, National Highway, Gingoog City
Telefax: 088-328-0108 / 088328-0118
E-mail Address: gingoog.city@deped.gov.ph
 8
Araling Panlipunan
Quarter 2 – Module 5:
Ang Daigdig sa Klasikal at
Transisyonal na Panahon
 Talaan ng Nilalaman

Paunang Salita...............................................................................................................................................i
Alamin...............................................................................................................................................................ii
Pangkalahatang Panuto..............................................................................................................................ii
Mga Aykonson ng Modyul..........................................................................................................................iii

Subukin............................................................................................................................................................iv

Leksyon 1:
Piyudalismo at Manoryalismo
Alamin..................................................................................................................................1
Tuklasin
Gawain 1: Larawan ko Suriin Mo! .........................................................................2
Suriin
Gawain 2: Basahin at Matuto………………………………………………………………………………..3
Pagyamanin
Gawain 3: Tara’t Sagutin! .........................................................................................3
Suriin
Gawain 4: Basahin at Matuto………………………………………………………………………………..4
Pagyamanin
Gawain 5: Halina’t Sagutan! ....................................................................................5
Tuklasin
Gawain 6: Paglalakbay Aral ………………………………………………………………………………....6

Isaisip
Gawain 7: Tara’t Mag-Isip! .......................................................................................7

Isagawa
Gawain 8: Sagutan Mo! .............................................................................................8

Leksyon 2:
Pag-usbong ng mga bagong Bayan at Lungsod
Balikan
Gawain 9: Ating Balikan at Unawain! .................................................................9

Alamin..................................................................................................................................9
Tuklasin
Gawain 10: Tuklasin Mo! ..................................................................................10

Suriin
Gawain 11: Basahin at Matuto …………………………………………………………………………….11
Pagyamanin
Gawain 12: Ating Sagutan! ......................................................................................13
 Isaisip
Gawain 13: Tara’t Mag-Isip! ....................................................................................14
Isagawa
Gawain 14: Tara’t Ating Gawin! ............................................................................15

Leksyon 3:
Epekto at Kontribusyon ng Mahahalagang Pangyayari sa
Europa
Balikan
Gawain 15: Ating Balikan at Unawain! ..............................................................16
Alamin …………………………………………………………………………………………………………………………..16
Tuklasin
Gawain 16: Gabay sa Bagong Talakayan ………………………………………………………17
Suriin
Gawain 17: Tara at Ating Lakbayin! ...................................................................17
Pagyamanin
Gawain 18: Ating Unawain ………………………………………………………………………………….19
Isaisip
Gawain 19: Halika at Pag-isipan Mo! .................................................................20
Isagawa
Gawain 20: Iyong Gawin! ........................................................................................20

Leksyon 4:
Epekto at kontribusyon ng ilang mahahalagang pangyayari sa
Europe
Balikan
Gawain 21: Ating Balikan at Isaisip …………………………………………………………………21
Isaisip
Gawain 22: Sariwain ang mga Pangyayari…………………………………………………….22
Isagawa
Gawain 23: Pagnilayan at Gawin ……………………………………………………………………..22

Buod ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….23
Pagtatasa ………………………………………………………………………………………………………………………………………………24
Susi sa Pagwawasto …………………………………………………………………………………………………………………………25
Sanggunian ………………………………………………………………………………………………………………………………………….26
Paunang Salita

Ang modyul na ito ay magdadala sa iyo sa Gitnang Panahon sa Kanlurang

Europa kung kailan ang sistemang piyudal ang umiral. Kaakibat nito ang sistemang
pampulitika, panlipunan, at pang-ekonomiya noong mga panahong iyon. Ang
sistemang pampulitika ay makikita sa desentralisadong pamamahala. Ang
sistemang pang-ekonomiya ay nailalarawan ng sistemang manoryal na siyang
sentro ng mga gawaing pangkabuhayan. Ang sistemang panlipunan naman ay
makikita sa pag-uuri ng lipunan sa tatlo: 1) uring maharlika; 2) mga klerigo; 3) at mga
pesante
Masisilayan sa modyul na ito ang pagkakatatag ng sistemang piyudal at ang
gampanin ng mga kabalyero sa sistemang ito. Dito makikita ang nagkakaibang
lipunan sa panahong piyudalismo at sistema ng kalakalan sa Gitnang Panahon kung
saan dito lumago at nagsimulang umusbong ang mga bayan at lungsod.
Sa bahagi ng modyul na ito, pag-aaralan ang mga mahahalagang pangyayari
tungkol sa buhay noong Gitnang Panahon sa Europa. Dito natin masisilayan ang
pag-usbong ng sistemang Piyudalismo at Manoryalismo at ang Pag-usbong ng mga
bagong Bayan at Lungsod. Ating malalaman ang mga epekto at kontribusyon ng
mahahalagang pangyayari sa Europa sa pagpapalaganap ng pandaigdigang
kamalayan.
Inaasahan na sa pagtatapos ng iyong pag-aaral sa modyul na ito, masasagot
mo ang mga katanungang ito: Ano ang epekto at kontribusyon ng mahahalagang
pangyayari sa Europa sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan?

i
Alamin

Sa modyul na ito, inaasahan na ang mga mag-aaral ay

matatamo ang sumusunod na kasanayang
pangkatuto.

 Nasusuri ang buhay sa Europe noong Panahong

Medieval: Manoryalismo, Piyudalismo, ang pag-usbong
ng mga bagong bayan at lungsod. (AP8DKT-Iii-13)
 Natataya ang epekto at kontribusyon ng ilang
mahahalagang pangyayari sa Europe sa
pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan.
(AP8DKT-IIj-13)

ii
Pangkalahatang Panuto:
Ito ang magiging gabay sa paggamit ng modyul na ito:
1. Basahin at unawainnang mabuti ang bawat bahagi ng modyul at sundin ang mga
direksiyon o panuto habang binabasa ang materyales.
2. Sagutin ang lahat ng mga katanungan.
3. Maglaan ng sapat na oras sa pagsagot ng mga katanungan.
4. Gawing kasiya-siya ang bawat panahon sa paggamit ng modyul.

Mga Icon ng Modyul na ito

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.

Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan
tulad ng isang kuwento, awitin, tula,
pambukas na suliranin, gawain o isang
sitwasyon.

Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang
bagong konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa

mapatnubay at malayang pagsasanay
upang mapagtibay ang iyong pang-unawa
at mga kasanayan sa paksa. Maaari mong
iwasto ang mga sagot mo sa pagsasanay
gamit ang susi sa pagwawasto sa huling
bahagi ng modyul. iii

Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o

 pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa
Ito ay naglalaman ng gawaing
makatutulong sa iyo upang maisalin ang
bagong kaalaman o kasanayan sa tunay
na sitwasyon o realidad ng buhay.

iv
 Subukin (Panimulang Pagtataya)

I. Panuto: Basahing mabuti ang mga katanungan na nasa ibaba. Bilugan ang tamang
sagot.
1. Ito ang pinakamahalagang anyo ng kayamanan sa Europe.
a. Ginto c. Lupa
b. Pilak d. Palamuti
2. Tawag sa ipinagkakaloob na lupa sa vassal.
a. Fief c. Ransom
b. Homage d. Wala sa nabanggit
3. Ito ang tungkulin ng vassal kung ang mabihag ang kanilang Lord sa digmaan.
a. Fief c. Ransom
b. Homage d. Wala sa nabanggit
4. Ano ang naging dahilan ng pagkakatatag ng Piyudalismo?
a. Dahil sa madalas na pagsalakay ng mga barbaro, hinangad ng lahat ang
pagkakaroon ng proteksiyon.
b. Dahil sa mga makasariling pinuno.
c. Dahil gusto ng mga mamamayan na magkaroon ng malayang pamumuhay.
d. Dahil ayaw na nila na pamunuan pa sila ng hari.
5. Ano ang kinahihinatnan ng mahinang uri ng pamumuno?
a. Sila ay sinalakay ng mga barbaro.
b. Humiwalay sa pamumuno ng hari ang mga opisyal ng pamahalaan at mga
may-ari ng lupain.
c. Sila ay napasakamay ng mga mananakop.
d. Wala sa nabanggit.
6. Nahahati sa tatlong pangkat ang lipunang Europeo sa panahong Piyudalismo. Alin sa
mga sumusunod ang napapabilang dito?
a. Pari c. Serf
b. Kabalyero d. Lahat ng nabanggit
7. Ang mga Vikings na kilala rin sa tawag na Normans ay nabigyan ng lupain sa bandang
France kapalit ng pagtanggap nila ng Kristiyansimo. Ang lupaing napasakanila ay kilala
ngayon sa tawag na?
a. Morman c. Denmark
b. Normandy d. Paris
8. Sa pag-unlad ng kalakalan at industriya at pagpapalawak ng mga bayan, isang
makapangyarihang uri ng tao ang lumitaw. Ano ang tawag sa mga taong ito?
a. Serf c. Bourgeoisie
b. Dugong bughaw d. Panginoong-maylupa
9. Alin sa mga sumusunod ang hindi salik sa pag-unlad ng mga kabayanan?
a. Bagong teknolohiya sa pagtatanim c. Bagong pamamaraan sa pagtatanim
b. Paglakas ng kalakalan d. Wala sa nabanggit
10. Ang isang mangangalakal ay maaaring magdeposito ng salapi sa isang lungsod. Ang
deniposito niya ay maaaring niyang kolektahin sa ibang lungsod. Bakit mas pinili ng mga
tao noon na gamitin ang uri ng sistema ng pagbabangko?
a. Dahil mas nakakaayang tingnan at panoorin.
b. Dahil mas ito ang patok sa kanilang lipunan na kanilang kinabibilangan.
c. Dahil sa ganitong paraan mas nagiging ligtas ang paglipat ng salapi.
d. Dahil sa ganitong paraan mas komportable ang mga negosyante. v
This page is intentionally blank
Lesson Ang Piyudalismo
1
Alamin

Sa araling ito, tuklasin at suriin ang mga pangyayaring

naganap sa Europa sa Gitnang Panahon sa ilalim ng
Piyudalismo. Ang paghina ng pamamahala ng tagapagmana
ni Charlemagne ang nagpasimula ng sistema kung saan ang
local na pamamahala ay lumakas. Dito maguugat ang
piyudalismo.

1
 Tuklasin
Gawain 1: Larawan
ko Suriin Mo!

Ano ang ipinahihiwatig ng mga larawang nasa ibaba? Ibigay ang

inyong hinuha.

1.

 https://www.slideshare.net/noemiadaomarcera/piyudalismo-55398284

2.

 https://www.slideshare.net/noemiadaomarcera/piyudalismo-55398284

Suriin
Gawain 2: Basahin at Matuto
 Basahin at suriin ang sumusunod na teksto. Sagutin ang mga tanong
na nasa kahon kaugnay ng tekstong iyong binasa.

Ang Piyudalismo
Mula sa ikasiyam hanggang ika-14 na siglo, ang pinakamahalagang anyo
ng kayamanan sa Europe ay lupa. Kinakailangang pangalagaan ang pagmamay-
ari ng lupa. Pangunahing nagmamay-ari ng lupa ay ang hari.
Dahil sa hindi niya kayang ipagtanggol ang lahat ng kaniyang lupain,
ibinahagi ng hari ang lupa sa mga nobility o dugong bughaw. Ang mga dugong
bughaw na ito ay nagiging vassal ng hari. Ang hari ay isang lord o panginoong my
lupa. Ang iba pang katawagan sa lord ay liege o suzerain. Samantala, ang lupang
ipinagkakaloob sa vassal ay tinatawag na fief. Ang vassal ay isang lord dahil siya
ay may ari ng lupa. Ang kaniyang vassal ay maaaring isa ring dugong bughaw.
Ang homage ay isang seremonya kung saan inilalagay ng vassal ang
kaniyang kamay sa pagitan ng mga kamay ng lord at nangangako rito na siya ay
magiging tapat na tauhan nito. Bilang pagtanggap ng lord sa vassal, isinasagawa
ang investiture o seremonya kung saan binibigyan ng lord ang vassal ng fief.
Kadalasang isang tingkal ng lupa ang ibinibigay ng lord sa vassal bilang sagisag
ng ipinagkaloob na fief. Ang tawag sa sumpang ito ay oath of fealty.
Kapag naisagawa na ng lord at vassal ang oath of fealty sa isa’t isa,
gagampanan na nila ang mga tungkuling nakapaloob sa kasunduan. Tungkulin
ng lord na suportahan ang pangangailangan ng vassal sa pamamagitan ng
pagkakaloob ng fief. Tungkulin din niya na ipagtanggol ang vassal laban sa mga
mananalakay o masasamang-loob at maglapat ng nararapat na katarungan sa
lahat ng mga alitan. Bilang kapalit, ang pangunahing tungkulin ng vassal ay ay
magkaloob ng serbisyong pangmilitar. Tungkulin din ng vassal na magbigay ng
ilang kaukulang pagbabayad tulad ng ransom o pantubos kung mabihag ang lord
sa digmaan. Kailangan din niyang tumulong sa paghahanap ng sapat na salapi
para sa dowry ng panganay na dalaga ng lord at para sa gastusin ng seremonya
ng pagiging knight ng panganay na lalaki ng lord. Ang knight ay isang
mandirigmang nakasakay sa kabayo at nanumpa n katapatan sa kaniiyang lord.

Pagyamanin
Gawain 3: Tara’t Sagutan!

Ano ang ibig sabihin ng Piyudalismo?

Sa iyong nabasang teksto, paano mo mailalarawan ang relasyon ng lord
at vassal?

Gawain 4: Basahin
Suriin at Matuto

Ang Pagtatag ng Piyudalismo

Ang Piyudalismo sa Gitnang Panahon ay nag-ugat sa paghahati-hati ng Banal
Ang Kabalyero sa Sistemang Piyudal
Ang lalaki na mula sa mababang antas ng lipunan ay halos hindi nabibigyan ng
pagkakataong maging kabalyero. Para makatiyak na ang mga magiging
kabalyero ay manggagaling sa angkang maharlikha, ang pagsasanay sa
pagkakabalyero ay mahigpit. Ang kabalyero ay mula sa salitang Pranses na
“Chevalier” na ang ibig sabihin ay mangangabayo. Ang nagnanais na maging
kabalyero ay dumadaan sa pagsasanay ayon sa Codigo ng pagiging Kabalyero.
Ang pagsasanay ay nagsisimula sa mga gulang na pitong taon kung saan siya
ay nagsisilbi sa Corte ng kastilyo o palasyo bilang “valet” (little vassal) o
damoireau (little lord) habang natututo ng kagandahang asal at pagsasanay sa
pakikidigma. Sa pagbibinata, siya ay magiging “assistant” o “squire” ng
kabalyero. Maaari na siyang sumama sa digmaan at kung mapatunayan ang
kanyang kasanayan sa kagandahang asal at pakikidigma, siya ay gagawin nang
kabalyero sa pamamagitan ng isang seremonya kung saan siya ay bibigyan na
ng damit at gamit pandigma.

Pagyamanin
Gawain 5: Halina’t Sagutan!
 Pagtatag ng Piyudalismo
Katangian ng Pinuno Nagawa/Tungkulin

Ang Kabalyero sa Sistemang Piyudal

Katangian ng Kabalyero Nagawa/Tungkulin

Gabay na Tanong:
1. Ano ang kinahinatnan ng mahinang uri ng pamumuno, batay sa
tekstong iyong binasa?

2. Bakit naitatag ang sistemang Piyudalismo?

5
 Tuklasin
Gawain 6: Paglalakbay Aral

Lipunan sa Panahong Piyudalismo

Nahahati sa tatlong pangkat ang lipunang Europeo sa panahong
Piyudalismo – ang mga pari, kabalyero o maharlikang sundalo, at mga alipin
(serf).
Mga Pari. Hindi itinuturing ang mga pari na natatanging sektor ng lipunan
sapagkat hindi namamana ang kanilang posisyon dahil hindi sila maaaring
mag-asawa. Maaaring manggaling ang mga pari sa hanay ng maharlika,
manggagawa at mga alipin.
Mga Kabalyero. Noong panahon ng kaguluhan kasunod ng pagkamatay ni
Charlemagne, may matatatapang at malalakas na kalalakihan na nagkusang
loob na maglingkod sa mga hari at sa mga may-ari ng lupa upang iligtas ang
mga ito sa mga mananakop. Dahil sa hindi uumiiiral ang paggamit ng salapi,
ang magigiting na sundalo o kabalyero ang pinagkalooban ng mga
kapirasong lupa bilang kapalit ng kanilang paglilingkod. Ang mga kabalyero
ang unang uri ng mga maharlika, tulad ng mga panginoon ng lupa, maaaring
magpamana g kanilang lupain.
Mga Serf. Ito ang bumubuo ng masa ng tao noong Medieval Period. Nanatili
silang nakatali sa lupang kanilang sinasaka. Kaawa-awa ang buhay ng mga
serf. Nakatira sa maliliit at maruming silid na maaaring tirahan lamang ng
hayop sa ngayon. Napilitan silang magtrabaho sa bukid ng kanilang
panginoon nang walang bayad. Wala silang pagkakataon na umangat sa
susunod na antas ng lipunan tulad ng maharllika at malayang tao. Makapag-
asawa lamang ang isang serf sa pahintulot ng kaniyang panginoon. Lahat
ng kaniyang gamit, pati na ang knaiyang mga anak ay itinuturing nap ag-aari
ng panginoon. Wala silang maaaring gawin na hindi nalalaman ng kanilang
panginoon.

6
 Isaisip
Gawain 7: Tara’t Mag-Isip!

Lipunan sa Panahong Piyudalismo

Uri ng Lipunan Katangian Tungkulin
Pari

Kabalyero

Serf

Gabay na Tanong:
1. Ano ang ipinahihiwatig ng pagkakaroon ng uri ng lipunan sa sistemang
Piyudalismo?

2. Bakit mahalaga ang lupa sa Sistemang Piyudalismo? Ipaliwanag.

3. Sa kasalukuyan, umiiral pa ba ang sistemang Piyudalismo? Pangatwiranan.

7
 Isagawa
Gawain 8: Sagutan Mo!

I. Ibigay ang 3 uri ng panlipunan noong panahon ng Piyudalismo. Ilarawan

ang bawat isa.

1.

2.

3.

 Kasaysayan ng Daigdig, Araling Panlipunan – Modyul ng Mag-aaral, Unang Edisyon 2014, ISBN:978-9601-67-8/pahina252

8
 Pagsasaka: Batayan ng
Leksyon Sistemang Manor
2
Balikan
Gawain 9: Ating Balikan at Unawain!
 Sa sistemang piyudalismo, sino ang pangunahing nagmamay-
ari ng lupa?
 Ano ang naging ugat ng paghahahati-hati ng Imperyo ni
Charlemagne?
 Bakit kailangan pa ng pahintulot ng panginoon ng lupa sa mga
desisyon ng serf?

Alamin
Ang sistemang manoryal ay nakasalalay sa pagsasaka. Dito kinukuha
ang panggastos para sa pagpapatakbo ng pamahalaang piyudal. Ang manor ay
sentro ng lipunan at ekonomiya ng mga tao na nakatira dito. Ikaw ba ay nakapunta
na sa isang hacienda dito? Kung nakapunta ka na, may pagkakahawig ang
kaanyuan ng dalawa.

Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:

 Mailalarawan ang manor;

 Maipaliliwanag ang sistemang umiiral dito.

9
 Tuklasin
Gawain 10: Tuklasin Mo!
Suriin ang larawan at sagutin ang mga tanong sa kahon.

 https://lrmds.deped.gov.ph/detail/6053

1. Ano ang ipinahihiwatig ng kastilyo sa gitna ng manor? Ipaliwanag.

2. Ano ang pangunahing ikinabubuhay sa isang manor?

3. Ano ang kahalagahan ng mga magbubukid sa manor?

10
 Suriin
Gawain 11: Basahin at Matuto
Sistemang Manoryal
Ang sistemang manoryal ang sistemang pang-ekonomiya noong Gitnang
Panahon. Sa manor nanggagaling ang halos lahat ng produkto at serbisyong
kailangan ng mga tao.
Pagasasaka: Batayan ng Sistemang Manor
Ang sistemang manor ang sentro ng lipunan at ekonomiya ng mga tao na
nakatira dito. Ang isang fief ay maaaring binuo ng maraming manor na nakahiwalay
sa isa’t isa. Ito ay maaaring maihalintulad sa isang pamayanan (village) kung saan
ang mga naninirahan dito ay umaasa ng kanilang ikabubuhay sa pagsasaka sa
manor. Sa kabilang dako ang kanilang panginoon ay dito rin umaasa sa kita ng
pagsasaka sa manor na kanyang magiging kayamanan. Ang kastilyo ng
panginoong piyudal ang pinakapusod ng isang manor. Maari ring ang bahay sa
manor ay isang malaking nababakurang gusali o kaya ay palasyo. Ang lupain sa
loob ng manor ay nahahati ayon sa paggagamitan nito. Kumpleto sa mga
kakailanganin ng magsasaka ang mga gamit sa manor. Para sa mga naninirahan
doon, ang mga pangangailangan nila ay napapaloob na sa manor. Nandiyan ang
kamalig, kiskisan, panaderya, at kuwadra ng panginoon. Mayroon ding simbahan,
pandayan, at pastulan. Kung maibigan ng panginoon, ang mga kaparangan at
kagubatan ay kanyang hinahati ngunit nag-iiwan siya ng pastulan na maaaring
gamitin ng lahat.

Ang Pamamahala sa Manor

Ang Panginoong Piyudal ay karaniwang abala sa pakikidigma. Sa ganitong
pagkakataon ang pamamahala sa manor ay ipinagkakatiwala sa mga piling
opisyales. Halimbawa sa England, ang mga pinagkakatiwalaan ay tinatawag na
steward, bailiff, at reeve. Ang steward ang may pinakamataas na ranggo. Siya ang
legal na tagapamahala sa korte ng manor. Binibisita niya ang iba’t ibang manor para
matingnan ang sitwasyon dito. Ang bailiff naman ang nangangasiwa sa mga
gawain ng magbubukid at sa pagsasaka. Siya ang namamahala sa pagkukuwenta
ng salapi at sa paniningil ng upa, multa, at iba pang bayarin. Ang reeve ay
tumutulong sa bailiff. Maraming reeve ang kailangan kapag ang manor ay malaki.
Sila ang namamahala sa pagpaparami ng dayami at sa pagtatago nito. Sila rin ang
nag-aalaga ng kawan ng hayop at sa nag-aani ng mga pananim. Siya rin ang
nagpapaabot sa panginoong piyudal ng reklamo ng mga magbubukid tungkol sa
mga opisyales. Sa panig naman ng mga pesante, sila ay obligadong magtrabaho ng
dalawa hanggang tatlong araw sa bawat linggo sa lupa ng panginoong piyudal.
Bahagi ng kanilang ani ay kinukuha bilang buwis. Kung sila naman ay gumagawa
ng tinapay o alak, halos lahat ng ito ay ibibigay din sa panginoon. Ang mga
itinuturing na serf ay hindi malayang makaalis sa manor. Sila ay itinuturing na pag-
11
aari ng panginoon. Hindi rin sila makapangaso sa gubat o makapangisda sa batis.
Dahil sa walang pinag-aralan at itinuturing na tanga, ang mga magbubukid ay
nakakita ng kasiyahan sa mga paniniwala tungkol sa mangkukulam, mahika, at
halimaw. Kung minsan sila ay nagdaraos ng kasiyahan tulad ng piyesta, sayawan, at
paligsahan.

12
 Pagyamanin
Gawain 12: Ating Sagutan!
 Batay sa teksto, anong uri ng relasyon mayroon ang lord at mga
magbubukid?
 Sa iyong palagay, naipagkakaloob ba sa isang manor ang mga
pangangailangan ng mga mamamayan nito? Patunayan.

13
 Isaisip
Gawain 13: Tara’t Mag-Isip!
 Bakit sinasabing sistemang pangkabuhayan ang sistemang Manor sa
panahong Medieval? Ipaliwanag.
 Sa iyong hinuha, mayroon pa bang makikita na kahalintulad ng sistemang ito
sa kasalukuyan? Pangatwiran.
 Paano nakaimpluwensiya ang sistemang manor sa kasalukuyang panahon?

14
 Isagawa
Gawain 14: Tara’t Ating Gawin!
Ihambing ang dalawang sistemang umusbong sa panahong Medieval
sa Europa.

Piyudalismo Manoryalismo

15
 ANG PAGSIMULA AT
PAGLAGANAP NG MGA
Leksyon BAYAN AT LUNGSOD
3

Balikan
Gawain 15: Ating Balikan at Unawain!
 Ano ang sistemang manor?
 Bakit sinasabing sentro ng lipunan at ekonomiya ang sistemang ito?

Alamin
Panahon ng ika-sampu hanggang ikalabing-isang dantaon ng lumitaw
ang mga bagong bayan at lungsod sa Europa. Ang pinakamabilis na pag-unlad ay
naganap noong ikalabintatlong dantaon. Ang lungsod ay lugar kung saan ang mga
bagong uri ng tao ay yumaman at naging makapangyarihan. Ito rin ang nagsilbing
sentro ng edukasyon, panitikan, at sining.
Matapos ang araling ito, inaasahan na iyong:
1. Mailalarawan ang sitwasyon na naging salik sa pagsimula ng lungsod;
2. Matutukoy ang mga lugar sa Europa na naapektuhan sa pagkakaroon ng maunlad
na kalakalan; at
3. Mailalarawan ang mga bagong uri ng tao na siyang umusbong at umunlad.

16

Tuklasin
 Gawain 16: Gabay sa Bagong Talakayan
Magtala ng 5 bayan na naging siyudad kamakailan lang. Ano kaya ang mga
katangian ng mga bayan na ito para gawing siyudad?

Bayan Katangian

Suriin
Gawain 17: Tara at Ating Lakbayin!
Paglago ng mga Bayan
Ang paglakas ng kalakalan ay naging malaking tulong sa paglago ng mga
bayan. Nagkaroon ng pagbabago sa agrikultura bunsod ng pagtuklas ng mga
bagong teknolohiya at mga bagong pamamaraan sa pagtatanim. Bunga nito, tumaas
ang ani kaya nagkaroon ng magandang uri ng pamumuhay ang mga tao.
Nakatulong din nang malaki ang pagsasaayos ng mga kalsada upang mapadali ang
pagdala at pagbili ng mga produktong agrikultural. Marami ang nanirahan sa mga
lugar na malapit sa pangunahing daan.

Paggamit ng salapi
Sa unang mga taon ng Gitnang Panahon, ang sistema ng kalakalan ay
palitan ng produkto o barter. Dinadala ng mga magbubukid o kaya ng “serf” ang mga
produktong bukid o produktong gawa sa bahay sa mga lokal na pamilihan. Dito
nagpapalitan ng produkto ang mga tao. Ang local na pamilihan ay nagaganap
lamang bawat linggo sa mga malalawak na lugar malapit sa palasyo o simbahan.
Sa paglawak ng kalakalan kung saan maraming lugar na ang sumali, naisip ng
panginoong piyudal na magtatag ng taunang perya. Dito sa peryang ito
nagkatagpotagpo ang mga mangangalakal. Sa peryang ito kumikita ang panginoong
piyudal dahil siya ay naniningil ng buwis at multa dito. Dito sa peryang ito nakita
17

ang paggamit ng salapi ngunit iba-iba ang kanilang salaping barya. Dahil dito,
nagsulputan ang mga namamalit ng salapi (money changer), na sa maliit na halaga
ay namamalit ng iba’t ibang barya. Sa pagpapalit ng salapi na ito nasabing
nagsimula ang pagbabangko. Natuklasan ng ilang mangangalakal na hindi delikado
ang mag-iwan ng malalaking halaga sa mga namamalit ng salapi. Ang salaping ito
ay ipinauutang din nang may tubo. Ang isang mangangalakal ay maari ring
magdeposito ng salapi sa isang lungsod at bibigyan siya ng resibo. Itong dineposito
niya ay maaari niyang kolektahin sa ibang lungsod. Sa ganitong paraan naging ligtas
ang paglipat ng salapi.
Ang sistemang ito ng pagpapautang at pagbabangko ay nalinang sa hilagang
Italya. Ang paggamit ng pera ay nakatulong sa paglalapit ng mga tao buhat sa iba’t
ibang lugar.

Ang paglitaw ng Burgis

Sa pag-unlad ng kalakalan at industriya at paglawak ng mga bayan, isang
makapangyarihang uri ng tao ang lumitaw. Sila ay tinatawag na burgis (men of burg
o burgers o bourgeoisie). Ang interes ng grupong ito ay nasa kalakalan. Ang mataas
na uri ng bourgeoisie ay ang mga mauunlad na negosyante at mga bangkero. Ang
kanilang mga anak ay nag-aaral sa mga magagaling na unibersidad. Ang mga
bourgeoisie ay ang nagiging gitnang uri at mababa ang pagtingin sa kanila ng
panginoong piyudal dahil sa sila ay mga bagong yaman lamang. Ang mga burgis ay
patuloy na umiral at sila ang nagtaguyod ng sining at nakalinang ng sariling uri ng
pagkamaharlika. Mababa rin ang pagtingin nila sa mga dalubhasang manggagawa
kaya nagkaroon ng pag-uuri ng tao sa lipunan batay sa yaman at hindi na sa
angkan.

Ang Sistemang “Guild”

Ang “guild” ay isang samahang institusyunal na ang pangunahing layunin ay
protektahan ang interes ng mga kasapi. Bawat “guild” ay may sinusunod na
patakaran. Nawata nila ang pagsali sa kalakalan nang hindi kasali sa “guild”. Ang
“guild” ng artisano ang nangangasiwa sa pagsasanay ng isang tao sa pamamagitan
ng sistemang “apprenticeship”. Bago tanghaling dalubhasa ang isang artisano, siya
ay dumadaan sa dalawang antas ng pagsasanay: 1) ang kandidato (apprentice) ay
kailangang tumira kasama ang isang dalubhasa o master sa gawaing nais niyang
pag-aralan. Siya ay bibigyan ng damit at tuturuan ng kagandahang asal. Obligasyon
ng apprentice ang sundin lahat ang utos ng master at kailangang manatiling lihim
ang mga sikreto sa sining at paggawa na natutuhan niya sa master. Ang antas na
ito ay 3 hanggang 12 taon; at 2) sa ikalawang antas siya ay magiging journeyman,
isang bihasang artisano na naglilingkod sa isang panibagong master at tumatanggap
ng araw-araw na sahod. Ang gawa ng isang artisano na pumasa sa pamantayan ng
“guild” ay itinuturing na “obra maestra”.

18
 Pagyamanin
Gawain 18: Ating Unawain
Sagutin ang mga sumusunod.

 Ikaw ba ay nakaranas nang manirahan sa probinsiya o nayon? Kung napatira

ka na doon, ano ang mga magagandang katangian ng probinsiya?
 Kung ikaw ay papipiliin, saan mo gustong manatili? Sa probinsiya o sa
siyudad? Bakit?

19
 Isaisip
Gawain 19: Halika at Pag-isipan Mo!
Sagutan ang mga sumusunod na katanungan.

 Batay sa mga tekstong nabasa, anong pangyayari ang nagbigay

daan sa pag-usbong nga mga bayan at lungsod?
 Sa iyong palagay, ano ang naging dahilan ng paglakas ng mga
burgis sa lipunan? Ipaliwanag.
 Paano mo maiuugnay sa kasalukuyang panahon ang mga
pangyayaring nabasa mo sa mga teksto? Ipaliwanang.

Isagawa
Gawain 20: Iyong Gawin!
Batay sa nabasang teksto, punan ang talahanayan ng wastong sagot.

Dahilan Pangyayari Epekto

Pag-unlad ng kalakalan

Pag-usbong ng mga
Bourgeoisie

Paggamit ng salapi o pera

Pagkakaroon ng sistemang
guild

20
 Epekto at kontribusyon ng ilang
mahahalagang pangyayari sa Europa sa
pagpapalaganap ng Pandaigdigang
Leksyon Kamalayan.

4
Pagyamanin
Gawain 21: Ating Balikan at Isaisip
Batay sa mga naganap sa talakayan at pagtupad sa bawat gawaing inihanda,
ano-ano ang kontribusyon ng sumusunod na pangyayari sa pag-usbong ng Europe
sa Panahong Medieval?
Punan ang talahanayan ng mga kontribusyon ng mga nabanggit na
pangyayari na nagbigaydaan sa pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval.

Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-

usbong ng Europe sa Panahong Medieval

Ang paglakas ng Ang buhay sa Europe

Ang paglunsad ng mga
Simbahang Katoliko Ang Holy Roman Empire noong Gitnang
Krusada
Bilang Isang Institusyon Panahon
sa Gitnang Panahon

Kontribusyon Kontribusyon Kontribusyon

Kontribusyon

 Kasaysayan ng Daigdig, Araling Panlipunan – Modyul ng Mag-aaral, Unang Edisyon 2014, ISBN:978-9601-67-8/pahina 264

21
 Isaisip
Gawain 22: Sariwain ang mga Pangyayari
Sagutan ang sumusunod.
 Ano ang kahalagahan ng mga pangyayari sa pag-usbong ng Europe noong
Panahong Medieval sa kasalukuyan?
 Paano nakatulong ang mga pangyayaring ito upang mapalaganap ang
pandaigdigang kamalayan? Ipaliwanag.

Isagawa
Gawain 23: Pagnilayan at Gawin
Punan ang graphic organizer sa angkop na impormasyon batay sa
iyong mga naunawaan sa mga nakaraang aralin.

Ano ang kontribusyon ng iba-ibang panahon na tinalakay sa modyul na ito sa

pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan?

Pag-unlad ng
Pandaigdigang
Kamalayan

Mga
Kabihasnang Mahahalagang
Kabihasnang
Klasikal sa Pangyayari sa
Klasikal sa Europe
America, Africa, at Panahong
mga Pulo sa Medieval
Pacific

22
Buod
Ang paghina ng pamamahala ng tagapagmana ni Charlemagne ang
nagpasimula ng sistema kung saan ang local na pamamahala ay lumakas.
Dito naguugat ang piyudalismo. Ang piyudalismo ay isang sistema kung saan
mahigpit ang kasunduan ng panginoong piyudal at basalyo. Bawat isa ay
may katungkulan na dapat tuparin. Ang sistemang manoryal ay nakasalalay
sa pagsasaka. Dito kinukuha ang panggastos para sa pagpapatakbo ng
pamahalaang piyudal. Ang manor ay sentro ng lipunan at ekonomiya ng mga
tao na nakatira dito. Ang manor ay mahalagang bahagi ng fief. Dito
nakasalalay ang ikabubuhay ng lahat ng tao—mula maharlika hanggang serf.

Panahon ng ika-sampu hanggang ikalabing-isang dantaon ng lumitaw

ang mga bagong bayan at lungsod sa Europa. Ang pinakamabilis na pag-
unlad ay naganap noong ikalabintatlong dantaon. Ang lungsod ay lugar
kung saan ang mga bagong uri ng tao ay yumaman at naging
makapangyarihan. Ito rin ang nagsilbing sentro ng edukasyon, panitikan, at
sining. Ang lungsod ay kilala sa umiiral na malakas na kalakalan noong
Gitnang Panahon lalo na noong matapos ang Krusada.

23
 Pagtatasa: (Post-Test)
Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. Ang manor ay pag-aari ng
a. Burgis b. Mangangalakal c. Panginoon d. Simbahan
2. Sila ang nagdadala ng mga produktong bukid o produktong gawa sa bahay sa
mga lokal na pamilihan
a. Serf b. Vassal c. Knight d. Mangangalakal
3. Sila ang tumutulong sa mga bailiff. Sila ang nagpapadami ng dayami at pagtatago
nito.
a. Serf b. Reeve c. Vassal d. Mangangalakal
4. Ang samahang midyibal na binubuo ng mangangalakal at manggagawa na
naglalayong protektahan ang kanilang sarili sa di makatarungang paggawa, presyo,
at suweldo.
a. Negosyante b. Guild c. Burgis d. Maharlika
5. Isang bagong pangkat ng tao na lumitaw at ang layunin ay para mangalakal, hindi
pandirigma.
a. Negosyante b. Kabalyero c. Burgis d. Mangangalakal
6. Noong panahong midyibal ang sentro ng kalakal ay mga lungsod sa Italy at ___,
a. Britanya b. Gitnang Silangan c. China d. Silangang Indies
7. Alin sa mag sumusunod ang HINDI salik sa pag-usbong ng piyudalismo?
a. Paglusob ng mga barbaro b. Paghina ng kapangyarihan ng hari
c. Paglakas ng kalakalan d. Pagsasamantala ng malalakas na lokal na
pamahalaan
8. Paano lumago ang mga bayan sa panahon ng Medieval?
a. Paglakas ng kalakalan
b. Pagkakaroon ng pagbabago ng agrikultura
c. Pagkakaroon ng mga maaayos na kalsada.
d. Lahat ng nabanggit.
9. Paano pinag-uuri ang tao sa lipunan sa panahon ng paglitaw ng mga burgis?
a. Batay sa yaman at hindi sa angkan
b. Batay sa pagkakaroon ng makapangyarihang angkan
c. Batay sa pagkakaroon ng kapasidad at magandang angkan
d. Wala sa nabanggit.
10. Isa sa mga salik sa pag-unlad ng bayan ay ang _____________.
a. Pagkakaroon ng mga magagandang daan
b. Pag-usbong ng mga guild
c. Paglitaw ng mga kabalyero
d. Pagbagsak ng Roma

24
 Susi sa Pagwawasto

I. PANIMULANG PAGSUSULIT

1.C 2.A 3.C 4.A 5.B

6.D 7.B 8.C 9.D 10.C

II. PANGHULING PAGSUSULIT

1. C 2. A 3. B 4. B 5. C
6. B 7. C 8. D 9. A 10. A

25
 Sanggunian

https://www.youtube.com/watch?v=rR0Dbp3wdKI
 https://lrmds.deped.gov.ph/detail/6053
 https://www.slideshare.net/noemiadaomarcera/piyudalismo-55398284
 https://www.churchofjesuschrist.org/bc/content/shared/content/tagalog/pdf/language-  http
materials/35892_tgl.pdf s://
ww
w.youtube.com/watch?v=BncxSWIBxAE
 https://www.slideshare.net/JamesRichardson171/ang-buhay-sa-europe-noong-unang-panahon
 https://aralingpanlipunan9santolanhs.files.wordpress.com/2015/08/8-ap-lm-q3.pdf
 Kasaysayan ng Daigdig, Araling Panlipunan – Modyul ng Mag-aaral, Unang Edisyon
2014, ISBN:978-9601-67-8

26
For inquiries or feedback, please write or call:
Department of Education — Division of Gingoog City
Brgy. 23, National Highway, Gingoog City
Telefax: 088-328-0108 / 088328-0118
E-mail Address: gingoog.city@deped.gov.ph