Задача 6.7 / стр.

292 од Збирка Хидродинамика

Хоризонтална цевка со дијаметар D0 = 200 mm се свиткува вертикално нагоре, намалувајќи
го дијаметарот на D1. На ова место е приклучено колено со дијаметар D1 = D2 = 100 mm, кое
ротира со n = 120 vrt/min. Хоризонталната должина на коленото кое има радијален правец
на истекување изнесува r2 = 0,5 m, а висината над оската на правата хоризонтална цевка
изнесува h2 = 1 m. Притисокот што се мери со манометарот изнесува pm = 196,2 kPa и тој е
поставен на висина hm = 0,5 m над оската на правата хоризонтална цевка. Низ цевката струи
вода.
Ако течноста е идеална, да се определи:
а) количината на вода што истекува од коленото
б) реактивниот момент и моќноста потребна за ротација на цевката.

а)
Се поставува Бернулиева равенка за ротирни канали меѓу пресеците 0-0 и 2-2:
𝑝0 𝑤20 𝑢20 𝑝2 𝑤22 𝑢22
+ − + 𝑧0 = + − + 𝑧2
𝜌𝑔 2𝑔 2𝑔 𝜌𝑔 2𝑔 2𝑔
Гранични услови за овој систем се:
𝑝0 = 𝑝𝑎𝑡𝑚 + 𝑝𝑚 + 𝜌𝑔ℎ𝑚

𝑢0 = 0 (нема ротација во овој дел од цевката)

𝑧0 = 0

𝑝2 = 𝑝𝑎𝑡𝑚
2𝜋𝑛
𝑢2 = 𝑟2 𝜔 = 𝑟2 60
= 6,28 𝑚/𝑠

𝑧2 = ℎ2

Користејќи ја равенката на континуитет:

𝐷02 𝜋 𝐷22 𝜋
𝑄 = 𝑤0 = 𝑤2
4 4

се добива зависност помеѓу брзината во пресек 0-0 𝑤0 = 𝑣0 и брзината на истекување од

цевката 𝑤2 :

𝑤0 𝐷20 = 𝑤2 𝐷22
𝐷22
𝑤0 = 𝑤2 ,
𝐷20

Со замена во Бернулиевата равенка:

𝐷 2
(𝑤2 22 )2
𝑝𝑎𝑡𝑚 +𝑝𝑚 +𝜌𝑔ℎ𝑚 𝐷0 𝑝𝑎𝑡𝑚 𝑤2 𝑢2
+ = + 2𝑔2 − 2𝑔2 + ℎ2
𝜌𝑔 2𝑔 𝜌𝑔

𝑝𝑚 2 2 𝑤 2 𝐷2 𝑤22 𝑢2
+ ℎ𝑚 + 2𝑔𝐷 2 = − 2𝑔2 + ℎ2
𝜌𝑔 0 2𝑔

𝑝𝑚 𝑢22 𝑤22 2 2 𝑤 2 𝐷2
+ ℎ𝑚 + 2𝑔 − ℎ2 = − 2𝑔𝐷 2
𝜌𝑔 2𝑔 0

𝑝𝑚 𝑢2 𝑤22 𝐷2
+ ℎ𝑚 + 2𝑔2 − ℎ2 = (1 − 𝐷22 )
𝜌𝑔 2𝑔 0

се пресметува релативната брзина на излез од цевката:

2
𝑝 𝑢 196,2∙105 6,282
2𝑔( 𝑚 +ℎ𝑚 −ℎ2 )+ 2 2∙9,81( +0,5−1)+
𝜌𝑔 2𝑔 1000∙9,81 2∙9,81
𝑤2 = √ 𝐷 2 =√ 0,12
= 21,2 𝑚/𝑠 .
1− 22 1− 2
0,2
𝐷0

Протокот на вода изнесува:

𝐷22 𝜋
𝑄 = 𝑤2 = 0,1665 𝑚3 /𝑠 .
4
б)
При струење на течноста во рамномерно вртиви канали, моментот на дејството на флуидот
на ѕидовите на каналот во однос на оската на негово вртење се определува преку законот на
моментот на импулсот. Овој момент на дејството на флуидот изнесува:
𝑀 = 𝜌𝑄(𝑟0 𝑣𝑢0 − 𝑟2 𝑣𝑢2 )
каде
𝑟0 = 0 (радиус на вртење на влезен пресек)
𝑣𝑢0 = 0 (проекција на апсолутната брзина во правец на периферната брзина во влезен
пресек 0-0)
𝑟2 – радиус на вртење на излезен пресек
𝑣𝑢2 = 𝑣 ∙ 𝑐𝑜𝑠𝛼 = 𝑢2 (проекција на апсолутната брзина во правец на периферната брзина на
излез од цевката).
Според тоа, моментот на дејството на флуидот изнесува:
𝑀 = 𝜌𝑄(0 − 𝑟2 𝑢2 ) = 1000 ∙ 0,1665 ∙ (0 − 0,5 ∙ 6,28) = −522,8 𝑁𝑚 .
а моќноста што флуидот ја прима при струењето изнесува:
2𝜋𝑛 2∙3,14∙120
𝑃 = 𝑀𝜔 = 𝑀 = 522,8 = 6572,4 𝑊
60 60
Задача 6.17/стр.307 од Збирка задачи-Хидродинамика
Вода истекува од неподвижен сад преку вртлива цевка со насатка со дијаметар d = 20 mm
под статички напор H = 1,2 m. радиусот на вртењето на излезниот пресек на насатката е r =
500 mm. Потребно е да се определи протокот низ цевката и моментот ако цевката се врти
со n = 200 vrt/min. Хидрауличните и механичките загуби да се занемарат.

Се поставува Бернулиева равенка за ротирни канали меѓу слободната површина на течноста

во садот и излезниот пресек на цевката:
𝑝0 𝑣20 𝑝 𝑤2 𝑢2
+ + 𝑧0 = 1 + 1 − 1 + 𝑧1
𝜌𝑔 2𝑔 𝜌𝑔 2𝑔 2𝑔
Гранични услови за системот се:
𝑝0 = 𝑝𝑎𝑡𝑚
𝑣0 = 0
𝑧0 = 𝐻

𝑝1 = 𝑝𝑎𝑡𝑚
2𝜋𝑛 2∙3,14∙200
𝑢1 = 𝑟𝜔 = 𝑟 60
= 0,5 60
= 10,46 𝑚/𝑠

𝑧1 = 0
Со замена во Бернулиевата равенка:
 𝑝𝑎𝑡𝑚 𝑝 𝑤2 𝑢2
+ 𝐻 = 𝑎𝑡𝑚 + 1 − 1
𝜌𝑔 𝜌𝑔 2𝑔 2𝑔
𝑤12 𝑢12
𝐻= −
2𝑔 2𝑔
се добива релативната брзина – брзината на истекување од цевката:

𝑤1 = √2𝑔𝐻 + 𝑢12 = 11,53 𝑚/𝑠

Протокот на вода низ цевката изнесува:

𝑑2 𝜋
𝑄 = 𝑤1 = 0,0036 𝑚3 /𝑠
4

Моментот на дејството на флуидот на ѕидовите на каналот во однос на оската на негово

вртење се определува преку законот на моментот на импулсот. Овој момент на дејството на
флуидот изнесува:
𝑀 = 𝜌𝑄(𝑟0 𝑣𝑢0 − 𝑟1 𝑣𝑢1 )
каде:
𝑟0 = 0 (радиус на вртење на влезен пресек)
𝑣𝑢0 = 0 (проекција на апсолутната брзина во правец на периферната брзина во влезен
пресек 0-0)
𝑟1 = 𝑟 – радиус на вртење на излезен пресек
𝑣𝑢1 = 𝑢1 (проекција на апсолутната брзина во правец на периферната брзина на излез од
цевката).

𝑀 = 1000 ∙ 0,0036 ∙ (0 − 𝑟 ∙ 𝑢1 ) = 1000 ∙ 0,0036 ∙ (0 − 0,5 ∙ 10,46) = −18,8 𝑁𝑚

Задача 3.
Цевка со дијаметар d = 10 mm, со еден свој крај е потопена во вода, наполнета е со вода и
врти со константна аглова брзина. Другиот крај на цевката се наоѓа над слободната
површина на висина h = 800 mm, и има радиус на вртење r = 300 mm. Да се определи:
а) при која аголна брзина водата ќе се наоѓа во цевката во релативно мирување?
б) која количина на вода ќе истече од цевката при аголна брзина два пати поголема од онаа
определена под а), и колкав вртежен момент е потребен за одржување на таа аголна брзина?

а)
Се поставува Бернулиева равенка за ротирни канали меѓу пресек 1-1 и пресек 2-2:
𝑝1 𝑣21 𝑝2 𝑤22 𝑢22
+ + 𝑧1 = + − + 𝑧2
𝜌𝑔 2𝑔 𝜌𝑔 2𝑔 2𝑔
Гранични услови за системот се:
𝑝1 = 𝑝𝑎𝑡𝑚
𝑣1 = 0
𝑧1 = 0

𝑝2 = 𝑝𝑎𝑡𝑚
𝑤2 = 0 (водата во цевката е во релативно мирување)
𝑢2 = 𝑟𝜔
𝑧2 = ℎ
𝑝𝑎𝑡𝑚 𝑝𝑎𝑡𝑚 𝑟 2 𝜔2
= − +ℎ
𝜌𝑔 𝜌𝑔 2𝑔

Се добива аголната брзина при која водата релативно мирува:

√2𝑔ℎ 2∙9,81∙0,8
𝜔= =√ = 13,2 𝑟𝑎𝑑/𝑠
𝑟 0,3

За поголеми аголни брзини од добиената, од цевката би истекувала вода.

б)
За два пати поголема аголна брзина:
𝜔′ = 2𝜔 = 26,4 𝑟𝑎𝑑/𝑠 ,
периферната брзина на излез од цевката изнесува:
𝑢2 = 𝑟𝜔′ = 0,3 ∙ 26,4 = 7,92 𝑚/𝑠 .
Од Бернулиевата равенка:
𝑝𝑎𝑡𝑚 𝑝𝑎𝑡𝑚 𝑤22 𝑢22
= + − +ℎ
𝜌𝑔 𝜌𝑔 2𝑔 2𝑔
следува релативната брзина на водата на излез од цевката:

𝑤2 = √𝑢22 − 2𝑔ℎ = √7,922 − 2 ∙ 9,81 ∙ 0,8 = 6,85 𝑚/𝑠 .

Протокот низ цевката изнесува:
𝑑2 𝜋 0,012 ∙3,14
𝑄 = 𝑤2 = 6,85 = 0,00054 𝑚3 /𝑠
4 4

Моментот на дејството на флуидот на ѕидовите на каналот во однос на оската на негово

вртење се определува преку законот на моментот на импулсот и изнесува:
𝑀 = 𝜌𝑄(𝑟1 𝑣𝑢1 − 𝑟2 𝑣𝑢2 ) = 𝜌𝑄 ∙ (0 − 𝑟 ∙ 𝑢2 ) = 1000 ∙ 0,00054 ∙ (0 − 0,3 ∙ 7,92)
𝑀 = −1,28 𝑁𝑚