Универзитет „Св.

Кирил и Методиј” – Скопје

Факултет за електротехника и информациски технологии

ПРОБЛЕМИ И ЗАДАЧИ ПО ПРЕДМЕТОТ

ЕЛЕКТРИЧНИ МАШИНИ И ТРАНСФОРМАТОРИ

ТЕМА: „ЕНЕРГЕТСКИ ТРАНСФОРМАТОРИ“

2.1 Магнетен систем и општи одлики на ТР

Задача 1 (тр-мк-1): За еднофазен трансформатор познати се следниве податоци:

− номинална моќност Sn=100 KVA;
− номинален примарен напон U1n=5000 V;
− номинален секунарен напон U2n=400 V;
− фреквенција f=50 Hz
− индуциран напон во навивка enav=4,26 V.
Да се определи:
а) Бројот на навивки W1 и W2,
б) Пресекот на проводниците од кои се изработуваат намотките ако густината на струјата изнесува
g1=g2=3,2 A/mm2,
в) Ефективниот пресек на магнетното јадро, ако максималната вредност на магнетната индукција
е Bm=1,4 T.

Решение:
а) Бројот на навивки на примарната и секундарната страна се определува преку односот на
вкупниот индуциран напон на една и на другата страна, кој се изедначува со номиналните напони,
соодветно:
𝐸1𝑛 𝑈1𝑛 5000
𝑊1 = = = = 1173,7 => 1174 нав.
𝑒1𝑛𝑎𝑣 𝑒𝑛𝑎𝑣 4,26

𝐸2𝑛 𝑈2𝑛 400

𝑊2 = = = = 93,89 => 94 нав.
𝑒2𝑛𝑎𝑣 𝑒𝑛𝑎𝑣 4,26
б) Пресекот на проводниците од кои се изработуваат намотките, ќе се определи како однос од
номиналната струја на примарна и секундарна страна, со густината на струјата, соодветно:
𝐼
• по дефиниција, густината на струјата се дефинира на следниот начин: 𝑔1 = 𝑆 1𝑛 =>
𝐶𝑢1
𝐼1𝑛
𝑆𝐶𝑢1 = , 𝐼 =?
𝑔1 1𝑛
• Струите на примарна и секундарна страна се определуваат од номиналната моќност и
напоните:

𝑆𝑛 100 ∙ 103
𝐼1𝑛 = = = 20 𝐴
𝑈1𝑛 5000
𝑆𝑛 100 ∙ 103
𝐼2𝑛 = = = 250 𝐴
𝑈2𝑛 400
Сега, може да се определат напречните пресеци на намотките:
1
 Универзитет „Св. Кирил и Методиј” – Скопје
Факултет за електротехника и информациски технологии

𝐼1𝑛 20 𝐴
𝑆𝐶𝑢1 = = = 6,25 𝑚𝑚2
𝑔1 3,2 𝐴/𝑚𝑚2
𝐼2𝑛 250
𝑆𝐶𝑢2 = = = 78,125 𝑚𝑚2
𝑔1 3,2
в) Ефективниот пресек на магнетното јадро, се определува од формулата за вкупен индуциран
напон:
𝐸𝑚𝑎𝑥
𝐸𝑒𝑓𝑓
𝐸1𝑛 ≈ 𝑈1𝑛 = 𝑊1 ∙ 𝑒𝑛𝑎𝑣 , каде 𝑒𝑛𝑎𝑣 = 2 ∙ 𝑒𝑝𝑟𝑜𝑣 = 2 ∙ 𝑘𝑒 ∙ 𝑓 ∙ Ф = 2 ∙ ∙ 𝑓 ∙ Ф = 2 ∙ √2 ∙ 𝑓 ∙ Ф
𝐸𝑠𝑟 𝐸𝑚𝑎𝑥
π
= 2 ∙ 2,22 ∙ 𝑓 ∙ Ф = 4,44 ∙ 𝑓 ∙ Ф = 4,44 ∙ 𝑓 ∙ 𝐵𝑚 ∙ 𝑆𝐹𝑒 =>
𝑒𝑛𝑎𝑣 4,26
𝑆𝐹𝑒 = = = 0,0137 𝑚2
4,44 ∙ 𝑓 ∙ 𝐵𝑚 4,44 ∙ 50 ∙ 1,4

Задача 2 (тр-мк-2): За магнетните лимови од кои е изработено магнетното коло на трифазен

трансформатор прикажано на сликата, познати се специфичните загуби на моќност pFe1/50=0,9 W/kg
и специфичната маса Fe=7600 kg/m3. Да се определи:
а) ефективниот пресек на столбовите и на јаремите, како и масата на магнетното коло ако
коефициентот на пополнување на железото изнесува kFe=0,91,
б) загубите на моќност во железо ако максималната вредност на магнетната индукција во
столбовите изнесува Bms=1,35 T, а фреквенцијата f=50 Hz.
Димензиите на сликата се дадени во mm.

Решение:
а) Eфективниот пресек на столбовите и на јаремите треба да се пресмета имајќи го предвид
факторот на пополнување на железото:
′
𝑆𝐹𝑒𝑆 = 𝑘𝐹𝑒 ∙ 𝑆𝐹𝑒𝑆 = 𝑘𝐹𝑒 ∙ 𝑎1 ∙ 𝑏1 = 0,91 ∙ 120 ∙ 120 ∙ 10−6 = 1,31 ∙ 10−2 𝑚2
′
𝑆𝐹𝑒𝐽 = 𝑘𝐹𝑒 ∙ 𝑆𝐹𝑒𝐽 = 𝑘𝐹𝑒 ∙ 𝑎2 ∙ 𝑏2 = 0,91 ∙ 144 ∙ 120 ∙ 10−6 = 1,575 ∙ 10−2 𝑚2
За да се пресмета вкупната маса на магнетното коло, треба да се пресмета вкупниот волумен на
материјалот и да се помножи со специфичната маса:
𝑚𝐹𝑒 = 𝑚𝐹𝑒𝑆 + 𝑚𝐹𝑒𝐽 = 3 ∙ 𝑆𝐹𝑒𝑆 ∙ ℎ𝑆 ∙ 𝛾𝐹𝑒 + 2 ∙ 𝑆𝐹𝑒𝐽 ∙ 𝑙𝐽 ∙ 𝛾𝐹𝑒
каде:
𝑙𝐽 = 120 + 420 + 120 = 660 𝑚𝑚 е должината на јаремите, a
2
 Универзитет „Св. Кирил и Методиј” – Скопје
Факултет за електротехника и информациски технологии

ℎ𝑆 = 372 𝑚𝑚 е висината на столбовите.

𝑚𝐹𝑒 = 𝑚𝐹𝑒𝑆 + 𝑚𝐹𝑒𝐽 = 3 ∙ 1,31 ∙ 10−6 ∙ 372 ∙ 10−3 ∙ 7600 + 2 ∙ 1,575 ∙ 10−6 ∙ 660 ∙ 10−3 ∙ 7600
= 111,1 + 158 = 269,1 𝑘𝑔

120 420 120

120
144

S’FeS
b1 372
a1

S’FeJ

a2 b2 144

(mm)
б) Загубите на моќност во железо се определуваат на следниот начин:
𝑓 𝛼 2 2
𝑝𝐹𝑒 = 𝑝𝐹𝑒1/50 ( ) ∙ (𝐵𝑚𝑆 ∙ 𝑚𝐹𝑒𝑆 + 𝐵𝑚𝐽 ∙ 𝑚𝐹𝑒𝐽 )
50
Бидејќи напречниот пресек на столбовите и јаремите е различен, логично е дека и магнетната
индукција ќе биде различна:
𝑆𝐹𝑒𝑆 ≠ 𝑆𝐹𝑒𝐽 => 𝐵𝑚𝑆 ≠ 𝐵𝑚𝐽 односно 𝑆𝐹𝑒𝑆 ∙ 𝐵𝑚𝑆 = 𝐵𝑚𝐽 ∙ 𝑆𝐹𝑒𝐽 =>

𝑆𝐹𝑒𝑆 1,31 ∙ 10−2

𝐵𝑚𝐽 = ∙ 𝐵𝑚𝑆 = ∙ 1,35 = 1,122 𝑇 =>
𝑆𝐹𝑒𝐽 1,575 ∙ 10−2
50 1,2
𝑝𝐹𝑒 = 0,9 ∙ ( ) ∙ (1,352 ∙ 111,1 + 1,1222 ∙ 158) = 361,24 𝑊
50