9

Filipino
Kuwarter 1 – Modyul 3
PUTING KALAPATI, LIBUTIN
ITONG SANDAIGDIGAN
Kapayapaan ay kayamanan sa buhay kung maranasan
Sa pagkakaisa at pang- unawa ito’y tunay na makakamtam.
KARAPATANG SIPI ©2020

Filipino – JHS Baitang 9

Modyul 1: PUTING KALAPATI, LIBUTIN ITONG SANDAIGDIGAN

Isinasaad ng Batas Republika 8293, sekyon 176 na “Walang aangkin ng

karapatang-ari ng anumang akda na gawa ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunman,
kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng
akda kung ito ay gagamitin upang pagkakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng
nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.”

Ang karapatang-ari ng mga hiniram na kagamitan (tulad ng awit, kuwento, tula,

larawan, ngalan ng produkto, tatak atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay taglay ng may-akda
at ng tagapaglathala nito. Ginawa ang lahat ng paraan upang mahanap at makuha ang
pahintulot ng nagmamay-ari na magamit ang mga nabanggit na kagamitan. Hindi
kinakatawan maging inaangkin ng tagapaglathala at ng mga may-akda ang karapatang-ari
sa mga ito.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Pansangay na Tagapamanihala: Loida N. Nidea, CESO V

Pangalawang Tagapamanihala: Susan S. Collano, CESO VI

Mga Bumuo ng Modyul

Manunulat: Jeffrey V. Rios

Editor: Sonny A. Taugan
Tagasuri ng Nilalaman:
Adrian Bulalacao
Merly Endrano
Doraliza Peña

Gumuhit ng Larawan: Mike Benson E. Cabaltea

Nagdisenyo ng Pahina: Mike Benson E. Cabaltea
 Paunang Salita
Upang matugunan ang hamong kinahaharap ng buong mundo---
hamong dulot ng pandemya na nagpapahirap sa milyong-milyong mga
Pilipino lalo na sa sektor ng edukasyon, ang Kagawaran ng Edukasyon ay
gumawa ng iba’t ibang pamamaraan at solusyon upang matugunan ang
kinakaharap na problema ng mga magulang at ng mag-aaral. Problemang
kung paano na ang kalagayan ng edukasyon sa Pilipinas.

Bilang solusyon sa nakaambang problema tungo sa pagkatuto ng

mag-aaral, bumuo ng modyul sa bawat asignatura ng bawat baitang na
naglalaman ng mahahalang kasanayang pampagkatuto o Most Essential
Learning Competencies (MELC). Ito ang gagamitin upang mapanatiling ligtas
sa anumang banta ng pandemya at maipagpatuloy ang pag-aaral sa loob o
labas man ng paaralan sa tulong at gabay ng mga magulang o tagagabay.

Inaasahang magiging makabuluhan ang pagkatuto at paglinang ng

mga kasanayan at kakayahan ng mag-aaral sa tulong ng modyul na ito.

Para sa Tagagabay:

Inaasahan ang labis na pag-iingat sa modyul. Bigyan ng sapat

na patnubay ang mga anak o iba pang miyembro ng pamilya upang
maging makabuluhan at kapaki-pakinabang ang paggamit nito. Kung may
ilang katanungan maaaring makipag-uganayan sa guro ng asignatura.
Inaasahan ang labis na pag-iingat sa modyul. Bigyan ng sapat
na patnubay ang mga anak o iba pang miyembro ng pamilya upang
maging makabuluhan at kapaki-pakinabang ang paggamit nito. Kung may
ilang katanungan maaaring makipag-uganayan sa guro ng asignatura.
 Para sa Mag-aaral:

Inaasahan ang labis na pag-iingat sa modyul. Bigyan ng sapat

na patnubay ang mga anak o iba pang miyembro ng pamilya upang
maging makabuluhan at kapaki-pakinabang ang paggamit nito. Kung may
ilang katanungan maaaring makipag-uganayan sa guro ng asignatura.
Inaasahan ang labis na pag-iingat sa modyul. Bigyan ng sapat
na patnubay ang mga anak o iba pang miyembro ng pamilya upang
maging makabuluhan at kapaki-pakinabang ang paggamit nito. Kung may
ilang katanungan maaaring makipag-uganayan sa guro ng asignatura.
 PANIMULA

Sa pagpapahayag ng damdamin dito natin

nailalabas ang saloobin o emosyon na nais natin
ipabatid. Sa araling ito mararanasang mong
ibahagi ang sariling damdamin sa damdaming
inihayag sa napakinggang tula.

LAYUNIN

Sa modyul na ito ikaw ay inaasahang……

Naiuugnay ang sariling damdamin sa damdaming inihayag sa
napakinggang tula (F9PN-Ie-41).

TALASALITAAN

May mga bagong salita na dapat mong kilalanin para sa araling ito.
Magagamit mo ang mga ito upang ganap mong maunawaan ang mga
susunod na talakayan tungkol sa ating paksa.

Agam- agam – nangangahulugan pagdadalawang- isip. Ibig sabihin ay hindi

pa malinaw ang isang desisyon o bagay na balak gawin o
sabihin.
Palamara- taksil o traydor.
Alabok- tumutukoy ito sa maliit na piraso na waring pulbos na madalas ay
lumulutang sa hangin.
Bantayog- nangangahulugan monumento.
Sagisag- isang bagay na nagrerepresenta o nagpapahiwatig ng isang
larawan, ideya, paniniwala, o isang bagay.

PANIMULANG PAGSUBOK 5
 Panuto: Suriin ang larawang makikita sa kahon at sagutin ang mga
tanong tungkol dito upang mailahad ang sinisimbolo nito sa buhay ng tao o
bansa. Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.

1. Ano ang makikita sa larawan?

_______________________________________________
_______________________________________________
____________________________________________
2. Kapag nakakita ka ng puting kalapati o larawan
nito, anong pangyayari o pagdiriwang ang
naaalala mo?
_______________________________________________
_______________________________________________
____________________________________________
3. Ano ang karaniwang sinisimbolo ng puting
kalapati sa buhay ng tao o bansa?
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
___________________________________________

Ang tulang iyong babasahin ay isinulat ng isang

Malaysian National Laureate- si Dr. Usman Awang o kilala rin
sa kanyang pangalan sa panulat na Tongkat Warrant, Adi
Jaya, Amir, Atma Jiwa, Manis, Perang Muda, Ros Murni,
Setia Budi, Zaini at U.A. Siya ay isang tanyag na manunulat
at makata sa Malaysia. Isa siya sa nanguna upang
magkaroon ng payak na pagbabago ang panulaan sa kanyang
bansa. Ang tulang Puting Kalapati, Libutin Itong
Sandaigdigan ay tumatalakay sa kapayapaan o kalayaan,
kaya't ito ang nagbibigay ng bagong pag-asa sa maraming tao
sa daigdig

MGA GAWAIN SA PAGKATUTO

6
 Basahin at unawaing mabuti ang tulang “Puting Kalapati Libutin
itong Sandaigdigan.”

Puting Kalapati, Libutin Itong Sandaigdigan

Ni Usman Awang
Malayang salin
Sa mga pangyayaring walang katiyakan,
Kung saan ang tao'y naghihinala't tuwina'y may agam-agam
Lumipad ang kalapati upang lakbayin ang sandaigdigan
Sa kanyang puting pakpak na hanap ay kapayapaan
Habang sagisag ng pagkakasundo'y patuloy na pumapailanlang.

Puting kalapati, libutin itong sandaigdigan

Ang hanging panggabi'y iyong panariwain
Ang mga bulaklak iyong pamukadkarin
Itong aming mga labi'y iyong pangitiin.

Pagkat sa iyo na ang pag-asa ay di nawala

Sa iyong hininga, hanging sariwa nagmula
Itong sandaigdigan, paniwalain mo sa kapayapaan
Habang puso'y pumipintig sa gabi ng katahimikan.

Ngunit ikaw na palamara

Tulad ng alabok, humayo ka't mawala
Pagkat mundo mo't bantayog ay gumuho na
Ngayon ay may bagong hinagap na kay ganda
Bilang repleksyon nitong buhay na mapayapa.

GABAY NA TANONG

Panuto: Sagutin ang sumusunod na mga tanong? Isulat ang iyong sagot sa
sagutang papel.
1. Ano ang sinisimbolo ng puting kalapati sa tulang binasa?

2. Ano ang pakay ng kalapati sa paglilibot nito sa mundo? Sa iyong

palagay, magagawa kaya niya ito? Ipaliwanag ang iyong sagot.

7
 3. Masasabi mo bang payapa o tahimik ang buhay ng tao sa mundo sa
kasalukuyan? Ipaliwanag ang iyong sagot.

4. Sino ang itinuturing na palamara o taksil sa tula?

5. Sa kasalukuyan, ano-ano ang mga pangyayari sa mundong sumira sa

pangdaigdigang kapayapaan na masasabi mong likha ng kasamaan?

6. Bilang kabataan, paano ka makatutulong upang mapanatili ang

kapayapaan sa iyong tahanan, komunidad, bansa, at mundo?

Iba’t-ibang Paraan ng Pagpapahayag ng

Emosyon o Damdamin
May iba’t ibang paraang ginagamit upang maipahayag ang emosyon o
damdamin ng mga tao. Ilan sa mga ito ay sa pamamagitan ng:

1.  Padamdam at Maikling Sambitla - Isang uri ng pangungusap na

walang paksang nagpapahayag ng matinding emosyon o damdamin

Halimbawa: Galing! Aray! Ay! Yehey! Sakit! Sarap! Grabe! Wow!

8
 Maaari ring isama ang mga padamdam at maikling sambitlang ito sa
parirala o sugnay upang maging higit natiyak ang damdamin o
emosyong nais ipahayag.

2. May mga pangungusap na nagsasaad ng tiyak na damdamin o

emosyon ng isang tao. Padamdam – tawag sa ganitong uri ng
pangungusap. Nagpapahayag ito ng damdamin gaya ng galit, tuwa,
lungkot, inis, o gigil. Nagtatapos ito sa tandang pandamdam.

Bagaman may mga pagkakataong ang damdamin ng nagpapahayag

ay hindi gaanong matindi ngunit mahihinuha pa rin ang damdamin.
Ang mga ganitong pahayag ay nasa anyong pasalaysay o paturol na
pangungusap.

3.  May mga pangungusap na nagpapahiwatig ng damdamin sa hindi

diretsahang paraan.

Halimbawa: Isa kang anghel sa langit (Kahulugan: Mabait at mabuti

ang tao)

May mga pangungusap na nagpapahiwatig ng damdamin sa hindi

diretsahang paraan.
Halimbawa: Isa kang anghel sa langit (Kahulugan: Mabait at mabuti
ang tao)

GAWAIN I
Panuto: Isulat ang : A- Mga pangungusap na padamdam B- Maikling
Sambitla C- Mga pangungusap na nagsasaad ng tiyak na
damdamin o saloobin ng isang tao. D- Mga pangungusap na
nagpapahiwatig ng damdamin sa hindi diretsahang paraan. Isulat
ang iyong sagot sa sagutang papel.

_________1. Naku!
_________2. Mukhang may damit pang mas bagay sayo kaysa sa suot mo.
_________3. Masaya ako sa aking narinig.
_________4. Wow! Ang ganda ng tanawin.
_________5. Labis akong nagulat sa mga pangyayari.
_________6. Huwag!
_________7. Labis akong nagagalak sa pagpapalang tinatamasa mo.
_________8. Mataas na ang sikat ng araw.
_________9. Huwag! Huwag po ninyo akong saktan.
_________10. Sunog!

9
 PAGSASANAY I

Panuto: Ang tulang binasa bagama’t maikli ay kakikitaan ng malalim na

damdamin ng may-akda tungkol sa paghahanap ng kapayapaan
at pag-asa sa buhay. Lagyan ng angkop na emoticon ang mga
kahon bilang pagsusuri sa damdaming nangingibabaw sa mga
taludtod na nakatala sa loob ng kahon. Ipaliwanag ang iyong
sagot. ? Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.

Sa mga pangyayaring walang katiyakan

Kung saan ang tao’y naghihinala’t tuwina’y
May agam-agam.

Paliwanag:

Ngunit ikaw, palamara

Tulad ng alabok, humayo ka at mawala.
Pagkat mundo mo’t bantayog ay gumuho na.

Paliwanag:

Ngayon ay may bagong hinagap na kay ganda

Bilang repleksiyon nitong buhay na mapayapa.

10
 Paliwanag:

PAGSASANAY II

Kaugnay ng Gawain sa itaas, bumuo ng isang Reaksyong Papel o

(Reaction Paper) upang mailahad at maiugnay ang iyong sariling
damdamin sa damdaming inihayag sa napakinggan o binasang tula.
Lagyan din ito ng angkop na damdamin gamit ang emoticon. Gawin ito
sa sagutang papel.

PAGSASANAY III

Panuto: Itala ang damdamin o emosyon ang masasalamin sa mga larawan

na sa ibaba at ipaliwanag iyong sagot. Gawin ito sa sagutang
papel.

11
 PANGWAKAS NA PAGSUBOK

Bigyan ng sariling depenisyon ang dawalang salitang pumapaksa sa tulang

iyong binasa. Gawin ito sa sagutang papel.

Kalayaan Kapayapaan

Sa iyong palagay mahalaga ba ang kalayaan at kapayapaan sa buhay ng

tao, sa bansa o mundo? Bakit?

12
 KARAGDAGANG GAWAIN

Pagsulat sa Journal

Panuto: Isulat mo sa iyong journal ang iyong sagot sa mga tanong na ito.

Paano makakamtan ang tunay na kapayapaan sa buhay ng tao, bansa o sa

buong mundo? Ano ang naidudulot ng isang mapayapang lugar o kalooban
sa buhay ng tao?

SUSI SA PAGWAWASTO
13
 Panimulang Pagsubok

1. Ano ang makikita sa larawan?

Ang makikita sa larawan ay isang puting kalapati.

2. Kapag nakakita ka ng puting kalapati o larawan nito,
anong pangyayari o pagdiriwang ang naaalala mo?

Kapag ako’y nakakita ng puting kalapati ang aking

naaalala na pangyayari o pagdiriwang ay ang Araw ng
Kalayaan o Kasarinlan.
3. Ano ang karaniwang sinisimbolo ng puting kalapati sa
buhay ng tao o bansa?

Ang karaniwang sinisimbolo ng puting kalapati sa buhay

ng tao o bansa ay kalayaan at ang kulay naman nito ay
kapayapaan.

Gabay na tanong
1. Ano ang sinisimbolo ng puting kalapati sa tulang binasa?
 Ang sinisimbolo ng puting kalapati sa tulang binasa ay
kapayapaan o kalayaan.
2. Ano raw ang pakay ng kalapati sa paglilibot nito sa mundo? Sa
iyong palagay, magagawa kaya niya ito? Ipaliwanag ang iyong
sagot.
 Sa aking palagay ang pakay ng kalapati sa paglilibot nito sa
mundo ay paniwalain ang mga tao na mayroon kalayaan at
kapayapaan matatamasa kung tayo ay magkakaisa.
3. Masasabi mo bang payapa o tahimik ang buhay ng tao sa mundo
sa kasalukuyan? Ipaliwanag ang iyong sagot.
 Para sa akin hindi ko masasabing tahimik o mapayapa ang
buhay ng tao sa mundo dahil maraming hindi
pagkakaintindihan, krimen, giyera at kaguluhan ang
nangyayari sa mundong ibabaw.
4. Sino kaya ang itinuturing na palamara o taksil sa tula?
 Ang itinuturing na palamara o taksil sa tula ay an ang
itinuturing na palamara o taksil sa tula ay mga taong

14
 gumagawa ng korupsyon, may masamang balak at mga tao na
ipapahamak ang iba para sa sariling kapakanan.
5. Sa kasalukuyan, ano-ano ang mga pangyayari sa mundong sumira
sa pangdaigdigang kapayapaan na masasabi mong likha ng
kasamaan?
 Para sa akin ang mga pangyayari sa mundo na sumira sa
pangdaigdigang kapayapaan na masasabi kong likha ng
kasamaan ay ang paghangad ng kapanyarihan ng isang tao
kaya nakagagawa siya ng kasamaan na naging resulta ng
pagkasira ng kapayapaan.
6. Bilang kabataan, paano ka makatutulong upang mapanatili ang
kapayapaan sa iyong tahanan, komunidad, bansa, at mundo?

Gawain I
1. B
2. D
3. C
4. A
5. C
6. B
7. C
8. D
9. A
10.B

Pagsasnay I
Subhetibo ang sagot

Pagsasnay II
Subhetibo ang sagot

Pagsasnay III
Subhetibo ang sagot

Pangwakas na Pagsubok
Subhetibo ang sagot

SANGGUNIAN
15
Baisa-Julian, Del Rosario, et.al (2018)
Pinagyamang PLUMA 9 (Wika at Panitikan para sa Mataas na Paaralan Alinsunod sa K
to 12 Curriculum Ikalawang Edisyon ICT Enhanced). PHOENIX PUBLISHING HOUSE,
INC.: 927 Quezon Ave., Quezon City, 101-146.

Mga larawan- Google

https://www.google.com/search?
q=larawan+ng+kalayaan&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjgioz4887q
AhXZLqYKHc13DLoQ_AUoAXoECAwQAw&biw=1350&bih=640

16