Filozofia zdrowego stylu życia

Dla Kosmetologów
Cz.1.
2021

Ewa Luchter-Wasylewska
e-mail: mbwasyle@cyf-kr.edu.pl
 FILOZOFIA
(ze starogreckiego: Φιλοσοφία)
FILEO – umiłowanie, miłość (stgr. Φιλο, phileo)
SOFIJA - mądrość, wiedza, ciekawość (stgr. Σοφία, sophia)
umiłowanie mądrości, dążenie do wiedzy,
poszukiwanie mądrości
systematyczne i krytyczne rozważania na temat
podstawowych problemów i idei, dążące
do poznania ich istoty, a także do całościowego
zrozumienia świata
Obecnie:
zajmuje się ogólnymi, podstawowymi zagadkami świata:
naturą istnienia i rzeczywistości
poznawalnością prawdy
tym, jakie działanie jest pożądane
2
 Filozofia
i siedem sztuk wyzwolonych
łac. septem artes liberales
siedem umiejętności
godnych człowieka wolnego
Podstawa wykształcenia
w okresie późnej starożytności
oraz średniowiecza

Siedem sztuk wyzwolonych:

trivium i quadrivium
Trivium obejmowało:
gramatykę - biegłość w łacinie
dialektykę (czyli logikę)
retorykę (sztukę układania mów)
Quadrivium obejmowało:
przygotowanie do studiów filozofii i teologii
nauka o liczbach:
czystych (arytmetyka)
Philosophia rozważanych w przestrzeni (geometria)
et septem artes liberals w czasie (muzyka)
ruchu i przestrzeni (astronomia) 3
Herrada z Landsbergu, Hortus deliciarum,
4
 Definicja zdrowia
wg Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organisation):

„stan pełnego fizycznego, psychicznego, umysłowego

i społecznego dobrostanu, a nie tylko całkowity
brak choroby czy niepełnosprawności”

nie poprzestaje na zanegowaniu, że zdrowie jest brakiem choroby

bardzo mocno akcentuje, że jest ono uzależnione od szeroko rozumianej

aktywności

podkreśla, że „zdrowie” należy traktować jako łączny efekt stanu fizycznego,

życia wewnętrznego i społecznego człowieka

5
 Zdrowie (Światowa Organizacja Zdrowia, WHO):
nie tylko brak choroby, czy niepełnosprawności
ale dobrostan psychofizyczny i społeczny

Oznacza przełożenie punktu ciężkości:

z działań w zakresie zwalczania chorób
na promowanie prozdrowotnego stylu życia
jako najbardziej skutecznej metody wzmacniania i zachowania zdrowia

Holistyczne (całościowe) ujęcie człowieka

stawia zdrowie na płaszczyźnie wartości,
którą kształtuje się w wielu obszarach życia człowieka
(fizycznym, psychicznym, emocjonalnym, społecznym i duchowym)
6
WHO:
„stan pełnego fizycznego, psychicznego, umysłowego i społecznego dobrostanu,
a nie tylko całkowity brak choroby czy niepełnosprawności”

Pojęcie „zdrowie” może być przedmiotem refleksji:

medycyny
psychologii
socjologii

Trzy wymiary zdrowia:

biomedyczny
psychologiczny (fenomenologiczny)
socjokulturowy (behawioralny)

Należy troszczyć się o zdrowie we wszystkich trzech wymiarach jednocześnie

7
 Zdrowie
Zdrowie fizyczne (sprawność ciała )
– prawidłowe funkcjonowanie organizmu, jego układów i narządów
Zdrowie psychiczne (spokój ducha )
Zdrowie emocjonalne
– zdolność do rozpoznawania emocji, wyrażania ich w odpowiedni sposób,
umiejętność radzenia sobie ze stresem, napięciem, lękiem, depresją, agresją
Zdrowie umysłowe
– zdolność do logicznego, jasnego myślenia
Zdrowie społeczne (moralność i życzliwość )
– zdolność do nawiązywania, podtrzymywania i rozwijania prawidłowych relacji
z innymi ludźmi
Zdrowie duchowe
– związane z wierzeniami i praktykami religijnymi
- lub osobisty zbiór zasad, zachowań i sposobów osiągania wewnętrznego
spokoju i równowagi
8
 Koncepcja„pól zdrowia” Marca Lalonde’a
(lata 70. XX wieku)

Czynniki mające wpływ na zdrowie jednostki:

50-60% - styl życia; zachowania zdrowotne
20% - środowisko fizyczne oraz społeczne życia i pracy,
w którym żyje jednostka
20% - czynniki genetyczne
10 - 15% - system opieki zdrowotnej

9
Zachowania zdrowotne:
powodujące pozytywne lub negatywne skutki zdrowotne
w sposób bezpośredni lub pośredni
zachowania: nawyki, zwyczaje, postawy, uznane wartości przez jednostkę
i grupę społeczną – w dziedzinie zdrowia
formy aktywności celowej, ukierunkowane na ochronę lub osiągnięcie
poprawy własnego zdrowia

Zachowania sprzyjające zdrowiu:

prawidłowe odżywianie, aktywność fizyczna

Zachowania szkodliwe:
palenie papierosów, nadmierne picie alkoholu

10
 Styl życia
– zakres i formy codziennych zachowań
jednostek lub grup, specyficzne
Pojęcia pokrewne
dla ich usytuowania
• Sposób życia
społecznego
• Jakość życia
- zachowania ludzkie i psychofizyczne
• Warunki życia
mechanizmy leżące u podstaw
• Poziom życia
owych zachowań: ludzkie • Styl konsumpcji
motywacje, potrzeby,
akceptowane wartości

11
 Styl życia
zespół postaw, zachowań i ogólna filozofia życia jednostki lub grupy

zależy od warunków życia, środowiska, norm społecznych, kultury,

osobistych wartości, postaw, wiedzy i przekonań,

umiejętności życia, ogólnej ekonomii, polityki

i organizacyjnej struktury społeczeństwa

można zmienić styl życia

12
 Styl życia z różnych punktów widzenia
Z socjologicznego punktu widzenia:
sposób życia charakterystyczny dla różnych klas społecznych,
dla różnych warstw i grup
jednostkowy sposób życia jest wówczas reprezentacją upodobań,
nawyków i zachowań grupowych
Z psychologicznego punktu widzenia (A. Adler):
przedstawia się jako charakterystyczny dla jednostki sposób doświadczania,
organizowania życia zakorzeniony w jej świadomym i podświadomym
rozwoju, a także w jej temperamencie
dotyczy indywidualnego, swoistego dla danego człowieka sposobu bycia:
ogółu motywów, cech, zainteresowań, wartości, zachowania, sposobu
postrzegania świata i reagowania na niego
Z filozoficznego punktu widzenia
jest najbliższy konkretnym i autentycznym doświadczeniom ludzi 13
Na zdrowy styl życia składają się:
aktywność fizyczna

higiena psychiczna i osobista

zdrowe odżywianie

wypoczynek aktywny i bierny

brak nałogów

pozytywne nastawienie

odpowiedni rytm dzienny i długość snu

14
 Promocja zdrowego stylu życia
i profilaktyka chorób
to obszary działań, w których upatruje się największe rezerwy
służące utrzymywaniu i pomnażaniu zdrowia

Szczególnie potrzebne jest prowadzenie tych działań wobec dzieci

Zdrowy styl życia prowadzony od najmłodszych lat

jest warunkiem prawidłowego rozwoju psychofizycznego
i zdrowotnego,
a działania, wybory i wypracowane nawyki w młodym wieku
determinują zachowania podejmowane przez całe życie
15
 PROZDROWOTNE STYLE ŻYCIA

Prozdrowotny styl życia oznacza, że ludzie podejmują świadome działania

ukierunkowane na zwiększenie potencjału swego zdrowia
oraz eliminują zachowania zagrażające mu

Lista tych działań i zachowań jest bardzo zróżnicowana

i zależy od stopnia profesjonalizmu przygotowujących te wytyczne

16
 Zasady zdrowego stylu życia

Zdrowe, racjonalne odżywianie

i utrzymywanie prawidłowej masy ciała

Odpowiednia aktywność fizyczna

Umiejętność radzenia sobie ze stresem

Odpowiednia ilość godzin snu

Życie bez szkodliwych uzależnień od nikotyny, alkoholu,

narkotyków, leków, innych substancji

Korzystanie z opieki medycznej (badania profilaktyczne)

17
 Działania i zachowania składające się
na zdrowy styl życia
Wypoczynek bierny
- charakteryzuje się ograniczeniem do minimalnego poziomu
aktywności umysłowej i fizycznej
- najlepszym przykładem wypoczynku biernego jest sen. Ta codzienna
czynność wpływa w bardzo pozytywny sposób na organizm,
regenerując go i relaksując. Optymalna długość snu wynosi
od 6 do 8 godzin

- innymi przykładami są czytanie książki oraz oglądanie telewizji

18
 Działania i zachowania składające się
na zdrowy styl życia

Wypoczynek czynny
-właściwy wybór czynnej aktywności zależy od:
- uprawianej dyscypliny sportu
- ożliwości organizmu człowieka
- przykładami wypoczynku czynnego są spacery, wycieczki rowerowe
oraz bieganie

19
 Działania i zachowania składające się
na zdrowy styl życia
Aktywność ruchowa
– jest czynnikiem, który wpływa na rozwój
możliwości motorycznych
i somatycznych organizmu człowieka
- regularne ćwiczenia ruchowe są najskuteczniejszym lekiem
i częścią zdrowego stylu życia – pozwolą pozbyć się
nadmiernych kilogramów i wpłyną korzystnie
na samopoczucie. Nawet zwykły spacer może być świetnym
ćwiczeniem
- aktywność fizyczna przyczynia się do regularnego obiegu krwi,
wyrobienia siły i zręczności 20
 Działania i zachowania składające się
na zdrowy styl życia

Pozytywne relacje międzyludzkie

– przejawem zdrowego stylu życia są również
dobre relacje międzyludzkie
- dobre więzi z partnerem, rodziną i przyjaciółmi
są sposobem na odreagowywanie codziennego stresu
oraz pomagają przezwyciężać trudne sytuacje

21
 Działania i zachowania składające się
na zdrowy styl życia
Radzenie sobie ze stresem
– ciągły pośpiech, nerwowe sytuacje powodują kumulację stresu
w organizmie człowieka
- jednym ze sposobu radzenia sobie ze stresem są regularne ćwiczenia
w domu lub w siłowni
- sposobem dla osób nie lubiących wyczerpującej aktywności fizycznej
są na przykład wieczorne spacery

Zadowolenie z życia
- to stan satysfakcji z jakości życia, dobrego stanu zdrowia,
pozycji społecznej oraz pomyślności w życiu
- na poczucie zadowolenia prócz czynników ekonomicznych
wpływają również normy, przekonania, aspiracje i system
wartości

22
 Działania i zachowania składające się
na zdrowy styl życia
Higiena
- obejmuje higienę układu oddechowego, układu nerwowego,
skóry, odzieży i odżywiania
- nie powinniśmy zapominać o:
częstym myciu rąk
po wejściu do mieszkania z ulicy, ogrodu
przed każdym posiłkiem
po skorzystaniu z ubikacji
codziennym prysznicu
myciu zębów
zmianie ubrania 23
 Działania i zachowania składające się
na zdrowy styl życia

Prawidłowe żywienie
– prawidłowe nawyki żywieniowe mają wpływ na kondycję
całego organizmu
- jedzenie jest bardzo ważnym elementem życia
- prawidłowe nawyki żywieniowe pomogą w utracie zbędnych
kilogramów osobom otyłym oraz dodadzą energii
osobom o prawidłowej masie

24
 Zasady zdrowego odżywiania

Zapewnienie diety : zróżnicowanej,

pokrywającej zapotrzebowanie
na wszystkie składniki pokarmowe

Dostosowanie ilości pożywienia odpowiednio do wieku i aktywności fizycznej

Podawanie posiłków regularnie 1-3 razy dziennie
Unikanie cukrowców: mąki, słodyczy i cukru
Podawanie żywności w sposób estetyczny i apetyczny
z dbałością o atrakcyjny wygląd, smak i zapach
Zapewnienie dostatecznej ilości czasu na posiłek

25
 Zdrowy tryb życia sposobem na piękny wygład
Zbilansowana dieta
najważniejszy element zdrowego stylu życia
dostarcza
nie tylko składników odżywczych: białka, tłuszcze, węglowodany,
które nie tylko dostarczają kalorii , ale również budują tkanki
witaminy i soli mineralnych
(sa kofaktorami enzymow, usuwają wolne rodniki, poprawiają
wygląd skóry i paznokci oraz budują kości)
błonnika (poprawia perystaltykę jelit – zapobiega zaparciom
oraz chroni przed rozwojem nowotworów układu
pokarmowego)
Należy wybierać produkty jak najmniej przetworzone,
ktore nie zawierają dodatków do żywności
(konserwanty, przeciwutleniacze, stabilizatory, emulgatory, słodziki)
Aby łatwiej było wprowadzić zdrowy tryb życia, warto przyjrzeć
się dietom, z których każda posiada pewne charakterystyczne
wytyczne 26
 Dawna podstawa
prawidłowego odżywiania
(1992)
Od dolu piramidy:
produkty mączne
(pieczywo, makarony, ryż i kasze)
warzywa i owoce
mięso i nabiał
tłuszcze wraz ze słodyczami
(na wierzchołku piramidy,
jako produkty, których należy
unikać) 27
 Nowa piramida
zdrowego żywienia

28
29
 Nowa piramida żywienia – zmiany
Nowa Piramida Żywienia jest opatrzona komentarzem,
w którym stosunek zalecanego spożycia owoców i warzyw jako 1:3
Zmieniła się nazwa piramidy
– teraz wyraźnie podkreśla rolę aktywności fizycznej

w zdrowym stylu życia

Pieczywo, makarony i produkty zbożowe
ustąpiły miejsca warzywom i owocom
Podkreślono konieczność rezygnacji ze słodzenia
Pojawiły się naturalne zioła
Tłuszcze, to już nie tylko symboliczny olej z wierzchołka piramidy z 2009 r.,
ale też orzechy - świetne źródło tłuszczu, witamin i minerałów w diecie

30
30
31
 Nowa piramida żywieniowa
(Prof. Walter Willett , Dietetyk z Uniwersytetu Harvarda)

w oparciu o:
- swoje badania
- założenia diety śródziemnomorskiej

32
33
 Najważniejsze zmiany w piramidzie
Owoce i warzywa awansowały na pierwsze miejsce gry o zdrowie
Warzywa i owoce powinny być podstawą naszego żywienia
Dostarczają wielu bezcennych składników
(mineralnych, witamin, polifenoli)
W istotny sposób zmniejszają zachorowalność oraz umieralność
na choroby układu krążenia, cukrzycę czy nowotwory
Warzywa i owoce spożywajmy więc jak najczęściej
i w jak największej ilości
Powinny stanowić co najmniej połowę, tego co jemy
We właściwych proporcjach: 3/4 warzywa, a 1/4 owoce

34
35
Polecam:
Warzywa + owoce + kasze
Ryby + mięso
Jaja
Zdrowe tluszcze: maslo, smalec,
olej z oliwek na zimno
Absolutnie nie polecam:
Wędliny (azotan=saletra)
Słodziki (aspartam, sacharyna, ksylitol, ..
Środki p-bakteryjne (benzoesan)
Coca cola i napoje gazowane słodkie (syrop glukoz.-fruktozowy)
Fruktoza i cukry zbudowane z fruktoza, jak sacharoza
Mąka pszenna
Słone i słodkie przegryzki
Orzeszki solone, karmelizowane orzechy,
rodzynki w czekoladzie
Słodycze (tłuszcz piekarniczy)
Fast foody i jedzenie smażone
w głębokim tłuszczu
Półprodukty i gotowe produkty
Zupy w pudelkach, puszkach i chińskie 36
Jedzenie w puszkach (bisfenol A, BPA)
 „Zdrowy talerz”
proponowany przez Harvard School of Public Health
Mleko nie jet jedynym slusznym zrodlem wapnia

37
 Mleko
nie jest pokarmem dorosłych
bo nie zawsze nadal syntetyzują
- reninę (podpuszczkę; enzym koagulujący kazeinę)
- laktazę (enzym hydrolizujący laktozę)

Kazeina - doborowe białko (zawiera wszystkie aminokwasy egzogenne)

- wiąże jony wapnia (komplekson wapnia)
- może być alergenem
- wytrąca się (koaguluje) pod wpływem:
- reniny (podpuszczki) – niemowlaki i sery podpuszczkowe
- środowiska kwaśnego
- jonów wapnia
Laktoza – dwucukier hydrolizowany laktazą
(galaktoza i glukoza – wiązanie 1,4-β-glikozydowe)
- brak laktazy u dorosłych – nietolerancja laktozy
- duże stężenie w mleku
Wapń – w innych pokarmach też wysokie stężenie (rośliny)
38
Mleko nie jest jedynym słusznym źródłem wapnia

39
Alternatywne źródła wapnia
- niektóre warzywa
(boćwina, kapusta włoska, jarmuż, natka pietruszki,
szczypiorek czy suche nasiona roślin strączkowych)
- niektóre owoce
(suszone figi czy morele)
- orzechy (migdały oraz orzechy laskowe)
- nasiona słonecznika, maku oraz sezamu
- niektóre produkty zbożowe
(płatki owsiane czy otręby pszenne)

Wapń z roślin jest słabo wchłaniany,

gdyż błonnik i kwas szczawiowy, oraz fosfor

w postaci kwasu fitynowego,
tworzą z wapniem nieprzyswajalne związki

40
41
Cegiełki budulcowe organizmów żywych
• Glukoza i inne cukry

• Lipidy proste, złożone i cholesterol

• Aminokwasy

• Nukleotydy

42 42
 Składniki pokarmowe

dostarczają

materiałów budulcowych

oraz energii swobodnej

jako czasteczka ATP - 5’-adenozyno-tri-fosforan

43
 Niezbędne składniki pokarmowe
1. Aminokwasy egzogenne białek doborowych
(posiadających pełny skład aa egzogennych)
– których nie możemy syntetyzować

2. Witaminy
A. rozpuszczalne w tłuszczach
– F ( w olejach)
- ADEK ( w maśle, śmietanie, jajach, ….)
B. Rozpuszczalne w wodzie
B1, B2, B…, C, ..
3. Mikroelementy

Fe++/Fe+++, Zn++, Se, …

44
 WITAMINY

• związki organiczne o różnorodnej budowie

• niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu
żywego
• nie są syntezowane przez ludzki organizm
• muszą być dostarczane z pokarmem
• E. coli potrafi je syntetyzować

Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w:

• tłuszczach – A, D, E, K i F
• wodzie – B1, B2, B3, B5, B6, B7, B11, B12, C

45
 Energetyczne składniki pożywienia
1. Węglowodany:
monosacharydy, disacharydy, polisacharydy (homoglikany, heteroglikany)

2. Lipidy proste (triglicerydy), fosfolipidy, glikolipidy, cholesterol

3. Białka z pożywienia oraz białka komórkowe

A. dostarczyciele azotu dla syntezy:
- nowych białek
- kwasów nukleinowych
- hemu
- hormonów – A, NA, histamina, tyroksyna, itd
B. Produkty spalania
- Aa glukotwórcze glukoza, glikogen, pirogronian, acetyl, CO2, H2O
- Aa ketotwórcze acetyl, ciała ketonowe, lipidy, CO2, H2O
- amoniak, mocznik, glutamina
- energia dla syntezy ATP
4. Makroelementy
COHN i SP oraz Ca++ (mleko/rosliny), Mg++,
46
 CUKRY
(WĘGLOWODANY)

Mają charakter hydrofilny (–OH), czyli są dobrze rozpuszczalne w wodzie

•MONOSACHARYDY

•DISACHARYDY
•POLISACHARYDY

•MUKOPOLISACHARYDY

•GLIKANY
•GLIKOPROTEINY
47 47
 Cukry - Weglowodany
Monosacharydy
– Pentozy:
ryboza, 2’-deoksyryboza, arabinoza, rybuloza, ksyluloza,
– Heksozy:
Glukoza, galaktoza, fruktoza, mannoza
Disacharydy
sacharoza (glu+fru)
laktoza (glu+gal)
maltoza (glu+glu)

48
 Cukry - Weglowodany

Polisacharydy
Homopolisacharydy
Amyloza, amylopektyna, skrobia, glikogen, celuloza
Heteropolisacharydy
chondroitynosiarczan, kwas hyaluronowy

49
 Lipidy proste i złożone

• Budują błony i lipoproteiny

• Mogą być magazynowane
• Powstają z cukrów, tłuszczy, aminokwasów
• Degradowane są do acetylo-KoA,
a następnie do CO2 (beta-oksydacja i cykl Krebsa)
• W wyniku degradacji dostarczają komórce energii
• Nie mogą być zamienione w cukry, nukleotydy, aminokwasy

50 50
 I. LIPIDY (TŁUSZCZE)

1.Lipidy proste - triacyloglicerole; triglicerydy;

estry glicerolu i wyższych kwasów tłuszczowych

2.Lipidy złożone
A. Fosfolipidy
Fosfatady - pochodne kwasu fosfatydowego
Sfingomieliny - pochodne sfingozyny
B. Glikolipidy - pochodne sfingozyny

3. Cholesterol i jego estry

4. Izopren i izoprenoidy

51 51
II. Micele i liposomy; podwójne warstwy; błony

52 52
 Białka
Białka – największa ilościowo grupa makrocząsteczek (10 kg/70 kg)

Aminokwasy niezbędne:
– nie mogą być syntetyzowane
- muszą być dostarczone w diecie

Bilans azotowy dorosłego człowieka jest zrównoważony

Codziennie:
- następuje wymiana (proteoliza/biosynteza) 1-2% całkowitego
białka organizmu, głównie białek mięśni (300-400 g)
- musi być dostarczone w diecie 30 g białek

Okres połowicznego rozpadu (t1/2 )

• białek: 30 min-8 dni
• enzymów podstawowego metabolizmu: 100 h
• enzymów regulacyjnych: 0,5 - 2 h

53
53
Niezbędne aminokwasy Nieniezbędne

54
55
 Nukleotydy
w komórce

1. Budulec kwasów nukleinowych

2. Dawcy energii swobodnej dla
endoergicznych reakcji chemicznych
i procesów fizycznych
3. Koenzymy
4. Efektory enzymów allosterycznych
5. Cząsteczki sygnałowe szlaków
metabolicznych
56
 Zdrowy tryb życia jest filozofią,

która pomaga odkryć sekret źródła młodości i piękna

57
58
59