Pitanja iz hirurgije 3 – treća oblast

1. Transportna imobilizacija

Imobilizacija koja se sprovodi u transportu (od mjesta povređivanja do bolnice). Dakle, to je

privremena,vremenski ograničena imobilizacija. Sredstva za transportnu imobilizaciju mogu biti
priručna i standardna.

Priručna (improvizovana) sredstva – To su sredstva koja su na raspolaganju na mjestu

nesreće: daščice, kišobrani, tvrđi karton, lopata, puška, stabljika kukuruza... *Ruka se može
fiksirati uz tijelo (trup), a povrijeđena noga uz zdravu*

Standardna sredstva za imobilizaciju – sredstva koja se proizvode fabrički, a to su:

 Udlage – najčešće se upotrebljavaju sljedeće:

o Kramerova udlaga(kramerova šina) – to je
žičana šina koja se sastoji od dvije jače žice
uzdužno postavljene (kao merdevinice),
međusobno spojene brojnim poprečno
postavljenim tanjim žicama. Brzo se
postavlja, lako se modeluje, pa se i najčešće
upotrebljava. Prije upotrebe treba je obložiti
vatom ili obmotati zavojem zavojem.
o Tomasova udlaga – valjda rekla samo da
znamo da postoji
o Ditriksova udlaga – isto
o Postoje i udlage koje su platnene; pozadi
ojačane sredstvima slične žici; u gornjem
dijelu šire, u donjem uže, sa jedne strane
imaju otvore, sa druge strane trake koje su
kao čičak koje se provlače kroz otvore.
o Trougle marame koje se koriste za
imobilizaciju raznih dijelova tijela
o Splint udlage- napravljene od mase slične pur
pjeni sa impregniranom žicom unutra i dođu
savijene kao zavoj
o Pneumatske udlage – rađene po principu
dušeka za plažu (napravljene kao čarapa, u
sredini rajferšlus sa strane ima otvor u koji se
stavlja dio od pumpe kojim se ta čizmica
naduva
2. Inhalacioni anestetici

Danas se kao inhalacioni anestetici koriste azot-oksidul i halotan. Etar je lako

zapaljiv i može da eksplodira

o Azotni-oksidul - drži se u čeličnim bocama pod pritiskom od 51 bar. To je

tečni gas bez boje, mirisa i ukusa, ne nadražuje sluznicu, nije
eksplozivan i zapaljiv, a potpuno je netoksičan. Nedostatak mu je što je
slab analgetik i relaksant pa se kombinuje sa drugim anesteticima.
 o Halotan –Prijatnog je mirisa, nije zapaljiv niti eksplozivan. Dobre su mu
strane što brzo uvodi u anesteziju, i buđenje iz anestezije je brzo, ali
slabo relaksira mišiće, pa se mora kombinovati sa intravenskim
anesteticima.

Samostalno se ne koriste već u kombinaciji sa intravenskim anesteticima.

3. Kombinovana opšta anestezija

To je kombinacija inhalacione i intravenske opšte anestezije kojom se postižu svi

ciljevi anestezije. Uvodi se u anesteziju intravenskim anesteticima, zatim se intubira i
nastavlja inhalacionim anesteticima sve do zadnjih 10min operacije kada se
prebacuje na intravensku anesteziju i brzo nakon toga se budi. Postižemo ekspanziju
pluća ali i sve ostale ciljeve.

4. Lokalna anestezija

Lokalnom anestezijom se gubi osjećaj za bol u jednom dijelu tijela uz očuvanu svijest
bolesnika. Kao lokalni anestetici najčešće se koriste razni preparati kaina od 0,5 do 2% i većinom
koristi se lidokain-hlorid. Djeluje tako što prekida provodljivost impulsa kroz nervna vlakna. Lokalne
anestezije su: površinska, infiltraciona, spinalna, sprovodna i anestezija hlađenjem.

5. Komplikacije zbog loše postavljenog gipsa

Zbog loše postavljenog gipsa javljaju se:

 Bol i utrnulost imobilisanog dijela ekstremiteta jer gips pritiska nerve;

 Cijanoza sa parestezijama (neosjetljivost) vrhova prstiju usljed prejako stegnutog zavoja i
poremećaja cirkulacije.

Zbog toga je neophodno kontrolisati boju i temperaturu prstiju posebno u toku prva 24h, kao i
senzibilitet i pojavu edema. Ako se jave bledilo ili cijanoza, hladnoća ili edem prstiju praćeni
jakim bolom, gips obavezno treba prosjeći i proširiti li ga skinuti i zamijeniti novim.

6. Kasne postoperativne komplikacije

Pojavljuju se od 7-10 dana posle operativnih zahvata ali i posle nekoliko godina.To su:

 Tromboflebitis i flebotromboza – tromboflebitis je upala površinske vene na

nogama,rukama, prednjem trbušnom zidu (kada pacijenti dugo nosi braunilu
koja nije korištena paa se na njoj stvara čep tj. ugrušak krvi što je dobra
podloga za nastanak infekcije, kasnije uočava se inflamatorna reakcija,
inflamirana vena koja se pruža potkožom i plapira se kao jedna zadebljana
žica i koža iznad je crvena daje se hepatrombin krema ili heparin u izvjesnim
slučajevima ) dok je flebotromboza začepljenje dubokih vena trombom (teže
i ozbiljnije stanje. Ugrušak u dubokoj veni koji je zalijepljen za njen zid i može
se otkinuti i dopsjeti do desne polovine srce pa onda u pluća i nastati
tromboembolija. Preventivne mjere – stavlajnje elast zavoja, heparin
subkutano, pacijenti se što ranije dižu iz kreveta da bi krv procirkulisala).
 Infarkt i embolija pluća – najčešća posljedica flebotromboze nogu su
embolija i infarkt pluća(otkači se tromb iz vene i začepi arteriju pulmonalis ili
neku njenu granu. Bolesnik kašlje, ima krvav ispljuvak, povišenu
 temperaturu, dispneju, bol u grudima. Usljed naglog začepljenja
a.pulmonalis može nastupiti smrt.
 Infekcija rane – može se pojaviti kako rana tako i kao kasna komplikacija
 Dekubitus – rane na dijelovima tijela koji su najviše izloženi pritisku javljaju
se usljed dužeg ležanja Predelekciona mjesta:gluteus, predio trtične kosti,
pete, lopatične kosti). Česta je komplikacija kod starijih, nepokretnih,
pothranjenih bolesnika sa slabom cirkulacijom, ali i lošom njegom.
 Parotitis – uglavnom se javlja kod slabih bolesnika kod kojih nije sprovođena
njega usne šupljine,ili koji imaju one bjeličaste naslage usljed suvih usta
odakle mikrobi prodiru kroz Stenov kanal u veliku pljuvačnu žlijezdu.
 Peritonitis – upala trbušne maramice; teška komplikacija koja nastaje usljed
popuštanja anastomoze crijeva i izlivanja crijevnog sadržaja u trbušnu duplju.
Često je neophodna ponovna operacija.
 Anurija – ozbiljna komplikacija koju izaziva insuficijencija bubrega kada ke
diureza manja od 100ml na 24h i da bismo je spriječili obično ser pacijent
prevodi na hemodijalizuposljedica raznih uzorka. Nekada je potrebna
hemodijaliza bubrega.
 Ileus – prekid pasaže crijeva; javlja poslije nekoliko dana, mjeseci ili godina. U
trbušnoj duplji nastaju bride oko kojih se umotaju crijevne vijuge i dolazi do
zastoja crijeva. Neophodno je reoperisati pacijenta.

7. Indikacije za transportnu imobilizaciju

Transportna imobilizacija se primjenjuje kod preloma, ali i kod povreda, jer osnovni uslov za
zarastanje velikih rana,preloma kostiju,većih opekotina, uganuća, iščašenja jeste zapravo mirovanje
koje se postiže imobilizacijom. Uvijek se primjenjuje kod:

 Preloma kostiju
 Povreda zglobova
 Povreda krvnih sudova
 Povrede kičme
 Povrede karlice
 Većih opekotina i većih smrzotina
 Povreda tetiva
 Povreda živaca
 Većih rana mekih tkiva
 Bolnih kontuzija (nagnječenje) tijela

8. Osnovni cilj anestezije

Osnovni cilj anestezije je da se obezbijede maksimalni uslovi za rad hirurga sprečavanjem

štetnih refleksa koje uslovljava bol. Glavni cilj: kontrola bola. Ostali ciljevi su:

• Analgezija

• Gubitak refleksa

• Sprečavanje straha

• Relaksacija mišića

• San
 • Kontrola disanja.

9. Postoperativna njega

Postoperativna njega bolesnika počinje nakon operacije još na operacionom stolu

aspiriranjem sekreta iz treaheobronhijalnog ždrijela da bi se spriječila upala pluća. . Posle buđenja se
sprovodi intenzivna njega i kontrola bolesnika prema određenim preporukama što zavisi od vrste i
težine operacije. Poslije lakših operacija (operacija tumora dojke, preponske kile, slijepog crijeva
kada nije došlo do perforacije) bolesnik se može prebaciti na odjeljenje gdje se nalazi samo
medicinska sestra, a poslije težih (operacija srca, tumora na crijevima, na jetri, operacije štitaste
žlijezde)se prebacuje na intenzivnu njegu gdje pored medicinske sestre postoji i anesteziolog. Med
sestra prati sve ono što se nalazi na temperaturnoj listi: temp krvni prit puls disanje i neke
specifičnosti koje su vezane za hirurgiju: praćenje drenova (gumeni materijali u vidu cijevi koji imaju
zadatak da omoguće pražnjenje određenih šupljina u organizmu, mogu biti cjevasti( kao crijevo širine
1cm plasira se u Duglasov špag, dren se izvodi kroz poseban otvor na koži i na crijevo se oplasira kesa
za urin), rebrasti dren se može izvesti na isto mjesto kao i cjevasti dren (na kožu) samo se ne montira
kesa za mokraću već se postavi podloga od kolostome i na to se namontira kesa, aspiracioni dren
namijenjem za aspiraciju koji na svom kraju ima pumpicu koju mi sabijemo ikad je pustimo onda
stvara vakuum i povlači sadržaj iz rane. Med teh prati sadržaj koji je izašao kroz dren (ako je svježa
krv znači da je negdje ligatura popustila, ako je žućkast a operacija jetre je u pitanju znači došlo je do
povrede žučnih vodova...) Kod pacijenata može biti plasirana i nazogastrična sonda koja ima zadatak
da prazni te dijelove u kojima je plasirana (želudac i dvanaestopalačno crijevo) prati se količina i
izgled sadržaja. Obraća se pažnja i na diurezu da bi se na osnovu toga planirala nadoknada tečnosti.
Kod opekotina se ne prati diureza na 24h već se prati na svaki 1h da bi se spriječila pojava šoka. Prate
se učestalost vjetrova i stolica jer može doći do zapetljaja crijeva te mora da se izvrši ponovna
operacija . Prate se i zavoji (da li je krvav, da li na njega nešto curi /moguća infekcija/).

10. Pripreme za opštu anesteziju

Kod urgentnih operacija se ne radi detaljna priprema jer gubimo dragocjeno vrijeme.
Bolesnik će umrijeti ako se ne operiše tkd svejedno mu

Bolesnika za elektivni program treba detaljnije preoperativno pripremiti i uraditi

laboratorijsko-biohemijske analize ( krvna slika, šećer u krvi, urin, urea,sedimentacija), zatim EKG,
rendgen pluća. Priprema obuhvata i pregled interniste, odnosno pedijatra za bolesnike do 15 godina.
Prije operacije još jednom ga pregleda anesteziolog i nakon toga se daju detaljnije smjernice: šest do
osam časova prije operacije i anestezije bolesnik ne smije ništa da jede ni pije, da se daju neki
inhibitroi sekrecije u traheobronh stablu i da se prestanje s pušenjem prije operacije. Dan prije
operacije anestez opet pregleda pacijenta i uveče mu daje neko sredstvo za smirenje. Premedikacija
podrazumijeva davanje određenih medikamenata neposredno prije operacije u cilju smirenja,
smanjenja straha i inhibicije sekrecije sluzokože disajnih puteva i pljuvačnih žlijezda. Daje se obično
30 minuta prije početka uvoda u opštu anesteziju. Još jednom treba provjeriti identitet pacijenta,
razlog operacije ( da se ne operiše lijeva preponska kila a treba desna hihihii), da se izmjeri krvni
pritisak i puls, da skine zubnu protezu, nakit (može da im natekne ruka pa da ne mogu skinuti sa
ruke), ruž (moramo pratii boju usana), skinuti lak sa noktiju. Provjeriti instrumente i materijale za
operaciju. Otvara se lista anestezije. Eo detaljan pregled svega što se radi:

o Izmjeriti krvni pritisak i puls

 o Izvaditi zubnu protezu

o Skinuti nakit

o Skinuti lak sa noktiju

o Skinuti ruž sa usana

o Pregledati istoriju bolesti

o Utvrditi identitet bolesnika

o Aspirirati sadržaj iz usta

o Obezbijediti pismeni pristanak

o Provjeriti aparate za anesteziju

o Provjeriti boce sa azot-oksidulom i kiseonikom

o Pripremiti tubuse

o Provjeriti aspirator i ventile

o Pripremiti ampule sa lijekovima

o Otvoriti kartu anestezije

Svi se lijekovi za premedikaciju daju intramuskularno.

11. Stadiji anestezije i istorijat anestezije

Četiri stadijuma anestezije po Gudelu određuju se prema: disanju, širini zjenica, tonusu mišića i
refleksima. To su:

1. Stadijum analgezije
2. Stadijum ekscitacije ili lake anestezije
3. Stadijum prave hirurške anestezije (ovo želimo postići)
4. Stadijum paralize disanja ( ne želimo postići – pacijent mrtav)

Istorijat anestezije – Odvija se sredinom 19. vijeka

 zubar Vels je koristio azot-oksidul dok mu je drugi vadio zub (koristili ga zabavljači jer izaziva
smijeh)
 zubar Morton je primijenio etar
 hirurg Keler otkrio je anestetička dejstva kokaina, a Halsted je primijenio blok nerava.
 Bir je primijenio spinalnu anesteziju.

12. Ekstenzija

Postavlja se kod pacijenata koji nisu pogodni za operaciono liječenje (osteos materijal) tj
osobe koje imaju kontraindikacije za operaciju.Osnovni ciljevi ekstenzije su:

 Imobilizacija
 Istezanje i stavljanje prelomljenih dijelova kosti u približno normalan položaj
 Sprečavanje dolaska do skraćenja ekstremiteta nakon preloma
 Kada se neka kost slomi cijelom širinom, okolni mišići se refleksno kontrahuju što izaziva
skraćenje ekstremiteta, a fragmenti se dislociraju. Ekstenzija ima za cilj da postavi fragmente u
približno normalan položaj. Posle određenog vremena ekstenzija se skida i stavlja se gips.

Postoje dvije vrste ekstenzije:

 Spoljašnja ekstenzija – pomoću flastera, na osnovu opterećenja fragmenti kosti se

dovode u poziciju u kojoj će idealno srasti
 Unutrašnja ekstenzija – efikasnija metoda, a postiže se pomoću sterilne žice koja se
provlači kroz kost preko se pravi potkovica kroz koju se provlači zavoj na koji je zavezan
uteg koji se prebacuje preko ruba kreveta.

Nedostatak ekstenzije: pacijent je faktički privezan za krevet, pa prijeti opasnost od razvoja

tromboembolijskih komplikacija, infekcija pluća i infekcija urinarnog trakta.

*Za otvorene prelome koristi se spoljašnji fiksator: namjeste se fragmenti u idealnu poziciju
sa jedne strane a sa druge strane se rana tretira jer nam je uvijek moguć pristup sa te strane.
Tretiraju se ratni prelomi koji su uzrokovani djelovanjem vatrenog oružja jer se smatraju
prljavim ranama i postoji velika mogućnost kontaminacije rane.

13. Osteosintetski materijal

To su razni šarafi, pločice, klinovi. Omogućava idealnu repoziciju koštanih fragmenata međutim
nedostatak je što se mora izvesti opperaioni zahvat (mora biti uspavan). Prednost: postavlja se u
idealnu poziciju,namještaju se fragmenti nema bojazni od lošeg srastanja nedostatak: to je strano
tijelo, može doći ido rekacije org na strano tijelomože doći do infekcije (može dovesti do potrebe za
amputaciju ekstremiteta). Kada kost zaraste, obavezno osteosintetski materijal treba da se izvadi!

14. Opšta anestezija

Podrazumijeva usspavljivanje pacijenta čime postižemo sve one ciljeve anestezije.

Anestetička sredstva djeluju na CNS, što dovodi do analgezije uz gubitak svijesti, a funkcije
vegetativnog nervnog sistema ostaju očuvane. Anestetici se mogu unositi:

 Udisanjem
 Intravenski
 Per os
 Per rectum
 Subkutano

Opšta anestezija može biti:

 Inhalaciona
 Intravenska
 kombinovana

15. Postoperativne komplikacije

Do postoperativnih komplikacija dolazi usljed smanjene otpornostti organizma

prouzrokovane operativnom traumom, anestezijom, poremećajem funkcija vitalnih organa, a nekada
i lošiim ishodom operacije. Takođe, nepravilna, nestručna i nedovoljna njega za bolesnika u
postoperativnom toku može prouzrokovati komplikacije opasne po život. Postoperativne
komplikacije mogu biti rane (u toku prvih 48h) i kasne (7-10 dana poslije operacije).
16. Rane postoperativne komplikacije

Javljaju se u prvih 24h do 48h posle operacije. Najčešće dolazi do smanjene otpornosti
organizma koja je prouzrokovana operativnim traumama, poremećaja funkcije vitalnih organa a
nekada i samim ishodom operacije. To su:

 Temperatura – povećana tjelesna temperatura u organizmu je alarm da se u

organizmu dešava nešto đšto ne bi trebalo (38 stepeni C). Na dan operacije i
prvih nekoliko dana poslije uobičajena je tzv. resorptivna temperatura koja
nastaje zbog djelovanja makrofaga koji čiste tkiva (nije nikad veća od 38
stepeni C i ne traje dugo). Ako temperatura traje duže, to je znak upozorenja
da postoji infekcija rane ili mokraćne bešike, periotenuma, pluća itd.
 Promjene pulsa i pritiska – zbog krvarenja koji dovodi do hipovolemije doće
do pada krvnog pritiska i ubrzanog pulsa ali isto tako zbog djelovanja
anestetika mogu da nastanu razne aritmije tipa bradikardija, ekstrasistole,
aritmije apsolute i sl.
 Krvarenje – izlazak krvi iz lumena krvnog suda (spoljašnje i unutrašnje. Med
teh prati bolesnika, prati drenove (da li postoji krv), zavoj. Krvarenje dovodi
do gubitka cirkulišućeg volumena koji dovodi do niza drugih komplikacija
(pada krv pritiska, preraspodjela krvi) posljedica svega ovoga - šokno stanje
 Povraćanje – uglavnom zbog primjene nekih analgetika i anestetika a da
bismo spriječili komplikacija – aspiracija povraćenog sadržaja, u težim
slučajevima se plasira nazogastrična sonda.
 Dilatacija želuca – teška i rijetka komplikacija. Nastaje zbog refleksnog
spazma želuca. Posljedica dilatacije je otežano pražnjenje želuca. Postavlja se
nazogastrična sonda kojom se prazni sadržaj želuca. Bolesnik obilno povraća,
trbuh mu je lako naduvan, jezik suv, puls ubrzan i pritisak nizak. Odmah
treba staviti nazogastričnu sondu radi dekompresije.
 Štucanje – uglavnom ga izazivaju toksične supstance koje nadražuju frenični
živac, zatim patološki procesi locirani ispod dijafragme. Uzroci štucanja mogu
biti i psihogene prirode; usljed operacija na želucu i dijafragmi (može doći do
dehiscencije rane)
 Akutna retencija urina –najčešće nastaje zbog refleksnog spazma sfinktera ili
paralize mišića zida mokraćne bešike. Kod ljudi koji u ležećem položaju ne
mogu isprazniti mokraćnu bešiku i dovoljno ih je malo pridignuti. Kod nekih
osoba to ne pomaže i onda treba staviti urinarni kateter.
 Postoperativni cistitis – javlja se zbog infekcije mokraćnih puteva izazvanih
streptokokom, kolibacilom, stafilokokom, i to uglavnom izazvane nestručnim
stavljanjem urinarnog katetera. Pacijent često mokri, peče ga pri
mokrenju,urin je mutan i može imati neprijatan miris, sadrži gnoj, sluz...
 Ileus – ako se izvode abdominalne operacije sva crijeva se izvade i po
završetku operacije se vrate i 90 95% pacijenata crijeva se namjeste sama.
Međutim kod nekih se ne namjeste (izostanak stolice i vjetrova; pacijent se
svako jutro pita je li bilo stolice ili vjetrova i vrši se auskultacija trbuha)
 Krvarenje – uglavnom se primijeti krv na drenu, a pacijent je hemodinamski
nestabilan...
 infekcija rane – javlja se zato što smo kontaminirali ranu u otku uklanjanja
dijela tijela koji je reseciran npr. kod uklanjanja slijepog crijeva i može doći u
 kontakt sa zidom rane (crvenilo, sekrecija rane; skidaju se konci i ispira rana)
rani može da zaostane manja količina krvi koja se može zagnojiti, što se
otkriva prilikom previjanja.
 Glavobolja – uglavnom zbog anestetika i anoksije; može se susresti kod
osoba koje su primale spinalnu anesteziju zbog ubrizgavanja dodatne
količine anestetika u subarahnoidalni prostor (postaviti pacijenta sa glavom
naniže)
 Psihičke promjene – zbog dejstava određenih anestetika, uremije, febrilnosti
ili apstinencije od alkohola kod alkoholičara. Neuroza preko psihoza do
teških psihičkih oporemećaja koji zahtijevaju intenzivan tretman.
 Plućne komplikacije – česte komplikacije (najčešće kod pacijenata koji su
primali intravenske), pa je veoma važno poduzeti profilaktičke mjere
(mijenjanje položaja u krevetu, forsirano disanje). Manifestuju se otežanim
disanjem, cijanozom, povišenom temperaturom, pogoršanjem opšteg
stanja...

17. Površinska anestezija

Lokalni anestetik se daje u vidu spreja, gela, kapi za sluznicu oka, nosa, grla, uretre. Kada postoji
neko strano tijelo u oku daje se anestetik u vidu kapi čime se sprečava refleks treptanja i mi bez
problema možemo prići pacijentu i izvaditi strano tijelo. Prilikom intervencija kao što je
gastroduodenoskopija kada pacijentu plasiramo gastroduodenoskop, a da pritome ne postoji onaj
refleks povraćanja jer smo ga ugasili anestetikom u vidu spreja u usta. Može da se koristi i kod
uretre u vidu uretre kada postoji stenoza.

18. Sprovodna (blok) anestezija

Anestezija koja se sprovodi ubrizgavanjem lokalnog anestetika u blizini živca pri čemu on
difunduje u živac i pravi svoj efekat. Primjenjuje se u stomatologiji kada se ubrizgava anestetik u
blizini grana n.mandibularis i n.maxillaris pri čemu pacijent poslije 3-5 min više ne osjeća tu regiju.
Takođe se koristi za plasiranje lokalnog anestetika u blizini plexus brahialis-a kada se izvode
vaskularne i ortopedske operacije gornjih ekstremiteta u trajanju do 4h.

19. Anestezija

Anestezija je bitan faktor u razvoju hirurgije koji olakšava rad hirurga (tada pacijent ne osjeća
bol i hirurg može da radi bez bojazni da će pacijent da se grči, pomijera čime će napraviti štetu itd.)

Riječ anestezija označava neosjetljivost na bol, dodir i toplotu, koja može biti izazvana
oštećenjem nervnog sistema ili namjerno izazvana unošenjem anestetika.

Osnovni cilj anestezije je da se obezbijede maksimalni uslovi za rad hirurga sprečavanjem štetnih
refleksa koje uslovljava bol. Ostali ciljevi su:

 Analgezija (bezbolnost)
 Gubitak refleksa
 Sprečavanje straha
 Relaksacija mišića
 San
 Kontrola disanja.
Anesteziologija je nauka koja se bavi ovim pitanjima anestezije, a anesteziolog je ljekar specijalista
anestezije i reanimacije. Anestetičarka je medicinski tehničar ili sestra koji asistiraju anesteziologu u
radu. Anestetici su lijekovi koji se koriste u anesteziji.

Anestezija se ne bavi samo davanjem anestezije za operativne zahvate, već i:

 Tretmanom akutnih i hroničnih bolova (prije svega u hospisima gdje

se nalaze umirući bolesnici i anesteziolozi pomažu bolesnicima da ne
umru u patnji tj da dostojanstveno umru)
 U jedinicama intenzivne njege

20. Ciljevi i uloga transportne imobilizacije

Transportna imobilizacija služi da se:

 Spriječe pokreti i izbjegne mogućnost oštećenja krvnih sudova, mišića, pomicanja

fragmenata, oštećenja živaca i kože;
 Da se opuste mišići i smanji bol,čime se sprečava nastanak šoka koji može biti izazvan jakim
bolom, kao i nadražajem nervnih završetaka u rani i kontrakcijom okolnih mišića;
 Da se spriječi širenje infekcije rane;
 Da se spriječi sekundarno krvarenje. Ako postoji povrijeđen krvni sud blizu mjesta preloma i
putem spontane hemostaze se stvori koagulum, onda bi u toku trasnporta bez imobilizacije
došlo do otkidanja koaguluma i sekundarnog krvarenja;

21. Inhalaciona opšta anestezija

Inhalaciona opšta anestezija podraz primjenu gasova u vidu anestetika (preko maske i
endotrahealnih tubusa). Inhalaciona anestezija se postiže udisanjem anestetičkih gasova ili para lako
isparljivih tečnih anestetika koji stižu do plućnih alveola, odakle odlaze u krv, koja ih odnosi do
mozga. U mozgu se vežu za nervne ćelije i na taj način smanjuju njegovu funkcionalnu aktivnost sve
do gubitka svijesti (upadanja u san), dok neki inhalacioni anestetici izazivaju i analgeziju i mišićnu
relaksaciju.

Inhalaciona opšta anestezija se može postići na više načina, ali najčešće preko:

• Maske – potpuno zatvara usta i nos

• Endotrahealnog tubusa – cijevi koja se uvodi u traheju pomoću laringoskopa. Tubus na vrhu
ima balončić (kaf) za naduvavanje, da ne ispadne u toku operacije. I maska i tubus su povezani sa
aparatom zaa anesteziju preko kojeg se doziraju anestetički gasovi i kiseonik.

Pacijent se u opštu endotrahealnu intubaciju uvodi nakon premedikacije, koja se daje

intravenski (obično kombinacija barbiturata, analgetika i relaksanata). Potom se bolesnik intubira
(uvođenje tubusa u traheju pomoću laringoskopa) te se tubus spoji sa aparatom preko crijeva da bi
se mogli davati gasoviti anestetici i kiseonik i vršiti mehanička ventilacija u toku operacije.

22. Spinalna anestezija

Podrazumijeva primjenu anestetika u subduralni i subarahnoidalni prostor, gdje se miješa sa

likvorom i djeluje na korijene živaca. Često se koristi za uvođenje bezbolnog porođaja, operacije od
struka naniže – preponska kila, ortopedske operacije, vaskularne operacije na donjim
ekstremitetima. Poogdone su za bolesnike sa srčanim bolestima koji ne mogu podnijeti opštu
anesteziju.

23. Definitivna imobilizacija

Definitivna imobilizacija je postupak koji se provodi u bolnici. Indikacije za definitivnu

imobilizaciju:

 Prelomi kostiju
 Povrede zglobova
 Povrede krvnih sudova, živaca i tetiva
 Velike povrede mekih tkiva
 Urođene anomalije

Za definitivnu imobilizaciju koriste se: udlage, gips i ekstenzija.

Najčešće se koristi gips.

Gips – so u prahu (kalcijum-sulfat) koja se koristi poslije pečenja a do upotrebe mora se

čuvati od vlage. Pravi se u obliku poveski zaprašenih gipsanim prahom. Od tih poveski mogu
se praviti razne forme gipsane imobilizacije:

 Gipsana longeta
 Zatvoreni gipsani zavoj
 Gipsani mider
 Gipsano korito
 Gipsani otisci.

Prednost: lako se postavlja ne moramo uspavljivati pacijenta, a nedostatak: povrijeđeni dio

tijela dugo je nepokretan pa može doći do npr. lošeg srastanja kosti.

Imobilizacija gipsom se postavlja kod nekih jednostavnijih preloma kod kojih ne postoji
bojazan od pojave nekih dodatnih komplikacija.

Pri postavljanju gipsa greške koje se javljaju su:

 Previše stegnut gips koji izaziva bol, ugrožava cirkulaciju, prsti

poblijede ili poplave
 Ako se prije stavljanja gipsa ne uradi dobra repozicija koštanih
fragmenata, kost će usljed imobilizacije nepravilno srasti.
 Kost će nepravilno zarasti i ukoliko posle repozicije, a prije
stvdrnjavanja gipsa dođe do pomijeranja fragmenata. Zbog toga je
bitno da se povrijeđeni dio tijela ne pomijera dok se gips potpuno ne
osuši.

24. Intravenska opšta anestezija

Podrazumijeva davanje anestetika preko plasirane braunile direktno u venu, i to:

 U bolusu – odjednom
 U infuziji – kontinuirano
 Povremeno
 Prednosti ove anestezije: lako se daje, pacijent se brzo uvodi u anesteziju i lako budi bez
povraćanja. Nedostaci su što se ne mogu sigurno kontrolisati dejstva anestetika jer dužina
dejstva zavisi od brzine kojom se anestetici razgrađuju i eliminišu (od metabolizma) i
nemamo adekvatne ekspanzije pluća pa postoji bojazan od komplikacija
(bronhopneumonija).

intravenska opšta anestezija primjenjuje se za operacije koje kratko traju (10-15min).

Najčešće se primjenjuje kombinovana:

Uvodi se u operaciju intravenskom anestezijom, zatim se pređe na inhalacionu i traje tokom

trajanja operacionog zahvata, pred kraj operacije ponovo prelazi na intravenske anestetike i brzo se
probudi.

25. Principi imobilizacije

 Ako je došlo do preloma kosti – imobilišu se dva susjedna zgloba, a ako je došlo do prelloma
zgloba – imobilišu se 2 susjedne kost
 Prije stavljanja imobilizacije dio tijela se postavlja u fiziološki položaj tj srednji položaj (svi
mišići podjednako nategnuti što znači da neće doći do atrofije nijedne grupe mišića) koji je
najmanje bolan i ne dovodi do ukočenosti zgloba.
 Dio tijela koji se imobiliše treba da bude obložen vatom, da bi se spriječilo stvaranje
dekubitalnih lezija.
 Zavoj kojim se fiksira dio tijela za udlagu ili gips ne smije biti ni čvrsto ni labavo postavljen.
 Pri svakoj imobilizaciji ekstremiteta, prsti šake i stopala moraju se ostaviti izvan zavoja radi
kontrole cirkulacije krvi.
 Ukoliko se radi o otvorenom prelomu, na ranu treba staviti gazu s antiseptikom, pa tek onda
imobilisati.
 Imobilizacija se ne smije držati predugo jer može doći do ukočenosti, dodatne atrofije
(kontrakture) zglobova.

26. Infiltraciona anestezija

Anestetik se daje injekciono za anesteziranje kože, potkože, fascije i mišića. Najčešće se

primjenjuje kada želimo da skinemo neki mladež, zašijemo ranu i tome slično.

27. Komplikacije za vrijeme anestezije

Nastaju uglavnom zbog loše pripreme bolesnika i prethodno poremećene funkcije

organizma. Najčešće komplikacije su:

 Mehaničke povrede – npr. povrede zuba - najčešće nastaju prilikom

intubacije pacijenta, zatim nosa, oka i sluznice ždrijela.
 Respiratorne komplikacije – najčešće su to:
o Kašalj i promuklost – zbog edema larinksa
 o Apnea – zbog visoke konc. anestetika (4.
stadijum anestezije)
o Opstrukcija respiratornih puteva – zbog
zapadanja jezika ili laringospazma i
bronhospazma
o Pneumonija i atelektaza – zbog nakupljanja
sekreta u traheji i bronhima (krv,gnoj i
povraćene mase)
o Mogu nastati i usljed korištenja nesterilnog
materijala
 Kardiovaskularne komplikacije - najčešće su to:
o Poremećaj pritiska (hipertenzija ili
hipotenzija)
o Poremećaj pulsa (bradikardija ili tahikardija)
– zbog elektrolitskog poremećaja
o Akutni srčani zastoj – najopasnija
komplikacija
o Aritmije
 Poremećaj temperature – javlja se u smislu hipertermije i hipotermije. Češća
je hipotermija zbog hladne okoline i hladnih infuzija koje se daju.
 Štucanje – javlja se najčešće posle operacija na želucu i jednjaku, ali i kod
operacija na dijafragmi. Ako je vršena operacija na prednjem trbušnom zidu,
a postoji štucanje koje uzrokuje kontrahvoanje trbušnih mišića, može doći do
dehiscencije rane
 Delirijum – poremećaj u ponašanju karakterističan je za vrijeme buđenja iz
anestezije, osoba može biti agresivna (najčešće kod mlađih osoba).

Da bi se komplikacije spriječila neophodan je stalan nadzor pacijenta od strane medicinske

sestre, monitoring koji podrazumijeva kontinuirano praćenje pritiska, pulsa, disanja i boje
kože. Sve uočene promjene treba zapisivati u kartu anestezije. Kod većih operacija treba
stalno pratiti i EKG, centralni venski pritisak, arterijski pritisak, temperaturu, elektrolite i
parcijalni pritisak O2 i CO2 .

28. Anestezija hlađenjem

Podrazumijeva djelovanjem hladnoće i vazokonstrikcije koja će dovesti do neosjetljivosti

određene regije. Nedostatak ove anestezije je što poslije rana sporije zarasta i može da se inficira.
Našla je svoju primjenu u aportskoj medicini.