BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HCM

HCMC University of Technology and Education
KHOA CƠ KHÍ CHẾ TẠO MÁY


MÔN HỌC: LỊCH SỬ TẠO DÁNG

BÁO CÁO

GVHD: Nguyễn Thị Mai Linh

Họ và tên: Phan Trung Hiếu - MSSV:20144391
Lớp: 201442B
MMH: HIDE120124 – Nhóm:07
Tp.Hồ Chí Minh, tháng 3 năm 2021
 Đá là nguyên liệu gắn liền với nhân loại từ thuở sơ khai. Dụng cụ đầu tiên con người
chế tạo ra cũng được làm từ đá. Vì thế, có thể nói, thời đại đồ đá chính là bước tiền đề quan
trọng cho nghề điêu khắc đá mỹ nghệ sau này.
Thời đại đá cũ (khoảng 500.000 – 10.000 năm cách ngày nay)
Trải hàng vạn thế hệ, qua cuộc sống bầy đàn tiến lên công xã thị tộc, với hoạt động lao
động săn bắt hái lượm để sinh tồn, người tiền sử Việt Nam đã tự hoàn thiện kỹ năng đôi tay,
năng lực tư duy, tiếng nói… đi từ sử dụng những hòn đá sẵn có trong tự nhiên tiến lên trình
độ chế tác công cụ đá, từng bước có những phát minh làm thay đổi chất lượng cuộc sống.
Sơ kỳ đá cũ (khoảng 500.000 – 30.000 năm cách ngày nay)

Vào thời sơ kỳ đá cũ, khảo cổ học chỉ phát hiện di tích cổ sinh hóa thạch của người
Homo Erectus (người đứng thẳng) được phát hiện ở hang Thẩm Khuyên, Thẩm Hai (Lạng
Sơn) và người Homo Sapiens (người khôn ngoan sớm) ở Thẩm Òm (Nghệ An), hang Hùm
(Yên Bái). Đó là những chiếc răng người vượn lẫn với các xương răng động vật khác, tất cả
đã hóa thạch nằm trong lớp bùn trầm tích. Cùng với các di tích cư trú, chế tác công cụ ở núi
Đọ, núi Nông, Quan Yên (Thanh Hóa), Suối Đá, Gia Tân (Đồng Nai)…

Công cụ sơ kỳ thời đại đá cũ Công cụ sơ kỳ thời đại đá cũ

(Núi Nuông – Thanh Hóa) (Soi Nhụ - Quảng Ninh)

Một số loại mảnh tước, công cụ chặt thô, công cụ mũi nhọn… bằng đá gốc bazan có
dấu vết sử dụng của người tiền sử trong việc săn bắt, xẻ thịt hoặc trong chiến đấu. Việt biết sử
dụng công cụ có cạnh sắc, mũi nhọn cho thấy người tiền sử đã vượt ra khỏi cuộc sống động
vật.

Hậu kì đá cũ (khoảng 30.000 – 10.000 năm cách ngày nay)

Cuối thời kỳ đá cũ, trên một vùng rộng lớn của nước ta đã phát hiện các di tích cổ sinh
hóa thạch của người Homo Sapiens Sapiens (người khôn ngoan hiện đại) ở Thung Lang
(Ninh Bình), Kéo Lèng (Lạng Sơn) và các di tích cư trú, chế tác công cụ ở Mái đá Ngườm
(Thái Nguyên), Lung Leng (Kon Tum), Sơn Vi (Phú Thọ).

Nhiều bộ lạc săn bắt, hái lượm để sinh sống. họ cư trú trong các hang động, mái đá
ngoài trời, ven bờ các con sông, suối trên một địa bàn khá rộng. Các di tích của các bộ lạc
thời kỳ này được các nhà khảo cổ học gọi bằng một thuật ngữ và văn hóa Sơn Vi.
Công cụ hậu kỳ thời đại đá cũ Công cụ hậu kỳ thời đại đá cũ Công cụ hậu kỳ thời đại đá cũ
(Ngườm – Thái Nguyên) (Soi Nhụ - Quảng Ninh) (Sơn Vi – Phú Thọ)

Với việc phát minh kỹ thuật ghè đẽo, tu chỉnh đá cuội, người tiền sử đã bước đầu tự
chế được công cụ cho mình theo ý muốn, không còn lệ thuộc vào những cạnh sắc bất kỳ của
những mảnh tước như tước nữa. Công cụ Ngườm đã được ghè đẽo tạo cạnh sắc theo chiều
ngang, mở ra ý tưởng hình thành những con dao đá sau này.

Thời đại đá mới (Khoảng 10.000 – 4.000 năm cách ngày nay)
Nhờ những tiến bộ trong kỹ thuật chế tác công cụ từ cuối hậu kỳ đá cũ, người tiền sử
Việt Nam có điều kiện sống tốt hơn nên ngày càng đông hơn, từ thị tộc đã phát triển thành bộ
lạc và từ các miền rừng núi tràn xuống đồng bằng, vùng ven biển để bắt đầu cuộc sống định
cư với các hoạt động kinh tế đa dạng: săn bắn, hái lượm theo chu kỳ của nền nông nghiệp
nguyên thủy, chăn nuôi nguyên thủy, chế tạo đồ đá, đồ gốm, đồ gỗ, đồ xương… phát triển các
loại hình đan, dệt, làm đồ trang sức… cũng như các hoạt động nghệ thuật, tín ngưỡng, tôn
giáo.
Đặc điểm quan trọng nhất trong thời đại đá mới là việc chế tạo công cụ đá có những
tiến bộ vượt bậc với những kỹ thuật mới như: mài, cưu, khoan… làm công cụ ngày càng hoàn
thiện, có hình dạng đẹp, vừa bền chắc vừa dễ sử dụng trong lao động, chiến đấu hoặc dùng để
chế tạo các loại công cụ khác.
Sơ kỳ đá mới (khoảng 10.000-6.000 năm cách ngày nay)

Di tích sơ kỳ đá mới xuất hiện đều khắp các vùng miền Việt Nam: vùng núi Tây Bắc
(Hòa Bìn, Bắc Sơn), vùng Đông Bắc (Cái Bèo-Hải Phòng), Soi Nhụ (Quảng Ninh), đồng
bằng ven biển Quỳnh Văn (Nghệ An), Đa Bút (Thanh Hóa), Bàu Dũ (Quảng Nam)…Di tích
sơ kỳ đá mới thường gặp là các loại mộ táng có công cụ đá, công cụ xương, mảnh gốm, tàn
tích than tro, xương động vật, vỏ nhuyễn thể…đôi khi còn di cốt.
 Công cụ sơ kỳ thời đại đá mới

Bàn nghiền – Đá Rìu – Đá Thổ hoàng

Chày nghiền - Đá Công cụ hình đĩa – Đá Vỏ nhuyễn thể
Công cụ sơ kỳ thời đại đá mới (Bắc Sơn – Lạng Sơn)

Rìu - Đá Bàn nghiền – Đá Công cụ mài - Đá

Chày nghiền - Đá Vỏ nhuyễn thể
Mảnh gốm (văn hóa Đa Bút)

Nguyên liệu để chế tác công cụ đá sơ kỳ đá mới đã phong phú hơn thời trước, ngoài đá
cuội còn có sa thạch, đá ngọc, thạch anh, phiến thạch…
Hậu kỳ đá mới (khoảng 6.000-4.000 năm cách ngày nay)
Di tích hậu kỳ đá mới đã được tìm thấy lên tới hàng ngàn di tích trên trái đất Việt Nam
từ vùng rừng núi Tây Bắc (văn hóa Hà Giang), Đông Bắc (văn hóa Mai Pha – Lạng Sơn),
trung du đến vùng đồng bằng ven biển (văn hóa Bàu Tró – Nghệ An), vùng Tây Nguyên (văn
hóa Biển Hồ - Gia Lai), Đông Nam Bộ (di tích Cầu Sắt – Đồng Nai) và hải đảo (văn hóa Hạ
Long – Quảng Ninh, Côn Đảo – Bà Rịa Vũng Tàu).
 Hình mặt thú khắc trên vách đá hang đồng nội Hình khắc trên đá ở địa điểm ‘’KY’’
(Hòa Bình) (Thái Nguyên)

Di vật thuộc các di tích hậu kỳ đá mới cực kỳ phong phú: công cụ đá, đồ gốm, đồ
xương, vỏ nguyễn thể, đồ trang sức, di cốt…trong đó công cụ đá có lưỡi sắc được mài nhọn,
đánh bóng. Đồ trang sức được chế tác với kỹ thuật cưa, khoan, tiện và mài nhẵn, đánh bóng
đẹp. Đồ gốm gồm đồ đựng và đồ đun nấu có hoa văn thừng, khắc vạch hoặc trổ thủng được
sản xuất rất nhiều.
Cuối hậu kỳ đá mới, những tiến bộ kỹ thuật trong chế tác đã làm cho công cụ trở nên
sắc bén hơn, dễ sử dụng hơn, mỹ thuật hơn từ đó tăng cao năng suất lao động làm biến đổi xã
hội: những công xã nông thôn và xóm làng nông nghiệp, thủ công có mật độ dân số đông đảo
hình thành, tạo tiền đề để Việt Nam bước vào thời đại kim khí.
=> Đá đã là người bạn thân thiết, gắn bó với người Việt chúng ta từ thời đại đồ đá. Kỹ
thuật chế tác đá dần được cải thiện và phát triển theo thời gian. Ngày nay, với sự giúp sức của
công nghệ, các sản phẩm đá càng tinh xảo hơn.
=> Tùy thuộc vào từng thời kỳ xã hội mà đá được chế tác phục vụ các mục đích khác
nhau. Không còn là vũ khí đá, sản phẩm đá thời nay phục vụ đời sống tinh thần của con
người. Với mục đích tâm linh thì có các mẫu tượng thờ như tượng Phật, tượng Chúa. Nhằm
tác dụng phong thủy thì có các mẫu lục bình đá mỹ nghệ, con giống đá… Còn với vai trò
trang trí đơn thuần thì lại có phù điêu đá hay tượng nghệ thuật.

=> Vậy những công cụ thời đồ đá là sản phẩm được sinh ra từ quá trình thiết kế.