TÜRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS EN 12385-1
Nisan 2005

ICS 77.140.65

ÇELİK TEL HALATLAR – GÜVENLİK –

BÖLÜM 1: GENEL KURALLAR

Steel wire ropes – Safety – Part 1: General requirements

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

Ön söz
− Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 12385-1 (2002) standardı esas alınarak TSE Makina
Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 29 Nisan 2005 tarihli toplantısında Türk
Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

− TS EN 12385 seri standardlarının kabulü ile TS 1918(1995) iptal edilmiştir.

− EN 12385, “Çelik Tel Halatlar – Güvenlik” genel başlığı altında aşağıdaki bölümlerden oluşur:

Bölüm 1: Genel kurallar

Bölüm 2: Tarifler, kısa gösteriliş ve sınıflandırma

Bölüm 3:Kullanım ve bakım bilgileri

Bölüm 4: Genel kaldırma uygulamaları için demetli halatlar

Bölüm 5: Asansörler için halatlar

Bölüm 6: Maden kuyuları için demetli halatlar

Bölüm 7: Maden kuyuları için kenetli halatlar

Bölüm 8: Havaî hatların çekilmesinde personel taşıyıcı olarak kullanılan çekme ve çekerek taşıma
halatları

Bölüm 9: Havaî hatların çekilmesinde personel taşıyıcı olarak kullanılan kenetli taşıyıcı halatlar

Bölüm 10: Genel yapı elemanı olarak kullanılan spiral halatlar

ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

İçindekiler

Giriş................................................................................................................................................................... 1
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 1
3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................... 2
4 Tehlikelerin listesi .................................................................................................................................... 2
5 Güvenlik kuralları ve/veya tedbirleri....................................................................................................... 2
6 Güvenlik kuralları ve/veya tedbirlerinin doğrulanması......................................................................... 6
7 Kullanım bilgisi ......................................................................................................................................... 8
Ek A - Seri olarak imal edilen halatların tip deneyleri için numune alma ve kabul kriterleri ................... 9
Ek B - Bu serideki diğer standardlarda tanımlanan halattan alınan teller için deney kuralları ............. 10
Kaynaklar........................................................................................................................................................ 12
ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

Çelik tel halatlar – Güvenlik – Bölüm 1: Genel kurallar

Giriş
EN 12385 serisi standardlarından biri olan bu standard, özel uygulamalarda kullanılan çelik halatların belirli
kurallarıyla ilgili olan EN 12385-4 ilâ EN 12385-10’a kadar olan standardları desteklemek amacıyla
hazırlanmıştır. Bu nedenle, bu standard tek başına kullanılamaz.

Ele alınan halatlar ve özel uygulamalarda kapsanan tehlikeler EN 12385-4 ilâ EN 12385-10 standardlarının
kapsam maddelerinde belirtilmiştir.

1 Kapsam
Bu standard, özel kuralları bu serideki diğer standardlarda belirtilen çelik halatın imalâtı ve muayenesi için
gerekli olan genel kuralları kapsar.

Ek A, seri halde imal edilen halata uygulanacak olan tip deneyi şekillerini kapsar.

Ek B, bu serideki diğer standardlarda belirtilen, halattan alınan teller için deney kurallarını kapsar.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan düzenleme veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da düzenleme veya
revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan bu standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi
halinde en son baskısı kullanılır.

EN, ISO vb. Adı TS No1) Adı

No (İngilizce) (Türkçe)
EN 292-2: Safety of machinery – Basic concepts, TS EN 292-2 Makinalarda Güvenlik-Tasarım
1991/A1: general principles of design – Part 2: İçin Temel Kavramlar, Genel
19952) Technical principles and specifications. Prensipler Bölüm 2: Teknik
Prensipler ve Özellikler
EN 1050: 1996 Safety of machinery – Principles of risk TS EN 1050 Makinelerde-Güvenlik-Risk
assessment. Değerlendirmesi Prensipleri
EN 10204: Metallic products – Types of inspection TS EN 10204 Metalik Ürünler-Muayene ve
1991 documents. Deney Belgelerinin Tipleri
EN 10244-2 Steel wire and wire products – Non TS EN Çelik Tel ve Tel Mamulleri-Çelik
ferrous metallic coatings on steel wire – 10244-2 Tel Üzerine Demirdışı Metalik
Part 2: Zinc or zinc alloy coatings. Kaplama-Bölüm 2:Çelik Tel
Üzerine Çinko veya Çinko Alaşımı
Kaplama
EN 10264-1: Steel wire and wire products – Steel
2002 wire for ropes – Part 1: General
requirements.
EN 10264- Steel wire and wire products – Steel
2:2002 wire for ropes – Part 2: Cold drawn
non-alloyed steel wire for ropes for
general applications.

1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
∗ işaretli olanlar İngilizce metin olarak basılan Türk Standardlarıdır.
2) TSE Notu: EN 292-2 standardı iptal edilmiş yerine EN ISO 12100-2 standardı geçmiştir.

1
ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

EN, ISO vb. Adı TS No Adı

No (İngilizce)
EN 10264-3 Steel wire and wire products – Steel
wire for ropes – Part 3: Cold drawn and
cold shaped non-alloyed steel wire for
heavy duty applications.
EN 12385-2 Steel wire ropes – Safety – Part 2:
Definitions, designation and
classification.
PrEN 12385-3 Steel wire ropes – Safety – Part 3:
Information of use and maintenance.
EN 12385-4: Steel wire ropes – Safety – Part 4:
2002 Stranded ropes for general lifting
applications.
EN 13411-4: Terminations for steel wire ropes –
2002 Safety – Part 4: Metal and resin
socketing.
ISO 7500-1 Metallic materials – Verification of static
unıaxial testing machines – Part 1:
Tension/compression testing machines
– Verification and calibration of the
force-measuring system.
ISO 4345: Steel wire ropes – Fibre main cores -
1998 Specification
(Türkçe)
TS EN Çelik tel halatlar – Güvenlik –
12385-2 Bölüm 2: Tarifler, kısa gösteriliş ve
sınıflandırma
TS EN Çelik tel halatlar-Güvenlik-Bölüm
12385-3 3:Kullanım ve bakım için bilgi
TS EN Çelik tel halatlar – Güvenlik –
12385-4 Bölüm 4: Genel kaldırma
uygulamaları için demetli halatlar
TS EN
13411-4*
TS EN ISO Metal malzemeler - Tek eksenli
7500-1 statik deney makinalarının
doğrulanması – Bölüm 1:
Çekme/basma deney makinaları –
Kuvvet ölçme sisteminin
doğrulanması ve kalibrasyonu

3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amaçları için EN 12385-2’deki terimler ve tarifler uygulanır.

4 Tehlikelerin listesi
Bir yükün çelik halatın kırılması sonucu serbest kalması, tehlike alanında bulunan kişilerin güvenliği veya
sağlığı için doğrudan ya da dolaylı olarak risk oluşturur.

Çelik halatların gerekli mukavemette ve dayanıklılıkta olmasını sağlamak ve belirtilen performans düzeyini
karşılamak amacıyla malzemeler, imalât, fiziksel boyutlar, mekanik özellikler ve muayeneler için önemli
kurallar bu serideki diğer standardlarda belirtilmiştir.

Çelik halatın yorulması sonucu kırılması bir tehlike olarak nitelendirilmez.

Kırılma, çelik halatın özelliğinin yanlış seçiminden kaynaklanabileceği için bu serideki diğer standardlarda, bu
standardla ilgili olarak, imalâtçının sertifikada belirtmesi gereken bilgiler ve işaretleme hakkında özel kurallar
verilmiştir.

Çeşitli halat uygulamaları hakkındaki özel tehlikeler ve güvenlik kuralları ve/veya tedbirleri bu serideki diğer
standardlarda verilmiştir.

5 Güvenlik kuralları ve/veya tedbirleri

5.1 Malzemeler

5.1.1 Tel

5.1.1.1 Halat yapılmadan önce

Aynı katta yer alan, aynı büyüklük ve şekildeki bütün tellerin çekme mukavemet sınıfı da aynı olmalıdır.

Ara katta yer alan teller için çekme mukavemet sınıfı, eğme ve burulma özellikleri bir üst sınıfın özellikleri ile
aynı olmalıdır.

2
ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

5.1.1.2 Halat yapıldıktan sonra

Halattan alınan tellere bu serideki diğer standardlarda belirtilen deneyleri uygulamak gerektiğinde numune
alma şekli, deney metotları ve kabul kriterleri Ek B’de verilenlere uygun olmalıdır.

5.1.2 Öz
Lif özler (FC) bu standardın ilgili yerlerinde belirtilmediği takdirde, ISO 4345’e uygun olmalıdır.

8 mm’den büyük çaptaki tek katlı demetli halatların lif özleri (FC) iki katlı olmalıdır.

Özün kuru olmasının belirtilmediği durumlarda doğal lif özler (NFC), bozunmasını ve çürümesini önlemek
amacıyla bir emdirme maddesiyle işleme tabi tutulur.

5.2 Halat imalâtı

5.2.1 Tellerin birbirine eklenmesi

Çapı 0,4 mm üzerinde olan tellerin birbirine eklenmesi gerektiğinde, eklenecek tellerin uçları birbirine lehim
veya kaynak ile birleştirilir.

Demetli halatlar için bir demetin ek yerleri arasındaki en küçük mesafe halat çapının (d) 18 misli olmalıdır.

Spiral halatlar için herhangi bir tel katının ek yerleri arasındaki en küçük mesafe tel katı çapının 36 misli
olmalıdır.

İmalat sırasında 0,4 mm dahil bu çapa kadar olan teller için bükerek bağlantı, bir ekleme şekli olarak
kullanılmışsa, bu kısım imal edilmiş halattan çıkarılmalıdır.

Not 1 - 0,4 mm dahil bu çaptan büyük olan teller birbirine uçları bükülerek veya tel uçları demetin içine
yerleştirilerek eklenebilir.

Not 2 - Halat kapama işleminden önce tellerin ekleme şeklinin kabul edilmediği durumda, bu konu
müşteri ve imalâtçı arasındaki anlaşmaya bağlıdır.

5.2.2 Ön şekillendirme
Tek katlı veya paralel sarımlı halatlar, imalâtçı tarafından ön şekillendirme yapılmayacağı belirtilmedikçe bir
ön şekillendirme işlemine tabi tutulmalıdır.

5.2.3 Telin son işlemi

Parlatılmış tel sarımlı halatlarda, parlatılmış tellerin çinko kaplı tellerle ikâmesi, sadece iç teller, merkez telleri,
dolgu telleri ve çekirdek /öz telleri ile sınırlıdır.

Çinko kaplanmış tel son işlemine sahip demetli halatların çelik özlerinin telleri dahil bütün telleri çinko
kaplanmış olmalıdır.

Çinko kaplanmış teller için bu standardın ilgili kısımlarında başka şekilde belirtilmediği durumlarda
EN 10244-2’de verilen B kalite kaplama özellikleri kullanılır.

5.2.4 Halat uçları

Soketsiz halatların uçları halatın bütünlüğünü güvenli bir biçimde sağlayacak ve açılmasını önleyecek şekilde
olmalıdır
.
5.3 Fiziksel boyutlar

5.3.1 Çap veya genişlik ve kalınlık

Yuvarlak halatların anma çapı veya yassı halatların anma genişliği ve kalınlığı, halatın kısa gösteriliş
boyutu/boyutları olmalıdır.

5.3.2 Toleranslar
Halatın ölçülen çapı veya ölçülen genişliği ve kalınlığı Madde 6.3’e göre ölçüldüğünde elde edilen değer,
anma değerinden standardın ilgili yerlerinde belirtilen toleranslardan daha fazla değişmemelidir.

3
ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

5.4 Kopma kuvveti

5.4.1 Genel
Halat için bu serideki diğer standardlarda verilen en küçük kopma kuvveti (Fen az) veya verilen bir ölçüye göre
en küçük toplam kopma kuvveti (Fe.en az), mukavemet sınıfı (uygulanabiliyorsa) ve konstrüksiyonu veya sınıfı
ya
a) Bu serideki diğer standardlarda verilen hesaplamaya veya değere uygun olmalı veya,
b) İmalâtçının belirttiği şekilde olmalıdır.

Ölçülen kopma kuvveti (Fm) Madde 5.4.1’de açıklanan Metot 1’e göre deneye tabi tutulduğunda elde edilen
değer, en küçük kopma kuvvetine (Fen az) eşit ya da bu değerden büyük olmalıdır.

Ölçülen toplam kopma kuvveti (Fe.m) Madde 5.4.2’de açıklanan Metot 2’ye göre deneye tabi tutulduğunda
elde edilen değer en küçük toplam kopma kuvvetine (Fe.en az) eşit ya da bu değerden büyük olmalıdır.

Hesaplanıp ölçülen (büküm kaybı dikkate alınarak) kopma kuvveti (Fm.c) Madde 5.4.3’de açıklanan Metot 3’e
göre deneye tâbi tutulduğunda elde edilen değer en küçük kopma kuvvetine (Fen az) eşit ya da bu değerden
büyük olmalıdır.

Kopma kuvveti deneyi, bu serideki diğer standardlarda başka şekilde belirtilmediği zaman Çizelge 1’e göre
yapılmalıdır.

Not - Kopma kuvveti deneyinde i) halat büyüklüğü, ii) halatın seri bir şekilde üretilip üretilmediği, iii) en
küçük kopma kuvveti faktörünün halatın enine kesitindeki her birimde (tel veya demet) aynı olup
olmadığı, iv) imalâtçının akredite üçüncü bir belgelendirme kuruluşu tarafından EN ISO 9001
standardına göre belgelendirilmiş bir kalite sistemini yürütüp yürütmediği, göz önünde
bulundurulması gereken kurallardır (bk. Madde 4.4.2).

5.4.2 Seri olarak üretilen halatlar – İmalâtçının akredite üçüncü bir belgelendirme kuruluşu
tarafından EN ISO 9001’e göre belgelendirilmiş bir kalite sistemini yürütmesi hali
İmalâtçı, Ek A’da ayrıntıları verilen numune alma ve kabul kriterlerine göre yapılan deneylerden elde edilen
sonuçları kaydetmelidir.

Ayrıca imalâtçı, herhangi bir büyüklük grubundan bir halatın yapılan imalât uzunlukları için aşağıdaki şartları
başarıyla sağlarsa halat kopma kuvveti kurallarına uygun sayılır:
a) Ek A’da yeralan uygun tip deneyleri,
b) Her yirmi imalât uzunluğundan alınan ya da imalâta yeniden başlandıktan sonra alınan (hangisi daha
önce geliyorsa) bir numune üzerinde Madde 5.4’te açıklanan Metot 1’e veya alternatif olarak Metot 3‘e
göre bir periyodik deney ( Çizelge 1).

Periyodik deneye tabi tutulan halat, bu deneylerden geçemez ya da en küçük değerleri aşamaz ise bu
durumda imalâtçı, tip deneyi kurallarını sağlayıncaya kadar her imalât uzunluğundan bir numune üzerinde
deneylere devam etmelidir.

Özel bir konstrüksiyon için kopma kuvveti faktöründe herhangi bir artış olsa da düzeltilmiş halatın her
büyüklüğü için tip deneyleri tekrar edilmelidir. Daha küçük mukavemet sınıfındaki tellerin kullanıldığı halatlar
için aynı kopma kuvveti faktörü kullanılmışsa, deneylerin tekrar edilmesine gerek yoktur.

4
ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

Çizelge 1 - Kopma kuvveti muayene kuralları

Halat En küçük İmalâtçı, üçüncü bir akredite İmalâtçı, akredite üçüncü bir belgelendirme
çapı kopma belgelendirme kuruluşu tarafından EN kuruluşu tarafından EN ISO 9001’e göre
kuvveti ISO 9001’e göre belgelendirilmiş bir belgelendirilmiş bir kalite sistemini
faktörü kalite sistemini yürütüyor. yürütmüyor.
Halatın Her bir imalât uzunluğundan alınan İmal edilen her uzunluktan bir numuneye
enine numuneye Metot 1’e göre kopma Metot 1’e göre kopma kuvveti deneyi
kesitindeki kuvveti deneyi veya seri halde imal
her ediliyorsa, Madde A.1.1’e göre tip
birimde deneyine ilâveten halatın enine
(tel veya kesitindeki her birimle ilgili yirminci
demet) imalât uzunluğundan alınan numuneye
aynı en Metot 1 veya Metot 3’e göre periyodik
küçük kopma kuvveti deneyi
60 mm kopma
dahil kuvveti
60 faktörü
mm’ye Halatın Her bir imalât uzunluğundan alınan
kadar enine numuneye Metot 1’e göre kopma
kesitindeki kuvveti deneyi, veya seri halde imal
birimlerde ediliyorsa Madde A.1.2’ye göre tip
(tel veya deneyine ilaveten halatın verilen çapı ve
demet) konstrüksiyonu ile ilgili yirminci imalât
farklı en uzunluğundan alınan numuneye Metot
küçük 1 veya Metot 3’e göre periyodik kopma
kopma kuvveti deneyi
kuvveti
faktörü
Her imalât uzunluğundan bir numuneye Her imalât uzunluğundan bir numuneye
Metot 1, Metot 2 veya Metot 3’e göre Metot 1 ve Metot 2’ye göre kopma kuvveti
kopma kuvveti deneyi ya da deneyi

a) Seri halde imal edilmiş ise her

yirminci imalât uzunluğundan bir
numuneye Madde A.2’ye göre tip
60 mm
deneyi ve Metot 1, Metot 2 veya
üzeri
Metot 3’e göre periyodik kopma
kuvveti deneyi, veya
b) Halat özel bir amaç için aynı
tasarımlı bir set halinde imal edilmiş
ise Madde A.2’de verilen kopma
kuvveti deneyi ve numune alma
yapılır.

Not - Kopma kuvveti tip deneyi; çelik telli bir halatın seri bir şekilde imal edildiğini ve imalâtçı tarafından bu
serideki standardlardan birine uygun olarak belgelendirildiğini, imalâtçı tarafından bildirilen en küçük
kopma kuvvetine sahip olduğunu gösterir. Bu deneylerin amacı; tasarım, malzeme ve imalât metodunu
doğrulamaktır.

5.5 Uzunluk
İmalâtçı tarafından bir montaj grubunun bir parçası olmak üzere imal edilmeyen halatlar için, herhangi bir yük
uygulanmadan ölçülen uzunluğunun anma uzunluğuna göre toleransları aşağıdaki gibi olmalıdır:

a) 400 m dahil 400 m’ye kadar % 0 ilâ + % 5

b) 400 m üzeri – 1000 m dahil 0 m ilâ +20 m
c) 1000 m üzeri % 0 ilâ + % 2

5
ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

6 Güvenlik kuralları ve/veya tedbirlerinin doğrulanması

6.1 Malzemeler

6.1.1 Tel
Telin kurallara uygunluğu tel ile birlikte verilen muayene dokümanlarına göre göz ile doğrulanmalıdır.

6.1.2 Öz
Özün malzeme ve tipinin kurallara uygunluğu öz ile birlikte verilen muayene dokümanlarına göre göz ile
doğrulanmalıdır.

6.2 Halat üretimi

6.2.1 Tellerin birbirine eklenmesi

Tellerin birbirine eklenmesi kurallarına uygunluk göz ile doğrulanmalıdır.

6.2.2 Ön şekillendirme
Ön şekillendirme kurallarına uygunluk göz ile doğrulanmalıdır.

6.2.3 Tel son işlemi

Tel son işlemi kurallarına uygunluk göz ile doğrulanmalıdır.

6.2.4 Halat uçları

Halat uçları kurallarına uygunluk göz ile doğrulanmalıdır.

6.3 Boyutlar

6.3.1 Yuvarlak halatlar

Çap ölçümleri, halatın düz kısmından herhangi bir gerilme olmadan veya en küçük kopma kuvvetinin %5’ini
geçmeyen bir gerilme altında iken en az 1 metre ara ile iki yerinden yapılır. Her bir konumda dik açı yapacak
şekilde halatın çevrel çemberinin çapına ait iki ölçüm alınır. Ölçme donanımı en az iki demeti kapsamalıdır.

Bu dört ölçümün ortalaması, bu serideki diğer standardlarda verilen tolerans dahilinde olmalıdır.

Ölçme donanımının en büyük sapma miktarı 25 mm dahil bu çapa kadar olan halatlar için ± 0,02 mm’den ,
25 mm’den 100 mm dahil bu çapa kadar olan halatlar için ± 0,05 mm’den, 100 mm çapın üzerindeki halatlar
için ± 0,1 mm’den büyük olmamalıdır.

6
ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

6.3.2 Yassı halatlar

Genişlik ve kalınlık ölçümleri, halatın düz kısmından herhangi bir gerilme olmadan veya en küçük kopma
kuvvetinin % 5’ini geçmeyen bir gerilme altında iken en az 1 metre ara ile iki yerinden yapılır ve her durumda
genişlik ve kalınlık ölçülür.

İki genişlik ve iki kalınlık ölçümünün ortalamaları bu serideki diğer standardlarda verilen tolerans dahilinde
olmalıdır.

Ölçme donanımı ile 0,1 mm okunabilmeli ve okumanın doğruluğu 0,01 mm olmalıdır.

6.4 Kopma kuvveti (Fm)

6.4.1 Metot 1 – Ölçülen kopma kuvveti

6.4.1.1 Genel
Metot, Madde 5.4.1.2’ye göre olmalıdır. Ölçülen kopma kuvveti (Fm) en küçük değere ulaştığında veya bu
değeri geçtiğinde halat, kopma kuvveti kurallarını sağlamış sayılır.

Deney makinası ISO 7500-1’e uygun olmalıdır.

Başlıklar hariç, en küçük serbest deney uzunluğu Çizelge 2’ye göre olmalıdır.

Çizelge 2 - Deney uzunlukları

Halat anma çapı, d En küçük deney uzunluğu

Demetli halat Spiral halat
(mm) (mm) (mm)
6 dahil 6’ya kadar 300 500
6’dan 20’ye kadar (20 dahil) 600 1000
20’den 60’a kadar (60 dahil) 30 x d 50 x d
60 üzeri 3m

Seçilen deney parçasının uçları, görülebilir bir şekilde açılmamasını sağlamak üzere emniyete alınmalıdır.

6.4.1.2 Deney metodu

Deney parçası makinaya halatın bütün tellerinin deney sırasında uygulanan kuvvete maruz kalacağı bir
şekilde yerleştirilir. Soket veya koni kullanılıyorsa soketleme EN 13411-4’e göre olmalıdır.

En küçük kopma kuvvetinin (Fen az) % 80’i uygulandıktan sonra uygulanan kuvvet, saniyede en küçük kopma
kuvvetinin % 0,5’inden fazla olmayacak şekilde arttırılmalıdır.

Not - Çevrimli yükleme halatın en küçük kopma kuvvetinin % 40’ına kadar uygulanabilir. Bu teknik dosyaya
kaydedilmelidir.

Ölçülen kopma kuvveti değerine (Fm), uygulanan kuvvetin daha fazla artırılmasının mümkün olmadığı ve
halatın koptuğu anda ulaşılır.

Deney, en küçük kopma kuvveti değerine ulaşıldığında veya bu değer geçildiğinde halat kopmadan da sona
erdirilebilir.

Kavrama veya halat sonundan halat çapının 6 misli bir mesafe içerisinde kırılmalar olursa ve en küçük
kopma kuvvetine erişilemez ise deney geçersiz sayılır.

6.4.2 Metot 2 – Ölçülen toplam kopma kuvveti ( Fe.m)

Bu serideki diğer standardlarda başka bir şekilde belirtilmedikçe ölçülen toplam kopma kuvveti (Fe.m),
halattaki tellerin her birinin EN 10264-1’de açıklanan tel çekme deneyine göre deneye tâbi tutulmasından
sonra elde edilen kopma kuvvetlerinin toplanmasından elde edilir.

7
ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

6.4.3 Metot 3 – Hesaplanan ölçülen kopma kuvveti (Fm.c)

Her bir telin halattan alındıktan sonra ölçülen ( büküm kaybı dikkate alınarak ) kopma kuvvetleri toplanır (yani
Metot 2’ye göre ölçülen toplam kopma kuvveti, Fe.m) ve bu değer ya, a) bu serideki diğer standardlarda
verilen büküm kayıp faktörü (k) ile ya da, b) tip deneyleri sonucu elde edilen kısmî büküm kayıp faktörü ile
çarpılır.

Hesaplanan ölçülen (büküm kaybı dikkate alınarak) kopma kuvvetinin (Fm.c) en küçük kopma kuvveti (Fen az)
değerini karşılamadığı durumlarda, Metot 1’i kullanarak başka deney uygulanmalıdır.

Metot 1’e göre yapılan deney sonucunda beklenen en küçük kopma kuvveti değerinin elde edilemediği
durumlarda, Ek A’ya göre tip deneyi tekrar edilmelidir.

7 Kullanım bilgisi
7.1 Talimatlar
Kullanma, depolama ve kesme talimatları halat ile birlikte bulunmalıdır (bk. prEN 12385-3).

7.2 Sertifika

7.2.1 Genel
Bir sertifika, bu serideki diğer standardlara uygunluğu teyit etmelidir.

Not - Sertifika, EN 10204 Madde 2.1 veya Madde 2.2’de açıklanan muayene dokümanına eş değerdir.

Sertifika en az aşağıdaki bilgileri içermelidir.

a) Sertifika numarası,
b) İmalâtçının ya da yetkili temsilcisinin adı ve adresi,
c) Halatın miktarı ve anma uzunluğu,
d) Halatın uygun olduğu standard, örneğin EN 12385-4,
e) EN 12385-2’ye göre halatın kısa gösterilişi,
f) En küçük kopma kuvveti ( EN 12385-4, EN 12385-5, EN 12385-6, EN 12385-7, EN 12385-8, EN 12385-
9, EN 12385-10) veya en küçük toplam kopma kuvveti (EN 12385-6),
g) Sertifikanın yayımlandığı tarih ve yetkili imza.

Sertifika numarası halatın izlenebilirliğini sağlamalıdır.

7.2.2 Deney sonuçları

Deney sonuçları verildiğinde sertifikada ek olarak aşağıdakilerden biri veya her ikisi yer almalıdır.
a) Halatın ölçülen boyutu/boyutları
Halatın ölçülen çapı (mm) ya da
Ölçülen genişlik ve kalınlığı (mm x mm).

b) Halatın ölçülen kopma kuvveti

Halatın ölçülen kopma kuvveti Fm (kN) veya
Halatın ölçülen toplam kopma kuvveti Fe.m (kN) veya
Halatın hesaplanan ölçülen (büküm kaybı dikkate alınarak) kopma kuvveti Fm.c (kN).

Not - Madde 7.2.1’de verilen bilginin yanı sıra bu kuvvet, EN 10204 Madde 3 veya Madde 3.1.B’de
açıklanan muayene dokümanına eşdeğerdir.

7.3 Ambalajlama ve işaretleme

7.3.1 Ambalâjlama
Halatlar makaralar üzerine sarılmış olarak teslim edilir.

7.3.2 İşaretleme
Etiket üzerine imalâtçının adı ve adresi, sertifika numarası okunaklı ve kalıcı bir şekilde yazılmalı ve makara
üzerine tutturulmalıdır.

8
ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

Ek A
Seri olarak imal edilen halatların tip deneyleri için numune alma ve
kabul kriterleri
A.1 Çapı 60 mm’ye kadar (dahil) olan halatlar
A.1.1 Enine kesitindeki her birimde (tel veya demet) aynı en küçük kopma kuvveti faktörüne
sahip halatlar
İmalâtçı, planlanan büyüklük aralıklarını aşağıdakilere göre alt gruplara bölmelidir.
− Anma çapı 6 mm’ye kadar ( 6 mm dahil )
− 6 mm’den 12 mm’ye kadar ( 12 mm dahil )
− 12 mm’den 24 mm’ye kadar ( 24 mm dahil )
− 24 mm’den 48 mm’ye kadar ( 48 mm dahil )
− 48 mm’den 60 mm’ye kadar ( 60 mm dahil )

İmalâtçı, planlanan büyüklük aralığını ve aynı konstrüksiyona, mukavemet sınıfına ve en küçük kopma
kuvveti faktörüne sahip her bir alt grup için farklı anma çaplarındaki halattan üç ayrı imalât uzunluğundan
alınan numunelerin her birine Madde 5.4.1’e göre bir kopma kuvveti deneyi yapar.

Üç numune de deneyden geçerse, bu alt gruptaki özel halat konstrüksiyonuna, mukavemet sınıfına ve en
küçük kopma kuvveti faktörüne sahip tüm halat büyüklükleri tip deneyi kurallarını sağlamış sayılır. Aksi
takdirde, bu alt gruba ait ard arda gelen her imalât uzunluğu için kopma kuvveti deneyine yukarıdaki kurallar
karşılanıncaya kadar devam edilir.

A.1.2 Enine kesitindeki birimlerde (tel veya demet) farklı en küçük kopma kuvveti faktörüne
sahip halatlar
İmalâtçı, aynı anma çapındaki halatın üç ayrı imalât uzunluğundan numunelerin her birine Madde 5.4.1’e
göre bir kopma kuvveti deneyi yapar.

Üç numune de deneyden geçerse, bu çap ve konstrüksiyondaki özel en küçük kopma kuvveti faktörüne
sahip bu halat, kopma kuvveti tip deneyi kurallarını sağlamış sayılır.

Numunelerden biri deneyden geçemez ise, bu çap ve konstrüksiyondaki halatın ard arda gelen üç imalât
uzunluğu için ölçülen kopma kuvvetleri (Fm), en küçük kopma kuvveti değerini (Fmin) karşılayıncaya veya
geçinceye kadar deneyler tekrar edilir.

A.2 Çapı 60 mm üzeri olan halatlar

Çapı, konstrüksiyonu ve en küçük kopma kuvveti veya en küçük toplam kopma kuvveti verilen her halat için
imalâtçı, farklı her üç mamul uzunluğu için sırasıyla Madde 5.4.1 veya Madde 5.4.2’ye göre bir kopma
kuvveti deneyi yapmalıdır.

Bütün numunelerin deney sonuçları olumlu ise bu en küçük kopma kuvvetine veya ölçülen toplam kopma
kuvvetine sahip bu çap ve konstrüksiyondaki halat, kopma kuvveti tip deneyi kurallarını sağlamış sayılır.
Bir numunenin deneylerinden olumsuz sonuç alınırsa, bu durumda deneyler, ard arda gelen üç imalât
uzunluğu için en küçük kopma kuvvetleri veya ölçülen toplam kopma kuvvetleri gereken değerlere
ulaşıncaya veya bu değerleri geçinceye kadar tekrar edilir.
Alternatif olarak, imalâtçı aynı halatı aynı makinada bir çok imalât uzunluğunda imal etmeyi tasarlamış ise,
bu durumda numune alma ve kopma kuvveti deneyi aşağıdaki gibi olmalıdır:

N − 1, en küçük 1 olmak üzere sonraki tam sayıya yuvarlanır

Burada N (birbirine yakın imalâtlardaki) imalât uzunluk sayısıdır.

Ölçülen kopma kuvveti veya ölçülen toplam kopma kuvveti Madde 6.4.1 veya Madde 6.4.2’ye göre
ölçüldüğünde bu değerler, en küçük değeri karşılıyorsa ya da geçiyorsa halatlar uygun sayılır.
Bir numune deneylerden geçemezse, bu durumda deneyler kalan bütün imalât uzunlukları için yapılır.
Deneyi geçen halatlar kopma kuvveti kurallarını sağlamış sayılır.

9
ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

Ek B
Bu serideki diğer standardlarda tanımlanan halattan alınan teller için
deney kuralları
B.1 Genel
Tellerden numune alma, deney metotları ve kabul kriterleri bu serideki diğer standardlarda başka şekilde
belirtilmedikçe, Madde B.2 ve Madde B.3’e uygun olmalıdır.

B.2 Numune alma

B.2.1 Demetli halat

Öz dahil demetlerin her bir katı için, bu kattaki her çap ve konstrüksiyondan bir demet seçilmelidir. Aynı çap
ve konstrüksiyondan bir katta sekizden fazla demet varsa, bu durumda teller iki demetten seçilmelidir.

Numuneler bu serideki diğer standardlarda başka şekilde belirtilmedikçe dolgu, merkez telleri veya merkezi
oluşturan telleri içermemelidir.

B.2.2 Spiral halat

Deney parçaları her kattan tellerin gruplar halinde toplanmasıyla elde edilir. Bir grup yalnızca her kattan
alınan aynı tip ve büyüklükteki tellerden oluşmalıdır. En az 3 tane olmak üzere her gruptaki tellerin %25’i
rastgele seçilir.

B.3 Deney metotları ve kabul kriterleri

B.3.1 Genel
Aynı tel birden fazla deneyden olumsuz çıkarsa (örneğin; burulma ve gerilme) bu tel olumsuz kabul edilir.

B.3.1.1 Demetli halat

Her bir kural için bir sonraki en yakın tam sayıya yuvarlanarak tellerin en fazla %5’i deneye tâbi tutulur.

B.3.1.2 Spiral halat

Herhangi bir gruptan seçilen tellerden birden fazlası herhangi bir deneyden olumsuz çıkmaz ise teller uygun
demektir. Herhangi bir gruptan iki veya daha fazla tel deneylerin herhangi birinden geçemez ise kalan diğer
tellerde aynı deneye tâbi tutulur. Deneylerden geçemeyen tel sayısı ikiden az ise bütün teller uygun sayılır.

B.3.2 Boyut ( çap veya yükseklik)

EN 10264-1’deki Metotlara göre deneye tâbi tutulduğunda, tellerin % 5’i o standardda belirtilen toleransın
%50’sine kadar çıkabilir.

B.3.3 Çekme mukavemeti

EN 10264-1’deki metotlara göre deneye tâbi tutulduğunda ölçülen değerler o standardda belirtilen değerlerin
alt sınırına göre 50 N/mm2 ‘lik genişletilmiş bir toleransa sahiptir.

Şekillendirilmiş (örneğin, üçgen) demetler için alt sınırın genişletilmiş toleransı telin çekme mukavemet
sınıfının % 5’ine denk olmalıdır.

B.3.4 Eğme

B.3.4.1 Demetli halatlar

Halatlar EN 10264-1’deki metota göre deneye tâbi tutulduğunda 0,5 mm ve daha büyük çaptaki yuvarlak
teller için ölçülen değerler sonraki tam sayıya yuvarlandığında EN 10264-2 ve EN 10264-3’te belirtilen
değerlerin en az % 90’ı olmalıdır.

Not - 0,5 mm ’den daha küçük çaptaki tellerin deneyleri için Madde B.3.6’ya bakınız.

10
ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

B.3.4.2 Spiral halat

Halatlar EN 10264-1’deki metoda göre deneye tâbi tutulduğunda yuvarlak ve şekillendirilmiş teller için
ölçülen değerler, sonraki tam sayıya yuvarlandığında EN 10264-2 ve EN 10264-3’te belirtilen değerlerin en
az % 75’i olmalıdır.

B.3.5 Burulma

B.3.5.1 Demetli halatlar

EN 10264-1’deki metoda göre deneye tâbi tutulduğunda 0,5 mm ve daha büyük çaptaki yuvarlak teller için
ölçülen değerler sonraki tam sayıya yuvarlandığında EN 10264-2 ve EN 10264-3’te belirtilen değerlerin en
az % 85’i olmalıdır.

Not - 0,5 mm ’den daha küçük çaptaki tellerin deneyleri için B.3.6’ya bakınız.

B.3.5.2 Spiral halat

EN 10264-1’deki metoda göre deneye tabi tutulduğunda yuvarlak ve şekillendirilmiş teller için ölçülen
değerler sonraki tam sayıya yuvarlandığında EN 10264-2 ve EN 10264-3’te veya bu serideki ilgili standardda
belirtilen değerlerin en az % 75’i olmalıdır.

B.3.6 Düğüm
Bu deney, 0,5 mm’den daha küçük çaplı teller için Madde B.3.4 ve Madde B.3.5 ‘te belirtilen eğme deneyi ve
burulma deneyinin yerine yapılır.

Tek basit düğümlü her bir tel, çekme mukavemet sınıfının en az % 45’i kadar bir kuvvete kopmadan
dayanmalıdır.

B.3.7 Kaplama

B.3.7.1 Demetli halatlar

EN 10264-1’de belirtilen metoda göre ölçüldüğünde, bu standardda veya bu serideki diğer standardlarda
belirtilen kaplama kütlesindeki ( Zn veya Zn 95/Al 5) kabul edilebilir azalma miktarı, halat yapılmadan önceki
en küçük değerlerden Çizelge B.1’de gösterilenden daha fazla olmamalıdır.

Çizelge B.1 - Çinko kaplama kütlesinin en küçük değerden kabul edilebilir azalma miktarı

Halat yapılmadan önceki en küçük kaplama Halat yapıldıktan sonra kaplama kütlesindeki
kütlesi kabul edilebilir azalma miktarı
g/m2 g/m2
< 40 2
40 - < 80 4
80 -< 120 6
120 -< 160 8
160 -< 200 10
200 -< 300 15
300 -< 400 20
≥ 400 25

B.3.7.2 Spiral halatlar

EN 10264-1’de belirtilen metoda göre ölçüldüğünde, bu standardda veya bu serideki diğer standardlarda
belirtilen kaplama kütlesindeki (Zn veya Zn 95/Al 5) kabul edilebilir azalma miktarı, halat yapılmadan önceki
en küçük değerlerden şekillendirilmiş teller için %5’den fazla, yuvarlak teller için %7,5’den fazla olmamalıdır.

11
ICS 77.140.65 TÜRK STANDARDI TS EN 12385-1/Nisan 2005

Kaynaklar
EN 12385-4, Steel wire ropes – Safety – Part 4: Stranded ropes for general lifting applications

EN ISO 9001, Quality Management systems – Requirements ( ISO 9001:2000).

12