ARNOLD SCHÖNBERG

(13 Eylül 1874 - 13 Temmuz 1951)

 Arnold Franz Walter Schönberg, 13 Eylül 1874 tarihinde Viyana'da dünyaya geldi.
20. yüzyıl müziğine katkı sağlayan en önemli bestecilerden biridir. II. Viyana okulunun
kurucusudur. 12 Ton Sistemi'nin kurucusu olan Schönberg'in armoni ve müzikal gelişime
olan bakış açısı, 20. yüzyılın müzikal düşünce yapısını derinden etkiledi.

Besteciliğin, müzik teorisyenliğinin yanı sıra çok etkili bir öğretmendi. Alban Berg,
Anton Webern, Hanns Eisler, Egon Wellesz, Nikos Skalkottas, Stefania Turkewich ve
sonrasında John Cage, Lou Harrison, Earl Kim, Robert Gerhard, Leon Kirchner, Dika
Newlin, Oscar Levant gibi birçok önemli besteciyi yetiştirdi.

Bağlı bulunduğu akımlar: Geç romantizm, ekspresyonizm, serbest atonalite,

12-ton tekniği, II. Viyana Okulu.

Yahudi olduğu için Nazi Partisi'nin hedefi haline geldi ve "dejenere müzik" yaptığı
gerekçesiyle eserlerinin yayımlanması yasaklandı. 1933 yılında Amerika Birleşik
Devletleri'ne yerleşti ve aslen Macar-Avusturyalı olan besteci 1941 yılında Amerikan
vatandaşı oldu. 13 Temmuz 1951 tarihinde Los Angeles, ABD'de hayatını kaybetti.

Aydınlanan Gece op. 4

1899 yılında Viyana'da bestelediği bu eser yaylı altılı (2 keman, 2 viyola, 2

viyolonsel) için yazılmıştır. Schönberg'in erken dönem yapıtlarından biridir. Kariyerindeki
ilk önemli adım ve sonrasındaki gelişmeler bu eserin seslendirilmesinden sonra
gerçekleşti.

"Tone poem" türündedir. Temposu sehr langsam (çok yavaş) olan bu eser
yaklaşık 30 dakika süren tek bölümden oluşur. Form yapısı olarak A - B - A - C - A
şeklinde beş kesitten oluşmaktadır.

Armonik yapısı ve yazım tekniği olarak Geç Alman Romantizmine örnektir. Re

minör tonunda olsa da Wagneryen zengin kromatizm kullanımı ve çözülmeyen akorlarla
belli bir tonalite algısından uzaklaşılmıştır.

Yapıt, Richard Dehmel’in Kadın ve Dünya adlı uzun şiiri üzerine

bestelenmiştir.Şiirde şair, bir erkekle, ona âşık olan kadının konuşmalarına kulak verir:
İki insan, kışın soğuk ormandan geçmektedir. Ay onlara eşlik etmekte, onlar da aya
bakmaktadır. Kadın itiraf eder: “Senden olmayan bir çocuk doğuracağım; günah içinde,
yanında yürüyorum.” O zamana kadar minör tonda sürüklenir gibi giden tema A birden
majör armoniklerle karışır: Kesit B. Erkek cevap verir: “Taşıdığın çocuk ruhuna yük
olmasın; onu, benim olarak doğuracaksın. Bak dünya nasıl ışıldıyor. Sen de bana parıltı
getirdin, beni çocuk şekline soktun.” Burada aydınlık Kesit C belirir, zirveye ulaştıktan
sonra kodada orman yürüyüşü sürer. Böylece iki insan, berrak ve aydınlık gecede yürür.

Schönberg'in en önemli erken dönem eserlerindendir. Eser 1899 yılında üç hafta içinde
yaylı altılı grubu için Richard Dermel'in "Kadın ve Dünya" adlı uzun şiiri üzerine
bestelenmiştir. Oda orkestrası için yazılan ilk programlı müzik örneklerinden biridir.
Hocası Zemlinsky gibi Brahms ve Wagner'den etkilenmiş. Eser, temeli olan şiirin
yapısına karşılık gelen beş bölümden oluşmaktadır; her bölümdeki temalar, şiirde
bulunan anlatı ve söylem için kullanılan müzikal metaforlardır. Wagner’e özgü
kromatizme yeni bir aşırılık kazandıran bu yapıt, geç romantizmin yankısı gibi
gözükmesine karşın içinde çağdaş müziğin tohumlarını taşır. 4/4’lük ölçüde, A-BA-C-A
şeklinde beş kesitle, özgür bir fantaziyle, sallantılı ritimde, kısa tutularak gerçekleştirilen
yapıt hakkında, Schönberg ancak 1950’de konuşmuş: Genellikle minör üçlüyü oluşturan
dört notalı akorlara verilen adla anılan, (fa-si-re diyez-sol diyez notalarından oluşan ve
Wagner’in Tristan ve İsolde’sindeki ilk akor olan) Tristan armonisi ile işlenen
partisyondaki renklendirici unsurlardan kaçındığını belirtmiş; şiirin bu şekle uygun
dramatizmi olmadığını, ancak doğal mizaç ve duyguları yansıttığı için absolut (salt)
müzik kriterlerine uyduğunu söylemiştir. Böylece kısıtlı bir malzemeden geliştirilen
tematik karakter ve “kesitler” ilerleyen varyasyonlar prensibiyle işlenmiştir. Dönemin
tutucu Viyana dinleyicisinin çözümsüz dissonanslara tahammülü yoktu. Aralık 1900’deki
ilk seslendirilişinde protestolarla karşılandı. Ve bundan sonra, Schoenberg’in kendi
deyişiyle, skandal hiç bitmedi. Eser, günümüzde Schönberg'in en sık seslendirilen
yapıtlarından biridir. Yaylı altılı için yazılmış olmasına rağmen genellikle yaylı orkestra ile
seslendirildiğini görmekteyiz.

Ayşe Pınar Özaslan

Kompozisyon - Lisans III
21478569