LIMAY POLYTECHNIC COLLEGE

National Road, Brgy. Reformista, Limay, Bataan 2103 Philippines

E-mail Address: lipoco1997@gmail.com
Tel. No. 0912-7609628

Ang Tunay na
Sampung Utos ni
Apolinario Mabini

Ipinasa ni:

Evangeline R. Baldevieso

Ipinasa kay:

Kurso at Taon: Sir Jay R Diacasmos

Batsilyer ng Elmentarya na Edukasyon 3

I. PANIMULA

A. Uri Ng Panitikan

Ang akdang Ang Tunay na Sampung Utos ni Apolinario Mabini ay isang sanaysay n a

pumapasok sa anyong tuluyan na siyang nagpapahayag ng kaisipan at buong saloobin ni

Apolinario Mabini patungkol sa lipunang kanyang ginagalawan sa panahon niyang iyon. Ito din

ay nagpapahayag ng malayang katwiran at paksain na bunga o hatid ng kanyang pagmamasid sa

lahat ng bagay sa kanyang kapaligiran. Malaki ang pagkakaiba nito at ang pagiging makata dahil

hindi ito ginagamitan ng porma, sukat at tugma na nakakalinang sa interes ng mambabasa ngunit

kahit wala ang mga elementong nasabi ay nakakaakit pa din ito ng interes at hinuhulma ang

isipan at damdamin ng mga mambabasa at tagapakinig. Ang akdang ito ay naglalaman ng

marubdob na damdamin at masining na kaisipan at isinalin sa uri ng panitikan na siyang

nagkaroon ng kaakit-akit na obre maestra upang mahikayat ang mga manonood at mga

mambabasa at magkaroon ng makabuluhang aral patungkol sa lipunang kanilang ginagalawan at

kaisipan na kanilang magagamit sakanilang paggawa ng desisyon patungkol sa kanilang sarili at

pati na rin sa nakapaligid sakanila.

B. Bansang Pinagmulan

Ang akdang Ang Tunay na Sampung Utos ni Apolinario Mabini ay nagmula sa bansang

Pilipinas na ating pinagmulan at batay ito sa mga salitang ginamit upang maging makabuluhan

ang pag-unawa na nakasaad sa sanaysay.

C. Pagkilala Sa May-Akda

Si Apolinario Mabini ay ipinanganak noong Hulyo 23, 1864 at namatay noong Mayo 13,

1903 sa kadahilanang dinapuan siya ng Cholera. Siya ay anak nina Inocencio Mabini at Dionisio

Maranan at siya ay ipinanganak sa Talaga, Tanuan Batangas. Batay sa aking napapanood

patungkol kay Apolinario Mabini siya ay mailalarawan ko na isang payak na mamamayan

ngunit mayroong malawak na kaisipan patungkol sa lipunang kaniyang ginagalawan. Makikita

sa mga akda niya ang malaking paghahangad sa kalayaan ng mga mamamayan sa bansang

kanyang Sinilangan sa kamay ng mga makapangyarihan na mananakop at kapwa Pilipino na ang

hangad lamang ay kapangyarihan at kayamanan ng Pilipinas. Si Apolinario Mabini ay atin

lamang kilala sa tawag na “Ang Dakilang Lumpo” dahil sa hindi niya paglakad ngunit hindi ito

naging hadlang sa pagkakamit niya ng kalayaan hindi lang para sakanyang sarili ngunit pati na

rin sa kanyang kababayan na magkakaroon ng malaking ambag sa kanilang lipunan kung sila ay

makikipagtulungan at bukas ang isipan upang maunawaan ang mga nais ipabatid ni Apolinario

Mabini. Siya ang Utak dahil malaki ang gampanin nito sa mga makapangyarihan na tao katulad

nina Andres Bonifacio, Paciano Rizal at Emilio Aguinaldo. Si Apolinario Mabini ay naging

lumpo simula pa lang pagkabata nang tamaan siya ng paralisis na siyang naging sanhi ng hindi

niya pagkalakad at nagkaroon ng malaking gampanin si Apolinarion Mabini kay Emilio

Aguinaldo dahil ginawa siya nitong opisyal na tagapayo patungkol sa kilos na kaniyang gagawin

at kalaunan ay ginawa ni Emilio Aguinaldo si Apolinario Mabini na maging opisyal na

panglabas at pangulo ng konseho at sa panahong ding iyon ay isinulat niya ang “Tunay na

Dekalogo” o tinatawawag na Ang Tunay na Sampung Utos. Masasabing siya ay isang maganda

at malaking impluwesya sa bansang kanyang ginagalawan dahil sa magandang hangarin nito sa

kaniyang bansa pati na din sa kanyang mga kababayan.

D. Layunin Ng Akda

Ang akdang Ang Sampung Utos ni Apolinario Mabini ay may layunin na magpalaganap

ng Nasyonalismong Pilipino o pagmamahal sa lipunang ginagalawan at sa pamamagitang ng

ganitong akda ay ipinapahayag ni Apolinario Mabini ang masidhing pagmamahal sa kanyang

Sinilangan na makakaimpluwensya sa mga mambabasa at tagapakinig na pagmalasakitan at

mahalin ang bansang ginagalawan. Siya din ay nagpapahayag ng pagkakaroon ng kasangkutan o

pananagutan sa kanyang kapwa o mga taong nakapalagid na magkakaroon ng malaking epekto

sa pag-unlad ng Pilipinas. Ang akdang ding ito ay nagpapayahag ng parehong hangarin ng ating

Diyos at ni Apolinario Mabini dahil ito ay naglalaman ng magandang impluwensya sa mga

mamamayan na siyang magpapasimula o mangunguna sa pagkalat ng malasakit at kabutihan sa

kapwa na nais din ng Poong Maykapal. Ito din ay mag layuning ipabatid sa mga mambabasa at

tagapakinig na huwag hangarin na hariin ang buong bansa dahil hindi buong bansa sa mga

mamamayan ngunit ang sariling kamag-anakan lang nito ang makikinabang hindi ang mga

mamamayan na nasasakupan nito sa iisang bansa. Huli, para saakin ay nagpapahayag ito ng

maging mulat ang isipan at maging praktikal sa bawat desisyon na may katungkulan sa pag-
hahangad ng kapangyarihan sa sariling bansa dahil alam naman natin na ito’y magkakaroon ng

epekto sa lipunang ating ginagalawan.

II. PAGSUSURING PANGNILALAMAN

A. Tema O Paksa Ng Akda

Ang panitikang Ang Tunay na Sampung Utos ni Apolinario Mabini ay naglalaman ng

malaking impluwesya ang pakikipagkapwa sa pag-unlad ng bansa. Ang pinapaksa ng akdang ito

ay hindi lamang pang sariling kapakanan ngunit marapat ding magkaroon din ng pananagutan at

pagmamalasakit sa kapwa dahil isa ito sa elemento ng pagiging makabayan at nagpapakita ng

pagmamahal sa bayan. Ang sariling kapakinabangan ay hindi kailanman naging magandang

kaugalian ng iisang tao at ito ay nagdudulot ng pagtataksil at kawalan ng pagmamahal sa

lipunang ginagalawan. Ipinapabatid din ng akdang ito na may parehong hangarin ang Diyos at si

Apolinario Mabini at nakasaad na ang sariling konsensya ng isang tao ay siyang umuusig at

nagiging instrumento sa pakikipag usap ng Diyos na marapat ay laging idamay ang kapuwa sa

bawat desisyon na iyong gagawin dahil ito ay makakaapekto sa buong pagkatao at lipunang

inyong ginagalawan.

B. Mga Tauhan/Karakter Sa Akda/Persona

Ang akdang ito ay walang gumaganap na tauhan dahil ito ay patungkol sa mamamayan

na mayroong malaking ganap sa bansang Pilipinas. Si Apolinario ay kilala sa tawag na “Ang

Dakilang Lumpo” o “Dakilang Paralitiko” na nagkaroon ng magandang impluwensya sa

pakikipagbayanihan ng bawat isa sa bansang Pilipinas. Para saakin, ang pagpapakalarawan ko

kay Apolinario Mabini ay isang taong nagpapakita ng kamalasakitan sa kapwa at pagmamahal

sa baying Sinilangan batay sa akdang ito. Nagpakita si Apolinario Mabini ng malaking

paghahangad niya sa kalayaan at paninindigan niya sa salitang pagkakaroon ng marapat na

Nasyonalismong Pilipino sa mga akdang kaniyang ginawa dahil ito ang magiging sanhi ng

pagkakaroon ng maunlad at maayos na sistema sa bansang Pilipinas. Isa siya sa malaking

gampanin sa Panahong iyon dahil sa pamamagitan ng papel at panulat ay mapapakita at

napapahayag niya ang kaniyang paninidigan at saloobin patungkol sakanyang malayang pag-

oobserba sa kanyang bansa.

C. Tagpuan/Panahon

Ang akdang ito ay naganap noong Panahon ng mga Kastila na nais ipabatid ni Apolinario

Mabini na ang mabisang susi dito ay ang pagkakaroon ng bayanihan dahil ayon na din

sakanyang sinabi na kung ano ang siyang kagustuhan at kapighatian ng isa ay pareho lamang ng

nararamdaman ng iyong kapwa, ang ibig sabihin ay magkaroon ng aksyon ngunit kailangan na

isaalang-alang ang kapakanan ng iba bago ang sarili.

D. Balangkas ng mga Pangyayari

Ang akdang Ang Tunay na Sampung Utos ni Apolinario Mabini ay maituturing na

makabuluhan at mainteresadong akda dahil ito ay naglalaman ng tungkulin at pananagutan ng

bawat isa sa lipunang ginagalawan. Ang isinasaad dito sa akdang ito ay laging isaalang-alang

ang mga utos ng Diyos o mga paraan na makakabuti sa ating pagkatao at sa buong mamamayan.

Magtiwala at mahaling ang iisang Diyos na siyang nagbibigay lakas sa bawat kilos na ginagawa

natin sa pang araw-araw at siyang nagpapatawad sa mga kasalanang nagagawa natin na siya

lamang ang umuunawa at nagpapatawad ng walang hinihinging kapalit. Alam naman natin na

ang Diyos lamang ang dapat maghari at sambahin sa buong sanlibutan at hindi ang taong naging

sakim sa kapangyarihan at kailanman ay nagnais sa sariling hangarin lamang. Pangalawa, ang

pagmamahal sa Inang-Bayan na siyang tumulong sa bawat isa na hulmahin ang buong pagkatao,

maraming paraan ng pagpapakita ng pagmamahal sa bayang Sinilangan. Pangatlo, ang pag-ibig

at pagmamalasakit sa kapuwa ay siyang dapat isaalang-alang dahil alam naman natin na may

kasiguraduhan ang pag-unlad ng bansa kung laging mananatili sa isip at puso ang pakikipag

kapwa. Alam naman natin na hindi tayo mabubuhay sa sarili lang natin, kailangan natin ng taong

gagabay at pupuna sa maling ginagawa natin na siyang magdudulot ng kaunlaran sa ating sarili.

Ang isang indibidwal ay konektado sa bawat isa, mailalarawan ko ang indibidwal at ang taong

nakapaligid sakanya sa pagiging konektado sa pamamagitan ng sinulid. Kung ang isang

indibidwal ay gagawa ng aksyon, kinakailangan na konsiderahin at alamin muna ang magiging

epekto ng gagawin niyang aksyon dahil ito ay makakaapekto sa bawat isa sakanilang lipunang

ginagalawan. Mahalin natin ang ating kapuwa gaya ng pagmamahal natin sa ating sarili na
siyang maghahatid ng malaking pagbabago sa Inang Bayan at sa ating kapuwa. Ang akdang ito

ay napakamakabuluhan dahil ito ay nagpapakita ng totoong kaisipan at pananaw ng isang may-

akda na siyang nagkakaroon ng mabuting hangarin hindi lang sa Inang-Bayan at kapuwa kung

hindi ay pati na din sa Poong Maykapal. Masasabi kong may kaisahan ang bawat tunay na

kautusan ni Apolinario Mabini dahil nakukuha agad ang nais iparating ng may akda na siyang

naghahatid ng maimpluwensyang aral sa bawat indibidwal sa mundong ito. Ang simbolismong

ginamit sa akdang ito ay ang Diyos na siyang nagpatingkad sa pagpapakahulugan sa pagsulong

ng pagkakaroon ng Nasyonalismong Pilipino dahil sa Panahon ng Kastila ay sikat ang relihiyong

Kritiyanismo at ang nais ng may akda na sa pamamagitan ng Poong Maykapal ay magkaroon ng

pagbabago sa pamamagitan ng pagmamahal at pagmamalasakit sa kapwa. Ang natutuhan ko sa

akdang ito ay sariling kapwa Pilipino din ang mag aangat at susuporta sa bawat isa at laging

isaalang-alang ang Diyos at kapuwa sa paggawa ng sariling desisyon at aksyon na gagawin.

E. Kulturang Masasalamin sa Akda

Para saakin, ang kulturang masasalamin sa akdang ito ay ang pakikipag bayanihan ng

bawat Pilipino na hanggang ngayon ay nais iparating ni Apolinario Mabini sa ikakaunlad ng

bawat pagkatao ng mga Pilipino. Masasalamin natin na ang pakikipagkapwa at pagmamalasakit

sa ibang tao na hanggang ngayon ay nakikitaan sa mga ugali at gawi ng mga Pilipino na siyang

nagpapakilala bilang isang Pilipino. Naipapakita din sa akdang ito ang pagiging maka Diyos

dahil sa bawat pagpapahayag ng may akda nito ay laging binabanggit ang Poong Maykapal na

siyang makapangyarihan sa lahat at walang sinuman ang makapapantay sakaniya. Ang kulturang

masasalamin din dito ay ang pagmamahal sa Inang-Bayan na siyang repleksyon sa pag-uugali at

kultura na mayroon ang isang bansa.

III. PAGSUSURING PANGKAISIPAN

A. Mga Kaisipan/Ideyang Taglay Ng Akda

Ang kaisipang taglay ng Akdang Ang Tunay na Sampung Utos ni Apolinario Mabini ay

nagsasaad ng pagkakaroon ng marubdob na pagmamahal at pagmamalasakit sa kapuwa na

magkakaroon ng magandang pagbabago sa Inang-Bayan. Ipinapabatid din ni Apolinario Mabini

na ang konsenysa ay ang nagiging pangungusap ng Diyos sa bawat isa upang magkaisa at

pagmalasakitan ang bawat tao at ang bansang Pilipinas. Nakasaad din dito na magkaroon ng

kasipagan at tiyaga sa bawat aksyon na ginagawa na siyang makakadagdag sa mga kalaaman at

kagalingan sa lahat na hindi lamang ang sarili ang makikinabang pati na din ang mga taong

nakapaligid sakanya. Ang kaisipan din nito ay patungkol sa paglaya sa mapang abusong

mananakop sa ating bayan, unahin ang kalayaan ng panglahat bago ang sarili dahil kapag

ginawa natin ito ay pati din ang ating sarili ay lalaya. Ang pagiging Pilipino ay dapat isaisip at

itatak sa ating puso dahil sa paraang ito mapapaunlad at maipagmamalaki natin kung anong lahi

at dugo ang dumadaloy satin na siyang humuhulma sa pagkatao ng bawat isa.

B. Estilo Ng Pagkasulat Ng Akda

Ang Estilo Ng Pagkasulat ng Akda na ito ay base sa kanyang pag oobserba sa lipunang

kanyang ginagalawan, nakikitaan niya na may mga taong sarili lamang ang iniisip at hinahayaan

ang iba pang mga kasapi na magdusa at maghirap na siyang nagiging hadlang sa pagtatamo ng

kapayapaan at kaunlaran ng bansang Pilipinas. Ito ay isang masining at makabuluhang akda na

ginagamitan ng matatalinhagang salita na siyang naghahatid ng interes sa mga mambabasa at

tagapakinig. Ang akdang ito ay masasabi kong maimpluwensyang akda hindi lamang para sa

sarili kung hindi din pati sa kapwa na isang paraan ng pagkilo upang baguhin ang maling

pananaw na hindi maghahatid ng mabuti at hindi kapaki pakinabang na gawain. Ang mga

salitang ginamit sa akdang ito ay nagpabigay kulay sa pag-unawa ng mga mambabasa at

tagapakinig na siyang humahasa sa kaisipan at damdamin ng mga ito. Ito ay isang mabisang

akda na siyang nagpapamulat at pinaninindigan ang kaniyang saloobin at pananaw upang

magkaroon ang bawat isa ng pagtatanto patungkol sa pagmamahal sa Diyos, Inang-Bayan at sa

kapwa. Sa aking palagay, ito ang magiging susi upang mapausbong ang pagkakaisa ng bawat

Pilipino at magpapatatag sa pagsasamahan na hindi lang magkapitbahay, kakilala at kaibigan

kung hindi totoong magkapatid dahil ang dugong dumadanak sa isang tao ay siya ring

dumadanak sa bawat isa.

IV. TEORYANG GINAMIT

A. Dulog Kritisismo Mga Teoryang Pampanitikan

 Ang Dulog Kritsismo o ang Mga Teoryang Pampanitikan na ginamit sa akdang ito ay

ang Teoryang Romantisismo at Teoryang Humanismo.

B. Pagpapatunay sa Teoryang Ginamit

Ang akdang ito ay pumapasok sa Teoryang Romantisismo dahil alam naman natin na

ang binigyang diin ni Apolinario Mabini ay ang una, pagmamahal sa iisang Diyos dahil alam

naman natin na ang Diyos lamang ang marapat purihin at sambahin ng buong sambayanan dahil

sa hatid niyang kabutihang loob sa bawat isa. Pangalawa, pagmamahal sa Inang-Bayan o bayang

Sinilangan na siyang humulma sa ating pagkatao sa pagka Pilipino na mayroong kayamanan

hindi lang sa kung anong meron ang akda pati na din sa kung anong taglay na kaugalian,

paniniwala at tradisyon na kinakailangan ipagmalaki at pagyamanin pa. Pangatlo, pagmamahal

sa kapwa Pilipino sa pamamagitan ng pagpapakita ng malasakit at pananagutan sa bawat isa na

siyang importanteng elemento sa pagkakaroon ng masaganang pamumuhay sa bansang

Pilipinas. Ang pangungusap ng Diyos sa bawat isa ay malaking gampanin upang mapakita ang

mga pagmamahal na ito para na din sa ating kabutihan at ikakauunlad ng bansa at bawat isa. Ito

din ay pumapasok sa Teoryang Humanismo dahil ito ay binibigyang pansin ang kahalagahan ng

presensya ng tao na siyang may malaking gampanin upang mapabatid ang kaniyang kaisipan at

pananaw batay sa kinalalagyan niya bansa. Ito din ay naka pokus sa saloobin at pananaw ng may

akda na siyang may malaking epekto upang sumigla ang sistema ng bansang Pilipinas.

V. BUOD

Ang Diyos ay marapat na samabahin at purihin sa lahat ng bagay at ano mang

pangyayari sa ating buhay ay matuto tayo lumapit sakanya dahil siya ang nagbibigay sigla o

lakas satin upang harapin ang bawat bukas na dumadaan sa buhay natin. Ipinagkaloob niya din

ang kaisipan na ginagamit natin sa pang araw-araw na desisyon ating kinasasangkutan at

kailangan natin itong linangin o paunlarin pa sa pamamagitan ng pag-aaral ng mabuti hindi

lamang sa pansariling hangarin kung hindi pati na din sa pangkalahatang kapakinabangan.

Pangalawa, ang pagmamahal sa ating Inang-Bayan na isang natatanging paraiso sa mundong ito

na pinaglalagakan ng Diyos ng kanyang mga masining na likha katulad ng tao. Nakasaad din na
matutong unahin ang kalayaan ng bansa bago ang sarili dahil kung ang bansa’y malaya ang

isang tao din ay malaya. Ipinapahayag din dito na huwag kilalanin ang mga lider na hindi

inihalal ng sabayanan at kilalanin lamang ang mga lider na inihalal ng samabayanan dahil sila

ang may kapangyarihan at ihanap ng sapilitang republika ang bansang Pilipinas. Alam naman

natin na may mga namamahala sa ating lipunan na ang hangad lamang ay kapangyarihan at

kaban ng bayan na siyang nagdudulot ng masamang epekto sa bansa. Panghuli, ang kapwa ay

marapat na mahalin katulad ng pag-ibig natin sa ating sarili dahil ang Diyos ay nagbigay satin ng

katungkulan sa bawat isa na makipagtulungan at ituring ang bawait isa na kapatid, katotoo o

kasama dahil iisa ang ating kapalaran, tuwa at kapighatian.

VI.IMPLIKASYON

Ang akdang Ang Tunay na Sampung Utos ni Apolinario Mabini ay pumapasok sa

usaping Kalagayang Panlipunan na marapat ay itatak ang Sampung Utos na ito upang makamtan

ang tinatamong kaunlaran sa bansang Pilipinas. Ang bawat isa ay may pananagutan sa lahat sa

pamamagitan ng pagtutulungan at pagtatanggol sa baying Sinilangan. Bilang tao at bilang isang

Pilipino may mga kautusan tayong sinusunod hindi lang sa Diyos pati na din sa lipunang ating

ginagalawan. Ito din ay pumapasok sa Kalagayang Pangkabuhayan, ang estado natin sa buhay

ay siyang nagiging sukatan ng pagkakawatak-watak ng bawat Pilipino sa ating bansa na naaayon

lamang sa pagtatakda ng Poong Maykapal. Ang akdang ito ay tugma patungkol sa paglalarawan

sa mga Pilipino dahil ang mga utos na ipinahayag ni Apolinario Mabini ay para sa mga Pilipino

na magkaroon ng dangal, katarungan, pagiging matapang, may takot sa Diyos at pagmamahal sa

baying Sinilangan. Ang panghuli ay ang Kalagayang Pansarili, alam naman natin na ang

pagpapakatotoo sa sarili ay isang mabuting ehemplo sa bawat isa dahil sa paraang ito nasusunod

din ang utos ng Diyos at ito din ay nagpapakita din ng pagpapahalaga at pagmamahal sa Diyos

at pagmamahal sa kapwa sa pagsasabi at paggawa ng katotohanan. Lahat tayo ay may marapat

na pananagutan sa isa’t isa dahil hindi magiging buo ang isang tao kung walang gabay o tulong

ng bawat isa upang maging isang ganap na responsableng mamamayan sa kaniyang lipunan.