Ang Panalangin 010 020 Panaginip ng Hari

(mga saknong 1-6) Kaya as bawat kamalian Alam niyang itong tao (mga saknong 30-45)
001 Na sa kanya’y ipagsakdal Kahit puno’t maginoo 030
O, Birheng kaibig-ibig Nililimi sa katwiran. Kapag hungkag din ang ulo Ngunit itong ating buhay
Ina naming nasa langit, Bating agnas sa palasyo. Talingagang di malaman
liwanagin yaring isip 011 Matulog ka nang mahusay
nang sa layo’y di malihis. Pangalan ng haring ito 021 Magigising nang may lumbay.
Ay mabunying Don Fernando Kaya’t anong kagalakan
002 Sa iba mang mga reyno Ng sa kari ay kinamtan 031
Ako’y isang hamak lamang Tinitingnang maginoo. Nang ang tatlong minahal Ganito ang napagsapit
taong lupa ang katawan, Marurunong na tinanghal. Ng haring kaibig-ibig
mahina ang kaisipan 012 Nang siya’y managinip
at maulap ang pananaw. Kabiyak ng puso niya 022 Isang gabing naidlip.
Ay si Donya Valeriana Tinawag na’t ang pahayag
003 Ganda’y walang pangalawa “Kayong tatlo’y mapapalad, 032
Malimit na makagawa ng Sa bait ay uliran pa. Angkin ninyo ang mataas Di umano’y si Don Juang
hakbang na pasaliwa, Na pangalang mga pantas.” Bunso niyang minamahal
ang tumpak kong ninanasa 013 Ay nililo at pinatay
kung mayari ay pahidwa. Sila ay may tatlong anak 023 Ng dalawang tampalasan.
Tatlong bunga ng pagliyag Yamang ngayo’y panahon nang
004 Binate na’t magigilas Kayong tatlo’y tumaaga 033
Labis yaring pangangamba Sa reyno ay siyang lakas. Mili kayo sa dalawa: Nang patay na’y inihulog
na lumayag na mag-isa, Magpari o magkorona?” Sa balong di matarok
baka kung mapalaot na 014 Ang hari sa kanyang tulog
ang mamangka’y di makaya. Si Don Pedro ang panganay 024 Nagising na nalulunos.
May tindig na pagkainam Tugon nilang malumanay
005 Gulang nitoo ay sinundan Sa magandang katanungan: 034
Kaya, Inang mapagmahal No Don Diegong malumanay. “humawak ng kaharian Sa laki ng kalumbayan
Ako’y iyong patnubayan, Bayan nati’y paglingkuran.” Di na siya napahimlay
Nang mawasto sa pabanghay 015 Nalimbag sa gunam-gunam
Nitong kakathaing buhay. Ang pangatlo’y siyang bunso 025 Ang buong napanagimpan.
Si Don Juan na ang puso Sa gayon ay minagaling
006 Sutlang kahit na mapugto Nitong among may paggiliw 035
At sa tanag nariritong Ay puso ring may pagsuyo Tatlong anak ay sanayin Mula noo’y nahapiss na
Nalilimping maginoo, Sa paghawak ng patalim. Kumain man ay ano pa!
Kahalinga’y dinggin ninyo 016 Luha at buntonghininga
Buhay na aawitin ko. Anak na kung palayawa’y 026 Ang aliw sa pag-iisa.
Sumikat na isang araw Taglay ng malaking hilig
Si Haring Fernando at ang Kaya higit kaninuman Sa sanaya’y nakasulit 036
Tatlong Prinsipe Sa ama ay siyang mahal. Ang sandata’y parang lintik Dahil ditto nangayayat
(mga saknong 7-29) Espadang nakasasakit. Naging parang buto’t balat
007 017 Naratay na’t nababakas
Noong mga umamg araw Salang mawalay sa mata 027 Ang dating ng huling oras.
Sang-ayon sa kasaysayan Ng butihing ama’t ina Natupad nang lahat-lahat
Sa Berbanyang Kaharian Sa sandaling di Makita Ang sa haring mga hangad 037
Ay may haring hinahangaan. Ang akala’y nawala na. Ito naming tatlong anak Nagpatawag nang mediko
Sa ama’y nagpasalamat. Yaong marunong sa reyno
008 018 Di nahulaan kung ano
Sa kanyang pamamahala Sa pag-ibig ng magulang 028 Ang sakit ni Don Fernando.
Kaharia’y nanagana, Mga anak ay dumangal Ang kanilang kaharian
Maginoo man at dukkha Maagang pinaturuan Ay lalo pang nagtumibay 038
Tanggap na wastong pala. Ng dunong na kailangan. Walang gulong dumadalaw Kaya ba ang mga anak
Umuunlad ang kabuhayan. Katulad ang reynang liyag
009 019 Dalamhati’y di masukat
Bawat utos ay balakin May paniwala ang ama 029 Araw-gabi’y mag bagabag.
Kaya lamang pairalin, Na di ngayo’t hari siya Kasayaha’y walang oras
Nasanggni’t napaglining Maging mangmang man ang Sa palasyo’y may halakhak 039
Na sa bayan ay magaling. bunga Pati ibon nagagalak Sa kalooban ng Diyos
Sa kutya ay ligtas siya. Ang lahat na ay pangarap. May nakuhang manggagamot
Ito nga ang nakatalos
1
Sa sakit ng haring bantog.
040
“sakit mo po, haring mahal
Ay bunga ng panagimpan
Mabigat man at maselan
May mabisang kagamutan
041
“May isang ibong maganda
Ang pangalan ay Adarna
Pag narinig mong kumanta
Sa sakit ay giginhawa.
042
“Ibong it’y tumatahan
Sa Tabor na kabundukan
Kahoy na hinahapuna’y
Piedras Platas na makinang.
043
Kung araw ay wala roo’t
Sa malayong ma burol
Kasama ng ibang ibong
Nagpapawi ng gutom.
044
Gabi ng katahimika’t
Payapa sa kabundukan
Kung umuwi ay humimlay
Sa kahot na kanyang bahay.
045
“Kaya mahal na Monarka,
Iyan po ang ipakuha’t
Gagaling na walang sala
Ang sakit mong dinadala.
Si Don Pedro at ang Puno
ng Piedras
(mga saknong 48-80)
046
Nang sa haring mapakinggan
Ang hatol na kagamutan
Kapagdaka’y inutusan
Ang anak niyang panganay.
047
Si Don Pedro’y tumalima
Sa utos ng haring ama
Iginayak kapagdaka
Kabayong sinasakyan niya.
048
Yumao nang nasa hagap
Kabundukan ay matahak
Makuha lamang ang lunas.
049
Mahigit na tatlong buwang
Binagtas ang kaparangan Walang hindi tinatanaw Yamang walang hinihintay
Hirap ay di ano lamang Nais niya’y mahulaan Mamahinga ang mainam.
Sa haba ng nalakbay. Ang sa kahoy ay may-bahay.
070
050 060 Magparaan ng magdamag
Isang landas ang Nakita Ngunit laking pagtataka Sa umaga na lumakad,
Mataas na pasalunga Ni Don Pedro sa napuna Pagod kasi, kaya agad
Inakyat na buong sigla Ang kahoy na pagkaganda Nagulaylay nang panatag.
Katawan man ay pata na Sa mga ibo’y ulila.
071
051 061 Tila naman isang tukso’t
Sa masamang kapalaran Walang isa mang dumapo Kasawian ni Don Pedro,
Hindi sukat na asahan Pagatpat ay lumalayo Ang Adarnang may engkanto
Nang sumapit sa ibabaw Mano bang marahuyong Dumating nang di naino.
Kabayo niya’y namatay. Sa sanga muna’y maglaro.
072
052 062 Ibo’y marahang lumapag
Di ano ang gagawin pa’y May maghagis man ng tingin Sa sanga ng Piedras Platas,
wala nang masasakyan siya; Saglit lamang kung mag-aliw Balahibo’y pinangulag
Dala-dalaha’y kinuha’t Sa lipad ay nagtutulin Nagbihis nan ang magilas.
Sa bundok ay naglakad na. Parang ayaw na mapansin.
073
053 063 Sinimulan ang pagkanta
Sa masamangg kapalaran Latag na ang kadiliman Awit ay kaaya-aya;
Ang prinsipe’y nakatagal, Ang langit kung masaya man Kabundukang tahimik na
Marating ding mahinusay Ang lungkot sa kabundukan Ay malatik sa ligaya.
Ang Tabor na kabundukan. Kay Don Pedro’y pumapatay.
074
054 064 Liwanag sa punongkahoy
May namasdang punongkahoy, Ngunit kahit anong lungkot Nag-aalimpuyong apoy;
Mga sanga’y mayamungmong; Inaaliw rin ang loob Mawisikang daho’t usbong
Sa nagtubong naroroo’y Sa may puno ay nanubok Nangagbiting mga parol.
Bukod-tangi yaong dahon. Baka anya may matulog.
075
055 065 At lalo pang tumatamis
Magaganda’t kumikinang Patuloy ang paglalayag Ang sa adarnang pag-awit,
Diyamante ang kabagay Ng buwan sa alapaap, Bawat kanta’y isang bihis
Pag hinahagkan ng araw Sa dahoon ng Piedras Platas Ng balahibong marikit.
Sa mata’y nakakasilaw. Ay lalong nagpapakintab.
076
056 066 Pitong kanta ang ginawa’t
Sa kanyang pagkabighani Sinisipat bawat sanga Pitong bihis na magara
Sa sarili ay niyaring Kaunting galaw, tingala na’t Natapos na tuwang-tuwa’t
Doon na muna lumagi Baka hindi napupuna’y Ang langit pa’y tiningala.
Nang ang pagod ay mapawi. Nakadapo ang Adarna.
077
057 067 Ang lahat na’y di napansin
Habang siya’y naglilibang Dapwa’t wala, walang ibong Ng prinsipeng naguliping;
Biglang nasok sa isipang Makita sa punongkahoy Sa pagtulog na mahimbing,
Baka yaon na ang bahay Kaluskos na umuugong Patay wari ang kahimbing.
Ng Adarnang kanyang pakay. Daho’t sanga’y umuugoy.
078
058 068 Ugali nitong Adarna
Takipsilim nang sumapit Pagkabigo’t pagtataka’y Matapos ang kanyang kanta,
Sa itaas ay namasid Kapwa nagbibigay-dusa Ang siya’y magbawas muna
Daming ibong lumiligpit Sa sarili’y Nawala na. Bago matulog sa sanga.
Kawan-kawa’t umaawit.
069 079
059 Natira sa pamamanglaw Sa masamang kapalaran
Bawat ibong dumaraa’y At inip ng kalooban, Si Don Pedro’y napatakan,
2
Biglang naging batong-buhay 089 099 109
Sa punong kinasandalan. Noon niya napagmalas Nang ang gabi’y lumalim na Katulad din ni Don Pedro
Ang puno ng Piedras Platas, Kalangitan ay maaya, Siya’y biglang naging bato,
080 Daho’t sanga’y kimikintab Si Don Diego’y namahinga Magkatabi at animo’y
Wala na nga si Don Pedro’t Ginto pati mga ugat. Sa batong doo’y Nakita. mga puntod na may multo.
sa Tabor ay naging bato;
at sa di pagdating nito, 090 100 Si Don Juan, ang Bunsong
ang Berbanya ay nagulo. Biglang napagbulay-bulay Sa upo’y di natagalan Anak
Si Don Diegong namamaang Ang prinsipeng naghihintay, (mga saknong 110-161)
Si Don Diego at ang Awit ng Punong yaong pagkainam Ibong Adarna’y dumatal 110
Ibong Adarna Baka sa Adarnang bahay. Mula sa malayong bayan. Nainip sa kahihintay
(mga saknong 81-109) Ang Berbanyang kaharian;
081 091 101 Ama’y hindi mapalagay,
Si Don Diego’y inatasang Sa tabi ng punong ito Dumapo sa Piedras Platas, Lumubha ang karamdaman.
Hanapin ang naparawal, May napunang isang bato, Mahinahong namayagpag;
Ang prinsipe’y di sumuway Sa kristal nakikitalo’t Hinusay ang nangungulag 111
At noon di’y nagpaalam. Sa mata ay tumutukso. Balahibong maririlag. Ibig niyang ipahanap
Ngunit nag-aalapaap
082 092 102 Utusan ang bunsaong anak
Baon sa puso at dibdib Muli niyang pinagmalas Sa kariktang napagmasdan, Sa takot na mapahamak.
Ay Makita ang kapatid, Ang puno ng Piedras platas, Prinsipe’y halos natakam;
Magsama sa madling sakit Ang lahat ay gintong wagas, “Ikaw ngayo’y pasasaan 112
Sa ngalan ng amang ibig. Tila mayroong piedrerias. At di sa akin nang kamay.” Saka hindi niya nais
Ito’y malayo sa titig,
083 093 103 Ikalaway nitong saglit
Hanapin ang kagamutang Sa kanyang pagkaigaya Nang makapamayagpag na Libo niyang dusa’t sakit.
Siyang lunas sa magulang Sa kahoy na anong ganda, Yaong ibong engkantada,
Kahit na pamuhunanan Inabot mang ikalima’t Sinimulan na ang pagkantang 113
Ng kanilang mga buhay. Madling ibo’y nagdaan na. Lubhang kaliga-ligaya. Si Don Juan naman pala
Naghihintay lang sa ama;
084 094 104 Ang puso ay nagdurusa
Parang, gubat, bundok, ilog- Gayong kayraming nagdaang Sa lambing ng mga awitt, Sa nangyari sa dalawa.
Tinahak nang walang takot; Mga ibong kawan-kawan, Ang prinsipeng nakikinig,
Tinalunton ang bulaos Walang dumaong isa man Mga mata’y napapikit, 114
Ng Tabor na maalindog. Sa kahoy na kumikinang. Nakalimot sa daigdig. Lalo niyang iniluha
Ang lagay ng amang mutya
085 095 105 Kaya ng aba at nagkusa
Sa lakad na walang humpay Kaya ba’t ang kanyang wika, Sa batong kinaupua’y Lumapit nang pakumbaba.
Nang may mga limang buwan. “Ano bang laking hiwaga, Napahimbing nang tuluyan,
Ang kabayong sinasakyan Punong ganda’y tila tala Naengkanto ang kabagay, 115
Ay nahapo at namatay. Di makaakit na madla. Nagahis nang walang laban “Ama ko’y iyong tulutan
Ang bunso mo’y magpaalam,
086 096 106 Ako ang hahanap naman
Sa gayon ay kinipkip na “Ganito kagandang kahoy Sino kayang di maidlip Ng iyo pong kagamutan.
Ang lahat ng baon niya. Walang tumitirang ibon? Sa gayong lambing ng tinig?
Ang bundok ay sinalunga May hiwagang tila balong, Ang malubha mang maysakit 116
Nang matatag, may pag-asa. Di madakot, di matunton. Gagaling sa kanyang awit. “Ngayon po’y tatlong taon na
Di pa bumabalik sila,
087 097 107 Labis ko pong alaala
Salungahing matatarik “Sa kahoy na kaagapay Pitong awit, bawat isa Ang sakit mo’y lumubha pa.”
Inaakyat niyang pilit Mga ibon ay dumuklay Balahibo’y iniiba
Ang landas man ay matinik Punong ito’y siya lamang At may kanya-kanyang ganda 117
Inaaari ring malinis Tanging ayaw na dapuan. Sa titingin ay gayuma. “Bunsong anak kong Don
Juan,”
088 098 108 Ang sagot ng haring mahal,
Hindi niya nalalamang “Ngunit anumang masapit Matapos ang pagkokoplas “kung ikaw pa’y mawawalay
Siya pala’y nakadatal Ako rito’y di aalis, Ang Adarna ay nagbawas, Ay lalo kong kamatayan.
Sa tabor na sadyang pakay, Pipilitin kong mabatid, Si Don Diegong nasa tapat
Dikit ay di ano lamang. Ang himalang nalilingid. Inabot ng mga patak. 118
“Masaklap sa puso’t dibdib
3
Iyang gayakk mong pagalis, Siya kaya ay tatagal? Ang natira’y isa nalang, Ano po ang inyong pakay?
Hinihinga ko’y mapatid Ngunit para kay Don Juan, Di rin niya gunam-gunam Ako po ay pagtapatan,
Pag nawala ka sa titig.” Gutom ay di kamayatan. Na sa gutom ay mamatay, Baka kayo’y matulungan.”

119 129 139 149

“O, ama kong minamahal,” Habang kanyang binabagtas Landas na sasalungahin “Kung gayon po ay Salamat,
Muling samo ni Don Juan Ang parang na malalawak, Inakyat nang walang lagim; Hari nan gang maging dapat,
“sa puso ko nama’y subyang Sa puso ay nakalimbag Sa itaas nang dumating Ang ditto po’y aking hanap
Makita kang nakaratay. Ang Birheng Inang marilag. Katuwaa’y sapin-salin. Sa ama ko ay panlunas.”

120 130 140 150

“Kaya po kung pipigilin Hinihinging patnubayan Doo’y kanyang natagpuan “Ama ko po’y nakaratay
Itong hangad kong magaling, Ang ulilang paglalakbay, Isang matandang sugatan, Sa malubhang karamdaman,
Di ko kasalanang gawin Hirap nawa’y matagalan Sa hirap na tinataglay Ibong Adarna nga lamang
Ang umalis nang palihim.” Sa pag-ibig sa magulang. Lalambot ang pusong bakal. Ang mabisang kagamutan.

121 131 141 151

Sa ganitong napakinggan At Makita ang kapatid Ang matanda ay leproso “Bukod dito’y may isa pa,
Hari’y biglang natigilan, Na loan nang mawawaglit; Sugatan naa’y parang lumpo, Ngayon po’y tatlong taon na,
Natiyak na magtatanan Ano man ang napagsapit Halos gumapang sa damo’t Ang kapatid kong dalawa’y
Ang prinsipeng si Don Juan. Nawa’y ligtas sa panganib. Kung dumaing…Diyos ko! Nawawala’t di Makita.”

122 132 142 152

Kaya tinik man sa puso Tuwing magkaisang buwan Anang matandang may dusa, “Aba naku, O Don Juan!”
Ang hiling ng mutyang bunso, Na paglalakad sa parang “Maginoo, maawa ka, Anang matandang malumbay;
Ang ama’y di makakibo Saka lang naiisipang Kung may baon kayong dala “Malaki pang kahirapan
Luha lamang ang tumulo. Kanina ang isang tinapay. Ako po ay limusan na. Ang iyong pagdaraanan.

123 133 143 153

Si Don Juan’y lumuhod na Gutom ay di alumana “Parang habag na ng Diyos “Kaya ngayon ang bilin ko
Sa haring may bagong duso, Lakas nama’y walang bawa; Tulungan na ang may lunos Ay itanim sa puso mo,
“Bedisyon mo, aking ama, Walang hindi binabata Kung sa sakit ko’y matubos Mag-ingat kang totoo
Babaunin kong sandata.” Mahuli lang ang Adarna. Ako nama’y maglilingkod.” At nang di ka maging bato.

124 134 144 154

Ang bendisyo’y iginawad Apat na buwan nang ganap Sagot nitong si Don Juan “Sa pook na natatanaw
Nang may luhang nalalaglag, Ang haba ng nalalakad, “Ako nga po ay may taglay, Ay may kaho’y kang daratnan,
Gayundin ang inang liyag Ang nakain nama’y apat Natirang isang tinapay Dikit ay di ano lamang
Kalungkuta’y di masukat. Sa tinapay na tumigas. Na baon sa paglalakbay.” Kawili-wiling titignan.

125 135 145 155

Halos ayaw nang bitiwan Sinapit ding maginhawa Sa lalagya’y dinukot na ”Doo’y huwag kang titigil
Ang anak na mawawalay; Ang andas na pasalunga; Yaong tinapay na dala, At sa ganda’y mahumaling,
Ang palasyo ay namanglaw Si Don Jua’y lumuhod na’t Iniabot nang masaya Sapagkat ang mararating
Nang wala na si Don Juan. Tumawag sa Birheng Maria. Sa matandang nagdurusa. Ang buhay mo ay magmaliw.

126 136 146 156

Di gumamit ng kabayo “Ako’y iyong kahabagan, Kaylaki ng katuwaan “Sa ibaba’y tumanaw ka
Sa paglalakbay na ito, Birheng kalinis-linisan Ng matanda kay Don Juan, May bahay na makikita;
Tumalaga nang totoo Nang akin ding matagalan Halos ito’y kanyang hagkan Ang naroong tao’y siyang
Sa hirap na matatamo. Itong matarik na daan!” Sa ganda ng kalooban. magtuturo sa Adarna.

127 137 147 157

Matiba’y ang paniwala Nang sa Birhe’y makatawag Muli’t muling pasalamat “Itong limos mong tinapay
Di hamak magpakababa, Ay sandaling namanatag, Ang masayang binibigkas, Dalhin mon a, O Don Juan
Pag matapat ka sa nasa Lubusang nagpasalamat At sa nais makabayad Nang mabaon mo sa daan
Umaamo ang biyaya. Sa Diyos, Haring mataas. Sa prinsipe’y nagpahayag. Malayo ang paroroonan.”

128 138 148 158

Baon ay limang tinapay, Sa baong limang tinapay “Huwag magin di-paggalang, Ang prinsipe’y di kumibo
4
Ngunit nasaktan ang puso;
Ang matanda’y hinuhulo
Baka siya’y binibiro.
159
Pagkakuwan ay nagbadya,
“Maginoo, bakit po ba’t
Iya’y ibabalik mo po
Gayong naibigay ko na?
160
“Ugali ko pagkabata
Na maglimos sa kawawa,
Ang naipagkawanggawa
Bawiin pa’y di magawa.”
161
Pinipilit ding ibigay
Ang limos niyang tinapay;
Sa pagtanggi ni Don Juan
Ang matanda ay nilisan.
4.2 Ang Pagkahuli sa Ibong Sa prinsepeng namamanglaw
Adarna at Pagtataksil kay
Don Juan
Ang Gantimpala ng
Karapat-dapat (Mga
saknong 162-196)
162
Tinulinan ang paglakad
parang ibong lumilipad
kaya’t ang malayong hangad
Narrating din niya agad
163
Natambad sa kanyang mata
Ang tahanan ng Adarna
Punong pagkaganda-ganda
Sa mundo’y siya nang una
164
Mga daho’y malalabay,
Pati usbong, kumikinang;
Maging sanga’y gintong lantay Isang matandang sugatan,
Yamang dapat pagtakhan
165
Sa paghangang di masukat
Para siyang natiyanak,
Gising nama’y nangangarap
Pagkatao’y di mahagap
166
Marahil sa awa na rin
Ng Ingang Mahal na Birhen
Nagliwanag ang paningin
Pati diwang nangulimlim.
167
Saka pa lang nagunita
Ang bilin niyong matanda;
Tumanaw na sa ibaba
Nakita ang isang dampa
168
Humayo na si Don Juan
Sa dampang kanyang natanaw,
Pag-“Tao po’y!” ay dinungaw
Ng ermintanyong may-bahay
169
Inanyayahang pumanhik,
Maya-maya pa’y nagniig;
Ermitanyo ay kaybait,
Kay Don Jua’y may pag-ibig
170
Mga payo at pangaral
Ng ama sa bunsong mahal
Ang aliw na ibinigay
171
At naghanda ng pagkain
Nagsalo silang magiliw
Sa haap ng mga hain
Tila sa langit nanggagaling
172
Ngunit higit sa lahat na
Sa prinsipeng pagtataka,
Tinapay na bigay nya
Ano’t doon ay nakita?
173
Kaya nga ba at nagwika
Sa kanyang buong paghanga
“Ito’y isang talinhaga,
Kay hirap na maunawa!
174
“Yaong aking nilimusa’y
Saka dito’y iba naman,
Ermitanyo ang may alay?
175
Hindi kaya baga ito
Ay sa Diyos na sekreto?
Kawangis ni Jesucristo
Ang banal na ermitanyo!”
176
At nang sila’y makakain,
Ermitanyo ay nagturing;
“Don Juan, iyong sabihin
Ang layon mo’t nang malining.”
177
Marangal na Ermitanyo,
Ituring nang anak ako,
Na ngayon po’y naririto
Nagsasabi ng totoo.
178
“Matagal na pong di-hamak
Ang aking paglalagalag;
Walang bundok mga gubat
Na di ko yata nalakad
179
Dumanas ng kahirapan:
Pagod, puyat, gutom, uhaw;
Sa hirap ng mga daan
Palad ko ang di namatay
180
Lahat na po ay binata
Nang dahilan sa Adarna
Ibong matamis kakanta
Na lunas sa akong ama.
181
“Ama ko po ay may sakit,
Nakaratay po sa banig-
Siya kong itinatangis
Mula nang ako’y umalis
182
“Mabilis kong alaalang
Baka ipanaw ni Ama
Kung hindi ko madadala
Ibong dito makukuha
183
“Don Juan, iyang hanap mo’y
Paghihirapan mong totoo,
Ang Adarna’y may engkanto
Na wala pang tumatalo.”
184
“Kung tunay po ang pahayag,
Titiisin ko ang lahat;
Maging hangga man ng palad
Tutupdin ko yaring hangad
185
“Sa Maykapal manawagan
Tayong lahat na nilalang;
Ang sa mundo ay pumanaw,
Tadhana ng kapalaran
186
“Don Juan, masusubok ko,
Katibayan ng loob mo;
Kung talaga ngang totoo
Ako’y tutulong sayo.
187
“Punongkahoy na makinang
Na iyo nang naraanan,
Ay doon nga namamahay
Ang Adarnang iyong pakay.
188
“Ibong ito kung dumating
Hatinggabi nang malalim,
Ang pagkantang malambing
Katahimikan kung gawin.
189
“Pitong awit na maganda
Pito rin at iba’t iba
Sa balahibong itsurang
Ilalabas ang Adarna.
190
“Upang iyong matagalan
Pitong kantang maiinaw,
Kita ngayon ay bibigyan
Ng sa antok ay panlaban.
191
Naririto ang labaha’t
Pitong dayap na hinog na,
Iyong dalhi’t nang huwag kang
Talunin ng Engkantada.
192
“Bawat kantang pakikinggan,
Ang palad mo ay sugatan;
Saka agad mong pigaan
Ng dayap hiwang laman.
193
Matapos ang pitong kanta
Magbabawas ang Adarna;
Ilagang mapatakan ka
Nang walang isa’y magdusa.
194
At kung hindi, aba’y naku,
Ikaw ay magiging bato!
Matutulad kang totoo
Kay Don Pedro’t kay Don Diego
195
“Dalhin mo rin itong sintas,
Pagkaginto ay matingkad;
Itali mo ang pagkahawak
Sa Adarnang mag-aalpas.
196
“Kaya, bunso, hayo ka na,
Sa gabi’y lalalimin ka,
Ito’y oras na talaga
Ng pagdating ng Adarna.”
5
Ang Bunga ng
Pagpapakasakit
(Mga Saknong 197-231)
197
Yumao na si Don Juan
Sa Tabor na kabundukan,
Nang maagang maabangan
Yaong ibong kanyang pakay.
198
Dumating sa punongkahoy
Nang wala pa yaong ibon,
Kaya’t sandaling nagnuynoy
Ng marapat gawin doon.
199
Ngunit hindi natagalan
Sa ganitong paghihintay
At kanya napaghulo
Ang Adarna’y dumaratal.
200
Napuna pa nang dumapo
And Adarna’y tila hapo,
Kaya’t kanyang napaghulo
Ibo’y galing sa malayo.
201
Pagkalapag ay naghusay
Ng kanyang buong katawan;
Ang pagkanta’y sinimulan,
Tinig ay pinag-iinam.
202
Ginamit na unang gayak
Sa prinsipe’y nakabihag,
Kung malasi’y sadyang perlas
Nagniningning ang liwanag.
203
Nagbago ng kanyang bihis
Na lumalo pa ang dikit,
Katugon ng inaawit
Na malambing at matamis.
204
Natutukso nang matulog
Si Don Juang nanunubok;
Ang labaha ay dinukot
At ang palad ay binusbos.
205
Lamang ngumiti sa balat
Pinigaan na ng dayap,
Sa hapdi’y halos maiyak
Dugo’y bumukal sa sugat.
206
Napawi ang pag-aantok
Dahil sa tindi ng kirot;
Si Don Juan ay lumuhod,
Nagpasalamat sa Diyos.
207
Pitong kanta’y pinagwakas
Nitong ibong sakdal dilag,
Pito rin nagging sugat
Ni Don Juang nagpupuyat.
208
Ang ibon ay nagbawas na
Ugali pagtulog niya,
Ang prinsipeng nakakita
Ay umilag kapagdaka.
209
Kaya hindi tinamaa’t
Naligtas sa kasawian,
Inantay nang mapahimlay
Ang Adarnang susunggaban.
210
Kung matulog ang Adarna
Ang pakpak ay nakabuka,
Dilat ang dalawang mata
Kaya’t gising ang kapara.
211
Nang prinsipe’y makatiyak
Tulog ng ibo’y panatag,
Dahan-dahan nang umakyat
Sa puno ng Piedras Platas.
212
Agad niyang sinuggaban
Sa paa’y biglang tinangnan
At ginapos nang matibay
Ng sintas na gintong lantay.
213
Sa katuwaang tinamo
Halos di magkantututo;
Ang Adarna ay pinangko,
Dinala sa ermitanyo.
214
Magalak naming kinuha
Ang nahuli nang Adarna,
Hinimas pa nang masaya
Nang ipasok na sa hawla.
215
Saka anang ermitanyo;
“Iyang banga ay kunin mo,
Madali ka at sa iyo’y
Merong iuutos ako.
216
“Punin mo ng tubog iya’t
Ang dalawang baso’y busan, Ermitanyo ay kumuha
Nang sa bato’y magsilitaw Ng lamang nasa botelya
Ang dalawang iyong mahal.” Lunas na kataka-taka.
217 227
Si Don Juan ay sumalok Mga sugat ni Don Jua’y
Ng tubig na iniutos, Magiliw na pinahiran
At sa batong nakapuntod Gumaling at naghiluman
Dahan-dahang ibinuhos. Walang bakas bahagya man
218 228
Si Don Pedro’y nagtindig “Ngayon,” anang ermitanyo,
At niyakap ang kapatid, “maghanda’t umuwi kayo.
Sa pagkadaop ng dibdib Magkasundo kayong tatlo,
Kapawa sila napatangis. Wala sanang maglilo.
219 229
Isinunod si Don Diego “At, Don Juan, kunin mo na
Na nang muling maging tao Iyang marikit na hawla
Di mawari itong mundo Baka di na datnang buhay pa
Kung ang dati o nabago. Ang inyong mahal na ama.”
220 230
Tuwa’y umapaw sa dibdib Nang sila ay magpaalam
Ng tatlong magkakapatid, Ay lumuhod si Don Juan,
Bawat isa ay may sambit Hiniling na bendisyunan
Ng sa puso ay pag-ibig. Ng ermitanyong marangal.
221 231
Lalo na nga ang dalawang Ermitanyo ay naakit
Sa dalita’y natubos na, Sa gayong banal na nais,
Anuman ang ialala Nagsaamang sa pag-ibig
Kay Don Juan ay kulang pa. Sa anak ay di nagkait.
222 Ang Bunga ng Inggit
Wala silang mahagilap (Mga Saknong 232-274)
Na salitang matitimyas
O anumang maitutumbas 232
Kay Don Juang mga hirap. Nagsilakad na ang tatlo
katuwaa'y nag-ibayo
223 datapwa't si Don Pedro'y
Ang kanilang pagsasaya may masama palang tungo.
Di na hangad matapos pa
Ngunit biglang naalala 233
Ang may sakit nilang ama. Nagpahuli kay Don Jua't
kay Don Diego umagapay
224 ito'y kanyang binulungan
Kaya agad napatungo ng balak na kataksilan.
Sa bahay ng ermitanyo
Upang ipagsulit dito 234
Ang ligay nilang tatlo. "Mabuti pang dili hamak
si Don Juan," anyang saad,
225 "at sa ama nating liyag
Sila nama’y hinainan ay marangal na haharap."
Ng pagkaing inilaan,
Bilang isang pagdiriwang 235
Sa tagumpay ni Don Juan "Pagkat ipaglihim man ay
mabubunyag din ang tunay,
226 ang Adarna'y kay Don Jua't
Ang piging nang matapos na ang sa ati'y kabiguan."
6
236
"Kaya ngayon ay magaling
si Don Juan ay patayin,
kung patay na'y iwan nati't
ang Adarna nama'y dalhin."
237
Si Don Diego ay nasindak
sa mungkahing kahahayag,
matagal ding nag-apuhap
ng panagot na marapat.
238
Inaaming may matuwid
kay Don Juan ay mainggit,
ngunit bakit baga, bakit
aapihin ay kapatid?
239
Urong-sulong magsalita
tumutol ay di magawa't
sa takot na magpalisya
umayon nama'y masama.
240
Kaya't kanyang pinag-isip
kung saang dako papanig,
doo't dito'y naririnig:
"Tayo ay magkakapatid!"
241
Nakahambing ni Don Diego
yaong si Bernardo Carpio,
nagpipilit na matalo
ang nag-uumpugang bato.
242
Datapwat sa dahilang
ang tao'y may kahinaan,
ayaw man sa kasamaa'y
nalihis sa kabutihan.
243
Kaya sa kauukilkil
ni Don Pedro'y sumagot din
na kung ati'y lilimii'y
umiiwas sa sagutin.
244
"Iyang iyong panukala
tila mandin anong sama,
alaming ang mawawala
kapatid nating dakila."
245
Malabo man yaong sagot
si Don Pedro ay nalugod
pagkat para nang natalos
kataksila'y masusunod.
246
"Kung ang tunay nga," anang
sanaysay,
"na masama ang pumatay
gawin nati'y pagtulungan
na umugin ang katawan."
247
"Kung siya'y mahina na't
may sala ang mga paa,
walaang daang makasama
sa pag-uwi sa Berbanya."
248
"Maiiwan siya ritong
nag-iisa't lunong-luno,
walang kakanin mang ano
maliban sa mga damo."
249
"Sa gayon ay maligayang
dadalhin ta ang adarna't
pagharap sa ating ama
hiya natin ay wala na."
250
Taglay na ang karangalan
magsabi na ng anuman
sampung mga kahirapan
sa ginawang paglalakbay.
251
"Sino naman ang pupuwing
ganito man ang sabihin,
sa narito't dala natin
ang katunayang magaling?"
252
Itong huling pangungusap
ni Don Pedrong mapagsukab,
pikit-mata nang kinagat
ni Don Diegong napabulag.
253
Inumog na si Don Juan
na di naman lumalaban;
suntok, tadyak sa katawan
kung dumapo'y walang patlang. pinapatay pa ng inip.
254
Itong abang inuumog
ang panlaban ay himutok;
sa tama ng mga dagok,
dumaraing, napalugmok.
255
Ano man ang kasasapitan
ng isang pinagtulungan
di ang humantong nga lamang
sa tiyak na kasawian.
256
Nang makitang gulapay na't
halos hindi humihinga,
hawla't ibon ay kinuha't
nagsiuwi sa Berbanya.
257
Sa palasyo nang dumating
ang magkapatid na taksil,
sa ama'y agad natuturing:
"Ang Adarna'y dala namin!"
258
Amang malubha ang lagay
nangiti sa napakinggan;
mga anak ay hinagka't
katawa'y gumaan-gaan.
259
Ngunit nang kanyang
mapunang
si Don Jua'y di kasama,
nag-usisa sa dalawa
sagot nito'y ewan nila.
260
Naghimutok na ang hari,
katuwaan ay napawi;
ibigin ma'y di mangiti,
ang hininga ay may tali.
261
Ang kangina'y kagaanan
sa laon ng karamdaman,
ngayo'y isang kabigatan
tila ibig nang mamatay.
262
Bakit ang Ibong Adarna
sinasabing anong ganda
ngayo'y araw nang kumanta'y
nanlulugo't pumangit pa!
263
At sa Haring pananabik
na ang ibon ay umawit,
hayok na sa di pag-idlip
264
"Ito baga ang Adarna?"
naitanong sa dalawa.
"Kung ito nga'y ano baga
pagkapangit pala niya?
265
Sinasabi ng mediko
na ito raw ibong ito
ay may pitong balahibong
pawang likha ng engkanto.
266
"Kung ito raw ay kakanta,
maysakit ay giginhawa,
bakit ngayon ay para bang
tinitikis yaring dusa?
267
"Ano kaya ang dahilan
ng sa ibong pamamanglaw?
Kung ang ibong ito'y ganyan
lalo ko lang kamatayan."
268
Sa gayong pag-aakala
si Don Jua'y nagunita
sa daloy ng kanyang luha
may larawang napabadha.
269
Yaong dating panaginip
na sanhi ng kanyang sakit
ang nakitang nakaguhit
sa larawang pagkalupit.
270
Kaya't biglang pinag-agaw
ang buhay ng Haring mahal
salamat sa karununga't
naligtas sa kamatayan.
271
Ibo'y ayaw ring kumanta
pagkat dinaramdam niyang
yaong may-ari sa kanya
sa palasyo ay wala pa.
272
Malaki ang pagnanais
na ang kanyang mga awit
sakali mang iparinig
si Don Juan ay kaniig.
273
Labis ang kanyang pag-asa
ang Prinsipe ay buhay pa't
kung tunay mang nasa dusa
gagaling din walang sala.
274
Uuwi sa kaharian
sa pag-ibig sa magulang,
may ayaw ring malalaman
ang nangyaring kataksilan.
Ang Dalangin ng Bunsong
Anak sa Gitna ng Paghihirap
(Mga Saknong 275-317)
275
Samantalang sa palasyo
Magkapatid sinasanto
7
Si Don Juang lugong-lugo Maging ako’t naging sila Ang mabuti ay masama’t Sa ganito kong pagluha,
Gagapang-gapang sa damo. Kung tutuusin ay iisa. Ang masama ay dakila. Anak mo rin ang may gawa.”

276 286 296 306

Maga ang buong katawan “Di kaya kaming tatlo’y Dito mo nga makikita Nagunita yaong amang
May sala sa mga tadyang, Anak ng iisang tao, Ang papuring palamara, May sakitnang iwan niya,
At ang lalong dinaramdam Iwasan ang pagatatalo’t Ang yakap na lumayas ka’t Hiniling sa Birheng Mariang
Ang gutom at kauhawan. Di gawang matino. Ang pagsuyong lason pala. Sila nawa’y magkita pa.

277 287 297 307

Sa ilang pagkalawak Kaya kami nangaglakbay “Kaya naging kasabihan “Amang magiliw sa anak
Na wala ni kubong hamak, Na kaya amang kagalingan, Ng lahat ng lipunan, Sa gitna ng aking hirap,
Sino kayang matatawag Ano’t ngayong nagtagumpay Sa langit ang kabanalan Ikaw din ang nasa hagap
Dumama’y sa gayong hirap. Hahangga sa pag-aaway. Sa lupa ang kasalanan?” Danga’t ako’y napahamak.”

278 288 298 308

Sa kawalan ng pag-asa “Sila nawa’y patawarin Muling sumumpong ang antak “Dalangin kong mataimtim
Sa Diyos na tumalaga; Ng Diyos na maawain, Luha sa mata’y nalaglag, Kay Bathalang maawain,
Kung gumaling ay ligaya Kung ako man ay tinaksil Nagunitang lahat-lahat Ang sakit mo ay gumaling
Kung masawi’y palad niya. Kamtan nila ang magaling. Ang ligayang nagsilipas. Datnan kitang nasa aliw.”

279 289 299 309

Hindi niya nalimutang “Sa akin po ay ano na Bayan niyang sinilangan “Pag-asa ko’y nariyan na’t
Tumawag sa Birheng Mahal, Sinadlak man nga sa dusa, Yaong palasyong nilakhan, Tinanggap ko ang Adarna
Lumuluhang nanambitang Kung may daan pang magkita Magulang na mapagmahal Di man ako ang may dala
Tangkilikin kung mamatay. Pag-ibig ko’y kanila pa.” Kapwa bata’t kaibigan. Mga anak mo rin sila.

280 290 300 310

“O Birheng Inang marilag, Kirot ng buong katawan Ang kaniyang pagiging bata “Ibong kaya naipayo
Tanggulan ng nasa hirap Sa tindi’y di natagalan, Sa pagsuyo’t nanagana, Pinaaamo ng pagod ko,
Kahabagan di man dapat Sa bato’y napalupaypay Munting magkabahid-luha Ngunit sa paghihintay mo’y
Ang aliping kapus-palad. Nahinto ang panambitan. Ama’t ina’y may dalita. Inagaw ng paglililo.”

281 291 301 311

“Kung wala mang kapalarang Ipinako ang paningin Nadama ang laking dusang “Kaya ama, nang tanggapi’y
Humaba pa yaring buhay, Sa taas ng panginorin, Malayo sa isang ina, Di sa kama’y ko nanggaling,
Loobin mo inang mahal Pagkaganda ng bituing Sa ilang ay nag-iisa’t Gayon pa ma’y ikaaaliw
Ang ama ko ang mabuhay. Ilaw na lubhang maningning. Katawan ay sugatan pa. Yaon lamang ang gumaling.”

282 292 302 312

“Madlang hirap ay parusa “O bituing nasa langit, “O ina kong mapagmahal Sugat sa buong katawan
Di ko sasapitin sana, Bulaklak na walang hapis, Kung ngayon mo namasdan, Nag-ulol sa kaantakan,
Kung di po sa aking pitang Inyo kayang nasisilip Ang bunso mong si Don Juan Ang prinsipeng gumagapang
Magulang ko’y guminhawa.” Akong saw’t nasa sakit? Malabis kang magdaramdam.” Sa bato’y napalungayngay.

283 293 303 313

Ito’y di naman pagsisisi “Kaila kaya sa inyo Katawan ko ay bugbog na Mga mata’y napapikit
O pagsumbat sa sarili; Na rito ang mga tao, Sa sugat ay natadtad pa, Sa kirot na tinitiis,
Salamat kung makabuti, Kapatid man at katoto Ako kaya’y may pag-asang Matagal ding di umimik
Ang munti kong nasilbi. Ay lihim na kaaway mo. Ikaw’y muli kong Makita?” Ay di naman napaidlip.

284 294 304 314

“Di ko maubos-isipin “Kung ikaw ay masasawi “Narito’t nakalugmok, Nang magbawa na ang kirot
Kung ano’t tako’y tinaksil, Sa lupa ay napagawi, Gagapang-gapang sa gulod, Bahagyang nakakilos,
Kung sa ibon po ang dahil Ang sa iyo ay ngumiti, Tumatawag ng kukupkop Sa luha rin at himutok
Kanila na’t di akin. May pagligbak at aglahi. Walang sinumang dumulog.” Inaliw ang madlang lungkot.

285 295 305 315

“Kung sabagay ay di iba “Lahat dito’y pasaliwa “Sino ang mag-aakalang Muli siyang nanalangin
At ako nga ang kumuha, Walang hindi balintuna, Ang bunso mo’y madudusta, Sa Inang mahal na Birhen,
8
Luha’y ago sang kahambing 325 335 345
Sa matang nangungulimlim. Di masukat ang paghanga “Kaya nga magmadali ka “Ang inyo pong bunsong anak
Sa nakitang talinghaga’t, Ng pag-uwi mo sa Berbanya, Nagtiis ng madlang hirap,
316 Sa sarili ay nawika Ikaw lamang ang lagi nang Kamatayan ay hinamak
Diyos nga’y di natutulog “Tila Diyos ang matanda!” Pangarap ng iyong ama.” Sa utos mo ay tumupad.”
At ang tao’y sinusubok;
Ang salari’y sinusunog! 326 336 346
Ang banal ay kinukupkop. Kung hindi man ay totoong Ang dalawa ay nagkamay “Yaong anank mong dalawang
Himala ng Diyos ito Bago sila naghiwalay, Inutusang nangauna,
317 Napakita nga sa tao Matanda’y sa kabundukan Kabiguan ang nakuha’t
Maging isang katunayan Nang ang loob ay magbago. Sa Berbanya si Don Juan. Kapwa nagging bato sila.”
Ng ganitong kasabihan,
Ang pagdinig sa matamang 327 337 347
Pagdalangin ni Don Juan. Saka makailang saglit Sa tulin ng kanyang lakad Ibo’y muling namayagpag
Sa matanda ay lumapit, Wari’y ibong lumilipad, Nagbihis ng bagong kiyas,
Ang Awit ng Ibong Adarna Yumapos nang buong higpit Nasa sandaling oras Higit sa una ang dilag
(Mga Saknong 318-399) At ang wikang nananangis. Sapitin ang baying liyag. Kanta’y lalong pinatimyas.

318 328 338 348

Sa libis ng isang bundok “Utang ko sa inyong habag Abutan pa niyang buhay “Sa kasawiang tinamo
May matandang sa susulpot, Ang buhay kong hindi nautas, Ang amang may karamdaman, Ng dalawa ni Don Pedro,
Mahina’t uugud-ugod Ano kaya ang marapat Inang nasa kapanglawa’y Kung hindi pos a bunso mo
Sa prinsipe ay dumulog. Iganti ng abang palad?” Maaliw sa pagmamahal. Habang araw silang bato”.

319 329 339 349

Paglapit ay hinawakan, Ang matanda ay tumugon; Sa palasyo nang sumapit “Sila nga’y binusan lamang
Tiningnan ang kalagayan, “Kawanggawa ‘y hindi gayon Ang tuwa ng ina’y tigib, Ng tubig na may ‘lalang’,
Saka kanyang-dahan-dahang Kung di iya’y isang layon Sindak naming di malirip Nang mabasa’y nangabuhay
Inihiga ng mahusay. Ang damaya’y walang gugol. Ang sa dalawang magkapatid. At sa bato’y nagsilitaw.”

320 330 340 350

Ang salanta at nalamog “Sakai yang kawanggawa Lumuhod sa nakaratay “Ang nagturo nitong tubig
Na katawan ay hinagod; Nasa Diyos na tadhana, Upang humalik ng kamay Ay ermitanyong mabait,
Sugat at lamang nalasog Di puhunang magagawa Ang hari sa kalubhaan Nahabag at kahihibik
Pinalalagyan ng gamot. Ng sa yama’y magpasasa. Bunso’y di namukhaan. Ng bunso mong iniibig.”

321 331 341 351

Samantalang ginagawa “Huwag tayong mamantungan Magkagayo’y ang Adarna “Sinalok sa isang ilog
Ang magandang kawanggawa, Sa ugaling di mainam, Namayagpag na sa hawla, Sa libis ng isang bundok,
Kay Don Juan, ang matanda Na kaya ka dumaramay Balahibong pangit niya’y Sa linaw ay parang bubog,
Ay masuyong nagsalita. Upang ikaw madamayan. Hinalinhan ng maganda. Mabisa ang dalang gamot.

322 332 342 352

“O prinsipe pagtiisan “Lalong banal na tungkulin Umawit na nang matamis “Silang tatlo ay piniging
Ang madla mong kahirapan, Nasa dusa’y tangkilikin, Kawili-wili ang tinig, Ng ermitanyong butihin,
Di na maglalaong araw Sa mundo ang buhay natin Ang matang may pag-ibig Kasayaha’y walang maliw
Ang ginhawa ay kakamtan”. Parang nagdaraang hangin. Sa monarka nakatitig. Habang sila’y kumakain.”

323 333 343 353

Parang isang panaginip “Don Jua’y di ko hangad Bawat isang pangungusap Ang Adarna ay nagbihis
Ang nangyari sa may sakit, Tapusin ang pag-uusap, Anong linaw at liwanag Na pang-apat na kilatis,
Noon din ay nakatindig Ngunit iyong isahagap Kaya sa tanang kaharap Ang kislap na umaakit
Dating lakas ay nagbalik. Ang am among nililiyag. Daming bagay ang nabunyag. Ay dyamanteng pagkarikit.

324 334 344 354

Ang sarili ay minalas, “Malaon nang naiinip “Aba, Haring Don Fernando, “Kasayahan ng matapos
Bakas ma’y wala ang sugat, Sa hindi mo pagbabalik, Monarka ng buong reyno, Ermitanyo ay pumasok,
Naayos ang butong linsad Karamdama’y lumalawig Si Don Juan pong bunso mo’y Sa silid na maalindog
Kisig niya’y walang bawas. Baka din a makatawid. Kaharap na’t naririto. At kumuha po ng gamot.

9
355
“Hari iyo pong alamin
Si Don Jua’y nagtiis din
Palad niya ay hiwain
Nang gabing ako’y hulihin.
356
“Pitong malalim na sugat
Na pinigaan pa ng dayap,
Nang humapdi o, kay antak
Lama’y parang nginangatngat.
357
Dusang ito ay tiniis
Dahilan sa kaniyang nais
Na ang taglay mo pong sakit
Ay huwag nang pakalawig.”
358
Nanahimik ang Adarna
Nagbihis nang ikalima,
Balahibong tinumbaga,
At ang sabi sa monarka:
359
“Nang pauwi silang tatlo
Dito po sa iyong reyno,
Nagbilin ang ermitanyong
Huwag silang maglilo.
360
“Masaya sa lakaran
Kung may sukat ikalumbay,
Ito ay sa kainipan
Sa haba ng nilakbay.
361
“Patuloy ang saya nila
Ngunit noong sumapit na
Sa bundok na pangalawa’y
Nagbago ang pagsasama.
362
“Sa apoy ng kainggitan
Nitong anak mong panganay,
Nagbuko ng kataksilan
Na patayin si Don Juan.
363
“Dahilan po nito’y ako
Nahihiya si Don Pedrong
Mabalitang nagging bato’t
Kabiguan ang tinamo.
364
“Salamat at nasansala
Ni Don Diego yaong nasa
At kung hindi ang kawawang
Bunso mo po ay nawala.
365
“Nasansala ang pagpatay
Datapwa’t sila’y nagbulungan,
Nang malayo’y may kindatang
Babala ng kasawian.”
366
Awit ng ibo’y pinatid
Muling nagbago ng bihis,
Ito’y lalo pang marikit
Sa limang naipamasid.
367
“O kay lupit! Haring mahal
Ng nangyari sa kindatan,
Pagdaka’y pinagtulungang
Umugin si Don Juan.
368
“Bunso mo po’y humihibik
Na tigilan ang pasakit,
Ngunit itong mga ganid
Ay lalo pang nagmabangis.
369
“Sa suntok at mga tadyak
Si Don Juang kulang-palad,
Maaringki’t mapaliyad
At sa bato’y masungadngad.
370
“Kaya lamang tinigila’y
Nang lugmok na’t walang malay Dinamdam ko Haring mahal,
Iniwan sa kaparangan
At ako nga ang tinaglay.
371
“Laking galak ng dalawa
Ng ako po’y maagaw na,
Habang daa’y anong sigla
Ng halakhak at pagtawa.”
372
Ikapito’t katapusang
Awit nitong ibong mahal,
Bago niya sinimulan
Sa tayo’y nagpakahusay.
373
Balahibong inilabas
Ay karbungkong nagningas
Kaya’t lalong nanggilalas
Ang tanang doo’y kaharap.
374
“Tatapusin ko ang awit
Ang sa bunsong may sakit,
Mahal na Hari’y making,
Nang lubusan mong mabatid.
375
“Sa habag ng poong Diyos
Sa prinsipe ay dumulog,
Ang isang uugud-ugod
Na matandang manggagamot.
376
“Ang matanda ay nahabag
Sa daing ng iyong anak,
Kaya kahit anong hirap
Ang prinsipe ay hinanap.
377
“Sa parang nang matagpuan
Ang anyo ay tila bangkay,
Buong suyo’t pinagyama’t
Ginamot ang karamdaman.
378
“Sa hinala po ng langit
Matapos ang ilang saglit,
Si Don Jua’y nakatindig
Malakas na’t walang sakit.
379
“Tuluyan siyang umuwi na
Dito sa Reynong Berbanya,
Ang nasa ay Makita ka
Buhay pa rin at masigla.
380
“Ang sinapit ni Don Jua’y
Kaya nga po gayon na lang
Yaring dusa’t kalumbayan.
381
“Kaya rin nga namalas mong
Ako’y lagging nanlulugo,
Ni kumain ay ayoko
O maringgan ng awit ko.
382
“Pagkat di pa dumarating
Ang may-ari pos a akin,
Ayoko sa mga taksil
Na anak mong masasakim.”
383
Yamang ngayo'y natalos mo
ang matapat at ang mga lilo
kay Don Juan, O Hari ko
ipamana itong reyno.
384
Nang matapos na ang awit
Hari;y tila nanaginip
nagbalikwas na sa banig
parang hindi nagkasakit.
385
Ang Adarna'y nilapitan
at niyakap si Don Juan
ibo't anak ay hinagkan
sa laki ng katuwaan.
386
Nang balingan ang dalawang
katabi noong ina
nangamutla at nangamba
sa darating na parusa.
387
Gayon na lamang ang poot
sa dalawang nagbalakyot
at kung walang isang Diyos
ang talaga'y ipasunog.
388
Pinulong karakaraka
lahat ng kagawad niya
inilagda ang parusang
ipatapon ang dalawa.
389
Ipatapon at bawian
ng lahat ng karapatan
upang hindi pamarisan
ng pinuno't mamamayan.
390
Ang hatol nang maigawad
Si Don Juan ay nahabag
Sa ama agad humarap
At hiningi ang patawad
391
Lumuluha nang sabihing
“O ama kong ginigiliw,
And puso mong mahabagin
Sa kanila’y buksan mo rin
392
Malaki man po ang sala
Sa aki’y nagawa nila
Yaon po ay natapos na’y
Dapat kaming magkasama
394
Sila’y aking minamahal
Karugtong ng aking buhay,
Kami’y pawing anak naman
Sa lingap mo nananangan
395
Hindi ko po mababatang
Sa aki’y malayo sila,
Kaya po ibigay mo na
Ang patawad sa kanila
10
396 Kung ang ibo’y tao lamang, Magsabay ring mamahinga. Takot agad ang nadama.
Haring noon ay may galit Panibugho ay naglatang.
Nabagbagan din ng dibdib 415 425
Ang dalawang napipiit 405 Si Don Diego ay nagtanong: Di takot sa kagalitan
Sa palasyo’y pinapanhik Sa sarili’y di nagkasya “Sasabay baa ko ngayon? O parusa ng magulang,
Ng pagdalaw sa Adarna, Mamaya’y sino kung gayon Kundi pa’nong matatakpan
397 Naisipang pag gabi na Ang magbabantay sa ibon?” Ang nangyaring kataksilan.
Haring ama’y nagsalita Pabantayan ang hawla.
Mabalasik yaong mukha 416 426
“Kayo ngayon ay lalaya, 406 Kay Don Diegong kasaguta’y Noon niya napagsukat
Sa pangakong magtatanda Di s iba ibinigay “Gisingin mo si Don Juan Ang sa tao palang palad
Ang ganitong katungkulan, Pagdating ditto ay iwa’t Magtiwala ay mahirap
398 Baka anya pabayaang Huwag na siyang halinhan.” Daan ng pagkapahamak.
“Sa araw na kayo’y muling Makawala o mamatay.
Magkasala kahit munti 417 427
Patawarin kayo’y hindi 407 “At paano naman siya Bago mitak ang umaga
Sinuman nga ang humingi. Hinirang ang tatlong anak Tatanod nang makalawa?” Si Don Jua’y umalis na,
At nagbala nang marahas; “Huwag ka lang mag-alala’t Wika’y “Ito ang maganda,
399 “Ang sa inyo ay magsukab Bukas tayo magkikita.” Natatago ang may sala.”
“Kaya nga pakaingatan. Sa akin ay magbabayad.”
Sasabihin ko’y tandaan: 418 428
Magkasala’y minsan lamang, 408 Ang dalawa’y nagkasundo, Nang magising yaong hair
Pag umulit, kamatayan. Nakatadhana sa utos Nag-agapay na sa upo; Araw’y masaya ang ngiti,
Ang gawaing pagtatanod; Sa k’wentuha’t mga biro, Pagbangon ay dali-daling
4.3 Ang Muling Ang tato ay sunod-sunod, Tumugtog ang ikasampu. Ibon ang kinaurali.
Pagkapahamak ni Don Juan Sa magdamag walang tulog.
at ang Pagkatok ng Pagibig 419 429
sa Kanyang Puso 409 Ginising na si Don Juan Gaano ang panginginig,
Tatlong hati sa magdamag Sa tuog na kasarapan, Mga mata’y nanlilisik
Ang Muling Pagkapahamak Bawat isa’y tatlong oras; Di man oras ng pagbantay Nang sa hawal’y di mamasid
ni Don Juan Para nilang hinahatak Nagbigay na sa pumukaw. Adarnang aliw ng dibdib.
(mga saknong 400-440) Ang gabi sa pagliwanag.
420 430
400 410 Sa silid ay lumabas na Nagngangalit na tinawag
Nanumbalik ang liwanag Ang panaho’y pumapanaw Bagaman nag-aantok pa, Ang tatlong prinsipeng anak,
Na sa palasyo’y tumakas; Araw ay di matulusan, At hiniling sa dalawang Dadalawa ang humarap
Hari at reynang marilag Ang tatlo sa halinhina’y Halinhan siyang maaga. Kapwa hindi nangapuyat.
May ngiti nang masasarap. Panatag sa katungkulan.
421 431
401 411 Palibhasa’y nahirapan Ang dalawa’y binalaang,
At ang tatlong magkakapatid Subalit O! yaong inggit, Nang mga gabing sinundan, Huwag siyang paglihiman,
Sa dati ring pagniniig Sawang maamo’y bumabangis! Mga mata ma’y sikangan Sagot nila’y “Ama, ewan,
pasunura’y aong tamis Pag sinumpong maging ganid Antok din ang sumasasal. ang bantay po’y si Don Juan.”
bahagya ma’y di nag-alit. Panginoo’y nililingkis.
422 432
402 412 Bakit ban ang gabing yao’y Ipinahanap ang bunso
Muling ipinagpatuloy Si Don Pedrong pinatawad Pagkasarap pa ng simoy, Ngunit saan masusundo?
Ng hari ang panunungkol. Sa gawaing di mararapat, Ang prinsipe’y napalulong Matagal nang nakalayo,
Kaharia’y mahinaho’t Sa sarili’y naging galak Matulog nang mahinahon. Di sa hangan na magtago.
Ang lahat ay umaayon. Kapatid ay ipahamak!
423 433
403 413 Walang kaba kamunti mang Saka bakit hahanapin
Buhat nang siya’y gumaling Naisipan isang gabi Humilig na sa upuan, Sa kaharap yaong taksil?
Ang Adarna’y naging aliw Sa kanyang pagsasarili, Himbing niya’y gayon lamang Itong anak na suwail,
Oras-oras kung dalawi’t Lihim na ipaghiganti. Nang magmadaling-araw. Magbulaan ay magaling!
Parang bata kung laruin.
414 424 434
404 Kapatid na pangalawa’y Lumapit na ang dalawa’t Umalis na ang dalawang
At sa kanyang pagmamahal niyayang magsabay sila Pinawalan ang Adarna, Nagmamagaling sa ama,
Pati reyna’y namamaang, Ng pagtanod sa Adarna’t Kaya’t nang magising siya Ang pangako’y pag Nakita
11
Iuuwi’t nang magdusa.
435
Mga bukid, burol, bundok,
Bawat dako’y sinalugsog;
Lakad nila’y walang lagot,
Sinisipat bawat tumok.
436
Wala, wala si Don Juan,
Napagod na ang pananaw…
“Siya kaya’y napasaa’t
Hindi natin matagpuan”
437
Lakad, tanaw, silip, sipat
Sa kahuyan at talampas,
Sa kanilang kahahanap
Nangahapo at namayat.
438
Gayon pa ma’y patuloy rin
Tulad nila’y mamamansing
Nang sa dagat ay alatin
Walang huli’y naroon din.
439
Ngunit sila’y may matuwid
Na huwag munang magbalik,
Kung ang bawat pagsasakit
Di man dapat ay may langit.
440
At tunay ngang nagtagumpay
Ang tiyagang pinuhunan;
Nakita rin si Don Juan
Sa Armenyang kabundukan.
Sa Bundok Armenya
(mga saknong 441-476)
441
Itong bundok ng Armenya’y
isang pook na maganda,
Maliligid ng lahat nang
Tanawing kaaya-aya
442
Tumutubong punongkahoy
Matataba’y mayungmong
Mga bungang mapupupol
Pagkain ng nagugutom.
443
pagbubukang-liwayway na
Mga ibon ay may kanta,
Maghapunang masasaya’t
Nadapo sa mga sanga.
444
At kung hapon, sa damuhan
Lalo’t hindi umuulan, Ang hanap at humahanap;
Mga maya, pugo’t kalaw Si Don Diego nang mangusap
May pandanggo at kumintang. Hiya’t takot ang nahayag.
445
Sa taas ng papawirin,
Mga limbas, uwak, lawi’y
Makikitang walang maliw
Sa palitan ng paggiliw.
446
Sa batisan wayong tubig
Pakinggan mo’t umaawit
Suso’t baton magkakapit
May suyuang matatamis.
447
Simoy naming malalanghap
May pabangong pagkasarap,
Langhapin mo’y may pagliyag
Ng sampaga at milegwas.
448
Munting bagay na Makita
Isang buhay at pagsinta,
Iyong kunin at wala kang
Maririnig na pagmura.
449
Doo’y payapa ang buhay
Malayo ka sa ligamgam,
Sa tuwina’y kaulayaw
Ang magandang kalikasan.
450
Matutulog ka sa gabi
Na langit ang nag-iiwi,
Sa magdamag ay katabi
Ang simoy na may pagkasi.
451
Magigising sa umaga
Katawan mo ay masigla,
Kausap na tumatawa
Ang araw na walang dusa.
452
Sa Armenya nga tumahan
Ang prinsipeng si Don Juan,
Upang doon pagsisihan
Ang nagawang pagkukulang.
453
Manirapat na nga niya
Ang lumayo’t di pakita,
Sa hangad na ang may sala
Mailigtas sa parusa.
454
Nagkita na’t nagkaharaap
455
Namagitan kapagdaka
Si Don Pedro sa dalawa,
Si Don Diego’y nayaya nang
Magpanayam na mag-isa.
456
“Ikaw sana’y huwag ganyan,
Ang loob mo ay lakasan;
Ang takot at kahihiya’y
Ipaglihim kay Don Juan.
457
“May unas na magagwa
kung payag ka sa pithaya,
sa akin ipagtiwala
ang anumang iyong nasa.
458
“Kung ibig mo ay huwag nang
Balikan ang ating ama,
Pabayaan ang Berbanya’t
Ditto na tayo tumira.
459
“Sumama na kay Don Juan
Tayong tatlo ay magpisan,
Tumuklas ng kapalaran
Sa iba nang kaharian.
460
Napagmuni ni Don Diegong
mainam ang mga payo,
di man ibig na totoo
umoo na kay Don Pedro.
461
Tinawag na yaong bunso
At niyakap nang masuyo,
“Kami,” anya’y nagkasundong
Magliwaliw sa malayo.
462
“Ibig nami’y sumama ka
Nang mabuo ang ligaya,
Sa anumang maging hangga
Tayong tatlo’y magkakasama.”
463
Sa dibdib ma’y nakapako
Ang subyang ng pagsiphayo,
Ang nanaig din sa kuro’y
Hinahon ng kanyang puso.
464
Kung siys’y may kahinaang
Sukat maging kapintasan,
Ang pag-ibig na dalisay
Sa kapatid, walang hanggan.
465
Kinatigan ang mungkahi
Yamang Mabuti ang mithi,
Kung wala nang salaghati,
Saka isiping umuwi.
466
SIya’y walang kalungkitan
Sa Armenyang kabundukan,
Ang araw ay nagdaraan
Sa panay na paglilibang.
467
Kung wala sa mga batis
Nasa parang o s alibis,
Sa batis ay namimingwit
At nangingibon sa bukid.
468
Sa malawak na kahuyan
Nangungusa araw-araw,
Pagbalik sa tahanan
May pagkain at pang-ulam.
469
Sa mga araw ng Linggo
Walang alis silang tatlo
Sa kanila naming kubo
May masayang salusalo.
470
Sila’y mga panginoon
Ng lahat nang hayop doon.
Sa kapatagan at burol
kabuhaya’y mappupupol.
471
Ano pa nga’t pagkainam
Ng kanilang kapalaran;
Kanila ang kalawakan
Ng ibaba’t kataasan.
472
Ano pa ang hahanapin
Kung ang hangad lang ay aliw?
Ngunit likas na sa ating
Ang wala ay paghahanapin.
473
Tayo’y hindi masiyahan
Sa abo’t na ng pananaw,
Iniimbot pa rin naman
Ang lahat na ay malaman.
474
Langit man ay mararating
12
Sapilitang aakyatin,
Matapos lang yaong lihim
Na balot ng salamisim.
475
Ang ganitong paghahaka
Ay nasok na bigla-bigla
Sa kanilang mga diwa
Minsang sila’y walang gawa.
476
Naisipang yaong bundok
Na hindi pa napapasok
Paglibanga’t nang matalos
Kung ano ang nasa loob.
Ang Mahiwagang Balon
(mga saknong 477-506)
477
Noon din nga ay lumakad
Bagaman tanghaling tapat
Araw’y pagkatingkat-tingkad
Nakakapaso sa balat.
478
Inakyat ang kabundukan
Nang dumating sa ibabaw,
Sa gitna ng kasabikan
Ay may balong natagpuan.
479
Balo’y lubhang nakaakit
Sa kanilang pagmamasid,
Malalim ay walang tubig,
Sa ibabaw ay may lubid.
480
Ang lalo pang pinagktakha’y
Ang nakitang kalinisan,
Walang damo’t mga sukal
Gayong ligid na halaman.
481
Ang bunganga ay makinis,
Batong maarmol na nilalik
Mga lumot sa paligid
Mga gintong nakaukit.
482
Kaya mahirap sabihing
balo’y walang nag-aangkin;
ngunit saan man tumingin
walang bahay na mapansin,
483
Si Don Juan ay nagwika:
“Balong ito’ymay hiwaga,
Ang mabuting gawin kaya’y
Lusungi’t nang maunawa.
484
“Ngayon din ako’y talian
Ihugos nang dahan-dahan,
Tali’y huwag bibitawan
Hanggang d ko tinatangtang.”
485
Wika naman ni Don Diego:
“Ako’y matanda sa iyo,
Kaya marapat ay ako
Ang ihugos muna ninyo.
486
“Ako ang siyang tatarok
Ang hangganan kung maabot,
At doo’y matatalos,
Malalaman ninyong lubos”
487
Si Don Pedro and humadlang:
“Wala ka ring karapatan
Pagkat ako ang panganay,
Nasa akin ang katwiran.”
488
“Kung gayon,” anang dalawa,
“Ikaw ang siyang mauna,
Kami nama’y bahala nang
Sa balita mo umasa.”
489
Nang ihugosay nagbiling
Ang hawak ay pagbutihin,
At sa oras na tatangin,
Sa ibabaw ay batakin.
490
Tatlumpung dipa lamang
Ang nalusong ng panganay,
Lubid agad nang tinangtang,
Nang umaho’y nananamlay.
491
Tanong agad ng dalawa:
“Narating mob a ang hangga?
Ano roon ang nakita’t
Pamumutla mo’y ganyan na?”
492
“Hintay muna, hintay kayo’t
Magpuputok ang dibdib ko…”
Makahingang makaitlo’y
nagsalaysay ng ganito:
493
“O, hindi ko natagalan
Ang dilim na bumalabal
Sa saindak at katakutan
Para akong sinasakal!”
494
Si Don Diego ay sumunod
Nilakasan man ang loob,
Nagbalik din at natakot
Sa lalim na di matarok.
495
“Sa amin ay ibalita
Kung tapos na ang hiwaga…
“Sumagot ding namumutla
Ng ”Ewan ko… wala, wala.
496
“Sa ilalim na walang hanggan
Ang takot ko ay umiral
At kung doon ay nagtagal
Mapapatid yaring buhay.”
497
Sa ganitong pangyayari
Itong bunso’y di makali,
Paniwala ang sariling
Walang hindi mangyayari.
498
Nagtali na niyong lubid
At sa balo’y napasilid,
Ang baon sa puso’t dibdib
Himanda sa masasapit.
499
Patuloy ang paghuhugos
Si Don Jua’y walang takot,
Maging noon mang masapot
Ng dilim na parang kumot.
500
Malalim na ang narrating
Ang lubid ay hugos parin;
Si Don Pedro’y nailing!
Si Don Diego’y naninimdim!
501
Naiiling si Don Pedro
Sa kainipang totoo;
Naninimdim si Don Diego’t
Ang kapatid kung mapano.
502
Samantala, si Don Juan
Sa sindak ay lumalaban,
Pinipilit magkailaw
Ang mata sa kadiliman.
503
Habang siya’y lumulubog
Lalong ayaw na matakot
Matibay sa kanyang loob
Na ang dilim ay matalos.
504
Sa sarili’y nawiwikang
“Ano’t akin pang ninasa
Na tuklasin ang hiwaga
Kung hindi rin magagawa?
505
“Anuman ang kasapitan
Ito’y di kodi ko uurungan,
Ang malaking kabiguan
Ay bunga ng karuwagan.
506
“Nasimulan nang gawin
Ang marapat ay tapusin,
Sa gawing pabinbin-binbin;
Wala tayong mararating.”
Ang Unang Babaeng
Nagpatibok sa Puso ni Don
Juan, Si Donya Juana
(mga saknong 507-566)
507
At sa kanyang pagsasakit
Lalim ng balo'y nasapit
Hindi isang tuyong yungib
Kundi pook na marikit!
508
Buong lupang yayapakan
Ay kristal na kumikinang
Pook na tago sa araw,
Ngunit daig ang may ilaw.
509
Mahalama't mabulaklak
Bango'y humahalimuyak
May palasyong kumikislap
Na yari sa ginto't pilak
510
Ang prinsipe, sa paghanga'y
Para bang matutulala
At ang sabi: "o, hiwaga...
Ito'y sa engkantong gawa!"
511
Lalo syang nanggilalas
At ang puso ay nabihag
Nang tamaan na ng malas
Si Donya Juanang marilag
512
Sumisikat na bituin
Sa bughaw na panginorin
Nakangiti at magiliw
Sa pagsabong niyong ningning!
513
"O marilag na prinsesa,
13
Ang sa araw na ligaya't Nang sa iyo ay paghanap Ng masayang pagniniig, Lumaban ka kung lalaban!
Kabanguhan ng sampaga Balong lihim ay di tatap Ang higante ay narinigSa Kung hangad mong yaring buhay
Sa yapak mo'y sumasamba. Nilusong kong walang gulat hagdana'y pumapanhik Ikaw munang titimbuwang!”

514 524 534 544

"Sa matamis na bati mo'y Hinamak ang kadiliman Tinawag si Donya Juana Nagpamook ang dalawa
Nagagalak ang puso ko At panganib na daratnan Nagningas yaong mata... Nagpaspasang parang sigwa;
Ngunit manghang mangha ako Ngayong kita'y masilaya'y "Amoy manusya" aniya Sa pingkian ng sandata
Sa iyong pagka-parito!" Sawi parin yaring buhay! "Dito'y may tao kang iba!" Ang apoy ay bumubuga!

515 525 535 545

"Ako'y isang pusong aba "A, ito ba'aking palad? Prinsesa'y di nakasagot, Sa mabuting kapara’t
Na kayakap ng dalita, Waring ako'y inianak Kinilabutan sa takot Sa Diyos na kalloban
Inihatid ditong kusa Na katali na ang hirap Higante sa kanyang poot, Ang higante ay napatay
Ng pagsinta kong dakila Ang ligaya'y mawakawak Sumisigaw parang kulog! Ng prinsepeng si Don Juan

516 526 536 546

Inimbulog sa itaas Sa lungkot ng panambitan, At ngumiti ng pakutya, Nang patay na at sa lupa
Sa malabay nyang pakpak Si Donya Juana'y nalumbay Humalakhak pa sa tuwa: Ang higante ay bulagta
Saka dito inilapag Mga mata ay luhaang "Kung may tao'y mabuti nga Saka ganap na natuwa
Maglingkod sa iyong dilag Itinindig si Don Juan Dito'y mayro'ng masisila!" Si Donya Juanang mutya

517 527 537 547

Ako'y iyong kahabagan At ang wikang buong suyo: "Di na pala kailangang Wala na ang kanyang takot,
O prinsesang minamahal "Tanggapin mo yaring puso Mamundok pa o mamarang At sa tinding pagkalugod
At kung ito'y kasalanan, Pusong iyan pag naglaho'y Dito man sa aking bahay Inaliw ang kanyang irog
Sa parusa'y nakalaan Nagtaksil ka sa pangako" Lumalapit na ang pindang Na sa laban ay napagod

518 528 538 548

Sa pagsamong anong lungkot "Ang magtaksil? Pagtaksilan Salamat nga't narito na Ang prinsepe, kahit pagal
Ni don juang nakaluhod, Ang buhay ng aking buhay? Sa tiyan kong parang k'weba Masigla rin ang katawan
Ang prinsesang maalindog Prinsesa kong minamahal Ang kaytagal ko nang pita Lalo nang matitigan
Ay tinablan ng pag-irog Panahon ang magsasaysay" Ang tatlo man ay kulang pa Ang prinsipeng paraluman

519 529 539 549

Sa puso ay naramdamang "Ngayon, ang aking panganib Sa mga kutyang narinig At masayang nagpahayag
Ang pagsinta ay namahay Saan kita ililingid Kay Don Jua'y nagpagalit: “Prinsesa kong nililiyag
At sa hanap na bubuhay Nang maligtas sa pasakit "Higante, tikom ang bibig, Kung ako man ay naghirap
Ang pagsinta ni don juan Ng higanteng sakdal lupit Ako'y di mo matitiris Ikaw naman ang katumbas

520 530 540 550

Gayon pa man ay tinimpi Higanteng ito'y sya ngang “Kung ikaw man ay kilabot “Sukat na ang ikaw’y akin
Ang pagsintang ngumingiti Sa akin ay may-alaga Sa pook mong nasasakop, Ako nama’y iyong giliw,
Saka siya nagkunwaring Sobrang bagsik, sobrang siba Saying iring pamumundok Maging dusa man at lagim
Sa prinsipe'y namumuhi Taong datna'y sinisila Pag di kita nailugmok.” Sa akin ay aliw na rin

521 531 541 551

Sa laki ng kapanglawan Kung datnan kang kaniig ko “At matapang? May lakas pang “Kaya halika na, hirang,
Ang prinsipe'y nanambitan Galit nya ay susubo Tumawad sa aking kaya? Itong balo’y ating iwan.
"Kung wala kang pagmamahal, Mapanganib ang buhay mo't A, pangahas! Ha-ha-ha-ha! Tayo na sa aking kaharian
Kitlin mo yaring buhay Baka ikaw ay matalo Ngayon mo ako makikilala. Ng aking mga magulang”

522 532 542 552

"Ano pa yaring halaga "Prinsesa kong minamahal Nang sa inyo ba’y umalis “O Don Juang aking sinisinta,
Kung sawi rin sa pagsinta Ang matakot ay di bagay Nangako ka pang babalik? Tunay bang aalis katang
Buti pa, o donya juana Manghawak sa kapalara't Nasayang ang panaginip, Dito ay maiiwan pa
Hininga ko'y malagot na Sa Diyos na kalooban Dito kita ililigpit.” Ang bunso kong si Leonora

523 533 543 553

Sukatin mo yaring hirap Di naglipat isang saglit “Ayoko nang angay-angay, “Si Leonorang kapatid kong
14
Kasama sa balong ito
Naririyan sa palasyong
Dito’y tanaw na tanaw mo
554
“Parunan mo at sunduin
Sa ngalan ko ay sabihing
Siya’y parito ngayon din
At ibig kong kausapin
555
“Ngunit irog, may pangamba
Ang pasundo mo sa kanya
May tangkilik kay Leonora
Ay serpyenteng palamara
556
“ang Serpyente ay matapang
Sanay siya sa pagpatay
Pitong ulo, maputol man
Nasusugpong kapagkuwan.
557
O, Don Juan, laking lunos
Ang sa aki’y lumulunod
Muli ka pang makihamok
Ay di ko na itutulot
558
“Pangamba kong masawi ka’t
Pagkaawa kay Leonora.
Laso’t tinik ewan ba
Kung pano ko mababata?
559
“Bakit baga yaring buhay
Saliwa sa kapalaran
Lumigaya’y mamamanglaw
Mamanglaw ay kamatayan?
560
Hinagpis ni Donya Juana
Sa prinsipe’y nagpasigla
Takot ay di nakilala’t
Sa sakuna’y tumalaga
561
Nagpaalam at ang wika:
“Prinsesa kong kasi’t mutya
Yaring buhay kong maaba
Palad ko na ang mawala.
562
“Ano’t ako’y masindak
Kung ito ang aking palad?
Ipalingkod yaring lakas
Mahamak kung mapahamak
563
“Anong tamis ng mamatay
Kung lugod ng minamahal
Anong saklap ng mabuhay 573 583
Kung duwag na turingan Kaya lamang nakahuma “Danga’t ako’y nagkapuso
Nang simulant ni Leonora: Na pinukaw ng pagsuyo
564 “O pangahas, sino k aba, Sa dilag mo’y kailangan ko po
“Huwag sanag maghilahil At ano ang iyong pita?” Matanggap ang pagsiphayo?
May awa ang Inang Birhen
Sa magandang hangad natin 574 584
Tayo’y kahahabagan din.” “Aba Palaba ng Buwan. Labis-labis ang paggalang
Tala sa madaling-araw, Sa iyo pong kamahalan.
565 Hingi ko’y kapatawaran Hingin mang nga yaring buhay
Lumakad nang patuluyan Sa aking kapangahasan. Sa galit mo po ay kulang
Puso’y walang agam-agam
Diyos ang tinatawagan 575 585
Sa darating kapalaran “Sa mahal mong mga yakap “Gasino na yaring palad
Alipin mo akong tapat, Na hamak sa lalong hamal,
566 Humahalik at ang hangad Kung may daan pang tumaas,
Sa palasyo nang malapit Maglingkod sa iyong dilag.” Nang sa iyo’y maging dapat.
Bagong dilag ang sa titig
Bumihag ng labis-labis 576 586
Para siyang nanaginip! “Di mo baga nalalamang “Sa iyong kapangyarihan
Mapanganib iyang buhay; Sino kaya ang susuway
Si Donya Leonora at ang Sa serp’yente kong matapang, Ngunit ang di ko malama’y
Serpyente Walang salang mamamatay?” Ang gagawin kong pagpanaw.
(saknong 567-650)
567 577 587
Sa palasyo’y nakadungaw “Mapanganib man ngang lubha “Suwayin ang iyong nais,
Si Leanorang matimtiman Ano pa ang magagawa, Pinid sa akin gang langit;
Ang prinsepe, nang matanaw Kung palad kong masaliwa Lumayo sa iyong titig,
Biglang nagulumihanan. Tanggapin ang pagkadusta. Hinga ko’y mapapatid.
568 578 588
Nabigla itong prinsesa “Hindi gaanong masaklap “Sa gipit kong kalagayang,
Sa taong kanyang nakita, Na mapatay ng kalamas, Walang hindi kasawian
Si Don Jua’y napatanga Sa akin ang dusa’t hirap, Ikaw na prinsesang mahal
Sa palasyong napakaganda. Masawi iyong lingap.” Ang magbigay kahatulan.”
569 579 589
Ang palasyong kung munti man “Ikaw baga’y nagbibiro Itong mga huling hibik
Ay malaking kayamanan, O ako’y sinisiphayo? Kay Leonora nang marinig
Walang hindi gintong lantay Hayo’t dito ay lumayo Nagmaliw ang angking galit
Ang doon ay titigan. Taong lubhang mapaglako Pagsinta’y napasadibdib.
570 580 590
Palamuti sa bintana “Hindi kita kailangan Sa matinding pagkaawa
Palamuti isang mutya; Ni Makita sa harapan, Ang puso ay lumuluha,
Perlas, ruding tila luha Umalis ka’t manghinayang Danga’t hindi nahihiya
Ng langit sa abang lupa! Sa makikitil mong buhay.” Nayapos ang may dalita.
571 581 591
Sa gitna ng mga perlas Ang prinsepe’y di tuminag Lihim niyang pagkahabag
Tala manding namanaag Sa anyong kahabag-habag, Sa titig naipahayag
Si Leonorang pagkarilag, Ibinaing din ang hirap Isang titig na malingap
Ang prinsipe’y napakurap Ng pagsinta niyang tapat. Na langit na pagliyag.
572 582 592
Natikom ang kanyang bibig “Pinopoon kong prinsesa, Saka masuyong lumapit
Dila ay parang napagkit Galit mo po ay magbawa, Sa prinsipeng nahahapis,
Mga matang nakatitig Kung ako’y nagkasala, At ang wikang pagkatamis,
alitaptap na namitig Ito’y dahil sa pagsinta. “Di rin ako naktiis…”
15
593
Isang titig na mairog
Matamis pa kaysa pulot
Nang tumama sa may lunos,
Sa puso ito tumagos.
594
Nang tumagos na sa puso
Saka lamang napaghulong
Silang dati’y magkalayo
Sa sandal ay nabuo
595
Nabuo at huwag nang
Paglayuin ng pagsinta
Ang magtaksil sa kanila
Sa Diyos ay may parusa
596
Ito na nga ang bumasag
Sa katahimikang maluwat
Si Don Juan ay tinawag
Ni Leonorang sa itaas.
597
“Prinsepe, ikaw’y pumanhik
Dito na tayo magniig,
Bahay ko’y di marikit
Payapa’t di maligalig.”
598
Sa prinsepe ay nabuksan
Ang pinto ng kalangitan
Noon niya naramdamang
Hirap niya’y nabihisan
599
“Prinsesa kong pinopoon
Salamat sa pagaampon
Mag-utos ka’t umaayon
Itong lingcod mula ngayon.”
600
“Unang ibig kong malaman
Kung pano mo natuklasan
Itong lihim kong tahanan
Sa liblib ng kabundukan?”
601
“Prinsesa kong kasi’t mutya
Ang nangyari’y talinhaga;
Hamak yaring aking dila
Na Magsaysay ng himala
602
“Isang gabing kalaliman
Na ako’y nahihimlay
Ginising ng panagimpang
Balong ito ay tinuran.
603
“Ito, anya, ay lakbayi’t
Pagsikapan kong hanapin
Magdusa mang sapin-sapin
May ligayang tatamuhin
604
“Narito raw yaong talang
Lunas sa aking dalita
Talang ito ay ikaw nga
O Leonora kong mutya
605
“Pagkat lihim itong balon
Sinong taong sakdal dunong
Ang dito’y makatutulong
Kundi Diyos ang may ampon?
606
“Sa Diyos na ngang talaga
Ang sa iyo’y pagkakita
Kaya, mabunying prinsesa
Lunasan mo yaring dusa.”
607
“A, Don Juan, di ko nais
Linakin ka sa paghibik
Kung sa iyo ma’y nagalit
Subok lamang ng pagibig
608
“Sinubok ko nga lamang
Kung ang puso mo’y marangal
Ugali ng alinlanga’t
Alaalang pagtaksilang
609
“Pagkat marami sa puso
Talusira sa pangako,
Sa pagsinta’y mapagbiro’t
Matuwaing sumiphayo.
610
“Pipitasin ang bulaklak
Sa tangkay na nag-iingat,
Mahal habang di pa kupas,
Pag nalanta ay sa layak!”
611
Leonora kong minamahal,
O buhay ng aking buhay,
Sa puso ko’t katauha’y
Wala ka nang kalantahan
612
“Bulaklak k ang pag-ibig
Pabango sa aking dibdib
Tuwing ako’y mahahapis,
Lunas na iyong titig.
613
“Sa pagtulog at paggising
Ikaw ang aking salamin
Mata ko may mangulimlim
Liwanag mo’y iilawin
614
“Kaya pawiin na, giliw ko,
Alapaap sa puso mo
Sa tibay ng iyong, ‘oo’
Ikaw’y aki’t ako’y iyo.”
615
Pag-uusap ng matamis
Ng magkasi ay napatid
Nang umugong at yumanig
Lupa’t palasyong matarik.
616
Dumating na ang serpyenteng
Kay Leonora’y may kandili,
Kakila-kilabot ang laki,
Umuungal na mabuti.
617
Sa sindak ni Leonora
Napasigaw kapagdaka
“Ay, Don Juan, aking sinta,
Buhay nati’y paano na?”
618
Ang prinsepe’y di umimik
Pinagbuti yaong tindig,
Ang serpyente’y sinisilip
Sa gagawing matuwid
619
Sa hagdanan iyong ahas
Pati ulo’y nangagtaas,
Mga mata’y nandidilat
Tiyak na may hinahanap.
620
Pagalit na nagsalita:
“Dito ay amoy manusya,
Leonora, bakit kaya
May tao’y ikinaila?”
621
Dinaluhong ng prinsepe
Ng espada ang Serpyente
Kasabay ng pagsasabing
“ang buhay mo’y mapuputi!”
622
Sagot ng serpyente’y ito:
“Iyan ang hinahanap ko,
Magsisi ka at totoong
Makikitil ang buhay mo.”
623
Ang dalawa ay naglaban
Nagtagpo ang kapwa tapang
Subalit sa kaliksihan
Namayani si Don Juan.
624
Kaya’t hindi nga malingkis,
Ang serpyente’y nadaraig,
Tuwing sila’y maglalapit
Ang espada’y parang lintik.
625
Mga sugat sa katawang
Sa ahas ay walang patlang.
Patuloy rin sa paglaba’t
Parang walang kapansanan.
626
Lalong nakapagtataka
Galing nitong dinadala,
Ulong putlin ng espada
Buhay ri’t masusugpong pa.
627
Kaya’t mahirap mapatay
Kahit sinong makalaban
Kung wala ring kalaruang
Engkantong may kapagsikan.
628
Ibig-ibig nang masindak
Ni Don Juang walng gulat,
Pagkat kung tingnan ang ahas
Nag-iibayo ang dahas.
629
Anhin man niyang malasin
Ahas na ibig patayin
May buhay na sapin-sapi’t
Hindi yata makikitil.
630
Dito na siya tumawag
Sa Diyos, haring mataas,
Sa kabaka niyang ahas
Huwag nawang mapahamak.
631
Di man siya maigupo
Huwag siyang masiphayo,
Ni matigisan ng dugo’t
Pagkatao’y maitayo.
632
Mataimtim palibhasa
Ang pagtawag kay Bathala,
Sindak niya ay nawala’t
Katapangan ay lumubha
16
633
Noon din ay naramdamang
Nawala ang kanyang pagal,
Para bagang bago lamang
Sa ahas ay lumalaban.
634
Lalo niyang nakilalang
Ang Diyos ay nasa kanya
Nang hapuin ang kabaka
Hingi’y mamahinga muna.
635
Sa tagal na tatlong oras
Na kanilang paglalamas
Nakaramdam itong ahas
Sa katawan ng pulikat
636
At kung di muna titigil
Lakas niya’y uubusin
Anupa ang mararating
Kundi siya’y magupiling.
637
Si Don Juan ay umayon
Ang sandata’y isinalong
Ang ahasa sa pagkatukol
Binayaang mahinahon.
638
Noon ay isang pagdungaw
Ni Leonorang nalulumbay
Magiliw na tinawagan
Ang prinsepe nyang mahal.
639
“Don Juan, tingna’t narito
Ang mabagsik na balsamo
Na sa bawat isang ulong
Mapuputol, ibuhos mo.
640
Ulong putol na mabusan
Ay hindi na mabubuhay
At siya nang pagkamatay
Ng serpyenteng tampalasan
641
Nang makita ng serpyente
Ang inabot ng prinsepe,
Nanghilakbot ang sarili’t
Ang galit ay di masabi
642
Pitong ulo’y itinaas
Mga mata’y pinag-alab,
Lingkisin ang kanyang hangad
Ang sa kanya ay nagsukab.
643
Sinibasib si Don Juan,
Ito’y nakaigtad naman,
At sa muling sagupaan
Ang serpyente’y nagulapay
644
Sa ulos na walang puknat,
Tagang iwinasiwas,
Isa-isang natitigpas
Mga ulo niyong ahas.
645
Anim na nag nangaputol
Katapanga’y nag-uulol,
Kung dumamba’y umuugong
Daluhong din nang daluhong
646
Malakas na nagsalita:
“Mag-ingat, mga kuhila,
Sa galit ko’t pagkadusta
Magugunaw itong lupa.
647
“Di ko kayo huhumpayan
Hanggang di mangamatay
Ang ulo ko, iisa man
Ako ang magtatagumpay.”
648
Ngunit pagkasawing-palad
Sumuko ang kanyang dahas;
Ulong isa ay natagpas
Ang Serpyente ay nautas
649
Sa gayon ay inakyat na
Ng prinsepe si Leonora,
“O marikit na Prinsesa,
Tapos na ang iyong dusa.
650
“Halika na aking giliw,
Balong ito ay lisanin,
Bagong lupa ang tunguhing
Sa iyo’y makaaaliw.
17