MJEŠOVITA SREDNJA TEHNIČKA ŠKOLA TRAVNIK

U Travniku

Šk. 2 0 2 0 /2 02 1 . god .

MATURSKI RAD
Tema: Fiber opt ički kablovi

PREDMET: Tehnika telekomunikacije

UČENIK: Salim Husić MENTO R: prof. Amel Bašić

Travnik, Februar 2021

1
SADRŽAJ

1.UVOD.................................................................................................................................................... 3
2.FIBER OPTIČKI KABLOVI ....................................................................................................................... 4
2.1.Tipovi optičkih kablova .................................................................................................................. 5
2.1.Tipovi i karakteristike optičkih kablova prema namjeni ............................................................... 5
2.3.Vrste otpičkih vlakana ................................................................................................................... 6
2.4.Karakteristike prenosa optičkim kablovima ...................................................................................... 6
2.4.1.Prenos na velike udaljenosti................................................................................................... 6
2.4.2.Multipleksiranje i demultipleksiranje ..................................................................................... 7
2.5.Optičko kodiranje .......................................................................................................................... 7
2.6.Prenos informacija otpičkim vlaknom ........................................................................................... 7
2.6.1.Optički predajnik .................................................................................................................... 8
2.6.2.Laserske i LED diode ............................................................................................................... 9
2.7.Primjena ........................................................................................................................................ 9
2.8.Gubici usljed savijanja ................................................................................................................. 10
2.8.1.Prednost i nedostaci optičkih vlakana .................................................................................. 10
2.9.Upotreba optičkih kablova .......................................................................................................... 11
3.0.ZAKLJUČAK ...................................................................................................................................... 12
4.LITERATURA ....................................................................................................................................... 13

2
1.UVOD

Potreba za prijenosom podataka stara je koliko i sami podaci. Otkad su se pojavile prve informacije,
ljudi imaju određena sredstva za prijenos informacija koja su se s vremenom poboljšala, na primjer
uzmite pisanu pošiljku koju pratimo kroz prostor i vrijeme. U početku je čovjek korišten kao najsigurnije
sredstvo komunikacije između plemena, kasnije je usavršavanjem prenosa podataka konj koristio kao
prijevozno sredstvo, pa je osim sigurnosti dobivena i brzina, daljnjim usavršavanjem povećane su
udaljenosti , brzine i veličine ovih podataka, i preko goluba nosača, do modernog doba, od automobila,
aviona i satelita. Razvojem informacionih tehnologija i rastućim zahtjevima za velikom brzinom i
širinom pojasa za prijenos digitalnih signala postavlja se pitanje hoće li postojeća komunikacijska
infrastruktura zadovoljiti potrebe ne tako daleke budućnosti. Širenje Interneta dovelo je do tendencije
ka integraciji različitih komunikacijskih usluga kao što su. telefonija i video konferencije putem
Interneta, radija, TV-a, HDTV-a, kao i mnoge druge usluge koje često zahtijevaju komunikaciju u
realnom vremenu. Stoga je neophodno utvrditi mogu li postojeći standardi i načini povezivanja -
kabliranja podržati potrebnu stabilnost u prijenosu glasa, videa i masovnih podataka. Optička vlakna
su u posljednje vrijeme izuzetno korisna zbog činjenice da omogućuju prijenos podataka pri izuzetno
velikim protocima, odnosno velikom broju bitova u sekundi. Takav prijenos funkcionira slanjem
impulsa svjetlosti kroz samo optičko vlakno, a svjetlost tvori elektromagnetski talas moduliran za
prijenos informacija. Optička vlakna prenose digitalne signale u obliku moduliranih svjetlosnih impulsa.
Ovo je relativno siguran način prijenosa podataka jer optički kablovi ne mogu prenositi električne
impulse i ne mogu se prisluškivati, a podaci su zaštićeni od krađe. Takođe, optički kablovi nisu izloženi
električnim smetnjama, imaju najmanje slabljenje signala duž kabla i podržavaju izuzetno visoku brzinu
prenosa podataka na velikim udaljenostima. Najčešće čine osnovu, tj. okosnica svake ozbiljne
telekomunikacijske mreže.

3
2.FIBER OPTIČKI KABLOVI

Ovom vrstom kabela optička vlakna prenose digitalne signale u obliku moduliranih svjetlosnih impulsa.
Ovo je relativno siguran način prijenosa podataka jer optički kablovi ne mogu prenositi električne
impulse i ne mogu se prisluškivati, a podaci su zaštićeni od krađe. Takođe, optički kablovi nisu izloženi
električnim smetnjama, imaju najmanje slabljenje signala duž kabla i podržavaju izuzetno visoku brzinu
prenosa podataka na velikim udaljenostima. Najčešće čine osnovu, tj. okosnica svake ozbiljne
telekomunikacijske mreže. Optički kablovi se takođe koriste u slučajevima umrežavanja nekoliko
objekata, gde se kod bakarnih kablova mogu očekivati problemi sa uzemljenjem i atmosferskim
pražnjenjem. Optički priključci, pored velike brzine prenosa, pružaju i potrebno odvajanje instalacija.
Često se ugrađuju u zgrade, u slučajevima kada je predviđen veliki mrežni promet između dvoetažnih
( vertikalnih ) razvoda u odnosu na središte mreže. Pri polaganju ovih kablova potrebno je poštivati
pravila savijanja, jer preveliki kut savijanja može spriječiti širenje svjetlosti. Prenosni sistemi sa optičkim
kablovima sastoje se od tri osnovna funkcionalna dijela, i to predajnika ( izvor svjetlosti: LED ili laserska
dioda ), optičkih vlakana i prijemnika ( foto senzor ). Standardni električni signal dovodi se na laser ili
LED koji se pretvara u svjetlost, a zatim se svjetlost ubacuje u optičko vlakno na čijem se drugom kraju
nalazi prijemnik koji vrši opto-električnu konverziju nakon čega se dobiva standardni električni signal.
Princip prenosa informacija preko optičkih vlakana zasnovan je na fizičkom fenomenu koji se naziva
totalna refleksija.

Svako optičko vlakno sastoji se od jezgre koja se sastoji od stakla određenog indeksa loma i ovojnice
presvučene preko jezgre. Ovo kućište je takođe napravljeno od stakla, ali ima drugačiju vrijednost
indeksa loma. Svjetlost se ubrizgava u jezgru pod određenim kutom neophodnim za postizanje
potpune refleksije, zbog čega se svjetlosni snop neprestano odbija od površine jezgre / omotača,
putujući tako kroz vlakno do prijemnika. Ponekad se vlakna mogu izrađivati i od plastike. S plastikom
je lakše raditi, ali ona ne može prenositi svjetlosne impulse na udaljenosti koje mogu staklena vlakna.

1.1.Sastav optičkog kabla

omotač - obavija jezgru, takođe je izrađena od stakla, ali sa drugačijom vrijednošću indeksa loma.
Svjetlost ulazi u jezgru pod određenim kutom neophodnim za postizanje potpune refleksije, zbog čega
se svjetlosni snop neprestano odbija od granične površine omotača jezgre, putujući tako kroz vlakno
do sloja prijemnika kako bi se povećala fleksibilnost izolacije zaštitnog materijala

4
2.1.Tipovi optičkih kablova

Ovisno o namjeni kabela, gdje su postavljeni, koliko vlakana sadrže, razlikujemo sljedeće kablove:

 Instalacijski kablovi - Samo ime nam govori da se koriste za ugradnju unutar zgrada.
 Uvlačenje - ugrađuju se unutar cijevi u TC kanalizaciju.
 Armirani - nešto jača sekundarna zaštita, armirana; od ostalih kablova; jer se postavlja
direktno u zemlju u kojoj se mora obratiti pažnja na spoljne uticaje.
 Samonosivi - Oni imaju čeličnu žicu koja pomaže kablu da se ne rasteže više od dozvoljenog,
dok bi se slabljenje povećalo, a prijenos informacija bio bi loš. Postavljeni su na uporišta iznad
zemlje.
 Pod vodom - Pojačavaju zaštitu protiv vode i vlage. Smještaju se u rijeke i jezera.
 Podmornica - Specijalizirane za morske uvjete i moguće „probleme“, smještene su na dno
mora i okeana.

Kao što je već spomenuto, pored manjih dijelova koji čine jedan optički kabel, imamo i dva glavna
dijela, a to su:

 Jezgra - može sadržavati jedno ili više optičkih vlakana, ima primarnu i sekundarnu
zaštitu.
 Premaz - može imati jedan ili više zaštitnih slojeva

2.1.Tipovi i karakteristike optičkih kablova prema namjeni

Bez obzira koji je kabal u pitanju i koja je funkcija kabla, karakteristike su veoma su bitne, a to su:

 Dimenzija.
 Broj i tip vlakna koje kabl sadrži.
 Težina i pakovanje kablova.
 Dozvoljeni radijus savijanja.
 Vučna sila.
 Temperaturni opseg.
 I obavezni sistem obilježavanja.

Da bi instalater znao koji kabal je u pitanju i kojih karakteristika, proizvođač mora da naznači na kablu
sve potrebno. Sve ove kablove možemo svrstati u tri grupe:

 Indoor ( Postavljanje unutar objekata )

 Outdoor ( Postavljanje u spoljašnjoj sredini )
 Optičke kablove specijalne namjene

U prvu skupinu spadaju Tight-buffered kablovi koji se izrađuju u drugim verzijama, Fun-out ( Break-
out ), Zip-cord, Twin, Patch-cord, Pig-tail, Riser, Simplex ... unutar objekta. Oni imaju primjenu u
različitim instalacijama unutar nekog objekta.

U drugu skupinu spadaju Loose-tube, Ribbon, Slotted-core, Aerial Figure 8 cable, Armored cable.
Imaju primjenu u vanjskoj instalaciji, na primjer od jedne korisničke kontrolne ploče do korisnika ...
Imamo kabele čija se aplikacija može koristiti i u vanjskim i u unutarnjim instalacijama ( instalacija ).

5
 U treću skupinu spadaju OPGWii, ADSS iii ( samonosivi kabel nemetalne konstrukcije ), podvodni i
podmorski kabel. Imaju specifičnu strukturu zbog mjesta na kojem su smješteni i stoga pripadaju
zasebnoj vrsti.

2.3.Vrste otpičkih vlakana

Najčešća podela optičkih vlakana vrši se prema broju modova koji se prostiru kroz jezgro. Na osnovu
ove osobine razlikujemo:

 multimodna ( multimode fiber MMF ), kroz čije se jezgro prostire više modova ( stotine čak i
hiljade )

1.2.Monomodni optički kabal

 monomodna ( single-mode fiber SMF ), kroz čije se jezgro prostire samo jedan mod.

1.3.Multimodni optički kabal

2.4.Karakteristike prenosa optičkim kablovima

2.4.1.Prenos na velike udaljenosti

Zbog vrlo malog, prenos na velike daljine bez repetitora i regeneratora može se izvesti pomoću optičkih
vlakana. Optička elektronika obično može prenositi na 40-80 km ( 24-48 mi. ). Neki telefonski sistemi
prenose signal na udaljenost veću od 137m. Udaljenost između ovih regeneratora znatno premašuje 6
milja, što je tipična udaljenost za bakrene telefonske sisteme. Upotreba optičkih vlakana proširuje
udaljenost prijenosa podataka putem optičkih komunikacionih sistema na najmanje 3 km. Uz tako
povećanu udaljenost, mreže se mogu dizajnirati za velika geografska područja bez potrebe za
regeneratorima signala i repetitorima. Bakreni kablovi u prijenosu podataka uglavnom su ograničeni
na 100 m (328 ft.). Ova mogućnost prenosa na velike udaljenosti mogla bi dovesti do promjena u
topologijama koje se koriste u korporativnim mrežama. Ova mogućnost omogućit će izgradnju mreža

6
dizajniranih s jednim središnjim čvorištem u zgradi, umjesto višestrukih ili srednjih dometa u žičanim
ormarima. To će dovesti do smanjenja mrežnih cijena, smanjenja troškova održavanja, smanjenja
zahtjeva za cjevovodima i smanjenja zahtjeva između prostora.

2.4.2.Multipleksiranje i demultipleksiranje

Izrazom multipleksiranje koristimo da označimo kombinaciju tokova informacija iz više izvora za prenos
kroz zajednički medij, a multiplekserom da označimo mehanizam koji implementira ovu kombinaciju.
Slično tome, koristimo termin demultipleksiranje da označimo razdvajanje kombinacije natrag u
odvojene informacijske tokove i demultiplexer za mehanizam koji implementira to razdvajanje.
Multipleksiranje i demultipleksiranje nisu ograničeni na hardver ili pojedinačne tokove bitova - ideja
kombiniranja odvojenih komunikacija čini osnovu koja se koristi u mnogim dijelovima računarskih
mreža.

2.5.Optičko kodiranje

Optičko kabliranje objekata jedinstvena je komunikacijsko-informaciona fizička infrastruktura

izgrađena na osnovu zahtjeva korisnika tog standarda, propisa i preporuka. Cilj standardizacije je
objediniti i integrirati izgradnju ove skupe i u velikoj mjeri suvišne infrastrukture, povećavajući tako
kvalitetu i smanjujući troškove izgradnje i održavanja.

Pored komunikacionih i informatičkih, danas optičko kabliranje mogu koristiti i drugi servisi:

 sigurnosni sistem
 rasvjeta
 klima
 grijanje
 video sistem
 audio sistem
 sistem nadzora i upravljanja

2.6.Prenos informacija otpičkim vlaknom

Svaka fiber optička komunikaciona mreža se sastoji iz tri dijela:

 Optički predajnik ( pretvara električni signal u svjetlosni )

 Optičko vlakno – kao prenosni medijum
 Optički prijemnik ( pretvara svjetlosni zrak u električni signal )

Prijenos signala optičkim vlaknima zasniva se na pojavi potpune interne refleksije optičkog signala. Da
bi izvršio konverziju, predajnik koristi LED (diodu koja emituje svetlost) ili lasersku diodu, a prijemnik
koristi fotodiodu ili foto-tranzistor.

1.4.Blok šema prenosa informacija optičkim vlaknom

7
Na sljedećoj slici 1.5 prikazana je blok šema prenosa informacija optičkim vlaknom i njena struktura.

1.5.Blok šema prenosa informacija optičkim vlaknom

2.6.1.Optički predajnik

Koristi se za slanje glasa i drugih informacija u obliku svjetlosnog signala duž kabela.Ima dvojaku ulogu.
Mora sadržavati izvor svjetlosti koji će napajati optička vlakna i modulator koji treba modulirati
svjetlost tako da predstavlja binarni ili analogni ulazni signal. Odašiljač je vrsta pretvarača digitalnog
elektroničkog signala u svjetlosni signal, a odašiljači se mogu usporediti na dvije baze. Jedno je
promatranje karakteristika optičkog dijela, koji predstavlja izvor svjetlosti, a drugo način moduliranja
svjetlosnog signala. Prilikom promatranja karakteristika vezanih za optički dio predajnika, treba uzeti
u obzir sljedeće: izvor treba osigurati emisiju svjetlosti u obliku konusa, promjera poprečnog presjeka
od 8µm do 100µm, inače optička vlakna neće biti uzbuđen izvorom svjetlosti. Snaga izvora trebala bi
biti dovoljno velika da se postigne željena vrijednost vjerovatnoće pogreške ( BER ). Neophodno je
fokusirati svjetlost izvora kako bi se optička vlakna pobudila sa dovoljno optičke snage. Optički izvor
treba generirati signal linearnih karakteristika kako bi se spriječilo stvaranje viših harmonika i
intermodulacijskih izobličenja, jer ih je teško eliminirati. Potrebno je lako modulirati optički izvor
električnim signalom, a ako su brzine modulacije velike, u suprotnom se ne mogu iskoristiti prednosti
optičkog vlakna sa širokim opsegom. Napokon, postoje zahtjevi kao što su: mala veličina, mala težina,
niska cijena i velika pouzdanost.

1.6.Blok šema optičkog predajnika

8
2.6.2.Laserske i LED diode

Laserske diode se koriste u slučajevima kada je potrebna velika brzina prenosa i / ili veliki domet. Oni
se moduliraju direktno, promenom struje kroz diodu, koristeći relativno ( u odnosu na LED ) složeni
elektronski sklop. To su vrlo osjetljive komponente. Lako se oštećuju / uništavaju nepravilnim
pobuđivanjem ili elektrostatičkim pražnjenjem. Često se moraju stabilizirati na temperaturi -
relativno skupo i s velikom potrošnjom energije.

1.7.Laserska dioda

LED diode koriste se za povezivanje čija je brzina do 100 Mbit / s. Oni se moduliraju direktno strujom
kroz p-n spoj.

1.8.LED dioda

2.7.Primjena

U telekomunikacijskim mrežama, na svim nivoima, koriste se kablovi s monomodnim vlaknima jer

omogućavaju prijenos veće količine informacija i imaju manje gubitke, što omogućava veće
regenerativne sekcije.

9
Multimodna vlakna imaju određene prednosti: lakše povezivanje i ugradnju zbog većeg promjera
jezgre, mogućnosti korištenja jeftinijih optičkih izvora, pa se danas najčešće koriste u lokalnim
računarskim mrežama ( LAN, lokalne mreže ) i industrijskim mrežama.

1.9.Ilustracija primjene otpičkih kablova

2.8.Gubici usljed savijanja

Zbog savijanja, geometrija optičkih vlakana se mijenja. Neke zrake svjetlosti ‘pobjegnu’ u omotnicu, a
druge se nepravilno reflektiraju. Povećanje gubitka vlakana. Gubici uslijed mikrosavijanja - periodično
savijanje osi vlakana, periodi ponavljanja od nekoliko mm i amplituda od nekoliko mikrona.
Neravnomerna raspodjela opterećenja pod dejstvom spoljnih mehaničkih sila. Pojava disperzije.

2.8.1.Prednost i nedostaci optičkih vlakana

2.8.1.1.Prednosti

 Vrlo visoka brzina prenosa podataka, nekoliko gigabita Gbit / s ( 2,5, 10, 40 )
 Nisko slabljenje signala
 Male dimenzije
 Mogućnost povećanja prenosnog kapaciteta čak i nakon instalacije kabla
 Neosjetljivost na električne smetnje
 Sigurnost podataka
 Ekonomija

2.8.1.2.Nedostaci

 Skupa oprema za instalaciju

 Ne mogu da prenose energiju za repetitore

10
2.9.Upotreba optičkih kablova

Topologija je opis veza u mreži. Svaka mreža ima fizičku i logičku topologiju. Fizička topologija opisuje
fizičke veze u mreži. Logička topologija opisuje logičke veze u mreži. Logičke veze opisuju kako se podaci
kreću kroz mrežu. Na primjer, u mreži logičkog prstena podaci se prenose s prve stanice na drugu.
Nakon obrade podataka, druga stanica šalje podatke trećoj i tako dalje. U logičkoj busnoj mreži podaci
se prenose preko jedne stanice do svih ostalih stanica u mreži. Svaka od ostalih stanica u mreži prihvaća
i čita adresu. Ako se adresa pošiljke podudara s adresom stanice prijema, stanica obrađuje podatke, u
suprotnom, stanica zanemaruje podatke. Topologija fizičkog prstena zahtijeva da bilo koja dva čvora u
mreži budu povezana kablom koji omogućava direktnu komunikaciju između ova dva čvora. Fizička
topologija zvijezda zahtijeva da bilo koja dva čvora budu kablom povezana sa središnjim žičanim
ormarićem, u kojem se svi čvorovi mogu međusobno povezati.

Postoji sedam kombinacija fizičkih i logičkih topologija:

 Od tačke do tačke ( point to point )

 Logički prsten, fizički prsten
 Logički prsten, fizička zvijezda
 Aktivna zvijezda
 Pasivna zvijezda
 Pasivni bus
 Aktivni bus

Pravila odabira fizičke topologije za optičke sisteme nisu ista kao za bakarne sisteme.

 Većina optičkih sistema se sastoji od serija point-to–point veza.

 Point-to-point dizajn je ograničen optičkom snagom
 Odstupanje od point-to-point dizajna povećava cenu sistema.

Da bi se razumio razlog upotrebe određene fizičke topologije, dizajnirana su dva sistema za istu
upotrebu. Ova dva sistema su: point-to-point i point-to-multipoint system.

2.0.Aktivna zvijezda, point-to-point optička mreža

11
3.0.ZAKLJUČAK

Raširena upotreba Interneta i upotreba usluga koje zahtijevaju veliku širinu opsega signala i velike
brzine prenosa, poput video konferencija, napravili su prelazak sa bakrenih kablovskih mreža na
optičke mreže. Upoređujući električne i optičke prenosne sisteme, vidljive su prednosti optičkih
sistema. Možda je najvažnija prednost vremenska isplativost optičkih vlakana. Gotovo je sigurno da
će se razvojem novih tehnologija optička vlakna bolje koristiti. Blago slabljenje signala pomaknulo je
regenerativne stanice sa udaljenosti od 10km za električne sisteme na udaljenosti preko 100km za
optičke sisteme. Neosjetljivost optičkih vlakana na vanjske elektromagnetske smetnje je također vrlo
važna. Optičke mreže su telekomunikacijske mreže velikog kapaciteta zasnovane na optičkim
tehnologijama i komponentama koje omogućavaju usmjeravanje, pripremu i obnavljanje signala na
nivou talasnih dužina, kao i usluge zasnovane na njima. Danas su digitalna tehnologija i optički
prijenos podataka posvuda, što je utjecalo na formiranje novih tehnika prijenosa, čime je započela
nova faza u razvoju telekomunikacijskih mreža. Ovaj napredak će dovesti do značajnih prilika za
pružanje novih usluga sa znatno većim binarnim tokovima. To dovodi do razvoja optičkih mreža koje
već omogućavaju prijenos ogromne količine podataka daleko većim brzinama nego što je to bio slučaj
prije deset godina. Optičke mreže, zasnovane na izgledu optičkog sloja u transportnim mrežama,
pružaju veći kapacitet i smanjuju troškove za nove aplikacije poput Interneta, video i multimedijske
interakcije i modernih digitalnih usluga.

12
4.LITERATURA

https://svafizika.org/2017/06/06/sta-su-to-opticki-kablovi-na-kojem-principu-rade-i-za-sta-se-
koriste/

https://www.network.co.ba/proizvod-kategorija/kablovi-instalacioni/opticki-kablovi/

https://hr.wikipedia.org/wiki/Opti%C4%8Dko_vlakno

Uvod u telekomunikacije – Predrag Ivaniš & Vesna Blagojević

13
Datum predaje rada: / / godine.

Komisija:

Predsjednik:

Ispitivač:

Član:

Datum odbrane: / / godine. Ocjena: ( )

14