Professional Documents
Culture Documents
Filipino-Gr 9-Wk 3
Filipino-Gr 9-Wk 3
Filipino-Gr 9-Wk 3
Department of Education
REGION V
SCHOOLS DIVISION OF MASBATE PROVINCE
FILIPINO 9
KWARTER 4
ARALIN 3
(Kabanata 1,2,3,4,6,7,14,25,29)
Noli Me Tangere
(Akda ni Jose P. Rizal)
Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
REHIYON V
SANGAY NG MASBATE
GAWAING PAGKATUTO 3
Ikaapat na Markahan
I. PANIMULANG KONSEPTO
TALASALITAAN:
Indio- tawag ng mga Espanyol sa mga katutubo ng Pilipinas. Negatibo ang kahulugan ng salitang
ito sapagkat ito ay ginamit bilang pang-aalipusta sa mababang kalagayan ng mga Pilipino.
Erehe- isang kristiyanong sumusuway at ayaw sumampalataya sa ilang kautusang ipinag-uutos ng
Simbahang Katoliko Romano.
Pilibustero-tao o Pilipinong may malayang kaisipang di nagpapasakop sa pamahalaang
pinangungunahan ng relihiyon at ng hukbo.
Asotea-balkonahe
Purgatoryo-sa doktrinang Romano ito ay tumutukoy sa pansamantalang kalagayan o pook para sa
paglilinis sa mga kasalanang pinagsisihan at pinatawad na ngunit hindi pa pinagdudusahan
nang sapat.
1
Ngayon ay iyong basahin at unawaing mabuti ang nilalaman ng bawat kabanata.
Kabanata 1: ISANG HANDAAN (Buod)
Naghanda ng isang magarbong salu-salo si Don Santiago de los Santos o mas kilala bilang
Kapitan Tiyago. Dahil mabuting tao at kilala sa buong Maynila, agad na kumalat ang balita tungkol sa
pagtitipong gagawin sa Kalye Anluwagi.
Nang gabi ng pagtitipon, dumagsa ang mga bisita na iniistima naman ni Tiya Isabel, pinsan ni
Tiyago. Kabilang sa mga dumalo ay sina Padre Sibyla, Tinyente Guevarra, mag-asawang Dr. de
Espadańa at Donya Victorina, Padre Damaso, at isang kararating lamang na dayuhan sa Pilipinas.
Matanong ang dayuhan tungkol sa mga Pilipino, Kabilang ang mga Indio. Nang mabanggit ang
monopoly sa tabako, dito nagsalita nang di maganda si Padre Damaso tungkol sa mga Indio. Hinamak
niya ang mga ito at iniba naman ni Padre Sibyla ang usapan.
Napag-usapan ang pagkakaalis ni Padre Damaso bilang Kura-paroko ng San Diego. Sabi ni
Damaso, hindi raw dapat nangingialam ang hari ng Espanya sa pagbibigay-parusa sa mga erehe. Sinabi
naman ni Tinyente na nararapat lamang ang parusa.
Inilahad ni Tinyente ang tunay na dahilan ng pagkakalipat niya sa iba pang parokya. Ito raw ay
dahil sa ipinahukay niya ang bangkay ng isang marangal na lalaking pinagbintangan isang erehe dahil
ayaw lamang mangumpisal.
Nagalit naman si Padre Damaso dahil sa sinabi ng Tinyente. Lumapit si Padre Sibyla upang
pakalmahin ang kapuwa prayle. Naaalala rin kasi ni Damaso ang nawawalang dokumento.
Kumalma ang magkabilang panig at umalis na sa umpukan si Tinyente. Nagpatuloy naman ang
talakayan at kuwentuhan ng mga bisita noong gabi.
Ang lahat ay nagsisiyahan at giliw na giliw sa pagsasalo. Pinupuri ng mga bisita ni Kapitan
Tiyago ang mga masasarap na pagkain na kanyang inihanda. Dumalo rin ang Tinyente, na kung saan
kinaiinisan ni Donya Victorina dahil sa pagmamasid nito sa kanyang buhok.
Umupo si Ibarra sa may kabisera. Sa kabilang dulo naman ng lamesa ay nakikipagtalunan ang
2
dalawang pari kung sino ang tatabi sa kanya. Sinimulan ng idulot ang pagkain. Naragdagan ang
pagpupuyos ng damdamin ni Padre Damaso nang ihain ang tinola. Paano puro upo, leeg at pakpak ng
manok ang napunta sa kanya.
Habang kumakain,nakipag-usap si Ibarra sa mga panauhin at ikinuwento sa kanila kung saan ang
kaniyang kinaroroonan.
Nalaman ng mga kausap ni Ibarra ang kanyang mga napuntahan sa mga nakaraang pitong taon
ng kanyang pakikipagsapalaran sa ibang bansa.Sinabi niya rin ang kanyang mga natutunan, bukod sa
wika, tulad ng iba’t ibang kasaysayan ng bansa na kanyang pinuntahan.
Ipinaliwanag ni Ibarra na halos magkakatulad ang mga bansang napuntahan niya sa tema ng
kabuhayan, politika at relihiyon. Pero, nangibabaw ang katotohanang nababatay sa kalayaan at kagipitan
ng bayan. Gayundin ang tungkol sa ikaaalwan at ikapaghihirap nito.
Naudlot ang pagpapaliwanag ni Ibarra sapagkat biglang sumabad si Padre Damaso. Walang
pakundangan ininsulto niya ang binata. Sinabi niyang kung iyon lamang ang kanyang nakita o natutuhan
ni Ibarra, siya ay nag-aksaya lamang ng pera sapagkat kahit na bata ay alam ang mga sisabi nito.
Nabigla ang lahat sa diretsang pagsasalita ng pari.
Kalmado lamang si Ibarra, ipinaliwanag niyang sinasariwa lamang niya ang mga sandaling
madalas na pumunta sa kanila si Padre Damaso noong maliit pa siya upang makisalo sa kanilang hapag-
kainan. Ni gaputok ay hindi nakaimik ang nangangatal na si Damaso.
Nagpaalam si Ibarra. Pinigil siya ni Kapitan Tiyago sapagkat darating si Maria Clara at ang
bagong kura paroko ng San Diego. Hindi rin napigil sa pag-alis si Ibarra. Pero, nangakong siya ay babalik
kinabukasan din.
Nagpatuloy si Ibarra sa kanyang paglalakbay. Isang araw, nabatid niya na di niya tiyak kung
saang destinasyon na siya napadpad. Ito ay hanggang sa siya”y nakaabot sa Binundok ng Liwasan.
Nakita niya na walang masyadong nagbago; ang dating kanyang kinalakihan ay parehong-pareho
pa rin sa dati. Inilaan niya ang kanyang atensyon sa paligid, nagmasid-masid sa kanyang kapaligiran,
habang iniisip ang mga alaala niya sa lugar na yun.
Sa paggala-gala ng kanyang paningin, naramdaman niyang may dumantay na kamay sa kanyang
balikat. Si Tinyente Guevarra, na sumunod sa kanya upang paalalahanan na mag-ingat din sapagkat
nangangamba siyang baka matulad si Ibarra sa sinapit ng ama nito. Nakiusap si Ibarra na isalaysay ng
tinyente ang tungkol sa buhay ng kanyang ama sapagkat tunay na wala siyang nalalaman dito.
Naisalaysay ni Tinyente Guevarra ang tungkol sa kanyang ama at ang mapait na sinapit nito.
Isang taon bago bumalik si Ibarra sa Pilipinas ay nakatanggap siya ng sulat mula sa kanyang ama. Binilin
ng ama niyang si Don Rafael na huwag nitong ikagugulat kung sakali mang hindi siya makasusulat
sapagkat lubha itong abala sa kanyang mga gawain.
Isinalaysay ng tinyente kay Ibarra ang lahat ng detalye sa buhay ng kanyang ama. Kung bakit ito
nakulong at maraming kagalit, ang rason ng pagkakabilanggo at ang mga paratang dito noong ito’y nasa
kulungan hanggang sa paglaya nito. Noong ito”y dapat ng makalabas, siya namang binawian ito ng
buhay sa loob ng kulungan.
3
Isang dalaga mula sa Sta. Cruz ang napangasawa ni Kapitan Tiyago, siya ay si Donya Pia.
Pareho silang masipag sa pagnenegosyo kaya sila ay yumaman at naging kabilang sa mga
prominenteng pamilya sa bayan.
Mula noon ay nakagawian na ni Kapitan Tiyago ang kumilos, manamit at mamuhay na para na
ring isang Espanyol. Sagrado at deboto siyang katoliko na sumasamba sa lahat ng mga santo. Naging
sunod-sunuran din siya sa mga gawain at kagustuhan ng mga banyaga.
Ang pagsasama nila ng anim na taon ni Donya Pia ay nabiyayaan ng isang sanggol na babae.
Pinangalanan itong si Maria Clara. Nasawi ang kanyang kabiyak mula sa panganganak kaya si Tiya
Isabel na kanyang pinsan ang naging katuwang niya sa pagpapalaki kay Maria Clara.
Si Tiya Isabel ay isang deboto ng simbahang katoliko, nakagawian na niya na magsimba tuwing
umaga kasama ang pamangkin na si Maria Clara. Pagkatapos ng misa ng araw na iyon ay nagmamadali
na umuwi si Maria, bagay na ikinagalit ng kanyang tiyahin.
Mula sa balkonahe ng kanilang bahay ay hindi mapakali at aligaga ang dalaga. Hinihintay niya
ang pagdating ng kanyang kasintahan na si Ibarra. Halos pitong taon din ang lumipas na hindi nagkita
ang dalawang magsing-irog.
Dumating nga si Ibarra at ginugol ng dalawa ang kanilang oras sa pag-alala sa kanilang mga
nakaraan mula noong sila ay mga musmos pa lamang. Si Maria ay nagbalik tanaw mula sa kanyang
buhay sa Beateryo habang si Ibarra naman ay sa kanyang pag-aaral at pakikipagsapalaran sa Europa.
Isinumbat ni Maria ang paglayo ni Ibarra upang mag-aral, ngunit dagli naman itong sinagot ng
binata. Lumayo daw siya para sa kabutihan ng hinaharap ng bayan.
Naputol ang kanilang usapan nang biglang maalala ng binata ang kanyang mga yumaong
magulang. Dali-dali siyang nagpaalam at umuwi para makahabol sa nalalapit na undas.
Kasabay ng pagdalaw ni Ibarra sa puntod ng ama, ay ang pagdalaw din ni Pilosopo Tasyo sa
kaniyang namayapang asawa.
Pilosopo Tasyo ang tawag nila kay Don Anastacio. Mayaman ang pakalat-kalat na matanda sa
kalsada. Sadyang matalino ito at mahusay magsalita. Pinahinto ito ng kanyang ina sa pag-aaral sa
Dalubhasaan ng San Jose dahil baka raw malimot nito ang Diyos sa sobrang talino. Nais kasi ng
kanyang ina na maging pari ito.
Sinuway ito ni Tasyo at nag-asawa. Gayunman, isang taon matapos ang kanilang kasal ay
namayapa ang asawa niya. Itinuon na lamang niya ang oras sa pagbabasa at napabayaan ang mga
minana.
Madilim ang langit at maraming kidlat sa langit. Ngunit sa halip na matakot, masaya pa si Tasyo
sa lagay ng panahon. Hiling daw kasi niya na magkadelubyo upang malinis ang sangkatauhan.
Nagtungo si Tasyo sa simbahan at nakita ang magkapatid na Crispin at Basilio. Sinabihan niya
ito na umuwi na dahil may espesyal na hapunang inihanda ang ina nila. Natuwa man ang magkapatid ay
nanatili sila sa simbahan.
Nagpatuloy sa paglalakad ang matanda hanggang narating ang bahay nina Don Filipo at Aling
Doray. Napag-usapan nila si Ibarra at ang hinagpis na nararamdaman nito dahil sa sinapit ng ama.
Nauwi sa usapang purgatoryo ang talakayan. Hindi man daw naniniwala ang Pilosopo rito gabay
naman daw ito upang mabuhay nang malinis at marangal.
Katulad ng nakagawian, nagpaalam si Tasyo at naglakad kahit madilim ang langit at
nagngingitngit ang kulog at kidlat.
4
Kabanata 25: SA TAHANAN NG PILOSOPO (Buod)
Nagtungo si Ibarra sa tahanan ni Pilosopo Tasyo. Nais niya kasing isangguni ang binabalak
niyang pagpapatayo ng paaralan sa kanilang bayan.
Nakita niyang abala ang matanda sa sinusulat nito. Gayunman, si Tasyo na mismo ang huminto
sa ginagawa at sinabing ang susunod na henerasyon pa naman daw ang makakauunawa at
makikinabang sa kanyang isinusulat.
Binuksan ni Ibarra ang kanyang plano sa Pilosopo. Sinabi ng matalinong matanda na hindi dapat
sa kanya isinasangguni ang mga plano, bagkus sa mga makapangyarihang tao tulad ng mga kaparian sa
simbahan.
Sumagot si Ibarra na ayaw umano niyang mabahiran ng kabuktutan ang maganda niyang
hangarin. Mauunawaan umano siya ng pamahalaan at taumbayan dahil maganda ang kanyang
hangarin. Sinalungat naman siya ni Tasyo at sinabing mas makapangyarihan pa ang simbahan kaysa
pamahalaan. Kung nais daw ni Ibarra na magtagumpay sa kaniyang plano, marapat daw na padaanin ito
sa simbahan na siyang may hawak sa lahat, kabilang ang pamahalaan.
Iba naman ang pananaw ni Ibarra. Pagkat galing sa Europa, naniniwala siya sa kapangyarihan
ng pagiging liberal. Muli naman siyang sinalungat ng matanda at sinabing hindi angkop sa bansa ang
kaisipang mula Europa.
Tulad ng isang halaman, kailangan din daw yumuko ni Ibarra sa hangin kapag hitik na ang bunga
nito upang manatiling nakatayo nang matatag. Payo pa ng matanda, hindi karuwagan ang pagyuko sa
kapangyarihan.
Hindi man aminin, ngunit napapaisip si Ibarra sa tinuran ng matandang Pilosopo. Bago umalis,
nag-iwan pa si Tasyo ng salita kay Ibarra na kung hindi man siya magtagumpay sa plano nito, ay may
uusbong na sinuman upang magpatuloy ng kaniyang nasimulan.
Sa mismong araw ng kapistahan, abala ang mga tao sa San Diego. Nagising sila nang maaga
dahil sa tunog ng kampana at mga paputok. Naggayak ang mga maykayang mamamayan ng kanilang
pinakamagagarang damit at pinakamahal na mga alahas at palamuti.
Kapansin-pansin naman na hindi nagpalit ng kasuotan si Pilosopo Tasyo. Binati siya ng tinyente
ngunit sinagot siya ni Tasyo. Sinabi nito na paglulustay lamang ng pera at oras ang kasiyahang tulad ng
pista.
Isang uri lamang daw ito ng pagapakitang tao. Dagdag pa niya, mas maraming dapat pagtuunan
ng pansin na mas mahalagang bagay kaysa sa pista.
Sumang-ayon naman si Don Filipo sa sinabi ng matanda. Gayunman, wala siyang lakas ng loob
sumalungat sa mga pari.
May sakit naman si Padre Damaso na dapat magmimisa sa araw na iyon. Tumanggi na siya sa
pagbibigay ng sermon ngunit pinilit siya ng ibang pari dahil siya lamang umano ang nakapagbibigay ng
aral sa mga taga San Diego. Dahil dito, agad na nagpapahid ng langis at nagpahilot si Damaso upang
guminhaw ang pakiramdam.
Saktong alas-otso ng umanag nang magsimula ang prosisyon ng mga santo. Kahit sa prusisyon,
mababatid ang pagkakaiba-iba ng antas ng mga mamamayan. Sa suot na abito ay malalaman agad
kung sino ang mararangya at hindi.
Natapos ang prusisyon sa tapat ng bahay nila Kapitan Tiyago. Naroon ang alkalde, si Kapitan
Tiyago, si Maria Cla at si Ibarra.
Sa panahon natin ngayon, marami ka pa ring makikitang Crisostomo Ibarra, Maria Clara,
Kapitan Tiyago, Pilosopo Tasyo at Padre Damaso sa lipunan.
5
Sa bahaging ito iyong pag-aaralan naman kung ano ang monologo at ang pang-uri.
6
Ano ang pang-uri?
Ang pang-uri ay salitang naglalarawan o nagsasaad ng katangian ng tinutukoy na
pangngalan o panghalip sa pangungusap.
Halimbawa:
1. Si Fidela ang tanyag na mang-aawit sa naging panauhin sa aming paaralan
2. Mahusay si Dan sa pagbibigay ng kurukuro kaysa kanyang kapatid.
3. Ang bahay sa tuktok ng gulod ay malaki.
4. Ang mga bayaning nagbuwis ng buhay para sa bayan ay pawang mga dakila.
5. Puti ang suot na uniporme nina Nelia at Mina sa kanilang klase kaninang umaga.
Gawain 1
Panuto: Tukuyin ang kahalagahan ng papel na ginampanan ng sumusunod na tauhan ng Noli
Me Tangere. Ang kasagutan sa unang bilang ay ibinigay bilang iyong gabay.
Tauhan Katangian Kahalagahan ng papel na
ginampanan
1. Maria Clara Siya ay larawan ng isang Siya ay larawan ng isang mayuming
mayuming Pilipina na Pilipina na nagtataglay ng mabuting
nagtataglay ng mabuting kaasalan
kaasalan
2. Crisostomo
Ibarra
3. Kapitan
Tiyago
4. Pilosopo
Tasyo
7
Gawain 2
Panuto: Pumili ng limang frontliners mula sa kahon at gumawa ng pangungusap gamit ang
pang- uri o salitang naglalarawan. Salangguhitan ang pang-uri na ginamit.Isulat ang
sagot sa patlang.
1. ___________________________________________________________
2. ___________________________________________________________
3. ___________________________________________________________
4. ___________________________________________________________
5. ___________________________________________________________
Gawain 3
Panuto: Pumili ng isa sa mga tauhan na nakatala sa ibaba. Bumuo ng monologo,
gawing gabay sa pagsulat ang rubrik sa ibaba. Isulat ang sagot sa isang buong
papel.
1. Crisostomo Ibarra
2. Maria Clara
3. Padre Damaso
4. Pilosopo Tasyo
5. Kapitan Tiyago
IV. REPLEKSIYON:
Ano ang napagtanto mo matapos mong mabasa ang mga akdang nakapaloob sa araling
ito at masagutan ang mga gawain?
8
Gurong –Manunulat
CENEL A. SAPIO
Inihanda ni:
https://www.goggle.com/amp/s/www.wattpad.com/amp/193161399
https://www.slideshare.net/joyshoppe/report-34512066
https://prezi.com/e2jk279tclh8/monologo/ (pamantayan sa pagsulat ng monologo)
https;//www.slideshare.net/jmpalero/Filipino-9-mga-tauhan-ng-noli-me-tangere
https://brainly.ph/question/655624 (Kahulugan ng monologo)
Miranda L. et.al (2008) Obra Maestra III. Noli Me Tangere
Paaralan. Quezon City: Phoenix Publishing House, Inc., 2019
Baisa-Julian, Ailene G., et al. Pinagyamang Pluma-Wika at Panitikan para sa Mataas na
VII. SANGGUNIAN
Gawain 1
Tauhan katangian Kahalagahan ng papel na ginampanan
CRISOSTOMO Magalang, tapat na mangingibig, matalino, Kumakatawan kay Jose Rizal na may
IBARRA mataas ang pagpapahalaga sa pamilya at malalim na pagmamahal sa Inang Bayan .
may mabuting puso at magandang hangarin
sa bayan
KAPITAN TIYAGO Mapagmahal na ama, mapagbigay, Larawan siya ng mga taong mapagpanggap
makapangyarihan ngunit sunod-sunuran sa sa lipunan.
mga prayle
PILOSOPO TASYO Matalino, mapagmasid sa mga pangyayari Siya ay kumakatawan sa mga paghahakang
sa paligid, mapagsaring at mapanlibak, nauukol sa nasabi nang mga kasiraan at
iginagalang ang katumpakan at kapintasan ng mga tao at bayan; simbolo
pagkakaakma-akma ng bagay-bagay, ng karunungan
mapagparaya, at taglay niya ang masayang
paghahalo ng optimism at pesimismo.
Gawain 2
1. Sa kabila ng banta ng pandemya, walang pag-aalinlangan na nagsisilbi ang mahuhusay na
doctor.
2. Ang masispag na nars ay walang takot na nangangalaga ng mga pasyente ng COVID-19.
3. Hindi lang sa giyera lumalaban ang mga matatapang na sundalo, gayundin sa COVID-19.
Gawain 3
Ang mga sagot ay naka-depende sa natutuhan at kaalaman ng mag-aaral ngunit ito’y
bibigyan ng marka batay sa rubrik na ginamit na batayan.
VI. SUSI SA PAGWAWASTO
100% KABUOANG PUNTOS
20% Malinaw at wasto ang balarila/gramatika
mahusay na monologo
20% Nagtataglay ng mga elemento ng isang
nakakukuha ng atensyon ng babasa nito.
30% Nailahad nang malinaw, masining at
karakter ng ginawan ng monologo
30% Ang iskrip ay makatotohanan at angkop sa
PAMANTAYAN LAANG PUNTOS
Rubrik sa Pagsulat ng Monologo
V. RUBRIK SA PAGWAWASTO