I კვირა: ფუნქციები.

ფუნქციების ზრდადობა,
კლებადობა და პერიოდულობა. ლუწი და კენტი
ფუნქციები. ელემენტარული ფუნქციების გრაფიკები და
თვისებები.

სავარჯიშოები ჯგუფში სამუშაოდ

1. f (x) = 3x − 2 და g(x) = x − x2 ფუნქციებისათვის გამოთვალეთ:ა. f (2) ბ. g(5) გ.

f (2) − g(5) დ. g(3) · f (0) ე. fg(−2)
(−2)
g(−3)
ვ. f (2)

2x − 3, x ≥ 5
2. მოცემულია ფუნქცია f (x) = გამოთვალეთ:ა. f (0) ბ. f (7) გ.
6 − 3x, x < 5
f (−2) დ. f (5 + h), როცა h > 0 ე. f (5 − h) როცა h > 0.

3. პროდუქციის რეალიზაციის შედეგად მიღებული შემოსავალი R დამოკიდებულია

ამ პროდუქციის p ფასზე R = p2 −10p. პროდუქციის საცალო ფასი p კი დამოკიდებულია
ბაზრის მოთხოვნაზე p = 40 − 2x, სადაც x პროდუქციის რაოდენობაა. იპოვეთ
შემოსავალი R როცა: ა. x = 7 ბ. x = 100

4. მოძებნეთ შემდეგ ფუნქციათა განსაზღვრის არეები:

1
1. f (x) = 5x+3
x2 −25
2. f (x) = x+5
√
3. f (x) = x2 − 121
√
5. ვთქვათ f (x) = x და g(x) = x2 + 7 . იპოვეთ:
1. (f ◦ g)(x)
2. (g ◦ f )(x)

6. მოძებნეთ y = f [g(x)], თუ
1.f (x) = x2
2. g(x) = 2x

7. ააგეთ შემდეგ ფუნქციათა გრაფიკები:

1. y = 3x − 2
√
2. y = x+3
3. y = x2 + 1
 2
 x, როცა x≤0
8. ააგეთ შემდეგი ფუნქციის გრაფიკი: f (x) = x, როცა 0<x≤1
2x, როცა x>1

 9. f (x) = 2x + 4 ფუნქციისათვის იპოვეთ f −1 (b), როცა:
1. b = 0
2. b = 4
3. b = −4

10. ერთი და იმავე საკოორდინატო სიბრტეზე ააგეთ მოცემული f (x) ფუნქციისა და

მისი შექცეული ფუნქციის გრაფიკები, თუ:
1. f (x) = 2x
2. f (x) = 3x + 2

11. გაარკვიეთ შემდეგ ფუნქციათა ლუწ-კენტოვნების საკითხი. ააგეთ სათანადო

გრაფიკები:
1. f (x) = x2 + 1
2. f (x) = ax + a−x

12. გაარკვიეთ შემდეგ ფუნქციათა შემოსაზღვრულობა-შემოუსაზღვრელობის საკითხი:

1. f (x) = x2 + 7x − 12
2. f (x) = 11
3. f (x) = x3 + 1

13. იპოვეთ შემდეგ ფუნქციათა მონოტონურობის შუალედები:

1. f (x) = x
2. f (x) = −x
3. f (x) = 2x2 + 1
4. f (x) = −x2

14. იპოვეთ ფუნქციის უდიდესი მნიშვნელობა

1.y = −2x2 + x + 1
2.y = −x2 − 3x + 4

15. იპოვეთ ფუნქციის უმცირესი მნიშვნელობა

1. y = x2 + 2x − 3
2. y = 6x2 − 3x − 1
 საშინაო დავალება

(a) f (x) = 3x − 2 და g(x) = x − x2 ფუნქციებისათვის გამოთვალეთ:ა. f (2) ბ.

g(5) გ. f (2) − g(5) დ. g(3) · f (0) ე. fg(−2)
(−2)
g(−3)
ვ. f (2)

2x − 3, x ≥ 5
(b) მოცემულია ფუნქცია f (x) = გამოთვალეთ:ა. f (0) ბ. f (7)
6 − 3x, x < 5
გ. f (−2) დ. f (5 + h), როცა h > 0 ე. f (5 − h) როცა h > 0.
(c) პროდუქციის რეალიზაციის შედეგად მიღებული შემოსავალი R დამოკიდებულია
ამ პროდუქციის p ფასზე R = p2 − 10p. პროდუქციის საცალო ფასი p კი
დამოკიდებულია ბაზრის მოთხოვნაზე p = 40 − 2x, სადაც x პროდუქციის
რაოდენობაა. იპოვეთ შემოსავალი R როცა: ა. x = 7 ბ. x = 100
(d) მოძებნეთ შემდეგ ფუნქციათა განსაზღვრის არეები:
1
1. f (x) = 5x+3
x2 −25
2. f (x) =
√x+5
3. f (x) = x2 − 121
√ 1
4. f (x) = 9 − x + √x−3
√
5. f (x) = x2 + 8x + 15
6. f (x) = log2 (x + 7)
√
7. f (x) = lg x
√
8. y = lg(x + 3); 7) y = x − 1
√
9. y = x2 − 4x + 3
√
10. y = 3 x + 1
2x
11. y = x2 −3x+2
√
12. y = x − x3
13. y = x21+1
2+x
14. y = lg 2−x
1
15. y = x2 −x
2 −x+2
16. y = lg x x+1
x−1
17. y = x2 −9x+20
√
18. y = sin 2x
√
(e) ვთქვათ f (x) = x და g(x) = x2 + 7 . იპოვეთ:
1. (f ◦ g)(x)
2. (g ◦ f )(x)
√
3. (f ◦ g)( 2)
√
4. (g ◦ f )( 2)
(f) მოძებნეთ y = f [g(x)], თუ
1.f (x) = x2
2. g(x) = 2x
 3. f (x) = x3
√
3
4. g(x) = 5x − 1
(g) ააგეთ შემდეგ ფუნქციათა გრაფიკები:
1. y = 3x − 2
√
2. y = x+3
2
3. y = x + 1
4. y = |x2 − 16|
5. y = |x + 2| − 1
6. y = x2 − 7x + 12
7. y = x3
8. y = log3 x − 1
9. y = −2x3
10. y = 3x + 5
11. y = 2x2 + 3
12. y = −x2 + x
13. y = x2 − x + 4
14. y = −3x2 + 6x + 1
15. y = x2
2
16. y = x−1
2
17. y = x−1 +2
3
18. y = − x−1 − 2
2
19. y = x+1 −3
3
20. y = − |x|
3
21. y = |x+2|
2
22. y = |3x − 1|
23. y = |x| − 1
24. y = 2|x| + 3
25. y = |x − 1|
x+3
26. y = x−2
27. y = (x − 2)2
28. y = −(x + 1)2
29.y = −x2 + 6x
 2
 x, როცა x≤0
(h) ააგეთ შემდეგი ფუნქციის გრაფიკი: f (x) = x, როცა 0<x≤1
2x, როცა x>1


(i) f (x) = 2x + 4 ფუნქციისათვის იპოვეთ f −1 (b), როცა:

1. b = 0
2. b = 4
3. b = −4
 (j) ერთი და იმავე საკოორდინატო სიბრტეზე ააგეთ მოცემული f (x) ფუნქციისა
და მისი შექცეული ფუნქციის გრაფიკები, თუ:
1. f (x) = 2x
2. f (x) = −3x
3. f (x) = 3x + 2
4. f (x) = −2x + 4
2
5. f (x) = x
6. f (x) = − x1
7. y = 1 − 3x
1
8. y = 1−x
(k) გაარკვიეთ შემდეგ ფუნქციათა ლუწ-კენტოვნების საკითხი. ააგეთ სათანადო
გრაფიკები:
1. f (x) = 5
2. f (x) = 0
3. f (x) = −5
4. f (x) = 3x
5. f (x) = 3x − 1
6. f (x) = x2 + 1
7. f (x) = x3 + 2
8. f (x) = ax + a−x
9. f (x) = ax − a−x
√
3
√
3
10. f (x) = 1 − x + x2 − 1 + x + x2
1+x
11. f (x) = lg 1−x
√
12. f (x) = lg(x + 1 + x2 )
(l) გაარკვიეთ შემდეგ ფუნქციათა შემოსაზღვრულობა-შემოუსაზღვრელობის საკითხი:
1. f (x) = 2x2 + 3
2. f (x) = x2 + 7x − 12
3. f (x) = 11
4. f (x) = x3 + 1
(m) იპოვეთ შემდეგ ფუნქციათა მონოტონურობის შუალედები:
1. f (x) = x
2. f (x) = −x
3. f (x) = 2x2 + 1
4. f (x) = −x2
5. f (x) = x2 − 5x + 6
6. f (x) = |x|
7. f (x) = x3 − 9
(n) იპოვეთ ფუნქციის უდიდესი მნიშვნელობა
1.y = −2x2 + x + 1
2.y = −x2 − 3x + 4
 (o) იპოვეთ ფუნქციის უმცირესი მნიშვნელობა
1. y = x2 + 2x − 3
2. y = 6x2 − 3x − 1

ლიტერატურა
[1] ს.თოფურია, უმაღლესი მათემატიკა.

[1] დ.ნატროშვილი, მათემატიკა ეკონომისტებისთვის.