..

TURK STANDARDi
TURKISH STANDARD

TS EN 12058
Subat 2007

ICS91.100.15

DOGAL TAS MAMULLER - DÖSEME VE MERDivEN

KAPLAMA PL.A.KLARI- GEREKLER

Natural stone products - Slabs for floors and stairs -

Requirements

TÜRK STANDARDLARi ENSTiTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanliklar/ANKARA
 BugürikiJ teknik vE: uygulamaya dayanilarak hazirlanmis olan bu standardin zamanla ortaya cikacak
gelisme ve degisiklikiere uydurulmasi mümkün oldugundan ilgililerin yayinlari iziemelerini ve standaidii.
uygulanmasinda karsllastll<larl aksakliklari Enstitümüze iletmelerini rica ederiz

Bu standardi oiusturan Hazirlik Grubu üyesi degerli uzmanlarin emeklerini tasariiar üzerinde gbr(lsleril1i
bildirmek su ,etiyle yardimci olan bilim. kamu ve özel sektör kuruluslari iie i<isilerin degeri: katkila: ini
sükrania anariz

Kalite Sistem Belgesi

imalat ve nizme! sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluslarin sistemlerini TS EN !Se 9000 Ka!,;",
Standardlari~a uygun olarak kurmalari durumunda TSE tarafindan verilen belgedir.

Türk Standardlarina Uygunluk Markasi (TSE Markasi)

TSE Markasi. üzerine veya ambalajina konuldugu mallarin veya hizmetin ilgili Türk Standardina uygur-
oldugunu ve mamulie veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çiktiginda Türk Standardiari Enstikisünün
garantisi alt,nda oidugun... ifade E:der.

i TSEK i
Kalite Uygunluk Markasi (TSEK Markasi)
TSEK Markasi. üzerine veya ambalajina konuldugu mallarin veya hizmetin henüz Türk Standardi
olmadigindan ilgili milletlerarasi veya diger ülkelerin standardlarina veya Enstitü tarafindan kabul edilen
teknik özelliklere uygun oldugunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çiktiginda Türk
Standardlari Enstitüsü'nün garantisi altinda oldugunu ifade eder.

DiKKAT!
TS isareti ve yaninda yer alan sayi tek basina iken (TS 4600 gibi). mal11ulün Türk Standardina uygun
üretildigine dair üreticinin beyanini ifade eder. Türk Standardlari Enstitüsü tarafindan herhangi bir
garanti söz konusu degildir.

Standard/ar ve standardizasyon konusunda daha genis bilgi Enstitümüzden sag/anabilir.

TüRK STANDARDLARiNIN YAYiN HAKLARI SAKliDiR.

 Bugünku teknik ve uygulamaya dayanilarak hazirlanmis olan bu standardin. zamanla ortaya cikaci'ik
gelisme ve degisiklikiere uydurulmasi mümkün oldugundan ilgililerin yayinlari iziemelenni ve standardii.
uygulanmasinda karsllastlK!arl aksakliklari Enstitümüze iletmelerini nca ederiz

Bu standardi aiusturan Hazirlik Grubu üyesi degerli uzmanlarin emeklerini. tasariiar üzerinde gbr(is!errli:
bildirmek suretiyle yardi;oici olan biillTi. kamu ve özel sektör kuruluslari ile kisilerin degeri; Katkila: ini
sükrania ane:riz

Kalite Sistem Belgesi

imalat ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluslarin sistemlerini TS EN iSe 9000 Ka:ite:
Standardlari:ia uygun olarak kurmalari durumunda TSE tarafindan verilen belgedir.

Türk Standardlarina Uygunluk Markasi (TSE Markasi)

TSE Markasi. üzerine veya ambalajina konuldugu mallarin veya hizmetin ilgili Türk Standardina uygur,
oldugunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çiktiginda Türk Standardiari Eristiti..isü.nÜr,
garantisi alt,nda oldugunL, ifade eder.

, TSEK i

Kalite Uygunluk Markasi (TSE K Markasi)

TSE K Markasi. üzerine veya ambalajina konuldugu mallarin veya hizmetin henüz Türk Standardi
olmadigindan ilgili milletlerarasi veya diger ülkelerin standardlarina veya Enstitü tarafindan kabul edilen
teknik özelliklere uygun oldugunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çiktiginda Türk
Standardlari Enstitüsü.nün garantisi altinda oldugunu ifade eder.

DiKKAT!
TS isareti ve yaninda yer alan sayi tek basina iken (TS 4600 gibi). mamulün Türk Standardina uygun
üretildigine dair üreticinin beyanini ifade eder. Türk Standardlari Enstitüsü tarafindan herhangi bir
garanti söz konusu degildir.

Standard/ar ve standardizasyon konusunda daha genis bilgi Enstitümüzden sag/anabilir.

TüRK STANDARDLARiNIN YAYiN HAKLARI SAKliDiR.

IGS 91.100.15
- -- ----- TÜRK-- STANDARDi
-.-___o __.__ TS EN 12058!Subat 2007

Ön söz

Bu standard, GEN tarafindan kabul edilen EN 12058: 2004 standardi esas alinarak. TSE insaat ihtisas
Grubu'nca hazirlanmis ve TSE Teknik Kurulu'nun 27 Subat 2007 tarihli toplantisinda Türk Standardi
olarak kabul edilerek yayimina karar verilmistir

Bu standardda kullanilan bazi kelime ve/veya ifadeler patent haklarina konu olabilir. Böyle bir patent
hakkinin belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
iCS~11UUi~ i U~K--_._--------
Si ANDAkUl

Içindekiler

1 Kapsam 1
2 Atif yapilan standard ve/veya dokümanlar 1
3 Terimler ve tarifieri 2
3.1 Döseme plaklari ... . .:2
3.2 f.1erdivenplakiari ... .2
3.3 Döseme ve merdiven plaklarinin boyutlari :3
4 Gerek ler 3
4.1 Geometrik karakteristiklerle ilgili gerekler 3
4.2 Döseme ve merdiven plagi yapiminda kullanilacak dogal tas ile ilgili gerekler 6
5 isaretleme ve ambalaj lama 9
6 Uygunlu k degerlendirmesi 10
6.1 Genel kurallar : 10
6.2 Baslangiçtip deneyleri 10
6.3 Fabrika imalat kontrolü (FPC) .. .. 11
Ek A Nu mun e alma 13
Ek ZA (Bilg i için) Kaynakla r.. 24
ies
. 91.100.15
-- --- -- +.
TÜRK STANDARDi
--- TS EN 120?8/Sub~1 2007

Dogal tas mamuller - Döseme ve merdiven kaplama plaklari - Gerekler

1 Kapsam
Bu standard. döseme ve merdiven kaplamasi olarak kullanilacakdüz dogal tas plaklarin gerekli özelliklerini
kapsar. Bu standard mineral agregalari ve yapay aglomera tas malzemeler ile plaklarin dösenme islemlerini
kapsamaz.

2 Atif yapilan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda. tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diger standard ve/veya dokümanlara atif yapilmaktadir.
Bu atiflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmis ve asagida liste halinde verilmistir. Tarih belirten atiflarda
daha sonra yapilan tadil veya revizyonlar. atif yapan bu standarda da tadil veya revizyon yapilmasi sarti ile
uygulanir. Atif yapilan standard ve/veya dokümanm tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standard in en son
baskisi kullan ilir. .
EN, IEC, iso Adi TS No 11 Adi
vb.No (ingilizce) (Türkçe)
i
EN 1925 Natural stone test methods - TS EN 1925 Dogal taslar - Deney metotlari - !
Determination of water absorption Kilcal etkiye bagli su emme
coefficient by capillarity katsayisinin tayini i

EN 1936 Natural stone test methods -
Determination of real density and
apparent density. and of total and
open porosity
EN 12371 Natural stone test methods -
Determination of frost resistance
EN 12372 Natural stone test methods -
Determination of flexural strength
under coneentrated load
EN 12407 Natural stone test methods -
Petrografie examination
EN 12440 Natural stone - Denomination
criteria
EN 12524 Building materials and products -
Hygrothermal properties - Tabulated
desian values
EN 12670: Natural stone - Terminology
2001
EN 13161 Natural stone test methods -
Determination of flexural strength
under constant moment
EN 13373 Natural stone test methods -
Determination of geometrie
characteristics on units
EN 13501-1 Fire classification of construction
produets and building elements -
Part 1: Classification using test data
from reaction to fire tests
EN 13755 Natural stone test methods -
Determination of water absorption at
atmospheric pressure
TS EN 1936 Dogal taslar - Deney metotlari -
Gerçek yogunluk. görünür i
yogunluk, toplam ve açik i
i
gözeneklilik tayini
TS EN 12371 Dogal taslar - Deney metotlari -
Dona dayanim tayini
TS EN 12372 Dogal taslar - Deney metotlari -
Yogun yük altinda bükülme
dayanimi tayini
TS EN 12407 Dogal taslar - Deney metotlari -
Petrografik inceleme
TS EN 12440 Dogal taslar - isimlendirme
kriterleri
TS EN 12524 Bina malzemeleri ve mamulleri -
hidroisil özellikler -
çizelgelestirilmis tasarim degerleri
TS 5694 EN Dogal taslar - Terimler ve tarifler
12670
TS EN 13161 Dogal taslar - Deney metotlari -
Sabit moment altinda egilme
dayaniminin tayini
TS EN 13373 Dogal taslar - Deney metotlari -
Dogal tas mamullerinin geometrik
özelliklerinin tayini
TS EN 13501-1 Yapi mamulleri ye yapi elemanlari.
yangin siniflandirmasi - Bölüm 1:
Yangin karsisindaki davranis
deneylerinden elde edilen veriler
kullanilarak siniflandirma
TS EN 13755 Dogal taslar - Deney metotlari -
Atmosfer basincinda su emme
tayini

1) TSE Notu: Atif yapilan standardlarin TS numarasi ve Türkçe adi 3. ve 4. kolonda verilmistir. . isaretli
olanlar bu standardin basildigi tarihte ingilizce metin olarak yayimlanmis olan Türk Standardlaridir.
 ies 91 100 15 TURY- STANDARDi

-
i EN,IEC,iso ! Adi TS No Adi
i
i vb.No! (ingilizce) Türkçe)
~
i

. EN 14157 i Naturalstone test methods -

iTS EN 1415r . Dogal tas - Asinma direncinin
,
i !Determination of abrasion ! tayini
ii !resistance
.
i
J
i EN 14066 : Natural stone test methods - Dogal taslar - Deney metotlari -
Ii Determinationofresistance to : TS EN 14066
! ! I Termal sok etkisiyle yipranmayi'!
! a ein b thermalshock ! direncin tayini
i EN 14231 Naturalstone test methods - ! TS EN 14231 .Dogal taslar - Deney metotlari -
i Determination of the slip resistance Pandül deney donanimiyla kayma
i by means of the pendulum tester direncinin tayini
!EN ISO 12572 Hygrothermal performance of iTS EN iso Binalarda kullanilan malzemelerin
! building materials and products - i 12572" ve ürünlerin higrotermal
!

i
Determination of water vapour
transmission properties (iSO 12572: i
i , performansi - Su buhari aktarimi
özelliklerinin belirlenmesi
2001 ) i
Not - rJladde 2'de verilenlere ilave olarak bilimsel çalismalarda kullanilabilecek baska standardlai da
mevcuttur. Ancak bahsedilen bu standardlar. bu standard kapsaminda olan uygulamalarda geçe~i!
degildir.

3 Terimler ve tarifieri
Bu standardin amaci bakimindan. EN 12670'te verilenlerle birlikteasagidaki terimler ve tarifleri uygulanir

3.1 Döseme plaklari

Anmakalinligi>12 mm olmaküzere. kesme veya yarma yoluylaelde edilen. düz dogal tas parçasi. Bu ta:?
eleman yapiya harç. yapistiiiC: veya diger mesnet elemanlari yardimiyla yerlestirilir.

Not - Harç.EN998-1'de. yapistiricilar ise EN 12004'de tarif edilmistir.

3.1.1 Süpürgelik
Anma kalinligi> 12 mm olmaküzere, kesme veya yarma yoluylaelde edilen, düz dogal tas parçasi. Bu tas
eleman duvarinher birtarafini.çevreleyendöseme olarakve duvara temas edecek sekildeyerlestirilir.

3.2 Merdiven plaklari

Anma kalinligi>12 mm olmak üzere. kesme veya yarma yoluyla elde edilen. düz dogal tas parçasi. Bu tas
eleman merdiven basamaginin yatay (üst) veya düsey (riht) kismina yerlestirilir.

$ekil1 -Döseme plc'!iklarininboyutlari

ies 9i i0Ci iS ,"(.iRK STAi~üi-Rüi
__~. .-.,
i ..) Ci\: .
~_""r
L~JJ();~I
,""
;;,rH
'........
L ','l

3.3 Döseme ve merdiven plaklarinm boyutlari

3.3.1 DÖSE:me piaklar;n in boyutlar i uzunluk i. genislik b ve kaiinlik d dir Boyuliijr vE:rilen bu 511ayla vl'
milimetre olarak verilir (Sekil 1).

3.3.2 Merd:ven plaklarinin boyutlari. basamak yÜzeyi ve riht için. uzunluk i genisiit-: b ve kalmlik ddii
Boyutiar vE:rilen bu sirayia ve milimetre olarak verilir (Sekil 2).

Açiklamalar
1 Basamak yüzeyi
2 Riht

Sekil 2 - Merdiven plaklarinin boyutlari

4 Gerekler
4.1 Geometrik karakteristiklerle ilgili gerekler
4.1.1 Genel
Bütün ölçme islemleri. EN 13373'e uygun sekilde yapilmali ve her bir birimde ölçülen degerlerin tamami
gerekli toleranslar içerisinde kalmalidir,

4.1.2 Kalinlik gerekleri

Anma kalinligindan sapma, Çizelge 1'deverilen degerleriasmamalidir.

Çizelge 1 - Boyut ve biçim toleransiari

Anma kalinligi Tolerans

. --------_.__.. mm
12 < anma kalinligi :s 15 :: 1.5 mm
..15 < anma kalinligi~. 30 :: % 10 mm
'- 30 < anma kalinligi ~ 80 ::-3 mm
. ~~ma kalinligi > 8~ :i 5 mm

imalatçi tarafindan daha küçük toleranslar beyan edilebilir.

 -r r-. i ...,,",f"I'-(".,~. i i "",r-,,\-:,
leS Sn iüü i5 ,GRi< 5,Ai-.jDARüi i...;" ~i" .,U..JUh..)4.tL)("JI ~VV'

Not - Plagin yapistirlGI veya ince tabaka harci kullanilarak yerle~tirilmesi halinde daha Kiicük toleransin:ii
gerek duyuiabilir.

Döseme ve merdi'iienler için gerekli plak kalinligi. yapisal analizlerle veya tasin, teknik ve fiziksel özelliKleri
ve tasarlanan uygulama göz önünde bulundurularak belirlenmelidir

Görünür kenarlarin kalinliklari ölçülmelidir

Yarik/oyuk yüzeye sahip dogal taslar icin Çizelge rde verilen toleranslar uygulanmamali. kalrnlik tolerans;
imalatci tarafindan beyan edilmelidir

4.1.3 Yüzey düzlügü ile ilgili gerekler

Yüzeyindüzlükten sapmasi (dogal sekillioyuklarasahip yüzeylerhariç). plak uzunlugunun% O.2'sinden ve
3 mm'den fazla olmamalidir.Dogal sekilde olusmus oyuklarasahip yüzeylerdekidüzlüktensapma toleransi
imalatçi tarafindan beyan edilmelidir .
4.1.4 Uzunluk ve genislik ile ilgili gerekler
Uzunluk veya genislik. Çizelge 2'de verilen anma degerlerine. verilen boyutlarina ait toleranslar araliginca
kalmalid ir.

Çizelge 2 - Uzunluk ve genislik toleransiari

Anma uzunlugu veya genislik < 600 '" 600

r"'im

Kesilmis kenarlarin kalinligi ~ 50 mm ::i::1 mm = 1.5 mm

Kesilmis kenarlarin kalinligi> 50 mm =2mm =3mm

imalatçi tarafindan daha küçük toleranslar beyan edilebilir.

4.1.5 Köse açilari ve özel sekillerle ilgili gerekler

Herhangibir noktadakiizinverilebilirtolerans, Çizelge 2'de belirtildigigibiolmalidir(Sekil3).

Her bir plagin köse açisi. kararlastirilan geometriye uygun olmalidir. Özel sekilli olan veya düzgün sekiili
olmayan parçalar. gereken sekle uygunluk açisindan bir sablon kullanilarak kontrol edilmeli. herhangi bir
noktadaki izin verilebilir tolerans. Çizelge 2'de belirtilen toleransiari asmamalidir (Sekil 3).

imalatçi tarafindan daha küçük toleranslar beyan edilebilir.

2
.- .._UU~ \ .:-::-:''::77°'.-

i
. . _..
_'-._ - _.0
.._m.. i 1
J ,.. u.. u__i~

i i!
_0.--:
i : i
. _.. _ o_~..",,,,,,o
i .

2.. 1 ': .. . . _._. . _ . . . ! N

i ; -- -- nu u __ __ __ .. . _. ! ,
i

,.. l_~J

Açiklamalar
1 Anma bÜyüklügü
2 Plak kenarlari. Çizel ge 2'ye göre uzunluk ve genislik toleransiarini belirten iki noktali çizgi ile gösterilen
sinirlar içerisinde olmalidir.

Sekil 3 - Köse açilarindaki toleransa ait örnek

!es S1 100 15 TURK STANDJ..RDI

4.1.6 Dö~eme ve merdiven plfiklarinin ticari boyutlari

Ticari boyutlarda. plagi cevreleyen muhtemel en küçük dikdörtgenin alan i esas alin ir ve metrekare cinsinden
yüzde bir hanesine yuvarlatilarak verilir

4.1.7 Yüzey gerekleri

4.1.7.1 Genel
YÜzeyi~lemleri.modüie, dö~emeve merdivenkenarina kadar üniform~ekilde devam ettirilmelidir

Bazi tip taslardaki yüzey islemleri. delik. kusur veya çatlaklarda. yama. dolgu veya benzeri diger
malzemelerin kullanilmasini ihtiva edebilir. Bu islemler, normal sartlarda uygulanan islemlerin bir parçasi
kabul edilir. Bu gibi durumlarda. islem tipi ile kullanilacak ilave malzemeler beyan edilmelidir

4.1.7.2Yüzeylerin isJem sonrasi gerekleri

Yüzeyler. belirlenmis yüzeyi temin edecek sekilde islenmeli ve bu islemler sonucunda nizami görüntüye
sahip olmalidir (Madde 4.2.3'te verildigi gibi. numunelerle kiyas yapilmalidir). Müsteri ile tedarikçi daha önce
saglanan örnekler üzerinde anlasmis olmalidir.

Not 1 - Asindirma yoluyla elde edilen yüzeylere örnekler asagida verilmistir:

Asindi!"ilarak nazirianmis çok pürüzlü yüzey. örnek olarak tane büyüklügü F 60 oian esindirm3 diski i!e
olusturulmus yüzey.
Asindirilarak hazirlanmis orta derecede pürÜzlü yüzey. örnek olarak tane büyüklügÜ F 120 olan
asindirma diski ile olusturulmus yüzey.
Asindirilarak hazirlanmis az pürüzlü yüzey. örnek olarak tane büyüklügü F 220 olan asindirma diski ile
olusturulmus yüzey.
Mat yüzey. örnek olarak tane büyüklügü F 400 olan asindirma diski ile olusturulmus yüzey.
Yüksek derecede cilali yüzey. örnek olarak cilalama diski veya keçe ile olusturulmus yüzey.

-
Not 2 Darbe aleti kullanilarak elde edilen yüzeylere örnekler asagida verilmistir:

Murçla düzeltilmis yüzey'. (EN 12670 Madde 2.3.S'e bakilmalidir).

Tiraslanmis yüzey: Nokta darbeli keski ve ahsap/plastik basli veya oluk (yiv) makinasi kullanilarak
olusturulmus yüzey.
Damarli yüzey: Çeneli keski (yüzeyi pürüzlendirmek için kesme kenarinda degisik büyüklükterde birkaç
dis bulunan darbe aleti) veya ölçekli çizik atma makinasi ile olusturulmus yüzey.

Not 3 - Diger yüzey islemleri ile elde edilen yüzeylere örnekler asagida verilmistir:

Alevle perdahianmis yüzey"', (EN 12670 Madde 2.3.22'ye bakilmalidir).

Kumla perdahianmis yüzey (EN 12670 Madde 2.3.46'ya bakilmalidir).
Su jeti ile sekil verilmis yüzey: desenli mat yüzey. yüzeye basinçli su jeti uygulanarak olusturulmus
yüzey.
Makina ile perdahianmis yüzey (EN 12670 Madde 2.3.54'e bakilmalidir),
Yarilma suretiyle elde edilen perdahii yüzey, giyotin veya keski ile yarilarak olusturulmus pürüzlü yüzey

. Murçla düzeltilmis (kare basli. piramit sekilli birkaç darbe disi veya ucu bulunan. yüzeyleri pürüzlendirmede
kullanilan darbe aleti) veya murçlu düzeitme makinasi (havali murçla düzeltmeyi destekleyen. döner bandi
ve asma kirisib~!ur:3n !~ak:n3).

.. Tasa, yüksek sicaklikta alev kullanilarak isii islem uygulanmasi yoluyla elde edilen yüzey dokusu.

Kum jeti ile yüzeye püskürtülen kum veya diger asindirici taneli malzeme darbeleri .ile olusturulan mat
yüzey.

Bu terim asagida verilen iki farkli anlamda kullanilmaktadir:

1) Aletlerle. mekanik yüzey islemleri ile hazirlanan yüzey.

2) Alet izlerinin belirgin oldugu giydirilmis yüzey.
ies ~1 lüU 1':> i UkK ~-i ANDAROi T S Er~ 1Lu5e!~lI!)iit .!fJij (

4.2 Döseme ve merdiven plagi yapiminda kullanilacak dogal tas ile ilgili gerekler

4.2.1 Genel
Tas malzemelerdeki dogal degisimler nedeniyle. beyan degerlerinden sapmalar meydana gelebilir. Tas ham
maddesinin karakteristiklerindedegisiklik meydana getirebilecek islemlerin uygulanmasi halinde (islem
tipinden veya delik. kusur veya çatlaklarda. yama. dolgu veya benzeri diger malzemelerin kullanllmCisl
nedeniyle ortaya çikan sonuçlar). bu standardda önerilen karakteristiklerin belirlenmesinde. uygulanan bu
islemler dikkate alinmalidir

Bu standardda önerilen veya kullanim sartiarina atifta bulunulan hallerde. asagida verilen özellikler beyan
edilmelidir.

4.2.2 Petrografik tanimlama

Petrografik tanim daima. EN 12440'a göre (bilinen ismi. petrografik sinifi. tipik renk ve alindigi yer
belirtilerek)beyan edilmelidir .

Petrografik isim EN 1240Tye göre beyan edilmelidir.

4.2.3 Yüzey görünüsü

4.2.3.1 Genel
Buözellikdaima beyan edi!melidir.

Dogal tasin rengi. damarianmasi. dokusu vb. gözle belirlenmelidir Gözle belirleme islemi. ayni tasin. genei
görünüs tan imina uygun referans numuneleri ile kiyaslama yoluyla gerçeklestirilmeiidir

Referans numuneler tedarikçi tarafindan saglanmalidir

4.2.3.2 Referans numune takimi, gözle muayene ve kabul kriterleri

Referans numune takimi. islenmis yüzeyin genel görünüsünü ifade etmeye yeterli büyüklükte olan, .yeterli
sayida dogal t.as parças!ndan meydana gelmelidir Her bir tas parçasinin boyutlari. asgari 0.01 m" (tipik
deger. 0.01 m" - 0.25 m" arasinda yüzeyalanidir ancak daha büyük alan da kullanilabilir) olmali ve renk.
damarlanma sekli. fiziki yapi ve yüzey bakimindan görünüsteki degisim araligini ihtiva etmelidir. Referans
numune takimi özellikle. tasin. cam birlesim yeri. lekeler, travertenlerde bosluklar. mermerde erime
bosluklari, kristal damarlar. pas lekeleri. jeodlar (kristalli kovuk). lensler vb. özel karakteristiklerini
göstermelidir.

Referans numune takimini olusturan parçalar arasinda ve referans numune ile teslim edilen dogal tas mamul
arasinda tipatip aynilik (üniformluk)beklenmemelidir. Dogal farkliliklardaima olusabilir.

Dogal tasa uygulanan islemlerde, delik. kusur veya çatlaklarda. yama. dolgu veya benzeri diger-malzemeler
kullanilmissa. referans numune takimini olusturan elemanlarda da ayni yüzey görünüsünü yansitan benzer
özellikler bulunmalidir.

Referans numunelerde bulunan karakteristiklerin tamami. tasa ait tipik özellikler olarak kabul edilmelidir.
Yariklar. asiri derecede yogun ve tasin tipik karakterini bozacak ölçüde olmamasi sartiyla. mamulün
reddedilme nedeni olmamalidir.

imalatç: vey;:. tedôrikçi"j" <:id;ve adresi i:e tasin ~1i1adde4.2.2'ye göre petrografik tanimi. referans numune
üzerinde gösterilmelidir.

Referans numuneler ile mamulden alinan numuneler. her ikinumune takiminin alt alta konulmasi ve bunlarin
normal gün isiginda iki metre mesafeden gözlenmesi sonucunda. tas karakteristiklerinde tespit edilen
görünür farkliliklarin kaydedilmesi yoluyla kiyaslanir (Sekil 4).
 ies 91 100.15 TÜRK
_. -
~
STANDARDi
--- ._-- TSJ=N 12058/-SUD<!t 2007

~-- 0___.

-_....-..
.....-.- ....-
--- ..-

it

Açiklamalar
1 Referans numuneler
2 Mamul numuneler
3 Gün isigi

-
Sekil 4 Referans numuneler ile mamul numunelerin kiyaslanmasi

t 4.2.4 Egilme dayanimi

Bu özellik daima beyan edilmelidir.

Egilme dayanimi, EN 12372 veya EN 13161'de verilen deney metoduna göre tayin edilmeli ve ortalama
deger, beklenen en küçükdeger ve standartsapmadegeri beyan edilmelidir.

Not- EN 12372 veya EN 13161'de tarif edilen tanimlama deneyi, genellikle CE isaretlemesi amaciyla
yapilir. Ancak, teslim edilen mamulün yüzey durumunun bilinmesi halinde deney, bu yüzey üzerinde
EN 12372 veya EN 13161'de tarif edilen teknolojik deneylere göre yap ilabilir.

4.2.5 Yapisma (adezyon) bag dayanimi

Bu özellik plaklarin dösenmesinde görevalanin sorumlulugundadir. Yapisma bag dayanimi degeri, kaplama
tabakasinin sartlari, yapistirici/harç tipi ve yapistirilan yüzeyin durumuna baglidir. Sorumlu sahis, mevcut
milli uygulama kurallarina uymalidir.

4.2.6 Atmosfer basincinda su emme

Bu karakteristik daima beyan edilmelidir.
ies 91 100.15 . -~--'--'-

Açiklamalar
1 Referans numuneler
2 Mamul numuneler
3 Gün isigi

-
Sekil 4 Referans numuneler ile mamul numunelerin kiyaslanmasi

4.2.4 Egilme dayanimi

Bu özellik daima beyan edilmelidir.

Egilme dayan imi, EN 12372 veya EN 13161 'de verilen deney metoduna göre tayin edilmeli ve ortalama
deger, beklenen en küçük deger ve standart sapma degeri beyan edilmelidir.

Not- EN 12372 veya EN 13161'de tarif edilen tanimlama deneyi, genellikle CE isaretlemesi amaciyla
yapilir. Ancak, teslim edilen mamulün yüzey durumunun bilinmesi halinde deney, bu yüzey üzerinde
EN 12372 veya EN 13161'de tarif edilen teknolojik deneylere göre yapilabilir.

4.2.5 Yapisma (adezyon) bag dayanimi

Bu özellik plaklarin dösenmesinde görevalanin sorumlulugundadir. Yapisma bag dayanimi degeri, kaplama
tabakasinin sartlari, yapistiricilharç tipi ve yapistirilan yüzeyin durumuna baglidir. Sorumlu sahis, mevcut
milli uygulama kurallarina uymalidir.

4.2.6 Atmosfer basincinda su emme

Bu karakteristik daima beyan edilmelidir.

Atmosfer basincinda su emme, EN 13755'te verilen deney metodu kullanilarak tayin edilmeli ve deney
sonucu da ayni standardda belirtilen sekilde beyan edilmelidir.
 TÜR,':' 3T ':',i~DARDi

4.2.7 Yangina tepki

Bu karakteristik daima beyan edilmelidir.

96/603/EC no'lu Komisyon kararina göre. dogal taslar. asagida verilen istisnalar disinda. Yangina Tepki
Sin ifi A1 e dahil kabul edilir
Kütlece veya hacimce. en gayri müsait durumu olusturuyorsa. ''l'01'den daha fazla asfalt ihtivi'i eden
dogal taslar ile kullanim yerinde yangina maruz kalma sartlarina tabi dogai taslar. yangina tepk,
bakimindan deneye tabi tutulmali ve EN 13501-1'e göre siniflandirilmalidir
Dogal tasta: delik. kusur veya çatlaklarda. yama dolgu veya benzeri diger organik malzemeler kÜtlece
veya hacimce. en gayri müsait durumu olusturuyorsa, % 1'den daha fazla kullanilmis ve bu Wi islerne
tabi tutulmus olmalidir. Kullanim yerinde yangina maruz kalma sartlarina tabi bu dogal taslar yangina
tepki bakimindan deneye tabi tutulmali ve EN 13501-1'e göre siniftandirilmalidir

4.2.8 Kapiler etkiyle su emme

Bu karakteristik. yapi elemanlarinin. üzerinde s.ubulunabilecekyatay yüzeylerinde kullanilacak dösE:meve
merdivenplaklarina benzersartlardaoldugu gibi. istenildigindebeyan edilmelidir.

Kapiler etkiyle su emme. EN 1925'te verilen deney metodu kullanilarak tayin edilmeli ve deney sonucu da
ayni standardda belirtilen sekilde beyan edilmelidir.

Gözenekliligi % 1'den daha küçük olan taslarda bu deney yapilmaz.

4.2.9 Görünür birim hacim kütlesi ve gözeneklilik

Bu karakteristik daima beyan edilmelidir.

Görünür birim hacim kütlesi ve gözeneklilik EN 1936'da verilen deney metodu kullanilarak tayin edilmeli ve
deney sonucu da ayni standardda belirtilen sekilde beyan edilmelidir.

4.2.10 Don etkisine dayaniklilik

Bu karakteristik mevzuat gereklerine veya talep halinde beyan edilmelidir (örnegin mamulün donma -
çözülme çevrimlerine maruz kalmasinin beklendigi yerlerde).

Don etkisine dayaniklilik. EN 12371'de verilen deney metodu kullanilarak tayin edilmeli ve deney sonucu
asagida belirtilen sekilde beyan edilmelidir:
48 adet donma - çözülme çevrimi uygulandiktan sonra ortalama egilme dayanimindaki degisme olarak
veya
Çatlak. kopma vb. olusmasi (baslangici) için gerekli çevrim adedi olarak.

Donma - çözülme çevrimlerine maruz kalmayan yerlerde kullanilacak plaklarin donma - çözülmeye direnci.
"performans belirlenmedi - NPD" olarak kaydedilmelidir.
Bazi özel kullanim yerleri için. su içerisinde donma, düsük sicaklikta donma veya deney numunelerinin
bosluksuz silisli granüler malzeme içerisine gömülerek deneye tabi tutulmasi veya farkli sayida çevrim
uygulanmasi gibi farkli deney çevrimlerinin kullanilmasi uygun olabilir. Bu gibi durumlarda. milli sartname
veya standardlar uygulanabilir. Ancak. bu degisimler deney raporunda veya mamul isaretinde belirgin sekilde
beyan edilmelidir.

Not 1 - Tas seçimi. iklim bölgesi ve/veya uygulama kurallarina baglidir.

Not 2 - Egilme dayanimi ortalama degerinde % 20'den daha az düsme meydana geliyorsa. ~ogal tastaki
degisebilirlik nedeniyle bu düsme önemli olarak kabul edilmemelidir.'

Not 3 - Binaya dösenmis tas mamulde olusabilecek don hasari, kullanim yerinde geçerli iklim sartlari. tasin
binadaki konumu (konum. doygunluk derecesini belirler) ve binanin tahmini hizmet verme süresi ile
ilgilidir. Bu nedenle her Ülke. milli bilgi ekinde. laboratuvarda teknolojik deney için uygulanacak
donma - çözülme çevrim adedini tayin için kullanilabilecek yöntemi vermeyi uygun görebilir. Bu
çevrim adedi özel bir proje için uygun olur ve deney sonuçlarinin yorumlanmasinda da kilavuz
olarak yardimci olur. .
iCS9ii,jc' j:, TuRi'\ s TANü;:'.Rüi

4.2.11 Isli soka direnç

Bu karakteristik. ilgili mevzuat gereklerine tabi oldugu yerlerde kullanilacak elemanlar icin ~)E:yanedilmelidir
Isii cevrim etkilerine direnç. EN 14066'da verilen deney yöntemi kullanilarak tayin ediimEdi ve kÜtle VE:
dinamik e!astisite modülündeki degisim olarak ayni standarda göre beyan edilmelidir

Kritik isii c.evrime maruz kalmayan bölgelerde kullanilacak plaklar icin isii direnc "performans belirlenmedi.
NPO" olarak kaydedilmelidir.

4.2.12 Su buhari geçirgenligi

Bu karakte~istik. talep üzerine (örnegin plagin buhar kontrolü gereklerine tabi yerlerde ku!ianilmasi ve ha/(;
veya yapistirici ile sabitlenmesi halinde) talep üzerine beyan edilmelidir.

Su buhari geçirgenligi. EN 12524'te yer alan çizelgelerdeki degerlere atifta bulunularak verilmelidir

4.2.13 Asinma direnci

Bu karakteristik. daima beyan edilmelidir (süpürgelik ve riht hariç).

Asinmaya direnç. EN 1415Tde verilen deney metodu kullanilarak tayin edilmeli ve deney sonucu da ayni
standardda belirtilen sekilde beyan edilmelidir.

4.2.14 Kayma direnci

Bu karakteristik. döseme ve merdivenlerde kullan ilacak (süpürgelik ve riht hariç). kayma sartlarina tabi
plaklar için veya talep üzerine ve EN 13373'e göre ölçülen yüzey pürüzlülügünün 1 mm'den daha küçDk
olmasi halinde beyan edilmelidir.

Kaymaya direnç. EN 14231'de verilen deney metodu kullanilarak tayin edilmeli ve deney sonucu da ayni
standardda belirtilen sekilde beyan edilmelidir.

Deney sonuçlarinin. döseme ve merdivenlerde kullanilacak plaklarin. kayma direnci bakimindan yetersiz
oldugunu göstermesi halinde. bu özelligin iyilestirilmesi için yeterli tedbirler alinmalidir. Bu tedbirler. yüzeyin
yeniden islenmesi veya lastik profiller. zimpara seritler. metal çubuklar veya benzeri gibi kaymayi önleyici
mamullerin yerlestirilmesiyle alinabilir.

4.2.15 Dokunulabilirlik
Bu karakteristik. mevzuat gereklerine tabi döseme ve merdivenlerde kullanilacak plaklar için veya talep
üzerine beyan edilmelidir. Dokunulabilirlik, yüzey islemleri yoluyla elde edilen yüzey yivlerinin tanimlanmasi
ile ifade ediiir.

Not - CEN/TC 178. dokunulabilirlik özelligine sahip kaplama elemaninin yü~ey indikatörleri için gerekli
özellikleriyleilgili bir standardtasarisi hazirlamaktadir. Bu standard tasarisinin son sekli 30 Kasim
2003 tarihli "CEN/TC 178M1G5 N 29 - Specificationfor tactile paving surfaceindicators" dir.

5 isaretlerne ve ambalajlama
Asagida verilenler, asgari tanimlama amaciyla her ambalajda bulunmalidir:
a) Dogal tasin EN 12440'a göre petrografik tanimi,
b) Döseme ve merdiven plaklarinin miktari ve boyutlari,

Asagida verilen bilgilerin de bulunmasi önerilir:

c) Döseme ve merdiven plaklarinin kütlesi,

d) Ambalajin boyutlari ve kütlesi.

Bu bilgiler. etikette. ambalajda veya mamulle birlikte verilen ticari dokümanda verilmelidir.

Her bir plak için tanimlayici bilgilendirme sistemi kullanilabilir. Bu durumda her bir tas açikça isaretlenmelidir.
isaretleme genellikle alfanumerik kodlardan veya sembollerden olusur (örnegin yerlestirmede düzgün
oryantasyon tanimi için).

Döseme ve merdiven kaplama plaklari ambalajlama öncesinde.temizlenmelidir.

,A,mbalaj: tasima ve nakliye ile depolama sirasinda, ambalajlanmis taslara yeterli koiu:n:i saglamalidil.
Ambalaj içinde plaklarin oynamasi. her bir parça korunakli yerlestirilerek önlenmelidir.
iCS 9i iGG iS

Ambalajlar:tasima ve kaldirmatertibatlari dikkatealinarak uygun kütle ve boyutta olmalidir. Ambalajin list Vf::
alti tarafi ile muhtemel depolama sekilleri belirtilmelidir. Tedarikçi. islak veya kuru sartlarda ambalajlanan
malzemeler ile meydana gelen kirlenmeye karsi önlem almalidir.

Pasianabilir ambalaj ve bag malzemesi kullanilmamalidir. CHalanmis hassas yüzeyler. uygun sekilde (plastik
lolyo gibi malzemeler kullanilarak) korunmalidir. Kostik özellige sahip mamuller kullanilmamalidir

6 Uygunluk degerlendirmesi
6.1 Genel kurallar
Bu standardda verilen gereklere ve beyan edilen degerlere veya yangina tepki sinifina uygunluk. baslangic
tip deneylerinin uygulanmasi yoluyla gösterilmelidir. ilave olarak imalatçi. sürekli bir fabrika imalat kontrol
sistemi (FPC) uygulamali ve sonuçlari en az bir sonraki kontrole kadar muhafaza etmelidir.

6.2 Baslangiç tip deneyleri

Dogal tas mamullerin Çizelge 3'te verilen baslangiç tip deneyleri. asagida verilenlei'e uygulanmalidir:
Bu standardin ilk uygulanmasinda veya yeni tipte bir tasin imalati baslangicinda.
Malzemede. gözle veya FPC sonuçlarinda meydana gelen önemli degisikliklerle belirgin bir fark ort3J'a
çiktiginda.

Bu standarda uygun sekilae daha önce yapilmis deneyler (ayni tipte tas. ayni deney metodu ile ayni özelligiri
ölçülmesi ayni numune alma isleminin kullanilmasi ve ayni uygunluk sisteminin onaylanmasi yoluylö)
dikkate alinabilir.

Beyan degerleri. blok veya ham döseme plaklari ile birlikte verilen deney raporlari ile desteklenebilir. Ancak
bu deneylerin. bu standardda verilen gerekler ve deney metotlari uygulanarak gerçeklestirilmis olmasi
gerekir.

Seçilmis deney sonuçlari. Madde 4.2'ye göre ifade edilmelidir.

Çizelge 3 - Döseme ve merdiven plaklarinin. baslangiç tip deneylerine tabi tutulacak özellikleri

Uygulanabilecek Özellikler i nitelikler Deney metodunun yer aldigi

Madde No'su a standard

özeneklilik
i
00 00_001

._-_._-_.

ihtiyaç duyulduguna için bu maddelere:

 ._r-'"''',,''~r -.-1..,".' _-r,...r-., r-.. _. "' rn ,,... i , ",..,-
1.__-..J :;, 1 . Ij',J i..) i U"i" .::> i f".I'jLJMr\LJI i -..J Li,", i LVJV',-?lUJC21 LUV:

6.3 Fabrika imalat kontrolü (FPC)

6.3.1 Bir :abrika imalat kontrol sistemi (FPC) kurulmali Vf: bu sistem yazili hale getirilmelidir Fabrika irni1I~!:
kontrol sistemi. imalatin dahili kontrolü için prosedürleri ihtiva etmelidir. FPC esnasinda yapilan deney
sonuçlari. piyasaya sürülen mamulün bu standarda ve imalatçinin beyan degerlerine veya Madde 4.1 \'1,:
Madde 4.2 de verilen siniflara uygun olmalidir

Tasa uyguianan islemin. tamamlanmis mamul özelliklerinde. baslangiçtaki özelliklere göre degisimler
olusturma ihtimali olmasi halinde (islem tipinin sonucu olarak veya delik. kusur veya çatlaklarda. yama ..dolgu
veya benzeri diger maizemeler kullanilmasi nedeniyle) bu durum. FPCde bu standardda önerilen sekilde
dikkate a!inmalidir

6.3.2 Dahili kontrol: düzenli muayene. kontrol ve deneyler ile sonuçlarin girdi malzemeler. donanim. imalat
.
islemi ve tamamlanmis mamulü kontrol için kullanilmasini kapsamalidir

6.3.3 Deneyler ve kontrol muayeneleri, Çizelge 4'e uygun olmalidir FPC esnasinda yapilan deneylerin
sonuçlari. fJ1adde4.1 ve Madde 4.2"ye göre beyan edilen gereklere uygunlugu göstermelidir

Çizelge 4. Fabrika imalat kontrolünde kontrol sikligi

Uygulanacak Kontrol Deney metodunun yer

Kara kteristi kler
Madde no su : s!kligi aldigi Standard
.._-_._--
4.1 Geometrik karakteristikler Her imalat EN 13373
4.2.3 GörÜ!1Üs partisinde a 'Gözle
4.24 Egilme dayanir,)i : FPC EN 12372 veya EN 13161
4.2.5 Su emme: sistemine EN 13755
göre. Ancak
ve/veya ve/veya en az iki : ve/veya
4.2.9 Görünür birim hacim kütlesi ve gözeneklilik c yilda bir kez . EN 1936
4.2.2 Petrografik muayene d ; EN 12407
4.2.7 Yangina tepki ~ i EN 13501-1
i
4.2.8 Kapiler etkiylesu emme d FPC , EN 1925
i

4.2.10 sistemine
Don etkisinedayaniklilik d
i göre.Ancak
i EN 12371,
4.2.11 Isii soka direnç: en az on
i EN 14066
i

4.2.12 Su buhari geçirgenligi d i yilda bir kez i EN 12524 ve/veya

i EN ISO 12572
4.2.13 Asinma direnci c i EN 14157
4.2.14 Kayma direnci i EN 1423'1
i Ti i
i~ 4.2.15 Dokunulabilirlik i uzerine
..a ep i,>Gözle. .
i a imalat partisinin boyutlari veya büyüklügü, günlük imalat miktari. sevk edilecek parti adedi. sevk mesafesi
: dikkate alinarak imalatci tarafindan belirlenmelidir. .,
i [, Sadece deney gereke~ yerlerde. _
: ': Hangi karakteristigin beyan edilecegine karar vermek için bu maddelere basvurulmalidir. .
L c ilk malz~_f21ede yapilan deney. mamul için de geçerlidir. imalatçi bu deneyi dikkate alabilir.. _"__.________
ies
- 91.100.15
- - _.- TÜRK STANDARDi
._-------- __TS EN 1205~/.s-~~.a_!.?00Z

6.3.4 imalatçinin kayitlarinda en az asagida verilenler yer almalidir:

a) Deneye tabi tutulan mamulün tanimi,

b) Numune alma bilgileri:

Numunenin alindigi tarih ve yer,

Numunenin alindigi imalat partisinin tanitimi,
Numune alma sikligi,
Numune takimi adedi ve her numune takimindaki numune adedi.

c) Uygulanan deney metodu,

d) Uygulanan deneylerin sonuçlari,
e) Cihazin kalibrasyon kayitlari.
 i~

Ek A

Numune alma

.4.1 Genel
3u Ek'te vcakiardan fabrikalardan ve binalardan dogal tas numunesi alinmasinda uygulanacak melotl"i
..eriim:stii ~esl;; i ed ep jrJga! tas mamullerin binaya yeni uygulanmis simas! r!fj!inde [Jina':i2:rl :;U:Tll:r,(~
a!inmasi gE:rekii o!abii i'

Numune ainmasinda. harman in ortalama özelliklerini ve harmani olusturan mamullerdeki degisimleri teinsi:
eden seri r,umune takimi olusturulmasi amaclanmistir.

Tarif ediler. numune aiITlametotlarinda. yazili prosedürler esas alinmistir. Bu Ek'te tarif edilen numune alm2
metodu. bina'ar 'Je insaat mühendisligi amaçlari ile sinirlandirilmistir

Bu standardda 'Jerilen numune alma islemlerini uygulayacak olanlarin gerekli sekilde egiti!rnesi önemlidir

Anlasmazlik durumunda veya deneylerin birden fazla organizasyon tarafindan yapilacag! durumlarda 'içi.!:
bütün taraT;ara. numune aiinmasini gözlemleme firsati verilmeli ve taraflar. a!inacak nUIT'une bölümü ace(j:
hak~;inda ::ut2~2kata':=,ri,!s olmalidir

A.2 Numune alma prensipleri

Bir deneyden güvenilir sonuç elde edilmesinin ön sarti. numunenin uygun ve dikkatii sekilde alinmasi ,!f;
nakledilmesidir rlarmanin tabii heterojenligini iyi bir sekilde temsil edebilmek için yeterli sayida nuimi:i[
alinmalidir

Numune aima görevlisi. numuner,in hangi amaçla alindigi konusunda bilgilendirilmelidir.

A.3 Seri numune alinmasi

Numune takimini olusturan numunelerin adedi ve numune büyüklügü. numunelere uygulanacak deney
metoduna bagiidir.Numuneleringerekliadedi ve sekli.ilgilideney metodunda verilmistir.

A.4 Numune planininhazirlanmasi

Numune alinmadan önce. asagida verilenler dikkate alinarak bir numune alma plani hazirlanmalidir.

Dogal tasin tipi (EN 12440 ve EN 12670'e göre).

Deneyle tayin edilecek özellikler listesi de verilerek numune alinmasindaki amaç.
Numune aimacak noktalarin tarifi.
Numune takimlarini olusturacak yaklasik numune boyutu.
Numune takimi adedi.
Numune almada kullanilacak cihazlar.
Numune alma metodu.
Numune takimlarinin isaretlenmesi. ambalajlanmasi ve sevki.

A.5 Numune alma cihazlari

Numune alinmasinda herhangi bir uygun kesme donanimi kullanilabilir.ilave olarak karot almaya uygun
sondaj aletleride kullanilabilir.

A.6 Numune alma metotlari

A.6.1 Genel
Numune alinmasi için ocak. imalat yeri veya binada çalisan numune alma görevlilerineihtiyaç vardir.
Güvenlik ve ergonomi kurallarina uyulmalidir
 ies 91.100.15 - --- -_._- TÜRK STANDARDi TS EN 1205~/S~bat 2007

A.6.2 Ocaklardan numune alinmasi

A.6.2.1 Genel
Numune, kaya ocaklarinin muayenesinde uzman. tecrübeli, kalifiye teknik eleman tarafindan alinmalidir.
Ocaklardan numune alinmasindaki esas amaç. kayaç yapisi ve özelliklerindeki farkliliklari, farkliliklarin
degisim araligini ve ortalama özellikleri, mümkün oldugunca tespit etmektir. Bu amaçla doku ve jeolojik yapi
ile tahmin edilen ocak isletme sartlari da dikkate alinmalidir.

A.6.2.2 Masif kayadan numune alinmasi

a) Anizotropi ve numune alma konumunun tarifi

Numune boyutunda görülmesi mümkün olmayan, doku ve jeolojik yapinin (tabakalasma, masif
yataklanma. tabakalanma, klevaj veya rift)daha önceki çalismalarla ortaya çikartilmis olmasi durumunda.
numune buna göre isaretlenmelidir.

b) Petrografik analiz için numune alinmasi

Petrografik analiz amaciyla, mineral bilesim, doku ve jeolojik yapi bakimindan kayaci temsil eden bütün
farkli tiplerden ve degisim gösteren yerlerden el numuneleri alinmalidir.

Sondajla numune alma (karot ve parçalar) islemi de uygulanabilir.

Örselenmemis numune alinmasinin yaninda yipranma etkilerini gösteren numuneler de alinmalidir.

c) Fiziki deneyler için numune alinmasi

Fiziki deneyler için numune olarak, numune bloklari ve el numuneleri kullanilmalidir. Numune adedi ve
numune alinacak yerler. petrografik analiz sonuçlari ve gerekli deney metoduna baglidir.

Numune bloklari, yaklasik olarak 0,40 m x 0,25 m x 0,25 m boyutlarinda olmali, iri taneli veya büyük
bosluklu kayalar için ise, bundan küçük olmamak üzere daha büyük boyutlar kullanilmalidir.
. -
Numunelerin, en az parçalanmaya maruz büyük dogal kayaçlardan alinmasi önerilir. Numune bloklari ve
el numunelerinde, numunelerin alinmasi esnasinda olusabilecek kilcal çatlak bulunmamasina itina
gösterilmelidir.

Numuneler, kabaca yontulmus bloklar, dösemeler veya kesilmis taslardan alinabilir. Alinacak numune
adedi ve numune boyutlari, uygulanacak deney metoduna baglidir.

A.6.3 imalat yerinden numune alinmasi

Dogal tastan numune. tasin mineral yapisi, dokusu ve jeolojik yapisini temsil etmeye yetecek büyüklük ve
özellikte alinmalidir. Deneye tabi tutulacak malzemeden alinacak numunede (döseme, islenmis tas gibi),
malzemenin kullanim yeri de dikkate alinmalidir.

A.6.4 Binalardan numune alinmasi

Numune alinacak noktalar, çiplak gözle tespit edilebilecek görünür özellik farkliliklari dikkate alinarak, temsili
numune alma kurallarina göre seçilmelidir. Gerekli durumlarda, karalarin mekanik özelliklerinin yerinde (bina
üzerinde) tayini için bir tek kara alinmasi yeterlidir.

Numune takimini olusturan numunelerin binadan alindigi konumlar kaydedilmelidir.

A.7 Numunelerin isaretlenmesi, ambalajlanmasi ve sevki

Numune veya ambalaji, belirgin ve kalici sekilde isaretlenmelidir. isaretlemede asagida v'erilenler yer
almalidir:
a) Birtek kod veya
b) Laboratuvar numunelerinin tanimi, numune alma yeri, numune alma tarihi ve malzemenin petrografik
tanimlamasi.

Laboratuvar numuneleri ambalajlanmali ve hasar görmeyecek tarzda nakledilmelidir.

ICS9110015 - TÜRK ,-----------
STANDARDi TS EN 12058/Subat 2007

A.8 Numune alma raporu

A.8.1 Numune alan görevli, her laboratuvar numune takimi veya ayni kaynaktan alinan numune takimi
grubu için numune alma raporu hazirlamalidir. Numune alma raporunda bu standarda atifta bulunulmali ve
asagida verilenler yer almalidir:
a) Numune alma raporunun tanimi (seri numarasi),
b) Laboratuvar numunesi takimi tanimlama isareti (isaretleri),
c) Numune alma tarihi ve yeri,
d) Numune alma noktasi veya numunenin alindigi harmanin tanimi,
e) Madde A.4'e göre hazirlanan numune alma planina atif,
f) Numune alan göreviininIgörevlilerin ismi.

A.8.2 Sartlara bagli olarak, yukarida verilenlerden baska bilgiler de verilebilir. Çizelge A.1'de, kapsamli bir
numune alma raporu gösterilmistir.
.
 ...,..,, >/ _-r'" .r-., r-.-. "T,-..r-, , , i
i vr..r.. ..;)il""\l~LI""""r\LI i , L,\j 'oJ..JU __iU

Cizelge A.1 - r"'.linilflE: "Ilfio r;,;rJoru orriegi

NumunE: alma :i:iporunur) tanimi (sen numarasi).

LEibOia!iJ'!i.JI rlUTiunes! ta,:irni tanimlama isare!i (isaretleri): Ambalaj no:

_.,---_._..

Dogal tas ve numune alma yerinin tanimi

__o _____

Ocak 'Jeya ImaiM YE:n 'jF:ya binanin ismi:

imalatcinin ismi
-- , -- ,-------

Harman orljin: _.
.. ._,-- ,._----_.- --_._----

Dogai tasin kuiianim ama:;'

_. -- -_.._----
Numune alma noktasinin1rioktalarinin yeri'
-- ----_._.__. --_._------
Harinanin tanimi
-- ----

-'_. ._._....

Diger bilgi!er (,'ai'sa uyarilar

.
Numune alma metodunun tanimi
--- -- __o
__ __.__ ._-- -------
Numune alma tarihi ve saat,'
. "-"- -_...._-

numune alma planina atif

.-Kullanilan
._--_.__._._-
Numune alma islemi (sondaj. kesme. vb):
---,--_.-
Numunenin alinma amaci:
-----_.
Numuneler
-- --_...__.
Numune
___o adedi ve boyutlari:
Diger tavsiyeler:
Numunelerin sevki.

Numuneyi alan (isim yazilir):

Sözlesme ayrintilari

Sözlesme tanimi:

Numune alinmasini talep eden tarafin adi ve adresi: .......................................

. ..........................................-........................... ....................................
-- ---

Numune alinmasinda hazir bulunan kisi/kisilerinadi ............................. ............

..............................................................
.

imzalar. ....................... ..................

.......................... ....................

....................... _..............
, '-' ---_._._---------_._._-----
 i.jkf< si kNO.i..ROi

EkZA
(Bilgi için)
Bu standardin, "EU Construction Products Directive2)" hükümleri ile
iliskili olan maddeleri
ZA.1 Kapsam ve ilgili özellik maddeleri
Bu Ek. Madde 1'de belirtilen sekilde. döseme ve merdiven kaplamasiolarak kullanilan. dogai tas dbsBme Vf:
merdiven plaklarina uygulanir.

Bu standard. .A.vrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliginin talimati ile CEN tarafindem
hazirlanmistir.

Bu standard:n. bu Ek"te gösterilen Maddeleri. EUConstruction Products Directive (89/1 06/EEC) de Ilerde'!
M/119 Döse:iieler talimat gereklerini saglamaktadir.

Bu maddelere uygunluk. bu Ek kapsaminda olan mamullerin. bu Ek"te gösterilen. tasarianmis kullanim

amacina uygun oldugu ön kabulünü dogurur.

Uyari: Tasarlanan kullanima uygunlugu etkilemeyen diger gerekler ve Avrupa Birliginin diger
direktifleri, bu Ek kapsaminda olan yapi mamullerine uygulanabilir.

Not - Bu standard kapsamindaki tehlikeli maddelerle ilgili özel madde hükümlerine ek olarak. standard
kapsamindaki mamullere uygulanabilecek diger gerekler de bulunabilir (örnek olarak. Uyarlanmis
.L..vrupayasalari ve milli kanunlar. tüzükler ve kararnameler). EU Construction Products Directive
hÜl<ümlerini yerine getirmek için. uygulandigi yerde ve zamanda. bu sartlarin da saglanmasi gerekli
alabilir. Tehlikeli maddelerle ilgili bilgilendirici veri tabani. EUROPA internet sitesinin yapi
sayfasindan elde edilebilir (bu sayfaya t)1tr.;L~~;.LQQ'?;~~;)mJcomm/enterprise/construction:
adresinden ulasilabilinir).

Yapi mamulleri: Dogal tas döseme ve merdiven pli3klari

Tasarlanan kullanim/kullanimlar: iç ve dis döseme ve merdivenler

-iiTSE N~t~:--Bi~ direktif. TC. Bayindirlik ve iskan Bakanligi tarafindan "Yapi Malzemele~i'YÖnetinei-igi" ~d~
altinda yayimlanmistir.
 o ', r r. .-.r'-
les;1 i:JC 1:' ,,::. c'", i~...;JfJ ...Hi~';nl ~'_''''.

Çizeiye ZA.1.1 - i~ ÖOSE:rr,f:Vf::mei divf::nlerdE:kullanilacak dogal tas icin ilgiii maadE: numaralo; i
,
~---

iT elTlf:1cJzelliklt-
i Bu star,darddaki 13E:viYE:lel i ~Jotlai 'JE:deney ;iie:n~13~i '
i--- j gE:rekmaddeler
i jVE:!veya slnif1~ ~
i .i..vrupa Sinif' ! ~ .
i Yangina ttpki Iyangir, geiek!ennE: i .i..1. i ueney gerekiT1~z
i tabi E:lemanlarda kullanilacak IJladde 4.2.7
:ibiiiriiltr icin,
,
! ~ .. ..
! öU tun sini tl,ar
.
I

I
EN 13501-1

i i,
i fJladde 4.2.4 ii EN 12:572veya EN 12,161
! Egilme dayani,'ni
i i
i .
i
i
ii alanlari
Kaymadirenci[sadtce
icini
yürüme i fJ1adde 4.2.14 iEN 142:51 .

i
i Dokui1u:abiiirlik.görünüs (sadece
!
dokuiiulan yüzeyler içir)
i
r-'-' - --..-.-.------
:
i Isli iletkenlik Ig0,jnür birim hacim IAadde 4.2.9 !EN 1936 veya EN 12524
i, kütlesi i i .
,

i
iDayaniklilik
i

Notlar:
. Deney gereidi degildir. 96/603!EC no'lu tadiltalimata bakilmalidir.
Sadece asag1daki ikidurumda geçerlidir:

Kütlece veya hacimce. en gayri müsait durumu olusturuyorsa. %:1'den daha büyük oranda asfait
ihtiva eden dogal tas. !
Doga\ tasa: organik yama. dolgular veya benzeri diger malzemelerin kütlece veya hacimce. en'
gayri müsait durumu olusturuyorsa. % 1'den daha fazla kullanilmasi yoluyla islem uygulanmasi
halinde.

1.0 mm'den daha büyük desene sahip mamuller. "kaygan degil" olarak kabul edilebilir.
Talep eailmisse. ''Ookunulabilirlik..özelligi. yüzey yivlerinintanimlanmasini kapsamaiidir.
!sil davranis hesaplamasina referans olarak görünür birim hacim kütlesini temin için EN 1936
kullanilabilir.Alternatif olarak veriler EN 12524'ten alinabilir.
Mevcut verilere göre. dogal tas ve yüzeyi. normal kullanim süresince performansini korur ve bu
nedenle herhangi bir dayaniklilik deneyine gerek duyulmaz. Binalarin ve yapilarin yakin çevresinde
veya iç yüzeylerin uzantisi olan yerlerdeki dis alanlarda kullanilacak mamuller için de ayni sart
uygulanir. Trafige açik dis yüzey kaplanmasinda kullanim için. özelolarak tasarlanmis mamuller.
kaplama mamullerine uyoulanan sartlara tabidir (Ön Söz'e bakilmalidir).
 iC3 ~ j "Y..,' i:,

Çizelge ZI>,.1.2 - Dis .:Ji,semeler ve merdivenlerde kullanilaca k dogal tas icin ilgili madde numai alai i

i Bu standarddaki !Seviyeler Notlar ve deney rnetotiar-;-'-I

i Temel özellikler -J gerek maddeler i ve/veya siniflar !
i
Egilrne dayan ;n-,i
i Madde 42.4
B~ 12372 veya EN 13151
ii
i
i
i !
i
Vayma direnci (sadece yürüme ii Madde 4.2.14 i

alania" 'Ciilj

i EN 14231)
Dokunu:abilirlik/görünüs (sadece Madde 4.2.15 i
dokunular: yCizeyleriç(m)

i
i Dayaniki,:i":
i Madde 4.2.10
i
i
i
iEN 12371
I'\~adde 4.2.11 EN 14066

iNotlar:
i" 1 Orir1den daha büyük desene sahip mamuller. "kaygan degil" olarak kabul edilebilir.
~, Talep edilmisse. ''Ockunulabilirlik'' özelligi, yüzey yivlerinin tanimlanmasini kapsamaiidir.

Yukaridaki çizelgede verilen bazi gerekler. mamulün tasarlanan kullanimi için o özellikle ilgili hiçbir yasa!
sartin bulunmadigi üye ülkelerde (MSs) uygulanmaz. Bu durumda. mamulünü bu MSs'lerde pazarlamak
isteyen imalatçinin. mamulünün bu özellikle ilgili performansini belirleme veya beyan etme yükümlülügü
yoktur Bu mamulde. CE isareti (Madde ZA.3) ile birlikte "performans belirlenmedi" (NPD) tercihi. bilgi olarak
verilebilir. Bununla birlikte. özellikle ilgili alt sinir deger varsa. NPD tercihi kullanilamayabilir.

ZA.2 Dogal tas mamullerin uygunlugunu onaylama islemleri

Asagida verilen tasarlanmis kullanim yerleri için dogal tas karolara, Çizelge ZA.2'de gösterilen uygunluk teyit
sistemi uygulanmalidir.

Çizelge ZA.2 - Uygunlukteyit sistemleri

Mamuller Tasarlanan kullanim yerleri Seviyeler veya siniflar

Uygunluk teyit i
sistemleri i
i i
i
i ') i
AhH, A2,,**, B,:*, C f:*, OJ
i Kapali kamu ulastirma
alanlarindakilerde (terminaL. i
Of: ve Ei
Döseme/er ve : metro istasyonlari vb.) dahil !
i
i
olmak üzere iç döseme !
merdivenler için dogla A 1f H* ve F 4
kaplamalari olarak i
i
'. !
i tas plakiar Yaya ve tasit trafigine açik i
,
i
alanlarda, dis döseme - 4
i

i
A+ ;....I.......-=......J__
kaplamasi
..____.__ L_i..
olarak
. r .. .. ..
i
i

i (yangin geciktirici ilavesi veya organik malzeme sinirlamasi gibi) olmayan mamuller/malzemele~ i
i .., Yangina tepki bakimindan deneye tabi tutulmasina gerek duyulmayan mamullerlmalzemeler(örnegin i
tadil edilen sekliyle 96/603/EC sayili Komisyon Kararina göre Sinif A 1'e dahil mamullerlmalzemeler).
Sistem 3: 89/1 06!EEC. (CPD) sayili Direktif Ek 1I1.2.(ii),ikinci alternatife bakilmalidir.
Sistem 4: 89/1 06/EEC. (CPD) sayili Direktif Ek 1I1.2.(ii),üçüncü alternatife bakilmalidir.

Uygunluk teyit sistemi 3'e dahil mamullerde, baslangiç tip deneyleri için görevlendirilen onaylanmis deney
laboratuvarinca yapilacak deneyler, yangina direnç ve tehlikeli madde deneyleri (varsa) ile sinirl.idir.
IV":>::;J: !..)U i J TURr\ ST';i~D';RD: TC"
i '-'
C
_i.
i 1 ?lii;o.'c:ii
._.,.iv""._"...,",,~
~i "")(11"\7
.............

kapiamasi olarak kullanilacak. dogla tas plaklar. 96/603/EC sayili Komisyon Kararina
DöselTlE:VE:ITIE:rdIVE:n
gore deneye: tabi tutulmaksizin. Yangina Tepki Sinifi A1riye dahilolarak kabul edilirler Vf::bu nedenle.
Sistem A uygulanir. Asfalt ihtiva eden veya organik yama. dolgular veya benzeri diger malzemelerin
kullanilmasi yoluyla islem uygulanan dogal taslarin yangina direnci için sadece Sistem 3 uygulanir. Bu
durumda onaylanmis kurulusun görevi, yangina tepki deneyi ile sinirlidir.

Döseme ve mer:Jiven kaplamasi olarak kullanilacak. bu standard kapsaminda olan dogla tas plaklarin.
Çizelge lA.1 1 ve Çizelge lA.1.2'de gösterilen iigili özellikler bakimindan uyguniugu. Madde 6'ya göre
degerlendirilmelidir

ZA.3 CE isareti ve etiketi

ZA.3.1 CE isareti
imalatçi veya AEA dahilinde yerlesik bulunan yetkili temsilcisi. CE isaretinin ilistirilmesinden sorumludur. CE
uygunlukisareti. 93/68/EC Direktifj'ndebelirtildigigibi. özel "CE' harflerindenolusur

CE isareti. mamul ambalaji üzerinde ve/veya mamulle birlikte verilen ticari doküman da gösterilmelidir.
Asagida verilen bilgiler CE isaret sembolü ile birlikte yer almalidir:
Bustandarda atif (TS EN 12058seklinde).
imalatçinin veya mamulün uyguniugunu saglamaktan sorumlu ise. ithalatçinin ismi veya tanitici isareti.
isaretin eklendigi yilin son ikirakami.
Mamui sinifi veya ku:lanim yeri.
Ma;nui karak.eristiklerinin. Çizelge lA.1.1 ve/veya Çizelge lA.1.2'de verilenler esas alinarak. Madde
lA.3.2'de gösterildigi gibi tanimlama gösterimleri (don etkisine dayaniklilik için Madde 4.2.10 a
bakilmalidir)
1'_-- i.

ZA.::'.L.CE isareti ve etiketi için referans model

.1
ZA.3.2.1 (,12E:i8e ZI- -, 1 e gu1e o'nek. Döseme ve merdiven kaplama plaklaii. ic-kullanim iciro

4
.--,...
_.__....
~~ferans standard TS Et\j 12058
:1:- -z::.- ,:'::':':~'::4
:. .: ~t:~~S .~~~=~~:~
~.t7:;~;-:7""~ .:C:-:'.::-:'
iliamui. Döseme ve merdivenler iCin dogla tas plaklar
...;.-. . ;...
.
h
i
.,. . . - ..... . o
~
.- t :.::::..=::..:=-
.- ' . -
_.==:::::.:
-_._-----
. . ;:'~t;-ografik tanim EN 12440'a uygun sekildE:
.. .'. -. ..
-- ....- . .-- ---
~---,. ----
----_.
ViI: 2004 Kullanim yeri: iç döseme kaplamasi
-- ..- --_._--_..__..- --- - - -
imalatcinin adi ve adrs.si: yyy
__'__'__ _._._ 4__ -------_._---
Karakteristikler Beyan degerieri Deney metodu
_. o - _._._____.___.__ ._- .---------.-

Sinif 1-.1
Deney yapilmaks!zi.-i
(tadil edilen sekliYIE:
96/6031EC sav;!:
Komisyon Kararina
bakilmalidir)
.- -----

Beklenen en küçük deger. ortalama de ger

EN 122.72 veya
Egilme da,ôni;"i? ve standart sapma. MPa EN13161
--_._._-------------- -------
"'ayinaya direnç degeri. kuru: .. birim
Kaymaya o:ien: EN 14231
Kaymaya direnç degeri. yas: .. birim
_ 4 -

Dokunuiabiiliiik Tarife bakilmalidir Gözle

----_.-
GörÜnÜr biiim hacim kÜtlesi .. .. den ye kg/m" EN 1936
 iC~ ;; 1.3 Ei-..j i L05oiSUD(1! L-:.I...:r

ZA.3.2.2 CizE:IgE:ZI-,.1 i "; gore örnE:k . DösE:mE: ve merdiven kaplama plakiari. dis kullanim iein

Referans standard: TS EN 12058

Mamul DösE:me ve merdivenler için dogla tas plaklar

Petrografik tanim: EN 12440'8 uygun sekilde

Yil 2004 Kullanim yeri: Dis döseme kaplamasi

,--- -- ._._._--
i

imalateinin adi ve adresi. zzz

!
--- . --_.__.-
;

i Karakteristikler
i
Beyan degerleri i Deney metodu
._- --
r--
i
i i

Beklenen en küçük deger. ortalama deger . EN 12372veya

! Egilme dayanimi ve standart sapma. MPa i EN 13161
------.
Kaymaya direnç degeri. kuru: .. birim
Kayma,;: direric EN 14231
Kaymaya direnç degeri. yas: .. birim

Dokunulabilirlik Tarife bakilmalidir Gözle

48 adet donma - çözülme çevriminden

sonra ortalama egilme dayanimindaki
degisme % olarak ifade edilir

Don etkisine dayaniklilik veya ! EN 12371

Çatlak. kopma gibi hasar olusmasina kadar ;

uygulanan çevrim adedi. .

20 çevrim sonunda:
Isii soka direnç
- Kütle kaybi olmamali,
- Dinamik elastisite modülündeki azalma i EN 14066
::;6(=...)

Ek olarak. mamulle birlikte. gerekli oldugu zaman ve yerde ve uygun sekilde. tehlikeli maddelerle ilgili olarak
uyuldugu iddia edilen diger kanunlar listesi. bu hükümler tarafindan gerekli görülen herhangi diger bilgi ile
birlikte uygun bir formda verilmelidir. -

Not - Milli mevzuatla uyumlu Avrupa kanunlarindan bahsedilmesine gerek yoktur.

 .. ,i.ini _"T'""" i,...~,. """"_i
i Uf'~r, ~ i "",I'ILJ/""\r\L.Ji

ZA.4 EC uygunluk beyani

Bu Ekt€c''J€c'ril€c'n
sartlara uygunluk saglandiginda. imalalci veya Avrupa Ekonomik Alani (AEA)'nda yerlesik
bulunan ti::msilcisi.imalatciya CE isaretini ekleme yetkisini veren bir uygunluk beyanini (EC uygunluk beyani;
hazirlamaii ve muhafaza etmelidir. Bu beyan. asagidakileri ihtiva etmelidir:

imalalcinin veya AEA'da yerlesik bulunan yetkili temsilcisinin adi ve adresi ve imalatin yapildigi yer.
Mamulün tarifi (tip. tanitici bilgiler. kullanim. ..,) ve CE isaretiyle birlikte verilen bilgilerinbir nÜshasi.
f\.1amulüntabi oldugu hükümler (TS EN 12058 Ek ZA).
Iliamulünkullanilmasiylailgiliuygulanabilirbelirlisartlar (mesela belirlisartlar altindaki kullanimla ilgili
hukÜrr,iervb >
imalatçi veya yetkilitemsilcisi adina uygunluk beyanini imzaiamaya yetkili olan kisinin adi ve görevi. .
Varsa onay!anmis yetkililiiboratuvarin adi ve adresi.

Yukarida belirtilen EC uygunluk beyani, mamulün kullanilacagi üye ülkenin resmi dili veya dillerinde
hazirianmalidir.
 ,URt( STAi\jüARüi

Kaynaklar
[1] Commission Decisian 96/603!EC as amended for the list of products belonging to Classes A "No
c::.intributionto fire"

[2] EN 998-! Specificatiori for mortar for masonry - Part 1 : Rendering and plastering mortar

[3] ="1 12004. ;',dhes:'jes for tiles - Definitions and specifications