Shenaj Memishoska Kollokfiumi II

1. Faktoret e brendshem te trashegimise?

Faktoret e brendshem te trashegimise jane ndahen ne faktore dominant dhe recesive.

Faktoret dominant konsiderohen at ate cilet kur ndodhen se bashku me faktoret recesiv per te
njejtin tipar ne nje organizem te dhene bejne qe te manifestohet tipari. 

2. Femrat kane 44 kromozome te autosomes dhe XX kromozomet e gjinise dmth gjithsej 46

kromozome ndersa meshkujt kane 44 kromozome te autosomes dhe kromozomet XY te gjinise.

3.Te njerezit dhe gjitaret prania e kromozomit Y percakton gjinine mashkull ndersa mungesa e tij
percakton gjinine femer. Kjo quhet edhe mekanizmi I kromozomit Y I percaktimit te gjinise. Nese nuk
eshte I pranishem kromozomi Y embrionet ne fillim zhvillohen si vezore. Nese kromozomi Y eshte I
pranishem rregullon sintezen e nje protein qe quhet factor I percaktimit te testikukave.

4.
- Ekziston nje anomaly ne kompletin kromozomike lidhur me kromozomet e gjinise. Eshte lindja e
individeve me komplet kromozomik 44XO ne dallim nga 44XX qe jane femrat normale kjo do te thote
qew kromozomit X I mungon homologu I tij dhe kjo anomaly karakterizohet nga femrat sterile dhe
quhet Sindroma Turner. Keto femra ndodhin ne nje frekuence 1 ne 10 000 lindje. Rreth 99% te
individeve me kete sindrom vdesin para lindjes. Ato te cilat mbijetojne kane defekte te medha deri
ne pubertet dhe ne zhvillimin e atributave seksuale sekondare. Keto jane me te shkurter se individet
me gjatesi mesatare, zhvillojne gjith te dobet dhe organe seksuale te pa pjekura. Per zhvillim normal
te femrave jane te nevojshem dy ktomozome X.

Individet meshkuj rezultojne me ndarje jonormale te kromozomeve te seksit me 44XO dhe kjo quhet
sindroma Klenifelter. Keta individ formohen nga mosndarjes e kromozomit Y ne mejoze. Ketu ndarja
e kromozomeve eshte XXY. Keto meshkuj me 47 kromozome kane teste te pazhvilluara dhe jane me
te gjate se meshkulli mesatar. Kane gjith te zhvilluar dhe zhvillim mendor te kufizuar. Defektet e
kesaj syndrome tregojne se per nje zhvillim normal tek meshkujt jane te nevojshme kromozomet X
dhe Y. Gjithashtu ka edhe femra te lidnura me tre kromozome X (XXX). Keto femra jane normale por
jane me pak pjellore dhe me pak inteligjent .

5.C’eshte klonimi?
- Me klonim nenkuptohet gjenerimi I shume kopjeve ten je molecule te AND te sintetizuar ose te
izoluar.

6. Transformimi bacterial eshte process nepermjet te cilit materiali gjenetik I nxjere nga nje dhe futet
ne formen e nje molecule te lire te AND, ne nje qelize marrese duke u integruar ne gjenomen e saj.

Qeliza marrese qe shfaq fenotipe rekombinante quhet transformante

7. Inxhineria gjenetike eshte klasifikuar nga zbulimet te struktures se atomit, superimit te forces,
gravitetit dhe te kompjuterave. Ajo vrapon krahas perfeksionit te metodave e teknikave te kerkimit
qe perbejne bazen e bioteknologjise ne modele te zhvillimit per krijimin e formave te reja te jetes.
8.Ne qeilat e organizmave te gjalla ekzistojne mekanizma molecular nepermjet te cilave materiali
gjenetik replikohet ne menyre besnike, te sakte dhe transmetohet nga nje brezni ne tjetren I
pandryshyar. Ne materialin gjeneik verehen edhe ndryshime qe nuk kan te bejne me kombinimet e
gjeneve qe verehen gjate shumezimit seksual. Dhe keto ndryshime trashegohen te pasardhesit dhe
perkufizohen si MUTACIONE. Individi qe bart mutacionin quhet mutant.

Mutacioni eshte process gjate te cilit ndodhin ndryshime ne kopjet e bazave te AND ose te
kromozomeve qe pasqyrohen me ndryshime te trashegueshme fenotipike.

Shkaktohen nga faktoret e mjedisit : rrezatimi ultraviolent nga dielli ose mund te behet ndonje
gabim nese AND kopjon vete gjate ndarjes se qelizave.

Mutacionet ndahen ne dy grupe te medha:

-Mutacione kromozomike qe lidhen me ndryshime te struktures ose numrit te kromozomeve.

-Mutacione gjenetike- kane te bejne me ndryshimet me sekuencat e nukeotideve ten je ose me

shume gjeneve. Keto mutacione quhen edhe mutacione pikesore.

Nje ndarje tjeter lidhet me prejardhjen e tyre:

- Mutacione spontane- ketu perfshihen te gjitha ato qe ndodhin ne natyre, pa shkak dhe qe
rrhedhin.
- Mutacionet te induktuara- mutacionet qe shkaktohen ne menyre artificiale, ga veprimi I
faktoreve mutagjene si rrezatimi, lendet kimike mutagjene etj.

9. C’jane tumoret?

Kur qelizat e diferencuara kthehen ne gjendje te padiferencuar ku ne vend qe te mbeten ne gjendje

qelizore e pandashme ato fillojne te ndahen ne menyre mitotike duke dhene rritje massive indore
qe quhen TUMORE ose neoplazma.

10. Gjenetika sasiore

- Trashegimia bazohet ne tipare cilesore qe karakterizojne individet e nje populate matyrale ose
artificiale. Keto grupe mund te klasifikohen ne grupe qartesisht te dallueshme njeri nga tjetri. Keshtu
mund te grupohen individet te bizelja per ngjyren e lules, te keqe apo te bardh etj. Organizmat
karakterizohen edhe nga tipare te tjera si permasat dhe morfologjia e trupit , e organeve, shkalla e
pigmentimit, etj. Tiparet sasiore paraqesin ndryshueshmeri te vazhdueshme ku eshte mundur te
kalohet nga nje vlere ne nje vlere tjeter te tiparit perms variacionit te vogel. Tiparet sasiore quhen
edhe shumefaktorial ose poligjenike sepse ne dallim nga tiparet cilesore jane nen kontrollin e nje
numri te madh gjenesh dhe ndikohen shum nga mjedisi.

11. Gjenetike e popullateve?

- Gjenetike e popullateve studion strukturen gjenetike te popullateve te specieve dhe te

mekanizmave qe ndryshojne ecoluimin ne rrjedhen e kohes. Duke perdorur metodat klasike per
studimin e trashegimit mund te parashiukohen perberjet gjenetike te individeve te dal nga skema e
planifikuar e riprodhimit por keto metoda nuk mund te shfrytezohen per te njohur perberjen
gjenetike ten je populate te madhe , ne gjenerata te ndryshme. Pool gjenetik I nje populate paraqet
kompleksin e gjeneve ne nje populate mendeliane qe pershkruhet ne term ate frekuencave alelike
dhe gjenotipike. Ligji I Hardy WeinBerg pershkruan ffrekuencat alelike dhe gjenotipike ten je
populate te madhe ku cidtezimet ndodhin rastesisht kur nuk ndikojn faktoret evulutive dhe kushtet
respektohen.