Panuto: Ipaliwanag ang mga sumunod na kahulugan ng wika na nag mula sa pag papakahulugan ni

Henry R. Gleason

1. Ang wika ay masistemang balangkas.

Sabi nga ni Henry Gleason, nagagamit ang wika ng tao sa pakikipagtalastasan bilang isang
masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na kung saan isinaayos sa raraang arbitraryo. Hinuhubog
tayo ng ating wika upang malaman ang ibat-ibang karanasan at paniniwala na ginagamit sa lipunan.

2. Ang wika ay sinasalitang tunog.

Sapagkat Ito ay isang medium na ginagamit ng mga tao para makipag- ugnayan sa isat-isa. Ang wika
ay pinagsama-samang tunog ,signo at lipon ng mga salita na nais sabihin ng mga bawat tao.

3. Ang wika ay isang arbitraryo.

Ang wika at arbitraryo na ngangahulugang Ito na ang mga tunog na binibigkas sa wika ay pinili para sa
layunin Ng mga gumagamit nito isinaayos ang mga tunog sa parang pinagkasunduan ng mga pangkat ng
taong gumagamit nito.

4. Isa pang mahalagang elemento sa kahulugan ng wika ang tao.

Ang mga Pilipino ay may ibat-ibang dayalekto na kung saan ito ang ginagamit nila sa kanilang
pamayanan upang makipag-usap , magkaintindihan at maipadama ang damdamin sa isat-isa. Ngunit iisa
lang ang Pambansang Wika at ito ang Wikang Filipino batay sa Tagalog.

5. Kabuhol ng wika ang kultura.

Dahil Ito rin ay sumasalamin sa kaluluwa ng bansa, pag-iisip ng isang bayan, kumakatawan sa isang
malayang pagsasama-sama at sa pagkakaisa ng layunin at damdamin. Ito ay paghahatid ng kaisipan at
damdamin sa pamamagitan ng mga salitang binibigkas.

6. Ang wika at kasama ng komunikasyon.

dahil ang wika ay isa sa may mahalagang parte sa ating sambayanan sapagkat ito ay bunga ng
pagbabalangkas at mga piniling tunog at isinaayos upang maging instrumento sa pakikipag-ugnayan
upang higit na maunawaan ng tao ang bawat isa.

7. Bumuo ng sariling depinisyon ng wika batay sa iyong sariling danas.

wika ay ang pang araw araw na ginagamit ng tao sa pakikipag komunikasyon pakikipag usap sa
bawat isa

Panuto: Gamit ang format na nasa ibaba at ang sariling kaalaman sa mga teoryang pangkritisismo,
ginawa ng isang suring pelikula.
I PANINULA

Heneral Luna ay isang pelikula na bungang-isip na base sa tunay na pangyayari sa atingkasaysayan noong
panahon ng pananakop ng mga Amerikano matapos ang mahigit na tatlongdaang taon na pananakop ng
mga kastila sa ating inang bayan - ang Republika ng Pilipinas.Hinango ng direktor na si Jerrold Tarog ang
Heneral Luna mula sa sulat ni Dr. Vivenio Jose naang pamagat ay ! The Rise and Fall of Antonio Luna"
na nagtatalakay sa mga pambihirangkatangian ni Heneral Luna

II PAGLALAHAD

Ang heneral luna ay isang pelikulang naglalahad sa tunay na kwento ni Heneral Antonio Luna ipinapakita
dito kung paano sya mamuno sa ilalim ng “FIRST PHILIPPINE REPUBLIC” noong panahon ng gyera ng
Amerikano at Pilipino.

Mula sa derekyon ni Jerrold Tarog at mula sa produksyon ng Artikulo Uno Productions, ang pilikulang ito
ay sa simula pa lang umaani na agad ng mga papuri mula sa ating mga kababayan. Ang magandang
pamamaraan ng pagkuha ng eksena at pagsasaayos ng mga pangayayare ay siyang ikinatuwa ng madla
lalo na sa mga linya o hugot na bitaw ng mga artista.

III PAGTALAKAY

a) Pamagat
Heneral Luna
b) Pinagkunan
c) Buod ng Katha
Si Heneral Antonio Luna ay ang pinakamatapang at ang pinakamagalingna heneral sa Pilipinas sa
panahon ng panunungkulan ni PresidenteAguinaldo at pananakop ng mga Amerikano. Dahil sa
kaniyang angking kagalingan at pagiging pursigido sa pagtatanggol sa Pilipinas laban sa mga
Amerikano"marami ang nainggit at nagagalit sa kaniya tulad ng mga kapwa niya Heneral dahil
tila siya ay nagiging mayabang. Nagsumikap si Heneral Luna magapi ang mga Amerikano ngunit
hindi niya ito matalo talo"kahit na madaming Pilipino na ang patay at duguan"ngunit sa ka bilang
banda"may mga kaewal na tila ay nag papakasaya lang kaya nman nagalit si Heneral Luna
sakanilang 'kapitan at pinahiya ito"habang binabanggit ang Artikulo (no"na siyang pinagmulan
ng pagtawag kay Heneral Luna ng Heneral Artikulo (no. Naging matagumpay ang ilang labanan
nila Heneral Luna sa ibang mga bayan"ngunit hindi sa lahat sa pagkat nagkaroon silang alitan ng
kapwa niya Heneral ukol sa pakikipaglaban sa Amerikano"at dahil dito kailangang pumili ni
Presidente Aguinaldo kung sino sa kanila ang papanigan"at si Heneral Luna ang kaniyang
pinanigan.Isang araw nakatanggap si Heneral Luna ng isang telegrama"galling kay Presidente
Aguinaldo na kung saan siyay pinapupunta nito sa isang pulong.Si Heneral Luna at ang dalawang
kapitan nalang niya ang nauna sa pulong sa kadahilanang nagkaroon ng problema ang ibang mga
kawal sa pagtawid sa ilog.Ang pagpunta napala niya sa pulong na iyon ang kaniyang magiging
huling sandali"sapagkat siya ay walang awa na pinatay ng mga kawal at ng kapitan na kaniyang
pinahiya.Siya ay pinagbabaril at pinagsasaksak
d) Pagsusuri
 1. Uri ng pelikula
Historikal
2. Istilo ng paglalahad
Realismo
3. Mga pansin at Puna sa tauhan , author at pangyayari
Sa gitna ng pelikula kung saan nabaril si Joven sa kamay at tenga, at matapos makita ang
reaksyon ni Heneral Luna, napatanong ako kung bakit ganoon na lang kahalaga sa kanya na
maprotektahan ang batang ito. Mayroon pang solong kuha si Joven nang itinataas siya ng
mga mediko. Bukod dito, sa huling bahagi ng pelikula ay ipinakitang binibigkas ng heneral
ang tulang isinulat niya, at sa huli ay makikitang si Joven na ang nagbibigkas nito.Para sa
akin, ito ang pinakamakapangyarihang bahagi ng pelikula
e) Bisang pampanitikan
1. Bisa sa isip
Naimpluwensiyahan ng pelikula na ito ang pagiisip ng mga manonoodukol sa ating
pamahalaan at maging sa kasaysayan. Namulat nito angmga kaisipan na hanggang ngayon
ay hindi parin talaga natin lubusang kilala ang ating mga bayani " at naipakita rin dito sa
kanila na may mga bagay na nangyari dati na nakaaapekto sa mga pangyayari ngayon sa
bansa.
2. Bisa sa damdamin
Napukaw ng pelikulang ito ang damdamin ng bawat manonood bata"matanda"estudyante o
mga magulang man.Halo halong emosyonang nadama marahil ng mga manonood"maaaring
nalungkot dahil sanangyaring kalupitan kay Luna na sinaksak at binaril ng mga kapwa
niyamismo Pilipino"nagalit sa mga taong walang awa na pinatay si Heneral Luna sa kabila ng
mga ginawa nito para sa hibayan"nainis sa ibang tao nanasa pamahalaan na walang ginawa
kundiang magpakasaya sa kanilang paghihirap ng ibang Pilipino"natuwa dahil sa mga
binitiwang kataga ni Heneral Luna o naiyak dahil kahit sa huling sandal ng kaniyang buhay ay
naging matapang parin si Luna at siyay kinatakutan parin ng mga kawal
3. Bisa sa kaasalan
f) Teoryang nangingibabaw sa pelikula
Humanismo

IV KONKLUSYON

Ang pagsasakonteksto sa kasaysayan ng Pilipinas sa pamamagitan ng pelikula ay masasabing epektibo sa

pagsasabuhay o pagbibigay ng direktang representasyon sa mga totoong pangyayari. Sa palabas na
“Heneral Luna”, naisalarawan ang totoong nilalaman ng buhay ni Heneral Antonio Luna, kung saan ay
naisabuhay ang naging paghihirap, katapangan sa pakikipaglaban, paniniwala at pagpapakabayani niya
upang makamtan ang hinahangad na kalayaan sa bansang Pilipinas.

V REKOMENDASYON

Panuto: Gamit ang alin mang dayalekto lenggwahe Ng bikol gumawa Ng isang malikhaing pag pakilala sa
sarili ang katha ay kailangan binubuo ng 300 na salita
 MALIKHAING PAGPAPAKILALA

Ako’y isang simpleng tao na nilalatayan ng dugong Bas, kulay-kayumanggi at nagtataglay ng matamis na
ngiti. Kasingkulay ng ngiting ito ang pangalang “jeffrey” na siyang gamit ko.

Kasabay ng pakikibaka ko sa iba’t ibang kamunduhan ay umiiral pa rin ang misyon ko sa buhay.
Nangangati ang aking kanang kamay at alam kong ang tanging lunas nito ay lapis at papel. Biniyayaan
ako ng talento sa pagguhit at ito ang dapat kong linangin at pagyamanin.

Siyam na buwan akong nasa sinapupunan ng aking ina at pagsapit ng ika-5 ng disyembre, taong 1999 ay
una kong nasilayan ang ganda ng kaisa-isahang paraisong ito . Dalawangpung taon na akong
nakikisalamuha sa mga iba’t ibang nilalang ng Diyos at patuloy na nangangarap ang munting batang ito
na maging isang dakilang pintor balang araw.

Panuto : Gamit ang format sa ibaba manaliksik at talakayin ang mga sumunod na paksa.

1. Mga dulog teoretikal sa pagtatamo at pagkaturog ng wika.

2. Mga napapanahon teorya sa pag tatampo at pag katutu ng wika.
I PANIMULA
Sa kabanatang ito, malalaman natin kung anu-ano ang iyong mga pananalig at paniniwala sa
mabisang pagtuturo ng wika. Nariyan ang sosyolohikal, motibasyon, pokus sa mag-aaral, mga
batayang teorya at simulain kung saan mas mapag-aaralan at maiintidihan kung anu nga ba ito.
Narito rin ang pag-aaral ukol sa istruktural na pagtuturo, komunikatibong pagtuturo, whole
language approach, at ang content-based instruction. Halina’t tuklasin ang mga ito.
II PAGLALAHAD
III pagtalakay sa paksa
IV konklusyon

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong

A. Pagsusuring pang nilalaman

1. Ang unang wika ay tinatawag na katutubong wika na natutunan natin mula Ng tayo at ipinanganak.

2. Ang salita na siyang binubuo ng isa o higit pang morpema na tipikal na binubuo ang isang salita ng
isang ugat, at maaaring mayroon o walang panlapi

3. Salazar

Kung ang kultura ay ang kabuuan ng isip, damdamin, gawi, kaalaman at karanasan na nagtatakda ng
maaangking kakanyahan ng isang kalipunan ng tao, ang wika ay hindi lamang daluyan kundi, higit pa rito,
tagapagpahayag at impukan-kuhanan ng alinmang . Walang kulturang hindi dala ng isang wika, na bilang
saligan at kaluluwa, ay siyang bumubuo, humuhubog at nagbibigay-diwa sa kulturang ito.

Abueg
kapag napag-usapan kung ano ang ating wikang pambansa, sasabihing ito'y Tagalog, Pilipino o
Filipino. Makikilala sa mga sagot na ito ang oryentasyon sa wika ng mga mamamayang Pilipino. At
kung masagot namang Filipino ang wikang pambansa natin, hindi naman ito mabigyan ng angkop
na depinisyon. Tutoo ito maging sa maraming gradwado sa kolehiyo at unibersidad. Dulot ito ng
pagbabago sa ating mga wika at upang hindi maiwanan, tungkulin ng bawat isa na sumubaybay sa
mga pagbabagong ito

Mabilin

nagsisilbing behikulo upang maisatitik ang mga kaisipan, kaalaman, damdamin, karanasan,
impormasyon, at iba pang nais ilahad ng isang taong nais sumulat

Constantino

Ang wika ay isang kalipunan ng mga salita at ang pamamaraan ng pagsasama-sama ng mga ito para
magkaunawaan o makipagkomyunikeyt ang isang grupo ng mga tao.

Almario

ang wika (bilang katutubong halagahan o value para sa marangal na buhay ng ating mga ninuno, isang
dakilang pamantayang nararapat sundin saanman at kailanman tungo sa wastong pakikipagkapuwa-tao,
isang banal na tuntuning kailangang tupdin upang hindi ‘maligaw ng landas’’.Nangangahulugan lamang
na ang pagpapahalaga sa wika ay pagpapatibay sa kulturang pinagmulan ng isang tao. At ang
pagpapahalaga ng isang tao sa pinagmulang etniko

Rousseau

Ang pagkalikha ng wika ay hindi nagmula sa pangangailangan nito ngunit nanggaling sa silakbo ng
damdamin. Ang pangangailangan ay maaaring makapaghati-hati sa mga tao at magtulak sa kanilang
magkanya-kanya, ngunit ang silakbo ng damdamin ang nagtutulak na mamutawi sa bibig ng mga tao ang
iyak, halakhak, sigaw, galit na maaaring pinagmulan ng sinaunang wika

Buenaventura

Ang wika ay isang larawang binibigkas at isinusulat. Isang kahulugan, taguan, imbakan o deposito ng
kaalaman ng isang bansa.” Isang ingat-yaman ng mga tradisyong nakalagak ditto, sa medaling salita ang
wika ay kaisipan ng isang bansa kaya’t kailanman itoy tapat sa pangangailangan at mithiin ng
sambayanan. Taglay nito ang haka-haka at katiyakan ng isang bansa.

Hymes

nangangahulugan itong isang buhay, bukas sa sistema ang wika na nakikipagnteraksyon. Binabago at
bumabago sa kapaligiran bilang bahagi ng kultura ng grupong gumagamit nito.
4. sa paggamit ng ating sariling wika sa mga transaksyon sa ekonomiya, mas magiging madali para sa
mga mamamayang Pilipino ang makahikayat upang makisali sa pakikipagtalastasan at mga transaksyon
sa loob ng ating ekonomiya.

5.

6.Ang pagkakaroon ng wikang pambansa ay nagbibigay daan sa pagkakaisa ng mga mamamayan at

nagbibigay tulong sa pag-unlad ng iba't ibang aspeto sa ibang bansa. Sa paggamit ng ating sariling wika
sa mga transaksyon sa ekonomiya, mas magiging madali para sa mga mamamayang pilipino ang
makahikayat upang makisali sa pakikipagtalastasan at mga transaksyon sa loob ng ating ekonomiya

7. Sapagkat ang Wikia ay nag bago sa patuloy na pag usbong ng panahon mas nadadagdagan ang atin
kaalaman o mga salita

8. Sa panahon ngayon pwede natin gamitin ang mga natataning teknolohiya para paunlarin at
palaganapin ang ibat ibang aspeto ng wika meron mga social media na pwede monang pag lagyan kung
anong gusto mong ipahiwatig at iparating sa mga tao .

B: Pagsusuri at Paglingguwistika

Isang Dipang Langit

Amado V. Hernandez
Ako'y ikinulong ng walang sala
Ng dahil lamang sa kanilang kagustuhan
Ito ang aking Mundo sa kasalukuyan
Wala akong magawa sapagkat ako ay mahina
Mga pangarap ko'y biglang nawala.

Ako'y nakulong sa piitang mapangahas

Sa lugar na siguradong hindi makakatakas
Hiwalay sa mundo at tila walang silbi
Bintana ng aking mundo'y puno ng pagdadalamhati
Aking nararanasan ang labis na pighati

Dahil lamang sa bayan na aking pjnaglingkuran ng mabuti

Kalupitan ang aking dinaranas, sa kamay ng mga tanod
Tila hayop kung ituring kaming bilanggo
Mga panaghoy ng pagpapasakit dito'y naririnig
Bawat Segundo at oras na lumilipas ay tila kay bagal

Pagnirap ay lalong timatagal

 Puno ng pagluluksa itong bilanguan na tila isang kabaong
Ang tanod kapag dumaan, kami'y ilalabas
Sa init ng araw kami'y ibibilad

Pagkagat ng dilim kami'y ibabalik

Balik sa Lugar ng aking kinakasuklaman
Kapag batingaw ay narinig
Hudyat ito ng pagtakas
Pag siya'y nahuli,

Bibitayin o babarilin
Ito ang aking mundo sa kasalukuyan
At marahil hanggang kamatayan
Buong buhay ko na yata ako dito mamamalagi
Sa piitan ng pighati
Ngunit ako'y natatakot
Loob ko'y tatatagalan at magtitiis

Ang pangyayaring ito ay parte ng aking buhay

Kahit ako'y nakakuloy, pagasa parin sa akin nabubuhay
Ang diyos ay Hindi matutulog
At Ang naaapi ay di laging api
May araw din ng pagtuos

At ang bayan at maghihiganti.

Luha ko'y naubos na panahon na ako'y
Upang bumangon sa putik at malagkit
Tila Kay sarap ng sikat ng araw na

Dinadalugan ng tagumpay
Ako ay malaya na
Salubungin mo ako
Bayang walang Kaya!

Panuto: Ibigay ang hinihingi ng mga sumusunod

1. Iyo ay pambansang petisyon ng mga mamayanan ng pilipinas na humihingi sa tanggapan ngpangulo

na suportahan at pabilisin ang pagsasabatas ng panukalang 223 na inihain sa ika 18 na kongreso.

 Ang house bill 223 at nagtatakda ng hindi siyam na yunit ang asignaturang Filipino at tatlong unit
ng asignaturang panitikan sa kurikulum ng kolehiyo
  Malaking potensyal na itoy isabatas sapagkat ito ay minamarkahang URGENT sa tanggapan ng
pangulo sa senado at congres.

2. Article 14 nag sasaad ng patakaran namamahala at nag papatatag sa pambansang wika

3. Hindi sapagkat ang kanilang ipinag lalaban at tungkol sa ating sariling wika.

4. Oo magka ugnay ang wika sa Filipinas sapag kat maiba man ang ang pagkakabigkas nito sa ibang lugar
iisa parin ang kahulugan at gustong ipahayag nito

5. Batid kung imumungkahi ang ilan sa mga kahalagan ng asignaturang Filipino palawakin ang mga nais
ipahiwatig ng asignaturang ito para mas lalo pang tangkilikin ang sariling atin at gumawa ng nga ilan
programang mas ika uunlad ng ating bansa.

#MagsuotngMaskat Iwasan ang matataong lugar

Manatili sa bahay hangga't maaari. Iwasan ang malapit na pakikisalamuha (hindi bababa sa 6
talampakan, o halos dalawang haba ng mga bisig) sa mga taong hindi mula sa iyong sambahayan, kahit
na wala silang sakit, sa parehong panloob at panlabas na mga espasyo. Ang ilang mga tao na walang mga
sintomas ay maaaring maikalat ang coronavirus

Inirerekomenda ng CDC na magsuot ng mga mask na gawa sa tela o pantakip sa mukha - hindi ang mga
surgical mask o N95 respirators - sa publiko, lalo na kung ang iba pang mga hakbang sa pagitan mula sa
kapwa-tao ay mahirap mapanatili (halimbawa, sa mga tindahan ng groseri at parmasya). Ang pagsusuot
sa publiko ng mga tela na pangtakip sa mukha o mga non-surgical mask ay makakatulong upang
mapabagal ang pagkalat ng virus. Maaari silang makatulong na mapanatili ang mga tao na maaaring
mayroong virus at hindi alam na napapasalin na ito sa iba. Inirerekomenda ang mga tela na pangtakip sa
mukha bilang isang simpleng hadlang upang makatulong na maiwasan ang mga patak o pagtalsik ng
paghinga mula sa paglalakbay nito sa hangin papunta sa ibang tao kapag kaway umubo, bumahing o
nakipag-usap.

Mga Pagtataya

TAMA O MALI - KAHULUGAN NG WIKA

Panuto: Isulat ang T kung tama ang pahayag at M naman kung mali tungkol sa kahulugan ng wika bago
ang bawat bilang.

1.T 5.T

2T 6.T

3.T 7.T

4.M 8.T
9.T 15.T

10.M 16.M

11.T 17.T

12.T 18.T

13.T 19.T

14.M 20.T

SET B: Ibigay ang hinihingi sa mga sumusunod na tanong.

1.Salazar 12.balbal

2.Tagalog Lengwahe 13.ponemang segmental

3.pakikipag kumunikasyon 14.dayalek

4.ponology 15.estrucktura ng wika

5.pangungusap 16.explaination in the function language in the

holiday
6.Dila
17.ponolohiya
7.binibigkas o sinasalita
18.Decem signum
8.singayunan at nagkakaunawaan
19.sining
9.C. bagay walang buhay
20.ang wika at masistemang balangkas/
10.ang wika at masistemang balangkas estrucktura ng wika
11.kinises

Set C Bumuo ng sariling depenisyon ng wika batay sa iyong sariling danus.

Malinaw na ang wika ay isang mahalagang kasangkapan na ginagamit upang maiparating ang mga
nasasaloob na ideya at damdamin ng isang tao. Hindi lamang ito isang paraan ngpakikipag-usap niya sa
kapwa kundi ginagamit din niya upang makipagkaibigan, makipagtalakayan at maibahagi ang kanyang
iba’t ibang opinyon at kaisipan. Sa buong kasaysayan, maraming mga bagay, sitwasyon at pangyayarina
tumutukoy sa kahalagahan ng wika sa mga tao, sa kanyang kapaligiran at higit lalo na sa kanyang bansa