Chuche Marie S.

Tumarong BSN – 1
MWF 7:00-8:00 AM Section AX

KABANATA I
PAGSASANAY
Gawain # 1
Panuto: Sa mga Kulturang Pinoy, alin sa mga ito ang labis mong pinahahalagahan at
isinasagawa pa rin sa inyong tahanan. Gawan ito ng maikling sanaysay na may 2-3
talata. Pansinin ang sumusunod na krayterya sa ibaba upang magabayan sa gagawing
pagmamarka.

Sa dinami-dami ng kulturang nakapaloob sa Pilipinas, ang labis kong

pinahahalagahan at isinasagawas halos araw-araw ay ang “Pagmamano”. Pagmamano

ay isang kulturang pilipino na nakaligtas sa panahon at impluwensyang banyaga. Ito

ang kasanayan sa paggalang sa pamamagitan ng paghingi ng kamay ng matanda at

hinahawakan ang noo habang yuyuko. Karaniwang nagtatanong ang isa sa

pagsasabing “Mano po.” Mano po ay isinalin sa Ingles na "may I have your hand

please." Bilang kapalit, binasbasan ng matanda ang tao. Sa pilipinong kultura, ang mga

matatanda, sumangguni sa mga magulang at lolo't lola, pinsan, o malapit na mga

kaibigan ng pamilya. Karaniwan itong ginagawa kapag bumibisita ang isang pamilya,

kapag nakikilala ang mga taong ito sa labas ng mga bahay o pagkatapos ng isang

relihiyosong aktibidad. Karaniwan din na dalhin ang mga bata sa kanilang mga ninong

sa panahon ng pasko upang bigyang respeto ang kaugalian nito.

Ang "Mano o Pagmamano" ay isa sa paggalang na kilos na itinuturo sa amin, ng

aming mga magulang at madalas na ginagamit sa kulturang filipino at isinasagawa

upang ipakita ang paggalang sa mga matatanda at paraan ng pagtanggap ng kanilang

mga biyaya. Kaya't kapag nasa Pilipinas ka pa may mga bata pa ang pupunta sa iyo at

sasabihin Mano Po at kukunin ang iyong kamay, yumuko ang kanyang ulo at dahan-

dahang idiniin ang likod ng iyong kamay sa kanyang noo at ikaw ay makakakuha ng

responding pagpalain ka ng Diyos o maawa ang Panginoon sa iyo. Ang tradisyon ng

Mano o Mano po ay isang namamatay na tradisyon sa ilang mga lugar sa Pilipinas, sa

aking lugar ay napakabihirang ngayon na maaari mong makita ang mga bata na

nagpapakita ng paggalang sa mga nakatatanda, ang ilan ay hindi ginalang ang kanilang

mga magulang at kanilang mga kapatid. Inaasahan kong ang mga magulang ay

magpatuloy na turuan ang kanilang mga anak kung paano igalang ang lahat ng mga

nakatatanda sa pamamagitan ng patuloy na pagtuturo sa kanila ng Mano. Para sa akin

ang pagpapakita ng respeto sa aking mga nakatatanda ay napakahalaga at ito rin ay

isang mahusay na kilos upang ipakita sa aking mga nakatatanda na sila ay respetado at

minamahal.
Gawain # 2
Panuto: Gumawa ng isang malikhaing bidyo na may 3-5 minuto na naglalaman o
nagpapakita ng iba’t ibang Kulturang Pinoy na isinasagawa noon hanggang
ngayon. Pansinin ang sumusunod na krayterya sa ibaba upang magabayan sa
gagawing pagmamarka.

I. PAGKILALA
Panuto: Kilalanin ang tinutukoy sa mga sumusunod na pahayag. Isulat ang sagot sa
inilaang patlang bago ang bilang. (5pts.)
_____1. Ito ay isang paraan ng tao para maramdaman ang pagtanggap sa kanila ng
nakararami.
_____2. Ito ang pagsalin-salin ng mga tradisyon ng isang grupo ng tao o komunidad.
_____3. Ito ang pambansang laro sa Pilipinas.
_____4. Ito ay kaugaliang Pilipino na nagnanais magkaroon ng maganda at
mabuting pakikitungo.
_____5. Ito ay isang napakasikat na laro sa mga kabataang Pilipino na kung saan
kailangang lumundag sa tinik at tumawid sa kabila upang hindi masaktan.
Sagot:
1. Kulturang popular
2. Kultura
3. Arnis
4. Pakikisama
5. Luksong Tinik

II. PAGPAPALIWANAG
Panuto: Ipaliwanag ang mga sumusunod. (Limang puntos bawat bilang na may
kabuuang 20 puntos).
1. Bakit mahalagang mabatid at pag-aralan ng ilang estudyanteng kagaya mo ang
mga Kulturang Pinoy at Kulturang Popular? Ipaliwanag.
- Bilang mga isang studyanteng Pilipinong mapagmahal at mapagmalasakit sa
ating sariling kultura ay dapat nating pag-aralan ang kulturang pinoy at
kulturang popular dahil ang ating kultura ay nagpapakita ng kaugalian,
tradisyon, selebrasyon, kagamitan, at kasabihang nagagamit mula pa noon
hanggang ngayon.Mahalaga ang kultura dahil ito ay nagiging daan para ating
 itanghal ang mga tradisyon ng nakaraan. Mula noon hanggang ngayon, ang
mga aral, kaugalian, at tradisyon na kasama sa ating kultura ay patuloy pa rin
na nagbibigay sa atin ng gabay na dapat malaman at pahalagahan sapagkat
tayo ang nagpapalaganap rito.

2. Makikita pa ba sa kasalukuyang panahon ang mga Kulturang Pinoy na

natalakay? Patunayan.
- Oo. Mula noon hanggan ngayon nanatiling pinapraktis at pinamamana ng
ating mga ninuno hindi lamang ang kulturang nakasanayan natin pati na rin
ang pag usbong ng mga bagong aspetong nakapapaloob nito kagaya ng mga
pagdiskobre ng pelikula at iba pa. ang iilang magagandang asal at
nakagawian ng mga pilipino na sinasanay kasalukuyan ay ang paggalang sa
matatanda, pagmamano, pagtawag ng “ate” at “kuya” sa nakatatandang
kapatid, bayanihan, malugod na pagtanggap sa bisita, pagdarasal bago
kumain, ang pagiging madasalin at iba pa.

3. Paano mo maipapakita ang iyong pagpapahalaga sa Kulturang Pinoy?

Patunayan.
- Maipapakita ko po ang pagpapahalaga ng kulturang pinoy sa pamamagitang
ng pagbibigay respeto o paggalang sa mga nakagisnang gawi at hindi
ikakahiyang aminin na ito ang aking kultura at paniniwala. Mahalaga na
gamitin at isabuhay pa rin ang mga tradisyon at paniniwala sapagkat ito
lamang ang tanging paraan upang mas mapalago at mapagyabong ang
kulturang kinagisnan at pinagmulan.

4. Ano sa palagay mo ang sinasalamin ng kultura?

- Sa palagay ko, ang ang ating pagka Filipino ang nagpapaturing salamin ng
kultura dahil sa ating nakasanayang kagawian na nagsisilbing komunikasyon
natin upang tayo’y magkaisa at magkaintindihan, at kung sa gayon ay
nagpapakita ng ebidensiya na tayo’y nakikilanlan ng mga iba’t ibang tao o
dayuhan sa labas ng ating bansa.

Takdang-aralin
Panuto: Ano ang mga makabuluhang kaalaman na iyong natutuhan mula sa pag-aaral
ng leksiyong ito? Isalaysay. (15 puntos).
 
Ang Pilipinas - mula sa mga pamantayan ng pagiging pilipino hanggang
sa mga kulturang nasa Pilipinas - ay isang masigla at patuloy na binubuhay natin ang
kulturang pilipino na itinutruring isang timpla ng maraming mga kultura na nakarating sa
atin at nakaugat sa ating sariling katutubong kulturang Pilipino. Ang mga Pilipino ay
may posibilidad na bigyan ng higit na kahalagahan ang kulturang dayuhan at mga
bagay kumpara sa atin. Maraming mga dayuhang ideya at paraan ng pag-iisip ang tayo,
pinaniniwalaan ng mga Pilipino na magbibigay ng kaunlaran sa bansa. Gayunpaman,
ito ay isang pagkakamali sapagkat ang aming kultura ay isang napakaraming yamang
natutunaw na kung saan maaari tayong kumuha ng inspirasyon at idea. Ang isa
pinakapaborito kung natutunan ay pagkaing Pinoy. Ang kultura ng pagkain sa Pilipinas
ay ibang-iba sa kultura ng Kanluranin. Malaking kumakain ang mga Pilipino at mahilig
kumain ng kanin. Ang bigas ay isang sangkap na hilaw na pagkain sa pagkain ng bawat
Pilipino araw-araw. Imposibleng makita ang isang Pilipino na hindi kumakain ng bigas,
maliban kung ang taong iyon ay nasa isang mahigpit na pagdidiyeta. Sa katunayan,
maraming mga restawran na nag-aalok din ng "walang limitasyong bigas". Ganyan
kalaki ang pagmamahal ng mga Pilipino sa bigas. Kung sa engineering at arkitektura
naman ang pag-uusapan, ang kulturang Pilipino ay iba-iba ang impluwensya mula sa
mga nakaraang kolonisasyon, na nagmula sa kultura ng Espanya at Amerika. Madali
mo itong mapapansin mula sa arkitektura hanggang sa mga paniniwala sa kultura sa
Pilipinas. Sa kabila ng lahat ng mga impluwensyang banyaga na ito, ang dating
kulturang Asyanong Pilipino ay napanatili at malinaw na nakikita sa kanilang
pamumuhay, mga paniniwala sa kultura sa Pilipinas, kaugalian at tradisyon ng mga
Pilipino. Kahit saan ka magpunta, ang kultura at pagpapahalagang Pilipino ay kitang-
kita at higit na pinahahalagahan at napalakpakan pa sa maraming bahagi ng mundo.
Ang kulturang Pilipino at pagpapahalaga ay kabilang sa mabubuting bagay na
pinahahalagahan ng maraming tao mula sa buong mundo. Ang musika, sining, at
panitikan ay may malaking papel sa kultura at sining ng Pilipinas dahil napaka-
malikhain ng mga Pilipino. Pagdating sa musika, gumagamit sila ng mga materyales,
karaniwang hilaw, upang lumikha ng tunog. Ito ay isa lamang sa maraming mga
halimbawa ng mga katutubong kasanayan sa Pilipinas. Mahilig din ang mga Pilipino sa
alamat, na naimpluwensyahan ng unang simbahan at panitikan ng Espanya. Ang mga
alamat ay napakapopular sa kultura ng Pilipinas, lalo na sa mga lalawigan. At pagdating
sa panitikan, ang kulturang Pilipino ay hindi kailanman nabigo. Kahit si Dr. Jose Rizal,
ang pambansang bayani ng Pilipinas, ay sikat sa kanyang panitikan at nobela tungkol
sa kalayaan ng Pilipinas. Para sa Kulturang Pop ng Pilipinas, maraming mga artista ang
kilalang-kilala sa buong mundo tulad nina Sarah Geronimo, Regine Velasquez, at Julie
Anne San Jose at iba pa. Hindi natin maitatanggi ang katotohanan na ang relihiyon ay
may malaking papel sa paghubog hindi lamang sa kultura ng Pilipinas kundi pati na rin
ng iba pang mga kultura. Dati, ang mga kulturang kasanayan sa Pilipinas pagdating sa
pananamit ay ang pagsusuot ng baro’t saya para sa mga kababaihan at barong tagalog
para sa kalalakihan. Ang isa pang mahusay na malaman tungkol sa kultura ng Pilipinas
ay ang pag-ibig ng mga Pilipino sa mga pagdiriwang! Nawa ay maging isang simpleng
kaganapan tulad ng isang grade school na paglipat, mga kaarawan, promosyon sa
trabaho, o pagdiriwang para sa isang patron saint, walang okasyong napakaliit upang
hindi ipagdiwang. Halimbawa, ang Pilipinas ay kilala na may pinakamahabang pasko sa
buong mundo dahil simula pa noong Setyembre, naghahanda na ang mga tao para sa
panahon. Ang kultura at tradisyon ng Pilipinas na ito ay kilala sa buong mundo at isa sa
mga pangunahing kadahilanan na gustung-gusto ng mga dayuhan na gugulin ang mga
piyesta opisyal sa bansa. Ang mga pagdiriwang ng Pilipinas ay kabilang din sa mga
kahanga-hangang kasanayan sa kultura sa Pilipinas kung saan binibigay ng mga
Pilipino ang lahat upang ipagdiwang ang lalawigan o ang piyesta ng bayan. Ang mga
kulturang aking binanggit sa itaas ay iilan lamang sa mga natutunan ko sa kabantang
ito.
KABANATA II
GAWIN ITO: LUPANG HINIRANG CHALLENGE
Tignan natin kung kabisado mo pa ang ating pambansang awit.
Panuto: Gamit ang “Phone Camera”, i-record ang iyong sarili na kumakanta ng Lupang
hinirang (acapella) na nakapikit. Maging tapat at “First Take” ang ipapasa.

PAGSASANAY
Gawain # 1
Panuto: Magtala ng limang (5) awiting Pinoy na naging popular at tinatangkilik pa rin
hanggang ngayon.
Mga awiting Pinoy:
1. Ang Bayan Kong Sinilangan
2. Masdan Mo Ang Kapaligiran
3. Sa Diyos Lamang
4. Tayo’y Ang Pinoy
5. Handog

Gawain # 2
Panuto: Sa mga sagisag ng kulturang Pilipino na naging popular, pumili ng isa at
itanghal ito. (I-video ang iyong pagtatanghal). Pansinin ang sumusunod na krayterya
sa ibaba upang magabayan sa gagawing pagmamarka.

PAGTATAYA
PAGPAPALIWANAG
Panuto: Ipaliwanag ang mga sumusunod. (Limang puntos bawat bilang na may
kabuuang 10 puntos).
1. Para sa iyo, tunay nga bang makabuluhan ang mga sagisag na ito sa kulturang
Pilipino? Bakit? Patunayan.
- Oo, dahil patuloy pa rin nating ginagawa at pinapraktis ang mga sagisag na
bumubuo sa ating pagka Pilipino katulad nalang ng mga kasuotang naayon sa
okasyon na ating pinapahalagahan at hindi rin mawawala ang awiting paulit-ulit
 na kinakanta at tinuturo kung kinakailangan. Kung sa gayon, ito lamang ang iilan
sa mga sagisag ng ating kultura na binibigyang kabuluhan ng maraming Pinoy.

2. Bilang isang mamamayang Pilipino, paano mo maipapakita ang iyong

pagtangkilik at pagpapahalaga sa mga sagisag ng kulturang Pilipino?
Patunayan.
- Tayong mga Pilipino ay dapat magsimulang yakapin at pangalagaan ang
ating pamana sa kultura, upang ang mga hinaharap na henerasyon ay
masisiyahan din at pahalagahan ang ating kasaysayan. Ang mga istrukturang
ito ay maaaring sabihin sa atin ng mga kwento at kasaysayan na mas
mahusay kaysa sa mga nasa ating mga aklat. Ang kultura at ang pamana ay
sumasalamin at humuhubog ng mga halaga, paniniwala, at mithiin, sa gayong
pagtukoy sa pambansang pagkakakilanlan ng isang tao. Mahalaga na
mapanatili ang ating pamana sa kultura, sapagkat pinapanatili nito ang ating
integridad bilang isang tao.

TAKDANG-ARALIN
Takdang-aralin
Panuto: Ano ang mga natutuhan mo sa leksiyong ito? Isalaysay. (15 puntos).

Upang gawing pangkalahatan, Tulad ng pagbabago ng mga tampok sa isang

kultura, ganoon din ang mga istilo ng pananamit. Sa pamamagitan ng pag-aaral ng
damit ng iba't ibang mga panahon sa kasaysayan maaari mong maunawaan ang mga
kaugalian, paniniwala, halaga, ekonomiya, at teknolohiya ng panahong iyon. Ang damit
ay maaaring sumasalamin ng mga paniniwala ng mga indibidwal at mga pangkat. Ang
mga pangkat ng relihiyon ay madalas na gumagamit ng isang tiyak na istilo ng
pananamit. Ang ating isinusuot ay higit pa sa materyal na tahi na magkakasama upang
maprotektahan kami, ang aming mga damit ay isang tagatukoy ng aming
pagkakakilanlan at kultura. Kaya't hindi nakakagulat na sa paglipas ng mga siglo, ang
mga komunidad ay gumamit ng pananamit bilang isang paraan upang makipag-usap sa
katayuan, ipagdiwang ang mahahalagang kaganapan at ipakita ang pagkakaisa sa
maraming iba pang mga bagay. Dati, ang mga kulturang kasanayan sa Pilipinas
pagdating sa pananamit ay ang pagsusuot ng baro’t saya para sa mga kababaihan at
barong tagalog para sa kalalakihan. Ang Baro’t saya ay binubuo ng isang blusa at isang
mahabang palda na may isang "panuelo". Ang Barong Tagalog ay isang halos see-
through na polo ngunit sa buong daang siglo, ang Barong Tagalog ay umunlad. Ang
mga pindutan at kwelyo ay idinagdag, pati na rin ang mga buhol-buhol na disenyo sa
tela ng pina at lace nito. Sa ilalim ng transparent na Barong Tagalog ay ang Camisa de
Chino, isang uri ng shirt, karaniwang nasa puti na sinasabing nagmula sa mga Intsik.
Sa buong mga taon, sa katanyagan ng hippie at kulturang popyular ng Pilipinas, ang
damit na Pilipino ay umunlad, naging mas komportable at malagay na damit. Sa gayon
ang pagbabago sa kultura ng Pilipinas pagdating sa pananamit. Ang pambansang
kasuutan ng Pilipino ay medyo makulay, gayak at maganda. Ang mga mamamayang
Pilipino ay nabuhay sa ilalim ng pananakop ng ibang mga bansa sa daang siglo. Iyon
ang dahilan kung bakit ang kanilang pambansang kasuotan ay nabuo sa ilalim ng
impluwensya ng iba't ibang mga kultura at nakuha ang ilan sa kanilang mga tampok.
Ang US, Spain, at Japan ang may pinakamalaking epekto sa tradisyunal na kasuotan
ng Pilipinas. Ngunit gayunpaman, ang katutubong damit ng mga Pilipino ay natatangi,
tunay at kahit tribo, kung masasabi natin ito. Masasabi ko rin na ang ang mga
pangunahing kadahilanan na bumuo ng tradisyunal na damit ng bansang ito ay ang
klima, tradisyon ng kultura, mananakop na banyaga, at pamumuhay. bilang
karagdagan, Sa Pilipinas, maraming mga kasuotan sa tribo na tradisyonal para sa isang
tiyak na tribo. Ang lahat ng mga ito ay gawang-kamay at tinanggihan ang mga tampok
ng tribo, mga tradisyon, paniniwala, simbolo, alamat at iba pa. Parang ang musika ang
iisang larangan na hindi maiwasang magtagumpay ng mga Pilipino. Dahil mahalaga
ang musika, ang ating pamana sa kultura ay naging mayaman, makulay, at buhay na
buhay — tulad ng mga taong lumilikha nito. Ngunit iilan sa atin ang maaaring tunay na
mag-angkin sa pagkakaroon ng isang mabuting pag-unawa at pagpapahalaga sa ating
pamana sa kultura. Ang pagkakaiba-iba sa mga istilong musikal, paksa at tradisyon ay
sumasalamin sa maraming mga aspeto ng aming pamana sa musika. Pinag-uusapan
din dito ang pagiging masigla ng ating kultura — ang ilang mga paniniwala at
kasanayan ay mananatiling pareho, ang iba ay umaangkop sa pagbabago ng panahon,
ang iba pa ay nilikha upang tumugon sa mga umuusbong na pangangailangan.
Samakatuwid, tinatapos ko sa pangkalahatan iyon na na isang mahalagang pag-andar
ng musika ang ipagdiwang o gunitain ang mahahalagang kaganapan sa siklo ng buhay
ng tao. Ang pagkakaiba-iba ng mga musikang porma, istilo, repertoire, at tradisyon na
mayroon ay sumasalamin sa mayamang pagkakaiba-iba sa kulturang Pilipino. Lahat sa
lahat, ang mga detalye sa itaas ay ang aking opinyon pati na rin ang aking mga
natutunan sa partikular na kabanatang ito.