Rozkład materiału nauczania z biologii dla klasy 2 szkoły ponadpodstawowej dla zakresu rozszerzonego

oparty na Programie nauczania biologii – Biologia na czasie

Liczba Zapis
godzin w nowej Proponowane Proponowane
Nr
Temat lekcji Treści nauczania na Cele edukacyjne podstawie procedury osiągania środki
lekcji
realiza- programo- celów dydaktyczne
cję wej
1. Organizacja pracy 1  organizacja pracy na lekcjach  omówienie zasad  PZO
na lekcjach biologii komunikacji między  program
biologii.  powtórzenie wiadomości uczniem nauczania
Powtórzenie o metodyce badań biologicznych a nauczycielem, biologii
wiadomości  powtórzenie wiadomości liczby sprawdzianów  podręcznik
z klasy 1 o związkach chemicznych, i zasad poprawiania
budowie komórek ocen Multiteka
i metabolizmie  wyjaśnienie
podstawowych zasad
obowiązujących
w czasie lekcji
 pogadanka, burza
mózgów na temat
związków
chemicznych,
budowy komórki,
metabolizmu
1. Bezkomórkowe czynniki zakaźne
2. Wirusy –  budowa i formy morfologiczne 2  przedstawienie budowy XII.1.1  analiza schematu  schemat
3. molekularne wirusów wirusów jako bezkomórkowych XII.1.2 budowy wirusa budowy wirusów
pasożyty  przebieg infekcji wirusowej form infekcyjnych XII.1.3  analiza animacji i form
 cykle: lityczny i lizogeniczny  przedstawienie różnorodności XII.1.4 cykli infekcyjnych morfologicznych
 cykle infekcyjne wirusa DNA morfologicznej i genetycznej XII.1.5 wirusów wirusów
i retrowirusa wirusów XII.1.6  wnioskowanie na  schematy,
 odwrotna transkrypcja  analizowanie związku budowy XII.1.7 podstawie analizy animacje cykli
 znaczenie wirusów wirusów ze sposobem XII.1.8 tekstu źródłowego infekcyjnych
dotyczącego zasad wirusów
1
  choroby wirusowe człowieka
(wścieklizna, AIDS, choroba
Heinego-Medina, schorzenia
wywołane zakażeniem HPV, grypa,
odra, ospa, różyczka, świnka, WZW
typu A, B i C)
 profilaktyka i leczenie chorób
wirusowych
 wirusy onkogenne
4. Wiroidy i priony –  budowa wiroidów
swoiste czynniki i prionów
infekcyjne  wiroidy i priony jako czynniki
infekcyjne
2. Różnorodność prokariontów, protistów, grzybów i porostów
infekowania komórek profilaktyki i metod  teksty
 porównanie cykli infekcyjnych leczenia chorób źródłowe
wirusów (lityczny i lizogeniczny) wywoływanych przez z literatury
 wyjaśnienie mechanizmu wirusy uzupełniającej
przebiegu procesu odwrotnej na temat chorób
transkrypcji i jego znaczenia wywoływanych
w namnażaniu retrowirusów przez wirusy
 omówienie znaczenia wirusów
w przyrodzie i dla człowieka Multiteka
 omówienie drogi
rozprzestrzeniania się chorób
wirusowych zwierząt (nosówka,
wścieklizna, pryszczyca) i roślin
(mozaika tytoniowa,
smugowatość ziemniaka) oraz
ich skutków
 omówienie drogi
rozprzestrzeniania się i zasady
profilaktyki chorób człowieka
wywoływanych przez wirusy
1  przedstawienie wiroidów jako XII.2.1  porównanie  schemat
jednoniciowych kolistych XII.2.2 wiroidów z prionami budowy
cząsteczek RNA infekujących  wnioskowanie na wiroidów
rośliny podstawie analizy  podręcznik
 wyjaśnienie, że priony jako tekstu źródłowego
białkowe czynniki infekcyjne dotyczącego zasad Multiteka
mogą być przyczyną niektórych profilaktyki i metod
chorób degeneracyjnych OUN leczenia chorób
(choroba Creutzfeldta-Jakoba, wywoływanych przez
choroba szalonych krów BSE) priony
2
5. Klasyfikowanie  zadania systematyki 1  wyjaśnienie, na czym polega V.1  analiza  schematy
organizmów  nazewnictwo binominalne hierarchiczny układ rang V.2 kladogramów i kladogramów
(dwuimienne) jednostek taksonomicznych oraz V.3 drzew  schematy
 systemy klasyfikacji: naturalne nazewnictwo binominalne filogenetycznych drzew
i sztuczne  wyjaśnianie różnic między  oznaczanie filogenetycznych
 metody fenetyczne naturalnym a sztucznym gatunków roślin ukazujących
i filogenetyczne klasyfikacji systemem klasyfikacji i zwierząt grupy
organizmów  analiza kladogramów, drzew z wykorzystaniem monofiletyczne,
 narządy analogiczne filogenetycznych kluczy lub atlasów parafiletyczne
i homologiczne  definiowanie pojęć: takson,  wykorzystanie i polifiletyczne
 drzewo rodowe organizmów kladogram, gatunek, narządy aktywnego opisu  fotografie
 dwudzielne klucze do analogiczne, narządy porównującego do roślin
oznaczania gatunków królestwa homologiczne charakterystyki i zwierząt
organizmów  wnioskowanie na podstawie królestw  klucze i atlasy
analizy kladogramów  analiza schematów do oznaczania
o pokrewieństwie ewolucyjnym drzew rodowych gatunków roślin
organizmów  praca w grupach i zwierząt
 rozróżnianie na drzewie  mapa myśli  pisaki,
filogenetycznym grup fotografie roślin,
monofiletycznych, arkusze szarego
parafiletycznych papieru
i polifiletycznych
 wykazywanie, że klasyfikacja Multiteka
organizmów jest oparta na ich
filogenezie
 ustalanie przynależności
gatunkowej organizmu
z zastosowaniem właściwego
klucza do oznaczania
organizmów
 porównanie królestw
organizmów
6. Organizmy  wielkość i formy bakterii 2  omówienie cech VI.1  tworzenie modelu  materiały do
7. prokariotyczne –  budowa komórki bakteryjnej charakterystycznych bakterii VI.2 budowy komórki wykonania
3
bakterie  budowa ściany komórkowej i środowiska ich życia VI.3 bakterii (2D lub 3D) modelu (2D lub
i archeowce bakterii Gram-dodatnich  przedstawienie różnych form VI.4  układanie 3D) budowy
i Gram-ujemnych bakterii VI.5 rozsypanki komórki
 zdolność wiązania azotu  poznanie budowy komórki wyrazowej  rozsypanka
atmosferycznego przez niektóre bakterii oraz funkcji jej dotyczącej sposobów wyrazowa –
bakterie poszczególnych elementów odżywiania się, kartki z nazwami
 sposoby odżywiania się bakterii  porównanie budowy ściany oddychania chorób,
 oddychanie beztlenowe komórkowej bakterii Gram- i rozmnażania się przykładowymi
i tlenowe bakterii -ujemnych i Gram-dodatnich bakterii drogami
 formy przetrwalnikowe bakterii  wyjaśnienie, w jaki sposób  gra dydaktyczna, zakażenia,
 ruch u bakterii niektóre bakterie potrafią wiązać np. Memory, objawami
 rozmnażanie się bakterii azot atmosferyczny i jakie to ma dotycząca chorób i profilaktyką
 procesy płciowe bakterii znaczenie dla roślin bakteryjnych  arkusze
 przystosowania archeowców do  porównanie budowy komórki człowieka brystolu, mazaki
ekstremalnych warunków życia bakterii samożywnej z budową  wykonywanie  podręcznik
 przegląd systematyczny bakterii komórki bakterii cudzożywnej plakatu
 znaczenie bakterii  omówienie czynności przedstawiającego Multiteka
w przyrodzie i dla człowieka życiowych bakterii – odżywiania, znaczenie bakterii
 wybrane choroby bakteryjne oddychania, ruchu, wzrostu  praca w grupach –
człowieka (gruźlica, tężec,  klasyfikowanie bakterii grupy eksperckie
borelioza, salmonelloza, kiła, w zależności od sposobu
rzeżączka) oddychania i odżywiania
 leczenie chorób bakteryjnych  podanie sposobów
rozmnażania bezpłciowego
bakterii
 wyjaśnienie znaczenia form
przetrwalnikowych w cyklu
życiowym bakterii
 definiowanie pojęć: anabioza,
taksja, koniugacja
 wykazywanie znaczenia
procesów płciowych
w zmienności genetycznej
bakterii
4
  omówienie przystosowań
archeowców do ekstremalnych
warunków życia
 charakteryzowanie
poszczególnych grup
systematycznych bakterii
 omówienie znaczenia bakterii
 charakteryzowanie wybranych
chorób bakteryjnych człowieka
8. Protisty – proste  grupy protistów 3  podanie przykładów VIII.1  przyporządkowanie  schematy
9. organizmy  formy morfologiczne protistów przedstawicieli poszczególnych VIII.2 nazw struktur budowy
10. eukariotyczne  czynności życiowe protistów grup protistów VIII.3 komórkowych do komórek
(poruszanie się, odżywianie,  klasyfikowanie protistów ze VIII.4 schematów budowy protistów oraz
osmoregulacja i wydalanie, względu na budowę, zdolność VIII.5 protistów nazwy struktur
oddychanie, rozmnażanie się) poruszania się i sposób VIII.6 zwierzęcych  hodowla
 cykle rozwojowe wybranych odżywiania i roślinopodobnych pantofelka
protistów  omówienie rodzajów  obserwacja  kilka stanowisk
 przemiana faz jądrowych poruszania się protistów mikroskopowa pracy
u protistów zwierzęcych żywych pantofelków z mikroskopami
 typy zapłodnienia  omówienie odżywiania się i roztoczka oraz i preparatami
 znaczenie protistów w protistów zwierzęcych innych trwałymi
przyrodzie  wykazywanie związków przedstawicieli  materiały do
 choroby człowieka wywoływane budowy protistów ze protistów wykonania
przez protisty (malaria, środowiskiem i trybem ich życia  pogadanka preparatów
rzęsistkowica, lamblioza,  porównanie pinocytozy heurystyczna mikroskopowych
toksoplazmoza, czerwonka z fagocytozą  zastosowanie  okazy
pełzakowata)  omówienie wydalania metody skrzynki naturalne
i osmoregulacji u protistów odkryć dla (suche)
zwierzęcych przedstawienia morszczynu lub
 wyjaśnienie roli wodniczek znaczenia protistów listownicy
protistów  praca z tekstem  skrzynka
 omówienie rozmnażania się źródłowym odkryć
płciowego i bezpłciowego  mikroskopowanie z fotografiami
protistów z zastosowaniem oraz ilustracjami
5
  wyjaśnienie przebiegu metody stacyjek wybranych
i znaczenia koniugacji  praca w grupach protistów
u pantofelka  pisaki, arkusze
 wykazanie różnic między papieru, klej
cyklem rozwojowym z mejozą  teksty
pregamiczną a cyklem źródłowe
rozwojowym z mejozą
postgamiczną Multiteka
 analizowanie cyklu
rozwojowego zarodźca malarii
 przeprowadzenie obserwacji
mikroskopowej pantofelka
 porównanie izomorficznej
przemiany pokoleń
z heteromorficzną przemianą
pokoleń
 charakteryzowanie
wybranych przedstawicieli
protistów
 omówienie znaczenia
protistów
 charakteryzowanie
wybranych chorób człowieka
wywoływanych przez protisty
11. Grzyby –  cechy morfologiczne, 3  omówienie cech VII.1  tworzenie mapy  arkusze
12. heterotroficzne charakterystyczne dla grzybów charakterystycznych grzybów VII.2 mentalnej brystolu, mazaki
13. beztkankowce  budowa komórek grzybów  poznanie budowy grzybów VII.3 prezentującej  mikroskop,
 rodzaje strzępek  omówienie budowy strzępek VII.5 czynności życiowe preparaty świeże
 formy morfologiczne grzybów  definiowanie pojęć: grzybnia, VII.6 grzybów i trwałe grzybów
 mikoryza strzępki, owocnik, przemiana faz  obserwacje  podręcznik,
 odżywianie się i oddychanie jądrowych (haplofazy, diplofazy, makroskopowe materiały do
grzybów dikariofaza, mikoryza) i mikroskopowe przeprowa-
 sposoby rozmnażania się grzybów  wykazanie, dlaczego grzyby są grzybów dzenia
 cykle życiowe sprzężniowych, plechowcami  pogadanka doświadczenia,

6
 workowców i podstawczaków  porównanie mikoryzy heurystyczna m.in. drożdże,
 znaczenie grzybów ektotroficznej z mikoryzą  analizowanie cykli cukier
endotroficzną życiowych grzybów  atlasy, klucze
 omówienie sposobów  pogadanka na do oznaczania
odżywiania, oddychania temat znaczenia grzybów
i rozmnażania się grzybów grzybów
 podanie przedstawicieli  przeprowadzenie
poszczególnych typów grzybów doświadczenia Multiteka
 porównanie rodzajów wykazującego, że
zarodników grzybów drożdże
 omówienie i porównanie cykli przeprowadzają
rozwojowych sprzężniowych, fermentację
workowców i podstawczaków alkoholową
 omówienie znaczenia grzybów  praca z atlasami –
rozpoznawanie
w przyrodzie i dla człowieka grzybów jadalnych
 przedstawienie dróg zarażenia i trujących
się i zasad profilaktyki chorób
wywołanych przez grzyby
(grzybice skóry, narządów
płciowych, płuc)
14. Porosty –  budowa i rodzaje plech porostów 1  omówienie budowy porostów VII.4  obserwowanie  okazy suche
organizmy  porosty jako organizmy  omówienie zależności VII.6 makroskopowe porostów
dwuskładnikowe symbiotyczne pomiędzy grzybami, zielenicami budowy plechy
 rozmnażanie się porostów i sinicami tworzącymi porosty porostów Multiteka
 porosty jako gatunki  charakteryzowanie rodzajów  praca w grupach
wskaźnikowe plech porostów  prezentacja
 znaczenie porostów w przyrodzie  wyjaśnienie sposobu multimedialna
rozmnażania się porostów przez przygotowana przez
rozmnóżki (urwistki i wyrostki) uczniów na temat
 wyjaśnienie znaczenia skali porostowej
porostów jako organizmów
pionierskich oraz
bioindykatorów
7
15. Powtórzenie 1 X X X Generator
i sprawdzenie testów
stopnia i sprawdzianów
opanowania
wiadomości
i umiejętności
z rozdziałów
„Bezkomórkowe
czynniki zakaźne”
i „Różnorodność
prokariontów,
protistów,
grzybów
i porostów”
3. Różnorodność roślin
16. Rośliny pierwotnie  formy morfologiczne roślin 1  omówienie form IX.1.1  pogadanka na  okazy
wodne pierwotnie wodnych morfologicznych roślin IX.1.2 temat różnych form zielnikowe
 charakterystyka pierwotnie wodnych II. 9 morfologicznych zielenic
glaukocystofitów, krasnorostów  charakteryzowanie roślin pierwotnie i krasnorostów
i zielenic glaukocystofitów, krasnorostów wodnych za pomocą  kilka stanowisk
 rozmnażanie się roślin pierwotnie i zielenic plansz, zdjęć, pracy
wodnych  omówienie endosymbiozy prezentacji z mikroskopami
 cykl rozwojowy ulwy sałatowej pierwotnej  praca w grupach – i preparatami
 znaczenie roślin pierwotnie  omówienie sposobów charakterystyka grup trwałymi
wodnych w przyrodzie i dla rozmnażania się roślin roślin pierwotnie  zasoby
człowieka pierwotnie wodnych wodnych przy użyciu internetowe,
 omówienie przemiany pokoleń okazów schematy,
na przykładzie ulwy sałatowej zielnikowych, zdjęć animacje
 omówienie znaczenia roślin  obserwacja z przemianą
pierwotnie wodnych mikroskopowa pokoleń u ulwy
w przyrodzie i dla człowieka preparatów trwałych sałatowej
zielenic
 analizowanie na Multiteka
podstawie planszy,

8
 schematu lub
animacji przemiany
pokoleń u ulwy
sałatowej
 praca w grupach
eksperckich na temat
znaczenia roślin
pierwotnie wodnych
w przyrodzie i dla
człowieka
17. Rośliny lądowe  pochodzenie roślin lądowych 1  omówienie pochodzenia roślin IX.2.1  debata „za”  ilustracje
i wtórnie wodne  ryniofity lądowych IX.2.6 i „przeciw” ryniofitów
 cechy roślin lądowych  poznanie budowy ryniofitów dotycząca  podręcznik
 różnice między warunkami życia  porównanie warunków charakterystyki
w wodzie i na lądzie panujących w wodzie i na lądzie warunków życia Multiteka
 znaczenie ligniny dla roślin  podanie przykładów adaptacji w wodzie i na lądzie
 adaptacje roślin okrytozalążko- roślin do życia na lądzie  metoda tekstu
wych do środowiska lądowego  znaczenie wytwarzania ligniny przewodniego
 ogólne cechy roślin przez rośliny z podręcznika –
zarodnikowych i nasiennych  wskazywanie podstawowych uczniowie w grupach
 formy ekologiczne roślin różnic dotyczących charakteryzują formy
(hydrofity, higrofity, mezofity, rozprzestrzeniania się roślin ekologiczne roślin
kserofity) między roślinami zarodnikowymi
a nasiennymi

18. Tkanki roślinne  podział tkanek na twórcze i stałe 3  klasyfikowanie IX.2.3  klasyfikowanie  kartki
19.  charakterystyka tkanek twórczych i identyfikowanie tkanek tkanek za pomocą z nazwami
20.  rodzaje, budowa i rola tkanek roślinnych rozsypanki tkanek
okrywających, miękiszowych,  omówienie wyrazowej  kilka stanowisk
wzmacniających i przewodzących charakterystycznych cech  metoda stacyjek pracy
 wiązki przewodzące i funkcji tkanek twórczych z zastosowaniem z mikroskopami
 utwory wydzielnicze  podanie przykładów obserwacji i preparatami
merystemów pierwotnych mikroskopowej trwałymi
i wtórnych oraz wyjaśnienie ich  praca  materiały
9
funkcji z podręcznikiem potrzebne do
 wskazanie lokalizacji  gra dydaktyczna wykonania
merystemów w roślinie dotycząca preparatów
 omówienie rozpoznawania nietrwałych,
charakterystycznych cech tkanek tkanek m.in. szkiełka
stałych nakrywkowe
 omówienie budowy i funkcji i podstawowe,
tkanek okrywających woda, fragmenty
 podanie wytworów skórki roślin
i omówienie ich znaczenia  ilustracje lub
 poznanie budowy i funkcji fotografie tkanek
poszczególnych rodzajów roślinnych
miękiszu
 poznanie budowy i funkcji Multiteka
tkanek wzmacniających
 omówienie budowy tkanki
przewodzącej
 wskazanie cech budowy
drewna i łyka, które umożliwiają
tym tkankom przewodzenie
substancji
 omówienie budowy oraz
znaczenia korkowicy
 wyjaśnienie znaczenia kutykuli
 podanie przykładów
wewnętrznych i zewnętrznych
utworów wydzielniczych
 rozpoznawanie tkanek
roślinnych na preparatach
mikroskopowych oraz na
schemacie, mikrofotografii i na
podstawie opisu
 wykazywanie związku budowy
tkanek z pełnioną funkcją
10
21. Zarodek –  budowa i funkcje nasienia oraz 1  charakteryzowanie budowy IX.2.2  pogadanka na  nasiona
początkowe jego elementów nasienia IX.2.8 temat kiełkowania wybranych roślin
stadium sporofitu  budowa zarodków roślin  omówienie roli poszczególnych z zastosowaniem (fasola, rzepak,
roślin nasiennych elementów nasienia dla rośliny plansz, rysunków, sosna, ziarno
 kiełkowanie nasienia  wskazywanie różnic między zdjęć lub animacji wybranego
zarodkiem roślin  metodą mapy zboża)
nagozalążkowych a zarodkiem mentalnej –
roślin okrytozalążkowych porównanie nasion Multiteka
 wskazywanie zmian, jakie i ich zarodków
zachodzą podczas kiełkowania u roślin
nasion nagonasiennych
i okrytonasiennych
 rozpoznawanie
nasion popularnych
roślin
22. Korzeń – organ  budowa i funkcje korzenia 2  podanie głównych funkcji IX.2.5  rozpoznawanie  plansza ze
23. podziemny rośliny  rodzaje systemów korzeniowych korzenia IX.2.7 i charakteryzowanie strefową
 strefy korzenia  porównanie budowy palowego IX.2.8 systemów budową korzenia
 tkanki pierwotne korzenia systemu korzeniowego korzeniowych  okazy suche
 budowa pierwotna korzenia z wiązkowym systemem  obserwowanie roślin z różnymi
 budowa wtórna korzenia korzeniowym strefowej budowy systemami
 etapy wtórnego przyrostu  omówienie budowy strefowej korzenia korzeniowymi
korzenia na grubość korzenia  analizowanie  zasoby
 korzenie przybyszowe  omówienie budowy pierwotnej budowy pierwotnej multimedialne
 modyfikacje korzeni (powietrzne, i wtórnej korzenia obrazujące
podporowe, spichrzowe, czepne, i wtórnej korzenia  rozpoznawanie budowę
ssawki, oddechowe)  wyjaśnienie przebiegu i charakteryzowanie pierwotną
przyrostu wtórnego na grubość modyfikacji budowy i wtórną
 podanie przykładów korzeni korzenia
modyfikacji budowy korzeni  obserwacja  okazy roślin
 przeprowadzenie obserwacji mikroskopowa obrazujące
mikroskopowej tkanek korzenia budowy korzenia modyfikację
korzeni
 kilka stanowisk
11
 pracy
z mikroskopami
i preparatami
trwałymi
 materiały do
wykonania
preparatów
nietrwałych
z korzeni roślin

Multiteka
24. Pęd. Budowa  funkcje pędu 2  podanie funkcji łodygi IX.2.2  obserwacja  okazy roślin
25. i funkcje łodygi  funkcje łodygi  omówienie budowy pierwotnej IX.2.5 budowy pędu (żywe lub
 budowa pierwotna łodygi IX.2.7  analizowanie zielnikowe)
 różnice w budowie łodygi paproci i wtórnej łodygi IX.2.8 budowy pierwotnej  zasoby
i roślin okrytozalążkowych  omówienie etapów przyrostu i wtórnej łodygi multimedialne
 budowa wtórna łodygi na grubość łodygi  rozpoznawanie dotyczące
 etapy wtórnego przyrostu łodygi  omówienie rodzajów łodyg i charakteryzowanie budowy
na grubość w zależności od stopnia trwałości na podstawie pierwotnej
 łodygi zielne i zdrewniałe  podanie przykładów okazów roślin i wtórnej łodygi
 modyfikacje budowy łodyg modyfikacji budowy łodygi modyfikacji budowy  okazy roślin ze
(bulwy, rozłogi, kłącza, czepne,  przeprowadzenie obserwacji łodygi zmodyfikowany-
ciernie, spichrzowe) mikroskopowej budowy łodygi  obserwacja mi łodygami
rośliny dwuliściennej mikroskopowa  kilka stanowisk
tkanek budujących pracy
łodygę z mikroskopami
i preparatami
trwałymi
 materiały do
wykonania
preparatów
nietrwałych
z łodyg roślin

12
 Multiteka
26. Budowa i funkcje funkcje liści 1  omówienie funkcji liści IX.2.2  obserwowanie  okazy liści, lupy
liści  budowa morfologiczna liścia definiowanie pojęć: ulistnienie, IX.2.5 budowy  okazy roślin
 typy ulistnienia użyłkowanie IX.2.7 morfologicznej liścia, o różnych typach
 budowa anatomiczna liścia  charakteryzowanie typów IX.2.8 typów ulistnienia, ulistnienia
 budowa liścia roślin szpilkowych ulistnienia oraz rodzajów rodzajów nerwacji  plansza
 liście różnych form ekologicznych nerwacji (użyłkowania) liści i rodzajów liści z budową
roślin  podanie przykładów liści  analizowanie anatomiczną
 modyfikacje liści (pułapkowe, pojedynczych i złożonych budowy liścia
spichrzowe, ciernie, łuskowate,  poznanie budowy anatomicznej liścia  okazy
liściaki, wąsy czepne, pochwy morfologicznej i anatomicznej rośliny dwuliściennej zmodyfikowa-
kwiatostanowe) liścia i budowy nych liści
 omówienie roli poszczególnych anatomicznej liścia  stanowiska
elementów liścia rośliny iglastej na pracy
 porównanie budowy podstawie zdjęć, z mikroskopami
anatomicznej liścia rośliny ilustracji  materiały do
iglastej z budową liścia rośliny  obserwowanie przygotowania
okrytonasiennej okazów roślin, preparatów
 omówienie przykładów u których nastąpiła nietrwałych
modyfikacji budowy liści modyfikacji liści
 obserwacja Multiteka
mikroskopowa liści
27. Mchy – rośliny  cechy mchów 1  omówienie cech IX.2.2  obserwowanie na  okazy mchów,
o dominującym  budowa mchów charakterystycznych mchów IX.2.5 podstawie okazów wątrobowców
gametoficie  rozmnażanie się mchów  poznanie budowy gametofitu IX.2.9 cech budowy i glewików, lupy
 cykl rozwojowy płonnika i sporofitu mchów IX.5.1 mszaków  plansza
pospolitego  omówienie cyklu rozwojowego  analizowanie na z budową
 znaczenie mchów płonnika pospolitego podstawie planszy anatomiczną
w przyrodzie i dla człowieka  wskazanie pokolenia budowy płonnika
diploidalnego i haploidalnego anatomicznej pospolitego
w cyklu rozwojowym płonnika płonnika pospolitego  stanowiska
pospolitego  obserwacja pracy
 omówienie znaczenia mchów mikroskopowa z mikroskopami
w przyrodzie i dla człowieka budowy płonnika i preparatami
13
  wyjaśnienie roli mchów pospolitego trwałymi
w regulacji bilansu wodnego  analizowanie na  animacja,
biocenozy leśnej podstawie planszy plansza z cyklem
 omówienie znaczenia torfu dla poszczególnych rozwojowym
człowieka etapów cyklu płonnika
rozwojowego pospolitego
płonnika pospolitego  kartki
 praca z tekstem na przedstawiające
temat znaczenia etapy cyklu
mchów w przyrodzie rozwojowego
i dla człowieka, płonnika
 dyskusja panelowa pospolitego
i nazwy
poszczególnych
etapów do
rozsypanki

Multiteka
28. Paprotniki –  cechy paprotników 2  omówienie cech paprotników IX.2.2  analizowanie na  okazy
29. zarodnikowe  różnorodność paproci  poznanie budowy gametofitu IX.2.5 podstawie okazów paprociowych
rośliny naczyniowe  budowa nerecznicy samczej i sporofitu paprotników IX.2.9 cech i skrzypowych
 cykl rozwojowy narecznicy  wskazanie i nazywanie IX.5.1 morfologicznych  ilustracje
samczej elementów budowy sporofitu sporofitu widłakowych
 budowa sporofitu skrzypu paprociowych, widłakowych przedstawicieli  plansza,
polnego i skrzypowych paprotników schemat lub
 cykl rozwojowy skrzypu polnego  omówienie cech  analizowanie na animacje
 różnorodność widłakowych charakterystycznych podstawie dotyczące cykli
 cykl rozwojowy widliczki paprociowych, skrzypowych obserwacji rozwojowych
ostrozębnej i widłakowych i aktywnego opisu paprotników
 znaczenie paprotników  omówienie cyklu rozwojowego porównującego cyklu  zdania do
w przyrodzie i dla człowieka narecznicy samczej, skrzypu rozwojowego kosza i walizki
polnego i widliczki ostrozębnej paprotników  kilka stanowisk
 podanie przedstawicieli jednako- i różno- pracy
paprociowych, skrzypowych zarodnikowych z mikroskopami
14
 i widłakowych  przedstawienie i preparatami
 omówienie znaczenia znaczenia trwałymi
paprotników w przyrodzie i dla paprotników
człowieka w przyrodzie i dla Multiteka
człowieka
 porównywanie
metodą kosza
i walizki
zróżnicowania cech
u widłakowych,
skrzypowych
i paprociowych
 obserwacja
mikroskopowa
wybranych organów
paprotników metodą
stacyjek
30. Rośliny nasienne.  cechy roślin nasiennych 2  omówienie cech roślin IX.2.2  analizowanie na  ilustracje,
31. Rośliny  budowa nagozalążkowych na nagozalążkowych IX.2.5 podstawie ilustracji, fotografie,
nagozalążkowe przykładzie sosny zwyczajnej  definiowanie pojęć: IX.2.7 schematów lub schematy roślin
 rozmnażanie się nagozalążkowe, nagonasienne IX.2.9 okazów budowy nagozalążko-
nagozalążkowych  poznanie budowy sporofitu IX.5.1 kwiatu żeńskiego wych
 cykl rozwojowy sosny zwyczajnej roślin nagozalążkowych IX.5.5 i męskiego sosny  szyszki i igły
 budowa szyszki i nasienia  omówienie znaczenia kwiatu, IX.5.6 zwyczajnej roślin
 znaczenie roślin nagozalążkowych nasion, zalążka i łagiewki  analizowanie przyniesione
w przyrodzie i dla człowieka pyłkowej u nagozalążkowych budowy i rozwoju z lasu, parku,
 przedstawienie budowy kwiatu gametofitu męskiego ogrodu
rośliny nagozalążkowej i żeńskiego sosny  plansza
 przedstawienie budowy zwyczajnej przedstawiająca
i rozwoju gametofitu męskiego  analizowanie cykl rozwojowy
i żeńskiego u roślin etapów cyklu sosny zwyczajnej
nagozalążkowych rozwojowego sosny  atlasy, klucze
 przedstawienie przebiegu cyklu zwyczajnej do oznaczania
rozwojowego u roślin  praca roślin
15
 nagozalążkowych na przykładzie z podręcznikiem nagonasiennych
sosny zwyczajnej i atlasami w celu  lupy
 omówienie budowy szyszki przedstawienia
i nasienia sosny zwyczajnej zróżnicowania Multiteka
 omówienie znaczenia roślin gatunkowego
nagozalążkowych w przyrodzie nagozalążkowych
i dla człowieka
32. Rośliny  cechy roślin okrytozalążkowych 2  wskazanie cech IX.2.2  pogadanka na  okazy
33. okrytozalążkowe  formy roślin okrytozalążkowych charakterystycznych roślin IX.2.5 temat cech wybranych roślin
 budowa kwiatu obupłciowego okrytozalążkowych IX.2.7 charakterystycznych okrytozalążko-
okrytozalążkowych  rozróżnianie form roślin IX.5.1 rośliny wych
 rodzaje kwiatów okrytozalążkowych IX.5.3 okrytozalążkowej  lupy
 rodzaje kwiatostanów  definiowanie pojęć: IX.5.4  praca w grupach –  schematyczne
 rozmnażanie płciowe roślin okrytozalążkowe, IX.5.5 analizowanie na rysunki
okrytozalążkowych okrytonasienne, kwiatostan, IX.5.6 podstawie okazów kwiatostanów
 cykl rozwojowy roślin zapylenie i rysunków budowy oraz kartki z ich
okrytonasiennych na przykładzie  przedstawienie i rozróżnianie kwiatu nazwami do
wiśni ptasiej rodzajów kwiatów obupłciowego rozsypanki dla
 sposoby zapylenia i kwiatostanów  rozróżnianie grup
 samozapylenie a zapylenie  omówienie rozwoju gametofitu rodzajów kwiatów  animacja
krzyżowe żeńskiego i męskiego i kwiatostanów dotycząca cyklu
 mechanizmy ochrony przed  omówienie przebiegu cyklu  analizowanie rozwojowego
samozapyleniem rozwojowego u roślin metodą dyskusji „za”
okrytozalążkowych i „przeciw” związku Multiteka
 wyjaśnienie na przykładach między budową
związku między budową kwiatu kwiatu a sposobem
rośliny okrytozalążkowej zapylenia u roślin
a sposobem jego zapylania owadopylnych
 przedstawienie różnic i wiatropylnych
w budowie kwiatów w zależności  analizowanie cyklu
od sposobu zapylenia (za rozwojowego na
pośrednictwem zwierząt, wiatru, podstawie
wody) prezentacji
 poznanie przebiegu i efektów multimedialnej
16
 podwójnego zapłodnienia
 określenie, na czym polegają
mechanizmy ochrony roślin
przed samozapyleniem
34. Rozprzestrzenianie  budowa i powstawanie owoców 1  wskazanie związku między IX.2.2  analiza rysunków  przykłady
się roślin  rodzaje owoców i owocostanów budową owoców a ich sposobem IX.2.5 nasion różnych typów
okrytozalążkowych  budowa ziarniaka rozprzestrzeniania się IX.2.6  tworzenie mapy owoców
 sposoby rozprzestrzeniania się  wyjaśnienie znaczenia IX.2.7 mentalnej – i owocostanów
owoców – samosiewność wykształcenia się owoców dla IX.5.1 klasyfikowanie oraz kartki z ich
i obcosiewność opanowania środowiska IX.5.6 owoców nazwami dla
 sposoby rozprzestrzeniania się lądowego przez rośliny IX.5.7 i owocostanów poszczególnych
owoców (przez wiatr, zwierzęta,  omówienie budowy nasienia IX.6.1  analizowanie grup
wodę)  podanie kryterium podziału związku między  klucze do
 budowa i rodzaje nasion nasion na bielmowe, budową owoców oznaczania roślin
 rozmnażanie wegetatywne i jego bezbielmowe i obielmowe a sposobem ich  okazy roślin,
sposoby  przedstawienie funkcji owoców rozprzestrzeniania zdjęcia roślin
 podanie przykładów owoców
pojedynczych (suchych Multiteka
i mięsistych), zbiorowych
i owocostanów
 wykazywanie związku budowy
owocu ze sposobem
rozprzestrzeniania się roślin
 porównanie sposobów
powstawania różnych owoców
(właściwych i rzekomych)
 przedstawienie różnych
sposobów rozmnazania
wegetatywnego
35. Różnorodność  rośliny jednoliścienne 1  charakteryzowanie wybranych IX.2.8  metoda metaplanu  atlasy roślin
i znaczenie roślin  rośliny dwuliścienne przedstawicieli dwuliściennych IX.2.9 – porównanie roślin  zasoby
okrytozalążkowych  porównanie roślin i jednoliściennych jednoliściennych multimedialne
jednoliściennych z roślinami  porównanie cech budowy z roślinami  schematy,
dwuliściennymi morfologicznej i anatomicznej dwuliściennymi zdjęcia
17
  znaczenie roślin u roślin jednoliściennych  prezentacje  zasoby
okrytozalążkowych w przyrodzie i dwuliściennych multimedialne internetowe
i dla człowieka  omówienie znaczenia roślin uczniów na temat
okrytozalążkowych znaczenia roślin
okrytozalążkowych

36. Powtórzenie 2 X X X Generator

37. i sprawdzenie testów
stopnia i sprawdzianów
opanowania
wiadomości
i umiejętności
z rozdziału
„Różnorodność
roślin”
4. Funkcjonowanie roślin
38. Gospodarka  funkcje wody w roślinach 3  omówienie roli wody w życiu IX.3.1  analizowanie  animacja
39. wodna roślin  transport wody w roślinie rośliny IX.3.2 etapów transportu dotycząca
40.  potencjał wody w roślinie  wyjaśnienie pojęć: IX.3.3 wody w roślinie na transportu wody
 przewodzenie wody w tkankach transpiracja, potencjał wody, IX.3.4 podstawie animacji  zestaw
korzenia parcie korzeniowe, ciśnienie IX.3.5  obserwacja drogi obserwacyjny:
 wpływ substancji rozpuszczonej hydrostatyczne, ciśnienie przepływu wody zlewka, roztwór
i ciśnienia na potencjał wody osmotyczne, ciśnienie w roślinie na wodny
 przepływ wody w elementach turgorowe, siła ssąca, gutacja, podstawie animacji atramentu,
przewodzących drewna wiosenny płacz roślin  doświadczenia nożyczki, roślina
 siła ssąca, parcie korzeniowe  omówienie rodzajów mające na celu: o białych
 regulacja ilości wody w roślinie transportu wody (transport zbadanie wpływu płatkach korony
(transpiracja) apoplastyczny, symplastyczny, natężenia światła na lub liść selera
 lokalizacja aparatów szparkowych transmembranowy) intensywność naciowego
 omówienie etapów transportu transpiracji, wpływu  zestaw
w liściach wody w roślinie (poziomy ograniczenia doświadczalny nr
 bilans wodny u roślin i pionowy) transpiracji na 1: rurka
 określenie wpływu substancji wystąpienie gutacji, w kształcie
rozpuszczonej i ciśnienia na lokalizacji litery U, woda,

18
potencjał wody i zagęszczenia pipeta, lampka,
 wyjaśnienie roli sił kohezji aparatów pęd rośliny
i adhezji w przewodzeniu wody szparkowych  zestaw
 podanie różnych rodzajów u higrofitów, obserwacyjny
transpiracji mezofitów nr 2: doniczka
 przygotowanie i kserofitów z niecierpkiem,
i przeprowadzenie obserwacji  przeprowadzenie nożyczki
pozwalającej na identyfikację obserwacji  zestaw
tkanki przewodzącej wodę pozwalającej na doświadczalny nr
w roślinie identyfikację tkanki 3: dwie doniczki
 zaplanowanie przewodzącej wodę z nasturcjami,
i przeprowadzenie w roślinie oraz klosz szklany
doświadczenia mającego na celu płaczu roślin z aspiratorem,
zbadanie wpływu natężenia woreczki
światła na intensywność plastikowe
transpiracji zestaw
 przeprowadzenie obserwacji doświadczalny nr
płaczu roślin 4: trzy
 określenie skutków niedoboru jednakowej
wody w roślinie wielkości liście:
 wykazywanie wpływu higrofita,
czynników zewnętrznych mezofita,
(temperatura, światło, kserofita, trzy
wilgotność, ruchy powietrza) na probówki, woda,
bilans wodny rośliny olej jadalny
 przygotowanie  zestaw
i przeprowadzenie doświadczalny nr
doświadczenia badającego 5: liście
wpływ ograniczenia transpiracji pelargonii,
na wystąpienie gutacji roztwór 0,5%
 przygotowanie NaCl, woda,
i przeprowadzenie probówka, olej
doświadczenia dotyczącego roślinny
badania lokalizacji i zagęszczenia
19
 aparatów szparkowych Multiteka
u higrofitów, mezofitów
i kserofitów
 omówienie bilansu wodnego
w organizmie rośliny
 opisywanie wpływu suszy
fizjologicznej na bilans wodny
rośliny
 przygotowanie
i przeprowadzenie
doświadczenia dotyczącego
wpływu stężenia roztworu
glebowego na pobieranie wody
przez rośliny
41. Gospodarka  podstawowe mikro- 1  przedstawienie znaczenia IX.3.6  prezentacja  podręcznik
mineralna roślin i makroelementy roślin (N, S, Mg, najważniejszych makro- IX.3.7 multimedialna  schematy,
K, P, Ca, Fe) i mikroelementów dla roślin IX.4.1 przygotowana przez ilustracje
 gleba – skład, roztwór glebowy, (N, S, Mg, K, P, Ca, Fe) uczniów na temat przedstawiające
kompleks sorpcyjny, faza glebowa  omówienie składu gleby znaczenia makro- transport jonów
 dostępne dla roślin formy azotu  przedstawienie dostępnych i mikroelementów w roślinie
i siarki form wybranych dla roślin
 pobieranie i transport składników makroelementów (N, S) dla  praca z tekstem Multiteka
mineralnych roślin podręcznika na
 mechanizm pobierania jonów  omówienie biernego temat gleby
z roztworu glebowego i czynnego mechanizmu
 analizowanie
pobierania jonów z roztworu
transportu jonów
glebowego wraz z wodą
w roślinie
42. Odżywianie się  fotosynteza oksygeniczna i jej 1  omówienie przebiegu III.4.1  pogadanka  zdania
roślin. Fotosynteza przebieg fotosyntezy oksygenicznej IX.4.3 heurystyczna na prawdziwe
 przystosowania w budowie roślin  wskazanie przystosowań IX.4.4 temat miejsc i fałszywe do
do przeprowadzania fotosyntezy w budowie rośliny do IX.4.6 zachodzenia kosza i walizki
 fotosynteza C3, C4 i CAM przeprowadzania fotosyntezy poszczególnych  prezentacje
 fotooddychanie  porównanie przebiegu etapów fotosyntezy multimedialne
 udział bakterii i grzybów fotosyntezy C3, C4 i CAM oksygenicznej przygotowane
w pozyskiwaniu pokarmu przez  wskazanie przyczyn i skutków  prezentacja
20
 rośliny fotooddychania multimedialna przez uczniów
 przedstawienie roli bakterii przygotowana przez
i grzybów w udostępnianiu uczniów na temat Multiteka
roślinom pierwiastków fotooddychania oraz
chemicznych niezbędnych do roli grzybów
budowy związków organicznych i bakterii
w udostępnianiu
roślinom
pierwiastków
chemicznych
 podsumowanie
wiadomości na
temat fotosyntezy
typu C3 C4 i CAM
metodą kosza
i walizki
 analiza schematów,
rysunków, animacji
przebiegu
fotosyntezy
43. Czynniki  czynniki zewnętrzne wpływające 2  wyjaśnienie wpływu światła, IX.4.5  analiza wykresów  wykresy
44. wpływające na na intensywność fotosyntezy dwutlenku węgla, temperatury, przedstawiających zależności
intensywność (światło, dwutlenek węgla, obecności wody i soli zależność intensywności
fotosyntezy temperatura, woda, sole mineralnych na intensywność intensywności fotosyntezy od
mineralne) fotosyntezy fotosyntezy od czynników
 czynniki wewnętrzne wpływające  przygotowanie natężenia światła, zewnętrznych
na intensywność fotosyntezy i przeprowadzenie doświadczeń stężenia dwutlenku  zestawy
 przystosowania roślin dotyczących badania wpływu węgla i temperatury doświadczalne –
światłolubnych i cieniolubnych do natężenia światła, stężenia  pogadanka na 1: strzykawka,
fotosyntezy dwutlenku węgla oraz
temat wpływu zlewka, lejek,
temperatury na intensywność
czynników lampka stojąca,
fotosyntezy
wewnętrznych woda, moczarka
 analizowanie wpływu
rośliny na kanadyjska,
czynników wewnętrznych na
intensywność fotosyntezy intensywność gumowa rurka,
 analizowanie przystosowania fotosyntezy termometr;
2: zlewki,
21
 roślin światłolubnych  przeprowadzenie probówki,
i cieniolubnych do fotosyntezy doświadczeń moczarka
badających wpływ kanadyjska,
wybranych lampka, woda
czynników gazowana;
zewnętrznych na 3: zlewka, palnik,
intensywność strzykawka,
fotosyntezy rurka w kształcie
 prezentacje litery U, lampka,
multimedialne statyw,
przygotowane przez moczarka
uczniów na temat kanadyjska,
wpływu czynników termometr,
wewnętrznych woda
rośliny na
intensywność Multiteka
fotosyntezy

45. Transport  transport sacharozy w roślinie 1  omówienie drogi transportu IX.4.2  prezentacja  podręcznik
asymilatów w (załadunek łyka, pionowy transport sacharozy od donora do multimedialna
roślinie sacharozy, rozładunek łyka) akceptora przygotowana przez Multiteka
 donory i akceptory sacharozy  definiowanie pojęć: załadunek uczniów na temat
łyka, rozładunek łyka, donor, transportu sacharozy
akceptor w roślinie
wyjaśnienie mechanizmu  analiza
transportu asymilatów w roślinie mechanizmu
 określenie, w jakich sytuacjach transportu
bulwa ziemniaka może być asymilatów
donorem asymilatów, a w jakich
w roślinie na
– akceptorem asymilatów
podstawie animacji
46. Hormony roślinne  budowa chemiczna 1  definiowanie pojęcia IX.6.5  pogadanka  krótkie pytania
fitohormonów fitohormony heurystyczna na kartkach
 działanie fotohormonów  przedstawienie ogólnej  grupy eksperckie dotyczące
 charakterystyka fitohormonów budowy chemicznej na temat znaczenia
(auksyny, gibereliny, cytokininy, fitohormonów poszczególnych fitohormonów
22
 kwasu abscysynowy i etylen)  omówienie wpływu auksyn, fitohormonów  podręcznik
 synergistyczne i antagonistyczne giberelin i cytokin, kwasu  podsumowanie
działanie fitohormonów abscysynowego i etylenu na informacji Multiteka
procesy wzrostu i rozwoju roślin dotyczących
 analizowanie wykresu hormonów
przedstawiającego wpływ roślinnych metodą
stężenia auksyn na wzrost skrzynki pytań
korzeni i łodygi
 porównanie działania
poszczególnych fitohormonów
 omówienie synergistycznego
i antagonistycznego działania
fitohormonów
47. Wzrost i rozwój  wzrost i rozwój rośliny 2  definiowanie pojęć: wzrost IX.6.2  pogadanka  materiały do
48. roślin. Kiełkowanie  etapy ontogenezy rośliny rośliny, rozwój rośliny, spoczynek IX.6.3 heurystyczna przeprowadze-
nasion okrytozalążkowej względny, spoczynek IX.6.4  doświadczenia: nia doświadczeń,
 rozwój zarodkowy rośliny bezwzględny, kiełkowanie badanie wpływu m.in. słoiki,
 kiełkowanie nasion podziemne (hipogeiczne), wody, temperatury, nasiona fasoli,
 rodzaje kiełkowania – nadziemne kiełkowanie nadziemne tlenu, światła na wata, woda,
(epigeiczne) (epigeiczne) kiełkowanie nasion, nasiona fasoli,
i podziemne (hipogeiczne)  omówienie etapów obecności liścieni na lodówka,
 wpływ fitohormonów na ontogenezy rośliny wzrost i rozwój świeczki, szalki
spoczynek i kiełkowanie nasion okrytozalążkowej siewek fasoli na Petriego,
 wpływ wody, temperatury, tlenu  charakteryzowanie przebiegu kiełkowanie nasion nasiona sałaty,
i światła na kiełkowanie nasion rozwoju zarodkowego rośliny  długoterminowa pudełko, siewki
 wpływ liścieni na wzrost i rozwój  określenie warunków obserwacja
fasoli, nożyk,
siewek fasoli względnego i bezwzględnego kiełkowania
linijka
spoczynku nasion podziemnego
 analizowanie przebiegu  materiały
i nadziemnego
kiełkowania nasion potrzebne do
 porównanie kiełkowania obserwacji: dwie
podziemnego z kiełkowaniem doniczki z ziemią
nadziemnym ogrodową,
 omówienie wpływu nasiona fasoli,
fitohormonów na spoczynek woda
i kiełkowanie nasion
23
  przedstawienie wpływu światła Multiteka
na kiełkowanie nasion
 przeprowadzenie doświadczeń
badających wpływ wody,
temperatury, tlenu, światła na
kiełkowanie nasion, obecności
liścieni na wzrost i rozwój siewek
fasoli na kiełkowanie nasion
 przeprowadzenie obserwacji
przebiegu kiełkowania
podziemnego i kiełkowania
nadziemnego
49. Rozwój  rozwój wegetatywny 2  omówienie procesów IX.6.5  pogadanka  zestaw
50. wegetatywny i generatywny roślin zachodzących w okresie wzrostu IX.6.6 heurystyczna doświadczalny nr
i generatywny  biegunowość rośliny wegetatywnego siewki  prezentacja 1: dwie doniczki
roślin  rozmnażanie wegetatywne roślin  wyjaśnienie zjawiska multimedialna z sadzonkami
 wpływ fitohormonów na rozwój biegunowości pędów rośliny przygotowana przez pomidora, woda
wegetatywny roślin  omówienie roli wierzchołków uczniów do podlewania
 kwitnienie wzrostu i merystemów bocznych  przeprowadzenie (hodowla
 wernalizacja doświadczenia nr 1, długotermino-
 fotoperiodyzm w rozwoju wegetatywnym którego celem jest wa)
 owocowanie  analizowanie wpływu zbadanie wpływu  zestaw
 rośliny monokarpiczne fitohormonów na rozwój wierzchołka wzrostu
doświadczalny nr
i polikarpiczne, partenokarpia wegetatywny roślin pędu na rozwój
2: probówka,
 wpływ etylenu na dojrzewanie  przygotowanie pąków bocznych
korek, rurka
owoców i przeprowadzenie  przeprowadzenie
szklana, palnik,
doświadczenia nr 1, którego doświadczenia nr 2,
celem jest zbadanie wpływu którego celem jest niedojrzałe
wierzchołka wzrostu pędu na zbadanie wpływu banany, folia
rozwój pąków bocznych etylenu na polietylenowa,
 przedstawienie różnych typów dojrzewanie owoców miska ze
rozmnażania wegetatywnego szczelnym
 omówienie wpływu przykryciem
temperatury i długości dnia  kartki
i nocy na zakwitanie roślin z nazwami
 definiowanie pojęć: poszczególnych

24
 wernalizacja, fotoperiodyzm, etapów
roślina dnia krótkiego, roślina ontogenezy
dnia długiego, roślina neutralna roślin i nazwami
 charakteryzowanie roślin procesów
należących do roślin: krótkiego zachodzących
dnia (RKD), długiego dnia (RDD) podczas danego
i neutralnych (RN) etapu
 przedstawienie zjawiska
wernalizacji u marchwi Multiteka
 przedstawienie przebiegu
owocowania
 wyjaśnienie pojęć: rośliny
monokarpiczne, rośliny
polikarpiczne, partenokarpia
 podanie przykładów roślin
monokarpicznych
i polikarpicznych
 przygotowanie
i przeprowadzenie
doświadczenia nr 2, którego
celem jest zbadanie wpływu
etylenu na dojrzewanie owoców
51. Spoczynek  stan spoczynku rośliny (względny 1  omówienie warunków stanu IX.6.5  praca z tekstem  podręcznik
i starzenie się i bezwzględny) spoczynku względnego wiodącym
roślin  starzenie się roślin i bezwzględnego  prezentacja Multiteka
 wpływ fitohormonów na  analizowanie wpływu multimedialna
spoczynek i starzenie się roślin fitohormonów na spoczynek przygotowana przez
i starzenie się roślin (etylenu uczniów
i kwasu abscysynowego)
52. Ruchy roślin  tropizmy (fototropizm, 2  wskazanie kryteriów podziału IX.7.1  wykonanie mapy  arkusze
53. geotropizm, chemotropizm, ruchów roślin oraz podanie IX.7.2 mentalnej szarego papieru,
tigmotropizm) przykładów poszczególnych prezentującej mazaki, taśma
 fototropizm dodatni pędu rodzajów ruchu charakterystykę dwustronna,
 geotropizm korzenia i pędu  wskazanie różnicy między rodzajów tropizmów kartki z nazwami
 wpływ auksyn tropizmem dodatnim oraz nastii (praca rodzajów
w fototropizmie pędu i korzenia a tropizmem ujemnym w grupach) tropizmów
25
  nastie (chemonastia, fotonastia,  omówienie rodzajów  przeprowadzenie i nastii, materiały
sejsmonastia, termonastia) tropizmów i nastii w zależności doświadczenia źródłowe na
 mechanizm otwierania od rodzaju bodźca zewnętrznego mającego na celu temat
i zamykania się aparatów  wyjaśnienie mechanizmu zbadanie tropizmów
szparkowych powstawania ruchów fototropizmu i nastii
wzrostowych i turgorowych korzenia i pędu  zestaw
wyjaśnienie znaczenie auksyn  obserwacja doświadczalny:
w reakcjach ruchowych roślin geotropizmu korzeni dwa słoiki
 przygotowanie i pędów z nakrętkami,
i przeprowadzenie  obserwacja woda, młode
doświadczenia, którego celem
termonastii kwiatów rośliny fasoli,
jest zbadanie różnic
tulipana lampka, pudełko
w fototropizmie korzenia i pędu
kartonowe
 przeprowadzenie obserwacji
z otworem
geotropizmu korzeni i pędów
bocznym
 wyjaśnienie różnicy między
tropizmami a nastiami  zestaw do
 omówienie nastii i wskazanie obserwacji
jej przykładów geotropizmu:
 wyjaśnienie, że nastie mogą szalka Petriego,
mieć charakter ruchów wata, woda,
turgorowych lub wzrostowych skiełkowane
 przeprowadzenie obserwacji nasiona grochu,
termonastii kwiatów tulipana pudełko, aparat
 wyjaśnienie mechanizmu fotograficzny
otwierania i zamykania się  zestaw do
aparatu szparkowego obserwacji
termonastii
kwiatów
tulipana: dwa
pędy tulipana,
woda, dwa słoiki,
kostki lodu

Multiteka
54. Powtórzenie 2 X X X Generator
26
55. i sprawdzenie testów
stopnia i sprawdzianów
opanowania
wiadomości
i umiejętności
z rozdziału
„Funkcjonowanie
roślin”
5. Różnorodność bezkręgowców
56. Kryteria  kryteria i podział królestwa 2  sklasyfikowanie i podanie X.1  pogadanka  kartki
57. klasyfikacji zwierząt przykładów zwierząt na X.2 heurystyczna z nazwami
zwierząt  zwierzęta beztkankowe podstawie następujących XI.2.9.e połączona typów zwierząt,
i tkankowe kryteriów: wykształcenie tkanek, XI.2.9.k z tworzeniem ich ilustracjami
 rozwój zarodkowy zwierząt liczba listków zarodkowych, w grupach oraz nazwami
(bruzdkowanie, gastrulacja, występowanie lub brak wtórnej mapy przykładowych
histogeneza, organogeneza) jamy ciała, sposób powstawania mentalnej grup zwierząt
 rodzaje bruzdkowania ostatecznego otworu gębowego, prezentującej  podręcznik
 zwierzęta pierwouste i wtórouste sposób bruzdkowania podział  plansza,
 jamy ciała zwierząt i powstawania mezodermy zwierząt ze schematy,
 wydalanie azotowych produktów  charakteryzowanie względu na rysunki
przemiany materii poszczególnych etapów rozwoju przebieg przedstawiające
 symetria ciała zwierząt zarodkowego u zwierząt rozwoju przebieg
 wyjaśnienie pojęć: zwierzęta zarodkowego bruzdkowania
dwuwarstwowe, zwierzęta  pogadanka oraz
trójwarstwowe, zwierzęta na temat formowania się
pierwouste, zwierzęta wtórouste przebiegu listków
 wyjaśnienie, w jaki sposób bruzdkowania zarodkowych
u zwierząt pierwoustych oraz
i wtóroustych powstają: otwór formowania Multiteka
gębowy oraz otwór odbytowy się listków
 porównanie na podstawie zarodkowych
schematów etapów rozwoju
zarodkowego zwierząt
pierwoustych i wtóroustych

27
  wskazanie związku między
ilością żółtka w jaju a typem
rozwoju u zwierząt
 charakteryzowanie zwierząt
acelomatycznych,
pseudocelomatycznych
i celomatycznych
 wskazanie związku między
symetrią ciała i budową ciała
a trybem życia zwierzęcia
58. Gąbki – zwierzęta  ogólna budowa ciała gąbek 1  przedstawienie ogólnej X.2  analizowanie  rysunki,
beztkankowe  typy budowy gąbek budowy gąbek X.3 budowy ciała schematy,
 czynności życiowe gąbek  wskazanie typów budowy XI.2.7.a gąbki zdjęcia
 znaczenie gąbek w przyrodzie gąbek  omawianie dotyczące
i dla człowieka  omówienie budowy ściany typów budowy budowy ciała
ciała gąbek gąbek gąbki
 omówienie podstawowych  pogadanka  przykładowe
czynności życiowych gąbek heurystyczna okazy gąbek
(odżywianie, wydalanie, dotycząca
oddychanie, reagowanie na czynności Multiteka
bodźce, rozmnażanie) życiowych
 poznanie roli komórek gąbek
kołnierzykowych (choanocytów)  prezentacja
 wyjaśnienie, dlaczego gąbki multimedialna
nazywa się filtratorami przygotowana
 omówienie znaczenia gąbek przez uczniów
w przyrodzie i dla człowieka na temat
znaczenia
gąbek
59. Tkanki zwierzęce.  rodzaje tkanek zwierzęcych 2  klasyfikowanie tkanek XI.1.1  obserwacja  sześć
60. Tkanka  pochodzenie tkanek zwierzęcych zwierzęcych XI.1.2 mikroskopowa stanowisk pracy
nabłonkowa  budowa tkanki nabłonkowej  omówienie pochodzenia z zastosowa- z mikroskopem,
 funkcje tkanki nabłonkowej tkanek zwierzęcych niem metody preparatami
 połączenia międzykomórkowe  poznanie budowy i funkcji stacyjek trwałymi tkanek
28
 u zwierząt tkanki nabłonkowej  uzupełnianie nabłonkowych
 związek między budową a funkcją  rozpoznawanie poszczególnych kart pracy  karty pracy na
nabłonków typów tkanki nabłonkowej  konkurs dla temat rodzajów
 rodzaje nabłonków  omówienie podziału tkanki grup, i funkcji tkanek
nabłonkowej na podstawie liczby polegający na nabłonkowych
warstw komórek rozpoznawa-  ilustracje,
 charakteryzowanie nabłonków niu rodzajów schematy,
pod względem budowy, roli tkanek rysunki, zdjęcia
i miejsca występowania nabłonkowych tkanek
 wskazywanie różnic między nabłonkowych
różnymi typami tkanki
nabłonkowej Multiteka
 omawianie połączeń
międzykomórkowych u zwierząt
61. Tkanka łączna  cechy tkanki łącznej 2  podanie cech tkanki łącznej XI.1.1  pogadanka  sześć
62.  rodzaje tkanek łącznych  omówienie funkcji tkanek  obserwacja stanowisk pracy
 białka tkanki łącznej* łącznych w organizmie mikroskopowa z mikroskopem,
 rodzaje tkanki łącznej właściwej  wyjaśnienie kryteriów podziału z zastosowa- preparatami
 tkanka łączna podporowa tkanki łącznej niem metody trwałymi tkanek
 krew, limfa i hemolimfa  podanie przykładów stacyjek łącznych
i charakterystyka tkanek  uzupełnianie  karty pracy
łącznych właściwych, kart pracy ilustracje,
podporowych i płynnych  konkurs dla schematy
 charakteryzowanie rodzajów grup, rysunki, zdjęcia
tkanki łącznej właściwej (tkanka polegający na tkanek łącznych
siateczkowata, tkanka włóknista rozpoznawa-
luźna, tkanka włóknista zbita, niu rodzajów Multiteka
tkanka tłuszczowa żółta, tkanka tkanek
tłuszczowa brunatna) łącznych
 porównanie rodzajów tkanek
chrzęstnych (tkanka chrzęstna
sprężysta, tkanka chrzęstna
szklista, tkanka chrzęstna
włóknista)
29
  porównanie rodzajów tkanek
kostnych (tkanka kostna zbita,
tkanka kostna gąbczasta)
 omówienie składu i funkcji
osocza oraz elementów
morfotycznych krwi
 omówienie cech
charakterystycznych i funkcji
limfy oraz hemolimfy
63. Tkanki pobudliwe  tkanka nerwowa 1  omówienie budowy i roli XI.1.1  pogadanka  sześć
– nerwowa  budowa neuronów elementów tkanki nerwowej XI.1.2  obserwacja stanowisk pracy
i mięśniowa  funkcjonowanie neuronów  przedstawienie działania XI.2.6.d mikroskopowa z mikroskopem,
 synapsy chemiczne synapsy chemicznej XI.2.6.e z zastosowa- preparatami
 łuk odruchowy  omówienie sposobu XI.2.6.i niem metody trwałymi tkanek
 tkanka mięśniowa przekazywania impulsu XI.2.7.b stacyjek nerwowej
 skurcz mięśnia szkieletowego nerwowego  uzupełnianie i mięśniowej
 rodzaje tkanki mięśniowej  przedstawienie drogi impulsu kart pracy  karty pracy
 ruch mięśniowy nerwowego w łuku odruchowym  konkurs dla ilustracje,
 rodzaje ruchu lokomotorycznego  omówienie funkcji komórek grup, schematy
 poziomy organizacji ciała (tkanka, glejowych polegający na rysunki, zdjęcia
narząd, układ narządów)  wskazanie typów receptorów rozpoznawa- tkanek
ze względu na rodzaj niu rodzajów nerwowej
odbieranego bodźca tkanek i mięśniowej
 porównanie rodzajów tkanki nerwowych
mięśniowej pod względem i mięśniowych Multiteka
budowy i sposobu
funkcjonowania
 podanie poziomów organizacji
budowy ciała zwierząt
 wymienianie poszczególnych
układów narządów
64. Powtórzenie 1 X X X Generator
i sprawdzenie testów
stopnia i sprawdzianów
30
 opanowania
wiadomości
i umiejętności
z treści
dotyczących
klasyfikacji
zwierząt, gąbek
i tkanek
zwierzęcych
65. Parzydełkowce –  ogólna budowa ciała 1  omówienie ogólnej budowy X.1  pogadanka  okazy
tkankowe parzydełkowców parzydełkowców X.2 heurystyczna wybranych
zwierzęta  budowa wewnętrzna  porównanie budowy polipa X.3  analizowanie parzydełko-
dwuwarstwowe parzydełkowców z budową meduzy XI.2.1.b różnorodności wców
 budowa i działanie komórek  podanie funkcji i miejsca XI.2.6.a budowy,  ilustracje,
parzydełkowych występowania poszczególnych kształtów plansze
 budowa ściany ciała rodzajów komórek ciała i trybu życia przedstawiające
parzydełkowców parzydełkowców wybranych budowę polipa
 różnorodność parzydełkowców*  omówienie budowy, parzydełko- i meduzy
 podstawowe czynności życiowe mechanizmu działania wców  rozsypanka
parzydełkowców i znaczenia komórki  porównanie składająca się
 przemiana pokoleń u parzydełko- parzydełkowej budowy polipa z ilustracji
wców  porównanie epidermy z budową poszczególnych
 znaczenie parzydełkowców z gastrodermą parzydełkowców meduzy – etapów cyklu
w przyrodzie i dla człowieka  omówienie sposobu praca rozwojowego
odżywiania się parzydełkowców z okazami chełbii modrej
 charakteryzowanie układu i rysunkami oraz kartek z ich
nerwowego parzydełkowców  układanie opisem
 wyjaśnienie sposobu rozsypanki  podręcznik
wykonywania ruchów z ilustracjami
i przemieszczania się przemiany Multiteka
parzydełkowców pokoleń
 charakteryzowanie sposobów u chełbii
rozmnażania się modrej
parzydełkowców  prezentacja

31
  omówienie przemiany pokoleń dotycząca
u parzydełkowców na przemiany
przykładzie chełbii modrej pokoleń
 charakteryzowanie grup u parzydełko-
parzydełkowców wców
 podanie przykładów  prezentacje
przedstawicieli poszczególnych multimedialne
grup parzydełkowców przygotowane
 wyjaśnienie roli koralowców przez uczniów
w tworzeniu raf koralowych na temat
 omówienie znaczenia znaczenia
parzydełkowców dla człowieka parzydełko-
wców
w przyrodzie
i dla człowieka
66. Płazińce –  podział systematyczny płazińców 2  przedstawienie podziału X.1  charaktery-  okazy
67. zwierzęta (wirkoształtne, przywry, tasiemce) systematycznego płazińców X.2 zowanie płazińców, np. w
spłaszczone  ogólna budowa ciała płazińców  omówienie cech wspólnych X.3 budowy formalinie
grzbieto-brzusznie  pokrycie ciała płazińców wszystkich przedstawicieli XI.1.3 morfologicznej  ilustracje,
 układ pokarmowy płazińców płazińców XI.1.4 płazińców schematy,
 oddychanie płazińców  omówienie budowy XI.1.5  analizowanie animacje
 transport substancji u płazińców morfologicznej płazińców XI.2.1.a cyklu poszczególnych
 układ nerwowy płazińców  omówienie pokrycia ciała XI.2.3.b rozwojowego etapów cyklu
 układ wydalniczy płazińców i budowy wewnętrznej XI.2.4.a motylicy rozwojowego
 rozmnażanie się i rozwój płazińców XI.2.4.d wątrobowej, płazińców
płazińców  omówienie sposobów XI.2.6.a tasiemca  rozsypanka
 cykle rozwojowe wybranych odżywiania się płazińców XI.2.7.a nieuzbrojone- wyrazowa
płazińców (motylicy wątrobowej,  wyjaśnienie, w jaki sposób XI.2.8.a go, tasiemca  plansze
tasiemca nieuzbrojonego, tasiemca u płazińców zachodzi wymiana XI.2.9.g uzbrojonego, i rysunki
uzbrojonego, bruzdogłowca gazowa i transport substancji XI.2.9.h bruzdogłowca przedstawiające
szerokiego)  omówienie budowy układów: szerokiego na cykle rozwojowe
 przystosowania tasiemców do pokarmowego, wydalniczego, podstawie wybranych
pasożytnictwa nerwowego i rozrodczego animacji płazińców
 znaczenie płazińców w przyrodzie płazińców  rozsypanka  plansze
 charakteryzowanie cykli wyrazowa rysunki i zdjęcia
32
 i dla człowieka rozwojowych motylicy dotycząca cykli dotyczące
wątrobowej, tasiemca rozwojowych budowy
nieuzbrojonego, tasiemca – praca tasiemca
uzbrojonego, bruzdogłowca w grupach uzbrojonego
szerokiego,  analizowanie
 definiowanie pojęć: żywiciel przystosowań Multiteka
pośredni, żywiciel ostateczny, tasiemców do
obojnak, zapłodnienie krzyżowe, pasożytnictwa
wągier, rozwój prosty i złożony, – mapa myśli
partenogeneza
 podanie i charakteryzowanie
gromad płazińców
 podanie przykładów adaptacji
płazińców do pasożytniczego
trybu życia
 podanie przykładów gatunków
pasożytniczych płazińców, które
mogą stanowić zagrożenie dla
zdrowia lub życia człowieka
 omówienie profilaktyki chorób
pasożytniczych powodowanych
przez płazińce
68. Wrotki – zwierzęta  ogólna budowa ciała wrotków 1  omówienie budowy X.1  charaktery-  okazy
z aparatem  różnorodność wrotków zewnętrznej wrotków X.2 zowanie wrotków, np.
rzęskowym  pokrycie ciała wrotków  omówienie budowy układów: X.3 budowy w formalinie
 budowa wewnętrzna wrotków mięśniowego, pokarmowego, XI.1.3 morfologicznej  ilustracje,
 układ mięśniowy wrotków wydalniczego, nerwowego XI.1.4 wrotków schematy
 podstawowe czynności życiowe wrotków XI.1.5  pogadanka wrotków
wrotków  wyjaśnienie zjawiska XI.2.1.a heurystyczna  plansze,
 heterogonia u wrotków heterogonii u wrotków XI.2.3.b  analizowanie rysunki
 znaczenie wrotków w przyrodzie  definiowanie pojęć: XI.2.4.a cyklu przedstawiające
i dla człowieka partenogeneza, heterogonia, XI.2.4.d rozwojowego cykl rozwojowy
pseudoceloma XI.2.6.a wrotka na wybranego
 analizowanie rozmnażania XI.2.7.a podstawie wrotka
schematu
33
 płciowego i bezpłciowego XI.2.8.a  analizowanie Multiteka
wrotków XI.2.9.b przystosowań
 przedstawienie znaczenia XI.2.9.d wrotków do
wrotków w przyrodzie i dla XI.2.9.h środowiska,
człowieka w którym żyją
– mapa
mentalna
69. Nicienie –  ogólna budowa ciała nicieni 2  poznanie ogólnego planu X.1  charaktery-  okazy nicieni,
70. zwierzęta  pokrycie ciała nicieni budowy ciała nicieni X.2 zowanie np. w formalinie
o obłym,  budowa wewnętrzna nicieni  omówienie trybu życia nicieni X.3 budowy  plansze,
nieczłonowanym  układ pokarmowy nicieni  podanie cech XI.1.3 morfologicznej schematy
ciele  oddychanie nicieni charakterystycznych budowy XI.1.4 nicieni prezentujące
 transport substancji u nicieni nicieni XI.1.5  pogadanka cykle rozwojowe
 układ wydalniczy nicieni  charakteryzowanie XI.2.1a heurystyczna glisty ludzkiej
 rozmnażanie się i rozwój nicieni podstawowych czynności XI.2.3.b  analizowanie i włośnia
 cykle rozwojowe nicieni (glisty życiowych nicieni XI.2.4.a cykli krętego
ludzkiej i włośnia krętego)  omówienie pokrycia ciała XI.2.4.d rozwojowych  pytania na
 tęgoryjce – groźne pasożyty u nicieni XI.2.6.a nicieni kartkach
kręgowców*  definiowanie pojęć: linienie, XI.2.7.a  skrzynka dotyczące
 znaczenie nicieni w przyrodzie oskórek, pseudoceloma XI.2.7.b pytań budowy
i dla człowieka  omówienie budowy układu XI.2.7.c i charakterystyki
pokarmowego i sposobu XI.2.8.a nicieni do
trawienia XI.2.9.d skrzynki pytań
 wyjaśnienie, w jaki sposób XI.2.9.g
zachodzi wymiana gazowa XI.2.9.h Multiteka
i transport substancji u nicieni
 omówienie budowy układu
wydalniczego i nerwowego
 omówienie rozmnażania
i rozwoju nicieni
 omówienie cykli rozwojowych
glisty ludzkiej i włośnia krętego
 podanie przykładów znaczenia
nicieni w przyrodzie – nicienie

34
 pasożytnicze roślin, zwierząt
i człowieka oraz nicieni
niepasożytniczych
 wskazanie przystosowań
nicieni do pasożytnictwa
 omówienie znaczenia nicieni
 omówienie profilaktyki chorób
pasożytniczych powodowanych
przez nicienie
71. Pierścienice –  budowa ciała pierścienic 1  omówienie trybu życia X.1  charaktery-  okazy
bezkręgowce  różnorodność pierścienic pierścienic X.2 zowanie pierścienic,
o wyraźnej  pokrycie ciała pierścienic  wskazanie cech budowy X.3 budowy np. w formalinie
metamerii  układ pokarmowy pierścienic anatomicznej wspólnych dla XI.1.3 morfologicznej  podręcznik
 wymiana gazowa pierścienic wszystkich pierścienic XI.1.4 pierścienic
 układ krwionośny pierścienic  definiowanie pojęć: parapodia, XI.1.5  podanka Multiteka
 układ wydalniczy pierścienic segmentacja homonomiczna, XI.2.1.a heurystyczna
 rozmnażanie się i rozwój segmentacja heteronomiczna, Xi.2.3.b
 prezentacje
pierścienic celoma, siodełko XI.2.3.c
multimedialne
 cykl rozwojowy dżdżownicy  omówienie ogólnej budowy XI.2.4.b
przygotowane
ziemnej ciała pierścienic XI.2.4.c
przez uczniów,
 charakterystyka pijawek  poznanie wewnętrznej budowy XI.2.4.d
XI.2.6.a dotyczące
 znaczenie pierścienic ciała pierścienic na przykładzie
układów
w przyrodzie i dla człowieka dżdżownicy XI.2.7.a
wewnętrznych
 omówienie budowy układu XI.2.7.b
pokarmowego pierścienic XI.2.7.c i znaczenia
 wyjaśnienie, w jaki sposób XI.2.8.a pierścienic
u pierścienic zachodzi wymiana XI.2.9.a
gazowa XI.2.9.d
 podanie funkcji parapodiów XI.2.9.h
 omówienie budowy i funkcji
układów: krwionośnego,
nerwowego i wydalniczego
u pierścienic
 omówienie sposobu
rozmnażania się pierścienic
 podanie cech budowy pijawek
35
 o znaczeniu adaptacyjnym do
pasożytniczego trybu życia
 wyjaśnienie różnicy między
metamerią homonomiczną
a metamerią heteronomiczną
 omówienie pokrycia ciała
u pierścienic
 podanie barwników
oddechowych i barw, jakie
nadają one krwi pierścienic
 omówienie rozmnażania się
dżdżownicy ziemnej
 wyjaśnienie znaczenia siodełka
 charakteryzowanie gromad
należących do pierścienic
 podanie przykładów
przedstawicieli wieloszczetów,
skąposzczetów i pijawek
 omówienie znaczenia
pierścienic w przyrodzie i dla
człowieka
72. Stawonogi –  ogólna budowa ciała 3  wskazanie występowania X.1  obserwacja  okazy
73. zwierzęta stawonogów stawonogów X.2 budowy stawonogów,
74. o członowanych  porównanie budowy  przedstawienie podziału X.3 wybranych np. w formalinie
odnóżach morfologicznej wybranych grup stawonogów na skorupiaki, XI.1.3 stawonogów  lupy
stawonogów (skorupiaki, szczękoczułkopodobne XI.1.4  porównanie  plansze,
szczękoczułkopodobne, i tchawkodyszne XI.1.5 budowy zdjęcia
tchawkodyszne)  przedstawienie typów odnóży XI.2.1.a morfologicznej przedstawiające
 budowa morfologiczna owadów i podanie przykładów XI.2.3.b stawonogów budowę
wybranych grup stawonogów owadów, u których one XI.2.3.c  porównanie wewnętrzną
 modyfikacje odnóży u owadów występują XI.2.4.a budowy skorupiaka,
 pokrycie ciała stawonogów  przedstawienie typów XI.2.4.b wewnętrznej pajęczaka,
 skrzydła owadów aparatów gębowych owadów XI.2.4.c stawonogów owada i wija
 ruch stawonogów i podanie przykładów owadów, XI.2.4.d
 mapa  ilustracje,
 budowa wewnętrzna u których one występują XI.2.6.a
 wyjaśnienie pojęć: oskórek, mentalna zdjęcia
stawonogów XI.2.7.a
36
 układ pokarmowy i odżywianie
się stawonogów
 układ oddechowy i narządy
oddechowe stawonogów
 układ krwionośny stawonogów
 układ nerwowy stawonogów
 narządy zmysłów stawonogów
 układ wydalniczy stawonogów
 rozmnażanie się i rozwój
stawonogów
 przeobrażenie niezupełne
i zupełne
 hormonalna regulacja linienia
u owadów
chityna, miksocel, hemolimfa, XI.2.7.c prezentująca modyfikacji
przeobrażenie zupełne, XI.2.8.a typy aparatów odnóży owadów
przeobrażenie niezupełne, XI.2.9.d gębowych
imago, poczwarka XI.2.9.h i modyfikacje Multiteka
 omówienie pokrycia ciała XI.2.9.i odnóży
stawonogów XI.2.9.j owadów
 scharakteryzowanie skrzydeł
u owadów
 podanie typów ruchu
stawonogów
 przedstawienie budowy
wewnętrznej stawonogów
(układu pokarmowego,
krwionośnego, nerwowego
i wydalniczego)
 wyjaśnienie różnych sposobów
odżywiania się stawonogów
 omówienie budowy narządów
oddechowych stawonogów
 porównanie budowy narządów
oddechowych stawonogów
żyjących w wodzie i na lądzie
 omówienie sposobu działania
otwartego układu krwionośnego
 wyjaśnienie, jaką rolę
odgrywają w sercu ostia
 podanie typów gruczołów
wydalniczych oraz miejsca ich
ujścia
 porównanie stawonogów
wodnych z lądowymi pod
względem budowy narządów
wydalniczych i produktów
przemiany materii
 przedstawienie budowy
łańcuszkowego układu
37
 nerwowego
 poznanie budowy oka
złożonego
 wyjaśnienie roli narządów
tympanalnych
 omówienie przebiegu rozwoju
złożonego z przeobrażeniem
niezupełnym i zupełnym
 wyjaśnienie roli pokładełka
 wyjaśnienie, na czym polega
partenogeneza i heterogonia
 zanalizowanie hormonalnej
regulacji linienia owadów
75. Różnorodność  charakterystyka skorupiaków, 1  charakteryzowanie grup X.1  prezentacje  zasoby
i znaczenie szczękoczułkopodobnych stawonogów ze wskazaniem X.3 multimedialne internetowe
stawonogów i tchawkodysznych cech budowy morfologicznej przygotowane  podręcznik
 przedstawiciele poszczególnych umożliwiających ich przez uczniów  literatura
grup stawonogów identyfikację  praca uzupełniająca
 znaczenie stawonogów  scharakteryzowanie wybranych w grupach
w przyrodzie i dla człowieka przedstawicieli skorupiaków, Multiteka
szczekoczułkopodobnych
i tchawkodysznych
 podanie cech budowy
morfologicznej i anatomicznej
różnych grup stawonogów
 przedstawienie znaczenia
stawonogów przyrodzie i dla
człowieka
76. Mięczaki –  ogólna budowa ciała mięczaków 1  charakteryzowanie środowiska X.1  obserwacja  okazy
zwierzęta  budowa morfologiczna życia mięczaków X.2 budowy mięczaków, np.
o miękkim, wybranych grup mięczaków  omówienie ogólnej budowy X.3 mięczaków w formalinie
niesegmentowany  pokrycie ciała mięczaków ciała mięczaków na przykładzie XI.1.3  analizowanie  muszle
m ciele  układ pokarmowy mięczaków ślimaka XI.1.4 budowy mięczaków
 układ oddechowy mięczaków  podanie cech budowy XI.1.5 wewnętrznej  plansze,
 układ krwionośny mięczaków charakterystycznych dla XI.2.1.a mięczaków foliogramy,

38
 układ nerwowy mięczaków ślimaków, małż i głowonogów XI.2.3.b  charaktery- zdjęcia
 układ wydalniczy mięczaków  omówienie budowy i funkcji XI.2.3.c zowanie grup  arkusze
 rozmnażanie się i rozwój muszli u mięczaków XI.2.4.a mięczaków papieru,
mięczaków  omówienie pokrycia ciała XI.2.4.c  analizowanie materiały
 znaczenie mięczaków mięczaków XI.2.6.a znaczenia źródłowe,
w przyrodzie i dla człowieka  poznanie budowy układu XI.2.7.a mięczaków ryciny, nożyczki,
pokarmowego mięczaków XI.2.8.a przedstawio- taśma
i sposobów pobierania przez nie XI.2.9.d nych w postaci dwustronna
pokarmu plakatów  krótkie zdania
 omówienie budowy wykonywa- na temat
i funkcjonowania narządów nych budowy
oddechowych u mięczaków w grupach i czynności
zasiedlających środowiska  podsumowa- życiowych
wodne i lądowe nie informacji mięczaków do
 omówienie budowy układu na temat kosza i walizki
krwionośnego głowonogów budowy
 wyjaśnienie, w jaki sposób i czynności Multiteka
zachodzi przepływ krwi życiowych
w układzie krwionośnym mięczaków
mięczaków metodą kosza
 omówienie budowy układu i walizki
nerwowego i narządów zmysłów
mięczaków
 omówienie wydalania
i osmoregulacji u mięczaków
 omówienie rozmnażania się
mięczaków
 podanie przykładów gatunków
należących do poszczególnych
grup mięczaków (ślimaki, małże,
głowonogi)
 wykazanie, że głowonogi są
mięczakami o najwyższym
stopniu złożoności budowy
39
  omówienie znaczenia
mięczaków w przyrodzie i dla
człowieka
77. Szkarłupnie –  ogólna budowa ciała szkarłupni 1  charakteryzowanie środowiska X.1  pogadanka  okazy
bezkręgowe  pokrycie ciała szkarłupni i trybu życia szkarłupni X.2 heurystyczna szkarłupni, np.
zwierzęta  układ pokarmowy szkarłupni  omówienie ogólnej budowy X.3  obserwacja w formalinie
wtórouste  transport substancji ciała szkarłupni XI.1.3 budowy  arkusze
u szkarłupni  omówienie budowy XI.1.4 morfologicznej papieru,
 układ nerwowy szkarłupni wewnętrznej szkarłupni na XI.1.5 szkarłupni materiały
 wydalanie i osmoregulacja przykładzie rozgwiazdy XI.2.1.a  analizowanie źródłowe,
szkarłupni  omówienie czynności XI.2.3.b znaczenia ryciny, nożyczki,
 rozmnażanie się i rozwój życiowych szkarłupni XI.2.3.c szkarłupni – taśma
szkarłupni  wyjaśnienie funkcji układu XI.2.4.a plakaty dwustronna
 szkarłupnie jako nietypowe wodnego (ambulakralnego) XI.2.4.c wykonywane
bezkręgowce i omówienie jego budowy XI.2.6.a w grupach Multiteka
 różnorodność szkarłupni*  omówienie sposobu XI.2.7.a
 znaczenie szkarłupni odżywiania i budowy układu XI.2.8.a
w przyrodzie i dla człowieka pokarmowego szkarłupni XI.2.9.d
 wyjaśnienie, w jaki sposób
zachodzi wymiana gazowa,
transport substancji oraz
wydalanie i osmoregulacja
u szkarłupni
 omówienie budowy układu
nerwowego szkarłupni
 omówienie sposobu
rozmnażania się szkarłupni
 wskazanie cech regresywnych
i progresywnych u szkarłupni
 podanie przykładów
przedstawicieli poszczególnych
gromad szkarłupni
 porównanie budowy
morfologicznej liliowców,
40
 rozgwiazd, wężowideł, jeżowców

i strzykw
 wykazanie, że szkarłupnie są
nietypowymi bezkręgowcami
 omówienie znaczenia
szkarłupni w przyrodzie i dla
człowieka
78. Powtórzenie 1 X X X Generator
i sprawdzenie testów
stopnia i sprawdzianów
opanowania
wiadomości
i umiejętności od
parzydełkowców
do szkarłupni
6. Różnorodność strunowców
79. Charakterystyka  cechy wspólne strunowców 1  podanie charakterystycznych X.1  porównanie  schemat planu
strunowców  plan budowy bezkręgowców cech strunowców X.4 na podstawie budowy
i strunowców  charakterystyka XI.1.3 schematu bezkręgowca
 drzewo rodowe strunowców bezczaszkowców XI.1.4 planów i strunowca
 lancetnik – przykład strunowców  wskazywanie różnic między XI.1.5 budowy  arkusze
 budowa i funkcjonowanie bezczaszkowcami a kręgowcami XI.2.1.a bezkręgowca papieru,
lancetnika jako przykład strunowca  przedstawienie drzewa XI.2.3.c i strunowca materiały
 charakterystyka osłonic rodowego strunowców XI.2.3.m  tworzenie źródłowe,
 porównanie planu budowy XI.2.4.c mapy ryciny, nożyczki,
bezkręgowców z planem XI.2.4.d mentalnej taśma
budowy strunowców XI.2.6.b prezentującej dwustronna
 omówienie środowiska i trybu XI.2.7.a budowę
życia przedstawicieli XI.2.8.a lancetnika Multiteka
strunowców niższych na XI.2.9.d
przykładzie lancetnika
 poznanie zewnętrznej
i wewnętrznej budowy ciała oraz
41
 funkcji życiowych
bezczaszkowców na przykładzie
lancetnika
 poznanie wewnętrznej budowy
ciała oraz funkcji życiowych
osłonic na przykładzie żachwy
80. Cechy  cechy kręgowców 1  omówienie cech wspólnych X.1  praca  podręczniki
charakterystyczne  cechy różniące główne grupy wszystkich kręgowców X.4 w grupach na  zasoby
kręgowców kręgowców  przedstawienie cech XI.1.3 temat internetowe
 ewolucja łuków skrzelowych pozwalających na rozróżnienie XI.1.4 wybranych  karty do gry
u kręgowców bezczaszkowców i kręgowców, XI.1.5 cech budowy memory (ryciny
 wybrane cechy budowy a w ich obrębie krągłoustych, XI.2.1.a kręgowców narządów, opisy
kręgowców (układy: nerwowy, ryb, płazów, gadów, ptaków XI.2.3.c z materiałami funkcji tych
szkieletowy, mięśniowy, i ssaków XI.2.3.d źródłowymi narządów)
oddechowy, krwionośny oraz  identyfikowanie danego XI.2.3.m (zasoby
skóra) organizmu jako przedstawiciela XI.2.8.b internetowe, Multiteka
 temperatura ciała kręgowców jednej z grup kręgowców na XI.2.8.c podręczniki)
 krągłouste podstawie wybranych cech XI.2.8.d  gra
 przedstawienie podziału dydaktyczna
kręgowców na różne rodzaje w grupach,
grup biologicznych (żuchwowce polegająca na
i bezżuchwowce, rozpoznaniu
zmiennocieplne narządów
i stałocieplne, owodniowce kręgowców
i bezowodniowce, skrzelodyszne i przypo-
i płucodyszne) rządkowaniu
 analizowanie etapów ewolucji im pełnionych
łuków skrzelowych u kręgowców funkcji
 omówienie pokrycia ciała (memory)
kręgowców
 przedstawienie wybranych
cech układów: nerwowego,
szkieletowego, mięśniowego,
oddechowego, krwionośnego
42
 oraz skóry
 uzasadnienie podziału
kręgowców na organizmy
ektotermiczne i endotermiczne
 wskazanie różnic między
organizmami stałocieplnymi
a zmiennocieplnymi oraz
podanie przykładów zwierząt
należących do obu tych grup
 wyjaśnienie, w jaki sposób
zwierzęta utrzymują
zrównoważony bilans cieplny
 omówienie budowy
zewnętrznej i wewnętrznej oraz
charakteryzowanie
podstawowych czynności
życiowych krągłoustych na
przykładzie minoga
 wskazanie cech krągłoustych
świadczących o tym, że są
najprymitywniejszymi
kręgowcami
81. Ryby – żuchwowce  ogólna budowa ciała ryb 3  przedstawienie ogólnej X.1  praca  łuski ryb
82. pierwotnie wodne  pokrycie ciała ryb budowy ciała ryb X.4 w grupach –  okazy ryb
83.  kształt ciała ryb  podanie przykładów XI.1.3 obserwowanie  trójwymiaro-
 różnorodność ryb zróżnicowania kształtu ciała ryb XI.1.4 i analizowanie wy model
 układ szkieletowy ryb jako adaptacji do życia XI.1.5 budowy ciała budowy układu
 układ pokarmowy ryb w różnych warunkach XI.2.1.a ryby szkieletowego
 układ oddechowy ryb środowiska XI.2.3.a  prezentacja ryb
 mechanizmy wspomagające  charakteryzowanie pokrycia XI.2.3.b multimedialna  model budowy
wymianę gazową (działanie pokryw ciała ryb, ze wskazaniem tych XI.2.3.c przygotowana wewnętrznej
skrzelowych i tryskawki, cech, które stanowią XI.2.3.e przez uczniów, ryby – w pleksi
mechanizm przeciwprądów) przystosowanie do życia XI.2.3.m obejmująca lub mokry
 pęcherz pławny w wodzie XI.2.3.o przegląd (w formalinie)
43
 układ krwionośny ryb  omówienie rodzajów i funkcji XI.2.4.a i znaczenie ryb  plansze,
 układ nerwowy ryb płetw XI.2.4.b  tworzenie zdjęcia,
 narządy zmysłów ryb  poznanie rodzajów łusek XI.2.4.d piramidy schematy
 układ wydalniczy ryb  omówienie budowy i funkcji XI.2.6.b priorytetów, budowy ryb
 osmoregulacja u ryb układu szkieletowego ryb XI.2.6.i dotyczącej  zasoby
 rozmnażanie się i rozwój ryb  poznanie elementów budowy XI.2.7.a przystosowań multimedialne
 wędrówki ryb układu pokarmowego ryb XI.2.7.d ryb do życia  prezentacje
 przystosowania ryb do życia  poznanie budowy i funkcji XI.2.8.a w wodzie multimedialne
w wodzie układu oddechowego ryb XI.2.9.d  pogadanka przygotowane
 ryby głębinowe*  omówienie budowy skrzeli XI.2.9.h heurystyczna przez uczniów,
 znaczenie ryb w przyrodzie i dla  wyjaśnienie znaczenia dotyczące
człowieka i działania pęcherza pławnego przeglądu
 wyjaśnienie mechanizmu i znaczenia ryb
wymiany gazowej u ryb  materiały do
 wyjaśnienie zasad działania wykonania
pokryw skrzelowych i tryskawki piramidy
 wyjaśnienie mechanizmu priorytetów
przeciwprądów
 przedstawienie budowy Multiteka
i funkcji układu krwionośnego
ryb
 definiowanie pojęcia serce
żylne
 przedstawienie budowy
i funkcji układu nerwowego ryb
 charakteryzowanie narządów
zmysłów ryb
 wyjaśnienie znaczenia linii
bocznej
 przedstawienie budowy i roli
układu wydalniczego ryb, typy
nerek
 podanie produktów przemiany
materii u ryb
44
  omówienie mechanizmu
osmoregulacji u ryb
słonowodnych i u ryb
słodkowodnych
 charakteryzowanie sposobu
rozmnażania się i rozwoju ryb
 definiowanie pojęć: tarło, ikra
 wskazanie różnic między
wędrówkami anadromicznymi
a wędrówkami katadromicznymi
ryb
 omówienie przystosowania ryb
do życia w środowisku wodnym
 omówienie znaczenia ryb
w przyrodzie i dla człowieka
84. Płazy – kręgowce  pokrycie ciała płazów 2  omówienie budowy i funkcji X.1  praca  kartki
85. dwuśrodowiskowe  różnorodność płazów skóry płazów X.4 w grupach – z nazwami
 układ szkieletowy płazów  charakteryzowanie środowiska XI.1.3 obserwowanie poszczególnych
 poruszanie się płazów i trybu życia płazów XI.1.4 i analizowanie elementów
 układ pokarmowy płazów  omówienie cech budowy XI.1.5 budowy ciała budowy ciała
 układ oddechowy płazów i funkcji szkieletu płazów na XI.2.1.a płazów płazów dla grup
 mechanizm wentylacji płuc przykładzie szkieletu żaby XI.2.3.b  prezentacja  ilustracje,
u płazów  charakteryzowanie budowy XI.2.3.c multimedialna plansze
 układ krwionośny płazów układu pokarmowego i sposobu XI.2.3.d przygotowana przedstawiające
 układ nerwowy płazów odżywiania się płazów XI.2.3.f przez uczniów budowę płazów
 narządy zmysłów płazów  omówienie budowy układu XI.2.3.m dotycząca  trójwymiaro-
 układ wydalniczy płazów oddechowego płazów XI.2.3.o znaczenia wy model
 rozmnażanie się i rozwój płazów  wyjaśnienie funkcjonowania XI.2.4.a płazów szkieletu żaby
 przystosowania płazów do życia narządów wymiany gazowej XI.2.4.b w przyrodzie  kartki do gry
w dwóch środowiskach u dorosłych płazów oraz u larw XI.2.4.c i dla człowieka memory
 znaczenie płazów w przyrodzie  wyjaśnienie mechanizmu XI.2.4.d  pogadanka z nazwami
wentylacji płuc XI.2.6.b heurystyczna narządów lub
i dla człowieka
 omówienie budowy układu XI.2.6.i  metoda układów
krwionośnego płazów XI.2.7.a modelowania narządów i ich
45
 wykazanie związku między XI.2.7.d do przedsta- znaczeniem
pojawieniem się narządu XI.2.8.a wienia cyklu adaptacyjnym
wymiany gazowej w postaci płuc XI.2.9.d rozwojowego
a modyfikacją budowy układu XI.2.9.h płazów Multiteka
krwionośnego u płazów bezogono-
 omówienie budowy układu wych
nerwowego płazów  gra
 analizowanie modyfikacji dydaktyczna
budowy i czynności wybranych dotycząca
narządów zmysłów związanych przystosowa-
z funkcjonowaniem płazów nia płazów do
w środowisku lądowym życia
 omówienie procesu wydalania w środowisku
u płazów i przedstawienie wodno-
rodzaju produktu przemiany -lądowym
materii wydalanego (memory)
 definiowanie pojęć: skrzek,
kijanka
 charakteryzowanie
rozmnażania się płazów
 podanie charakterystycznych
cech budowy i trybu życia
kijanek
 omówienie rozwoju płazów
bezogonowych na przykładzie
żaby
 podanie cech
przystosowujących płazy do
życia w dwóch środowiskach
 porównanie rozwoju płazów
bezogonowych, ogoniastych
i beznogich
 uzasadnienie znaczenia
budowy poszczególnych
46
 narządów i układów narządów
w przystosowaniu do życia
w środowisku wodno-lądowym
 omówienie znaczenia płazów
w przyrodzie i dla człowieka
86. Gady – pierwsze  klasyfikacja gadów 2  wskazanie cech pokrycia ciała X.1  praca  wylinki węży
87. owodniowce  pokrycie ciała gadów gadów stanowiących adaptacje X.4 w grupach – lub jaszczurek
 układ szkieletowy gadów do życia w środowisku lądowym XI.1.3 obserwowanie  model budowy
 układ pokarmowy gadów  omówienie budowy oraz XI.1.4 i analizowanie jaszczurki
 układ oddechowy gadów funkcji szkieletu gadów na XI.1.5 budowy ciała  materiały do
 układ krwionośny gadów przykładzie jaszczurki XI.2.1.a gadów mapy mentalnej
 układ nerwowy gadów  przedstawienie różnic między XI.2.3.b  prezentacja  prezentacja
 układ wydalniczy gadów typami czaszek gadów XI.2.3.c multimedialna
multimedialna
 rozmnażanie się i rozwój gadów  omówienie budowy i funkcji przygotowana
XI.2.3.d przygotowana
 przystosowania gadów do życia układu pokarmowego gadów
XI.2.3.f przez uczniów,
przez uczniów
na lądzie  omówienie budowy układu
XI.2.3.m dotycząca
 błony płodowe u gadów oddechowego gadów Multiteka
XI.2.3.o przeglądu
 różnorodność gadów  wyjaśnienie mechanizmu
XI.2.4.a i znaczenia
 gady jako zwierzęta wentylacji płuc u gadów
 przedstawienie budowy XI.2.4.b gadów
zmiennocieplne (hibernacja,
estywacja) i funkcji układu krwionośnego XI.2.4.c  pogadanka
 znaczenie gadów w przyrodzie gadów XI.2.4.d heurystyczna
i dla człowieka  wyjaśnienie roli częściowej XI.2.6.b  mapa
przegrody występującej XI.2.6.i mentalna
w komorze serca u większości XI.2.7.a w grupach
gadów XI.2.7.d prezentująca
 charakteryzowanie budowy XI.2.8.a cechy
i czynności mózgowia XI.2.8.d adaptacyjne
 omówienie roli narządów XI.2.9.d gadów do
zmysłów u gadów XI.2.9.h życia na lądzie
 omówienie budowy i funkcji XI.2.9.l
układu wydalniczego gadów
 przedstawienie produktów
wydalanych przez gady
w zależności od środowiska,
które zamieszkują
47
  omówienie sposobu
rozmnażania się i rozwoju gadów
 charakteryzowanie
poszczególnych błon płodowych
u gadów
 wskazanie przystosowań
w budowie gadów będących
adaptacją do życia na lądzie
 wykazanie, że sposób
rozmnażania i rozwoju gadów
stanowi adaptację do życia na
lądzie
 charakteryzowanie gadów:
żółwi, krokodyli, hatterii,
łuskonośnych
 wskazanie cech gadów
świadczących o tym, że są one
zwierzętami zmiennocieplnymi
 charakteryzowanie środowiska
i trybu życia gadów jako zwierząt
zmiennocieplnych
 wyjaśnienie pojęć estywacja
i hibernacja wraz z podaniem
przykładów
 omówienie znaczenia gadów
w przyrodzie i dla człowieka
88. Ptaki – latające  środowisko życia ptaków 2  charakteryzowanie środowiska X.1  obserwowa-  różne rodzaje
89. zwierzęta pokryte  pokrycie ciała ptaków życia ptaków X.4 nie i piór
piórami  budowa i rodzaje piór  omówienie ogólnej budowy XI.1.3 analizowanie  model budowy
 układ szkieletowy ptaków i pokrycia ciała ptaków XI.1.4 budowy szkieletu ptaka
 układ pokarmowy ptaków  omówienie budowy, rodzajów XI.1.5 morfologicznej  schemat
 przystosowania ptaków do i funkcji piór XI.2.1.a i anatomicznej budowy skrzydła
różnych sposobów odżywiania się  definiowanie pojęcia XI.2.3.b ptaków –  animacja
 układ oddechowy stałocieplność XI.2.3.c praca multimedialna
 wentylacja płuc u ptaków  wyjaśnienie roli gruczołu XI.2.3.d w grupach dotycząca

48
 układ krwionośny ptaków kuprowego XI.2.3.f  metoda mechanizmu
 układ nerwowy ptaków  omówienie budowy szkieletu XI.2.3.m rybiego podwójnego
 narządy zmysłów ptaków ptaka na przykładzie gęsi gęgawy XI.2.3.o szkieletu dla oddychania
 układ wydalniczy ptaków  przedstawienie budowy XI.2.4.b przedstawie-  schemat
 układ rozrodczy ptaków skrzydła ptaka XI.2.4.c nia (zdjęcie)
 budowa jaja ptaka  charakteryzowanie sposobów XI.2.4.d przystosowań budowy jaja
 wędrówki ptaków odżywiania się ptaków wraz XI.2.6.b ptaków do  schemat
 przystosowania ptaków do lotu z podaniem przykładów XI.2.6.i lotu rybiego
 ptaki niezdolne do lotu  przedstawienie budowy układu XI.2.7.a  prezentacje szkieletu do
 znaczenie ptaków w przyrodzie pokarmowego ptaków XI.2.7.d multimedialne uzupełnienia dla
i dla człowieka  omówienie budowy układu XI.2.8.a przygotowane grup
oddechowego ptaków XI.2.9.d przez uczniów  prezentacje
 przedstawienie rozmieszczenia XI.2.9.h dotyczące multimedialne
i funkcji worków powietrznych znaczenia przygotowane
u ptaków ptaków przez uczniów,
 wyjaśnienie mechanizmu w przyrodzie dotyczące
podwójnego oddychania ptaków i dla człowieka wędrówek
 omówienie budowy układu oraz ptaków
krwionośnego ptaków wędrówek
 przedstawienie tendencji ptaków Multiteka
zmian w budowie mózgowia  projekcja
ptaków w stosunku do filmu
omówionych już grup (animacja) na
kręgowców temat
 przedstawienie roli narządów mechanizmu
zmysłów ptaków podwójnego
 omówienie budowy oddychania
i funkcjonowania układu  pogadanka
wydalniczego ptaków heurystyczna
 wskazanie kwasu moczowego
jako substancji wydalanej przez
ptaki
 omówienie budowy układu
rozrodczego ptaków
49
  omówienie rozmnażania się
ptaków
 przedstawienie budowy jaja
ptaków i podanie funkcji jego
poszczególnych elementów
 porównanie gniazdowników
z zagniazdownikami
 omówienie zjawiska wędrówek
ptaków
 wskazanie cech budowy
morfologicznej, budowy
anatomicznej i cech
fizjologicznych będących
przystosowaniami ptaków do
lotu
 podanie przykładów ptaków,
które są niezdolne do lotu
 omówienie znaczenia ptaków
w przyrodzie i dla człowieka
90. Ssaki – kręgowce  cechy charakterystyczne ssaków 2  podanie cech X.1  praca  preparaty, np.
91. wszechstronne  pokrycie ciała ssaków charakterystycznych tylko dla X.4 w grupach – włosy, rogi,
i ekspansywne  układ szkieletowy ssaków ssaków XI.1.3 obserwowanie kopyta
 układ pokarmowy ssaków  omówienie pokrycia ciała XI.1.4 i analizowanie  zęby ssaka
 układ oddechowy ssaków ssaków XI.1.5 budowy ciała  trójwymiaro-
 układ krwionośny ssaków  podanie rodzajów wytworów XI.2.1.a ssaka wy model
 układ nerwowy ssaków naskórka i ich funkcji XI.2.3.b  prezentacja budowy
 narządy zmysłów ssaków  omówienie budowy szkieletu XI.2.3.c multimedialna szkieletu ssaka
 układ wydalniczy ssaków ssaków XI.2.3.d przygotowana  trójwymiaro-
 rozmnażanie się i rozwój ssaków  wyjaśnienie, na czym polega XI.2.3.f przez uczniów, wy model
 potrzeby energetyczne ssaków specjalizacja uzębienia ssaków XI.2.3.m dotycząca budowy
 termoregulacja u ssaków i jakie jest jej znaczenie XI.2.3.o przeglądu oraz kończyny ssaka
 ssaki – zwierzęta stałocieplne  porównanie długości XI.2.4.b znaczenia  trójwymiaro-
przewodów pokarmowych XI.2.4.c ssaków wy model
 różnorodność ssaków (prassaki,
ssaki niższe, łożyskowce) ssaków mięsożernych XI.2.4.d  pogadanka mózgowia ssaka
50
 przystosowania ssaków do życia i roślinożernych XI.2.6.b heurystyczna  materiały do
w różnych środowiskach  scharakteryzowanie budowy XI.2.6.i  mapa mapy mentalnej
 ewolucja ssaków (stekowce i roli żołądków u przeżuwaczy XI.2.7.a mentalna  fotografie
i torbacze)*  omówienie budowy i funkcji XI.2.7.d prezentująca ssaków
 znaczenie ssaków w przyrodzie układu pokarmowego ssaków XI.2.8.a cechy  prezentacje
 omówienie budowy układu XI.2.9.d adaptacyjne multimedialne
oddechowego ssaków XI.2.9.h ssaków do przygotowane
 przedstawienie budowy układu niskich przez uczniów,
krwionośnego ssaków i wysokich dotyczące
 omówienie budowy mózgowia temperatur przeglądu
ssaków środowiska podgromad
 wskazanie budowy i roli ssaków
narządów zmysłów ssaków i znaczenia
 wyjaśnienie, na czym polega ssaków
echolokacja w przyrodzie
 omówienie budowy układu i dla człowieka
wydalniczego
 wskazanie produktów Multiteka
azotowej przemiany materii
wydalanych przez ssaki
 wyjaśnienie adaptacji ssaków
do niskich temperatur
środowiska
 przedstawienie przystosowań
ssaków do wysokiej temperatury
środowiska
 przedstawienie rozwoju
ssaków
 wyjaśnienie znaczenia łożyska
i pępowiny
 porównanie rozwoju
stekowców, torbaczy
i łożyskowców
 omówienie różnorodności
51
 ssaków
 omówienie ewolucji ssaków
 scharakteryzowanie znaczenia
ssaków w przyrodzie i dla
człowieka
92. Powtórzenie 2 X X X Generator
93. i sprawdzenie testów
stopnia i sprawdzianów
opanowania
wiadomości
i umiejętności
z rozdziału
„Różnorodność
strunowców”
* Zagadnienia spoza podstawy programowej oznaczono gwiazdką.

Autor: Małgorzata Miękus

52