«Τα κόκκινα λουστρίνια»-Ειρήνη Μάρρα

Υπόθεση του κειμένου:

Ένας νεαρός βιοπαλαιστής σε κάποια βόλτα του είδε την όμορφη κόρη

του δασκάλου και την ερωτεύτηκε. Η μητέρα του δούλευε ως καθαρίστρια στο

σπίτι τους και έτσι είχε την ευκαιρία να ανταλλάξει κάποιες κουβέντες με την

κοπέλα. Κάποια στιγμή σκέφτηκε να της κάνει δώρο ένα ζευγάρι παπούτσια.

Είχε μετρήσει με την παλάμη του το πόδι της για να φτιάξει το σωστό νούμερο

παπουτσιού και άρχισε να μαζεύει χρήματα για την πραγματοποίηση του

σχεδίου του. Αγόρασε από τον βυρσοδέψη ένα κομμάτι κόκκινο γυαλιστερό

λουστρίνι και κρυφά κάθε βράδυ στο εργαστήριο, όπου δούλευε, έφτιαχνε και

τα γοβάκια. Έκανε όνειρα ότι όταν θα της έδινε το δώρο του, αυτή θα τον

συμπαθούσε. Όταν τα τελείωσε, τα πήρε στο σπίτι του για να συζητήσει με τη

μητέρα του, πώς θα έφθανε τα δώρο του στην αγαπημένη του. Τότε για

πρώτη φορά πρόσεξε την αδελφή του πόσο φτωχικά ήταν ντυμένη και

αποφάσισε να χαρίσει σε αυτήν τα όμορφα γοβάκια, γιατί τα χρειαζόταν

περισσότερο από την κόρη του δασκάλου, που μάλλον θα της ήταν περιττά.

Δομή του κειμένου:

Ενότ. 1η: («Το είχε βάλει από καιρό…και παραμόνευε την ώρα»): Η

αγορά του κόκκινου λουστρινιού και η κατασκευή των παπουτσιών

Ενότ. 2η: («Η κόρη του δασκάλου…τον συμπάθαγε, ποιος ξέρει»): Η

παρουσίαση της κόρης του δασκάλου

Ενότ. 3η: («Την κρίσιμη μέρα…φαλτσέτα με το τραγούδι»): Το δώρο

των παπουτσιών στην αδελφή

1
 Πρόσωπα του κειμένου:
Είναι ο νεαρός τσαγκάρης, η μητέρα του, ο πατέρας του, η αδελφή του,

η κόρη του δασκάλου, έμμεσα ο δάσκαλος και η γυναίκα του, ο βυρσοδέψης, το

αφεντικό του νεαρού, οι φίλοι του και ο κόσμος που θαύμαζε την όμορφη

κοπέλα

Τίτλος:
Ο τίτλος αναφέρεται στα κόκκινα λουστρίνια που προορίζονται για

δώρο στην αγαπημένη του πρωταγωνιστή και που γίνονται αφορμή να

ωριμάσει, συνειδητοποιώντας την πραγματικότητα.

Λογοτεχνικό είδος:
Είναι ένα από τα διηγήματα της συλλογής «Η τριλογία του δίφραγκου».

Ερμηνεία φράσεων:
Ένα κομμάτι κόκκινο γυαλιστερό λουστρίνι: Το λουστρίνι είναι ένα

είδος δέρματος πολυτελείας, γιατί καταστρέφεται γρήγορα. Επομένως το

λουστρίνι παραπέμπει στην καταγωγή της κόρης του δασκάλου που φαίνεται

στο νεαρό αρχοντική. Το κόκκινο συμβολίζει την έλλειψη προβλημάτων της

όμορφης κοπέλας.

Ένα κομμάτι απ’  τη λαχτάρα της καρδιάς του: Το λουστρίνι το

αγόρασε με αιματηρές οικονομίες, επειδή το λαχταρούσε πολύ, επειδή η

καρδιά του λαχταρούσε πολύ την κοπέλα για την οποία προοριζόταν

Καρφάκι και μαντινάδα, φόντι και τραγούδι, ψίδι και αναστεναγμός:

Οι τεχνίτες όταν τραγουδούν, δείχνουν ότι απολαμβάνουν τη δουλειά τους.

Πιο συγκεκριμένα, ο μικρός βιοπαλαιστής έβαζε όλη την τέχνη του στα

γοβάκια, γιατί

2
 αγαπούσε την κοπέλα και η καρδιά του αναστέναζε από έρωτα.

Η κόρη του δασκάλου: Σε παλιότερες εποχές το επάγγελμα του

δασκάλου ήταν στοιχείο κοινωνικής υπεροχής και αποδεκτός από όλους, γιατί

ίσως ήταν ο μοναδικός φορές γνώσης

Όλα του φαίνονταν σκιές: Από την αγωνία του να μιλήσει στη μητέρα

του, όλα του φαίνονταν ανάξια να τα προσέξει, σαν σκιές

Σβήστηκε μονοκοντυλιά η κόρη του δασκάλου: Ο νεαρός

παρατηρώντας την αδελφή του συνειδητοποιεί ότι αυτή χρειάζεται τα

γοβάκια, γιατί δεν έχει άλλα και γιατί θα νιώσει καλύτερα σαν

προσωπικότητα. Η κόρη του δασκάλου έχει πολλά παπούτσια και επιπλέον

δεν θα σημαίνει γι’ αυτήν τίποτα περισσότερο ο νεαρός τσαγκάρης

Ποιοι μιλούν στην αφήγηση:

Ακούγεται κυρίως η φωνή του τριτοπρόσωπου αφηγητή που

επικαλύπτει όλες τις άλλες, γιατί μέσα από τη δική του ακούγονται οι φωνές

του νεαρού, της μητέρας του, του αφεντικού του, της κόρης του δασκάλου,

των μικρότερων αδελφών του και της αδελφής του

Χρόνος:
Ο εξωκειμενικός χρόνος αναφέρεται στο παρελθόν, χωρίς να

προσδιορίζεται συγκεκριμένα. Ίσως είναι στις αρχές του 20 ου αι. όταν ο

δάσκαλος ήταν σημαντικό πρόσωπο της κοινωνίας και τα παιδιά δούλευαν από

μικρά για να βοηθούν στα οικονομικά της οικογένειας.

Ο ενδοκειμενικός χρόνος μπορεί να είναι μερικές εβδομάδες ή και

μήνες, όσο χρειάζεται για να κατασκευαστούν τα γοβάκια.

In media res: H φράση σημαίνει στη μέση των πραγμάτων. Σ’ αυτή

την αφηγηματική τεχνική η ιστορία ξεκινά από το μέσο, και στη συνέχεια

3
δίνεται με αναδρομική αφήγηση ό,τι έχει προηγηθεί. Έτσι προσελκύεται

περισσότερο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Αναδρομική αφήγηση: Είναι η αφηγηματική τεχνική όπου στην

κανονική σειρά των γεγονότων παρεμβάλλεται η αφήγηση γεγονότων που

έχουν συμβεί στο παρελθόν.

Η αφήγηση ξεκινά από το μέσο της υπόθεσης, in media res.

Αναδρομικά αναφέρεται το κόκκινο λουστρίνι, πώς αποκτήθηκε, πώς βρέθηκε

το σχέδιο και πώς κατασκευάστηκαν τα παπούτσια. Με αναδρομική αφήγηση

παρουσιάζεται η κόρη του δασκάλου και όταν ο νεαρός βρίσκεται στο σπίτι

του με τα γοβάκια ολοκληρωμένα. Προλήψεις υπάρχουν στα εξής σημεία: Θα

της έφτιαχνε, θα περίμενε, θα πήγαινε, θα τα ΄δινε, θα πηδούσε, δεν γινόταν

να ΄χει ξαναβάλει, θα χαιρότανε, θα τον συμπάθαγε.

Τόπος:
Ο τόπος εναλλάσσεται από ανοιχτό σε κλειστό χώρο και αντίστροφα. Η

αγορά των δερμάτων, το τσαγκαράδικο, ο χώρος της βόλτας της όμορφης

κοπέλας, το σπίτι της και το σπίτι του νεαρού.

Τεχνικές αφήγησης:
α) Αφήγηση του τριτοπρόσωπου αφηγητή που γνωρίζει τις σκέψεις

όλων των ηρώων (παντογνώστης). Δεν συμμετέχει στη δράση και την

παρακολουθεί από μακριά. β) Περιγραφή: Είναι σύντομες και παρουσιάζουν

την ομορφιά του λουστρινιού, την κόρη του δασκάλου, τον τρόπο που βλέπει

τα πράγματα στο σπίτι του ο νεαρός και την αδελφή του.

Απουσιάζουν εντελώς οι διάλογοι, γιατί ο αφηγητής δεν αφήνει τα

πρόσωπα να εκφραστούν.

Γλώσσα: Είναι δημοτική με πολλές καθημερινές εκφράσεις.

4
 Ύφος: Είναι απλό και λιτό και προς το τέλος γίνεται συγκινητικό με

διδακτικό ύφος.

Τελικό συμπέρασμα:
Ο νεαρός τσαγκάρης εξαιτίας της βιοπάλης ωριμάζει γρήγορα και

προτιμά να εκφράσει την αγάπη του στην αδελφή του, παρά να εκδηλώσει το

ερωτικό του συναίσθημα σε μια κοπέλα που μάλλον δεν πρόκειται να

ενδιαφερθεί γι’ αυτόν με τον ίδιο τρόπο.

5
 Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

1. Τα συναισθήματα του μικρού βιοπαλαιστή για την κόρη του δασκάλου

γίνονται αντιληπτά από τα ακόλουθα σημεία: Μαζεύει κρυφά χρήματα,

αγοράζει ακριβό λουστρίνι και εργάζεται με ζήλο, προκειμένου να

κατασκευάσει τα παπούτσια που επιθυμεί να της προσφέρει. Οι αναστεναγμοί

του κατά την ώρα της εργασίας φανερώνουν, ακόμη, τα ερωτικά

συναισθήματα, από τα οποία κυριεύεται. Επίσης, τα συναισθήματα του

παιδιού καθίστανται φανερά κατά τη στιγμή της περιγραφής της κοπέλας.

Είναι τόσο ερωτευμένος, ώστε δεν έχει μάτια για τίποτε άλλο, οι γονείς και η

αδελφή του μοιάζουν να είναι σκιές, ψεύτικα και ανύπαρκτα όντα.

2. Το νεαρό τσαγκαρόπουλο αποφασίζει τελικά να χαρίσει τα κόκκινα

γοβάκια στην αδελφή του για τους ακόλουθους λόγους: α. Όταν κοιτάζει την

αδελφή του, βλέπει ένα πλάσμα καταπονημένο, ένα πλάσμα που δεν έχει τη

χάρη και την ομορφιά της κόρης του δασκάλου και αρχίζει να την πονά. β.

Παρατηρώντας την ξεθωριασμένη από την πολυκαιρία ποδιά της, σκέφτεται

τη φτώχεια και την έλλειψη χαρών στη ζωή της και συνειδητοποιεί πως το

δώρο του θα της προξενούσε πολύ μεγάλη χαρά. γ. Τέλος, βλέπει τα γυμνά

πόδια της αδελφής του και συνειδητοποιεί την αξία που θα είχαν για εκείνη

τα παπούτσια. δ. Γενικότερα, το νεαρό τσαγκαρόπουλο προβαίνει σε αυτή την

κίνηση, επειδή συνειδητοποιεί πως η οικογένειά του το χρειάζεται

περισσότερο και έτσι προτάσσει το καθήκον του απέναντι στους δικούς του

ανθρώπους, παραμερίζοντας τα προσωπικά του συναισθήματα.

3. Ο ήρωας αισθανόταν στο τέλος «πιο μεστωμένος», επειδή

συνειδητοποίησε ότι ενήργησε σωστά, σκεπτόμενος την αδελφή του, και

6
χωρίς να επηρεάζεται από τα ερωτικά του συναισθήματα για την κόρη του

δασκάλου. Το γεγονός ότι οδηγήθηκε σε μια συνετή, ανθρωπιστική πράξη,

καθώς έθεσε ως προτεραιότητα να βοηθήσει την οικογένειά του, που τον

είχε περισσότερο ανάγκη, θυσιάζοντας την ερωτική του επιθυμία, του έδινε

την πεποίθηση πως είχε πλέον ωριμάσει. Το μικρό, αφελές παιδί είχε πια

μετατραπεί σε έναν άνθρωπο σώφρονα, ο οποίος μπορούσε να επιλέγει τις

πράξεις του με γνώμονα το δίκαιο, το λογικό και το ηθικά σωστό.