9 Date to be answered:

November 16-20, 2020

Edukasyon
sa Pagpapakatao
Ikalawang Markahan - Modyul 1:
Li[punang Ekonomiya
 Aralin

1 Lipunang Ekonomiya

Pangkalahatang Ideya
Napapansin mo ba ang sarili mo sa kasalukuyan? Nag-iiba na ba ang mga reaksiyon mo sa mga
nangyayari sa iyong paligid tulad ng mga balita at mga isyung nagingibabaw sa media? Kung oo ang sagot mo
sa mga tanong na ito, ibig sabihin ay lumalabas na sa iyong sarili ang iyong pagtingin, mayroon ka ng
pakialam sa lipunang kinabibilangan mo. Nakikilala mo na hindi ka lamang nabubuhay para sa iyong sarili at
para sa iyong pamilya, na mayroong mas malawak na mundong iyong kinabibilangan at ikaw ay isang
mahalagang bahagi nito. Kung hindi naman ang iyong sagot, huwag kang mag-alala at darating din ang
pagkakataong mababago ang iyong pananaw sa buhay. Maaaring naghihintay lamang ito ng tamang
pagkakataon. Maaaring makatulong nang malaki sa iyo ang mga aralin sa baitang na ito.
Ang modyul na ito ay mayroong isang aralin:
- Lipunang Ekonomiya

Layunin
Pagkatapos ng mga gawain ay kaya kong:
1. tukuyin ang mga sitwasyong nagpapakita ng lipunang ekonomiya.

Panimulang Pagtataya
Gawain 1. Pakiramdaman Mo ang Kabutihan ng Lipunan.
Panuto: Narinig mo na ba ang salitang ekonomiya? Ninanais mo bang magkaroon ng mabuting ekonomiya
ang tahanan at lipunang iyong kinabibilangan?
1. Isulat sa loob ng graphic organizer sa ibaba kung ano ang mga katangian ng mabuting
ekonomiya para sa iyo.

2. Pagkatapos, sagutin ang sumusunod na tanong sa isang buong papel:

a. Ano-anong katangian ng mabuting ekonomiya ang naitala mo?
b. Sa palagay mo, posible ba na makamit ito ng isang tahanan at ng isang lipunan? Pangatwiranan.
Mabuting ekonomiya Halimbawa: mataas na sahod
c. Paano ka makibahagi sa pagkamit ng mabuting ekonomiya para sa inyong tahanan at lipunan?
Magbigay ng halimbawa.

Aralin
LIPUNANG PANG-EKONOMIYA

Isang debate sa mga pilosopo ang tanong ukol sa pagkakapantay-pantay. Sa isang panig, may
nagsasabing pantay-pantay ang lahat dahil likha tayo ng Diyos, dahil tao tayo. Isa pa, dahil kung titingnan ang
tao sa kaniyang hubad na anyo, katulad lamang din siya ng iba. Sa kabilang panig, may nagsasabi rin namang
hindi pantay-pantay ang mga tao. May mga taong mananatiling nasa itaas, dinudungaw ang mga tao sa ibaba.
May mga taong yayaman at patuloy na yayaman at may mga taong mahirap at mananatili sa kanilang
kahirapan dahil sadyang ganito ang kaayusan ng mundo.
Isa sa mga gitnang posisyon ay ang posisyon ng pilosopong si Max Scheler. Para kay Scheler, bahagi
ng pagiging tao ng tao ang pagkakaroon ng magkakaibang lakas at 5 kahinaan. Nasa hulma ng ating katawan
ang kakayahan nating maging isang sino. Ang taong matangkad ay sadyang may pangunguna sa basketbol
kaysa maliliit. Ang babae ay mas may taglay na karisma upang manghalina kaysa lalaki. May timbre ng boses
ang hinahanap upang maging tagapagbalita sa radyo. May linaw ng mata na hinihingi sa pagiging isang piloto.
Idagdag pa rito ang iba pang aspekto ng kasinohan ng tao: ang kaniyang kinagisnan, ang pagpapalaki sa
kaniya, ang mga koneksyon ng pamilya, ang kaniyang lahi, relihiyon, at iba pa. Ang lahat ng ito ay naglalatag
ng maaabot ng tao.
Ngunit, sinasabi rin ni Scheler na dahil na rin sa hindi pagkakapantay-pantay na ito, kailangang sikapin
ang pagkakapantay-pantay sa pamamagitan ng pagbabahagi ng yaman ng bayan. Hindi dahil maliliit ang
manlalaro ng basketbol hindi na siya kailanman magiging mahusay at masaya sa kaniyang paglalaro. Hindi
niya maaabot ang naaabot ng matangkad ngunit mayroon siyang magagawa sa bukod-tangi niyang paraan na
magpapaiba sa kaniya sa matangkad. Kailangan lamang niya ng tiwala at pagkakataon.
Malabo? Gamitin nating halimbawa ang sitwasiyon sa klase. Maaaring si Elmer ang pinakamagaling sa
Math ngunit hindi nito ibig sabihin na si Elmer na lamang ang tuturuan ng guro ng Math. Pagsisikapan pa rin
ng guro na ituro ang mga tuntunin sa Math sa kapuwa mabilis matuto at sa mga mag-aaral na kailangan ng
ibayong pag-akay. Subalit, upang higit pang mapaunlad ang husay ni Elmer, maaaring bigyan siya ng dagdag
na mga Math problems na kaniyang pag-aaralan. Tugma ito sa tinatawag ni Sto. Tomas de Aquino na
prinsipyo ng proportio, ang angkop na pagkakaloob ng naaayon sa pangangailangan ng tao. Sa madaling
salita, hindi man pantay-pantay ang mga tao, may angkop para sa kanila. Kailangang maging patas ayon sa
kakayahan, ayon sa pangangailangan.
Kung mayroon man tayong isandaang tinapay na dapat ipamigay sa isandaang tao, ano ang
pinakamabisang paraan ng pagbabahagi nito? Bibigyan ba ang lahat ng tig-iisang tinapay o bibigyan ang mga
tao nang ayon sa kanilang hinihingi? Baka may ibang busog pa o kaya naman ay mahinang kumain. Baka may
ibang may sakit o mas gutom. Hindi ba’t pinakamabisa at masinop na paraan ang pagbabahagi ng tinapay
ayon sa huling batayan?

Ang mga Pag-aari: Dapat Angkop sa Layunin ng Tao

Marahil magpipilit ang iba at sasabihing, “bakit hindi na lang ibigay ang tinapay sa lahat at bahala na
ang mga nakatanggap na ipamigay o ibahagi sa iba ang sobra sa kanila?” Maganda ang hangarin ng ganitong
pag-iisip. Umaasa ito sa kabutihang loob na taglay ng bawat isa. Naniniwala ito sa kakayahan ng tao na
gumawa ng matinong pagpapasiya para sa kaniyang sarili at para sa iba. Ngunit may sinasabi rin ito ukol sa
pagtingin ng tao sa tinapay mula sa halimbawa sa itaas, o sa anumang yaman na ibabahagi sa mga tao, sa
mas malakihang pagtingin

Una, tila tinatali ng tao ang kaniyang sarili sa bagay- ibig sabihin, kung hindi siya makakakuha ng
bagay, bumababa ang kaniyang halaga bilang tao. Kung hahayaan niya na ang iba lamang ang mabigyan ng
tinapay, para siyang nagpapalamang o para niyang binitiwan ang tinapay na karapatan naman niya talaga.
Pakiramdam niya ay nagpapaapi siya. Mali ang ganitong pananaw. Hindi sa tinapay nagkakaroon ng halaga
ang tao. Una ang halaga ng tao bago ang tinapay. May tinapay man o wala, may halaga ang tao. May yaman
man ang tao o wala, may halaga pa rin siya bilang tao. Ang tinapay ay nariyan upang siya ay busugin,
palakasin, at paginhawahin. May pangingibabaw siya sa tinapay; hindi ang tinapay sa kaniya. Ang kunin pa
niya ang tinapay ay pagsasayang na lamang sa tinapay. Ang pagpilit naman niyang kainin ang tinapay para
masabi lamang na hindi nasayang ang tinapay ay isang pagsira naman niya sa kaniyang sarili. Maaari pa itong
dahilan ng kaniyang pagkakasakit. Maling-mali ito.

Pangalawa, kailangan yatang balikan ang dahilan ng paggawa at pag-aari (ownership). Bakit nga
ba ako nagtratrabaho at nagmamay-ari ng mga bagay? Nagtratrabaho ba si Tatay para ipagmayabang niya sa
kaniyang kapitbahay ang kaniyang 6 pera? Bumibili ba si Nanay ng gamit sa bahay para ibandera sa iba ang
kanilang mga bagong appliances? Gumagawa at nagmamay-ari ang tao hindi upang makipagmayabangan sa
iba, ibagsak o pahiyain ang iba o makipagkompetisyon sa iba. Gumagawa siya dahil nais niyang ipamalas ang
kaniyang sariling galing. Nagtratrabaho siya upang maging produktibo sa kaniyang sarili.
Napakaganda ng salitang Filipino para sa trabaho. Ang tawag natin dito ay “hanap- buhay.” Ang
hinahanap ng gumagawa ay ang kaniyang buhay. Hindi siya nagpapakapagod lamang para sa pera kundi para
ito sa buhay na hinahanap niya. Ang kaniyang pag-aari ay hindi lamang patunay ng kaniyang pagpapagal. Ito
rin ay ang mga gamit niya upang matulungan siyang mahanap ang kaniyang buhay. Mayroon siyang videoke
machine hindi para mag-ingay kundi para magamit niya sa kaniyang pagpapahinga at muling pagpapalakas.
Mayroon siyang telebisyon hindi upang ipagmalaki ang kaniyang kakayahang makabili ng mamahaling gamit
kundi upang malibang at makakakuha ng bagong kaalaman na makatutulong sa muli niyang pagbalik sa
pagtratrabaho. Mayroon siyang damit hindi para ipang-porma kundi dahil kailangan niya ito upang gawing
presentable ang kaniyang sarili sa trabaho at sa mga nakakasalamuha niya. Marapat na ipaalala sa sarili na
ang gamit sa paligid at yamang pinagbabahaginan ay hindi iniipon para higit na palakihin lamang ang yaman.
Nariyan ang mga ito upang umayon sa mga layunin ng tao.
Ang buhay ng tao ay isang pagsisikap na ipakilala ang sarili. Naipakikilala ng tao ang kaniyang sarili sa
paggawa. Hindi ang yaman, hindi ang mga kagamitan na mayroon siya o wala, ang humuhubog sa tao. Ang
tunay na mayaman ay ang taong nakikilala ang sarili sa bunga ng kaniyang paggawa. Hindi sa pantay-pantay
na pagbabahagi ng kayamanan ang tunay na kayamanan. Nasa pagkilos ng tao sa anomang ibinigay sa
kaniya ang kaniyang ikayayaman.

Hindi Pantay Pero Patas: Prinsipyo ng Lipunang Pang-Ekonomiya

Ito nga ang prinsipyong iniinugan ng Lipunang Pang-ekonomiya. Ang lipunang ito ay nagsisikap na
pangasiwaan ang mga yaman ng bayan ayon sa kaangkupan nito sa mga pangangailangan ng tao. Patas.
Nakatutuwang malaman na ang pinagmulan ng salitang “Ekonomiya” ay ang mga Griyegong salita na “oikos”
(bahay) at “nomos” (pamamahala). Ang ekonomiya ay tulad lamang din ng pamamahala sa bahay. Mayroong
sapat na budget ang namamahay. Kailangan niya itong pagkasyahin sa lahat ng mga bayarin (kuryente, tubig,
pagkain, panlinis ng bahay, at iba pa) upang makapamuhay nang mahusay ang mga tao sa bahay, maging
buhay-tao (humane) ang kanilang buhay sa bahay at upang maging tahanan ang bahay.
Ang Lipunang Pang-Ekonomiya, sa mas malakihang pagtingin, ay ang mga pagkilos na masiguro na
ang bawat bahay ay magiging tahanan. Pinapangunahan ito ng estado na nangunguna sa pangangasiwa at
patas na pagbabahagi ng yaman ng bayan. Lumilikha ito ng mga pagkakataon na makapamuhunan sa bansa
ang mga may kapital upang mabigyan ang mga mamamayan ng puwang na maipamalas ang kanilang mga
sarili sa paghahanapbuhay. Sinisikap gawin ng estado na maging patas para sa mga nagkakaibaibang mga
tao ang mga pagkakataon upang malikha ng bawat isa ang kanilang sarili ayon sa kani-kanilang mga tunguhin
at kakayahan. Bilang pabalik na ikot, ang bawat mahusay na paghahanapbuhay ng mga tao ay kilos na
nagpapangyari sa kolektibong pag-unlad ng bansa. Kung maunlad ang bansa, higit na mamumuhunan ang
mga may kapital na siyang lilikha ng higit pang mga pagkakataon para sa mga tao- pagkakataon hindi lamang
makagawa, kundi pagkakataon ding tumaas ang antas ng kanilang pamumuhay.

Hindi lamang sariling tahanan ang binubuo ng mga tao sa loob ng Lipunang Ekonomiya. Ginagawa rin nilang
isang malaking tahanan ang bansa- isang tunay na tahanan kung saan maaaring tunay na tumahan (huminto,
manahimik, pumanatag) ang bawat isa sa pagsisikap nilang mahanap ang kanilang buhay.
 Ebalwasyon
Ngayon, tapos ka na sa pagsasagawa ng modyul, suriin natin kung ano ang iyong natutunan.

Pagtatasa 1. Ibigay Mo!

Panuto: Basahing mabuti ang tanong. Isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel.

1. Ano ang katotohanan sa likod ng paniniwala na “ang tao ay pantay-pantay”?

a. Lahat ay may kani-kaniyang angking kaalaman
b. Lahat ay dapat mayroong pag-aari
c. Lahat ay iisa ang mithiin
d. Lahat ay likha ng diyos

2. Bakit mahalaga ang pagbabahagi ng yaman ng ating bansa?

a. Malikha ng bawat isa ang sarili ayon sa kani-kaniyang mga tunguhin at kakayahan.
b. Masiguro na ang bawat isa ay mabigyan ayon sa kaniyang mga pangangailangan.
c. Maging pantay ang mga tao sa matatanggap na yaman at walang lamangan.
d. Magkaroon ng patas na pag-unlad sa iba’t ibang lugar ng bansa.

3. Sino ang nagsabi na, “bahagi ng pagiging tao ng tao ang pagkakaroon ng magkakaibang lakas at
kahinaan”?
a. Dr. Manuel Dy b. Malala Yousafzai c. Martin Luther King d. Max Scheler

4. Paano dapat ipakita ang tamang ugnayan ng tao sa kaniyang pag-aari?

a. Sa pag-iwas na maitali ang kaniyang halaga bilang tao sa kaniyang pag-aari.
b. Sa pagpapakita na may kakayahan siyang bumili ng mga mamahaling gamit.
c. Sa pagmamayabang sa mga kakilala at kaibigan ng dami nang naimpok na pera.
d. Sa higit na pagpapahalaga sa mga ari-arian kay sa pagpapahalaga sa mismong sarili.

5. Mahalagang siguraduhin ng pamahalaan na ang bawat bahay ay magiging tahanan sa Lipunang Pang-
ekonomiya. Ano ang dapat nitong gawin?
a. Magbibigay ng tulong pinansiyal ang pamahalaan sa mga mahihirap na pamilya.
b. Pangungunahan ang pangangasiwa at pamamahagi ng patas sa yaman ng bayan.
c. Sisikapin na bigyang trabaho ang bawat kasapi kahit hindi angkop sa kakayahan nito.
d. Tutulungan ang mga manggagawa nito sa paghanap ng hanapbuhay sa ibang bansa.

6. Ano ang prinsipyong gagabay sa pamilya upang ang bahay ay magiging tahanan?
a. Prinsipyo ng Proportio c. Prinsipyo ng Pagkakaisa
b. Prinsipyo ng Lipunang Pampulitika d. Prinsipyo ng Lipunang ekonomiya

7. Ano ang mabuting gawin ng mga tagapangasiwa ng Local Govenment Unit (LGU) upang malutas ang
problema sa kakulangan ng tubig?
a. Siguraduhing pantay ang rasyon ng tubig sa bawat barangay na nasasakupan.
b. Ayusin ang sirang tubo kung nag-uumapaw na ang tubig nito sa kalsada.
c. Siyasatin kung maayos ang mga koneksiyon ng tubo na daluyan ng tubig.
d. Maghanap ng panibagong pagkukunan ng tubig ng mga sirang tubo.

8. Paano maipakikita ng pamahalaan ang tamang pamamahala sa yaman ng bansa?

a. Pamamahala ng budget katulad sa isang mayamang pamilya
b. Pagkilos para sa pantay na pagbabahagi ng yaman sa mga mamamayan nito
c. Pangangasiwa ng yaman ng bayan ayon sa kagustuhan ng Presidente lamang
d. Pagsisiguro na ang bawat bahay ay nasusunod ang kani-kanilang mga kagustuhan

9. Alin sa sumusunod na mamamayan ang tunay na nakatali ang sarili sa bagay?

a. Pagbili ni Tito ng mga gadgets upang makapagtrabaho nang maayos at madali.
b. Hindi mabitawan ni James ang kaniyang lumang mga damit upang ibigay sa kamag- anak
dahil mayroon itong sentimental value sa kaniya.
c. Inuubos ni Earl ang kaniyang pera sa pagbili ng mamahaling imported na relo dahil dito niya
nakukuha ang labis na kasiyahan.
d. Ipinipilit ni Mina na nararapat siyang makatanggap ng tulong mula sa pamahalaan, kahit na
kaya naman niya itong bilhin at kahit hindi naman niya ito kailangan.
10. Paano mas epektibo ang patas kaysa pantay na pagbabahagi ng yaman ng bayan?
a. Hindi pantay-pantay ang mga tao, ngunit may angkop para sa kanila.
b. Karapatan ng bawat mamamayan na matanggap ang nararapat sa kaniya.
c. Walang kakayahang magpasiya para sa sarili at sa iba ang mga mamamayan.
d. Higit na isinasaalang-alang nito ang kakayahan at pangangailangan ng bawat isa.

Magaling! Ikaw ay handang-handa na para sa susunod na modyul 