FIL 2 : PANITIKAN NG

Uri ng Panitikan PILIPINAS

|| February 2021

PANITIKAN mga nakikinig ang iyong mga

sinasabi
- Ito ang tawag natin sa lahat ng uri ng
2. Pasulat
pahayag
- Pinaka-common sapagkat marami
- Ang panitikan ay pagpapahayag ng mga
sa mga manunulat ang nakapag-
kaisipan, mga damdamin, mga karanasan,
desisyon na isusulat at ililimbag nila
hangarin, at diwa ng mga tao
ang kanilang mga akda
- Maaring nakasulat, pinapasa-pasa gamit
3. Pasalintroniko
ang bibig, o gamit ng mga teknolohiya
- Halimbawa nito ay ang Wattpad
kagaya ng cellphone
- Paglimbag ng mga akda sa mga
- Sinusulat ng manunulat batay sa kanyang
social media sites
mga karanasan, batay sa kung ano ang
4. Akdang Tuluyan
kanyang nasaksihan, o batay sa mga ano
- Alamat
ang binahagi sa kanya ng ibang tao
- Anekdota
- Maari ring ang mga nagawang akda ay
- Nobela
nagmula sa pilosopiya ng manunulat
- Pabula – karakter ay hayop
- May iilang manunulat na nagbabatay sila sa
- Parabula – mga kwentong galing sa
kanilang sinusulat batay sa kanilang mga
bibliya
nabasa
- Maikling kwento
- Maari ring ang mga akdang ito ay nagmula
- Dula
sa kanilang mga panaginip
- Sanaysay – pasulat
URI NG PANITIKAN - Talambuhay
- Talumpati – pasalita
Piksyon - Balita
o Mga akdang mula sa imahinasyon - Kwentong bayan
ng manunulat
5. Akdang Patula – anyong patuludtod
o Alamat
- Epiko
Di-piksyon - Awit
- Korido
o Mga akdang hango sa tunay na - Awiting Bayan
buhay - Soneto
o Balita, o MMK, sanaysay - Elihiya
ANYO NG PANITIKAN - Dalit
- Pastoral
1. Pasalin-dila - Oda
- Panitikan na pinasa-pasa lamang - Senakulo
gamit ang ating bibig - Moro-moro
- Maaring hindi na mabasa at - Sarswela
maibahagi sa iba pa sapagkat kapag - Karagatan
ito ang gamit na anyo ng panitikan, - Duplo
hindi masisigurado na sinusulat ng - Balagtasan

1 of 12

Mga Panahon ng Panitikang
Pilipino
|| February 2021
PANAHON BAGO DUMATING ANG MGA
KASTILA (BAGO MAG IKA-16 NA SIGLO)
- Pasaling-bibig lamang ang panitikan
sa panahong ito at may
impluwensyang kaisipang Malayo-
Indonesyo
- Ang panitikan ng panahong ito ay
nasa anyong:
 Alamat
 Kuwentong-bayan
 Kantahing-bayan
 Epiko
 Karunungang-bayan
 Tigmo o Bugtong
- Ang mga tribo noon ay nilalagyan ng
tono ang kanilang mga akda upang
madaling maalala. Ngunit, ang
pinapasahan nito ay ang mga lider
ng kanilang tribo, at ang mga anak
ng kanilang lider. Ang problema dito
ay kung walang anak ang lider,
walang mapapasahan sa akda o
kaya’t kung hindi ito mamemorya ng
mga nakikinig, hindi rin mapre-
preserba ang akda.
PANAHON NG MGA KASTILA (1565 – 1898)
- Naging panrelihiyon ang paksa ng
panitikan ng panahon ng mga
Kastila.
- Ang mga paksa ay ukol sa kung
paano maging mabuting Kristiyano
- Karaniwang sinusulat ng mga prayle
- Ang layunin ng mga panitikan sa
panahong ito ay ang palaganapin
ang Kristiyanismo
- Karamihan sa mga akdsa ay isinulat
ng mga prayle
- Ito ay panahon ng panunulat at
pagkabaguhan sa kaisipang
kanluranin
- Doctrina Christiana
FIL 2 : PANITIKAN NG
PILIPINAS
PANAHON NG PROPAGANDA AT HIMAGSIKAN
LABAN SA MGA KASTILA
- Naging Makabayan at
mapanghimagsik ang panitikan sa
panahong ito
- Sa panahong ito malakas ang
kapangyarihan ng mga kastila, kaya
hindi direktang maipapahayag ng
manunulat ang kaniyang gustong
ipahayag kaya isinusulat nila ito ng
pasaring (written in a not manner
that is not obvious)
- Noli Me Tangere at El Filibusterismo
PANAHON NG MGA AMERIKANO (1899-1941)
- Ang panitikang Filipino sa panahong
ito ay may impluwensya ng
kaisipang demokratiko sapagkat
noong dumating ang mga
Amerikano binuksan nila ang ating
kaisipan na pupwede tayong matuto
- Binigay ng mga Amerikano kung ano
ang ninanais ng mga Pilipino – ang
pagkatuto
- Hindi nila pinapagamit ang ating
katutubong wika
- Marami sa mga Pilipino ang
nakalimutan ang kanilang pagka-
Pilipino, dahil gustong makamit kung
gaano katayod ang mga Amerikano
- Napilitan ang maraming Pilipino na
magsulat sa Ingles dahil bawal
ilathala ang mga akdang nakasulat
sa Pilipino
PANAHON NG HAPONES (1942-1945)
- Hinayaan tayo na gamitin ang ating
wikang katutubo ngunit
kinakailangan ding matuto ang mga
Pilipino ang wikang Hapones
- Umusbong ang mga bagong anyo
ng tula
2 of 12
 - Nakilala sa panahong ito ang
malayang tula
- Tinularan ng ilang makatang Filipino
ang tulang Hapon na hoccu o haiku
- Pagpapaimbaaw at pagdasa ng
henyong pampanitikan ang nangyari
sa panahong ito
- Disadvantage: marami sa mga
babaeng Pilipino ang naabuso
- Advantage: may magandang
kontribusyon sa pag-usbong ng
PANAHON NG BAGONG DEMOKRASYA
panitikan
PANAHON NG BAGONG KALAYAAN (SIMULA
1946)
- Naging masigla muli ang paniktian
sa panahong ito pagkatapos ng
liberasyon ng Pilipinas
- Naganyak ang mga manunulat na
magsulat muli
- Maraming manunulat ang
nagsusulat sa mga wikang Filipino at
Ingles
PANAHON NG AKTIBISMO (DEKADA ’70)
- Naging mainit ang paksa ng
panitikan na kinapapalooban ng mga
tinig at titik ng protesta o paglaban
sa pamahalaan o awtoridad
- Ang mga hinaing ay hindi muli
naipapalabas
- Naglilimbag ang mga manunulat ng
mga tula na nasa pasaring na anyo
PANAHON NG BAGONG LIPUNAN (1972 – 1986)
- Sikil ang mga panulat sa panahong
ito
- Limitado ang mga paksang
matatalakay kasi kung negatibo mga
isinusulat mo, maari itong maging
dahilan kung bakit ka maibibilanggo
- Ang mga manunulat ay hindi
malayang magpahayag ng mga
sariling damdamin at kanilang mga
kaisipan
(SIMULA 1986)
- Sumigla ang pamamahayag
- Malaya ang mga mamamahayag at
mga mamamayan na tumalakay at
tumuligsa sa mga pangyayari sa
bayan
- Nagsimula ito sa isang mapayapang
rebolusyon na humantong sa
pagsigla ng panitikan sa iba’t ibang
larangan
- Pagkatapos sa panahon ni Marcos
KASALUKUYAN
- Malaya nang naipapahayag ng mga
manunulat ang kanilang mga
gustong ipahayag
- Marami na rin silang maaring
malimbagan ng kanilang mga akda
kagaya ng Wattpad, Facebook,
Twitter, Instagram, at iba pa
- Mas marami na ang naabot ng
kanilang mga akda dahil sa
teknolohiya
3 of 12
 FIL 2 : PANITIKAN NG
Mga Awiting Bayan PILIPINAS
|| February 2021

AWITING BAYAN - inaawit tuwing bayuhan ng palay

- nabibilang sa panahon ng mga katutubo Salagintok
- hindi lahat ay nakasulat dahil kinakanta lang
- awit sa pakikipagkaibigan
ito kapag may ginagawa ang ating mga
ninuno kapag gusto lang nilang kumanta Sambotani
- hindi mawawala na may kultura na makikita
- awit ng tagumpay
URI NG MGA AWITING BAYAN
Talindaw
An-naoy
- awit sa pamamangka
- inaawit habang ang mga magsasaka
ay gumagamawa ng pilapil sa
kanilang bukirin SITSIRITSIT (TAGALOG)

Ayoweng - First stanza:

o Alibangbang = dahon hugas
- inaawit sa pagkabyaw ng tubo na paru-paro
Daeleng o Salaginto at Salagubang =
insects
- awit tungkol sa mga pista o o Tandang = Chicken
pagdiriwang o May isang babae na dumaan
Diona tapos nakuha ng kung sino
man ang sumulat ng kanta
- awit sa panliligaw o kasalan ang kanyang atensyon. Ang
(courtship song) paglakad ng babae ay
inihambing sa lakad ng
Kundiman
tandang ibig sabihin nito ang
- awit ng pag-ibig (love song) paglakad ng babae ay ang
tinatawag na bagsikon sa
Mayeka bisaya.
- isang awit na panggabi ng mga o Nakikita ang kultura ng mga
Igorot Pilipino na kapag may
- kinakanta tuwing magkukuwentohan dumadaan may komento
sila kapag gabi na sa harap ng isang talaga
bonfire - Second stanza:
o Sto. Nino = pagkarelihiyoso
Oyayi ng mga Pilipino
- awit sa pagpapatulog ng bata o Simbahan sa Pandakan =
simbahan kung saan
Panilan makikita ang Sto. Nino
- inaawit sa pagkuha ng bahay- o Puto Seko = nagpapakita ng
pukyutan modernisayson sa paraan ng
pagluluto ng mga Pilipino
Papag

4 of 12
 o 3rd and 4th Line
nagpapahayag sa kultura ng
mga Pilipino na mahilig
mangutang,
nagpapahayag din sa
behavior ng mga Pilipino na
kapag hindi sila pinapautang,
sila pa ang nagagalit
- Third stanza:
o Mamama namamangka =
pagtawag ng isang
namamangka na mama
o Manila = sentro ng kalakalan
o Nagpapahayag ng kultura ng
mga Pilipino na sa tuwing
may hinihingi ang bata,
sasabihan siya ng kaniyang
in ana “hala oh, kuhaa ni ilisi
nig mais”. Ito ay
nakasanayang pananakot sa
mga bata
- Fourth Stanza
o Nagpapakita ng kahirapan
dahil kahit ang bata
ipinagpapalit ng bagoong
o Ipagpapalit = barter
LERON-LERON SINTA
- First Stanza
o Leron = pangalan ng
kanyang sinisinta
o Buko ng papaya = bata na
papaya na hindi pa pwedeng
makain
o Buslo = basket
o Maaring ang papaya ang
piniling tanim ng manunulat
dahil baka marami silang
papaya sa kanilang bahay
- Second Stanza
o Ang dalawang mga tanim:
papaya at sampalok ay
maaring magamit sa pagluto.
Ito ay indikasyon na ang
magkasintahan ay
naghahanap ng mga
kasangkapan upang
magluto. Isa din itong
indikasyon na maaring sila
ay naninirahan na sa iisang
bahay.
= - Third Stanza
o Berde, puti, pula =
kadalasang kulay ng mga
at baro’t saya noon kung ikaw
ay isang ordinaryong babae
o Halika na’t magsimba = ang
babae ay relihiyosa
- Fourth Stanza
o Pito at Siyam = may taglay
na biblical meaning. 7 for 7
sacraments, 9 for 9 novenas,
40 for 40 days enough time
to change
o Baril at Sundang = siya ay
maka-Diyos at siya ay
marunong magdasal. Noon,
sa panahon ng mga kastila,
kinakailangang marunong
ang babaeng magdasal. Ang
kanyang kaalaman ukol sa 7
sacraments, 9 novenas, at
40 days to change, ay isang
indikasyon na mayroon
siyang advantage, dahil
mabuti siya, masunurin siya,
at maka-Diyos siya
o Dinulang = maliit na kainan
o Pansit ang Kalaban = ang
kanyang ihahanda
PARUPARONG BUKID
- Naglalarawan ng isang babaeng
naghahanda sa kanyang lakad
patungo sa simbahan o kung saan
man siya pupunta
- The song describes the woman, and
what she is wearing
ATIN KU PUNG SINGSING (KAPAMPANGAN)
- Ako ay may singsing
- Ito ay nagpapakita ng pagbibigay
halaga nating mga Pilipino sa isang
bagay na pinamana sa atin
SARONG BANGGI (BIKOL)
- Ang kantang into ay inaawit dahil
may paniniwala na kapag ikaw raw
ang manliligaw, kinakailangang bilog
na bilog ang buwan. Sapagkat,
kapat bilog na bilog ang buwan,
5 of 12
 siguradong sasagutin ka raw ng - Sa kanta, ipinahayag ng lalaki kung
iyong nililigawan. ano ang kanyang dinidibdib
- Sarong banggi = isang gabi

PANAHON NG KATUTUBO
- Pasaling-bibig lamang ang mga panitikan
- May impluwensiyang kaisipang Malayo-Indonesyo
- Nasa anyo ng alamat, kuwentong-bayan, epiko at karunungang bayan
ANYO NG PANITIKAN SA PANAHON NG KATUTUBO
Alamat
- Sinaunang panitikang tuluyan
- Karaniwang paksa ay pagsasalaysay ng pinagmulan ng isang tao, bagay, pook kalagayan o
katawagan
- Magbigay-aral
Kuwentong-bayan
- Pasalitang pagsasalaysan sa tradisyong patuluyan
- Karaniwang pagkukuwento na ang ginagamit katulad ng natural o ordinaryong pag-uusap
- Likha ng guni-guni
- Sa pamamagitan ng mga kuwentong ito, napapaliwanag ang karanasan at pangyayaring
nagaganap sa kapaligiran at nagiging batayan sa buhay ng susunod na sarinlahi
Mito o Mulamat
- Matatandang kuwentong-bayan na tungkol sa mga bathala o diyos at diyosa
- May mga mito rin na ang pinapaksa ay hinggil sa paglikha ng daigdig
Pabula
- Maikling kuwentong-bayan na tungkol sa iba’t ibang uri ng tao at knailang pang-araw-araw na
pamumuhay at pag-uugali ngunit ang kumakatawan sa kanilang katauhan ay mga hayop
- Nagbibigay aliw
Epiko
- Isang mahabang salaysay sa anyong patula na maaring awitin o isatono. Ito ay pasalindila at
naglalahad ng pangyayaring supernatural at kabayanihan
- May layuning seryoso dahil pinapahalagahan nito ang mga tradisyon, at paniniwala ng mga tao
Awiting-bayan
- Mga katutubong awitin na naglalarawan ng mga tunay na dmadamin, kaugalian, saloobin,
gawain, at pilosopiya sa buhay ng isang katutubong lahi
- Ito ang katawagang inaangkop sa lahat ng uri ng mga popular na katutubong awitin
- Likha itong patula, may sukat at may tumga

6 of 12
 FIL 2 : PANITIKAN NG
Kaligirang Pangkasaysayan ng PILIPINAS
Panitikang Pilipino
|| February 2021

Bugtong
- Palaisipan at pahulaan na ginagawa sa tuwing may pagtitipon
- Inilalahad ito sa pamamagitan ng paglalarawan, pagsasagisag, at pagdamulat o di kaya ay sa
makatotohanan o realistikong pamamaraan
- Ang mga salita ay karaniwan lamang; mga salitang hango sa mga pang-araw-araw na
pananalita, paggawa, at pangyayari upang hindi gaanong mahirapan ang sumasagot
- Layunin ay pasiglahin ang isip, pukawin ang guni-guni; pasayahin ang loob ng mga tao tuwing
nagtitipon-tipon
Bulong
- Ginagamit bilang pagpapasintabi sa mga bagay o pook tulad ng puno ng balete, sapa, o punso
sa paniniwalang tinitirhan ito ng mga lamang-lupa, malign, at iba pang makapangyarihang
espirito
- Bukambibig ng mga matatanda
PANAHON NG KASTILA
- Pinapaksa ay panrelihiyon, akda ukol sa wika tulad ng gramatika at bokubularyo ng iba’t ibang
wika ng kapuluan
- Doctrina Cristiana
o Unang aklat na nailimbag sa Pilipinas
o 1593
o Nilimbag sa pamamagitan ng solograpiya na nakasulat sa Espanyol at Tagalog
o Padre Dominggo Jueva, Padre Juan de Plasencia
o Ang mga nilalaman nito ay ang mga sumusunod:
 Ang Ama Namin
 Ang Aba Ginoong Maria
 Ang Sampung Utos ng Diyos
 Ang mga Utos ng Santa Iglesia
 Ang Pitong Kasalanan
 Ang Labing Apat na Kawanggawa
 Pagkukumpisal
 Katekismo
Pasyon
- Naglalahad ng buhay, pagpapakasakit, pagkamatay, at pagkabuhay na muli ng Panginoong
Hesukristo
- Ang pagkakasulat nito ay patula ngunit paawit kung basahin
- May salin sa iba’t ibang wikain sa Pilipinas
- Tinuturing na bibliya ng mga Pilipino
Ditso
- Uri ito ng tugmaang karaniwang ginagamit na panduyo o pangatyaw
- Ito ang lumang panudyo na ginagamitan ng katawagang kastila na Ditso, na higit na naging
gamiting kaysa sa katawagang katutubo

7 of 12
 Karagatan
- Paglalarong birong totohanan sa pagliligawan
- Sinasalihan ng isa o ilang mga dalaga at binata
- Ginaganap ito sa mga lamayan ng mga patay, at sa mga tindahan
Senakulo
- Isang palabas o pagsasadula ng pasyon ng Poong Hesukristo
- Ginaganap sa mga lansangan ng bayan
Tibag
- Pagsasadula ng paghahanap ni Sta. Elena sa nawawalang krus na pinagpakuan ni Hesus
- Kinakailangan tibagin ang ilang bundok upang matagpuan ang krus
- Patula ang pagsasalita ng mga tauhan sa tibag, at sila ay may makukulay na kasuotan
Moro-moro/Komedya
- Pagtatanghal ng isang salaysay ng paglalaban ng mga binyagan at mga moro (christians vs
muslims)
- Ang unang moro-moro ay isinulat ng isang prayleng kastila na si Juan de Salazar noong 1637
Sarswela
- Isang melodrama na kinapapalooban ng pag-ibig at poot, paghihiganti at pagpaparaya,
kasakiman at pagpapabaya, kalupitan at kalambutan ng damdamin.
- May tatlong yugto
- Di man makatunayan ang mga bahagi ng sarswela, naging paborito pa rin ito ng mga
manonood
Panunuluyan
- Pagtatanghal na isinasagawa bago mag-alas dose ng gabi ng kapaskuhan.
- Nagtatanghal ito hinggil sa paghahanap ng matutuluyan ni Birheng Maria at Jsoeph upang
mailuwal ang sanggol na si Hesus
Karilyo
- Tinuturing itong laro ng mga tau-tauhang ginagamitan ng anino na gawa sa karton o papel.
Pinapagalaw ito sa likod ng puting tela na di nakikita na siya nagsasalita at nagpapagalaw.
PANAHON NG PROPAGANDA AT HIMAGSIKAN
- Sa panahong ito, ang panitikan na dati ay panrelihiyon ay napalitan ng mapaghimagsik,
makatao, makabayan at maka-Diyos na mga akda
Dalawang Pangkat na Nagnanais ng
Pagbabago
- Pangkat na pinamumunuan ni Dr. Jose Rizal
- Pangkat na pinamumunuan ni Andres Bonifacio
Repormang Hinihingi ng Propagandista
- Pagkapantay-pantay ng mga Pilipino at Kastila sa harap ng batas
- Gawing lalawigan ng Espanya ang Pilipinas
- Pagkakaroon ng kinatawang Pilipino sa Cortes ng Espanya
- Gawing Pilipino ang kura-paroko
- Pagkakaroon ng kalayaang pangkatauhan ang mga Pilipino

8 of 12
PANAHON NG AMERIKANO
Mga Katangian ng Panitikan sa Panahon
ng Amerikano
- Hangaring makamit ang Kalayaan
- Marubdob na pagmamahal sa bayan
- Pagtutol sa kolonyalismo at imperyalismo

Kolonyalismo
- Isang di-tuwirang pananakop sa isang bansa upang mapagsamantalahan ang yaman nito o
makuha ang anumang pangangailangan ng isang mangongolonya.
Imperyalismo
- Paraan ng pamamahala kung saan ang malalaki o makapangyarihang bansa ang naghahangad
upang palawakin ang kanilang kapangyarihan sa pamamagitan ng pagsakop o paglulunsad ng
pagkontrol sa politika at kabuhayan
- Isinigawa ng mga amerikano
Impluwensiya ng mga Pananakop ng mga Amerikano
- Pagpapatayo ng mga paaralan
- Pagbabago ng Sistema ng edukasyon
- Pagpapaunlad ng kalusugan at kalinisan
- Paggamit ng wikang ingles
- Paglalahok sa mga Pilipino sa pamamalakad ng pamahalaan
- Pagkakaroon ng Kalayaan sa pagpapahayag na may hangganan
Katangian ng Panitikan
- sa panahong ito ay may tatlong pangkat ng mga manunulat na kumakatawan sa panitikang
Pilipino
- sa mga unang taon ng Panahon ng Amerikano, ang wikang ginamit sa panulat ay Kastila at
Tagalog. Ginagamit pa rin ang mga katutubong wika, ngunit namayani ang Kastila at Tagalog
- sa may dakong 1910, isa nanamang bagong pangkat ng mga manunulat ang nagpahayag. Sila
ay gumamit ng wikang Ingles.
- Nagkakaisa sa kaisipan at diwa ang mga nasabing tatlong pangkat ng mga manunulat.
nagkakaisa din sila sa hilig ng pamamaksa at pamamaraan. Ang mga manunulat sa Kastila ay
naging mahilig sa pagpapahayg ng damdaming makabayan at pagpaparangal kay Rizal at sa
iba pang naging bayaning lahi. Ang mga manunulat sa Tagalog ay nagpatuloy sa maligayang
pagpapahayag na may daing sa kaapihan ng bayan at may pagpapasigla sa pagmamahal at
pagpapatangi sa sariling wika. Ang mga manunulat naman sa ingles ay nagtataglay ng
mababaw na panulat sa pamamaksa at pamamaraang Amerikano. Ngunit, sa kalahatan ang
panitikan ng mga Pilipino sa panahong ito ay sumusunod sa romanticism ng Europa. Naging
palasintahin ang himig ng halos lahat ng mga naisulat na akda – tulad ng pagmamahal sa
Diyos, sa bayan, sa kapawa, atbp.

ANG PANITIKAN SA PANAHON NG HAPON

9 of 12
 - Namahingang tuluyan ang panitikang Filipino at Kastila sa Panahon ng Hapon ngunit patuloy
sa pagsulat sa mga wikang Tagalog at Ingles ang mga manunulat na Pilipino na nagtataglay ng
diwang makabansa subalit hindi tio nakakarating lahat sa mga mababasang Pilipino

Mga Katangian ng Maikling Katha sa Panahon ng Hapon

1. Matimpi ang pagpapahayag ng paksa

2. Nagsasalaysay ng madudulang pangyayari
3. Walang balangkas ang kuwento
4. Ang paksa ay nauukol sa iba’t ibang karanasan ng buhay ng tao
5. Gumagamit ng mga payak na pangungusap kaya madaling maunawaan

Mga Anyong Pampanitikang Kinagigiliwan Noong Panahon ng Hapon

o Tula (haiku at tanaga)
o Maikling kuwento
o Sanaysay
o Dula

Uri ng Libangan
o Silent movie tampok si Charlie Chaplin
o Stage Show (Drama/Musical)
o Bodabil (awit, tugtog, at sayaw)
- Sa panahong ito ang paksa sa pagtatanghal ay tungkol sa pagmamahal ng ina sa anak, ng
kasuyo sa kasintahan, at pag-ibig sa tinubuang lupa
- Karaniwang naglalarawan ng buhay-Pilipino, buhay lungsod o nayon, at karaniwang ugali ng
mga Pilipino
- Maraming pagtatanghal ang may mga paksang katawa-tawa upang ikubli ang mga kapintasan
ng mga Hapones tulad ng pangunguha ng mga ari-arian sa mga Pilipinong nabibihag o
pangungurakot
PANAHON NG BAGONG KALAYAAN
- Ang pagkabuhay at pagkamatay ng mga akdang Tagalog ay nakasalalay sa mga mambabasa
- Ang mga kilala sa larangan ng tula ay puno ng imahinasyon at nagtataglay ng mapangaraping
diwa, matayog na damdamin at kaisipan
- Nagsimula ang Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature noong 1950. Si Tan Guin
Lay o Carlos Palanca Sr. ang Ama ng Gawad Palanca
- Sa pagbabalik ng mga amerikano ay masasabing nabigyan lalo ng pagpapahalaga ang wikang
ingles.
- Nagkaroon ng tatlong wikang opisyal – Tagalog, Ingles at Kastila
Maikling Katha/Maikling Kwento
Katangian:
o Iisang impresyon o kakintalan ang layon ng katha
o Iisang pangunahing tauhan ang inilalararawan
o Iisang pangyayari ang isinasalaysay
o Iisang paksa ang pinagsisikapang ipaliwanag

10 of 12
PANAHON NG AKTIBISMO (DEKADA ’70)

- Nagsimula ang panahong ito noong dumating ang mga Amerikano noong 1945
- Naging malawak ang kanilang impluwensiya dahil sa pananatili ng mga amerikano sa clark
airbase, subic atbp.

Imperyalismo

- Pagpapalawak ng lakas o impluwensya

Feudalismo

- Mga suliranin sa pagmamay-ari ng mga lupang sakahan na kung saan pamamay-ari ng iisang
angkan lamang ang lupain

Faciso

- Ang pagiging diktador o paggamit ng kamay na bakal at hindi paggalang sa Karapatan ng

kapwa

Mga Naglalabasan sa Panahon ng Aktibismo

- Babasahing komiks
- Panooring “bomba” at musika
- MAgsing naglalaman ng buhay ng kandidato
- Leaflets
- Mimeograp ng mga aktibisa

- Sa panahong ito naging mainit ang paksang panitikan na kinapapalooban ng mga tinig at titik
protesta o paglaban sa pamahalaan o awtoridad

PANAHON NG BAGONG LIPUNAN

- Patuloy ang paglala ng kalagayan ng bansa sa pulitika at kabuhayan

11 of 12
 - Ang hindi mapigil na demonstrasyon at rally sa pangunguna ng mga lider-estudyante, walang
kaayusang pagpasok ng mga mag-aaral sa mga paaralang naapektuhan ng demonstrasyon
- Hindi mapigil na pagtatanghal ng malalaswang panoorin sa sinehan at telebisyon, paglimbag at
pagbili ng mga malalaswang komiks at babasahin at iba’t ibang krimen
- Isang pasya ang ibinababa ni Pangulong Marcos, ang Batas Militar noong Setyembre 21, 1972
Mga Pagbabago:
- Bumalik sa normal ang kalagayan ng bansa
- Nabawasan ang krimen
- Unti-unting nalulutas ang labis na napagpapatubo sa mga paninda
- May sinusunod na panuntunan sa tamang pagpapaupa ng bahay
- Paglalagay sa ayos sa mababang sahod
Pagbabagong Naganap sa Larangan ng Panitikan
- Nagsagawa ng seminar at komperensiya hinggil sa pamamahayag at paglathala
- Nagkaroon ng “guidelines” at naging patnubay sa paglulunsad ng mga naiibang tema at pormat
na dapat sundin ng mga pahayagan, magasin, komiks, at mga babasahing pampaaralan
- Naging maingat ang pamahalaan sa paggamit ng Kalayaan sa pamamahayag. Sa public
information services lamang manggagaling ang balitang tungkol sa pamahalaan
- Ginising ang damdaming makabayan gamit ang radio, sinehan, at telebisyon
- Muling pagsigla ng mga manunulat sa sining at kultura ay pinangunahan ni Imelda Marcos
- Nagkaroon ng mga pagtatanghal ng konsiyerto at dula sa Cultural Center of the Philippines
- Muling pagsigla ng sining ng paguslat ay muling nabuhay ang maikling kuwento, nobela at tula
na may temang pagkamakabansa at paglaban sa mga naapi
- Nagpatuloy rin ang pamimili ng Palanca Memorial Awards for Literature ng mahuhusay na akda
PANAHON NG BAGONG DEMOKRAYSA (SIMULA 1986)
- Sumigla ang pamamahayag
- Malaya ang mga mamamahaag at mga mamamayan na tumalakay at tumuligsa sa mga
pangyayari sa bayan
- Nagsimula ito sa mapayapang rebolusyon na humantong sa pagsigla ng panitikan sa iba’t ibang
larangan
- Mga akda sa panahong ito ay naglalaman ng halos walang kakiliang pagpapahayag ng tunay
na damdamin ng mga makata : pagpupuri at panunuksa
- Ang mga awiting sumikat ay nagpapakita ng mga kasaysayang naganap sa sambayanang
Pilipino na hinangaan ng sandaigdigan
- Mapapansin sa iba’t ibang genre na umusbong sa panahong ito na damang-dama ang labis na
katuwaan ng mga Pilipino sa nakamit na bagong Kalayaan
- Ang mga katangiang ito ay nagpatuloy hanggang sa kasalukuyan. Ang panitikan sa
kasalukuyan ay lalong naging makulay at nakapokus sa iba’t ibang isyung panlipunan.
Hanggang sa ngayon, patuloy ang pag-usbong ng panitikan. Patunay na ang panitikan sa
pilipinas ay susi upang makilala natin ang ating bansa at upang mapalalim ang ating
damdaming maka-Pilipino

12 of 12