Republic of the Philippines

Commission on Higher Education

Region V (Bicol)
Province of Albay
LIBON COMMUNITY COLLEGE
Libon, Albay

MODULE 1

Mark Florence M. Serrano

Instructor
 Module 1
Panitikan, Kayamanan ng Bayan
PAUNANG PAGTATAYA
A. Tukuyin kung ano ang pamagat ng kuwento, sino ang may akda
at sinopsis ng akda: (10 puntos)
(Isulat sa inyong dyornal)
INTRODUKSIYON
Panitikan, isang salamin, isang larawan, isang repleksyon o
representasyon ng buhay/karanasan/lipunan at kasaysayan. Isang likhang-isip
na ginagamitan ng magagandang salita o talunghaga upang maipamalas ang
aliw-iw at galaw ng buhay. (Villena, 2016)
Hindi natin maipagkakaila, na sa panitikan tayo humuhugot ng
inspirasyon, emosyon, karanasan at maging kamalayan sa bawat aspekto ng
buhay sa mundo. Isipin na lang natin kung ano ang kahihinatnan ng mundo
kung wala ang panitikan.
Sa asignaturang ito ay inaasahan na makilala natin ang ating sariling
panitikan higit pa sa mga panitikang dayuhan na siyang mas lumalaganap at
mas napagtutuunan ng pansin kung kaya’t nagiging tayong mahina ang mga
mata na mas naaabot pa ng ating tingin ang mas malayo kaysa sa malapit lang
sa atin. Nakakaligtaan na rin natin ang talagang sariling atin..
LAYUNING PAGKATUTO
1. Naipapakita ang mataas na antas ng kaalaman sa nilalaman sa
kahulugan, dahilan ng pag-aaral ng panitikan at kahalagahan ng
panitikan sa bawat rehiyon.
MGA KARANASAN SA PAGKATUTO
A. Pag-aaral ng Panitikan ni Reynaldo L. Aguilar
Ano ang Panitikan?
Sa kahulugang pangwika, ang salitaang panitikan ay nagmula sa
salitang titik na ginagamitan ng paglalaping pan…_an na siyang
bumubuo ng isang bagong pangngalan (noun) na katapat ng “literatura”
ng Kastila at “literature” ng Ingles
Ang Panitikan ay Katipunan ng mga akda na likha ng damdamin at
kaisipan ng isang tao, lipi o ng isang lahi sa iba’t ibang panahon ng
kasaysayan ng isang bayan at ng isang bansa sa kabuuan.
Narito ang ilan pang kahulugan ng panitkan mula sa mga kilalang
manunulat at iskolar:
“Ang panitikan ay pagpapahayag ng mga damdamin ng tao tungkol
sa iba’t ibang bagay sa daigdig, sa pamumuhay sa pamahalaan, sa lipunan
at sa kaugnayan ng kaluluwa sa Dakilang Lumikha.” –Azarias
“Ang panitikan ay ansusulat na tala ng mga pinakamabuting kaisipan
at damdamin.” –W.J. Long
“Salamin ng kultura ang panitikan, nakalarawan dito ang kahapon,
ngayon at maging ang bukas ng isang bansa.” –L. Tiamzon-Rubin
“Ang panitikan ay tinatawag ding makasining na panulatan ng
katipunan ng lahat ng uri ng mga sulatin, kathain at katalaan ng isang
sambayanan.” –Del Rosario, G.
“Ang panitikan ay naglalayong itaas ang pamantayan ng pagpapasya
at panlasa ng tao upang umabot sa kinikilalang matapat at tumpak sa
tunay na buhay, at magkaroon ng pagkakataon na makasalamuha ang
lalong marurunong na kapwa-diwa sa bawat-bayan at sa lahat ng
panahon.” –Ruskin
 Tulad ng ibang bayan, ang Pilipinas ay mayroon ding panitikang
ipinahahayag sa kanyang sariling wika, at ito ang pinatutunayan ng mga
nasusulat na kaisipan at damdamin ng ating mga ninuno sa kani-kanilang
wikang ginagamit sa rehiyong kanilang kinabibilangan. Masusumpungan
ang mga ito sa bugtong, kasabihan, kawikaan, alamat, kuwentong-bayan,
tula, awit, nobela, maikling katha, at maging sa kanilang mga dula at mga
akdang nagsisilbing salamin ng kanilang kultura.
Ayon kay Dr. Gonsalo del Rosario, Ama ng Maugnaying Pilipino,
ang “panitikan” na tinatawag ding “masining na panulatan” ay may
tatlong anyo: ang Panulaan, Tuluyan, at Paladulaan.
1. Panulaan – ay pagbuo ng mga pahayag sagitan ng mga salitang
binibilang sa pantig at / o pinagtugma-tugma sa mga dulo ng mga
taludtod sa loob ng isang saknong. Ang tatlong kahatian nito ay
maikling tula, talambuhay at epiko.
2. Tuluyan – Ito’y maluwag na pagsasama-sama ng mga salita sa
katutubong takbo o karaniwang anyo ng pangungusap. Ang
sumulay ay parang nakikipag-usap lamang sa mga mambabasa,
mauuri ang tuluyan sa maikling kwento, nobela at sanaysay.
3. Paladulaan – Pagtatanghal ito ng isang bahagi o tagpo ng buhay o
isang pangyayari na humahantong sa kasukdulan. Ang tatlong uri
nito ay dula, dula-dulaan, at dulambuhay.
B. Bakit dapat pag-aralan ang Panitikan ng iba’t ibang rehiyon ng
Pilipinas?
Sa Pag-aaral ng panitikan ng iba’t ibang rehiyon ng Pilipinas,
magkakaroon tayo ng pagkakataon na:
1. Matuklasan ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga Panitikan sa
iba’t ibang rehiyon ng ating bansa.
2. Mapahalagahan ang kultura at yaman ng Panitikan ng mga
rehiyon sa Pilipinas.
3. Mailapit ang damdamin ng mga Pilipino sa isa’t isa, bagama’t
mula sa iba’t ibang rehiyon na may magkakaibang kaisipan,
paniniwala at pananampalataya.
4. Maunawaan ng bawat Pilipino na saan man tayong rehiyon
magmula, tayo ay nagkakaisa sa adhikain na magkaroon ng isang
bansang malaya at maipagmamalaki sa buong daigdig.
Sa pag-aaral natin ng panitikan ng iba’t ibang rehiyon ng Pilipinas,
makakabuting saysayin muna ang mga makasaysayang pangyayaring
naganap sa kapuluang ito ng Pilipinas.
C. Panahon Bago Dumating ang mga Kastila
Hindi lingid sa ating kaalaman na unang nanirahan sa ating mga pulo
ang mga Negrito na tinatawag ding ita o baluga, ang mga ita ay walang
gaanong kabihasnan, bagama’t sanay naman sa paggamit ng busog at
pana sa paghahanap ng pagkain. Pinaniniwalaan na nakarating sila sa
kapuluan mga 25,000 taon na ang nakalilipas.
Mga 8,000 taon na ang nakaraan, nandayuhan, naman sa Pilipinas ang
unang pangkat ng Indonesyo na mapuputi at balingkinitan na maiitim,
may makapal na mga labi at pangahan. Sila naman ay may pamahalaan at
may dalang alamat, epiko, mga pamahiin at mga bulong.
Sumunod sa Indones ang mga Intsik na lahing Hakka na tinatawag
ding manggugusi, sapagkat nilalagay nila sa gusi ang bangkay ng
kanilang mga mahal sa buhay at ibinabaon sa kanilang looban.
Sa pagitan ng 200 B.C. at 100 A.D. dumating sa atin aang unang
pangkat ng mga Malay. Sila ang mga ninuno ng mga Igorot at Bontik na
naninirahan sa kabundukan ng Hilagang Luzon. Ang ikalawang pangkat
ay siyang maydala ng Alibata. Sila ang mga ninuno ng Bisaya, Bikolano,
Kapampangan, Panggalatok at Ilokano.
Karamihan sa ating panitikan ay galing sa mga Malay.
Dumating naman ang mga Bumbay noong ika-12 at ika-13 danataon
A.D. sila ay nagdala rito ng epiko, awiting-bayan at mga tula. Maraming
salitang Bumbay ang nakapasok sa ating wika tulad ng guro, dukha,
mukha, atbp.
Sa pagitan ng 890 at 1200 A.D. ay nandayuhan naman sa Pilipinas
ang mga mangangalakal at misyoneryong Arabe. Ang mga misyoneryong
Arabe ang nagdala ng pananampalatayang Muyslim. Nanirahan sila sa
mga pulo ng Mindanao at Sulu.
Ang Pilipinas ay kabilang sa mga bansang nasakop ng imperyo ng
Majapahit. Ang mga bansang nasakop nila at nagkapalitan ng kultura sa
pamamagitan ng kalakalan, kaya’t ang ating panitikan ay
naiimpluwensiyahan din. Ang ilang mga kuwentong-bayan ng Cebu,
Panay, Negros at Palawan ay katulad din ng kanilang mga kuwentong-
bayan.
 Sa pagbagsak naman ng Imperyo ng Majapahit ay naging
makapangyarihan naman ang Imperyo ng Malacca, isang imperyo ng
Muslim na lumaganap sa Luzon at Mindanao. Mayroon silang
pamahalaan na pinamumunuan ng Sultan o Raha. Sila’y naninirahan sa
mga baybayin ng Quezon, Batangas, Mindoro, Rizal at Lanao. PAGTATAYA:
i.
D. Ang ating Panitikan sa Panahon ng mga Mananakop
Ang panahon ng Kastila sa Pilipinas ay nagsimula noong unang
magtayo ng bayan si Miguel Lopez de Legazpi noong 1565.
Ang pangunahing hangarin ng Espanya sa pananakop ay ang
mapalaganap ang relihiyong Katolika Apostolika Romana, ngunit sa
likuran nito ay ang pagpapayaman at pagpapalakas ng kanilang
kapangyarihan.
Sa panahon ng kanilang pananakop sa loob ng halos apatnaraang taon
ay lumaganap ang mga paksa tungkol sa relihiyon na makikita sa mga
tulang liriko, awit, korido, pasyon, duplo, karagatan, komedya, senakulo,
atbp. ii.
Bunga ng labis na pagmamalupit ng mga Kastila sa ating mga
kababayan, lumitaw ang mga akdang humihiling sa pagbabago sa
pangunguna ng mga “propagandista” na sinundan naman ng mga akdang
humihimok ng tahasang paghihimagsik na pinasimulan noong Agosto
26, 1896 sa Pugad Lawin.
Umabot ang mga paghihimagsik hanggang sa panahon ng mga
Amerikano. Sa panahong ito ay dumami ng kalayaan sa pamamahayag
at pananampalataya. Nagkaroon din ng kalayaan sa pagtatag ng mga
samahang pampanitikan. Naging malaya rin sa paksa tulad ng sa pulitika,
kalikasan, kahirapan, pakikibaka at iba pa.
Ang pananakop ng mga Hapon sa Pilipinas ay nagsimula noong taong
1941 hanggang 1945. Bunga ng digmaan, nabalam ang pag-unlad ng
ating panitikan. Bagama’t pinatigil ang pagsulat sa wikang Ingles,
sumigla naman ang ang mga manunulat sa Tagalog. Ang mga paksa
tungko sa pagmamahal sa bayan ay maingat na naipaloob sa maraming
akda.
Hanggang sa kasalukuyan ang mga uri at anyo ng panitkang dala
rito ng mga nandayuhan ay nababakas natin at nararamdaman sa mga
nandayuhan ay nababakas natin at nararamdaman sa mga kuwento,
tula, dula, kasabihan at maging sa pananampalataya ng ating mga
kababayan sa iba’t ibang rehiyon ng Pilipinas.
Ayusin ang wastong pagkakasunod-sunod ng mga ginulong
titik upang mabuo ang salita. Pagkatapos, ibigay ang
kahulugan o depinisyon nito. (3 puntos – sa bawat pagsulat ng
salita saloob ng kahon, 3 puntos – sa bawat pagbibigay ng
kahulugan o definisyon)
a. YOSIDRANT
b. TUSINSYONTI
c. ULTURAKU
d. HERASNYOEN
e. ANATUSIGRA
Pangatwiranan. Sagutan ang mga sumusunod:
1. Ano ang mga anyo ng panitikan? Ibigay ang definisyon. (5
puntos)
2. Batay sa mga impormasyon na inyong nalikom, ano ngayon ang
maibibigay mong definisyon sa panitikan?(5 puntos)
3. Ipaliwanag. Bakit sinasabing ang panitikan ay kapatid na babae
ng kasaysayan? (10 puntos)
(Isulat sa inyong dyornal)
PAGTANAW SU SUSUNOD NA ARALIN
Sa susunod na aralin ay magkakaroon tayo ng pahapyaw na
pagtalakay ng ibang iskolar patungkol sa definisyon ng panitikan na
sumasalungat na sa mga nakaraang pagpapahayag.
Magkakaroon din kayo ng pananaliksik sa inyong katutubong
panitikan na pagmamay-ari ng inyong mga ninuno. Layunin natin na
mapanatili o ipreserve sa pamamagitan ng paglilimbag ang inyong mga
mkakalap na panitikan.
 SANGGUNIAN:

SELF AND MODULE EVALUATION:

Ang iyong matapat na paghuhusga sa mga sumusunod na pamantayan ay Aklat:
makatutulong upang mapagbuti ang mga susunod na modyul.
Aguilar, Reynaldo R., et al (2014). Panitikang Pilipinas (Rehiyunal na
1. Kailangang ayusin upang maging mabisa
2. Nakatutugon ngunit hindi sapat Pagdulog), Metro Manila. Grandbooks Publishing Incorporated.
3. Sapat ang pagkakabuo at tumutugon sa pangangailangan
4. Lubusang nakatutugon sa pangangailangan upang maisakatuparan ang layunin ng Villena, Jeffrey V. (2016). Panitikan sa Pilipinas Ayos sa Talakay sa OBE.
modyul Intramuros, Manila. Mindshapers Co., Inc.
MGA PAMANTAYAN: 1 2 3 4
1. Angkop ang paksa at mga gawain sa
Abueg, Efren R. (2012) Muhon: Sining at Kasaysayan ng Panitikan ng
layunin ng modyul Pilipinas. Malabon City. Jimczyville Publications.
2. Madaling unawain ang mga panuto sa bawat
gawain
Larawan:
3. Mataas na antas ng pag-iisip ang nalinang ng
layunin at mga Gawain https://www.facebook.com/134288150081810/photos/a.13431
4. Sapat ang mga gawain sa pagkatuto upang 4346745857/140249889485636/?type=3
maging ganap ang pagsasakatuparan ng mga
layunin https://en.wikipedia.org/wiki/Ethnic_groups_in_the_Philippines#/media/File:Peo
5. Ang mga paksa ng talakayan ay nailahad sa ples_of_the_Philippines_en.svg
lohikal na paraan sa pagtupad ng mga
formative assessment https://www.cleanpng.com/png-magnifying-glass-clip-art-clip-on-magnifying-
6. May kaisahan ang mga gawain tungo sa glass-97931/
pagkatuto
7. Naging kaganyak-ganyak/kawili-wili ang
pagtupad sa mga gawain dahil sa desenyo ng
modyul
8. Ang paglalahad ng modyul ay
maisasakatuparan sa itiintakdang panahon
9. Ang lahat ng layunin ay naisakatuparan
Iba pang mungkahi upang maging epektibo ang mga gawain sa modyul sa
pansariling pagkatuto:
10. Anong bahagi ng modyul ang nakatulong sa iyo upang matutunan ang aralin?
Paano ito nakatulong?
11.Anong bahagi ng modyul ang nais mo pang paunlarin ? Bakit?