Manual de estilo do Concello de Tomiño

CONCELLO DE TOMIÑO

Servizo de Normalización Lingüística

Concello de Tomiño
2
 O Concello de Tomiño, ao longo dos últimos anos, vén
mostrando o seu compromiso firme co proceso de normalización
lingüística. Esta iniciativa responde ás arelas polo respecto do noso
idioma tanto dentro como fóra da Administración, no que se lles debe
respectar os dereitos lingüísticos a toda a cidadanía tomiñesa. Froito
deste compromiso xurdiu o Servizo de Normalización Lingüística hai
xa un par de anos.

Dentro deste contexto é onde se enmarca a elaboración deste

MANUAL DE ESTILO, que pretende achegar, tanto ao funcionariado
como a calquera persoa, unha serie de pautas para unha boa redacción
da nosa lingua e, deste xeito, solucionar calquera tipo de dúbidas que
lles poidan xurdir no día a día.

Deste xeito, co remate do verán de 2009, sae unha obra coa que
agardamos que lle sexa útil á cidadanía e que se poida converter nun
manual de referencia para resolver calquera tipo de dúbidas e mais
para mellorar a calidade das comunicacións escritas de carácter
administrativo.

JOSÉ LUIS IGLESIAS ENRÍQUEZ

Técnico de Normalización Lingüística

3
4
I AS NORMAS DA RAG DO 2003

En xullo de 2003 a Real Academia Galega introduciu uns cantos cambios nas
Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego (NOMIG) con respecto á anterior
edición de 1995. As principais modificacións do texto foron as seguintes:

1 O NOME DAS LETRAS

Producíronse uns cantos cambios na nomenclatura dalgunhas letras:

• O nome da letra q, que antes era cu, agora chámase que.

• O dígrafo ch, que antes se chamaba che, pasa agora a ser ce hache.
• O dígrafo ll, que anteriormente se chamaba elle, agora recibe a denominación de
ele dobre.
• O dígrafo qu, que con anterioridade se denominaba cu u, pasa agora a chamarse
que u.

2 A ACENTUACIÓN

Limítase a acentuación de interrogativos que introducen interrogativas indirectas

a aqueles casos en que é necesario para evitar as ambigüidades nos enunciados.
dille qué queres / dille que queres
xa sabes qué hai? / xa sabes que hai?
xa sabes cánto lle custou / xa sabes canto lle custou

3 A INTERROGACIÓN E A ADMIRACIÓN

O uso dos signos de interrogación e admiración é obrigatorio ao final do

enunciado, pero só se recomenda ao seu inicio para evitar calquera tipo de
ambigüidades e facer máis doada a lectura.

4 O APÓSTROFO

Introduciuse unha nova epígrafe, dedicada ao apóstrofo, na que se permitía a súa

utilización para a reprodución da prosodia oral ou para respectar títulos de obras ou
cabeceiras de publicacións.
«No galego moderno non se utiliza habitualmente o apóstrofo (‘), aínda que se
admite o seu uso cando se pretende reproducir fielmente a prosodia do galego
oral ou dialectal: n’é verdade, n’o fixen, ont’á noite.
Poderase usar tamén na citación de títulos ou cabeceiras de publicacións cando
o artigo inicial se integra coas preposicións de ou en: o argumento d’A
Esmorga, iso está n?Os Eoas.»

5 O ARTIGO DETERMINADO

• O uso da segunda forma do artigo (os alomorfos lo, la, los las) é obrigatorio só
despois da preposición por (polo monte) e do adverbio u (u-lo gato?).
• Nos demais casos o uso da segunda forma do artigo é opcional. Non é
obrigatorio, xa que logo, representar na escrita os alomorfos –lo, –la, –los, –las
tras os verbos rematados en –r ou –s nin tras algunhas outras palabras rematadas

5
 en –s (os pronomes átonos nos, vos, lles, os pronomes tónicos nós e vós, a
preposición tras, os indefinidos ambos e todos e a conxunción copulativa e
mais).
• A pesar de que non se represente graficamente o alomorfo, a única
pronunciación recomendable é a que reproduce os alomorfos –lo, –la, –los, –las
nos contextos sinalados.
• Na elaboración das Normas de 2003 optouse pola non representación gráfica da
segunda forma do artigo, polo que a forma que se recomenda na escrita é a de
non usar os alomorfos –lo, –la, –los, –las.

6 AS CONTRACCIÓNS

• A contracción da preposición a co artigo o pódese representar graficamente

como ao ou ó (en plural aos e ós), aínda que a súa realización na oralidade
sempre ten que ser ó. Na redacción das Normas optouse pola forma ao, polo que
é a forma que se recomenda.
• A contracción da preposición comparativa ca co artigo determinado pódese
representar na escrita ou non. Admítese a dobre representación destas formas: ca
o / có, ca a / cá, ca os / cós, ca as / cás.

7 GRUPOS CULTOS

• Os grupos cultos –ct– e –cc– simplifícanse a –t– e –c–, respectivamente, cando

van tras as vogais i e u:

abdución, abdutor, adución, adutor, aflición, aflito, condución, conduta,

conduto, condutor, conflito, constrición, constritivo, construción, construtivo,
construtor, contradición, contrición, dedución, dedutivo, delito, delituoso,
destrución, destrutor, dicionario, distrito, ditado, ditadura, ditame, ditaminar,
ditar, estrito, estrutura, estruturación, estrutural, estruturalismo, estruturar,
flutuación, flutuar, frutífero, frutificar, frutuoso, indución, indutor, instrución,
instrutor, instrutivo, introdución, introdutor, introdutorio, lutuoso, obstrución,
obstrucionismo, obstrucionista, obstrutivo, produción, produtivo, produto,
produtor, reconstrución, redución, reduto, redutor, reprodución, reprodutor,
restrición, restritivo, tradutor, tradución, vítima, Vítor, vitoria, vitorioso,
xurisdición.

• Con todo, mantense o grupo culto como excepción nalgúns tecnicismos e

palabras cultas de escasa frecuencia ou para evitar homonimias:

adicción, adicto, amicto, anfictión, anfictiona, apodíctico, convicción,

convicto, deíctico, dicción, dicterio, dúctil, ductilidade, ducto, edicto, evicción,
ficción, ficticio, flictena, fricción, friccionar, ictericia, ictérico, ictiografía,
ictioloxía, ictiomancia (e outras formas con ictio-), indicción, invicto, lictor,
micción, nictalope, nictalopatía, pictografía, pictórico (e outras formas con
picto-), ricto, succión, succionar, veredicto, vindicta.

• A consoante implosiva vocaliza en i nos casos de reitor e dos seus derivados

(reitorado, reitoral, reitoría) e seita (pero sectario, sectarismo).

6
 • Con respecto a estes grupos cultos, non se debe esquecer que hai algúns
semicultismos con vocalización da consoante implosiva en u ou en i: doutor,
doutoramento, doutrina; reitor, reitorado, reitoral, reitoría; seita (pero sectario,
sectarismo); suxeitar e suxeito. Ás veces, ao lado destas formas existe a culta
correspondente, cun significado menos restrinxido, como ocorre, por exemplo,
en pauto / pacto. Ademais disto, prescríbese o timbre aberto das vogais e / o que
van precedendo un destes grupos e condénanse as realizacións interdentais e
velares do tipo [‘aӨto], [aχ’nOstiko].

8 SUFIXOS E TERMINACIÓNS

a) O sufixo –ería e –aría.

Dáselle preferencia ao sufixo tradicional –aría, aínda que se admite tamén a

forma –ería:

libraría, armaría, bruxaría, camisaría, carnizaría, carpintaría, cervexaría,

cestaría, chancelaría, enfermaría, enxeñaría, ferraría, gandaría, infantaría,
lavandaría, leprosaría, libraría, moblaría, panadaría, papelaría, peixaría,
perfumaría, pradaría, refinaría, reloxaría, tesouraría,tinturaría, zapataría

En cambio, hai unhas cantas excepcións, algunhas delas galicismos, que

presentan unicamente a terminación –ería:

batería, bixutería, coquetería, disentería, galantería, galería, isomería,

mercería, metamería, pedantería, polimetría, tautometría

b) Os sufixos –zo, –za / –cio, –cia

• Amplíase a relación de voces coa solución patrimonial –zo e –za:

diferenza, desgraza, espazo, estanza (‘estrofa’), graza, licenza, nacenza,

novizo, perseveranza, presenza, querenza, sentenza, servizo e terzo

• Grazas é a forma correcta tanto para a interxección como para o substantivo

en calquera das súas acepcións.
• Mantense Galicia como forma lexítima galega e como denominación oficial
do país, pero tamén se recoñece a lexitimidade histórica da forma Galiza,
recuperada no galego contemporáneo.

c) A terminación –ble

Considéranse igual de válidas e correctas tanto a terminación –ble como –

bel. Como consecuencia disto, xorden tamén novas posibilidades nas palabras
derivadas sobre os adxectivos en –bel e admítense formas duplas do estilo
establecer ou estabelecer. Na redacción das Normas optouse pola forma –ble,
polo que é a máis recomendable.

7
 estable, establecer, establecemento, restablecer, restablecemento ou
estábel, estabelecer, estabelecemento, restabelecer, restabelecemento

d) As terminacións –dade / –tade

Incorpórase puberdade ao grupo de palabras rematadas en –dade.

e) As terminacións –án, –á / –ano, –ana

Pasan ao esquema –án/–á algunhas formas que antes se acomodaban ao esquema

–ano/–ana:

alazán/alazá, barregán/barregá, bosquimán/bosquimá, capitán/capitá,

ermitán/ermitá, escribán/escribá, gardián/gardiá, musulmán/musulmá,
rufián/rufiá, sancristán/sancristá, sultán/sultá e truán/truá

Este é un dos sufixos produtivos con que conta o galego para a formación
xentilicios:

afgán/afgá, alemán/alemá, catalán/catalá

f) As terminacións –án, –án / –ao, –á

Admítense as variantes locais –ao / –á e –án / –án nos xentilicios

correspondentes: burelao/burelá, muradán/muradán...

9 A FORMACIÓN DO FEMININO

a) Simplificouse a formación do feminino das palabras rematadas en -án e en -ón:

• Todos os masculinos en –án fan o feminino en –á:

alazán, alazá; aldeán, aldeá; ancián, anciá; artesán, artesá; barregán,

barregá; bosquimán, bosquimá; catalán, catalá; chan, chá; cidadán,
cidadá; cirurxián, cirurxiá; comarcán, comarcá; concidadán, concidadá;
cortesán, cortesá; cotián, cotiá; cristián, cristiá; curmán, curmá; ermitán,
ermitá; escribán, escribá; insán, insá; irmán, irmá; livián, liviá; louzán,
louzá; malsán, malsá; marrán, marrá; musulmán, musulmá; nugallán,
nugallá; pagán, pagá; rufián, rufiá; san, sa; sancristán, sancristá; sultán,
sultá; tecelán, tecelá; temperán, temperá; temporán, temporá; truán, truá;
van, va; vilán, vilá

• Todos os masculinos en –ón fan o feminino en –oa (neste caso –ón non se
analiza coma un sufixo):

anfitrión, anfitrioa; anglosaxón, anglosaxoa; baixosaxón, baixosaxoa;

beirón, beiroa; borgoñón, borgoñoa; bretón, bretoa, campión, campioa;
eslavón, eslavoa; frisón, frisoa; gascón, gascoa; grisón, grisoa; ladrón,
ladroa (aínda que tamén ladra); lapón, lapoa; león, leoa; letón, letoa;

8
 mormón, mormoa; nipón, nipoa; patagón, patagoa; patrón, patroa; saxón,
saxoa; teutón, teutoa; valón, valoa; vascón, vascoa

b) As únicas excepcións son as seguintes:

• Os sufixos deverbais de carácter pexorativo:

abusón, abusona; acusón, acusona; bocalán, bocalana; cheirón, cheirona;

chorón, chorona; chupón, chupona; cismón, cismona; comellón, comellona;
faltón, faltona

• As formacións aumentativas:

homón, homona; cabezón, cabezona

10 PRONOMES

a) Os pronomes demostrativos

• Elimínanse os demostrativos neutros esto, eso e aquelo e prescríbense

como as únicas formas correctas isto, iso e aquilo.

b) Os pronomes relativos

• Agora admítese o relativo posesivo cuxo, con flexión de xénero e número:

cuxo, cuxa, cuxos, cuxas.

c) Os numerais

• Os numerais cardinais entre vinte e trinta pasan a escribirse separados os

seus elementos: vinte e un, vinte e unha, vinte e dous, vinte e dúas, vinte e
tres, vinte e catro etc.
• Elimínanse os numerais multiplicativos triple e cuádruple. Agora as formas
correctas son triplo, tripla, cuádruplo e cuádrupla.

11 O VERBO

• Agora pasa a ser incorrecta a acentuación grave na p4 e p5 dos pretéritos de

subxuntivo (*andasemos, *andasedes). Prescríbese a acentuación esdrúxula
(andásemos, andásedes...). No copretérito de indicativo, no antepretérito de
indicativo e no pospretérito séguese a prescribir a acentuación grave nestas
formas verbais (amabamos, amabades; amaramos, amarades; amariamos,
amariades).
• Admítese a forma ouvir ao lado de oír

9
12 PREPOSICIÓNS, ADVERBIOS E CONXUNCIÓNS

• Agora pásase a escribir nunha única palabra gráfica algunhas locucións

que anteriormente se escribían separadas: acotío, amodo, apenas,
decontado, decontino, decotío, deseguida, deseguido, devagar, enseguida
e talvez.
• Engádense os adverbios alén e aquén.
• Engádense as preposicións e as locucións prepositivas a respecto de, alén
de, após, aquén de, até, até que, canto a, no entanto e porén.
• Engádense as conxuncións e as locucións conxuntivas até que, no entanto,
porén.
• Elimínanse os adverbios entonces e alomenos.
• Elimínanse as conxuncións e locucións conxuntivas anque, entonces,
nembargantes, sen embargo.

13 LÉXICO

Introdúcense unhas cantas modificacións no léxico:

• O substantivo vocal pasa a ser vogal en todas as súas acepcións, tanto para
designar a algunhas letras e sons como ao membro dunha corporación (a persoa
que ten voz nun consello, tribunal...); en cambio, a forma vocal queda relegada
para o adxectivo ‘relativo a voz’.
• Estudio e estudiar pasan a estudo e estudar e, sobre estas bases, fórmanse as
demais palabras da mesma familia léxica: estudoso, estudante, estudantil...
• Admítese a forma ouvir como variante de oír.
• Engádense chapeu, romeu e xubileu ás palabras rematadas en –eu.
• Engádense bacallau e pau ás palabras rematadas en –au.
• Engádense ímpeto e tribo ás palabras rematadas en –o.
• Engádese puberdade ao grupo en –dade.

10
II RECOMENDACIÓNS XERAIS PARA A REDACCIÓN DE DOCUMENTOS
ADMINISTRATIVOS

A redacción dos documentos administrativos deben presentar unha certa

calidade. A súa importancia radica en que se trata dun xeito básico de relación entre a
Administración e a sociedade. Deste xeito, os documentos deben contar cunha estrutura
clara, coherente, cohesionada e lóxica, con corrección gramatical e léxica e usando
racionalmente os recursos tipográficos.
Está claro que non hai ningunha fórmula que nos poida garantir que un texto se
vaia redactar conforme ao dito con anterioridade. Malia iso, sempre podemos fornecer
unha serie de recomendacións1 que nos axuden a presentar un texto máis aceptable e
correcto.

DEMOCRATIZAR A LINGUAXE

Normalmente os documentos que se nos presentan dende a Administración

amosan claramente un carácter distante e, na maioría dos casos, discriminatorio, algo
que se debe corrixir. Para iso debemos de personalizar os documentos para que cidadán
se sinta máis implicado no tema en cuestión e non o entenda como algo tan abstracto.
Ademais disto, é conveniente reducir as fórmulas de tratamento e adecualas a cada
contexto. Con todo, debemos evitar tamén caer na linguaxe sexista, xa que vivimos
nunha sociedade en que a muller está plenamente integrada, ao mesmo nivel ca os
homes, polo que non é xusto deixalas lingüisticamente á marxe.

ORGANIZAR A INFORMACIÓN

Un bo texto nunca debe presentar os seus contidos de maneira desordenada, xa

que provocan un rexeitamento na cidadanía, ao mesmo tempo que non comprenderían
moi ben a información. Para evitar iso debemos desenvolver o contido de xeito
coherente e progresivo en unidades de sentido. Os datos superfluos convén eliminalos,
xa que o único que fan é sobrecargar o texto de maneira innecesaria. E, por último,
resulta primordial que poidamos ordenar visualmente o texto e empregar as unidades
textuais.

PROCURAR A CLARIDADE E PRECISIÓN EXPOSITIVAS

A nosa expresión nunca debe ser confusa, xa que senón non conseguiremos o
noso obxectivo, que non é outro que o de comunicar e informar. Para isto podemos
empregar o estilo directo, que supón unha mellora na forma do texto. Xa no contido,
debemos evitar as ambigüidades léxica e sintácticas, deste xeito só teriamos unha única
forma de lectura. E para que non nos resulte tan abstracto e ilexible debemos empregar
un léxico que se caracterice por presentar un número reducido de tecnicismos,
abreviaturas e arcaísmos.

ESTRUTURAR SINTACTICAMENTE

Unha das cuestións que propicia que a documentación sexa tan abstracta e
ilexible aos cidadáns radica na redacción complicada que presenta. Para solucionalo
1
Extraído de: VV AA. (2004): Manual básico de documentación administrativa. Santiago de
Compostela: Xunta de Galicia.

11
debemos evitar as construcións subordinadas e mais o parágrafo longo, optando por
construcións simples e por parágrafos máis curtos. Tamén é esencial que dispoñamos de
maneira lóxica os elementos da oración, ao mesmo tempo que procuraremos a cohesión
sintáctica. Non debemos esquecer tampouco a importancia de empregar correctamente
os signos de puntuación, algo que permitirá estruturar axeitadamente un texto, ao
mesmo tempo que evita, nalgúns casos, as dobres lecturas.

PROCURAR A CORRECCIÓN GRAMATICAL E LÉXICA

Este é un elemento moi importante e imprescindible se queremos garantir unha

comunicación rápida e unívoca entre a Administración e a cidadanía.
Na linguaxe administrativa galega atopámonos con que os nosos modelos
dependen dos modelos casteláns. Isto é algo que vemos claramente nos préstamos que
empregamos e nas construcións gramaticais. Resulta necesario un modelo galego que se
caracterice por ser independente do modelo castelán en todos os aspectos da lingua
(morfoloxía, sintaxe, léxico e fraseoloxía).
Neste labor de corrección debemos manter todos os elementos necesarios para
comprender o texto. Non debemos caer no uso desproporcionado do xerundio e da
pasiva reflexa, ao mesmo tempo que debemos limitar a presenza dos estranxeirismos.

RACIONALIZAR OS RECURSOS TIPOGRÁFICOS

Unha das mellores maneiras de conseguir unha comprensión rápida e correcta

dos documentos administrativos son os recursos que permiten visualizar a estrutura dos
contidos. Por iso é tan importante evitar un uso arbitrario dos recursos tipográficos. Para
evitar iso debemos empregar de xeito coherente e moderado a escrita en maiúsculas,
empregar a letra grosa, a cursiva etc. de maneira xerarquizada e uniforme. Tamén
debemos establecer un modelo para cada documento, algo que permite que o
destinatario poida identificar mellor o tipo de texto que recibe e, deste xeito, reduce a
posibilidade de incorrer en erros de formato.

12
III A ACENTUACIÓN

1 PALABRAS POLISÍLABAS

-Agudas

Acentúanse sempre cando son polisílabas e rematan en vogal, en vogal + n, en

vogal + s ou en vogal + ns.

mazá, alguén, camións

Non se acentúan cando rematan en ditongo decrecente (seguido ou non de n ou s) ou

noutra consoante que non sexa -n ou -s.

ademais, andou, vendeu, fuxiu, capital, papel, nariz, arroz

-Graves

Levan acento gráfico cando rematan en consoante distinta de -n ou -s e en

grupos consonánticos distintos de -ns.

móbil, carácter, alférez, fórceps, bíceps, Félix, clímax

Tamén se acentúan as palabras graves con ditongo decrecente na última sílaba.

amábeis, culpábeis, estábeis, consumíbeis

Non se acentúan cando acaban en vogal, vogal + n, vogal + s ou vogal + ns.

berra, berrara, berran, lapis, canons, colons, dolmens

-Esdrúxulas e sobreesdrúxulas

Levan sempre acento gráfico.

méteseche, fixéronllelo, tónico, hábito, cómputo, cósmico, lámpada

2 PALABRAS MONOSÍLABAS

Por regra xeral, as palabras monosílabas en galego non se acentúan

graficamente. Deste xeito:

can, lin, don, fe, sol, vir, Xan, la

Unicamente se emprega o acento nas palabras monosílabas naqueles casos en

que o seu uso ten unha función diacrítica. Emprégase para distinguir dúas palabras que
teñen a mesma forma, pero distinto significado ou timbre.

á, cá, dás, nós, pé, pór, vén

13
3 PALABRAS COMPOSTAS

-Palabras compostas que se escriben xuntas

Neste caso seguen as regras de acentuación das palabras polisílabas.

cabodano, augardente, sapoconcho, vacaloura, xirasol, fervellasverzas,

vichelocrego
socioeconómico, paracaídas, vicecónsul, pasamáns, antiaéreo

-Palabras compostas que se grafan cun guión

Manteñen a acentuación que lle corresponde a cada elemento por separado

teórico-práctico, lúdico-festivo, técnico-administrativo

4 OS ADVERBIOS EN –MENTE

En galego nunca se acentúan as formas rematadas en –mente porque se

considera que son palabras graves.

facilmente, ultimamente, posteriormente, unicamente, habilmente

Cando aparecen varios adverbios en –mente coordinados, a terminación só

aparece no derradeiro elemento. As demais palabras manteñen a súa acentuación.

rápido e axilmente

5 PRONOMES INTERROGATIVOS E EXCLAMATIVOS

–Nas construcións interrogativas e exclamativas directas os pronomes non levan

acento.

que ides facer mañá?, cantos anos ten aquela muller?, como se escribe ese
nome?

Con todo, só se poderá empregar o acento nestas construcións naqueles casos

en que exista ambigüidade e caiban varias posibilidades de interpretación.

dime que comes (‘dime que SI comes’)

dime qué comes (‘dime QUE ALIMENTO estás a comer’)

–Tampouco se acentúan as construcións indirectas.

contoume como o pasou, miraches como o dixo,

14
6 ACENTUACIÓN DOS LATINISMOS E DOS ESTRANXEIRISMOS

–Tanto os latinismos como os estranxeirismos, independentemente de que se traten

de préstamos adaptados totalmente ou non, seguen as regras de acentuación do
galego.

déficit, superávit, hábitat, ínterim, autobús, vermú, sóftware, hándicap,

popurrí, tabú, anorak, relax, coñac, iceberg

–As formas rematadas en y reciben o mesmo tratamento ca as rematadas en i.

hóckey, jockey, spray, rugby, hippy, playboy

–Non obstante, naqueles casos en que se teña unha clara conciencia de que se trata
dun estranxeirismo pódese conservar a grafía orixinal da lingua da que procede a
palabra e prescindir do acento gráfico. Neste caso, estas palabras escribiranse en
cursiva.

marketing, mobbing

7 ACENTUACIÓN DE I, U EN HIATO

–Acentúanse graficamente cando van inmediatamente antes ou despois dunha vogal

átona, para indicar que ambas as vogais pertencen a sílabas distintas e que, polo
tanto, non forman ditongo.

ataúde, baúl, saúdo, transeúnte, reúne, túa, xuíza, saía, abadía, contribuíu

–Non se acentúan cando as vogais se pronuncian na mesma sílaba, isto é, cando se

trata de ditongos.

moito, pouco, andou, fuxiu

–Con todo, para indicar que non forman ditongo coa anterior, as vogais tónicas i e u
non se acentúan graficamente cando entre estas e a átona aparece o grafema h.

prohibo, cohibe

8 O VERBO CON PRONOME ENCLÍTICO E COS ALOMORFOS DO ARTIGO LO(S), LA(S)

–Se os verbos levan un pronome enclítico estes compórtanse en canto á acentuación

coma se fose unha única palabra.

bebéraa, recibíraa, fixéraa, méteseche, métese, fixéronllelo, déranolo

15
 –Se se emprega a combinación verbo + variante alomórfica -lo do artigo, acentúase
tamén coma se fose unha única palabra:

bébe-la auga / bebe-la auga, cóme-lo xantar / come-lo xantar

–As formas verbais, se levan acento diacrítico, mantéñeno cando van seguidas
dunha forma átona do pronome.

éche, dáme, dálle, vélo reparar?

9 O ACENTO DIACRÍTICO

á (a + a artigo; subst.) a (artigo; pron.; prep.)

ás (a + as artigo; subst.) as (artigo; pron.)
besta (animal) bésta (arma antiga)
bóla (‘esfera’) bola (‘peza de pan’)
cá (ca + a) ca (conx.)
cás (ca+as) cas (prep.)
chá (‘plana’) cha (che + a)
chás (‘planas’) chas (che + as)
có (ca + o) co (con + o)
cós (ca + os) cos (con + os)
cómpre (‘é mester’) compre (‘merque’)
cómpren (‘son mester’) compren (‘merquen’)
dá (pres. imp. de dar) da (de + a)
dás (pres. de dar) das (de + as)
dó (‘compaixón’) do (de + o)
é (pres. de ser) e (conx.)
fóra (adv.) fora (antepret. de ser e ir)
má (‘ruín’) ma (me + a)
más (‘ruíns’) mas (me + as)
máis (adv. e pron.) mais (conx.)
nó (‘atadura’) no (en + o)
nós (pron. tónico; pl. de nó) nos (pron. átono; en + os)
ó (a + o) o (artigo; pron.)
ós (a + os) os (artigo; pron.)
óso (‘parte do corpo’) oso (‘animal’)
pé (‘parte do corpo’) pe (‘letra’)
póla (‘rama’) pola (‘galiña nova’; por + a)
pór (‘poñer’) por (prep.)
présa (‘apuro’) presa (‘prendida’; ‘presada’)
sé (‘sede eclesiástica’; imp. de ser) se (conx.; pron.)
só (adv. e adx.) so (prep.)
té (‘infusión’) te (pron.; ‘letra’)
vén (pres. de vir) ven (pres. de ver; imp. de vir)
vés (pres. de vir) ves (pres. de ver)
vós (pron. tónico) vos (pron. átono)

16
IV CASOS DUBIDOSOS DE USO DE B E V, H, X E S E M, N E Ñ

1 O EMPREGO DE B E V

Estas dúas letras, b e v, representan un mesmo fonema. O ideal sería que este
fonema estivese representado por un único grafema pero por unha concesión ao
culturalismo e á tradición na ortografía do galego actual hai palabras que se escriben
con b (dúbida, pobo, abrente) e palabras que se escriben con v (gravar, inverno,
avogado) respectando a súa base etimolóxica.

1.1 Orientacións verbo do uso do b e do v

Non é posible dar unhas regras completas e inequívocas sobre o uso do b e do v,

nin tampouco unha lista completa de todas as palabras en que aparece unha ou outra
letra. O que si se pode é establecer algunhas notas orientadoras:

1.1.1 Levan b

• O copretérito dos verbos da primeira conxugación: andaba, xogabades, bailaban.

• A terminación -ble, -bel: posible, probábel.
• A terminación -bilidade: mobilidade, intanxibilidade. Para este caso existe a
excepción civilidade e incivilidade.
• Os prefixos ab-, abs-, ambi-, bi-, bio- biblio-, brio-, ob-, sub-: abdome, abstraer,
ambivalente, bimensual, biografía, biblioteca, briófitas, obtemperar, subliñar.
• Os verbos rematados en -buír e os adxectivos (ou substantivos) rematados en -bundo:
contribuír, atribuír, meditabundo, vagabundo.

1.1.2 Levan v

• Os prefixos vice- e vermi-: vicerreitor, vicerrei, vermífugo, vermícola.

• A terminación -vidade: brevidade, lonxevidade. Constitúen unha excepción á regra
probidade, improbidade e acerbidade.
• A terminación -ivo, -iva, na súa función de formante de adxectivos creados sobre unha
base verbal: permisivo, persuasivo, selectivo. Nos substantivos saibo, resaibo, recibo,
chibo, tribo e estribo e nos adxectivos ceibo e roibo, a terminación escríbese con b
porque non é unha terminación prefixal.

1.2 Palabras nas que poden darse dúbidas sobre o uso de b ou v

1.2.1 Levan b

abelá adubo asubiar

abelanedo alba automóbil
abeleira albarello automobilismo
abesullar albedro bacía
absorber albo bacío
acubillar alboio bafo
acubillo almorábide baga ( cápsula)
adubar arrabalde bago (uva)

17
balde, en, de carballeira néboa
baleigán/ana cascabel óboe
baleirar cenobio orballar
baleira/o cobertor orballo
balor (mofo) cobiza pebida
balorecer cobizar pebideiro
balorenta/o cotobelo percebe
baluga chabola pobo
baril chibar (xebrar) prebe
barita chiba/o probeta
beira debaga quizabes
beirado debagar rabada
beiramar debandar reabsorber
beiravía debandoira rebentar
benia (ben haxa) desmobilizable rebento
Bento escornabois rebentón
bentos (animais) faba reboredo
berbequí fibela rebuldaina
berce gabanciosa/o restreba
berregar gabanza ribeira
berro gabar robaliza
bévera gábea rodaballo
bico gabear roibo
bidueiro gabeta rubio
billa gabián sabugo
birlo gobelete sabugueiro
birollo gobernar sarabia
bisbarra goberno sarabiada
Biscaia inmóbil sarabiar
biscaíña/o inmobilización suburbio
bitola inmobilizar trabe
bivaque lambeteiro trebón
boga (peixe) marabedí troba
bogada marabilla trobador
boina marabillar trobadoresco
bolboreta marabillosa/o trobar
bordo móbil trobeiro
bubela mobilidade polbeira/o
bufarda mobilizable polbo
bulebule mobilizar xabaril
bulicio moble xouba
cabido nabal (nabo) zamburiña
carballo nabeira
carballal nabiña

1.2.2 Levan v

absolvemento acevo acovardado

absolver acivro acovardamento

18
acovardar covardemente louvar
adival covardía maravalla
alvariza cravuñar maravallada
Anveres Cristovo naval (barco)
apouvigar deluvar navalla
avarento desenvurullar noivado
avaro devagar noivo
aveños devalar ouvear
avetarda devalo parvo
avermellado devasa pavillón
aviar devecer pelve
avó devesa pelviano
avoa eiva pelvímetro
avoengo eivado portavultos
avogacía eivar ravo (planta)
avogado enviuvar tataravó
avogar envorca tornavoda
avogosa/o envorcadura trevo
ávrego envorcar vacariza
avreguía envurullar vaga
avulsión envurullo vagar
avultamento enxiva vago
avultar ervella vaidade
bisavó/a ervello vaíña
cadaval escaravellar vaira
cádavo escaravello vaixela
canaval escarvadentes valado
canaveira escarvar valeira (val)
caravel Estevo valga
caraveleira estivada valo (valado)
caveira esvaradía/o vao
caverna esvaradoiro varanda
cavilación esvarar varcia
cavilar esvelteza vareixa
cavilosa/o esvelto/a vargado
cavorco favo vareixa
ceavoga fervenza varga
chuvasco fotogravado varredor
chuvia infravermello varrer
chuvieira gaivota varudo
chuvascada garavanzo varxa
chuvasco gavacho varredallas
chuvasqueiro gavela vasca
convoi gravado vascallo
corvear gravador/a vascullo
corveta gravar vasoira
corvo gravata vasoirada
cotovía laverca vasquiña
cova laverco vasta/o (dilatado)
covarde louvanza veado

19
veiga vesgo vizo (plantas)
vélaro veta (filón) vizosa/o
veluda/o vetillo voda
venia (perdón) vezar voga
vento vezo vogar
vendaval vieira voíña
ventada vimbio voitre
vermella/o vimbieira vurullo
vermellón vime vorcalladas (ás)
verniz vimieiro vorcallo
vernizada/o vincha vougo
vernizar vinchoca vulto
vérrago viorta vurullo
verroallo viorto xavalina
verza viperino xávega
vesadoiro viruxe xovenca
vesar viseira

1.3 Algúns casos de formas homófonas con b e v

Hai palabras con significados distintos que só se diferencian na escrita por

levaren unha un b e outra un v. A maioría delas son homófonas, isto é, teñen a mesma
pronuncia. Hai excepcións, como o caso de ben e ven, que diverxen na escrita polo uso
de b e v e na fala porque o adverbio (ben) ten vogal aberta e o verbo (ven) vogal
pechada.

Abalar / avalar
• Abalar, mover, abanar. O vento do norte abalaba as árbores.
• Avalar, dar un aval. Preciso que me avalen para que me concedan o crédito no banco.

Bacante / vacante
• Bacante, sacerdotisa de Baco. As bacantes eran as sacerdotisas do deus do viño.
• Vacante, cargo por cubrir. Hai unha praza vacante na Policía Local.

Bacilo / vacilo
• Bacilo, bacteria. Os bacilos provocan a tuberculose.
• Vacilo, do verbo vacilar. Vacilo e iso faime perder moitas oportunidades.

Baga / vaga
• Baga, froito. Andaban procurando bagas de teixo.
• Vaga, onda. Quedou durmido na praia e unha vaga enorme molloulle a toalla.

Balor / valor
• Balor, mofo. O queixo colleu balor por deixalo ao aire.
• Valor, coraxe, validez, prezo. Fai falta moito valor para seguir adiante co proxecto.

Bascular / vascular
• Bascular, oscilar, descargar. Bascularon a grava ao carón da estrada principal.

20
• Vascular, pertencente ou relativo aos vasos, particularmente os sanguíneos. Tecido
vascular.

Basta / vasta
• Basta, dobra inferior na roupa. Esa saia quédalle grande, precisa unha basta.
• Vasta, extensa, ampla. Era unha persoa con vasta experiencia para o posto.

Basto / vasto
• Basto, espeso, groseiro, vulgar. A sopa estaba moi basta. Era moi basto no falar.
• Vasto, extenso, amplo. Os animais corrían ceibos polas vastas pradeiras do norte.

Bela / vela
• Bela, bonita, fermosa. Escoitaron unha bela composición de Mozart.
• Vela, peza de lona dun barco, acción de velar, velorio. Soñaba con ter un barquiño de
vela. A vela do finado fíxose moi longa.

Ben / ven
• Ben, convenientemente, beneficio, patrimonio, pertenzas, propiedade. Estivo moi ben
o evento. Facíao polo seu ben. Eses foron os bens que herdou.
• Ven, terceira persoa de plural do verbo ver, imperativo de vir. Non ven con claridade
por causa da miopía.

Bola / vola
• Bola, pan circular, pastel, torta, bica. Foi por unha bola de pan de centeo.
• Vola, contracción do pronome vos e a. Contoulles que vola trouxera ela.

Bolo / volo
• Bolo, molete, pan, grumo. Non sei se nos chegará un bolo medio quilo. O amoado das
filloas tiña bolos.
• Volo, contracción do pronome vos e o. Se non volo trouxo, pedídello.

Bota / vota
• Bota, calzado alto, recipiente de coiro para beber (con o aberto); sementeira, abrocho,
rebento, botón (con o fechado). Mercou unhas botas de montaña. Levaban o viño nunha
bota. Cadrou pola bota do millo.
• Vota (con o aberto), do verbo votar. Preguntoulle a quen votara nas eleccións
autonómicas, pero non lle contestou.

Haber / a ver
• Haber, infinitivo do verbo haber. Ten que haber un motivo.
• A ver, preposición a + verbo ver. A ver se atopamos a causa deste incidente.

Nobel / novel
• Nobel, premio. Aínda non se fala dos candidatos ao Premio Nobel de Literatura
(cómpre ter en conta que é un nome propio).
• Novel, inexperto, novato, principiante. Aínda era condutor novel cando tivo o
accidente.

21
Rebelar / revelar
• Rebelar, alzarse, amotinar, sublevar; discrepar, protestar, enfrontarse. Rebeláronse os
reclusos daquel cárcere. Rebelouse contra unha decisión que consideraba inxusta.
• Revelar, descubrir, desvelar, facer visibles as películas fotográficas. Reveloulle un
segredo de anos. Levei a revelar o carrete das fotos da viaxe a Istambul.

2 EMPREGO DO H

O h (hache) caracterízase por non ter ningún valor fonolóxico, por non
representar ningún fonema do galego. Trátase entón dunha letra muda, que non se le, e
que se mantén na ortografía actual do galego, coma no caso do b e o v, por razóns
etimolóxicas.
Malia todo, hai excepcións ao emprego do h etimolóxico, isto é, procedente da
lingua de orixe. Por exemplo, o caso de HIBERNU latino que dá inverno.
Como acontecía tamén no caso do b e do v, tampouco aquí é doado establecer
regras que permitan saber cando unha palabra leva h ou non. Esta aparecerá,
inevitablemente, cando haxa que marcar un fonema aspirado e nos dígrafos ch, gh, e nh.
Non ten valor fonético, pero debe aparecer nas palabras que posúen os prefixos halo-,
haxio-, hecto-, heli, hem-, hemi-, hendeca-, hepat-, hept-, hetero-, hexa-, hidra-, hiper-,
hipo-, histo- e homo-.

Así: halóxeno, haxiografía, hectómetro, heliporto, hemacía, hemiciclo,

hendecasílabo, hepatite, heterosexual, hexagonal, hidroavión, hipermercado,
hipocampo, histoloxía, homofóbico

2.1 Palabras derivadas

Escríbense con -h- intercalado as palabras derivadas de bases que levan h-

inicial, á que
precede un prefixo (in-, an-, des-, pan-, re- etc.):

anhídrido, anhidrita, coherdar, deshidratar, deshonrar, inhábil,

inhabilitación, inhalación, inherente, inhóspito, inhumano,
panhelénico, rehabilitar

Algunhas palabras conservan o -h- medial latino:

anhelar, anhelo, coherencia, cohibir, exhalación, exhausto,

exhibición, exhortar, prohibir, vehemencia, vehículo

2.2 Familia léxica

Se unha palabra leva h toda a familia léxica levarao tamén:

adherir, adherente, adherencia, adhesivo

habitar, habitación, habitable, cohabitar, deshabitar
harmonía, harmónico, harmónica, harmonizar, harmonioso, filharmónica
herdar, herdanza, desherdar
honra, honroso, honrado, deshonrar

22
2.3 Interxeccións

Algunhas interxeccións de orixe onomatopeica levan h:

ah, eh, oh (tamén ó), hum, ho, hurra, hostia

Non levan h:

ai, ou, ala, ale, arre, upa

2.4 Dobre grafía

Escríbese indistintamente con h ou sen h a palabra alcohol, ou alcol, aínda que

os derivados se forman preferentemente sobre alcohol:

alcohólico, alcoholemia, alcoholismo

2.5 Palabras de ortografía dubidosa

2.5.1 Levan h- inicial

habelencia hebrea/o heroe

habenza hecatombe heroína
haber hedonismo herpes
hábil hedra hetera
habilitar Helena hetería
habitar helena/o hexágono
habitante hélice hexemonía
hábitat helmo héxira
hábito helvética/o hiato
habituar hemeroteca hibernar
hache hemoglobina hibisco
Hadrián hendecasílabo híbrido
hafnio Henrique hidratar
hai heráldica/o hiena
halar heraldo hieratismo
haliótidos herba hilarante
hálito herborizar himno
halterofilia herciana/o hindú
hamaca hercianina/o hipnotizar
hamadriade hercio hirsuta/o
hamburguesa Hércules hispalense
hándicap herculina/o hispana/o
hangar herdar híspida/o
harakiri herdo histamina
harén hereditaria/o historia
harmonía herexía hitita
harmonizar hermafrodita hixiene
harpía hermeneuta ho
hasta (mango) hermética/o hogano
haxíx hernia holocausto

23
hológrafo horripilar hugonote
home horror hule
homenaxe horrorizar hulla
homenaxear horta humana/o
homérica/o hortensia humanizar
homicidio hosanna humectar
homilía hospedar humedecer
homologar hóspede humidade
honesta/o hospicio húmida/o
honor hospital humilde
honra hospitalizar humillar
honrar hostal humor
hora hoste humoral
horaciana/o hostia humus
horda hostil huno
horizonte hotel hurí
hormona hotentote hurra
horóscopo hoxe húsar
hórreo hucha

2.5.2 Teñen -h- no interior da palabra

adherencia cacahuete deshonrar

adherente clorhídrico deshonrosa/o
adherir cohabitar deshora
adhesión coherdar deshumanización
adhesiva/o coherdeira/o deshumanizar
ad hoc coherencia deshumidificador
alcohol / alcol coherente desinhibir
alcoholemia coherentemente exhalación
alcohólica/o cohesión exhalar
alcoholismo cohesivo exhausta/o
alcoholizar cohibición exhaustiva/o
algunha cohibir exhaustivamente
almohade cohorte exhibición
anhelar deshabitada/o exhibicionismo
anhelo deshabitar exhibicionista
anhelosa/o deshabituar exhibir
anhídrido desharmónica/o exhortación
anhidro desherbar exhortar
antihemorráxica/o desherdar exhorto
antihixiénica/o deshidratación exhumación
apartheid deshidratante exhumar
aprehender deshidratar filharmónica
aprehensión deshipotecar filharmónico
aprehensiva/o deshonestidade fuorhídrico
austrohúngara/o deshonesta/o gheada
autoadhesivo deshonra incoherencia
bohemia/o deshonrada/o incoherente

24
infrahumana/o malthusiano quilohercio
inhábil megahercio rehabilitable
inhabilitada/o menhir rehabilitación
inhabilitar milhomes sahariana/o
inhabitable mohicana/o shérif
inhabitual nihilismo shock
inhalación nihilista sobrehumana/o
inherencia ningunha spagheti
inherente ohmio suahili
inhibición panhelenismo sulfhídrico
inhibir papahostias superhome
inhibitoria/o parhelio transahariana/o
inhospitalaria/o perihelio transhumancia
inhóspita/o prehelénica/o transhumante
inhumación prehistoria transhumar
inhumana/o prehistoriador/a turbohélice
inhumar prehistórica/o unha
maharajah prohibición vehemencia
maharani prohibicionismo vehemente
mahatma prohibicionista vehementemente
Mahoma prohibida/o vehicular
mahometano prohibir vehículo
mahometanismo prohibitiva xentilhome
malhumoradamente protohistoria
malhumorada/o protohistórica/o

2.5.3 Non teñen h

abano ermar ombreira

acha ermida ombreiro
achar ermitán/á ombro
achado ermo oneroso
aí ervella ora (conx.)
ai! ervellar orchata
ala! exorbitante orchataría
alelí exuberancia orfanato
arpa exuberante orfandade
arpón impar orfa/o
ata impo ortiga
baía inar osario
desinchar incha osmar
desoneración inchar osmón/ona
desonerar inchazo óso
desosar inchazón osuda/o
enchedura irmán/á ovas
encher irmandade oveira
erbedal irmandar ovo
erbededo irta/o prénsil
erbedeiro oco proído
érbedo ola! superumeral

25
transeúnte úmero vaíña
truán/á urdida/o velaí
umbral urdidor/a xaora
umbrío urdir Xoán
umeral urna (caixa)

3 Emprego do s e do x

Hai unha serie de palabras que se escriben con s pero que ás veces se poden ver
incorrectamente grafadas con x. Moitas delas son palabras que por etimoloxía se
escribirían con x pero nas que, por levaren moito tempo na lingua e seren moi
populares, o grupo culto <xs> se simplificou en <s>.

3.1 Escríbense con s

bisesto espectáculo estranxeira/o

escavador espectador estrañar
escavadora espiar estrañamento
escavación espionaxe estrañeza
escavar espléndida/o estraña/o
escarvar esplendor estrañar
escepticismo espoleta estrea
escéptica/o espoliación estraer
escisión espoliador/a estratexia
esclusa espoliar estrema (linde)
escorrer espolio Estremadura
escrutador/a espontaneidade estremar (lindar)
escrutar espontánea/o estremecer
esculca esporta estremeña/o
esculcar espraiar estro
escusa espremedor mistificar
escusable espremer misto (fósforo)
escusada/o estender queroseno
escusar esterno sesta (durmir)
esdrúxula esternocostal xustaposición
esófago estertor xustapoñer
esotérica/o estranxeiría
espectacular estranxeirismo

Dentro dunha mesma familia léxica normalmente as palabras escríbense igual:

escavar, escava, escavación, escavadora

espoliar, espolio
estrañar, estraño, estrañeza, estrañamento
estranxeiro, estranxeiría, estranxeirismo
escusa, escusar

26
 Malia isto, hai ocasións en que non coincide a solución de palabras da mesma
familia léxica, por seren unhas formas patrimoniais (e consecuentemente grafadas con s)
e outras formas cultas (grafadas con x). Así:

estender / extensión, extenso, extensivo, extensor

estremar (delimitar un terreo), estremo, estrema (linde dunha propiedade),
estremeiro / extremar, extremo, extremidade,
extremoso, extremismo

3.2 Casos de palabras que se distinguen polo par de opostos s / x

Opóñense por levaren s ou x [ks]:

esotérico (oculto, reservado aos iniciados) / exotérico (común, accesible)

esperto (sen durmir) / experto (coñecedor)
espiar (asexar) / expiar (pagar por unha culpa)
esterno (óso do peito) / externo (de fóra)
estirpe (liñaxe) / extirpe (do verbo extirpar; extrae, arrinca)
estrema (linde) / extrema (máxima)
estremar (facer lindes) / extremar (levar ao extremo)
laso (liso, canso) / laxo (frouxo)
misto (fósforo) / mixto (mesturado, de distinta clase, dos dous sexos)
sesta (sono) / sexta (ordinal)
testo (tapa da pota, vaso para as plantas) / texto (escrito de certa extensión)

Distínguense por levaren s ou x [s]:

diso (contracción de de + iso) / dixo (do verbo dicir)

fuso (instrumento que serve para fiar, división horaria) / fuxo (do verbo fuxir)
foso (escavación que rodea unha fortaleza) / foxo (fochanca, trampa, beiravía)
soán (vento do sueste) / Xoán (nome propio)
suízo (helvético, de Suíza) / xuízo (sentido, criterio, acción xudicial)

3.3 Poden levar s ou x

esaxeración – exaxeración
esaxerada/o – exaxerada/o
esaxerar – exaxerar
esexese – exexese
eséxeta – exéxeta
esixencia – exixencia
esixente – exixente
esixible – exixible
esixir – exixir
esóxeno – exóxeno
osixenación – oxixenación
osixenar – oxixenar
osíxeno – oxíxeno

27
sesaxenaria/o – sexaxenaria/o
sesaxésima/o – sexaxésima/o

28
3.4 Erros relacionados coa escrita do x

A meirande parte dos erros relacionados coa escrita do x consisten en non usar
este grafema cando corresponde. Trátase de palabras que levan x, pero que aparecen
incorrectamente escritas con outras grafías por confusións de distinta clase,
normalmente co castelán. Outras veces o erro está en usar o x cando non existe na
palabra galega.

Son obxecto de erros frecuentes as seguintes palabras, en que ás veces se escribe

un i no canto dun x, por influencia do y castelán:

conxuntura, cónxuxe, dexección, disxunción, enxesar, exacular,

inxección, inxectar, maxestático, pexorativo, proxección,
proxectar, proxectil, proxecto, subxugar, traxecto, traxectoria,
xacer, xema, xeso, xugular, xustaposición

Levan x e non h, as seguintes palabras:

xerarca / *hierarca
xeroglífico / *hieroglífico

Levan x e non s as seguintes palabras:

O x pronúnciase [∫]:

cornixa, enxalzar, graxa, igrexa, taxa, taxación, taxar,

xarampón, xastre, xordo, a interxección xo (usada para deter as cabalarías)

O x pronúnciase [ks]:

ambidextro (pero destro), Bruxelas

Levan x, e non z ou c, as seguintes palabras:

cervexa, arxila, enxiva

Algunhas veces falta un x entre dúas vogais onde en castelán hai un hiato:

bocexar, pelexa, solfexo

Levan x, e non g:

xincana, xibelino, xirondino, xigalitro, xigabyte

4 O uso de m, n e ñ

O emprego das consoantes nasais pode provocar algunhas dúbidas debidas á

evolución histórica da lingua e á disimilar solución sexa esta culta, semiculta ou

29
patrimonial. Así temos, por exemplo, pares de palabras que se distinguen soamente pola
presenza ou ausencia de n intervocálico:

Aboar / abonar
• Aboar (v.): acreditar, garantir, facer bo; pagar. O perito aboou a súa sinatura.
Temos que aboar un suplemento por atraso no pagamento.
• Abonar (v.): subscribir. Aboneime ao ciclo de cine para todo o mes.

Area / arena
• Area (subs.): gran. Volveu cos pés cheos de area da praia.
• Arena (subs.): espazo central do circo, da praza de touros. Naquela película
vimos varias mortes sobre a arena do Coliseo.

Consoante / consonante
• Consoante (subs.): As formas abreviadas ‘san’ e ‘gran’ empréganse diante dos nomes
que comezan por consoante.
• Consonante (adx.): A rima daquela cantiga era consonante.

Luar / lunar
• Luar (subs.): luz da lúa. Quedaba unha fermosa noite de luar.
• Lunar (adx.): relativo á lúa; (subs.): mancha. Segundo o ciclo lunar estamos en
minguante. Tiña un lunar no lombo.

Serea / serena
• Serea (subs.): ser fantástico, metede peixe, metade muller. O canto da serea facía
tolear os mariñeiros.
• Serena (adx.): tranquila. Permaneceu serena a pesar da presión.

Soar / sonar
• Soar (v.): producir un son. Volverá soar aquela melodía.
• Sonar (subs.): aparello de detección submarina. O sonar emprega ondas acústicas
para detectar obxectos somerxidos.

Xeral / xeneral
• Xeral (adx.): común. A vaga de frío era xeral.
• Xeneral (subs.): militar. O xeneral ordenou o avance das tropas.

4.1 Dúbidas e erros frecuentes no emprego das nasais

Hai algúns casos en que se produce a confusión de n e ñ, fundamentalmente por

influxo da forma castelá.

Levan n:

albanel, cabana, cano, canón, canoto, dano, dona, enganar,

engano, escano, gana, inocente, pano, pestana, sinal, xardineiro

30
Levan ñ:

liñaxe, liñaza

Teñen dobre grafía:

ganar / gañar
ganador / gañador

Algunhas veces a confusión dáse entre dúas palabras que se opoñen por este
grafema:

• Sono: estado do que dorme. Voume ir deitar que teño moito sono.
• Soño: o que un imaxina durante o sono, desexo, aspiración. Tivo un mal soño. Ese é un
soño difícil de alcanzar.

Rematan en -iño, -iña:

comiño, daniño, liño, mesquiño, pergamiño, setemesiño, O Carballiño,

marquesiña (marquesa pequena e cuberta instalada nas paradas de autobús)

Rematan en -ino, -ina:

divino, cortina, esquina, gasolina, oficina, rapina, medicina (e medicinal, fronte

ao patrimonial menciña)

As seguintes formas cultas non conservan o -n final:

abdome, certame, crime, ditame, exame, glute, imaxe, lique, marxe, orde, orixe,
pole, réxime, seme, tafetá, virxe, vexame, xerme

Non levan -n- intervocálico as seguintes palabras:

abotoar, ameaza, ameazar, ameazador, ameazante, amoestar, amoestación,

amontoar, amontoado, apisoar, apisoadora, areal, areoso, areeiro, avea, balea,
cadea, cadeado, encadear, encadeamento, campá, campaíña, cardeal,
comadroa, conter, contido, coroar, deostar, deostado, doar, doazón, doador,
empadroar, padroado, empadroamento, enseada, enxaboar, estrea, estrar,
reestrear, freo, frear, desenfrear, refrear, galardoar, galardoado, lagoa,
latoeiro, limoeiro, limoada, perdoar, perdoable, imperdoable, pregoar,
pregoeiro, saba, serea, terreo, terreal, vaidade, vaidoso

Levan -n- intervocálico:

abandonar, acondicionar, apaixonar, centena, centenario,

condena, condenar, condenado, escena, escenario, ordenar,
desordenar, prisioneiro, semana, sereno, sirena, trono, zona

31
V USOS ESPECIAIS DALGUNHAS FORMAS

1 USO DE PORQUE, PORQUÉ E POR QUE

1.1 Porque

Trátase dunha conxunción causal que serve para introducir unha oración
subordinada que indica o motivo ou a causa da oración principal. Polo tanto, porque
introduce as respostas das preguntas feitas cun por que?

Por que chegaches tarde? Porque me quedei durmido.

O coche está no taller porque se avariou.
A xuventude está contenta porque goza cos concertos.

1.2 Porqué

Trátase dun substantivo, que conta co significado de ‘motivo’, ‘razón’, ‘causa’.

Sempre vai introducido por un determinante.

Cóntalle o porqué da túa felicidade.

Este é o porqué da súa situación.
Supoño que terán os seus porqués para non iren á festa.

1.3 Por que

a) É un pronome interrogativo directo e, xa que logo, introduce as preguntas que van

entre interrogacións.

Por que non queres vir con nós a Portugal?

Por que estás tan contento hoxe?

b) Tamén pode ser a combinación da preposición por mais o pronome relativo que.
Neste caso introduce oracións de relativo e poden levar un artigo determinado.

Descoñecemos a causa por que non quixo vir de viaxe con nós.

c) Pódese tratar da combinación da preposición por, rexida por un verbo, mais a

conxunción que.

Porfía por que non lle quiten a licenza.

d) Consiste na combinación da preposición por mais a conxunción que, que introduce

oración subordinadas finais. Neste caso, si que podemos substituír a preposición por
para.

Imos preparalo por que saiba ben despois.

32
2 USO DE SENÓN E SE NON

2.1 Senón

a) É unha conxunción adversativa que se emprega sempre en oracións negativas para

contrapor unha idea negativa con outra afirmativa.

Non vaias Á Coruña, senón a Lugo.

Ela non quere comer no campo, senón na praia.

b) Noutros casos equivale a un nexo comparativo, que só aparece en oracións negativas

para dar énfase e que se pode substituír por máis que.

Non fai nada senón comer e durmir.

c) E nun terceiro caso, trátase dunha preposición que indica exclusión e que equivale a
agás, menos.

Comeron todo senón a cebola.

Foron todos puntuais senón Antón, que se quedou durmido.

2.2 Se non

Trátase da combinación da conxunción condicional se máis a negación non.

Non veñas cear se non che gusta o menú.

Se non mercaches o libro, terás que collelo emprestado na biblioteca.

3 USO DE CONQUE E CON QUE

3.1 Conque

Trátase dunha conxunción consecutiva e equivale a así que ou polo tanto.

Conque estabas alí! E nós a buscarte.

O feito, feito está, conque non te preocupes máis polo tema.

3.2 Con que

a) Consiste na combinación da preposición con e mais do pronome relativo que. Neste

caso, pode existir un artigo antes do relativo.

A cor con que escribe é moi rechamante.

A roupa con que sae ás ceas é moi elegante.

b) Tamén pode ser a combinación da preposición con e do interrogativo directo que.

Con que cor acostumas escribir?

Con que roupa poderei ir á cea?

33
c) Outra combinación posible é a da preposición con, rexida polo verbo, coa conxunción
que.

Con que llo comentedes xa é suficiente.

Con que limpes un pouco o cuarto xa abonda.

d) E, finalmente, tamén pode ser unha conxunción condicional, que se pode substituír
por con tal que ou se.

Con que estudes un pouco cada día, é máis ca suficiente.

4 USO DE A MAIS, A MÁIS E AMAIS DE

4.1 A mais

Locución conxuntiva copulativa sinónima de e mais.

Eles a mais nós sempre fomos xuntos de festa.

4.2 A máis

Artigo a + adverbio máis.

Helena sempre foi a máis alta da clase.

Preposición a + adverbio de cantidade máis.

O temporal ten cara de ir a máis.

4.3 Amais de

Locución prepositiva.

Hai, amais de vós, outras persoas agardando por un café.

5 USO DE DEMAIS E DE MÁIS

5.1 Demais

Pronome e adxectivo indefinido identificador que significa ‘outro’, ‘o resto de’.

Acostuma ir precedido do artigo determinado e é variable en xénero e número.

Colocou na estantería os dicionarios e os demais libros de arte.

5.2 De máis

Locución adverbial de cantidade e precisión que significa ‘de sobra’, ‘en

exceso’.

34
 Aquel mozo sufriu un empacho por comer de máis.

Secuencia formada pola preposición de seguida do adverbio de cantidade máis.

Aquel libro era de máis páxinas ca o anterior

6 USO DE TAMPOUCO E TAN POUCO

6.1 Tampouco

Adverbio de negación.

Os xogadores tampouco quixeron viaxar en tren.

6.2 Tan pouco

Secuencia formada polo cuantificador tan e o adverbio de cantidade pouco.

Adoita formar frases consecutivas.

Comeu tan pouco que logo lle facían ruído as tripas.

7 USO DE AFEITO E A FEITO

7.1 Afeito

Participio do verbo afacer.

Cústalle moito madrugar porque estaba afeita a erguerse tarde.

Presente de indicativo do verbo afeitar.

Hai varios días que non afeito a barba.

7.2 A feito

Locución adverbial equivalente a a eito, que significa ‘seguido e con orde, sen
escoller’.

Ordenou o cuarto a feito.

8 USO DE DOUSCENTOS, TRESCENTOS... E DOUS CENTOS, TRES CENTOS...

8.1 Douscentos

Numeral cardinal que significa ‘dúas veces cen’ ou ‘que nunha serie ocupa o
número douscentos’. É variable en xénero.

35
 A sala do colexio tiña un aforo para duascentas persoas.

8.2 Dous centos

Secuencia formada polo numeral cardinal dous e o substantivo cento, que

significa ‘dúas veces un conxunto de cen unidades, dous centenares’.

Na festa de onte debían de ser dous centos de milleiros de persoas.

9 OUTROS USOS

9.1 Á présa / ás présas

A forma correcta deste adverbio de modo é á présa, coa variante ás présas. Son,
polo tanto, incorrectas as formas *apresa, *depresa e *de présa.

O corredor de Xamaica corre tan á présa que non tivo rival na carreira.

9.2 Pasadomañá / pasado mañá

Pasadomañá é o adverbio indicado para sinalar o día seguinte a mañá.

Pasadomañá vaise celebrar o concurso de banda deseñada

Pasado mañá pódese empregar para sinalar calquera día a partir de mañá. Neste
caso non sería un adverbio.

O ideal sería comezar as obras unha vez pasado mañá.

9.3 Abondo / dabondo

Son sinónimas as formas abondo e dabondo (‘suficientemente’) do adverbio de

cantidade e precisión. É incorrecto escribir *de abondo.

Xa fixemos abondo polo seu futuro / Xa fixemos dabondo polo seu futuro.

9.4 Polo menos / ao menos

Son correctas as locucións adverbiais polo menos e ao menos, co significado de

‘como mínimo’. É incorrecta a forma *alomenos.

Polo menos non fomos os únicos en chegar tarde.

Eramos ao menos quince persoas no curso de galego.

36
9.5 Á parte / aparte

Tanto se se trata da locución adverbial co significado de ‘separadamente’ como

se é a locución prepositiva co significado de ‘ademais de’ escríbese sempre á parte. Xa
que logo é incorrecta a forma *aparte para estes valores.

Á parte dela, contrataron a máis xente.

Deixaron á parte o tema das subvencións.

Con todo, aparte escríbese todo xunto cando se trata dun substantivo, na que se
expresa aquilo que se di ou se fai á marxe dos demais, coma nas pezas teatrais.

Fixeron un aparte durante a representación da peza de teatro.

9.6 Xunto a / xunta

As preposicións xunto a e xunta son equivalentes e significan ‘ao lado de, cerca
de’.

Vive xunto á túa casa.

Vive xunta a túa casa.

37
VI O XÉNERO

1 ORIENTACIÓNS DE USO

1.1 Teñen xénero masculino

–Os nomes das letras do abecedario: o a, o c, o f, o m etc.

–Os substantivos rematados en -o, polo xeral, son masculinos, aínda que hai
algunhas excepcións, coma radio, libido, dínamo, tribo, foto, moto, polio.

–Algúns substantivos rematados en -a, coma panorama, diadema, enigma, trauma,

día, mapa, planeta etc.

–Algúns substantivos rematados en -e, coma couce, leite, sangue, tomate etc.

–Os substantivos rematados en -ote, coma lote, dote.

–Os substantivos rematados en -me, -ume: ditame, ligame, exame, lume, costume,
acedume etc.; aínda que ten excepcións coma fame, síndrome, servidume,
mansedume, pesadume.

–A maioría dos substantivos rematados en -r: balor, labor, mar, lecer, terror,
clamor; aínda que hai algunhas excepcións, coma calor, dolor, dor, color, cor, suor,
flor, chor, baixamar, preamar, circular etc.

–Os substantivos rematados en -e, -i e -u tónico: rubí, carné, chalé, bisté, agás fe,
mercé e sé, que son femininos.

–Os substantivos rematados en -ón, -án, -ín e -ún son masculinos. En cambio, man e
as palabras rematadas no sufixo -ción, -sión e -zón son femininas.

–Os substantivos rematado en -én, incluso se son graves: dolmen, refén. En cambio,
son femininos roibén, humedén, mourén, choquén, rouquén, carvén, coxén.

–A maioría dos substantivos rematados en -l: funeral, mel, papel, cal, cartafol,
sinal, canal; en cambio hai outras que son femininas, coma pel, moral, semifinal,
espiral, patronal.

–Os substantivos rematados en -s, agás lis e sífilis.

1.2 Teñen xénero feminino

–A maioría dos substantivos rematados en -a: apócema, asma, casa, auga, faísca,
aínda que algúns son masculinos, coma diadema, enigma, trauma, día.

–Algúns substantivos rematados en -e, coma liberdade, cute, fraude, canle, orde etc.

–Algúns substantivos rematados en -r, coma calor, dolor, dor, color, cor, suor, flor,
chor, baixamar, preamar, circular etc.

38
 –Os substantivos rematados en -se e -te, procedentes das terminacións -sis e –tis:
dose, hepatite, sintaxe, metrópole, mamite, epiderme, paréntese etc.

–Os substantivos rematados en -axe e -uxe: aldraxe, linguaxe, paisaxe, friaxe,

feluxe, peluxe, viruxe etc., agás traxe, paxe e garaxe, que son masculinos, e mais
personaxe, que pode ser tanto masculino como feminino.

–A maioría dos nomes de árbores froiteiras: cerdeira, pereira, maceira, nispereira,

laranxeira etc.; en cambio hai excepcións, coma limoeiro, pexegueiro.

1.3 Teñen xénero masculino ou feminino

–Hai formas invariables que non presentan oposición de xénero, coma o/a cónxuxe,
o/a atleta etc.

–Hai substantivos que son epicenos, é dicir, que presentan un único xénero
gramatical, coma por exemplo vítima, bebe, lince (macho / femia), delfín (macho /
femia), congro (macho / femia) etc.

2 FORMACIÓN DO FEMININO

Polo xeral, a formación do feminino dos substantivos e adxectivos faise a través

da terminación -a, ben engadíndoa directamente á forma en masculino se remata en
consoante ou vogal tónica (rapaz / rapaza, deus / deusa, cru / crúa) ou ben
substituíndoa pola vogal final da forma masculina se remata en vogal átona (gato / gata,
galego / galega). Con todo, temos algúns casos especiais.

2.1 Os substantivos rematados en -n

–Os rematados en -án forman o feminino en -á (ancián / anciá, irmán / irmá,

temperán / temperá), mais se se trata dun caracterizador despectivo faino en -ana
(testán / testana, folgazán / folgazana, lerchán / lerchana).

–Os rematados en -on forman o feminino en -oa (león / leoa, anfitrión / anfitrioa,
campión / campioa), agás cando teñen un matiz pexorativo (abusón / abusona,
preguntón / preguntona, papón / papona).

–Os rematados en -ín forman o feminino en -ína (bailarín / bailarina, galopín /

galopina) agás ruín que é invariable (un viño ruín / unha persoa ruín).

–Os rematados en -ún forman o feminino engadindo -a, (euscaldún / euscalduna),

agás cabrún, cervún e vacún, que o fan en cabrúa, cervúa e vacúa; e común, que é
invariable.

–O único substantivo rematado en -én é invariable, aínda que susceptible de moción

xenérica: un refén polaco / unha refén polaca.

39
2.2 Os nomes rematados en vogal ou ditongo tónicos

–Os substantivos rematados en vogal tónica adoitan engadir -a (avó / avoa), en

cambio os adxectivos tenden a ser invariables (un neno somalí / unha nena somalí).

–Unha formación do feminino especial téñeno as palabras grou, xudeu e sandeu,

que o fan en grúa, xudía e sandía, respectivamente.

2.3 Os nomes rematados en -és

–Os xentilicios que rematan en -és forma o feminino en -esa (chinés / chinesa,
francés / francesa, tomiñés / tomiñesa).

–O mesmo acontece noutros adxectivos, coma burgués / burguesa, montés /

montesa). En cambio, algúns son invariables (estilo cortés, maneira cortés)

2.4 Outras formacións

–Temos en galego algúns substantivos que para a formación do feminino presentan

unhas terminacións especiais, iso si, sobre a mesma base léxica: heroe / heroína,
tsar / tsarina, galo / galiña, rei / raíña, príncipe / princesa, poeta / poetisa,
emperador / emperatriz, actor / actriz etc.

–Mesmo temos outros substantivos masculinos que presentan unha forma distinta
para o feminino: cabalo / egua, macho / femia, pai / nai, padriño / madriña, xenro /
nora etc.

40
VII O NÚMERO

1 REGRAS DE FORMACIÓN

1.1 Palabras rematadas en vogal ou en ditongo

–As palabras rematadas en vogal, tanto átono como tónico, e mais en ditongo fan o
plural engadindo un -s: home / homes, casa / casas, café / cafés, bocoi / bocois etc.

–Os estranxeirismos acabados en vogal forman o plural ou ben engadindo un –s ou

ben respectando a forma de plural da lingua de orixe: spray / sprays, hippy / hipyys
ou hippies.

1.2 Palabras rematadas en -r ou -z

–As palabras rematadas en -r e mais -z engaden -es: mar / mares, calor / calores, luz
/ luces etc.

–Os estranxeirismos adecúanse á regra xeral (somier / somieres, palier / palieres,

dólar / dólares), salvo naquelas palabras que se atopen pouco integradas, que poden
formar o plural engadindo -s (póster / pósteres ou pósters, gángster / gángsteres ou
gángsters, júnior / júniores ou júniors)

1.3 Palabras rematadas en -s e -x [ks]

–Ás agudas rematadas en -s engádenselle un -es (deus / deuses, compás / compases),

salvo as que acaban en grupo consonántico (incluíndo as rematadas en -x [ks]), que
permanecen invariables (luns, fax, lux, unisex etc.).

–As graves e esdrúxulas rematadas en –s ou –x [ks] son invariables e presentan

entón a mesma forma tanto no singular como no plural (lapis, mércores, oasis,
tórax, clímax, télex etc.).

1.4 Palabras rematadas en -n

–As rematadas en -n engaden un -s (can / cans, lambón / lambóns, lacazán /

lacazáns, dolmen / dolmens, mitin / mitins etc.)

1.5 Palabras rematadas en -l

–Os monosílabos rematados en -l engaden -es (cal / cales, mol / moles, col / coles,
fel / feles, gol / goles, tal / tales, xel / xeles).

–Nas polisílabas substitúese o -l do singular polo morfema -is (animal / animais,

papel / papeis, civil / civís, control / controis, español / españois, azul / azuis etc.).
Débese ter en conta que os rematados en -il forman o plural en -ís (cadril / cadrís)

–Nas palabras compostas en que o segundo elemento é algún dos monosílabos

citados máis arriba fan o plural en -les (ollomol / ollomoles, chuchamel /
chuchameles, papasol / papasoles, mirasol / mirasoles etc.). O plural de el é eles e,

41
 polo tanto, o de aquel é aqueles. A pesar da súa aparencia, tanto caracol como
aerosol non son compostos de col nin de sol. Polo tanto, os seus plurais son
regulares (caracois, aerosois).

–As palabras graves rematadas en -l forman o plural engadindo un -es (áxil / áxiles,
difícil / difíciles, útil / útiles, túnel / túneles, cónsul / cónsules etc.). Non obstante,
exceptúanse desta regra as formas rematadas en -bel, que fan o plural en -beis
(posíbel / posíbeis, probábel / probábeis etc.).

1.6 Palabras rematadas noutras consoantes

–As palabras rematadas en consoantes distintas das anteriores, case todas elas son
estranxeirismos e cultismos, forman o plural engadindo un -s (club / clubs, pub /
pubs, sonb / snobs, coñac / coñacs, frac / fracs, crómlech / crómlechs, sándwich /
sándwichs, sketch / sketchs, lord / lords, rosbif / rosbifs, anorak / anoraks, stick /
sticks, iceberg / icebergs, álbum / álbums, réquiem / réquiems, sláloms / tándem,
tandems, hándicap / hándicaps, complot / complots, robot / robots, sprint / sprints,
leitmotiv / leitmotivs).

42
VIII O USO DE MAIÚSCULAS E MINÚSCULAS

A utilización das maiúsculas e minúsculas en galego é un dos temas pendentes

hoxe en día, no que a Real Academia Galega aínda non fixou unha norma, senón que
simplemente estableceu unhas pequenas pautas de uso, o cal resultan insuficientes para
a redacción de calquera tipo. Neste eido contamos con diversos traballos, pero en
ocasións presentan solucións diferentes ante unha mesma cuestión.
Con todo, na actualidade obsérvase un uso excesivo e abusivo das maiúsculas
que, normalmente, responden a diferentes modas, modelos, estilos e mesmo tradicións
escritas, da mesma maneira que moitas veces o que se segue son uns criterios
simplemente subxectivos. Isto é unha boa mostra do caos e da desorientación que hai á
hora de definir que vai en maiúsculas e o que vai en minúsculas.
En canto á tipografía, as letras maiúsculas distínguense das minúsculas polo seu
tamaño, pola súa forma e mais pola súa frecuencia, xa que na redacción dos textos a
forma máis empregada é a minúscula, quedando as maiúsculas relegadas para outras
finalidades redaccionais.
Non obstante, poderemos poñer excepcionalmente nalgúns casos unha palabra,
sintagma, frase, oración, e ás veces ata parágrafos, en maiúsculas coa intención de
resaltar certo tipo de informacións pola súa conveniencia e relevancia.
No presente manual pretendemos fornecer unha serie de recomendacións para
que todo o mundo poida empregar con certo criterio e coherencia as maiúsculas e as
minúsculas.

1 O USO DAS MAIÚSCULAS

En canto ás maiúsculas, cómpre que non esquezamos que seguen as regras xerais
de acentuación e que se grafan con acento ou diérese igual ca as minúsculas e versaletas
cando a norma xeral así o esixa.

Vilamarín VILAMARÍN VILAMARÍN

Plurilingüe PLURILINGÜE PLURILINGÜE
cómputo CÓMPUTO CÓMPUTO

No caso dos dígrafos, só leva maiúscula o primeiro elemento, tanto se se trata

dun dígrafo galego (ch, gu, qu, ll) como estranxeiro na nosa lingua (tz, tx, sh).

Chantada, Guitiriz, Quique, Llorente, Tristan Tzara, Txomin Artola, Sharon

Stone (e non CHantada, GUitiriz, QUique, LLorente, Tristan TZara, TXomin
Artola, SHaron Stone).

En galego as letras minúsculas son as formas de uso non marcado, en cambio as

maiúsculas presentan xa un uso particular. O uso das maiúsculas responde sempre a
dous tipos de funcións: a demarcativa e a distintiva ou connotativa. A primeira delas
vén determinada pola situación da palabra no texto, mentres que a distintiva vén
determinada pola natureza da palabra.

43
1.1 Función demarcativa

Escríbese con maiúscula inicial nos seguintes casos:

–Ao comezo dun texto e despois de punto e seguido e punto e á parte.

Os nenos xogan no parque. E ás veces no pavillón.

–Despois dunha coma, pero se se trata da fórmula de saúdo dunha carta.

Estimado cidadán/á,
O Concello de Tomiño desexa que ...

–Despois dun signo de interrogación e exclamación de peche, sempre e cando non

vaian seguidos dunha coma, un punto e coma ou dous puntos.

Fuches ao concerto onte á noite? Non, ao final non fun porque facía moito
frío.

–Tras os puntos suspensivos cando estes equivalen a un punto.

Para facer ese moble precisou táboas, parafusos, gomas... Todos estes
materias foron esenciais.

–Tras unhas parénteses abertas despois dun punto.

Segundo o autor, a obra está ambientada en Tui. (Iso non foi froito da
casualidade, senón que foi a conciencia, xa que se trata da súa terra natal, á
que lle ten moito afecto.) E os seus personaxes xa son de toda a comarca.

–Despois de dous puntos.

a) Cando segue unha cita textual.

Xa o dicía Descartes: «Penso, logo existo».

b) Nos textos xurídicos e administrativos, despois de certas fórmulas, coma

CERTIFICO, SOLICITO, INFORMO etc.

CERTIFICO:
Que dona Xulia Gómez asistiu ás xornadas desenvolvidas en Santiago os
días 12 e 13 de outubro de 2009.

c) Cando van seguidos dunha enumeración de enunciados longos que rematan

en punto.

Requisitos indispensables para participar no evento deportivo:

1. Estar empadroado neste concello.

44
 2. Presentar unhas condicións físicas saudables e aptas para a
realización deste evento, no que se require unha resistencia muscular
considerable.
3. Non presentar indicios de estar tomando ningún tipo de droga nin
estupefacientes.

1.2 Función distintiva

Nomes de persoa e divindades

–Nomes de persoa, apelidos, hipocorísticos, alcumes, pseudónimos e heterónimos.

Xosé, Gómez, Xocas, Milhomes, Molière, Ricardo Reis

Nos casos en que os apelidos vaian introducidos por unha preposición de orixe
francesa ou italiana mantense a maiúscula da preposición.

Leonardo Da Vinci

–Os nomes de dinastías, familias e liñaxes.

Os Borbóns, a dinastía dos Austrias, os Andrade

Se se usan como adxectivos entón gráfanse en minúscula.

Os reis borbóns, os reis francos

–Os nomes de divindades e entidades sagradas, as festas dedicadas na súa honra e os

nomes de libros relixiosos.

Deus, Xehová, Buda, Todopoderoso, Cristo, o Mesías, o Carme, o Pilar, o

Corpus, Nadal, Orde do Temple, a Apocalipse, o Éxodo

–Os nomes abstractos personificados.

o Mal, o Ben, o Amor, a Morte, a Razón

Tratamentos protocolarios

–As formas protocolarias e de respecto.

Ilustre Señor, Monsieur Dupont, Sr., Sra. Excma.

Escríbense en maiúsculas tanto a forma plena como a abreviatura. O mesmo

acontece coas formas de tratamento non galegas. E nos cargos oficiais só se
escribirán en maiúsculas cando vaian precedidos de formas protocolarias ou de
respecto.

A Ilustre Señora Presidenta dará lectura ao pregón das festas ao mediodía.

45
Nomes de vexetais

–Os nomes científicos latinos dos animais e das plantas.

pataca (Solanum tuberosum), carballo común (Quercus rubra), polbo

(Octopus vulgaris), mexillón (Mytilus galloprovincialis)

Títulos de obras e creacións

–Títulos de obras de creación, artigos, publicacións periódicas etc.

a) O título de obras literarias, científicas, cinematográficas, pictóricas, musicais

etc. escríbense con maiúscula só a letra inicial.

Memorias dun neno labrego, Mareas vivas, Aberto por reformas

b) Os títulos das publicacións periódicas levan maiúscula en todos os

substantivos e adxectivos que conformen o seu nome.

Galicia Hoxe, A Nosa Terra, A Peneira, Anuario de Estudos

Literarios Galegos

c) Os títulos dos documentos oficiais, leis, decretos, ordes, disposicións,

resolucións, regulamentos, tramitacións etc. levan en maiúscula só a
primeira palabra.

Lei de normalización lingüística, Real decreto lexislativo

Con todo, hai unha serie de documentos oficiais en que se perdeu a súa
concepción como leis, decretos, resolucións, etc, os cales adquiriron unha
certa identidade. Nestes casos gráfanse en maiúsculas todos os seus
elementos.

Código Civil, Estatuto de Autonomía de Galicia, Declaración

Universal dos Dereitos Humanos

Nomes de lugar

–Nomes de lugar, toponimia urbana.

a) Os topónimos que denominan circunscricións xeográficas e administrativas

(estados, nacións, continentes, rexións, comunidades autónomas, provincias,
comarcas, concellos etc.) escríbense en maiúsculas.

Galicia, Portugal, Principado de Asturias, O Baixo Miño, Oriente

Medio

46
 b) Os nomes que designan accidentes xeográficos, pero os seus nomes
xenéricos van en minúscula (ríos, mares, penínsulas, illas, montes, océanos,
etc).

río Miño, océano Atlántico, cabo Silleiro, serra da Groba

c) O nome propio de rúas, prazas, avenidas, barrios, pero non a denomiación

que o precede.

rúa do Progreso, praza de Vigo, avenida de Portugal

Nomes de cousas

–Referencias xeográficas, cosmónimos e termos atmosféricos.

a) Os puntos cardinais se forman parte dun topónimo político van en

maiúsculas, pero se se trata dun topónimo xeográfico irá en minúscula.

América do Sur, Corea do Norte

b) Os nomes e adxectivos das constelacións, galaxias, nebulosas, estrelas,

planetas, satélites, cometas.

Osa Menor, Vía Láctea, Nebulosa Hélix, Estrela Polar, Marte, Lúa,
Halley

c) Nos nomes de furacáns, ciclóns, tormentas tropicais etc. só se grafa con

maiúscula o seu nome propio, pero non o xenérico.

furacán Katrina, tormenta tropical Tammy

Organización da sociedade

–Os nomes de institucións, entidades, organismos, denominacións de orixe

a) Nomes de entidades públicas e privadas, así como os nomes de partidos,

organizacións políticas, sindicatos e asociacións.

Consello da Cultura Galega, Secretaría Xeral de Política

Lingüística, Bloque Nacionalista Galega, Confederación
Intersindical Galega, Real Academia Galega

b) Nomes de entidades xurídico-política, xurídico-pública, relixiosa etc. Ou de

colectividades que designan o organismo. Se van acompañados de
adxectivos estes van en minúscula cando non corresponde coa denominación
oficial.

Parlamento de Galicia, Diocese de Tui

O Parlamento galego, a República francesa

47
 c) Os nomes dos corpos e de seguridade, así como do exército.

a Garda Civil, a Policía Local

d) As denominacións das empresas, marcas comerciais e establecementos

comerciais.

Ford, Eroski, Pescanova, Terras Gauda

e) Os nomes dos modelos de automóbiles, avións e barcos, así como as

denominacións controladas e as denominacións de orixe.

Ford Focus, Larsa, Edicións Xerais, Queixo Arzúa-Ulloa

–Actividades educativas, científicas e sociais.

Historia da lingua galega, Área de Filoloxía e Tradución, Enxeñaría

Técnica Industrial, Simposio Luso-Galaico de Arqueoloxía

–Nomes propios de edificios e centros singulares.

a) Os nomes propios de edificios singulares levan maiúscula inicial. En

cambio, o xénérico que especifica o tipo de centro vai en minúscula.

estadio de Balaídos, catedral de Tui

b) Se forma parte dun nome oficial tamén leva maiúscula o xenérico.

Pazo de Raxoi, Edificio Administrativo de San Caetano, Centro

Galego de Arte Contemporánea

–Movementos e correntes culturais, artísticas, grupos e colectivos significativos

(levan maiúsculas todos os substantivos e adxectivos que conforman o nome).

Xeración Nós, Xeración Bravú, Grupo Brais Pinto, o Rexurdimento,

Siniestro Total, Talía Teatro

–Nomes de festividades e termos históricos e artísticos (van todos os substantivos e

adxectivos que conforman o nome en maiúsculas, agás os nomes xenéricos, se os
hai).

Día das Letras Galegas, Día contra a Violencia de Xénero, Festa do Cocido,
os Séculos Escuros, a Idade Moderna, Concilio Vaticano, Revolución
Francesa, guerra dos Trinta Anos, batalla do Ebro

48
2 O USO DAS MINÚSCULAS

Cargos, autoridades e profesións

–Profesións, cargos, autoridades, títulos nobiliarios e académicos e dignidades

eclesiásticas.

Mónica Álvarez é a médica de cabeceira deste concello.

Onte dimitiu o concelleiro de urbanismo.
O rei Carlos III era fillo de Filipe V.
O papa Bieito XVI atópase de viaxe oficial en Alemaña.

No caso das dignidades eclesiásticas, se nestes non aparece expreso o nome

propio da persoa que desempeña o cargo pode ir en maiúscula, pero ten que ser
identificable polo contexto.

O Rei atópase de visita oficial en Venezuela.

Tratamentos de persoa

–Formas de tratamento xenérico de persoa.

santa Mariña, don Manuel, o rei Filipe V, frei Francisco, padre Sebastián

Organización da sociedade

–Entidades sen existencia legal

O estado palestino

–A designación oficial a través dun sinónimo.

a corporación tomiñesa, o goberno galego

–O emprego como nome común e na que non se designa a entidade nin se cita o
nome concreto.

a igrexa da vila, a administración da empresa

–O uso do plural aglutinador de varias entidades semellantes.

os sindicatos progresistas, os parlamentarios europeos, os concellos galegos

–Os nomes dos órganos internos de partidos, de sindicatos ou de calquera tipo de

organización.

comité executivo, delegación, comisión, órgano

–Os nomes comúns que designan grupos sociais ou políticos.

49
 os nacionalistas, os socialistas, os ecoloxistas, a burguesía, o proletariado,
a prensa, o funcionariado, o pobo

Disciplinas científicas

–Disciplinas científicas, materias e ciclos educativos.

educación infantil, educación secundaria obrigatoria, mestrado,

licenciatura, a física, a medicina

Títulos de obras e publicacións

–As partes dunha obra ou publicación, as seccións e artigos de publicacións

periódicas.

a introdución do libro vai axudar moito aos alumnos

o índice recolle os capítulos da obra

Documentos oficiais

–As partes concretas das leis, decretos, ordes, resolucións, tramitacións etc.

a disposición transitoria, a disposicións derrogatoria, as disposicións

derradeiras, o anexo IV, o artigo 70

–As tramitacións que non lle correspondan a un documento oficial con título propio,
senón a unha actuación oficial.

a interpelación sobre política cultural, a comparecencia da alcaldesa no

Pleno

–Documentos acreditativos e identificativos.

carné de manipulador de alimentos, número de identificación fiscal, tarxeta

sanitaria, licenza de pesca

–Os sintagmas lexicalizados e as regras científicas.

lei seca, lei marcial, lei do talión, lei da gravidade, lei de Ohm, lei de
Lavoisier

Varios

–Xentilicios, etnias e linguas.

galego / galega, tomiñés / tomiñesa, hopi, tutsi, portugués, chinés

50
–Os días da semana, dos meses e das estacións.

luns, martes, abril, outubro, primavera, verán

–As festividades de carácter pagá e non relixioso e mais os períodos relixiosos.

entroido, samaín, advento, coresma

–Os nomes de correntes políticas, artísticas e culturais.

románico, gótico, socialismo, marxismo

–As eras e os períodos xeolóxicos e históricos.

paleolítico, idade de ferro

–Os nomes xenéricos das coordenadas xeográficas, os puntos cardinais e outras

referencias xeográficas.

latitude leste, lonxitude noroeste, sur, leste, meridional, ecuador, trópico,

hemisferio austral

–Os nomes das moedas.

euro, peseta, dólar

–Os nomes das notas e dos estilos musicais.

do, re, mi, sol, rock, punk, folk, blues

51
IX A ABREVIACIÓN

1 A ABREVIATURA

A abreviatura é unha unidade particular de cada lingua. Consiste nun fragmento

que se reduce, pero que non ten por que ser un sintagma. Se o fose, non se debe
interpretar coma unha unidade, senón como a sucesión das abreviaturas de cada un dos
elementos que conforman o sintagma.

As súas características principais son:

• Rematan cun punto, excepto algúns termos bancarios ou económicos cos

que se pode empregar a barra.
• Conservan a grafía maiúscula ou minúscula que tiña a letra inicial da
palabra plena, excepto as abreviaturas dos tratamentos de persoa xerais e
protocolarios e tamén a do pronome persoal de respecto (vostede).
• Mantéñense os acentos da palabra plena.
• Os nomes ou apleidos dunha persoa abreviados conservan todos os
signos gráficos da forma plena.

1.1 Listaxe de abreviaturas

A aceptación: acept.
ad maiorem Dei gloriam (a maior gloria
á atención, ao coidado de: A/A de Deus): A. M. D. G.
a conta: a/c administración: adm.
a Deus grazas: a D. g. administración: admón.
a favor: a/f administrador/ra: admdor./admdora.
á parte: ap. administrativo: admtivo./admtiva.
a súa alteza imperial: S. A. I. adverbio: adv.
a súa alteza real: S. A. R. adxectivo: adx.
a súa divina maxestade: S. D. M. agosto: ag.
a súa eminencia: S. Em. agricultura: agr.
a súa excelencia: S. Exc. alcalde/alcaldesa: alc.
a súa maxestade: S. M. (plural SS. alemán: al.
MM.) alférez: alfz.
a súa real maxestade: S. R. M. alias: (a)
a súa santidade: S. S. almirante: almte.
a vosa alteza: V. A. alteza: A.
a vosa alteza real: V. A. R. alteza imperial: A. I.
a vosa beatitude: V. B. alteza real: A. R.
a vosa excelencia: V. E. (plural VV. alteza serenísima: A. S.
EE.) altura: alt.
a vosa ilustrísima: V. I. alumno/na: al.
a vosa maxestade: V. M. (plural VV. ampliación: ampl.
MM.) Andar: an.
a vosa señoría: V. S. Anno Domini (no ano do Señor): A. D.
abril: abr. ante meridiem (antes do mediodía): a.
academia // académico: acad. m.

52
antes de Cristo: a. C., a. de C. certificado: cert.
Antigo Testamento: A. T. cheque: ch/, ch.
ao seu favor: ao s. f. cidade: cid.
apartado: apdo. citado: cit.
apartamento: apmto. código: cód.
apéndice: ap. código postal: C. P.
aprobado/da: apr. colaboración: colab.
aproximadamente // aproximado/da: colaborador/ra: colab.
aprox. colección, colonia, coloquial, columna:
árabe: ár. col.
arcebispo: arc. comandante: cmdt., cmte.
arquitecto/ta: arq. comercio,comisión, común: com.
arquivo: arq. compañía: cía.; c.a
artigo: art. comparativo: comp.
artigo citado: art. cit. compárese: cp.
asinado: asdo. compilación: comp.
asociación: asoc. comunidade autónoma: C. A.
asociado/da: asoc. concello: conc.
atentamente: atte. condicional: cond.
atento/a: atto. (fem. atta.) consellaría: cons.
autores varios: AA. VV., VV. AA. consello de administración: c. de adm.
auxiliar: aux. construción, construtor: constr.
avenida: avda. conta: c/, cta.
axudante: axud. conta corrente: c/c, c. c.
contabilidade: cont.
B contracción, contratado/da: contr.
convocatoria: convoc.
baixo: b. conxunción: conx.
banco (entidade financeira): bco. coordinación, coordinador: coord.
barriada: bda. coronel: cor.
Beatísimo Padre: Bmo. P. corporación: corp.
Beato/a: B. correo electrónico: c. e.
bibliografía: bibliog. correos: corr.
biblioteca: bibl. crecente: crec.
bloque: bl.
boletín: bol. D
boletín oficial: b. o.
branco e negro: b/n dativo: dat.
debuxo: deb.
C decembro: dec.
delegación: del.
cada: c/ demostrativo: dem.
cada un: c/u departamento: depto., dpto.
cantidade: cant. deporte, depósito: dep.
capital // capitán: cap. depósito legal: D. L.
capítulo: cap. dereita: dta.
cargo: c/ dereito: dto.
castelán: cast. descanse en paz: D. E. P.
catalán: cat. desconto: dto.
céntimo: cént. despacho: desp.

53
despois de Cristo: d. C., d. de C. extensión: ext.
días vista: d/v, d. v.
dicionario: dic. F
diminutivo: dim.
diplomático/a: dipl. fábrica: fábr.; fca.
Dirección Xeral: D. X. facsímile: facs.
dirección // director/a: dir. (fem. dirª) factura: fª ; fact.; fra;
directivo/a: dir. (fem. dir.a) facultade: fac.
disposición: disp. familiar: fam.
distrito: distr. farmacia: farm.
documento: doc. fascículo: fasc.
domingo: dom. favor: f/, f.
don: D. febreiro: feb.
dona: Dª, Da. fecit (lat. fixo): fec.
doutor/a: Dr./Dra. feminino/a: fem.
duplicado: dupdo. ; dupl. ferrocarril: fc.
figura // figurado: fig.
E folio: f. ; fº ; fol.
fotografía: fotogr.
economía // económico/a: econ. francés: fr.
edición // editor/a // editorial: ed. frei: Fr.
educación // educador/a: educ. fundación: fund.
efectivo: efect.
efectos: ef. G
eminencia: Em. ; Emª
eminentísimo: Emmo. galego: gal.
entidade: ent. garantía: gar.
entrechán: entr. glosario: glos.
entreplanta: entpl. gobernador/a: gdor. (fem. gdora.,
envío: e/, e. gdorª); gob.
enxeñeiro/a: enx. goberno: gob.
epílogo: epíl. gótico: gót.
escaleira: esc. gráfico: gráf.
español: esp. gramática: gram.
especial: esp. grego: gr.
esquerdo/a: esq.
esquina: esq. H
estación: est.
estado: edo. habitante: h. ; hab.
estatística: estat. habitualmente: habit.
estrada: estr. herdeiro/a: her. (fem. hra.)
et alii: et al.
et sequentes (e seguintes): sq. I
etcétera: etc.
excelencia: Exc. ; Excª ibidem: ib.
excelentísimo/a: Excmo./Excma. id est (lat.: isto é, é dicir): i. e.
excepto: exc. ídem (lat.: o mesmo): id.
exemplo: ex. igrexa: igr.
expedición // expedido/a: exped. ilustración // ilustrador: il.
expediente: exp. ilustre: Il. ; Iltre.

54
ilustrísimo/a: Ilmo. (fem. Ilma.) ;Iltmo. loco citato: l. c. ; loc. cit.
(fem. Iltma.) locución: loc.
imperativo: imperat. lonxitude: lonx.
imperfecto: imperf.
impersoal: impers. M
importante // importe: imp.
imposto: impto. madre (superiora): M.
imprenta: imp. ; impr. magnífico/a: Mgfo./Mgfa.
impreso: imp. manuscrito: ms. ; Ms.
incluído: incl. martes: mt.
incorporado: inc. mártir: mr.
indicativo: ind. ; indic. marzo: mar. ; mzo.
índice: índ. masculino: m. ; masc.
industria: ind. materia: mat.
infinitivo: inf. maxestade: M.
infinitivo conxugado: inf. conx. máximo: máx.
información: inf. medicina: med.
informática: inform. médico/a: méd.
inglés: ing. mercado: merc.
instancia: inst. mercadoría: mercad.
instituto: inst. mércores: mc./me.
insuficiente: ins. meses vista: m/v, m. v.
interese: int. milésimo: mil.
interino/a: int. militar: mil.
interior: int. mínimo: mín.
interno/a: int. ministerio: minist.
interrogación: interrog. ministro/a: min.
interxección: interx. moderno: mod.
introdución: intr. ; introd. moeda nacional: m. n.
inventario: invent. monseñor: Mons.
irregular: irreg. morfoloxía: morfol.
italiano: it. municipio: mun.
ítem (lat. tamén): ít. música: mús.

K N

knock-out (ingl.: fóra de combate): k. o. nacemento: nac.

nacido/a: n.
L negativo: neg.
negociado: neg.
latín // latín clásico // latín vulgar: l. ; l. nominal: nom.
cl. ; l. vg. nominativo: ntvo.
lei: l. Nosa Señora: Nª Sª
letra (de cambio): L/ Noso Señor: N. S.
licenciado/a: lcdo. (fem. lcda.); ldo. nota: n.
(fem. Lda.); Lic. nota bene (lat.: nótese ben, obsérvese):
licenciatura: lic. N. B.
limitado/a: ltdo. (fem. Ltda.) nota da redacción: n. de red.
lingüística: lca. nota do compilador/a: n. do comp.
literatura: lit. nota do editor/a: n. do ed.

55
nota do tradutor/a: n. do trad. popular: pop.
notable: not. por ausencia: p. aus.
novembro: nov. por autorización: p. aut.
número: núm. por conta: p. c.
número de rexistro: núm. de rex. por delegación: p. d.
por exemplo: p. e. ; p. ex.
O por extensión: p. ext.
por orde: p. o.
obra citada: o. cit. ; ob. cit. por poder: p. p.
obra(s) completa(s): o.c. ; O. C. porta: pta
obriga de pagamento: o. p. portugués: port.
observación: obs. posdata: p. d., P. D.
oficina: o. ; of. posesivo: pos.
opus (obra musical): op. positivo: pos.
opúsculo: opúsc. post meridiem: p. m.
orde: o. ; o/ post scriptum: P. S.
orde ministerial: O. M. pouco usado: p. u.
orixinal: orix. praza: pr.
ortografía: ortogr. prefacio: pref.
outubro: out. prefixo: pref.
pregunta: p.
P preliminares: prelim.
preposición: prep.
Padre (relixioso): P. presbítero: presb.
papa: P. presente: pte.
parágrafos: par. presidente/a: pres.
parroquia: parr. pretérito: pret.
participio: part. prezo de venda ao público: p. v. p.
particular: part. principal: ppal.; pral.
partido xudicial: p. x. privado/a: priv.
pasado: pdo. procedencia: proc.
paseo: pº procurador/a: proc.
patente: pat. profesión: prof.
pavillón: pav. profesor/a: prof.
páxina: páx. profesorado: prof.
península: pen. prólogo: pról.
perfecto: perf. pronominal: prnl.
pergamiño: perg. provincia: prov.
persoa: p. ; pers. provisional: prov.
peso bruto: p. b. próximo/a: próx.
peso máximo autorizado: P. M. A. publicación: publ.
peso neto: p. n. publicado: publ.
pexorativo: pex.
planta: pl. Q
plural: pl.
pluscuamperfecto: plusc. que Deus garde: q. D. g.; Q. D. G.
poboación: pob. que en gloria estea: q. e. g. e.
poético: poét. que en paz descanse: q. e. p. d.
polígono: pol. que santa gloria haxa: q. s. g. h.
pontífice: Pnt.

56
 R servizo: serv.
servizo público: S. P.
real decreto: R. D. setembro: set.
real orde: R. O. signatura: sign.
recursos humanos: rr. hh. símbolo: símb.
redacción: red. sine die: s. d.
reedición: reed. sine loco: s. l.
referencia: ref. sine nomine: s. n.
regulamento: reg. singular: sing.
regular: reg. sinónimo: sin.
reimpresión: reimpr. sobresaliente: sobr.
relativo: rel. sociedade: soc.
remitente: rte. sociedade anónima: S. A.
reprodución: reprod. sociedade limitada: S. L.
república: rep. sub voce (baixo a entrada, en
requiescat in pace: R. I. P. dicionarios e enciclopedias): s.
resolución: r. v.
reverendísimo/a: Rmo. (fem. Rma.) substantivo: subs.
reverendo/a: R. ; Rdo. (fem. Rda) ; subxuntivo: subx.
Rvdo. (fem. Rvda.) sufixo: suf.
revisado: rev. sumario: sum.
revista: rev. superficie: sup.
revolucións por minuto: r. p. m. superior: sup.
rexistro: rex. superlativo: superl.
rógase contestación: R. C. suplemento: suplem.
rúa: r/ suplente: supl.
suspenso/a: susp.
S
T
sábado: sáb.
salvo erro ou omisión: s. e. o. o. talón: t/, t.
san: S. tamén: t.
Santa Sé: S. S. tara: T.
santo: Sto. (fem. Sta.) técnico/a: técn.
sarxento: sxto. teléfono: tel. ; teléf. ; tfno.
sección: sec. telegrama: telegr.
secretaría: secr. televisión: tv.
secretario/a: secrt. tempo: t.
século: s. tenente: tte.
seguinte: seg. (plural ss.) testamento: testam.
sen lugar nin ano (de edición ou testemuña: test. ; testem.
impresión): s. l. n. a. testemuño: test. ; testem.
sen (indicación de) editorial: s. e tipografía: tip.
sen ano: s. a. titular: tit.
sen data: s. d. título: tít.
sen gastos: s. g. tomo: t.
sen número: s/n ; s. n. tradución: trad.
señor/a: Sr./Sra. tradutor/a: trad.
señoría: Sª transcrición: transcr.
sentenza: sen. transferencia: transf.

57
transitorio: trans. versus (latín, contra): vs.
tratado: trat. véxase: v.
travesa: trav. véxase ademais: v. a.
travesía: trav. véxase tamén: v. t.
tribunal: trib. vicealmirante: valmte.
triplicado: tripl. vide (latín, véxase): vid.
vide supra (latín, véxase arriba): v. s.
U visto: v/
visto e prace: v. e pr.
último: últ. viúvo/a: vvo. (fem. vva.)
unidade: ud. vocabulario: vocab.
universidade: univ. vocábulo: voc.
universitario/a: univ. vocativo: voc.
urbanización: urb. volto/a: vto. (fem. vta)
úsase: ú. volume: vol.
vostede: Vde. (plural Vdes.)
V vulgar: vulg.

valor: v/, v. W
variábel: var.
variante: var. water closet (ingl.: servizo): w. c.
varios autores: vv. aa.; VV. AA.
vencemento: venc. X
venres: ven.
verbi gratia (lat: por exemplo): v. g.; v. xaneiro: x. ; xan.
gr. xermánico: xerm.
verbo: v. xerundio: xer.
versaletas (letras): vers. xiro: x/, x.
versículo: vers. xoves: xv./x.
versión: vers. xudicial: xud.
versión orixinal: v. o. xullo: xll.
versión orixinal subtitulada: v. o. s. xurídico: xur.
verso: v.

2 A SIGLA

A sigla é o abreviamento dun sintagma. Polo seral trátase de nomes propios e

non de nomes comúns. Poden chegar a converterse nunha unidade nova que substitúe a
estrutura plena da que procede. Fan referencia a nomes de organismos políticos (ONU),
económicos (PIB), sociais (FAO), institucións (CCG), partidos políticos (BNG) e
sindicatos (CIG), sociedades (SGAE) e asociacións (ACIGU), ministerios,
departamentos, comisións, servizos, países (USA), documentos oficiais (NIF, DOG) etc.
Cada vez o seu uso esténdese a máis ámbitos de actuación.

As súas características son as seguintes:

• Só se emprega a primeira letra das palabras da forma plena.
• Non levan nin punto nin espazo intermedio.
• Non levan acento.

58
 • Non teñen forma de plural. Se queremos marcar o número botamos man
do artigo (*PEMES senón as PEME).
• Teñen o mesmo xénero ca a primeira palabra do sintagma pleno do que
proceden.
• Normalmente van en maiúsculas. En cambio, en minúsculas só van as
formas gramaticais (artigos, preposicións etc.) que formen parte da sigla.
• Sempre se escriben con letra redonda, aínda que a forma plema se grafe
con cursiva

2.1 Listaxe de siglas e acrónimos de uso común

A ACDC: Asociación de Consumidores

de Derivados del Cannabis
AAEE: Asociación de Autogeneradores (Asociación de Consumidores
de Energía Eléctrica (Asociación de Derivados do Cannabis)
de autoxeradores de Enerxía (España)
Eléctrica) (España) ACE: Allied Command in Europe
AAF: American Air Force (Forza Aérea (Mando Aliado en Europa)
Americana) (OTAN) || Asociación Colegial
AAM: Air-to-Air Missile (Mísil Aire- de Escritores (Asociación
Aire) colexial de Escritores) (España)
AAN: Asemblea do Atlántico Norte || Análise Custo-Eficacia
ABC: American Broadcasting ACEGA: Asociación de Celíacos de
Companies (Corporacións Galicia
Estadounidenses de ACI: Alianza Cooperativa Internacional
Radiodifusión) ACIGU: Asociación de Empresarios da
ABG: Asociación Bibliotecaria Galega Guarda
ABI: Application Binary Interface ACLANT: Allied Command Atlantic
(Interface Binaria de (Mando Aliado para o Atlántico)
Aplicación) (OTAN)
ABM: Antiballistic Missile (Mísil ACLI: Associazione Cristiana
Antibalístico) Lavoratori Italiani (Asociación
ABS: Antilock Braking System Cristiá de Traballadores
(Sistema Antiblocaxe de Freos) Italianos)
AC: Acción comunista (España) || ACMN: Alto Comisario para as
Acción Católica (España) Minorías Nacionais
ACAN: Agencia Centroamericana de ACNUR: Alto Comisionado das
Noticias (Axencia Nacións Unidas para os
Centroamericana de Noticias) Refuxiados [en inglés, UNHCR:
ACASA: Autopistas de Cataluña y United Nations High
Aragón, Sociedad Anónima Commissioner for Refugees]
(Autoestradas de Cataluña e ACOTES: Agrupación de
Aragón, Sociedade Anónima) Comerciantes de Santiago
(España) ACP: África-Caribe-Pacífico ||
ACCHAN: Allied Command Channel Asociación Católica de
(Mando Aliado para o Canal) Propagandistas (España) [antes,
(OTAN)

59
 ACNP: Asociación Católica Asociación Empresarial
Nacional de Propagandistas] Andaluza || Asociación Española
ACUDE: Asociación de Consumidores de Artroscopia (España) ||
y Usuarios de España Asociación Europea de
(Asociación de Consumidores e Abogados (Asociación Europea
Usuarios de España) de Avogados) (España)
ADA: Ayuda del Automovilista (Axuda AEA: Axencia Europea do Medio
do Automobilista) (España) Ambiente (European
ADC: Analog Digital Converter Environment Agency)
(Conversor Analóxico-Dixital) AEAT: Axencia Estatal de
ADE: Asociación de Diabéticos Administración Tributaria
ADEGA: Asociación para a Defensa (España)
Ecolóxica de Galicia AEB: Asociación Española de Banca
ADELF: Association des Écrivains en Privada
Langue Française (Asociación AEC: Atomic Energy Commission
de Escritores en Lingua (Comisión de Enerxía Atómica)
Francesa) (Francia) (EUA)
ADELPHA: Asociación para la AECA: Asociación Española de
Defensa Ecológica y del Contabilidade e Administración
Patrimonio Histórico-Artístico de Empresa || Asociación
(Asociación para a Defensa Española de Compañías Aéreas
Ecolóxica e do Patrimonio AECI: Axencia Española de
Histórico-Artístico) (España) Cooperación Internacional
ADENA: Asociación para la Defensa AEDE: Asociación de Editores de
de la Naturaleza (Asociación Diarios Españoles (Asociación
para a Defensa da Natureza) de Editores de Xornais
(España) Españois)
ADETO: Asociación de Empresarios AEDENAT: Asociación Ecoloxista de
de Tomiño. Defensa
ADEUS: Asociación Democrática de AEE: Administración Espacial Europea
Estudantes da Universidade de AEG: Allgameine Elektrizitäts
Santiago Gesellschaft [empresa de
ADL: Axencia de Desenvolvemento electrodomésticos de Alemaña
Local Occidental]
ADN: Ácido Desoxirribonucleico [en AEGA: Asociación Entomolóxica
inglés, DNA: Desoxyribonucleic Galega Luís Iglesias
Acid] || Allgemeine Deutscher AEGEE: Association des Etats
Nachrichtendienst (Servizo Généraux des Etudiants de
Xeral Alemán de Noticias) l’Europe (Asociación dos
ADP: Automatic Data Processing Estados Xerais dos Estudantes
(Proceso Automático de Datos) de Europa)
ADS: Asociación de Defensa Sanitaria AEIE: Agrupación Europea de Interese
(España) Económico
ADSL: Asymetric Digitqal Subscriber AELC: Véxase EFTA
Line (Liña de Subscrición AELG: Anuario de Estudos Literarios
Dixital Asimétrica) Galegos || Asociación de
AEA: Atomic Energy Authority Escritores en Lingua Galega
(Dirección para a Enerxía AELPL: Asociación Europea de
Atómica) || Automobilistas Lingüistas y Profesores de
Europeos Asociados || Lenguas (Asociación Europea

60
 de Lingüistas e Profesores de AFDLCZ: Alianza Forzas
Linguas) Democráticas para a Liberación
AEMA: Asociación Española de do Congo-Zaire
Medios Audiovisuales AFE: Asociación de Futbolistas
(Asociación Española de Medios Españoles (Asociación de
Audiovisuais) Futbolistas Españois)
AEME: Asociación de Emigrantes AFEE: Asociación de Facultades de
Marroquíes en España Ciencias Económicas y
(Asociación de Emigrantes Empresariales (Asociación de
Marroquís en España) Facultades de Ciencias
AENA: Aeropuertos Españoles y Económicas e Empresariais)
Navegación Aérea (Aeroportos (España)
Españois e Navegación Aérea) AFHQ: Allied Forces Headquarter
AENOR: Asociación Española de (Cuartel Xeral das Forzas
Normalización y Certificación Aliadas)
(Asociación Española de AFI: Asociación Fonética Internacional
Normalización e Certificación) || Alfabeto Fonético
AEORMA: Asociación Española para Internacional [en inglés IPA:
la Ordenación del Medio International Phonetic Alphabet]
Ambiente (Asociación Española AFL-CIO: American Federation of
para a Ordenación do Medio Labor and Congress of Industrial
Ambiente) Organizations (Federación
AEP: Asociación Española de Pediatría Americana do Traballo e
AEPSA: Acuerdo Económico para la Congreso de Organizacións
Protección Social Agraria Industriais) (EUA)
(Acordo Económico para a AFMED: Allied Forces Mediterranean
Protección Social Agraria) (Forzas Aliadas do
(España) Mediterráneo) (OTAN)
AES: Acuerdo Económico y Social AFNE: Allied Forces Northern Europe
(Acordo Económico e Social) (forzas Aliadas do Norte de
(España) Europa) (OTAN)
AET: Asociación Europea de AFNORTH: Allied Forces of North
Terminoloxía Europe (Forzas Aliadas do Norte
AETINAPE: Asociación Española de de Europa) (OTAN)
Titulados Náutico-Pesqueros AFP: Agence France-Presse (Axencia
(Asociación Española de Francia-Prensa)
Titulados Náutico-Pesqueiros) AFRO: Activos financeiros con
AEUE: Asociación de Editoriales retención en orixe
Universitarias Españolas AFSOUTH: Allied Forces Southern
(Asociación de Editoriais Europe (Forzas Aliadas do Sur
Universitarias Españolas) de Europa) (OTAN)
AFANIAS: Asociación de Familias con AGA: Asociación Galega de Apicultura
Niños y Adultos Subnormales || Avanced Graphic Adapter
(Asociación de Familias con (adaptador gráfico avanzado)
Nenos e Adultos Subnormais). AGAC: Asociación Galega para a
AFC: Véxase CAF Calidade
AFCENT: Allied Forces Central AGADAC: Asociación Galega de
Europe (Forzas Aliadas de Actividades Culturais
Europa Central) (OTAN) AGADEA: Asociación Galega de
Enfermos de Alzheimer

61
AGADEF: Asociación Galega de
Docentes de Educación Física
AGADER: Asociación Galega de
Desenvolvemento Rural
AGAL: Associaçom Galega da Língua
(Asociación Galega da Lingua)
AGAPI: Asociación Galega de
Produtoras Independentes
AGAV: Asociación Galega de Artistas
Audiovisuais
AGCE: Asociación Galega para a
Cultura e a Ecoloxía
AGCR: Asociación Galega de Ciencia
Rexional
AGFA: Aktiengesellschaft für
Anilinfabrikation [Fábrica de
Produtos Fotográficos
convertidas polo uso nunha
palabra común)
AGH: Asociación Galega
Historiadores
AGIP: Azienda Generale Italiana
Petroli (Empresa Xeral Italiana
de Petróleos)
AGPETAL: Asociación Galega de
Profesorado Especialista en
Técnicas de Audición
Linguaxe
AGX: Asociación Galega
Xermanista (USC)
AHU: Arquivo Histórico Universitario
AI: Amnistía Internacional
AIAF: Asociación de Intermediarios de
Activos Financeiros
AICBM: Anti-Intercontinental Ballistic
Missile (Antimísil
Intercontinental)
AICF: Acción Internacional Contra a
Fame
AID: véxase ODI
AIDA: Asociación para a Integración e
Desenvolvemento do Africano
AIE: Axencia Internacional da Enerxía
|| Axencia Industrial do Estado
AIEA: Véxase OIEA
AIEG: Asociación Internacional de
Estudos Galegos
AIESEC: Asociación Internacional de
Estudantes de Ciencias
Económicas e Empresariais
AIF: Asociación Internacional de
Fomento
AILLC: Associació Internacional de
Llengua i Literatura Catalanes
(Asociación Internacional de
Lingua e Literatura Catalás)
AINS: Administración Institucional de
Sanidad Nacional
(Administración Institucional de
Sanidade Nacional) (España)
AIRCENT: Allied Air Forces in
Central Europe (Forzas Aéreas
Aliadas en Europa Central)
(OTAN)
AISA: Axuda Integral Santiaguesa do
Alcohólico
AISN: Administración Institucional de
Sanidad Nacional
(Administración Institucional de
de Sanidade Nacional) (España)
AISS: Administración Institucional de
Servicios Socioprofesionales
(Administración Institucional de
Servizos Socioprofesionais)
(España) || Asociación
Internacional de Seguridade
e Social
AIU: Asociación Internacional de
de Universidades
ALADI: Asociación Latinoamericana
de Integración
ALALC: Asociación Latinoamericana
de Libre Comercio [en inglés.
LAFTA: Latin American Free
Trade Association]
ALCA: Área de Libre Comercio das
Américas
ALP: Activos en Mans do Público
ALU: Arithmetic and Logical Unit
(Unidade Aritmética e Lóxica)
AM: Amplitude Modulation
(Amplitude Modulada)
AME: Acordo Monetario Europeo [en
inglés: European Monetary
Agreement] || Asociación de
Mulleres Emprendedoras
AMELGA: Asociación de Músicos/as
en Lingua Galega
62
AMEX: American Express || American
Stock Exchange [bolsa dos
Estados Unidos]
AMI: Acordo Multirexional de
Investimentos || Acordo Marco
Interconfederal || Assembleia da
Mocidade Independentista
(Asemblea da Mocidade
Independentista)
AMIP: Acoro Monetario Intereuropeo
de Pagamentos [en inglés, IEPA:
Intra-European Payments
Agreement]
AMM: Antimissile Missile (Mísil
Antimísil)
AMPAS: Academy of Motion Pictures
Arts and Sciences (Academia de
Ciencias e Artes
Cinematográficas) (EUA)
AMS: Asociación de Mulleres para a
Saúde
ANA: Assembleia Nacional
Antimilitarista (Asemblea
Nacional Antimilitarista)
(Galicia)
ANABAM: Asociación Naturalista do
Baixo Miño
ANAFE: Asociación Nacional de
Árbitros de Fútbol Españoles
(Asociación Nacional de
Árbitros de Fútbol Españois)
ANASE: Asociación nacional de
Agentes de Seguros (Asociación
Nacional de Axentes de
Seguros) (España)
ANAVE: Asociación de Navieros
Españoles (Asociación de
Navieiros Españois)
ANC: African National Congress
(Congreso Nacional Africano)
(República de Suráfrica)
ANCOM: Andean Common Market
(Mercado Común Andino)
ANDA: Asociación Nacional para la
Defensa de los Animales
(Asociación Nacional para a
Defensa dos Animais)
ANECA: Agencia Nacional de
Evaluación de la Calidad y
Acreditación (Axencia Nacional
de Avaliación da Calidade e
Acreditación) (España)
ANFAC: Asociación Nacional de
Fabricantes de Automóviles y
Camiones (Asociación Nacional
de Fabricantes de Automóbiles e
Camións) (España)
ANIGP: Asociación Nacional de
Informadores Gráficos de Prensa
(España)
ANIS: Asociación Nacional de
Informadores de la Salud
(Asociación Nacional de
Informadores da Saúde)
(España)
ANOC: Asemblea Nacional de
Obxección de Consciencia
ANP: Algemeen Nederlands Persbureau
(Axencia de Prensa
Neerlandesa) (Países Baixos)
ANPA: Asociación de Nais e Pais de
Alumnos [en castelán AMPA:
Asociación de Madres y Padres
de Alumnos]
ANPE: Agence Nationale Pour
l’Emploi (Axencia Nacional de
Emprego) (Francia)
ANSA: Agenzia Nazionale Stampa
Associata (Axencia Nacional de
Prensa Asociada) (Italia)
ANSI: American National Standards
Institute (Instituto Americano de
Estandarización)
ANZUS: Australia-New Zealand-
United States (Australia-Nova
Zelandia- Estados Unidos)
AP: The Associated Press [axencia de
noticias norteamericana] ||
Alianza Popular
APA: Austria Presseagentur (Axencia
de Prensa Austríaca) || Véxase
ANPA
APCEA: Association Parlamentaire
pour la Coopération Euro-Arabe
(Asociación Parlamentaria pola
Cooperación Euro-Árabe
APD: Asociación para el Progreso de la
Dirección (Asociación para o
Progreso da Dirección) (España)
63
APDH: Asamblea Permanente por los ASA: Association of South-East Asia
Derechos Humanos (Asemblea (Asociación dos Países do
Permanente polos Dereitos Sudeste Asiático)
Humanos) (España) ASCII: American Standard Code for
APE: Asemblea Parlamentaria Europea Information Interchange
APEC: Asia-Pacific Economic (Código Estándar
Cooperation (Cooperación Norteamericano para o
Económica Asia-Pacífico) Intercambio da Información)
APETI: Asociación Profesional ASEAN: Association of South East
Española de Tradutores e Asian Nations (Asociación de
Intérpretes Nacións do Sueste Asiático)
API: Asociación da Prensa ASEF: Asia-Europe Foundation
Internacional (Bruxelas) || (Fundación Asia- Europa)
Axente da propiedade ASEM: Asia-Europe Meeting
inmobiliaria || Aplication (Encontro Asia Europa)
Program Interface (Interface de ASEPEYO: Asistencia Sanitaria
programación aplicacións) Económica para Empleados y
APLL: Asociación de Profesores de Obreros (Asistencia Sanitaria
Lingua e Literatura Económica para Empregados e
APN: Aguéntstvo Pecháti Nóvosti Obreiros) (España)
(Axencia de Prensa Nóvosti) ASESA: Asfaltos Españoles, Sociedad
(Rusia) Anónima (Asfaltos Españois,
APNL: Arquivo de Planificación e Sociedade Anónima)
Normalización Lingüística ASISA: Asistencia Sanitaria (compañía
APRA: Alianza Popular Revolucionaria privada)
Americana (Perú) ASL: Asociación de Gobernos Locais
APT: Arbitrage Pricing Theory ASM: air-to-surface missile (mísil aire-
(modelo de valoracións de terra)
activos mediante arbitraxe) ASPAS: Asociación de Pais de
ARAMCO: Arabian American Oil Alumnos Subnormais
Company (Compañía Árabe- AS-PG: Asociación Sócio-Pedagóxica
Americana de Petróleos) Galega
ARDE: Acción Repúblicana ASPLA: Asociación Sindical de Pilotos
Democrática Española de líneas Aéreas (Asociación
ARENA: Aliança de Renovaçao Sindical de Pilotos de Liñas
Nacional (Alianza de Aéreas) (España)
Renovación Nacional) (Brasil) || ASR: Véxase RAF
Alianza Republicana ASTANO: Astilleros y Talleres del
Nacionalista (O Salvador) Noroeste, Sociedad Anónima
ARESBANK: Banco Áraba Español (Estaleiros e Talleres do
[tamén BAE] Noroeste, Sociedade Anónima)
ARN: Ácido Ribonucleico [en inglés, (España)
RNA: Ribonucleic Acid] ASW: Anti-Submarine Warfare (Guerra
ARPA: Advanced Research Projects Antisubmarina)
Agency (Axencia de Proxectos AT: Administración Territorial ||
de Investigación Avanzados) Advanced Technology
(EUA) (Tecnoloxía Avanzada)
ARQ: Automatic Request (Solicitude AT&T: American Telephone and
Automática de Retransmisión) Telegraph [Compañía

64
 Norteamericana de Teléfonos e
Telégrafos]
ATBM: Anti-Tactical Balistic Missile
(Mísil Balístico Antitáctico)
ATESA: Autotransporte Turístico
Español, Sociedad Anónima
(Autotransporte Turístico
Español, Sociedade Anónima)
(España)
ATIC: Área de Tecnoloxías da
Información e Comunicacións
(USC)
ATLAS: Agencia de Televisión
Latinoamericana de servicios
(Axencia de Televisión
Latinoamericana de servizos)
ATM: Asynchronous Transfer Modo
(Modo de Transferencia
Asíncrona)
ATP: Asociación de Tenistas
Profesionales (Asociación de
Tenistas Profesionais)
ATR: Agrupación de Telespectadores y
Radioyentes (Agrupación de
Telespectadores e Radiooíntes)
(España)
ATS: Axudante Técnico Sanitario
AUCALSA: Autopistas Concesionaria
Astur-Leonesa, Sociedade
Anónima (Autoestradas
Concesionarias Astur-Leonesa,
Sociedade Anónima) (España)
AUDASA: Autopistas del Atlántico,
Sociedad Anónima
(Autoestradas do Atlántico,
Sociedade Anónima) (España)
AUE: Acta Única Europea
AUM: air-to-underwater missile (mísil
aire-submarino)
AVE: Alta Velocidad Española (Alta
Velocidade Española)
AVIACO: Aviación y Comercio,
Sociedad Anónima (Aviación e
Comercio, Sociedade Anónima)
(España)
AVIANCO: Aerovías Nacionales de
Colombia, Sociedad Anónima
(Aerovías Nacionais de
Colombia, Sociedade Anónima)
(Colombia)
AVIATECA: Aviación Guatemalteca
(Guatemala)
AVT: Asociación Víctimas del
Terrorismo (Asociación Vítimas
do Terrorismo)
AVV: Asociación de Veciños
AWACS: Airborne Warning and
Control System (Sistema de
Alerta e Control
Aerotransportado)
AWEPA: Association of Western
European Parlamentarians for
Africa (Asociación de
Parlamentarios da Europa
Occidental por África)
AWEPAA: Association of Western
European Parlamentarians for
Action agains Apartheid
(Asociación de Parlamentarios
da Europa Occidental pola
Acción contra o Apartheid)
AXE: Administración Xeral do Estado
B
B/L: Bill of Lading (Coñecemento de
Embarque)
BA: Banco Atlántico (España) || Bank
of America (EUA) || British
Airways (Liñas Aéreas
Británicas)
BAE: Véxase Aresbank
BALTAP: Baltic Allied Power (Mando
Aliado para o Báltico) (OTAN)
BAM: Baikalo-Amúrskaya Maguiptral
(liña ferroviaria Baikal-Amur)
(Rusia)
BANCOBAO: Banco de Bilbao
(España)
BANCRECO :Banco de Crédito a la
Construcción (Banco de Crédito
á Construción) (España)
BANDESCO: Banco de Desarrollo
Económico Español (Banco de
Desenvolvemento Económico
Español)
BANESTO: Banco Español de Crédito
(España)
BANIBAO: Banco Industrial de Bilbao
(España)
65
BANKIBER: Banco Ibérico (España) Desenvolvemento Económico
BANKINTER: Banco Intercontinental Español)
Español (España) BDG: Banco de Galicia (España)
BANKUNIÓN: Unión Industrial BE: Banco de España
Bancaria (España) BEI: Banco Europeo de Investimentos ||
BANSANDER: Banco Santander Banco de Expansión Industrial
(España) (España)
BASIC: Beginners All- Purpose BENELUX: Belgique, Netherlands,
Symbolic Instruction Code Luxembourg (Bélxica, Países
(Linguaxe de Programación de Baixos, Luxemburgo)
Programas de Tipo Xeral para BERD: Banco Europeo para a
Principiantes) Reconstrución e o
BBC: British Broadcasting Corporation Desenvolvemento
(Compañía Británica de BIC: Banco Internacional de Comercio
Radiodifusión) BID: Banco Interamericano do
BBS: Bulletin Board System (Sistema Desenvolvemento
de Comunicación Vía Módem BILEGA: Bibliografía Informatizada
entre Usuarios) da Lingua Galega
BBVA: Banco Bilbao Vizcaya BIOS: Basic Input Output System
Argentaria (Banco Bilbao (Sistema Básico de Entrada e
Biscaia Arxentaria) (España) Saída)
BCA: Banco de Crédito y Ahorro BIPS: billion of instructions per second
(Banco de Crédito e Aforro) (mil millóns de instrucións por
(España) segundo)
BCE: Banco Central Europeo BIRD: Banco Internacional de
BCI: Banco de Crédito Industrial Reconstrución e
BCN: Bancos Centrais Nacionais Desenvolvemento [é o nome do
BC-NET: Business Corporation Banco Mundial; en inglés,
Network (Rede de Cooperación IBRD: International Bank for
Mercantil Europea) Reconstruction and
BCPE: Baltic Sea Parliamentary Development]
Conference (Conferencia BIRF: Banco Internacional de
Parlamentaria dos Países do Mar Reconstrución e Fomento
Báltico) BIT: Binary Digit (Díxito Binario) ||
BCT: Banco Central Transatlántico Véxase OIT
(España) BLOB: Binary Large Objects (obxectos
BCU: British Commonwealth Union binarios longos)
(Union da Commonwealth BM: Banco Mundial || Bolsa de Madrid
Británica) BMW: Bayerische Motorenwerkw
BCW: Biological and Chemical (fábrica bávara de motores)
Weapons (armas biolóxicas e BN: Biblioteca Nacional
químicas) BNG: Bloque Nacionalista Galego
BD: Banco de depósitos (España) BNL: Banca Nazionale del Laboro
BDC: Banco del Comercio (Banco do (Banco Nacional do Traballo)
Comercio) (España) (Italia)
BDE: Banco de Datos para la BNPG: Bloque Nacional Popular
Educación (Banco de Datos para Galego (actualmente BNG)
a Educación) BOE: Boletín Oficial do Estado
BDEE: Banco de Desarrollo BOP: Boletín Oficial da Provincia
Económico Español (Banco de

66
BOPG: Boletín Oficial do Parlamento CAV: Constant angular velocity
Galego (velocidade angular constante)
BP: Banco Pastor CBE: Circular do Banco de España
BP: British Petroleum Company CBI: Confederation of British Industry
(Compañía de Petróleo (Confederación da Industria
Británica) Británica)
BPE: Banco Popular Español (España) CBS INCORPORATED: Columbia
BPI: Banco Popular Industrial (España) Broadcasting System (Cadea de
|| Banco de Pagamentos Radiotelevisión Columbia)
Internacionais CC: Coalición Canaria || Código Civil ||
BPME: Banco de la Pequeña y Código de Circulación || Comité
Mediana Empresa (Banco da Central || Corpo Consular
Pequena e Mediana Empresa) CCA: Confederación de Cajas de
(España) Ahorro (Confederación de
BPN: Banco de Promoción de Negocios Caixas de Aforro) (España) ||
(España) Compañía Cubana de Aviación
BPS: Bits Per Second (Bits Por CCAN: Consello de Cooperación do
Segundo) Atlántico Norte
BSCH: Banco Santander Central CCC: Consello de Cooperación
Hispano (España) Cultural (do Consello de
BT: British Telecom Europa, UE)
(Telecomunicacións británicas) CCE: Comisión de Comunidade
BUBA: Bundesbank (Banco Central de Europeas
Alemaña) CCEE: Comité de Cooperación
BUIT: Bureau de l’Union Económica Europea
Internationale De CCG: Consello da Cultura Galega
Télecommunications (Oficina da CCI: Centro Internacional da Infancia [
Unión Internacional de en inglés, ICC: International
Comunicacións) Children’s Centre] || Cámara de
BUP: Bacharelato Unificado Comercio Internacional [ en
Polivalente inglés, ICC: International
Chambar of Commerce]
C CCOO: Comisións Obreiras
CCRTV: Corporació Catalana de
CAD: Computer Aided Design (Deseño Radiotelevisió (Corporación
Asistido por Ordenador) Catalá de Radiotelevisión)
CAE: Comités Abertos de Escolas CD ROM: Compact Disc Read Only
CAF: Comités Abertos de Facultade Memory (Disco Compacto de
CAMPSA: Compañía Arrendataria del Memoria Só de Lectura)
Monopolio de Petróleos, CD: Compact Disc (disco compacto) ||
Sociedad Anónima (Compañía Club Deportivo || Corpo
Arrendataria do Monopolio de Diplomático
Petróleos, Sociedade Anónima) CDC: Convergència Democràtica de
(España) Catalunya (Converxencia
CASA: Construcciones Aeronáuticas, Democrática de Cataluña)
Sociedad Anónima CDE: Centro de Documentación
(Construcións Aeronáuticas, Europea
Sociedade Anónima) (España) CDE: Consello de Europa
CATV: Cable Televisión (Televisión CDG: Centro Dramático Galego
por Cable)

67
CDL: Colegio de Doctores y
Licenciados (Colexio de
Doutores e Licenciados)
(España)
CDN: Centro Dramático Nacional
(España)
CDR: Comité das Rexións (UE)
CDS: Centro Democrático Social
(España)
CDSG: Centro de Documentación
Sociolingüística de Galicia
CdT: Centristas de Tomiño
CE: Constitución española
CE: Comunidade Europea (agora UE) |
Comisión Europea (UE) ||
Consello de Europa (UE) ||
Constitución Española || Casa de
Europa (USC)
CEA: Centro de Estudos Avanzados
(USC) || Confederación Europea
de Agricultura || Comisionado
Europeo do Automóbil
CEAPA: Confederación Española de
Asociaciones de Padres de
Alumnos (Confederación
Española de Asociacións de Pais
de Alumnos) (España)
CEB: Council of Europe Developmet
Bank (Banco para o CEPAL: Comisión Económica para
Desenvolvemento do Consello
de Europa)
CEC: Confederación de Empresarios de
la Construcción (Confederación
de Empresarios da Construción)
(España)
CECA: Confederación Española de
Cajas de Ahorro (Confederación
Española de Caixas de Aforro)
CECE: Confederación Española de
Centros de Enseñanza
(Confederación Española de
Centros de Ensinanza)
CECU: Confederación Española de
Consumidores y Usuarios
(Confederación Española de
Consumidores e Usuarios)
CEDADE: Círculo Español de Amigos
de Europa
CEDRO: Centro Español de Derechos
Reprográficos (Centro Español
de Dereitos Reprográficos)
CEE: Comunidade Económica Europea
[ en inglés, EEC: European
Economic Community] ||
Comisión Económica para
Europa (ONU) [tamén CEPE] ||
Confederación Episcopal
Española || Centro de Estudos da
Enerxía
CEEA: Comunidade Europea da
Enerxía Atómica
CEG: Confederación de Empresarios
de Galicia
CEGASAL: Asociación Galega de
Centros Especiais de Emprego
sen Ánimo de Lucro
CEI: Comunidade de Estados
Independentes
CEIP: Centro de Educación de Infantil
e Primaria (España)
CELGA: Centro de Estudos da Lingua
e Cultura Galegas
CEOE: Confederación Española de
Organizaciones Empresariales
(Confederación Española de
Organizacións Empresariais)
América Latina (ONU) [en
inglés, ECLA: Economic
Commission for Latin America]
CEPE: Comisión Económica para
Europa (ONU) [tamén CEE]
CEPSA: Compañía Española de
Petróleos, Sociedad Anónima
(Compañía Española de
Petróleos, Sociedade Anónima)
CEPYME: Confederación Española de
la Pequeña y Mediana Empresa
(Confederación Española da
Pequena e da Mediana Empresa)
CERN: Conseil Européen pour la
Recherche Nucléaire
(Organización Europea para a
Investigación Nuclear)
CES: Confederación Europea de
Sindicatos || Consello
Económico e Social (España)
68
CESGA: Centro de Supercomputación CIME: Comité Intergobernamental
de Galicia para as Migracións Europeas [
CESID: Centro Superior de en inglés, ICEM:
Información de la Defensa Intergovernmental Comittee for
(Centro Español de Información European Migration]
da Defensa) (España) CINA: Comisión Internacional de
CETMAR: Centro Tecnolóxico do Mar Navegación Aérea
(Vigo) CIP: Centro de Investigación para a Paz
CEU: Centro de Estudios Universitarios || Club Internacional de Prensa
(Centro de Estudos (Madrid)
Universitarios) CIPM: Comité Intenational des Poids
CFC: Clorofluorcarbonatos et Mesures (Comité
CG: Coalición Galega Internacional de Pesos e
CGAC: Centro Galego de Arte Medidas)
Contemporánea CIRP: Centro de Investigacións
CGAI: Centro Galego de Artes da Lingüísticas e Literarias Ramón
Imaxe Piñeiro
CGPJ: Véxase CXPX CIS: Centro de Investigacións
CGRL: Consello Galego de Relacións Sociolóxicas
Laborais CISL: Confederación Internacional de
CGT: Confederación General del Sindicatos Libres
Trabajo (Confederadión Xeral CITT: Centro de Innovación e
do Traballo) Transferencia Tecnolóxica
CHUS: Complexo Hospitalario (USC)
Universitario de Santiago de CIU: Convergència i Unió
Compostela (Converxencia e Unión)
CIA: Central Intelligence Aggency CL: Credit Lyonnais
CICV: Comité Internacional da Cruz CLPG: Congreso Liberal Progresista
Vermella Galego
CIDE: Centro de Información e CMA: Consello Mundial da
Documentación Europea Alimentación
CIEMAT: Centro de Investigaciones CMI: Comité Marítimo Internacional
Energéticas Medioambientales y CMNL: Consello Municipal de
Tecnológicas (Centro de Normalización Lingüística
Investigacións Enerxéticas CMT: Comisión do Mercado das
Ambientais e Tecnolóxicas) Telecomunicacións ||
(Ministerio de Ciencia e Confédération Mondiale du
Tecnoloxía) Travail (Confederación Mundial
CIES: Centro de Investigación do Traballo)
Económica y Social (Centro de CNAE: Clasificación Nacional de
Investigación Económica e Actividades Económicas
Social) (España) || (España)
CIF: Código de Identificación Fiscal CNAG: Confederación Nacional de
CIG: Confederación Intersindical Agricultores y Ganaderos
Galega (Confederación Nacional de
CIMA: Comisión Interministerial de Labregos e Gandeiros)
Medio Ambiente (Comisión CNI: Centro Nacional de Inteligencia
Interministerial de Ambiente (Centro Nacional de
(España) Intelixencia) (España)

69
CNMV: Comisión Nacional del CRTVG: Compañía de Radio-
Mercado de Valores (Comisión Televisión de Galicia
Nacional do Mercado de CRUE: Conferencia de Rectores de las
Valores) (España) Universidades Españolas
CNN: Cable News Network (Cadea de (Conferencia de Reitores das
television por cable de noticias) Universidades Españolas)
(EUA) CS: Conseil de Sécurité (Consello de
CNP: Consello Nacional Palestino Seguridade) (ONU)
CNSE: Comisión Nacional do Sistema CSD: Consejo Superior de Deportes
Eléctrico (Consello Superior de Deportes)
CNT: Confederación Nacional de CSIC: Consejo Superior de
Trabajadores (Confederación Investigaciones Científicas
Nacional de Traballadores) (Consello Superior de
(España) || Confederación Investigacións Científicas)
Nacional do Traballo (España)
COAG: Colexio Oficial de Arquitectos CSIF: Confederación Sindical
de Galicia Independiente de Funcionarios
COAG: Colexio de Arquitectos de (Confederación Sindical
Galicia || Coordinadora de Independente de Funcionarios)
Organizaciones de Agricultores (España)
y Ganaderos (Coordinadora de CSN: Consejo de Seguridad Nuclear
organizacións de Labregos e (Consello de Seguridade
Gandeiros) (España) Nuclear) (España)
COE: Comité Olímpico Español CSP: Cuerpo Superior de Policía
COGAMI: Confederación Galega de (Corpo Superior de Policía)
Minusválidos (España)
COI: Comité Olímpico Internacional CTG: Confederación de Traballadores
COIE: Centro de Orientación e de Galicia
Información Estudiantil CTNE: Compañía de Teléfonos
CONCAPA: Confederación Católica de Nacional de España
Padres de Alumnos CTNL: Coordinadora de traballadores e
(Confederación Católica de Pais traballadoras pola normalización
de Alumnos) (España) lingüística
COPE: Cadena de Ondas Populares CTU: Contribución Territorial Urbana
Españolas (Cadea de Ondas CUT: Central Unitaria de Traballadores
Populares Españolas) CXG: Consello da Xuventude de
CORGA: Corpus de Referencia do Galicia
Galego Actual CXPX: Consello Xeral do Poder
COSAL: Comités de Solidariedade de Xudicial [en castelán, CGPJ:
Galicia Consejo General del Poder
COU: Curso de Orientación Judicial] (España)
Universitaria CXT: Confederación Xeral do Traballo
CPLP: Comunidade dos Países de CXTG: Confederación Xeral de
Lingua Portuguesa Traballadores Galegos da
CPU: Unidade Central de Proceso Natureza
CRPM: Conferencia de Regiones
Periféricas y Marítimas D
(Conferencia de Rexións
Periféricas e Marítimas) DAFO: Debilidades, Ameazas,
Fortalezas e Oportunidades

70
DAL: Data Acces Language (Linguaxe DYA: Detente y Ayuda (Detente e
de Acceso a Datos) Axuda) (España)
DB: Deutsche Bank (Banco de
Alemaña) E
DC: Democracia Cristiá
DCE: Documento de cualificación EA: Eusko Alkartasuna (Solidariedade
empresarial Vasca)
DCI: Denominación Común EAG: Estatuto de Autonomía de
Internacional (nome xenérico Galicia
dos fármacos) EAJ: Euzko Alderdi Jeltzailea [tamén
DEX: Dereitos Especiais de Xiro PNV: Partido Nacionalista
DGC: Dirección General de Catastro Vasco]
(Dirección Xeral de Catastro) EAU: Emiratos Árabes Unidos
(España) ECG: Electrocardiograma
DGS: Dirección General de Seguridad ECOFIN: Consello de Ministros de
(Dirección Xeral de Seguridade) Economía e Finanzas
[hoxe DSE: Dirección de la ECU: European currency unit (unidade
Seguridad del Estado (Dirección de conta europea)
da Seguridade do Estado)] EG: Esquerda Galega
(España) EGAP: Escola Galega de
DGT: Dirección General de Tráfico Administración Pública
(Dirección Xeral de Tráfico) EGPGC: Exército Guerrilleiro do Pobo
(España) Galego Ceibe
DI: Documento de Identidade EI: Estudantes Independentistas
DIU: Dispositivo Intrauterino (Galicia)
DLG: Departamento de Lingua Galega ELP: Exército de Liberación de
DM: Deutsche Mark (Marco Alemán) Palestina (OLP)
DNA: Véxase ADN EMT: Empresa Municipal de
DNI: Documento Nacional de Transportes
Identidade EMUVISSA: Empresa Municipal de
DO: Denominación de Orixe Vivenda e Solo, Sociedade
DOCE: Diario Oficial das Anónima (Santiago de
Comunidades Europeas Compostela)
DOCUP: Documento Único de EN: Esquerda Nacionalista
Programación (UE) ENAGAS: Empresa Nacional del Gas
DOG: Diario Oficial de Galicia (Empresa Nacional do Gas)
DRAE: Diccionario de la Real (España)
Academia Española (Dicionario ENDESA: Empresa Nacional de
da Real Academia Española) Electricidad, Sociedad Anónima
DRAG: Dicionario da Real Academia (Empresa Nacional de
Galega Electricidade, Sociedade
DSPG: Diario de Sesións do Anónima) (España)
Parlamento de Galicia ENL: Entidade Non Lucrativa || Equipo
DTP: Desktop Publishing (sistema de de Normalización Lingüística
autoedición) EN-M: Esquerda Nacionalista-
DVD: Disco de vídeo dixital Mocidade na Universidade
DXPL: Dirección Xeral de Política EPA: Enquisa de Poboación Activa
Lingüística ERC: Esquerra Republicana de
DXT: Dirección Xeral de Tráfico Catalunya (Esquerda
Republicana de Cataluña)

71
ERGA: Estudantes Revolucionários FAQ: Frequently Asked Question
Galegos (Preguntas Máis Comúns [ en
ESO: Educacion Secundaria Internet])
Obligatoria (Educación FAQL: Frequently Asked Question List
Secundaria Obrigatoria) (Listaxe de Preguntas Máis
(España) Comúns [en Internet])
ET: Exército de Terra FAX: Abreviación de Telefax, e este, á
ETA: Euskadi ta Askatasuna súa vez, de Telefacsímil
ETB: Euskal Telebista “sistema de transmisión de
ETD: estimated time of departure (hora documentos por liña telefónica”
estimada de partida) FBI: Federal Bureau of Investigation
ETR: estimated time of return (hora FCI: Fondo de Compensación
estimada de regreso) Interterritorial (España)
ETS: Escola Técnica Superor FE: Falange Española (Falanxe
ETT: Empresa de Traballo Temporal Española)
EU: Esquerda Unida FEA: Falange Española Auténtica
EUA: Estados Unidos de América [en (Falanxe Española Auténtica)
inglés, USA: United States of FEBAM: Federación de Empresarios
America) do Baixo Miño
EU-IU: Esquerda Unida-Izquierda FEDER: Fondo Europeo de
Unida Desenvolvemento Rexional
EURIBOR: Europe Interbank Offered (UE)
Rate (tipo europeo de oferta FEGAEX: Federación de Asociacións
interbancaria) de Empresarios Galegos no
EUROVISION: Unión Europea de Exterior
Radiodifusión FEI: Fonde Europeo de Investimentos
EUTELSAT: European FEMP: Federación Española de
Telecommunications Satellite Municipios y Provincias
Organization (Organización (Federación Española de
Europea de Telecomunicacións Municipios e Provincias)
por satélite) FENOSA: Fuerzas Eléctricas del
EXB: Educación Xeral Básica Noroeste, Sociedad Anónima
EXM: Estudo Xeral de Medios (Forzas Eléctricas do Noroeste,
EZLN: Ejército Zapatista de Liberación Sociedade Anónima) (España)
Nacional (Exército Zapatista de FEPROMICO: Federación Provincial
Liberación Nacional) (México) de Minusválidos Físicos da
Coruña
F FEUGA: Fundación Empresa
Universidade Galega
FADEMGA: Federación de FEVE: Ferrocarriles Españoles de Vía
Asociacións en favor das Estrecha (Ferrocarriles
Persoas con Atraso Mental de Españoles de Vía Estreita)
Galicia FEXDEGA: Fundación Feiras e
FAI: Federación Anarquista Ibérica Exposicións para o
FAO: Food and Agriculture Desenvolvemento de Galicia
Organization (Organización da FGAMP: Federación Galega de
Agricultura e da Alimentación) Municipios e Provincias
(ONU) FIAA: Fédération Internationale
d’Athletisme Amateur

72
 (Federación Internacional de
Atletismo Ameteur)
FIAT: Fabbrica Italiana Automobili
Torino (Fábrica Italiana de
Automóbiles de Turín)
FIBA: Fédération Internationale de
Basketball (Federación
Internacional de Baloncesto) ||
Fédération Internationale de
Boxe Amateur (Federación
Internacional de Boxeo
Amateur)
FIFA: Fédération Internationale de
Football Association
(Federación Internacional de
Futbol Asociación)
FIMO: Feira Internacional de Mostras
FINSA: Financiera Maderera, Sociedad
Anónima (Financeira
Madeireira, Sociedade
Anónima)
FIP: Plan de Formación e de Inserción
Profesional
FITUR: Feira Internacional de Turismo
FM: Frecuency Modulation (Frecuencia
Modulada)
FMI: Fondo Monetario Internacional
FNMT: Fábrica Nacional de Moneda y
Timbre (Fábrica Nacional de
Moeda e Timbre) (España)
FNU: Forces des Nations Unies (Forzas
das Nacións Unidas)
FOGASA: Fondo de Garantía Salarial
FOGGA: Fondo Galego de Garantía
Agraria || Fondo Internacional
das Nacións Unidas para a
Axuda á Infancia
FOP: Forzas da Orde Pública
FORCEM: Fundación para a GEO: Grupo Especial de Operacións
Formación Continua
FOREM: Fundación Formación e
Emprego de Galicia
FORGA: Fundación para a Orientación
Profesional, Emprego e GIS: Geographical Information System
Formación en Galicia
FORPA: Fondo de Ordenación e
Regulación de Produtos e Prezos
Agrarios
FP: Formación profesional
FPDLB: Frente Popular Democrático
para a Liberación de Palestina
FPE: Fondos de Promoción de
Emprego
FPG: Fronte Popular Galega
FPI: Formación de Persoal Investigador
FPLP: Frente Popular de Liberación de
Palestina
FPU: Formación de Profesorado
Universitario
FSCG: Fundación Secretariado General
Gitano (Fundación Secretariado
Xeral Xitano)
FSE: Fondo Social Europeo
FSIE: Federación de Sindicatos
Independentes de Ensinanza
FTP: File Transfer Protocol (Protocolo
de Transferencia de Arquivos)
FUCI: Fundación Universitaria para a
Cooperación Internacional
FUNDES: Fundación de Estudos de
Socioloxía
FUNDESCO: Fundación para o
Desenvolvemento da Función
Social das Comunicacións
G
GAEIG: Grande Área de Expansión
Industrial de Galicia
GAL: Grupos Antiterroristas de
Liberación
GALIX: Asociación Galega do Libro
Infantil e Xuvenil
GE: General Electric Company
(compañía eléctrica)
GEIE: Grupo Europeo de Interese
Económico
GESTAPO: Geheime Staatspolizei
(Policía Secreta do Estado Nazi)
GFIM: Grupo de Forzas
Intermultinacionais
(Sistema de Información
Xeográfica)
GOE: Grupo de Operacións Especiais
GP: Gran Premio || Grupo
Parlamentario
GPS: Galicia Socialista
73
GRAPO: Grupo de Resistencia IBI: Imposto sobre Bens Inmobles
Antifascista Primeiro de IBM: Instituto de Bioloxía Molecular ||
Outubro International Business Machines
GSM: Global System for Mobile Corporation (Sociedade
Communication (Sistema Global Internacional de Material
para as Comunicacións Móbiles) Electrónico)
IC: Iniciativa por Cataluña
H ICAA: Instituto de Cinematografía e
das Artes Audiovisuais
HE: Hidroeléctrica Española ICAC: Instituto de Contabilidade e
HF: High Frequency (Alta Frecuencia) Auditoría de Contas
HI-FI: High Fidelity (Alta Fidelidade) ICADE: Instituto Católico de Alta
HT: High Tension (Alta Tensión) Dirección de Empresas
HTML: Hypertext Markup Language ICAI: Instituto Católico de Artes e
(Linguaxe de Marcaxe de Industrias
Hipertexto) ICANN: Internet Corporation for
HTTP: Hypertext Transfer Protocol Assigned Names and Numbers
(Protocolo de Transferencia de (Corporación de Asignación de
Hipertexto) Nomes e Números de Internet)
ICE: Instituto de Ciencias da Educación
I ICEX: Instituto de Comercio Exterior
ICIA: International Credit Insurance
I+D: Investigación e desenvolvemento Association (Asociación
IAE: Imposto de Actividades Internacional de Seguros de
Económicas Crédito)
IAFEI: International Association of ICO: Instituto de Crédito Oficial
Financial Executives Institutes ICONA: Instituto de Conservación da
(Asociación Internacional de Natureza
Institutos de Directivos IDEGA: Instituto de Estudos e
Financeiros) Desenvolvemento de Galicia
IASC: International Accounting IDI: Institut de Droit International
Standards Committee (Comité (Instituto de Dereito
Internacional de Normas Internacional)
Contábeis) IDO: Instituto de Denominacións de
IATA: International Air Transport Orixe [dos viños españois]
Association (Asociación IE: Instituto de Empresa
Internacional do Transporte IEA: International Energy Agency
Aéreo) (Axencia Internacional da
IAXD: Impostos sobre Actos Xurídicos Enerxía)
Documentados IEAL: Instituto de Estudos da
IBADER: Instituto da Biodiversidade Administración Local
Agraria e o Desenvolvemento IECO: Instituto de Estimulación da
Rural Comunicación Oral
IBEC: International Basic Economic IEE: Instituto de Estudos Económicos
Cooperation (Cooperación IEF: Instituto de Estudos Fiscais
Económica Básica IEM: Instituto de Ensino Medio
Internacional) || International IEME: Instituto Español de Moeda
Bank for Economic Cooperation Estranxeira
(Banco Internacional para a IEO: Instituto Español de Oceanografía
Cooperación Económica) IES: Instituto de ensino secundario

74
IGAEM: Instituto Galego de Artes MOEN: Mozas de Esquerda
Escénicas e Musicais Nacionalista
ILG: Instituto da Lingua Galega MOMA: Museum of Modern Art
INDO: Instituto Nacional de (Museo de Arte Moderna) (Nova
Denominación de Orixe York)
INEF: Instituto Nacional de Educación MOPU: Ministerio de Obras Públicas e
Física Urbanismo
INEM: Instituto Nacional de Emprego MR: Marca Rexistrada
INSALUD: Instituto Nacional de Saúde MTAS: Ministerio de Traballo e
INSERSO: Instituto Nacional de Asuntos Sociais
Servicios Sociais MUFACE: Mutualidade Xeral de
INSS: Instituto Nacional da Seguridade Funcionarios Civís do Estado
Social MUNAT: Mutua Nacional de
INTERNET: Rede internacional de Autotransportes
comunicacións por ordenador MUNPAL: Mutualidade Nacional de
INTERPOL: Organización Previsión da Administración
Internacional de Policía Local
Criminal MUXEXU: Mutua Xeral Xudicial
IRA: Exército Republicano Irlandés
IRPF: Imposto sobre a renda das N
persoas físicas
ISBN: International Standard Book NASA: National Aeronautics and Space
Number Administration (Administración
ISO: Organización Internacional de Nacional de Aeronáutica e do
Estandarización Espacio)
ISSN: International Standard Serial NATO: Véxase OTAN
Number NBE-CPI: Norma Básica de
IU: Izquierda Unida Edificación-Condicións de
IVE: Imposto sobre o valor engadido Protección Contra Incendios
[nos edificios]
L NEG: Nova Escola Galega
NIF: Número de identificación fiscal
LOU: Lei de ordenación universitaria NOMIG: Normas ortográficas e
LOXSE: Lei orgánica xeral do sistema morfolóxicas do idioma galego
educativo NÓS-UP: Nós-Unidade Popular
NU: Véxase ONU
M
O
MDL: Movimento en Defessa da
Língua OBS: Obra Benéfica Social
MEC: Ministerio de Educación e OCAH: Oficina de Coordinación de
Cultura Asuntos Humanitarios
MIR: Médico/a Interno/a Residente OCAMM: Organización Común
MLIM: Movemento para a Liberación Africana, Malgaxe e Mauritania
e a Igualdade da Muller OCDE: Organización de Cooperación e
MNCT: Museo Nacional de Ciencia e Desenvolvemento Económico
Tecnoloxía OCM: Organización Común de
MNG: Mulleres Nacionalistas Galegas Mercados
MNL: A Mesa pola Normalización OCU: Organización de Consumidores e
Lingüística Usuarios

75
OD: Opus Dei OSCE: Organización para a Seguridade
ODIT: Oficina Delegada da Inspección e a Cooperación en Europa
do Traballo OSIX: Oficinas de Servizos Integrados
OEMA: Organización Europea de para a Xuventude
Medio Ambiente OTAN: Organización para o Tratado do
OGCM: Organización Galega de Atlántico Norte
Comunidades de Montes OVI: Obxecto voador identificado
OIC: Organización Internacional do OVNI: Obxecto voador non
Comercio identificado
OIT: Organización Internacional do
Traballo P
OLP: Organización para a Liberación
de Palestina PA: Partido Andalucista
OMC: Organización Mundial do PAC: Política Agraria Común
Comercio PADRE: Programa de Axuda á
OMI: Organización Marítima Declaración da Renda
Internacional PAI: Plan de Acción Inmediata
OMIC: Oficina Municipal de PAS: Persoal de Administración e
Información ao Consumidor Servizos
OMIX: Oficina Municipal de PASC: Partido Autonomista Socialista
Información Xuvenil de Canarias
OMNI: Obxecto Mariño non PASD: Partido Andaluz
Identificado Socialdemócrata
OMPI: Organización Mundial da PASOC: Partido de Acción Socialista
Propiedade Intelectual PC: Personal Computer
OMS: Organización Mundial da Saúde PCE: Partido Comunista de España
OMT: Organización Mundial do PCG: Partido Comunista Galego
Turismo PCOE: Partido Comunista Obreiro
ONCE: Organización Nacional de Español
Cegos Españois PCPE: Partido Comunista dos Pobos de
ONG: Organización non gobernamental España
ONT: Organización Nacional de PCU: Partido Comunista de
Transplantes Unificación
ONU: Organización das Nacións PCUS: Partido Comunista da Unión
Unidas Soviética
ONUDI: Organización da Nacións PDA: Personal Digital Assistant
Unidas para o Desenvolvemento (Asistente Dixital Persoal)
Industrial PDL: Partido Demócrata Liberal
OO: Organización Obreira PDP: Partido Demócrata Popular
OPA: Oferta Pública de Adquisicións PDR: Plan de Desenvolvemento
OPAEP: Organización de Países Rexional
Árabes Exportadores de Petróleo PE: Parlamento Europeo
OPEP: Organización de Países PEC: Pacto de Estabilidade e
Exportadores de Petróleo Crecemento
OPI: Organismo Público de PEME: Pequena e Mediana Empresa
Investigación PEN: Plan Enerxético Nacional
OPV: Oferta Pública de Venda PER: Plan de Emprego Rural
ORA: Operación de Regulación de [actualmente AEPSA]
Aparcadoiros PESC: Política Exterior e de
Seguridade Común

76
PESD: Política Europea Común de
Seguridade e Defensa
PG: Partido Galeguista
PI: Produto Interior
PIB: Produto Interior Bruto
PIC: Puntos de Información Cultural
PIDE: Policía Internacional e de Defesa
do Estado (Portugal)
[desaparecida]
PIE: Participación en Ingresos do
Estado
PIEE: Plataforma Independente de
Ciencias Económicas
Empresariais
PIN: Produto Interior Neto
PM: Policía Militar
PMA: Programa Mundial de Alimentos
PN: Patrimonio Nacional || Produto
Nacional
PNB: Produto Nacional Bruto
PND: Persoal Non Docente
PNG-PG: Partido Nacionalista Galego-
Partido Galeguista
PNL: Plan de Normalización
Lingüística
PNN: Produto Nacional Neto || Profesor
Non Numerario
PNUD: Programa das Nacións Unidas
para o Desenvolvemento
PNV: Partido Nacionalista Vasco
POG: Partido Obreiro Galego
POL: Programa Operativo Local
POUM: Partido Obreiro de Unificación
Marxista
PP: Partido Popular
PSC: Partit dels Socialistes de
Catalunya (Partido dos
Socialistas de Cataluña)
PSD: Partido Social Demócrata
(Portugal)
PSdeG-PSOE: Partido Socialista de
Galicia - Partido Socialista
Obreiro Español
PSdG: Partido Socialista de Galicia
PSG-EG: Partido Socialista Galego -
Esquerda Galega
PSOE: Partido Socialista Obreiro
Español
PSS: Prestación Social Substitutoria
PST: Partido Socialista dos
Traballadores
PSV: Plan Social de Vivenda
PVP: Prezo de Venda ao Público
PXC: Plan Xeral de Contabilidade
PXE: Presupostos Xerais do Estado
PXOM: Plan Xeral de Ordenación
Municipal
PXOU: Plan Xeral de Ordenación
Urbana
R
e
RACE: Real Automóbil Club de
España
RAE: Real Academia Española
RAG: Real Academia Galega
RBEL: Regulamento de Bens de
Entidades Locais
RCCL: Regulamento de Contratacións
das Corporacións Locais
RCE: Regulamento Xeral de Contratos
do Estado
RDA: República Democrática Alemá
RDU: Regulamento de Disciplina
Urbanística
REE: Rede Eléctrica de España
REF: Regulamento de Expropiación
Forzosa
RENFE: Rede Nacional de Ferrocarrís
Españois
RG: Radio Galega
RISGA: Renda de Integración Social de
Galicia
RNE: Radio Nacional de España
ROAC: Rexistro Oficial de Auditores
de Contas
RPC: Renda Per Cápita
RPE: Regulamento do Patrimonio do
Estado
RTVE: Radio Televisión Española
RTVG: Radio Televisión de Galicia
RU: Reino Unido
RXU: Regulamento de Xestión
Urbanística
S
SAD: Sociedade Anónima Deportiva
SAL: Sociedade Anónima Laboral
77
SAMEDI: Sociedade Anónima de SICAV: Sociedade de Investimento de
Mediación e Diñeiro Capital Variábel
SASEMAR Sociedade Estatal para o SIDA: Síndrome de Inmunodeficiencia
Salvamento e a Seguridade Adquirida [en inglés, AIDS:
Marítima Acquired Immune Deficiency
SBT: Sectores Básicos Syndrome]
Transformadores SIIN: Servizo de Información e
SCLV: Servizo de Compensación e Investigación Nacional
Liquidación de Valores SIM: Sociedade de Investimento
SECUS: Servizo de Comunicacións Mobiliario
SEDIC: Sociedade Española de SIMCAV: Sociedade de Investimento
Documentación e Información Mobiliario de Capital Variábel
Científica SIMO: Feira Internacional de
SEIN: Servizos Informáticos Informática, Multimedia e
SEM: Servizo Español do Maxisterio Comunicacións
SEMAF: Sindicato Español de SIP: Sociedade Interamericana de
Maquinistas de Ferrocarrís Prensa.
SENPA: Servizo Nacional de Produtos SNL: Servizo de Normalización
Agrarios Lingüística
SEOPAN: Asociación de Empresas de SXAE: Sociedade Xeral de Autores e
Obras Públicas de Ámbito Editores
Nacional SXE: Sociedade Xeolóxica de España
SEPES: Sociedade Estatal de SXPFTC: Secretaría Xeral de Política
Promoción e Equipamento do Fiscal Territorial e Comunitaria
Solo
SEPI: Sociedade Estatal de T
Participacións Industriais
SEPLA: Sindicato Español de Pilotos TC: Tribunal Constitucional
de Liñas Aéreas TS: Tribunal Supremo
SER: Sociedade Española de TSXG: Tribunal Superior de Xustiza de
Radiodifusión Galicia
SERCO: Servizo de Financiamento ao TVE: Televisión Española
Comprador TVG: Televisión de Galicia
SERCOBE: Servizo Técnico
Comercial de Construcións de U
Bens de Equipo
SEREM: Servizo de Rehabilitación de UCI: Unidade de Coidados Intensivos
Minusválidos UE: Unión Europea
SERGAS: Servizo Galego de Saúde UMAD: Unidade Municipal de
SGHN: Sociedade Galega de Historia Atención ao Drogodependente
Natural UMG: Unión da Mocidade Galega
SGR: Sociedade de Garantía Recíproca UNED: Universidade Nacional de
SGS: Sindicato Galego de Sanidade Educación a Distancia
SGTH: Sindicato Galego de UNESCO: Organización das Nacións
Traballadores da Hostalaría Unidas para a Educación, a
SGTM: Sindicato Galego de Ciencia e a Cultura
Traballadores do Mar UNICEF: United Nations Children’s
SIBE: Sistema de Interconexión Fund (Fondo das Nacións
Bolsista en España Unidas para a Infancia)
UPG: Unión do Povo Galego

78
USC: Universidade de Santiago de UV: Universidade de Vigo
Compostela UXT: Unión Xeral de Traballadores
USO: Unión Sindical Obreira

3 OS SÍMBOLOS

Os símbolos son unhas abreviacións establecidas por convención, que se

empregan fundamentalmente no mundo da ciencia e da técnica e instituídas por
organismos internacionais competentes no campo en que se empregan, coa finalidade de
facilitar o intercambio de información.

As súas características principais son as seguintes:

• Non levan nin punto nin barra final.
• Non admiten plural.
• En función das convencións internacionais escribirase en maiúscula ou
minúscula.
• Escríbense sempre con letra redonda.
• Os símbolos que estean formados pola reducción de máis dunha palabra
non edixan ningún espazo entre os seus constituíntes, aínda que si entre
unha cantidade e o sínbolo que a acompaña.

3.1 Listaxe de símbolos de uso común

$ : dólar Be : berilio
% : tanto por cento BGN : leva (moeda de Bulgaria)
€ : euro Bh : bohrio
£ : libra Bi : bismuto
¥ : ien Bk : berkelio
A : amperio BOB : boliviano (moeda de Bolivia)
a : área Bq : becquerel
Ac : actinio Br : bromo
Ag : prata BRL : real (moeda do Brasil)
Al : aluminio Bs : bolívar (moeda de Venezuela)
ALL : lek (moeda oficial de Albania) BSD : dólar das Bahamas
Am : americio BYR : rublo de Bielorrusia
Ar : argon BZD : dólar de Belice
ARS : peso arxentino C : carbono
As : arsénico C : culombio, coulomb
At : astato c : ciclo
at : atmosfera técnica c : centi-
atm : atmosfera CAD : dólar canadense
Au : ouro cal : caloría
B : bel Cd : cadmio
b : barn cd : candela
Ba : bario Ce : cerio
BAM : marco convertíbel Cf : californio
bar : bar cg : centígrado
BBD : dólar de Barbados CHF : franco de Suíza

79
Ci : curio (unidade de radioactividade) g : gramo
Cl : cloro Ga : galio
cl : centilitro GBP : libra esterlina
CLP : peso de Chile Gd : gadolinio
Cm : curio (elemento químico) Ge : xermanio
cm : centímetro gr : gran (unidade de peso)
cm2 : centímetro cadrado Gs : gauss
cm3 : centímetro cúbico GTQ : quetzal (moeda de Guatemala)
Co : cobalto Gy : gray
COP : peso de Colombio GYD : dólar da Guaiana
cps : ciclos por segundo H : henry // hidróxeno // hotel
Cr : cromo h : altura (do inglés height) // hora //
CRC : colón de Costa Rica hecto-
Cs : cesio Ha : hahnio
CSD : dinar serbio ha : hectárea
Cu : cobre He : helio
CUP : peso de Cuba Hf : hafnio
CV : cabalo de vapor Hg : mercurio
CZK : corona da República Checa hg : hectogramo
d : día hl : hectolitro
d : deci- hm : hectómetro
da : deca- HNL : lempira (moeda de Honduras)
dB : decibel Ho : holmio
dg : decigramo Hp : cabalo vapor (do inglés
DKK : coroa de Dinamarca horsepower)
dl : decilitro HRK : kuna (moeda de Croacia)
dm : decímetro Hs : hassio
DM : marco alemán HTG : gourde (moeda de Haití)
dm² : decímetro cadrado HUF : forinto (moeda de Hungría)
dm³ : decímetro cúbico Hz : hercio
DOP : peso da República Dominicana I : iodo
dyn : dina IMD : dólar xamaicano
DYP : disposio In : indio
E : leste in : polgada (do inglés inch, unidade de
E : exa- lonxitude)
EEK : coroa de Estonia Ir : iridio
Er : erbio ISK : coroa de Islandia
erg : erxio J : xulio
Es : einstenio K : kelvin // potasio
Eu : europio k : quilo-
eV : electrovolt kcal : quilocaloría
F : faradio // flúor // franco kg : quilogramo
f : femto- kHz : quilohercio
Fe : ferro kj : quiloxulio
FM : Frecuencia Modulada km : quilómetro
Fm : fermio km2 : quilómetro cadrado
Fr : francio // franklin km/h : quilómetro hora
ft : pé (do inglés foot unidade de Kr : cripton
lonxitude) Kv : kurchatovio
G : xiga- kV : quilovolt

80
kW : quilovatio NOK : coroa de Noruega
kW/h : quilovatio por hora Np : neptunio
L : lira O : Oeste // osíxeno
L ou l : litro O ou W : Oeste
La : lantano °C : grao centígrado
lb : libra (unidade de peso) Oe : oersted
Li : litio °F : grao Fahrenheit
lm : lumen Os : osmio
Lr : laurencio oz : onza
LTL : litas (moeda de Lituania) P : fósforo // poise
Lu : lutecio p- : pico-
LVL : lats (moeda de Letonia) P- : peta-
lx : lux Pa : Pascal // protactinio
M : mega- PAB : balboa (moeda de Panamá)
m : metro // mili- Pb : chumbo
m/s : metro por segundo pc : parsec
m² : metro cadrado Pd : paladio
m³ : metro cúbico PES/PEN : sol / novo sol (moeda de
MB : megabyte Perú)
mbar : milibar PHP : peso filipino (moeda de Filipinas)
Mc : megaciclo PLN : esloti (moeda de Polonia)
Md : mendelevio Pm : prometio
MDL : leu de Moldavia Po : polonio
Mg : magnesio Pr : praseodimio
mg : miligramo pt : pinta
MHz : megahercio Pt : platino
min : minuto Pu : plutonio
ml : mililitro PYG : guaraní (moeda de Paraguay)
mm : milímetro Qm : quintal métrico
Mn : manganeso R : roentgen
Mo : molibdeno r/m : revolucións por minuto
mol : mol r/s : revolucións por segundo
Mt : meitnerio Ra : radio
MTL : lira de Malta rad : radián
MW ou OM : Medium Wave, Onda Rb : rubidio
Media Re : renio
Mx : mdaxwell Rf : rutherfordio
MXP/MXN : peso mexicano / novo Rh : rhesus (‘factor sanguíneo’) // rodio
peso mexicano Rn : radon
n : nano- ROL/RON : leu (moeda de Romanía)
N : Newton // nitróxeno // norte Ru : rutenio
Na : sodio RUB : rublo (moeda de Rusia)
Nb : niobio s : segundo
Nd : neodimio S : Siemens // Sur // Xofre
Ne : neon Sb : antimonio
NE : Nordeste Sc : escandio
Ni : níquel Se : selenio
NIO : córdoba (moeda de Nicaragua) SE : sueste
No : nobelio SEK : coroa sueca (moeda de Suecia)
NO ou NW : Noroeste Sg : seaborxio

81
Si : silicio u : unidade atómica de masa unificada
SIT : tólar (moeda de Eslovenia) U : uranio
SKK : coroa eslovaca (moeda de UA : unidade astronómica
Eslovaquia) UAH : grivna (moeda de Ucrania)
Sm : samario USD : dólar de EE. UU.
Sn : estaño UYU : peso de Uruguai
SO ou SW : sudoeste V : vanadio // volt
sr : estereorradián VEB : bolívar (moeda de Venezuela)
Sr : estroncio W : volframio // watt
SRD : dólar de Surinam W/b : wéber
Sv : sievert W/h : watt por hora
SVC : colón salvadoreño (moeda do XAF : franco CFA (moeda de Guinea
Salvador) Ecuatorial e outros países
SW : Short Wave, Onda Curta africanos)
t : tonelada XCD : dólar do Caribe Oriental (moeda
T : tesla de Antigua e Barbuda,
T- : tera- Dominica, Granada, San
Ta : tantalio Cristóbal e Nieves, Santa Lucía,
Tb : terbio San Vicente e as Granadinas)
Tc : tecnecio Xe : xenon
Te : telurio Y : itrio
tex : tex Yb : iterbio
Th : torio yd : iarda
Ti : titanio Zn : cinc ou zinc
Tl : talio Zr : circonio ou zirconio
Tm : tulio Ω : ohm
TRL/TRY : lira / nova lira de Turquía
TTD : dólar de Trinidade e Tobago

82
X LOCUCIÓNS LATINAS

As locucións latinas son expresións que se empregan en galego cun significado

moi próximo ao que tiña orixinariamente en latín. Algunhas destas locucións úsanse
como sentenzas ou ou proverbios que expresan un consello ou unha experiencia vital.
Non obstante, todas elas as hai que grafar en cursiva.

A Ad calendas graecas: para as calendas

A contrariis: pola contra.
A contrario sensu: pola razón contraria,
en sentido contrario.
A fortiori: con máis razón, por maioría
de razón.
A lite: relativo ao proceso.
A nativitate: de nacemento
A pari: á par (dise do argumento
fundado en razóns de semellanza
e de igualdade entre o feito
proposto e o que se conclúe del.
A posteriori: polo que vén despois, pola
experiencia.
A potiori: de maior valor, máis
importante, mellor, preferible.
A priori: polo que precede (dise dos
coñecementos que son
independentes da experiencia).
A quo: do cal.
A simili: por semellanza.
Ab absurdo: por absurdo.
Ab æterno: dende a eternidade, que non
ten principio nin fin (atribúeselle
o sentido de permanente ou que
dura moito tempo).
Ab imo pectore: dende o fondo do
corazón.
Ab intestato: sen testamento.
Ab nitio: dende o principio.
Absit: fóra, apártate, Deus me libre (con
el exprésase o desexo de que
algunha cousa estea ou vaia
lonxe de quen fala ou de que
Deus o libre dela).
Accésit: aplícase á recompensa inferior
inmediata ao premio en certames
científicos, literarios ou
artísticos os premios accésit.
Acta non verba: feitos e non só
palabras.
gregas, nunca.
Ad cautelam: por cautela, por
precaución.
Ad eundem gradum: ao mesmo grado.
Ad eventum: eventualmente.
Ad exemplum: como exemplo.
Ad extra: para fóra (dise da actitude que
asume quen só fala para o
público).
Ad hoc: para isto.
Ad infinitum: ata o infinito.
Ad interim: de maneira interina.
Ad libitum: ao agrado.
Ad litem: para o xuízo.
Ad litteram: á letra, literalmente,
conforme ao sentido estrito do
texto.
Ad nauseam: ata a repugnancia.
Ad usum: segundo o costume ou uso.
Ad valorem: segundo o valor.
Addendum: o que debe engadirse
(trátase das notas adicionais ao
final dunha obra; en plural os
addenda).
Adversus: contra, cara a.
Alea iacta est: a sorte esta botada.
Aliud pro alio: unha cousa por outra.
Alma mater: nai nutricia, a
universidade.
Alter ego: outro eu.
Altius non tollendi: non construír máis
aló de certa altura.
Animo domini: con intención de
propietario.
Animo donandi: con vontade de doar.
Animo iniurandi: con intención de
inxuriar.
Animo lucri faciendi: con intención de
lucro.
Animo novandi: coa vontade de innovar.

83
Animus adiuvandi: coa intención de
axudar.
Animus confidenti: ánimo de confesar.
Animus contrahendi: coa intención de
contratar.
Animus corrigendi: coa intención de
defender.
Animus delinquendi: coa intención de
delinquir.
Animus difamandi: coa intención de
difamar.
Animus donandi: ánimo de doar.
Animus fraudandi: coa intención de
defraudar.
Animus furandi: coa intención de
roubar.
Animus habendi: coa intención de ter.
Animus iniuriandi: ánimo de inxuriar.
Animus iocandi: coa intención de
divertirse.
Animus lucrandi: ánimo de lucro.
Animus necandi: ánimo de matar.
Ante factum: ante o feito.
Ante merídiem: antes do mediodía.
Apertis verbis: con palabras
terminantes.
Argumentum: argumento; razón que se
aduce en favor de algo.
Argumentum a contrario: argumento
por oposición.
Argumentum a fortiori: argumento por
razón máis forte.
Argumentum a posteriori: argumento de
acordo coas consecuencias.
Argumentum a simili: por semellanza.
Argumentum ad absurdum: argumento
absurdo.
Auctoritate: coa autoridade de.
Axis mundi: eixe ou centro do mundo; o
que se considera o centro de
algo, arredor do que vira todo o
demais.
B Culpa in comitendo: neglixencia no
Benefactum: boa acción, beneficio, ben
que se fai ou se recibe.
Bis: dúas veces.
Bona fide: boa fe.
Bona fides semper præsumitur, nisi
mala adesse probetur: a boa fe
sempre se supón, se non se
proba que houbo mala fe.
Breviloquens: concisión; brevidade no
modo de expresar os conceptos.
Breviloquentis: de poucas palabras.
C
Cætera desunt: o resto falta (utilízase
para indicar que a parte restante
dun manuscrito non existe).
Captatio benevolentiæ: captar a
simpatía.
Carpe diem: vive o día, aproveita o día
presente.
Casus belli: caso de guerra.
Causa obligationis: motivo de obriga.
Circa: preto de, ao redor de,
aproximadamente.
Cogito, ergo sum: penso, logo existo.
Cognita causa: con coñecemento de
causa.
Compendium: compendio (resumo en
grao sumo selecto dunha obra).
Condicio sine qua non: condición sen a
cal non é posible, condición
inescusable.
Confer: compárese.
Consensus: asenso, consentimento.
Contra naturam: contrariamente á
natureza.
Contradictio in terminis: contradición
nos termos (dise dun argumento
que padece de contradicións
internas).
Coram loqui: en presenza dunha persoa,
falar cara a cara.
Coram populo: en público (amosarse en
público na presenza de todos).
Corpus delicti: corpo do delito.
Culmen: culminación, cume, apoxeo.
xeito de actuar.
Culpa in contrahendo: culpa
precontractual.
Culpa in contrahendo: neglixencia ao
contratar.
84
Culpa in custodiendo: neglixencia na
garda.
Culpa in eligendo: neglixencia na
elección.
Culpa in omittendo: neglixencia na
omisión.
Culpa in vigilando: neglixencia na
vixilancia.
Culpa lata: neglixencia grave.
Culpa levis: neglixencia leve.
Cum laude: con honras.
Curriculum vitæ: historial persoal,
académico, profesional e de
méritos dunha persoa.
D Erga omnes: contra todos, respecto de
De cuius: daquel, de quen.
De facto: de feito.
De iure: de dereito.
De lege ferenda: en tanto se refire a
unha lei a ditarse (alúdese á lei,
pero non tal como é, senón como
debería ser).
De lege lata: en tanto se refire a unha
lei en vixencia.
De visu: por velo.
Decipi non censetur qui scit se decipi:
non pode considerarse enganado
quen sabe que o está.
Decursus honorum: carreira de honras.
Dei gratia: a Deus grazas.
Delirium tremens: delirio con axitación
provocado polo abuso de
bebidas alcohólicas.
Desideratum: o máis digno de ser
apetecido (en plural é
desiderata).
Deus ex machina: Deus dende a
máquina.
Dicere ab reo: falar en favor do reo.
Dictum: dito; concepto sentencioso.
Dies ad quem: termo dun prazo (sinala
o día final do prazo).
Dies utiles: días hábiles.
Divide et impera: divide e vencerás.
Dixi: dixen (úsase como fórmula final
dun discurso ou para indicar que
non se altera o que se dixo ou
resolveu).
Do ut des: dou para que deas.
Doctus cum libro: sabio co libro (dise
das persoas que son incapaces de
pensaren por si mesmas, buscan
as ideas nas obras alleas).
Dubito ergo cogito, cogito ergo sum:
dubido logo penso, penso logo
existo.
Dura lex sed lex: a lei é dura pero é a
lei.
E
Ego: eu, o ser espiritual do ser humano,
a mente.
todo.
Ergo: polo tanto, logo, por conseguinte.
Errare humanum est: errar é humano.
Et cætera: e o resto, e o demais,
etcétera.
Et sequentes: e os seguinte.
Et sequentia: o que segue, o seguinte.
Ex abrupto: arrebatadamente, de
improviso.
Ex æquo: con igual mérito, por igual,
con igualdade.
Ex animo: sinceramente, sen reservas,
de bo grado.
Ex cathedra: desde a cátedra.
Ex contractu: por contrato.
Ex gratia: designa un pagamento feito
como favor.
Ex lege: de acordo coa lei, segundo a
lei, conforme o establecido.
Ex lege: da lei, segundo a lei.
Ex libris: dos libros.
Ex nihilo: de nada.
Ex officio: de oficio, oficialmente.
Ex pari: de igual a igual.
Ex professo: a propósito, con particular
intención.
Ex propio iure: por dereito propio.
Ex tunc: desde entón.
Exceptio firmat regulam: a excepción
confirma a regra.
Exceptio mali processus: excepción de
neglixente defensa.
Exceptio veritatis: excepción da
verdade.
85
Exempli gratia: por exemplo.
Extra legem: fóra da lei.
Extra muros: fóra da cidade ou en
lugares non poboados.
Extra tempora: fóra de tempo.
F agora mesmo.
Factotum: suxeito que desempeña todos
os mesteres.
Favor libertatis: en favor da liberdade.
Fiat: Fágase, visto e prace,
consentimento ou mandato para
que unha cousa teña efecto.
Fluctuat nec mergitur: flota sen
afundirse.
Fortuna non addit sapientiam: a fortuna
non dá a sabedoría.
Fumus boni iuris: aparencia de bo
dereito.
G abreviatura é ibíd).
Grosso modo: dun modo imperfecto ou
superficial, por riba, máis ou
menos, resumidamente,
aproximadamente.
H Imprimatur: licenza para imprimir.
Habeas corpus: que teñamos o corpo
(dereito de todo detido a
comparecer perante un xuíz,
quen deberá resolver sobre a
legalidade da súa detención).
Habeas data: que teñamos os datos
(dereito de toda persoa, dentro
do marco dun proceso
constitucional a tomar
coñecemento persoal dos datos a
ela referidos e da súa finalidade,
que consten en rexistros ou
bancos de datos públicos, ou os
privados destinados a prover
informes, e en caso de falsidade
ou discriminación, para esixir a
supresión, rectificación,
confidencialidade ou
actualización daqueles).
Habemus confitentem reum: temos un
acusado que confesa (dise da
acusación con fundamento só en
aspectos parciais da confesión
do reo).
Hic et nunc: aquí e agora, decontado,
Homo homini lupus: o home é un lobo
para o home.
Homo splendidus: persoa distinguida,
ilustre, insigne.
Honoris causa: por causa de honra, a
título honorífico.
Horror vacui: medo ao baleiro.
I
Ianuæ clausum: a portas pechadas, sen
asistencia do público,
reservadamente.
Ibidem: aí mesmo, no mesmo lugar (a
Id est: isto é (a abreviatura é i. e.).
Idem: o mesmo, a mesma cousa (a
abreviatura é íd).
Ignorantia legis neminem excusat: a
ignorancia da lei a ninguén
escusa.
Improba verba: palabra detestable,
abominable.
Improbus litigator: litigante temerario.
In absentia: en ausencia.
In abstracto: en abstracto.
In aeternum: para sempre.
In albis: en branco, sen comprender o
que se oe.
In ambiguo: en ambigüidade; confuso.
In articulo mortis: na hora da morte.
In crescendo: en aumento, en
desenvolvemento.
In dubiis favorabilior par est eligenda:
na dúbida deberá elixirse o máis
favorable á parte.
In dubiis, abstine: na dúbida, abstente.
In dubio: na dúbida.
In dubio magis contra fiscum est
respondendum: en caso de
dúbida deberá decidirse en
contra do fisco.
86
In dubio pro reo: na dúbida a favor do
reo.
In extenso: por extenso, detalladamente,
en toda a súa extensión.
In extremis: no último momento, nas
últimas, en transo de morte.
In fieri: emprégase para designar aquilo
que está por facer.
In fine: ao final.
In fraganti: no mesmo momento, no
instante, na allada (sorprendido
no mesmo momento que se está
cometendo o delito).
In illo tempore: naquela época.
In media res: na metade, no medio.
In medio stat virtus: a virtude esta no
medio, e afastada dos extremos.
In memoriam: en memoria de.
In partibus infidelium: co título dun
cargo que non exerce.
In péctore: no peito, no pensamento
In promptu: de repente, de maneira non
deliberada.
In propria persona: na súa propia
persoa.
In situ: no sitio, no propio lugar.
In solidum: en total, de maneira total,
polo todo.
In terminis: en último lugar, en última
instancia.
In utroque iure: nun e outro dereito
(úsase para expresar que alguén
é graduado nos dous dereitos,
civil e canónico).
In vitro: no laboratorio
Index: índice, catálogo.
Inter nos: entre nós.
Inter vivos: entre vivos.
Interposita persona: persoa interposta,
home de palla.
Interpretatio latu sensu: interpretación
en sentido amplo.
Interregnum: interregno.
Ipso facto: polo feito mesmo, no acto,
agora mesmo, inmediatamente.
Ipso iure: polo mesmo dereito.
Item: igualmente, tamén.
Iusto pretio: por prezo xusto.
L
Lapsus: erro.
Lapsus cálami: erro da pluma (ao
escribir).
Lapsus carnis: lapso da carne.
Lapsus linguæ: erro de lingua (ao falar).
Lapsus memoriae: lapso da memoria,
esquecemento momentáneo.
Lato sensu: en sentido amplo.
Legendum: debe lerse (úsase para
indicar como se debe ler un
texto).
Lex non scripta: refírese á lei natural,
que é a verdade gravada no
corazón de todo ser humano e
integra o dereito natural.
Libera arbitrium: libre arbitrio, libre
albedrío.
M
Magister dixit: díxoo o mestre (dise dun
argumento que non admite
réplica).
Manu longa: coa man longa.
Mare magnum: multitude confusa de
cousas.
Manu militari: por man militar.
Mens sana in corpore sano: mente sa en
corpo san.
Metu publicæ potestatis: temor
suscitado pola autoridade.
Modus operandi: modo de actuar, ou de
facer.
Modus vivendi: modo de vivir.
Motu proprio: por propia iniciativa.
Mutatis mutandis: cambiando o que se
deba cambiar; cos cambios
necesarios.
N
Ne varietur: para que non cambie nada
(aplícase a quen, en realidade e
pese ás súas promesas, non
quere cambiar nada do
establecido).
Nemine discrepante: por unanimidade.
87
Neminem lædit qui suo iure utitur:
ninguén fai dano por exercer o
seu dereito.
Nemo censetur ignorare legem: a
ignorancia da lei non exime do
seu cumprimento.
Nemo gratis mendax: ninguén é
mentireiro gratuitamente.
Nequaquam: non, de ningún xeito
(Úsase para afirmar un non
rotundo).
Nihil ad rem: nada á cousa.
Nihil medium: non hai termo medio.
Nihil novi sub soli: non hai cousa nova
so o sol.
Nihil obstant: nada obsta, nada empece.
Nihil obstat: non hai obxección, nada
obsta.
Nihil pretiosus tempore: nada hai máis
precioso que o tempo.
Non grata: non benvida.
Non plus ultra: o que non se pode
superar.
Nosce te ipsum: coñécete a ti mesmo.
Numerus clausus: número pechado.
O
Ope legis: por obra da lei.
Opere citato: obra citada ( a súa
abreviatura é op. cit.).
P para citar un autor textualmente
Panem et circenses: pan e circo.
Paradigma: exemplar.
Peccata minuta: erro, falta ou pecado
leve.
Per accidents: accidentalmente.
Per capita: por cabeza, por persoa, por
habitante.
Per fas e per nefas: polas boas e polas
malas.
Per sæcula: para sempre.
Per saecula saeculorum: por sempre
eternamente, polos séculos dos
séculos.
Per se: por si mesmo.
Persona non grata: persoa mal vista,
non grata.
Post meridiem: despois do mediodía,
pola tarde.
Post mortem: despois da morte.
Post scriptum: posdata, o que se engade
a unha carta xa concluída e
asinada.
Prima facie: a primeira vista.
Primus inter pares: primeiro entre os
iguais.
Pro domo sua: en prol da propia causa
ou do seu propio proveito.
Pro rata: en proporción.
Propio nomine: no seu propio nome.
Q
Quid pro quo: unha cousa pola outra.
Quorum: número necesario.
R
Rara avis: moi raro.
Res non verba: feitos, non palabras.
Res nullius: cousa de ninguén, sen dono.
S
Si bis pacem, para bellum: se queres a
paz, prepara a guerra.
Sic: así, tal cal (úsase entre parénteses
ou para reflectir unha
transcrición fiel, aínda que o
orixinal estea errado).
Sine die: sen data fixa, sen día, adiado
indefinidamente.
Sine qua non: condición sen a cal non.
Statu quo: no estado que, o estado en
que están as cousas.
Stricto sensu: en sentido estrito.
Sub iudice: pendente de resolución.
Sui generis: da súa especie, do seu
propio xénero, especial, peculiar.
T
Tempus fugit: o tempo voa.
88
 U Vale: deséxoche saúde (fórmula antiga
de despedida nas cartas).
Urbi et orbi: á cidade e ao mundo. Velis nolis: queiras ou non queiras.
Ut infra: como abaixo (se di). Verba volant, scripta manent: as
Ut supra: como arriba (se dixo ou está palabras voan, o escrito permanece.
escrito). Verbi gratia: por exemplo.
Verbum pro verbo: palabra por palabra.
V Vide: véxase.
Viva voce: de viva voz, verbalmente.
Vade retro: retrocede. Vox populi: voz do pobo, do dominio
Vae victis: ai dos vencidos! público.

89
XI PREFIXOS E SUFIXOS
1 PREFIXOS
1.1 Algúns prefixos de orixe latina
a-, ad- proximidade, dirección,
tendencia: achegar, asaltar,
asentar
ab-, abs- afastamento / orixe: abxurar /
aborixe
acanto- espiña: acantocéfalo
anglo- inglés: anglicano
ante-, ant- anterior: anteollos,
anteproxecto
austro- meridional: austral
avi- ave: avícola
bi-, bis- dous, dúas veces: bisavó,
bilingüe
brevi- breve: breviario
calci- cal, calcio: calcificación
calori- calor: calorífico
case- queixo: caseificar
caudi- cola: caudado
cauli- talo: caulinar
circum- ao redor: circunnavegar
cis- alén de: cisalpino
co-, com-, con- compañía, participación:
cooperación, comprobar,
convencer
coli- intestino groso: colite
contra- oposto: contradicir
cruci- cruz: crucifixión
de- modificación, de máis a menos ou
de arriba a abaixo: deformar,
decaer, decrecer
deci- décima parte: decímetro
décimo- dez: decimoquinto
denti- dente: dentífrico
des- negación, privación / fóra de /
intensidade: desabotoar,
desherdar / descentrado /
desvivirse
di- oposición: disentir
dis- separación / negación: disgregar /
discontinuo
duo- dous: duodécimo
en-, em- movemento para dentro:
embarcar, encausar
ex- fóra de / intensidade / que foi e xa
non é: excéntrico / exaltar / ex-
alumno
extra- fóra de: extraordinario
fármaco- medicamento: farmacoloxía
gracili- delgado: gracilifoliado
greco- grego: grecolatino
hispano- español: hispanoamericano
in-, im-, i- negación ou privación:
incivil, impaciente, ilegal
infra- inferioridade, debaixo de:
infravalorado, infraestrutura
inter- no medio: interurbano
intra- dentro: intravenoso
intro- dentro: intrometido
lapide- pedra: lapidar
lati- lonxe: latifundio
laxi- frouxo: laxitude
lepori- lebre: leporino
linfo- auga: linfático
linguo- lingua: linguodental
magni- grande: magnicidio
mani- man: manicura
mili- milésimo: milímetro
moto- motor: motonave
multi- moito: multifunción
musico- música: musicólogo
olivi- oliveira: olivicultura
omni- todo: omnipresente
peni- case: península
petro-, petri- pedra: petróglifo,
petrificar
per- intensidade: perdurar
pluvio- chuvia: pluviómetro
pos-, post- posterioridade: posguerra,
postelectoral
pre- anterioridade: prerrománico
pro- en lugar de / negación /
publicación / fóra de / diante de /
continuación: pronome /
proscribir / proclamar / profano
/ propoñer / promover
90
re- repetición / intensidade / cara a atrás
/ contra: rearmar / reafirmar /
recuar / repeler
retro- cara a atrás: retrovisor
sacaro- azucre: sacáridos
semi- metade / parcialmente:
semicircunferencia /
semiautomático
sex- sexto: sesaxenario
sexti- sexto: sextuplicar
sinistro- esquerdo: sinistrocardia
so- debaixo de: soportal
sobre- por riba de / exceso: sobrevoar /
sobrealimentación
sub-, su- debaixo / secundario:
subterráneo / subafluente
1.2 Algúns prefixos de orixe grega
a- privación, negación: amorfo,
asimétrico
acro- alto: acrópole
aero- aire: aeródromo
agro- campo: agrónomo
alo- outro: alófono
ana- contra / semellanza / distinción:
anacronismo / analoxía / análise
andro- home, masculino:
androcentrismo
anemo- vento: anemómetro
anfi- a ambos lados: anfiteatro
anti- contra, oposición: antibiótico,
antinéboa
antropo- ser humano: antropófago
apo- afastamento, fóra de: apostatar,
apoloxía
arce- xefe, superioridade: arcebispo
aritmo- número: aritmética
arqueo- antigo: arqueoloxía
arqui- primacía, superioridade, orixe:
arquidiocese, arquiduque,
arquivo
astro- estrela: astroloxía
auto- propio / independente:
autobiografía / automóbil
baro- pesadez, gravidade: barómetro
biblio- libro: biblioteca
bio- vida: biodiversidade
braqui- curto: braquicéfalo
cali- belo: caligrafía
supra- arriba, máis aló: supranacional
taxi- taxa: taxación
trans- a través de / ao outro lado /
cambio: transiberiano /
transbordador / transfigurar
tri- tres: triángulo
turbo- turbina: turborreactor
ultra- máis alá / exceso: ultramar /
ultracorrección
valvi- valva: valviforme
vermi- verme: vermífugo
vice- substitución: vicecónsul
vini- viño: vinicultor
vite- vide: viticultura
xenito- xeración: xenitor
xeno- liñaxe: xenocidio
cata- abaixo / totalmente / cara a / orde:
catacumba / catástrofe /
catecismo / catálogo
cefalo- cabeza: cefalalxia
ceno- novo / baleiro / común: cenozoico
/ cenofobia / cenobio
ciclo- círculo: ciclomotor
cigo- unión: cigoto
cim- onda: cimograma
cine- movemento: cinexético
clepto- roubar: cleptómano
cloro- verde: clorofila
condro- cartilaxe: condrite
coreo- danza: coreografía
cosmo- universo: cosmovisión
cripto- oculto: criptografía
cris- ouro, dourado: crisofobia, crisólito
cromo- cor: cromatismo
crono- tempo: cronómetro
dáctilo- dedo: dactilografar
deca- dez: decágono
demo- pobo: demografía
derma- pel: dermatólogo
dia- separación / a través de: diacrítico /
diálogo
dinamo- forza: dinamómetro
diplo- dobre: diplodoco
dipso- sede: dipsomanía
dis- separación / contrariedade /
intensificación: disgregar /
disconforme / disturbio
91
doxo- opinión, crenza: doxoloxía
eco- casa / ambiente: economía /
ecoloxía
eleo- aceite: eleómetro
elipso- elipse: eiípsoide
endo- interno: endogamia
enne- nove: enneágono
entomo- insecto: entomoloxía
epi- sobre: epicentro
ergo- forza: ergoloxía
estesio- sensibilidade: estesiómetro
esteto- peito: estetoscopio
estomato- boca: estomatólogo
estrato- leito, estendido: estratosfera
estrepto- entrelazado: estreptococo
estrobo- rotación: estroboscopio
etero- éter: eteromanía
etno- pobo, nación: etnografía
eto- costume: etocracia
eu- excelencia: euforia
exo- fóra: exogamia
extra- fóra de / moi: extraterrestre /
extrafino
fago- comer: fagocitose
fanero- visible: fanerógama
filo- amigo de, especie: filosofía,
filoxenia
fisio- da natureza: fisioloxía
fono- voz: fonoloxía
foto- luz: fotosíntese
gastro- estómago: gastrólito
glipto- gravado: gliptografía
gonio- ángulo: goniómetro
gono- sexo: gonorrea
grafo- escribir, describir: gráfico,
grafoloxía
grama- escritura: gramática
halo- sal: haloide
haplo- simple: haploide
haxio- santo: haxiografía
hélico- espiral: helicoidal
helio- sol: heliocéntrico
helminto- verme: helmintoide
hemi- metade: hemisferio
hemo- sangue: hemorraxia
hendeca- once: hendecasílabo
hepato- fígado: hepático
hepta- setembro: heptaedro
hexa- seis: hexágono
hidro- auga: hidromasaxe
hiero- sagrado: hierofanta
higro- humidade: higrocasia
hilo- materia: hilomorfismo
himeno- membrana: himenóptero
hiper- sobre, moito, exceso:
hiperactividade
hipno- soño: hipnose
hipo- diminución ou escaseza / cabalo:
hipoacústico / hipódromo
hipso- altura: hipsometría
histero- útero / posterior: histerografía /
histerólogo
histo- tecido orgánico: histoloxía
hodo- camiño: hodómetro
holo- enteiro: holocéfalo
homeo- parecido: homeopatía
homo- idéntico: homógrafo
icono- imaxe: iconoclasta
icosi- vinte: icosaedro
ictero- amarelo: ictericia
ictio- peixe: ictiofaxia
idio- propio: idiosincrasia
igni- lume: ignición
iso- igual: isobara
kilo- mil: kilogramo
lalo- falar: lalofobia
lepto- delgado: leptocéfalo
logo- discurso, palabra, tratado:
logomaquia, logotecnia
macro- grande: macropétalo
magneto- imán: magnetófono
masto- mama: mastite
meco- lonxitude: mecómetro
mecono- opio: meconofaxia
mega- grande: megalito
meso- medio: mesolítico
meta- mudanza / superior: metátese /
metalingua
metro- medida / útero: metrónomo /
metromanía
mico- fungo: micoloxía
micro- pequeno / millonésimo:
microbús / microamperio
mielo- medula: mielite
miio- mosca: miiocéfalo
mio- menor / contracción / músculo:
mioceno / miopía / miocardio
miso- aversión: misoxinia
mono- un só: monoatómico
necro- morto: necrófilo
92
neo- novo: neoloxía
neuro- nervio: neurobioloxía
noto- costas: notosaurios
odonto- dente: odontólogo
oftalmo- ollo: oftalmólogo
óleo- aceite: oleoduto
oligo- pouco: oligarquía
omo- ombro / cru: omoplata / omofaxia
onco- tumor: oncoloxía
onfalo- embigo: onfalorraxia
onico- uña: onicopatía
oniro- soño: onírico
onomato- nome: onomatopeico
onto- ser: ontoloxía
oo- ovo: ooforite
opisto- posterior: opistocifose
opo- zume: opobálsamo
opsio- mirada: opsiómetro
óptico- ollo: óptica
opto- vista: optometría
ornito- paxaro: ornitoloxía
oro- montaña / boca: orografía / oral
orto- correcto: ortografía
oxi- acedo: oxálico
paleo- antigo: paleografía
pan- todo: paneuropeo
para- proximidade / alleo: parasito /
paranoia
pato- doenza: patoloxía
penta- cinco: pentágono
peri- arredor de: perímetro
petro- pedra: petróglifo
pio- pus: piorrea
piro- lume: piromancia
pneuma- aire: pneumático
podo- pé: podólogo
poli- moito: poliatómico
pótamo- río: potamoloxía
pro- diante: prólogo
2 SUFIXOS
2.1 Algúns sufixos de orixe latina
-cida que mata: homicida
-cidio matar: homicidio
-fero que leva: aurífero
-grado avance / escala: plantígrado /
centígrado
proto- prioridade: protocolo
pseudo- falso: pseudónimo
psico- actividade mental: psicose
ptero- ala: pterodáctilo
querato- corno: queratite
quilo- labio / mil: quilofaxia /
quilómetro
rabdo- vara: rabdomancia
rino- nariz: rinoceronte
sauro- lagarto: saurólogo
saxi- pedra: saxícola
sidero- ferro: siderurxia
sin- simultaneidade, unión: simpatía,
sintonía
sofo- sabio: sofomanía
somato- corpo: somatocromo
talo- rebento: talofita
taqui- rapidez: taquicardia
tauri- touro: tauriforme
taxi- colocación / teixo: taxidermia /
taxáceas
tele- lonxe: televisión
teleo- termo: teleoloxía
telo- remate: telofase
teo- deus: teoloxía
termo- calor: termostato
tetra- catro: tetracordo
toco- parto: tocofobia
topo- lugar: topografía
toxico- veleno: toxicose
tropo- xiro: tropismo
urano- ceo: uranografía
uro- ouriños / rabo: uroloxía / uromorfo
xeno- estranxeiro: xenofobia
xeo- terra: xeografía
xeronto- vello: xerontoloxía
xilo- madeira: xilófono
ximno- espido: ximnospermas
zoo- animal: zooloxía
-forme forma: cuneiforme
-ísimo superlativo: grandísimo
-ismo doutrina / estilo: marxismo /
dadaísmo
-voro comer: carnívoro
93
2.2 Algúns sufixos de orixe grega
-alxia dor: neuralxia
-andria home: poliandria
-arca xefe: patriarca
-arquía mando: monarquía
-atra que coida: pediatra
-céfalo cabeza: monocéfalo
-ciclo circular, con rodas: triciclo
-cracia poder: democracia
-derme pel: epiderme
-doxia opinión: ortodoxia
-dromo carreira: hipódromo
-edro cara, base: poliedro
-emia sangue: anemia
-fago que come: antropófago
-faxia comer: antropofaxia
-filia afección, amor a: zoofilia
-filo simpatizante: xermanófilo
-fobia medo, odio: claustrofobia
-fonía transmisión: telefonía
-fugo que mata: vermífugo
-gamia matrimonio: poligamia
-grafía describir: xeografía
-grafo describir: xeógrafo
-grama letra: crucigrama
-ite enfermidade: hepatite
-lalia fala: dislalia
2.3 Outros sufixos
-a colectivo / de acción: gra / loita
-á xentilicio: fisterrá
-aca, -aco despectivo / xentilicio:
burraca, monicaco / polaca,
eslovaca
-acha, -acho despectivo: ricacha,
riacho
-ada, -ado temporal / colectivo / de
acción / caracterizador / locativo
/ profesional: nortada, noviciado
/ rapazada, alumnado / risada,
empregado / parvada / potada,
canado / almirantado
-ade abstracto: amizade
-ádego locativo / profesional: portádego
/ arcedianádego
-aica, -aico xentilicio: galaica,
hebraico
-al colectivo / caracterizador / locativo:
areal / persoal / amieiral
-lito pedra: monólito
-logo palabra, tratado: filólogo
-loxía teoría: psicoloxía
-mancia adiviñación: cartomancia
-manía paixón: cleptomanía
-oide parecido: ovoide
-óleo aceite: petróleo
-patía padecemento: cardiopatía
-pepsia dixestión: dispepsia
-plasma parte, líquido do sangue:
citoplasma
-podo pé: artrópodo
-pole cidade: metrópole
-pótamo auga: hipopótamo
-ptero ala: áptero
-scopio observar: telescopio
-sofía saber: filosofía
-sofo sabio: filósofo
-teca lugar onde se garda algo:
biblioteca
-tecnia ciencia: electrotécnia
-terapia cura, coidado: hidroterapia
-tipia impresión: linotipia
-tomía corte: anatomía
-uria urea, ouriños: azoturia
-xeno que xera: isíxeno
-alla, -allo colectivo / despectivo:
poalla, borrallo / xentalla,
maricallo
-ame colectivo: cordame
-amia colectivo: dentamia
-án caracterizador / profesional /
xentilicio: lacazán / artesán /
ferrolán
-ana, -ano xentilicio: boliviana /
americano
-ancha, -ancho despectivo: garrancha /
ferrancho
-anga, -ango despectivo: pendanga /
queridango
-ante caracterizador: argallante
-ao xentilicio: burelao
-ar locativo / xentilicio: bacelar /
balear
-aria, -ario colectivo / locativo:
maquinaria, vestiario / herbario
94
-aría locativo: ferraría,
-arra xentilicio: donostiarra
-astra, -astro despectivo: politicastra,
poetastro
-ato temporal / locativo / profesional:
califato / curato / clericato
-ava, -avo xentilicio: eslava, iugoslavo
-axe colectivo / xentilicio: equipaxe /
malgaxe
-aza, -azo aumentativo: barcaza,
fumazo
-ble caracterizador: comestible
-choa, -chón despectivo: sabichoa,
sabichón
-ción de acción: admiración
-da de acción: labazada
-deira, -deiro de acción / caracterizador
/ locativo / profesional:
regadeira, abrideiro / casadeira,
festeiro / ladeira, comedeiro /
taberneira, panadeiro
-doira, -doiro de acción / locativo:
pasadoiro / corredoira,
miradoiro
-dor, -dora de acción / profesional /
locativo: bebedor, limpadora /
aviador, profesora / parador
-dura de acción / colectivo: cosedura /
podadura
-e de acción: escape
-ea, -eo xentilicio / de acción: europea,
arameo / copeo
-echa, -echo diminutivo: gordecha,
rabecho
-eda, -edo locativo: alameda, faiedo
-ega, -ego xentilicio / caracterizador:
manchega, chairego / noitarega,
andarego
-eira, -eiro temporal / colectivo /
xentilicio / caracterizador /
profesional / locativo:
sementeira / carballeira,
cancioneiro / rianxeira,
brasileiro / preguiceira,
mullereiro / adegueira,
albardeiro / coelleira, floreiro
-ela, -elo diminutivo: fontela, campelo
-eña, -eño xentilicio: malagueña, rifeño
-engue despectivo: brandengue
-ense xentilicio: lalinense
-enta, -ento caracterizador: avarenta,
cinsento
-ente profesional: presidente
-eño xentilicio: estremeño
-ería, -erío colectivo / profesional /
locativo: pedrería, mullerío /
camisería / librería
-és, -esa xentilicio: guardés, mirandesa
-eta, -ete diminutivo: moceta, rapacete
-eu xentilicio: xudeu
-exa, -exo diminutivo / despectivo:
varexa, airexo / capexa, trapexo
-ez, -eza abstracto: rapidez, baixeza
-í xentilicio: safardí
-ía temporal / locativo / xentilicio /
profesional: invernía / freguesía
/ xudía / vixía
-ica, -ico diminutivo / xentilicio /
caracterizador: casica, leirico /
asiática, urálico / esperpéntico
-ida, -ido de acción / locativo:
arremetida, tinxido / biduído
-idade abstracto: novidade
-iedade abstracto: variedade
-iense xentilicio: britoniense
-iente profesional: expediente
-igo xentilicio: arábigo
-ina, -ino xentilicio: fonsagradina,
monfortino
-iña, -iño diminutivo: xentiña, libriño
-inte profesional: constituínte
-ise ciencia: análise
-ismo caracterizador: racismo
-ista profesional / caracterizador: artista
/ dentista
-ita xentilicio: gabaonita
-ite científico: hepatite
-ivo caracterizador: progresivo
-izo temporal: calmizo
-ldade abstracto: lealdade
-lento caracterizador: amarelento
-ltade abstracto: facultade
-menta, -mento colectivo / de acción:
ferramenta, armamento /
adestramento
-ncia, -ncio abstracto: pronuncia,
anuncio
-nco xentilicio: reusenco
-ndade abstracto: trindade
-ntade abstracto: vontade
95
-nte profesional: almirante
-nza abstracto: fervenza
-ñon xentilicio: borgoñón
-o de acción: belisco
-oa aumentativo: portoa
-ocha, -ocho diminutivo: Pilocha,
Quicocho
-oira de acción: baloira
-ol xentilicio: español
-ola, -olo diminutivo: camisola,
ferreirolo
-ón aumentativo / de acción: portón /
rebentón
-onga, -ongo despectivo: candonga,
bailongo
-opa, -opo despectivo: casopa, cachopo
-or de acción / profesional: relador /
cantor
-osa, -oso caracterizador: cotrosa,
enganoso
-ota, -ote diminutivo: mozota, cabalote
-ota, -oto xentilicio: cairota, miñoto
-oupa, -oupo despectivo: casoupa,
cachoupo
-rdade abstracto: liberdade
-sión de acción: confesión
-sor de acción: defensor
-stade abstracto: tempestade
-sura de acción: clausura
-tarra xentilicio: bilbotarra
-tor profesional / de acción: lector /
inventor
-tude abstracto: escravitude
-tura de acción: escultura
-uca, -uco diminutivo / despectivo:
becerruca, fachuco / mulleruca,
mazuco
-ucha, -ucho diminutivo / despectivo:
Carmucha, Pacucho / leirucha,
cuartucho
-uda, -udo caracterizador: tetuda,
cabezudo
-ume colectivo: graxume
-ura abstracto: bravura
-uxa, -uxo diminutivo: babuxa, airuxo
-uza, -uzo despectivo: xentuza, fachuco
-zo de acción: cobadazo
96
XII OS SIGNOS DE PUNTUACIÓN

Os signos de puntuación son uns elementos que nos permiten indicar as pausas e
mais o sentido do discurso. A súa función é a de estruturar o texto, establecendo
xerarquías entre os compoñentes sintácticos. Para unha axeitada interpretación da
mensaxe escrita cómpre que a puntuación sexa correcta, xa que é o elemento esencial, o
que lle permite ao lector comprender aquilo que se lle quere transmitir.
Normalmente, trátase dunha cuestión en que se respira certa flexibilidade, aínda
que hai que ter presentes as regras fundamentais que prescriben as Normas ortográficas
e morfolóxicas do idioma galego, así como as diferentes gramáticas e ortografías da
nosa lingua.

1 O PUNTO (.)

Trátase dun dos signos de puntuación fundamentais (ao igual ca a coma), que
indica unha pausa ao final de calquera enunciado. Divide o texto en oracións con
sentido completo. Remata calquera clase de texto: frase, oración, parágrafo, capítulo.
Este signo sempre vai unido á palabra anterior, sen deixar ningún espazo coa forma que
o precede, mais si a continuación. Tras o punto escríbese sempre con letra maiúscula,
agás que se trate dunha abreviatura.

1.1 Tipos de puntos

–Punto e seguido. Usámolos para separar oracións con certa unidade dentro dun
mesmo parágrafo.

–Punto e á parte. Empregámolos para separar parágrafos con ideas ou contidos

diferentes. A continuación, a nova liña do parágrafo comezará cunha sangría

–Punto e final. Usarémolo para indicar o peche dun texto, ou unha parte deste, como
capítulo, sección, anexo etc.

1.2 Usos do punto

–Nas abreviaturas.

Vde., Sra., dpto., S.L.

–No abreviamento dos nomes de persoas, tras as iniciais dos nomes e dos apelidos.

H. G. Wells (Herbert George Wells)

–Nas horas e minutos, como separación entre a hora e os minutos.

A lectura do pregón da festa foi ás 12.30 h.

–Nas datas para separar o día, o mes e o ano.

03.09.2009

97
 –Nas cantidades de máis de catro díxitos, aínda que se recomenda deixar un espazo
e dividilas de tres en tres.

25.259.367, pero mellor 25 259 367

–Para expresar unha multiplicación empregaremos un punto a media altura, ou se se

prefire a letra xe (x).

5 · 6 = 30 ou 5 x 6 = 30

1.3 Non se usa o punto

–Tras os signos de interrogación (?) e de admiración (!)

*E onte fuches á festa?.

E onte fuches á festa?

*Aquilo foi incrible!.

Aquilo foi incrible!

–Tras os puntos suspensivos

*O que hai que ver....

O que hai que ver…

–Tras o punto abreviativo se coincide co final da oración

*Tes que me traer un lapis, uns folios, uns rotuladores etc..

Tes que me traer un lapis, uns folios, uns rotuladores etc.

–Con siglas, acrónimos e símbolos

*N.I.F. (NIF), *R.e.n.f.e. (Renfe), *m³. (m³)

–Para separar os anos

*Naceu en 1.978
Naceu en 1978

–Para separar decimais de números enteiros

*O 78.69 % da poboación está de acordo coa xestión da asociación.

O 78,69 % da poboación está de acordo coa xestión da asociación.

–Para separar as cifras dos números de teléfono e dos números de documentos

*669.359.267
669 359 267

98
 *DNI 76.597.236-F
DNI 76 597 236-F

–Ao final de títulos e epígrafes

*2.1 Capítulo 3.
*2.2 Capítulo 4.

2.1 Capítulo 3
2.2 Capítulo 4

–Despois do título e do subtítulo dunha obra (literaria, ensaística, artística etc.) se

aparece citado de maneira independente e non inserido nun texto máis amplo

*No libro Aires da miña terra. recóllense tres composicións premiadas de

Curros nun certame literario.
No libro Aires da miña terra recóllense tres composicións premiadas de
Curros nun certame literario.

–Os elementos dunha enumeración

*O invitado contounos varias historias: Anxo, ou o demo reencarnado.

Fuco, o anano da vila. A princesa dos mortos. O Xanciño, un paifoco máis.
O invitado contounos varias historias: Anxo, ou o demo reencarnado; Fuco,
o anano da vila; A princesa dos mortos; O Xanciño, un paifoco máis.

–Tras os datos (nome, apelido, enderezo etc.) que aparecen en liñas independentes
nas cabeceiras das cartas, nas tarxetas de visita etc.

*Antón Pérez Fernández.

Rúa Galicia, n.º 8.
Padrón.

Antón Pérez Fernández

Rúa Galicia, n.º 8
Padrón

–Os títulos de cadros, gráficos, táboas e figuras, ao igual ca os textos inseridos neles

–Tras un titular, un antetítulo e nos pés de foto das noticias xornalísticas (trátase de
elementos breves e individualizados)

2 A COMA (,)

Xunto co punto, trátase dun dos signos de puntuación fundamentais na

redacción. Emprégase para indicar unha pausa máis breve, o que permite dividir unha
oración en segmentos máis pequenos. Ao igual ca o punto, gráfase unida ao elemento
que o precede, mais a continuación déixase un espazo co seguinte.

99
 Presenta un uso frecuente, pero quizais sexa tamén o signo máis complicado de
empregar, xa que moitas das pausas que introduce son relevantes sintacticamente, é
dicir, a presenza ou ausencia dunha coma pode levarnos a unha interpretación ou outra
dunha oración.

O neno, moreno, come pouco.

O neno moreno come pouco.

2.1 Usos da coma

−Na enumeración de elementos nun texto corrido

No barrio viven galegos, marroquís, romaneses, alemáns e portugueses.

−Para introducir incisos

Envíolle, tal e como acordaramos hai dous días, os resultados da enquisa de

comerciantes.

−Nas construcións que presenten a conxunción copulativa nin máis de dúas veces

Nin Pedro, nin Xoán nin ti podedes faltar máis ás aulas.

−Para separar conxuncións, locucións e expresións aclaratorias

Os rapaces quedáronse durmidos, non obstante, conseguiron chegar a

tempo.

−Ante conxuncións e locucións conxuntivas adversativas (pero, aínda que, agás que
etc.), consecutivas (así que, de xeito que etc.), causais (posto que, xa que, dado que,
pois etc.), concesivas (aínda que, malia que etc.) e condicionais (se)

Estudou moito para o exame, pero non aprobou.

O presidente amosouse interesado coa proposta, de xeito que prestará todo
o seu apoio.
O cativo chegou tarde á piscina, posto que o autobús chegou atrasado.
Intentou gañar o concurso, aínda que sabía que era moi complicado.
Para o xoves irei á Coruña, se non chove.

−Nas oracións de relativo explicativas

O neno, polaco, ten mellor dominio das linguas.

Os traballadores, que estiveron un mes de folga, lograron que as súas
queixas se solucionasen.

−Tras adverbios, locucións, conxuncións etc. e demais elementos que permitan

estruturar un texto

Xeralmente, as festas da vila son a segunda semana do mes de setembro.

100
 Por unha banda, podemos facer a presentación do libro e, por outra banda,
podemos comercializalo nas tendas no mesmo día.

−Nas oracións subordinadas de participio

Rematado o período de solicitudes, comezará a selección de candidatos.

−Cos vocativos

Andrea, tes que vir o próximo luns.

Deberías vir, Andrea, o próximo luns.
Ter que vir o próximo luns, Andrea.

−Despois das abreviacións, se é necesario

Foi á tenda a mercar mazás, laranxas, peras etc., pero esqueceu o pan.

−Na elisión dun verbo na oración se este queda sobreentendido

Tes que entregar os impresos na secretaría do concello e o resto da

documentación, [tes que entregala] no rexistro.

−Nos cambios da orde habitual dos elementos dunha oración

Logo de ver os correo electrónico, saíu a tomar un café.

−Para separar os nomes de lugar das datas nas cartas, formularios etc.

Tomiño, 26 de agosto de 2009

−Para separar nos enderezos o nome da vía do número do andar

rúa da Auga, n.º 24, 1º B

−Nas relacións alfabéticas de nomes de persoa ou de lugar e mesmo noutras

relacións alfabéticas

Matínez Sousa, Ánxeles

Rosal, O
bitácora, caderno de
estatística, aplicacións da

−Entre o nome propio dunha persoa e o seu alcume, aínda que é opcional

Afonso X, o Sabio ou Afonso X o Sabio

−Nas cartas e nos discursos despois do saúdo inicial e tamén despois da despedida

Cumprimentos cordiais,
Atentamente,

101
 Cordialmente,

−Na separación dos números decimais dos enteiros

O 15,70 % dos accionistas están descontentos coa xestión

2.2 Non se usa a coma

−Para separar o suxeito do predicado e o complemento directo ou núcleo do seu

modificador

*Os xogadores, chegaron onte ao aeroporto de Vigo.

Os xogadores chegaron onte ao aeroporto de Vigo.

*Os nenos recibirán, un agasallo.

Os nenos recibirán un agasallo.

*Converteuse nunha campaña, moi interesante.

Converteuse nunha campaña moi interesante.

−Nos incisos marcados por parénteses

*Sería conveniente redactarlle un escrito (un documento), para informalos

da campaña.
Sería conveniente redactarlle un escrito (un documento) para informalos da
campaña.

–Antes da locución pronominal etc., xa que a conxunción copulativa e vai incluída

no latinismo

*Os aspirantes ao posto de traballo presentaron o currículo, o DNI, os

cursos feitos etc.
Os aspirantes ao posto de traballo presentaron o currículo, o DNI, os cursos
feitos etc.

−Tras o encabezamento dunha carta (en galego empréganse os dous puntos)

*Prezado Gonzalo,
Prezado Gonzalo:

−Nas sinaturas despois do cargo

*a secretaria,
a secretaria

*a alcaldesa,
a alcaldesa

102
 −Entre as cantidades redactadas en letra

*douscentos, corenta e catro mil, oitocentos, vinte e catro

douscentos corenta e catro mil oitocentos vinte e catro

−Na separación das horas dos minutos

*A reunión comezará ás 17,00 h.

A reunión comezará ás 17.00 h.

−Nos apartados de correos, leis, decretos

*apartado, 36770
apartado 36770

*lei, 4/1985
lei 4/1985

−Nas cubertas dos libros se o título se escribe antes ca o nome do autor

*Historia da lingua galega, escrita por Ramón Mariño Paz

Historia da lingua galega escrita por Ramón Mariño Paz

3 OS DOUS PUNTOS (:)

Indican unha pausa moi breve no discurso, intermedia entre o punto e a coma,
pero cunha función sintáctica moi concreta: a de introducir unha explicación ou unha
aclaración do que se dixo antes.
Ao igual ca o punto e a coma, este signo gráfase ao carón do elemento que o
precede. A continuación a palabra que lle segue pode ir en maiúscula ou en minúscula,
dependendo do caso. Irá en minúscula se o texto que lle segue vai na mesma liña, agás
que se trate dun nome propio ou dunha cita que comece por maiúsculas. En cambio, irá
en maiúsculas se vai á parte, salvo se se trata de listaxes de elementos dispostos en
vertical.

3.1 Usos dos dous puntos

−Nas enumeracións

Os aspirantes deberán presentar: o DNI, o currículo e mais o título de

licenciado.

−Nos documentos administrativo despois de fórmulas prefixadas, do estilo

CERTIFICO:, SOLICITO:, DECLARO: etc.

Francisco López López, secretario de Monte Limpo,

CERTIFICA:
Que durante este verán non se rexistraron incendios na costa pontevedresa.

103
 −Nos encabezamentos de cartas

Prezada María:

−Na introdución de citas textuais

Xa Castelao dicía isto sobre os cruceiros: «Onde hai un cruceiro houbo

sempre un pecado, e cada cruceiro é unha oración de pedra que fixo baixar
un perdón do Ceo, polo arrepentimento de quen o pagou e polo gran
sentimento de quen o fixo».

−Como símbolo da división e mais nas escalas empregadas nos mapas e planos

6 : 2 = 3 ou 6 / 2 = 3
Escala 1 : 15 000

3.2 Non se usan os dous puntos

−Nas referencias horarias e nas datas

*O horario do local é de 9:30 – 14:00 h.

O horario do local é de 9.30 -14.00 h.

*19:09:2009
19.09.2009

−Para separar o verbo do atributo e dos complemento directo, indirecto e

circunstancial

*A mascota de Pedro é: un paxaro coas plumas vermellas e brancas.

A mascota de Pedro é un paxaro coas plumas vermellas e brancas.

*Os arquitectos entregaron: o plano das novas vivendas.

Os arquitectos entregaron o plano das novas vivendas.

4 O PUNTO E COMA (;)

Trátase dun signo de puntuación intermedio entre o punto e a coma. Introduce

unha pausa maior ca a coma, pero menor ca o punto. Ao igual ca os outros signos de
puntuación, gráfase unido co elemento que o precede, deixando un espazo co elemento
que vén a continuación, que ademais se escribirá en minúscula. O seu uso é moi
subxectivo.

4.1 Usos do punto e coma

−Nas enumeracións que conteñan comas internas

104
 Ao certame literario asistiron: a alcaldesa, María Fernández; o concelleiro
de Cultura, Antón González; o presidente da ANPA, Agustín López e o
director do centro, Pedro Pereira.

−Nas enumeracións en vertical para separar os seus elementos

Datos persoais:
– nome e apelidos;
– estudos, profesión e experiencia laboral;
– enderezo;
– número de teléfono;
– enderezo electrónico.

−Ante construcións adversativas se introducen frases longas que, á súa vez,

conteñen tamén comas

O concelleiro autorizou a construción da vía, coas súas beirarrúas e

beiravías e mais os seus sumidoiros, co visto bo de toda a corporación; non
obstante, algúns veciños consideran que iso non é suficiente.

−Nas oracións longas, pero estreitamente relacionadas

A cuestión da verdade na historia ten xerado unha restra de confrontacións;

dende a época clásica, ata a época máis recente, en que se chegou a
cuestionar todo o dito ao longo da nosa existencia.

5 OS PUNTOS SUSPENSIVOS (...)

Trátase dun signo formado sempre por tres puntos, que se grafan seguidos coa
palabra que o precede. Indican unha pausa longa ou mesmo pechan un enunciado, pero
indican que o discurso quedou en suspenso.

5.1 Os usos dos puntos suspensivos

−Nas enumeracións que quedan incompletas

Á presentación do libro acudiron personalidades de todo tipo: políticos,

escritores, xornalistas…

−Para marcar a ausencia dunha parte de texto coñecida que se sobreentende

Quen con ferro mata…

−Para expresar estados tales coma dúbida, temor, emoción, intriga, interese,
sorpresa etc.

Penso que o resultado das enquisas foi negartivo… Pero non sei, teño as
miñas dúbidas.

105
 −Para marcar nunha cita que un fragmento se suprimiu. Neste caso inclúense dentro
duns corchetes

O decreto contemplaba que: «se debería establecer un control xurídico e

administrativo […] para evitar que a poboación tivese que pagar cos
atrasos».

6 OS SIGNOS DE INTERROGACIÓN (?) E DE ADMIRACIÓN (!)

Mediante os signos de interrogación e exclamativa indícase na lingua escrita

unha entoación interrogativa e exclamativa, respectivamente. Dende a reforma de 2003,
en galego só se empregan estes signos ao final do enunciado. Con todo, poderase
empregar tamén ao inicio naqueles contextos en que a súa lectura resulte ambigua.
Non debemos esquecer que despois destes signos nunca se pode empregar o
punto, aínda que si outros signos, coma a coma, os dous puntos etc. En función disto,
usaremos a continuación maiúscula ou minúscula.

6.1 Usos da interrogación

–Nos enunciados interrogativos, que, polo xeral, van introducidos por unha partícula
interrogativa. Na lingua oral tería unha entoación interrogativa.

Cantos proxectos urbanísticos hai este mes?

Con quen fuches hoxe?

–Nas preguntas retóricas, é dicir, naquelas nas que non se agarda a resposta

A que non sabes o que me pasou onte? Caín polas escaleiras abaixo.

–Nos dicionarios e enciclopedias para sinalar a falta dun dato ou a dúbida con
respecto a algunha información que se achega

Os Milagros de Nuestra Señora (1260?) escribiunos Gonzalo de Berceo.

6.2 Usos da admiración

–Para manifestar unha emoción (sorpresa, emoción, dor, desprezo, admiración etc.)

Pero que servicial me es cando queres!

Ai ho! Seica me tomas por parvo ou que!

–Naqueles casos en que se grafa entre parénteses, preténdese manifestar dúbida,

ironía, sorpresa etc.

Para el pagar 150 € por unha semana nun cruceiro é moi caro (!)

–Nas obras literarias podemos empregar varios signos de admiración seguidos

Acudídeme!!! Que afogo!!!

106
7 OS SIGNOS AUXILIARES
7.1 As parénteses e os corchetes (( ) [ ])

Son un tipo de signos que serven para inserir incisos ou aclaracións nun
enunciado. Polo xeral, trátase dunha información adicional da que podemos prescindir,
pero engade máis datos ao enunciado.

7.1.1 Usos das parénteses

−Na introdución de incisos e aclaracións que non están integrados nel

sintacticamente

O novo Goberno prometeu unha política económica baseada na auteridade

(quizais fose o máis sensato).

−No desenvolvemento de siglas e acrónimos ou mesmo as propias formas

abreviadas

A EGAP (Escola Galega de Administración Pública) vén de presentar un

novo seminario.
O produto nacional bruto (PNB) presentou uns datos sorprendentes en
2008.

−Para indicar a procedencia dun fragmento literario, dunha cita textual etc., como
por exemplo o título ou o nome do autor

«Penso, logo existo» (Descartes, Discurso do método)

−Para introducir unha duplicidade de lectura dunha mesma palabra ou sintagma nun
texto

Cómpre que o(s) usuario(s) indique(n) a seu destino.

A (in)conveniencia da obra vai depender das necesidades dos cidadáns.

−Para aclarar o significado dunha palabra ou sintagma

«Cogito ergo sum» (Penso, logo existo)

O petróleo (ouro negro) estase a converter nun ben escaso.

−Para introducir datos, tales como as datas de nacemento e defunción, lugar de orixe
etc.

Federico García Lorca (1898 – 1936) escribiu en galego sete poemas.

−Para indicar remisións a partes do mesmo documento ou a outros documentos,

coma apartados, índices etc.

No índice do libro (vid. páxina 174) podemos ver unha listaxe de todo o
temario.

107
 Segundo a enquisa, o 89 % dos entrevistados están de acordo coa xestión
municipal (fig. 23).

−Para introducir unha enumeración detallada relacionada coa palabra ou sintagma

anterior

Froito desas viaxes por África (Exipto, Trípoli, Rabat, Dakar…) foi a miña
formación coma persoa.

−Para introducir anotacións teatrais

Estevo. (Botando a man á carteira) Canto che debo, Ana?

7.1.2 Uso dos corchetes

–Para introducir texto ou cifras nun texto encerrado entre parénteses

Para poderes edificar nese terreo primeiro deberás consultar no concello a

ordenanza (Plan Xeral de Ordenación Municipal [PXOM]).

–Para omitir, por vontade propia, unha parte dunha cita textual. Empregaremos
tamén os tres puntos

Segundo os arquitectos, «a obra converterase nun feito senlleiro non só no

concello, senón tamén na comarca [...]».

–Para indicar, xunto coa mención sic, que un erro se transcribe tal cal aparece no
orixinal

Púxose en contacto coa concellalía [sic] de cultura.

–Para desenvolver palabras que aparecen abreviadas (abreviaturas ou siglas)

P[roduto] N[acional] B[ruto]

–Para inserir unha nota nun texto doutro autor

Felipe González [ex-presidente do Goberno] manifestou o seu apoio a J. L.

Zapatero.

–Na reprodución de versos cando un deles non colle enteiro na mesma liña

Erguede, dixo Safo,

máis alto o teito para min, o esposo,
porque vou entrar dacabalo no tálamo
[e no escuro

–Nas transcricións fonéticas

Non é o mesmo [‘bola] ca [bOla]

108
7.2 O guión
7.2.1 Uso do guión curto (-)

–Na unión de palabras compostas formadas por dous adxectivos ou substantivos

aínda non fixadas na lingua ou por palabras complexas

Político-social, nor-noroeste

–Nalgúns estranxeirismos incorporados ao galego

best-seller, feed-back, big-bang, wáter-polo

–Nas palabras que teñen como primeiro elemento o adverbio non

non-agresión, non-violencia

–Para partir as palabras a final de liña

estra-/da
algu-/nha

–Para unir a variante alomórfica do artigo co adverbio u, coas formas verbais e cos
pronomes nos, vos e lles

U-lo decreto 12/1999?

Contóuno-la verdade

–Na delimitación de datas e períodos

26-09-2008
1926-2003

–Na unión de dous substantivos en que o guión ten un valor relacional, equivalendo
a unha preposición ou conxunción

Partido Celta-Pontevedra
Relación calidade-prezo
Dicionario galego-italiano

–Na designación de datas singulares, nomes de estradas e autoestradas etc.

O 11-M quedou marcado para os españois coma un día tráxico.

–Nos números de páxina para indicar que quedan comprendidos entre eses dous
números

Debedes ler as páxinas 26-59 para a semana que vén.

109
7.2.2 Uso do guión longo (–)

–Nos diálogos

–Ao final fuches á festa?

–Pois claro que fun. E paseino xenial.

–Nos enunciados para marcar un inciso. Neste caso, o seu uso é similar ao das
comas

Os presentes no certame –tanto os seleccionados como os suplentes–

aplaudiron as obras gañadoras.

–Nas enumeracións que se colocan en parágrafo á parte

Os obxectivos que se pretenden acadar coas obras son os seguintes:

–mellorar a calidade viaria da zona,
–mellorar a seguridade dos viandantes,
–dotar a zona duns recursos necesarios.

–Nas bibliografías

Casares, C. (1987): Os mortos daquel verán. Vigo: Galaxia.

–(2002): O sol do verán. Vigo: Galaxia.

7.3 A barra (/)

7.3.1 Uso da barra

–Nas leis, decretos, resolucións etc.

Lei 13/2006 do benestar

–No tratamento non sexista do xénero e nos seus dobretes

señor/señora, prezado/a

–Na poesía para separar os versos que se dispoñen na mesma liña

Que din os rumorosos / na costa verdecente / ao raio transparente / do

prácido luar

–En lingüística para representar as transcricións fonolóxicas

O fonema /b/

–Nas datas para separar o día, o mes e o ano

26/06/2009

110
 –Nalgunhas abreviaturas

Vive na r/ do Castro s/n.

–Como símbolo de división e porcentaxe

60 km/h
36 / 6 = 6

7.4 O apóstrofo (‘)

7.4.1 Uso do apóstrofo

–Para representar a contracción das preposicións de e en co artigo inicial dalgúns

títulos de obras ou publicacións

Iso lino n’O lapis do carpinteiro.

Saíu publicado n’A Nosa Terra.

–Na representación la lingua oral ou dialectal

vans’emborrachar

7.4.2 Non se usa o apóstrofo

–Nas cifras para expresar os decimais

*63’15 (63,15)

–Nos plurais das siglas, xa que se tratan de formas invariables

*as PEME’s (as PEME)

–Na supresión do millar e dos centos na expresión do ano, das décadas e dos
séculos. O mesmo acontece coas denominacións dos eventos

*Nos anos ’20 e ’30 do século pasado... (Nos anos vinte e trinta do século
pasado...)
*A arte flamenga do ‘700 (A arte flamenga do 1700)
*Barcelona ’92 (Barcelona 92)

111
XIII A NUMERACIÓN

1 A NUMERACIÓN ARÁBIGA E A NUMERACIÓN ROMANA

A numeración romana estaba formada por sete letras maiúsculas, cada unha
delas cun valor, que se combinaban entre si para expresar unha cantidade.

I 1
V 5
X 10
L 50
C 100
D 500
M 1000

Os números romanos representan tanto números cardinais como ordinais, pero

sen variaren nunca a súa grafía.

capítulo I (capítulo un ou capítulo primeiro)

• Usos da numeración romana

–para numerar os séculos máis os milenios

século X, século XVIII, milenio II

–para numerar a edición dun congreso, xornada, un acto deportivo etc.

VII Encontros para a normalización lingüística

XIX Edición da Festa do cabaqueiro

–nos nomes de reis e papas (para podelos distinguir doutros que teñen o seu mesmo
nome)

Xoán Carlos I, Henrique IV, Carlos V

Xoán XXIII, Pío VI,

–para numerar libros, volumes, tomos, partes, capítulos, cantos, odas etc.

O canto II d’O Divino sainete comeza así: «—Mestre Farruco!... ¿Él é

certo?
¿Tí aquí? ¡Nunca Dios me dera!»
O fragmento ese telo no capítulo II

–para numerar as estradas nacionais

N-I, N-IV

112
 Hai tamén unha serie de casos en que se empregan os números romanos en
minúscula, aínda que non se recomenda este uso.

–en esquemas numerados

i. A época medieval
ii. Os séculos escuros
iii. O Rexurdimento

–na numeración das páxinas dos prólogos

páxina iii, páxina xxii

• Numeración arábiga

No resto dos casos emprégase a numeración arábiga

2 A GRAFÍA DOS NUMERAIS

• A separación en grupos de tres cifras

Coa finalidade de facilitar a lectura dos números, pódense separar as cifras de

tres en tres (contadas a partir da coma decimal, se a houber, en ambos os sentidos).
Recoméndase prescindir do uso do punto en favor dun espazo fino.

23 965
35 698 599
2 369 593 259

Hai unha serie de casos en que nunca se pode empregar un punto nin un espazo:

–Nas cifras formadas unicamente por catro cifras (con ou sen decimais).

Gañou 3600 euros nun xogo de azar

–Na numeración das páxinas.

páxina 1058

–Na expresión dos anos.

ano 1492, ano 2009

–Nos números de artigos, decretos ou leis.

Regulamento europeo 38/2001, Real decreto 197/2009, Lei 25/2007

113
• A separación da parte enteira da decimal

A normativa internacional establece que, nos números escritos en cifras, a parte

enteira se debe separar da decimal a través dunha coma e nunca por medio dun
apóstrofo.

69,694 e non *69’694

3,1416 e non *3’1416

• A escrita das décadas e dos anos

En galego é incorrecto o emprego do apóstrofo para expresar os anos, as décadas

e os séculos. O correcto é ou ben escribir o ano con letras ou ben recorrer á forma plena
do ano.

Nos anos setenta produciuse a modernización da industria española (e non

*Nos anos ’70 produciuse a modernización da industria española)

3 A NUMERACIÓN EN CIFRAS E EN LETRAS

• Empregamos cifras

–Nas cantidades superiores a dez, sobre todo cando se trata dunha cantidade exacta.

Tocoulles un premio de 500 euros.

Nesa zona hai unhas 15 cafetarías.

–Nas listas en que se ofrece unha numeración de elementos.

Para esta actividade precisamos:

–1 cartolina
–1 barra de cola
–3 folios
–15 lapis de cores

–Nas porcentaxes e nas operacións aritméticas así como en fórmulas.

58 %
5 + 9 = 14
CO2

–Nos números cardinais dos textos oficiais, artigos, páxinas, rúas, prazas, inmobles
etc.

Real decreto 197/2009.

Ese personaxe vive no n.º 28 da rúa Arxentina.
O libro que lin durante as vacacións tiña 178 páxinas.

114
 –No día do mes, nos anos das datas e das persoas.

Tomiño, 15 de setembro de 2009.

Ela xa fixo 36 anos a semana pasada.

–Nos números de teléfono.

986 694 369

681 364 159

–Nas coordenadas espaciais.

42º de latitude norte e 13º 16' de lonxitude oeste.

–Nas cantidades que acompañan algún símbolo.

O seu coche acada os 180 km/h.

O lume do verán de 2008 arrasou con 250 ha de monte galego.

–Nas expresións horarias

Mañá sairemos do centro ás 15.30 horas.

• Empregamos letras

–Nas cantidades temporais (horas, días, meses, anos etc.).

Chegou tarde ao encontro catro horas.

Eran as doce da noite cando espertou.
Haberá cousa duns vinte minutos aconteceu o atraco ao banco.

–Nos números do un ao nove e nos números cen, mil, millón, billón, trillón etc.

Con dúas barras de pan chéganos para pasar o día.

Os beneficios da empresa situáronse este ano en nove millóns de euros.

–Nas cantidades aproximadas.

Ao convite do sábado acudiron arredor dunhas trescentas persoas.

–Nas cantidades en posición inicial absoluta.

35 tomiñeses achegáronse onte ao concello para ver o inventario de

camiños.

–Nas cantidades acompañadas da palabra vez ou veces.

Tivo que corrixilo tres veces.

115
–Nas décadas.

Na década dos setenta produciuse o boom do turismo.

116
XIV RECURSOS TIPOGRÁFICOS DIACRÍTICOS

1 LETRA REDONDA

A letra redonda é o tipo de letra que se emprega con frecuencia na elaboración

dos textos. As abreviacións (abreviaturas, acrónimos, siglas e símbolos) deben ir sempre
neste tipo de corpo.

2 LETRA CURSIVA

A letra cursiva emprégase dentro dun texto para resaltar ou destacar unha letra,
palabra, frase ou parágrafo escrito en letra redonda. Se temos un texto escrito en cursiva
e queremos destacar algo nel, pois empregaremos a redonda ou as comiñas.

2.1 Usos da cursiva

–Os títulos de producións artísticas completas e de publicacións.

Mareas vivas
O lapis do Carpinteiro, de Manuel Rivas
Carme, de G. Bizet
Espiral, de Luar na lubre
A Nosa Terra

–Os nomes propios que individualizan certas realidades (monumentos, medios de

transporte, obxectos moi coñecidos nun ámbito concreto etc.).

o Titanic
o Big Ben

–As letras, palabras e frases que introduce o editor en edicións críticas e que non
pertencen ao texto orixinal.

–Os sobrenomes ou alcumes de persoas.

o Milhomes
Bruce Springsteen, o Xefe

–Os nomes científicos.

Quercus petraea (carballo albariño)

Castanea sativa (castiñeiro común)

–As palabras, frases e locucións non normativas e mais os latinismos.

locus amoenus, forum, dossier, guiris, fashion

117
 –As citacións de documentación xurídica.

A Lei de normalización lingüística de 1982 di no artigo 1 o seguinte:

O galego é a lingua propia de Galicia.

Tódolos galegos teñen o dereito de coñecelo e de usalo.

–Nos usos metalingüísticos das palabras.

En galego non é correcto acera, senón beirarrúa

–As palabras que remiten a unha entrada alfabética dun dicionario ou enciclopedia
dende calquera outra obra.

v. DRAG

3 LETRA GROSA

Emprégase para destacar tipograficamente unha letra, unha palabra, unha frase
ou mesmo un parágrafo dentro dun documento. Non se debe abusar do seu uso, xa que
queda restrinxida a uns cantos casos:

–Nos nomes dos títulos, capítulos, epígrafes.

Capítulo I. O galego na Idade Media

–Nos titulares e subtítulos e nos sumarios e ladillos dos xornais e revistas.

A Nosa Terra abría co seguinte titular: Os gandeiros trasladan as protestas

a Santander.

–nos nomes de persoas, palabras ou sintagmas que se queren resaltar nas reportaxes
e artigos de revistas e xornais.

O vindeiro xoves reuniranse os representantes do G-20 en Madrid para

tomar medidas contra o cambio climático, unha cuestión que cada vez
importa máis no mundo occidental.

4 AS VERSALETAS

É un tipo de letra que presenta uns usos moi limitados na escrita. Con todo,
débense empregar nos seguintes casos, que se enumeran a continuación.

–Nas referencias a séculos.

No século XV chegou Colón a América.

Aires da miña terra é unha obra do século XIX.

118
 –Nas fórmulas verbais resolutivas dun texto administrativo.

CERTIFICO, DECLARO, RESOLVO, INFORMO etc.

–Nos apelidos dos autores nas bibliografías.

GONZÁLEZ REI, B. (2004): Ortografía da lingua galega. A Coruña: Galinova

Editorial.

–Na mención a unha obra na súa forma reducida ou ao mencionar a propia obra
dentro dun libro, sempre e cando se traten de textos contextualizados.

Nunca está demais que os galegos teñamos na casa un DRAG.

–Nas siglas.

O Consello da Cultura Galega (CCG) presentou en Santiago unhas xornadas

sobre filosofía.

–Na numeración romana, agás cando encabeza o título dun evento ou cando forma
parte do nome dun personaxe histórico.

Volume V da enciclopedia Ir Indo

VIII Festa do lagosta da Guarda
Afonso X, Fernando V

–Nos nomes dos personaxes das pezas teatrais.

ANDRUCO: E logo, foi moita perda?

FERNANDO: Non, ho. Ao final foi un nada

–A palabra artigo nos textos legais e estatutarios naqueles casos en que se emprega
como título, tanto se aparece na súa forma plena como abreviada.

ARTIGO 2
1. O territorio de Galicia é o abranguido polas actuais provincias da
Coruña, Lugo, Ourense e Pontevedra.

–Nos étimos das palabras.

táboa > TABULA(M)

año > AGNU(M)

5 AS COMIÑAS

Son un tipo de signo auxiliar que pode presentar varias formas, tales coma as
latinas (« »), inglesas (“ ”), as simples (‘ ’), as angulares (< >) e as mecanográficas
sinxelas (' ') ('' ''). Entre este abano de posibilidades as que se recomendan son as latinas
(« »), xa que son as máis tradicionais.

119
 A súa función principal é a de destacar unha palabra, frase ou texto para indicar
que se trata dunha cita textual ou que o fragmento situado entre elas designa un uso
especial (metalingüístico, irónico etc.).
No uso das comiñas establécese unha xerarquía. En primeiro lugar están as
latinas. Se se pretende inserir comiñas nun texto que vai entre comiñas latinas
empregaremos as latinas. E finalmente, se estamos ante un texto con comiñas latinas,
que, á súa vez, leva no seu interior comiñas inglesas, empregaremos as simples.

Estevo dixo que: «As noticias sobre o estado do medio ambiente “deixaban
claro que os ‘países ricos do planeta’ deberían contribuír de xeito directo a
reducir os gases de efecto invernadoiro” para evitar así que a desaparición da
capa de ozono continúe avanzando».

5.1 Uso das comiñas

–Para reproducir citas textuais, tanto orais como escritas, salvo que ocupen máis de
cinco liñas (neste caso irían nun parágrafo á parte).

María Xosé Queizán dicía que: «O Ensino é o principal axente de

transformación dunha sociedade. Os grandes logros da sociedade actual, os
que condicionan en primeiro lugar a modernización e a democracia do país,
son a Sanidade pública e o Ensino público».

–Para reproducir os títulos de artigos de publicacións periódicas e de fragmentos ou

partes dun libro, os capítulos ou episodios de series televisivas, os títulos de poemas
e cancións e os nomes de coleccións editoriais.

A editorial Xerais vén de incluír un novo título dentro da colección «Fóra de

xogo».

–Os títulos de conferencias, mesas redondas, relatorios e discursos.

Xaime Subiela ofreceu en febreiro o relatorio sobre «A glotopolítica de

Galicia».

–Os lemas, slogans, nomes de campañas etc.

«E logo!»

–Para destacar o valor irónico ou de dobre sentido dunha palabra ou dun sintagma.

O noso equipo «esnaquizou» por completo a defensa do equipo rival.

–Para encerrar palabras ou sintagmas que explican o significado doutra forma.

O substantivo cesamento designa a «acción e efecto de cesar».

120
XV SINTAXE

1 A COLOCACIÓN DO PRONOME PERSOAL ÁTONO

Trátase dun aspecto da lingua que se atopa nun estado un tanto descoidado,
sobre todo nos últimos tempos e mais no ámbito urbano, pero é un elemento importante
dentro do noso idioma.
A posición do pronome persoal átono (tanto o complemento directo como o
complemento indirecto) é posterior ao verbo (énclise) na oración simple e na principal
das subordinadas.

Explicoumo el. Leuno na cafetaría. Comentoullo na sala de xuntas.

Díxome que a súa intención era boa.

Con todo, só en determinadas ocasións se traslada o pronome para a posición

anterior ao verbo (próclise), motivadas pola presenza de determinadas partículas. Non
obstante, nunca un pronome (ou clítico) pode iniciar un enunciado, frase ou oración.

Non lles deron o que querían.

Dixéronlles que o documento se atopaba no rexistro (*Lles dixeron que o
documento se atopaba no rexistro)
Déixasme un lapis? (*Me deixas un lapis?)
Dígocho e repítocho (*Cho digo e cho repito)

No entanto, podemos presentar unha serie de regras en que o pronome vai

anteposto, que son as que se amosan á continuación.

–En oracións simples negativas (non, nin).

Non llo dixen por precaución.

Nin llo dei nin llo darei.

–Con algúns indefinidos, coma algo, nada, alguén, ninguén, ambos, entrambos,
bastante, calquera, mesmo, todo…

Ninguén o fixo.
Mesmo o taxou el.

–Con determinados adverbios, coma acaso, case, incluso, quizais, seica, xa, só…

Seica o rompiches ti.

Acaso o dubidas?

–Con algúns adverbios temporais, coma aínda, axiña, cedo, tarde, deseguida,
enseguida, sempre, nunca…

Nunca mo trae enteiro á casa.

Axiña cho entrego.

121
 –Cos adverbios algures, ben, igual, mal, mellor, peor…

Ben o mereces.
Igual o perdeu o teu amigo.

–Nas oracións introducidas por pronomes ou adverbios exclamativos e

interrogativos.

Quen cho ía dicir?

Como o deixou!

–Nas oracións desiderativas se o suxeito precede ao verbo.

Oxalá o consiga!
Deus o protexa!

–Nas oracións en que se produce unha entoación enfática sobre o suxeito ou cando
pretendemos focalizar algún elemento do predicado.

O meu corazón che mando, cunha chave para o abrir.

–Cando determinados adverbios colocados antes do verbo non levan pausa tras deles
(aquí, alí, aí, aló, acá, alá, acolá, así…), ao igual ca os adverbios de modo
rematados en –mente.

Aquí o tes.
Raramente o aceptarán.

–Nas oracións subordinadas.

Díxome que o pleno se convocou cunha hora de antelación.

2 OS VERBOS
2.1 O infinitivo

O infinitivo, ao igual ca as outras formas verbais non conxugadas (o xerundio e

o participio), nunca pode ser o verbo principal dunha oración. Para que isto ocorra
deberá levar ao seu carón un verbo conxugado.

*E por último, lembrar que o Concello está a traballar na mellora do

saneamento.
E por último, queremos lembrar que o Concello está a traballar na mellora do
saneamento.

Tampouco é correcta a construción substantivo + a (prep.) + infinitivo. Para

evitala podemos empregar distintas fórmulas, segundo sexa o significado en cada caso
(que, que hai que, que se vai, que se debe, para…).

*Na documentación a presentar ten que xuntarse unha copia do DNI.

122
 Na documentación que hai que presentar ten que xuntarse unha copia do DNI.

2.2 O xerundio

Esta forma verbal indica unha acción simultánea ao seu referente.

Vino cuñando os documentos.

Con todo, é un tempo verbal ao que se lle atribúe, con frecuencia, moitos usos
que non lle corresponden. Fundamentalmente son tres os usos incorrectos, que son os
que se amosan á continuación.

–O xerundio de posterioridade. O xerundio sempre vai expresar simultaneidade ou

anterioridade, pero nunca posterioridade.

*A alcaldesa asinará o decreto, marchando á continuación a unha reunión a

Santiago.
A alcaldesa asinará o decreto, e á continuación marchará a unha reunión a
Santiago.

–O xerundio como complemento do nome. Non podemos empregar un xerundio

como complemento dun nome que funcione como complemento indirecto ou
complemento circunstancial. Este tipo de uso provoca ambigüidades.

*Entregou a solicitude no 1º andar a unha rapaza falando por teléfono.

–O xerundio con valor de adxectivo especificativo. É incorrecto usar o xerundio cun

valor especificativo modificando o substantivo que acompaña.

*Achégolle un escrito notificando a resolución da concellaría de Cultura.

Achégolle un escrito a través do que se lle notifica a resolución da
concellaría de Cultura.

2.3 A pasiva

Nos documentos administrativos albiscamos un uso excesivo das construcións

da voz pasiva. Non obstante, podemos empregala sempre e cando apareza o suxeito
expreso e non apareza o se da pasiva reflexa.

*Polo Pleno acordouse fixar unha cota mínima na recollida do lixo.

O Pleno acordou fixar unha cota mínima na recollida do lixo.
Fixar unha cota mínima da recollida do lixo foi acordada polo Pleno.

2.4 O dequeísmo

O dequeísmo é unha construción incorrecta que consiste na introdución da

preposición de antes do que das oracións subordinadas dependentes de verbos de lingua
e de entendemento (dicir, falar, pensar, considerar, entender etc.).

*Considerou de que se trataba dun problema de vital importancia.

123
 Considerou que se trataba dun problema de vital importancia.

Da mesma maneira, tamén resulta incorrecta a súa ultracorrección, isto é, a

supresión da preposición cando o nexo de que é preceptivo.

*Non dubidamos que as medidas adoptadas foron as correctas.

Non dubidamos de que as medidas adoptadas foron as correctas.

3 A PREPOSICIÓN
3.1 A preposición a co complemento directo

En galego o complemento directo non leva a preposición a, salvo cando este é

un pronome persoal tónico. Un truco para poder identificar mellor isto é o da
substitución do complemento directo polo pronome o, a, os , as.

Miráronos a eles pola avenida principal da cidade.

Outro uso do complemento directo coa preposición a témolo cos verbos que
expresan sentimentos.

Odiabas máis a Xacinta!

E, finalmente, cos nomes propios.

Atopei a Pedro no concello.

3.2 As preposicións en e a na referencia de lugares e datas

Un erro moi común nos encabezamentos e nos pés de páxina, por exemplo, é o
de empregar as preposicións en e mais a.

*En Tomiño a 09 de setembro de 2009

Tomiño, 09 de setembro de 2009

3.3 A preposición cara a

A preposición cara a debe empregarse sempre na súa única forma, é dicir, coas
dúas partículas. Naqueles casos en que vaia seguida dun artigo masculino ou feminino
deberá contraer.

*Dirixiuse cara o concello para entregar toda a documentación urbanística.

Dirixiuse cara ao concello para entregar toda a documentación urbanística.

*Debemos dirixirnos cara a sala de xuntas para ver os concelleiros.

Debemos dirixirnos cara á sala de xuntas para ver os concelleiros.

124
4 O USO INCORRECTO DE MESMO

Un erro moi notorio na documentación administrativa atopámolo coas formas

mesmo(s) e mesma(s), no que estas formas non posúen un valor anafórico. Para evitar
este uso, e tendo en conta o contexto, podemos botar man dos pronomes persoais,
demostrativos ou posesivos e, en ocasións, ata podemos eliminalos.

*Procederase á lectura da acta e á continuación farase a entrega da mesma aos

presentes na sala.
Procederase á lectura da acta e á continuación farase a súa entrega aos
presentes na sala.

5 O USO INCORRECTO DE ALGÚN

É incorrecto en galego empregar o indefinido algún en construcións que esixen

negación. A forma correcta nestes casos de negación témola co uso do indefinido
ningún.

*Non houbo problema algún.

Non houbo problema ningún.

125
XVI A LINGUAXE NON-SEXISTA

A lingua é, en moitos aspectos, o reflexo da sociedade que a emprega. Por iso, os

trazos sexistas que se poden observar no galego proceden dunha sociedade que
favoreceu –en algúns aspectos aínda favorece– a discriminación entre os home se as
mulleres. A administración actual precisa reflectir nos seus escritos os valores de
igualdade social entre os dous sexos, por iso debemos ter sempre presente o principio de
non-discriminación por cuestións de sexo, motivo polo cal é preciso evitar prácticas ou
expresións que poidan ser entendidas como sexistas.
Nos casos en que un documento sexa pechado, é dicir, dirixido a unha persoa en
concreto, deberase aludir a ela segundo a forma que corresponda (se é unha muller
empregaremos as formas femininas, e se é un home serán as formas masculinas). En
cambio, se estamos ante textos abertos, isto é, dirixidos a unha pluralidade de persoas,
deberemos empregar formas non marcadas (o funcionariado, a cidadanía) ou expresar o
dobre xénero gramatical (os funcionarios e as funcionarias, os señores e as señoras).
Nos formularios poderemos empregar tamén a barra (/) para marcar a dualidade de
xénero (don / dona, Sr. / Sra.).

1 SEXISMO LINGÜÍSTICO

O sexismo lingüístico consiste naquelas prácticas que discriminan a muller coa

utilización non igualitaria da lingua para ambos os dous sexos. Se estamos ante un texto
que vai dirixido tanto a homes como a mulleres debemos evitar o uso da forma
masculina coma a xenérica e buscar unha solución igualitaria para os dous sexos.

1.1 Emprego das dúas formas: masculina e feminina

–Podemos empregar os dous xéneros gramaticais naquelas palabras que os teñen.

Tamén é certo que un uso abusivo del confírelle ao texto un carácter repetitivo e
confuso.

as funcionarias e os funcionarios
as cidadás e os cidadáns

–Emprego de pronomes

Quen presente a solicitude... e non *O que presente a solicitude...

–Utilización de substantivos colectivos

As persoas que fagan o exame... e non *Os que fagan o exame...

–Uso do par de xénero

Os e as que se animen a vir e non *Os que se animen a vir

126
1.2 Os xenéricos reais

Co uso destes termos o que se consegue é marcar a atención nas funcións que se
denotan e non nas persoas que as realizan. É conveniente o uso destas formas porque,
deste xeito, podemos englobar a realidade social existente.

O funcionariado deberá.. en vez de *Os funcionarios deberán...

A cidadanía... en vez de *Os cidadáns

Exemplo dalgunhas correspondencias

Mellor así Debemos evitar

a adolescencia / a xente adolescente os adolescentes
o alumnado o(s) alumno(s)
a avogacía o(s) avogados
o cadro de persoal os traballadores
a consultoría o(s) consultor(es)
a coordinación o(s) coordinador(es)
o electorado o(s) electores
a evolución humana / a evolución da a evolución do home
humanidade
o funcionariado o(s) funcionario(s)
a infancia os nenos
a mocidade / a xuventude os mozos
a persoa encargada o encargado
o pobo galego os galegos
a poboación inmigrante os inmigrantes
a poboación urbana o home urbano
a presidencia o(s) presidente(s)
o profesorado o(s) profesor(e)s
a secretaría o(s) secretario(s)
a tesouraría o(s) tesoureiro(s)
a veciñanza os veciños
a vellez os vellos
a xente maior / as persoas maiores os maiores
a xerencia o(s) xerente(s)
a(s) persoa(s) / o ser humano / a o(s) home(s)
humanidade
as persoas adultas / a xente adulta / a os adultos
idade adulta

1.3 O emprego das barras

Este recurso pode resultar axeitado nos textos administrativos abertos (naqueles
que non van dirixidos a unha persoa concreta), tales como formularios, fichas, impresos
de solicitudes etc. ou mesmo en textos breves (sinaturas ou cabeceiras de cartas).

127
Noutro tipo de texto non é recomendable esta opción, xa que pode dificultar a súa
lectura.

o/a interesado/a
o/a solicitante

Coa variación de pronomes tamén podemos evitar as marcas de xénero.

Se alguén pode acudir… en vez de Se algún pode acudir…

Quen se comprometa co… en vez de Os que se comprometan co…

2 O SEXISMO SOCIAL

O sexismo social é o conxunto de actitudes que supoñen unha limitación aos

dereitos das mulleres na sociedade da que forman parte, negándolles a posibilidade de
se relacionar en igualdade de oportunidades.
Deste xeito, a pesar de estar a empregar o idioma de maneira gramaticalmente
correcta, tamén hai que ter en conta os valores que se estean a transmitir para que non se
poidan comprender coma discriminatorios. Algunhas solucións presentámolas a
continuación.

2.1 A adaptación do cargo ao xénero da persoa

A presentación en feminino adóitase empregar acotío naquelas profesións

asociadas tradicionalmente ás mulleres, aínda que naquelas en que gozarían de maior
prestixio social continúan a presentar certas reticencias.
Cando nomeamos en masculino un oficio no que tamén participan as mulleres, o
que estamos a conseguir é invisibilizalas, ao mesmo tempo que transmitimos unhas
connotacións de dificultade e ambigüidade na comunicación.
A utilización das formas femininas está máis ca xustificada coa incorporación
plena da muller ao mundo laboral, tanto nas profesións (médica, avogada, doutora,
enfermeira etc.) como nos cargos (alcaldesa, presidenta, ministra etc.).

A alcaldesa deste concello…

A avogada do club…
A psicóloga do centro médico…

Con todo, naqueles casos en que empreguemos o plural para referirnos a

profesións ou prazas xenéricas (aquelas que poden ser desenvolvidas tanto por homes
como por mulleres) deberemos evitar as expresións en masculino.

*Convócanse prazas na administración pública para doutores, enfermeiros,

celadores, limpadoras e cociñeiras.

2.2 Os tratamentos

En tempos pasados, os textos administrativos caracterizáronse, entre outras

cuestións, por presentar un caudal abundante de formas de cortesía. Non obstante, na
actualidade prefírese un tratamento correcto e sen excesos.

128
 Deste xeito, na documentación administrativa resulta suficiente co emprego da
fórmula de tratamento don ou dona, tanto desenvoltos como abreviados (D. ou D.ª).
Naqueles textos en que o destinatario non sexa coñecido empregaremos a barra (D. /
D.ª).

2.3 A orde de palabras

Se folleamos calquera documento administrativo no que se mencione

expresamente os dous sexos, podemos comprobar como é sempre a forma masculina a
que ocupa o primeiro posto na redacción. Trátase dun elemento sistemático que, en
certa medida, deixa relegadas aínda a un segundo plano á muller na actual sociedade, co
prestixio social que del se deriva.
Para evitar isto podemos optar por alternar este costume discriminatorio, isto é,
en presentar a referencia feminina en primeiro termo. Deste xeito poderemos contribuír
tamén a modificar os estereotipos tradicionais construídos sobre as desigualdades entre
os homes e as mulleres.

Prezadas/os concelleiras/os…
As arquitectas e os arquitectos…
Nai, pai ou representante legal…

Outra solución que se pode empregar naqueles casos en que a forma masculina
precede á feminina é concordar a oración co elemento feminino, xa que é o elemento
máis próximo.

Os concelleiros e as concelleiras tomiñesas…

129
XVII OS ANTROPÓNIMOS

1 NOMES DE HOME

Aarón Américo Baudilio Cibrao

Abdías Amir Bautista Cilistro
Abdón André Belarmino Ciríaco
Abel Aníbal Beltrán Cirilo
Abelardo Aniceto Benigno Ciro
Abilio Anselmo Benvido Claudio
Abraham Antenor Benxamín Clemenzo
Abundio Anteo Berenguer Clodio
Acacio Antero Bernal Conrado
Acisclo Antoín Bernaldino Constante
Adán Antoíño Bernaldo Constantino
Adelardo Antón Bieito Cosme
Adelfo Anxo Boaventura Cosmede
Adolfo Apolinar Bonifacio Costoio
Adonais Apolo Boris Crisanto
Adonis Aquiles Brais Crispín
Adrán Aquilino Bran Cristián
Adrao Arcadio Brandán Cristovo
Afonso Arduíno Brandomil Custodio
Agapito Ares Braulio Dacio
Agostiño Ariano Breixo Dalmacio
Airas Arias Bréixome Dalmiro
Aladino Ariel Breogán Dámaso
Alán Arístides Britón Damián
Albán Arlindo Bruno Daniel
Albano Armando Caetano Danilo
Alberte Arnaldo Caio Dante
Albino Arnoldo Calímaco Darío
Alceo Arsenio Calisto David
Aldán Arturo Camilo Delio
Aldo Artús Campio Demetrio
Aleixo Arximiro Cándido Denís
Alexandre Ástor Carlos Dimas
Alfeo Atilano Carmelo Domingos
Alfredo Augusto Casandro Donato
Aloísio Aurelio Casildo Duardos
Álvaro Axel Casimiro Duarte
Amadeu Axeo Casio Edelmiro
Amadís Balbino Casto Edmundo
Amado Baldomero Cecío Eduardo
Amador Baltasar Ceferino Efraín
Amancio Barnabeu Celestino Efrén
Amando Bartolomeu Celso Eifonso
Amaro Basileo César Elano
Ambrosio Basilio Cesáreo Eleazar
Amede Bastián Cibrán Elías

130
Elisardo Gastón Isidoro Mateo
Eliseo Glauco Isidro Matías
Elixio Gonzalo Ismael Mauricio
Eloi Gorecho Israel Máximo
Emeterio Gracián Ítalo Maxín
Emilio Gregorio Itamaro Medardo
Eneas Guido Iván Meifrén
Enzo Guillerme Ivo Melchor
Erasmo Gumersindo Ladislao Men
Ermesindo Gustavo Laertes Mendo
Ernesto Guterre Lauro Merlín
Ero Hades Lázaro Miguel
Estanislao Haroldo Leandro Millán
Estevo Harún Ledo Millao
Etelvino Héitor León Modesto
Eudoxio Haladio Leonardo Moisés
Euloxio Helenio Leónidas Muriel
Eusebio Helí Leopoldo Nabor
Eutelo Helio Leuco Narciso
Evaristo Heliodoro Leuter Natán
Exidio Henrique Levi Nazario
Ezequiel Hermenexildo Libián Neftalí
Ezra Hermes Liborio Nemesio
Fabián Herminio Lino Nereo
Fabiano Hermóxenes Livio Nero
Fabio Hervé Loarno Néstor
Fabricio Héutor Locaio Nicanor
Farruco Hilario Lois Nicolau
Faustino Hipólito Lourenzo Nilo
Fausto Hixinio Lucas Noberto
Faxildo Homero Luciano Noé
Fedro Honorato Lucio Normán
Fernán Honorio Luís Nuno
Fidel Horacio Macías Octavio
Filipe Hugo Maelán Odilo
Filipo Humberto Maeloc Odón
Firmino Huno Maldrás Olaf
Fiz Iago Mamede Olegario
Flavio Ícaro Manasés Olindo
Floreal Idacio Manfredo Oliverio
Florencio Ignacio Manuel Oliveros
Florián Igor Marcelo Omar
Francisco Ildefonso Marcial Onésimo
Frederico Imaro Marco Onofre
Froilán Indalecio Marcos Orencio
Froitoso Inocencio Mariano Orestes
Fulvio Íñigo Mariño Orfeo
Gabino Isaac Mario Orlando
Gabriel Isai Maro Óscar
Gaspar Isaías Martiño Osorio

131
Osvaldo Roldán Sixto Vito
Ourente Román Tadeo Vitorio
Ouriol Romualdo Tancredo Vivencio
Ovidio Rómulo Tarsicio Viviano
Paio Roque Telesforo Vladimiro
Pánfilo Rosendo Telmo Xabier
Paris Roxelio Telo Xacinto
Pársifal Roxer Telvo Xacobe
Pascual Rubén Temón Xácome
Pastor Rufo Teodoro Xaime
Patricio Ruí Teófilo Xairo
Paulino Ruperto Terencio Xelmiro
Paulo Sabas Teseo Xenaro
Pedro Sabino Teucro Xenxo
Percival Sadurniño Timoteo Xeraldo
Perfecto Salomón Tirso Xerardo
Pío Salvador Tito Xeremías
Plácido Salvio Tobías Xermán
Plinio Samuel Tomé Xerome
Pompeio Santos Torcado Xerson
Príamo Sargón Tristán Xervasio
Primitivo Sator Ubaldo Xerxes
Primo Saturio Ulises Xes
Prisciliano Saturno Urbano Xesús
Priscilio Saúl Urías Xián
Próspero Sebastián Uriel Xiao
Publio Senín Uxío Xil
Queitán Serafín Uziel Xilberte
Quintín Servando Valdo Ximeno
Rafael Serxio Valente Xoán
Ramiro Severiano Valentín Xoaquín
Ramón Severino Valerio Xocas
Raúl Severo Vasco Xoel
Raziel Sexismundo Venancio Xofré
Reimunde Sidre Venceslao Xonás
Reinaldo Silas Ventín Xordán
Remixio Silverio Vicente Xosé
Ricardo Silvestre Vicenzo Xulio
Roberto Silvino Víctor Xurxo
Rodolfo Silvio Vidal Xusto
Roi Simeón Vigo Zacarías
Roibén Simón Virxilio Zenón
Rolando Siro Vítiza

2 NOMES DE MULLER

Acacia Adalia Adina África

Ada Adela Afonsina Agarimo
Adaia Adelaida Afra Ágata

132
Aglaia Azucena Cintia Elba
Agostiña Baia Cira Elda
Águeda Bárbara Clara Elina
Aida Basilia Claudia Elisa
Aina Beatriz Claudina Elisabet
Aine Begoña Cleia Elisenda
Alba Belén Cleofás Eloísa
Alborada Belinda Clío Elsa
Alcira Belis Clodia Elvia
Aldara Belisa Cloe Elvira
Aleida Beltaine Clotilde Emérita
Alexandra Benilde Comba Emilia
Alicia Berenguela Concepción Emma
Alla Berenice Consolo Encarnación
Alma Bernalda Constanza Engracia
Aloia Berta Cora Erea
Altaír Betsabé Coral Érica
Amaia Bieita Coralia Ermidas
Amaira Branca Cósina Esmeralda
Amalia Breixa Covadonga Esmeraldina
Amanda Brenda Cristal Esperanza
Amelia Brianda Cristina Estela
América Briseida Cruz Ester
Amil Bríxida Dafne Estevaíña
Amparo Brixit Dalia Esteveíña
Ana Brunilda Dánae Estrela
Anabel Caetana Davinia Eteria
Anaís Calíope Débora Eufemia
Andrea Camelia Delaira Eunice
Anira Camiño Delia Eurídice
Antela Cándida Diana Eusenda
Antía Caridade Dina Euturpe
Anunciación Carina Doa Eva
Ánxela Carla Dolores Evanxelina
Anxélica Carlota Dominica Exeria
Anxos Carme Domitila Fabiola
Araceli Carmela Dora Fara
Aránzazu Carolina Dores Fátima
Arduíña Casandra Dorinda Fe
Ariadna Casia Doris Fedra
Arlet Casilda Dosinda Felicia
Arlinda Catarina Duna Felicidade
Arminda Catuxa Dunia Felicitas
Asunción Cdalia Edenia Felisa
Asunta Cecía Edita Fiona
Atenea Celeste Edna Flavia
Áurea Celia Eduvixe Flor
Aurelia Celina Einés Flora
Aurora Celtia Eira Florinda
Azalea Cibrá Eirea Franqueira

133
Frederica Liberdade Mirza Piedade
Frida Lidia Mónica Pilar
Gabriela Lilia Montserrat Pindusa
Gael Liliana Mor Pomba
Gala Liria Moraima Prisca
Galicia Locaia Nadal Priscila
Gladis Loida Nadia Prudencia
Glenda Lorelai Naila Pura
Gloria Lorena Nara Quiteria
Goretti Loreto Natalia Raida
Gracia Lourenza Natividade Raíña
Graciela Lúa Navia Raquel
Griselda Lucía Nazaret Rebeca
Guadalupe Licila Nefer Reis
Guía Ludmila Nerea Rexina
Guiomar Luísa Nereida Rita
Halima Lurdes Neves Rosa
Heleia Luz Nidia Rosalía
Helena Macarena Ninfa Rosalinda
Helga Madanela Níobe Rosana
Henriqueta Mafalda Noa Rosario
Hera Magalí Noela Roxana
Herlinda Magnolia Noelia Rufina
Herundina Maia Noemia Rut
Hilda Maite Nora Sabela
Hortensia Malva Norma Sabina
Hosana Mar Nuria Safo
Icía Marcela Oalla Saínza
Ilduara Margarida Obdulia Saleta
Inés María Ofelia Salomé
Inmaculada Mariana Ofir Samanta
Iolanda Marica Olalla Sara
Ione Marilia Olga Saúde
Irene Mariña Olinda Selene
Iria Marta Oliva Selma
Iría Martiña Onda Silvana
Irimia Maruxa Oriana Silvia
Iris Melba Ousenda Sira
Irma Melina Palmira Sofía
Isaura Melinda Pandora Soidade
Isolda Melisa Pastora Sol
Ladaíña Mercedes Patricia Sonia
Lara Meritxell Paula Suevia
Laura Micaela Paulina Susana
Lavinia Milagres Paz Tais
Leda Minervia Penélope Talía
Ledicia Minia Peregrina Tamara
Leila Mireia Perla Tania
Letavia Miriam Petunia Tareixa
Lía Mirta Pía Társila

134
Tatiana Victoria Xenia Xoana
Tegra Violeta Xenoveva Xosefa
Telva Virxinia Xenxa Xosefina
Trindade Viviana Xeorxina Xudit
Ultreia Xacinta Xeraldina Xulia
Úrsula Xandra Xerezade Xusta
Uxía Xaquelina Xertrude Zaida
Valentina Xasmín Xiana Zaira
Valeria Xasmina Xilda Zoraida
Vera Xeila Ximena Zulema
Verónica Xemma Xisela Zulima

135
XVIII A TOPONIMIA

Os nomes dos lugares, das parroquias, dos concellos, das comarcas e das
provincias, os accidentes xeográficos (como os regatos, ríos, afluentes, outeiros,
montes, montañas, cordilleiras, vales, rías, baías, cabos, praias, illas, cons, illotes etc.)
dos límites xeográficos da actual Galicia administrativa, así como aqueles topónimos
das comarcas onde se fala galego fóra da Galicia administrativa actual terán como única
forma a galega, segundo o establecido no art. 10.1 da Lei de normalización lingüística
de 1983 para a toponimia de Galicia e a Carta Europea das Linguas Rexionais e
Minoritarias para aquelas zonas nas que se fale unha lingua distinta da oficial. Os nomes
de lugar non se poden traducir ao castelán.
Para as formas dos topónimos da nosa nacionalidade histórica séguese o criterio
fixado pola Comisión de Toponimia da Xunta de Galicia, recollido no Nomenclátor de
Galicia. Toponimia oficial das provincias, concellos, parroquias e lugares (Xunta de
Galicia, 2003), aínda que tamén se pode consultar na rede en
http://www.xunta.es/toponimia; dende hai algún tempo tamén a podemos consultar no
seguinte web: http://sli.uvigo.es/.
En cambio, cos topónimos non galegos temos dúas opcións: traducilos ou non en
función duns criterios. Traduciremos aqueles nomes que se empregan con máis
frecuencia ou nos que se veñen traducindo por costume (Bos Aires, Castela, Nova York,
Xaén...) e mais nos topónimos menores (nos casos de rúa, porto, praza...: praza da
Concordia, porto de Bilbao...). Pola contra, non se traducen aqueles que teñen unha
frecuencia de uso máis restrinxido ou que designan entidades de poboación menores (La
Línea de la Concepción, Villanueva de la Cañada, Philadelphia, Liverpool...). Se o
nome orixinal se escribe nun alfabeto distinto do noso (árabe, cirílico, chinés...), o que
facemos é adaptalo de tal xeito que poidamos reproducir en galego a súa pronuncia
orixinal (Moscova, Sahara...).

1. FORMAS OFICIAIS DOS TOPÓNIMOS DO CONCELLO DE TOMIÑO

(Decreto 219/1998, do 2 de xullo; DOG 144, do 28 de xullo de 1998)

Amorín (San Xoán) Solvado

Arrotea, A Vilachán do Monte
Baceiro
Carregal de Abaixo Currás (San Martiño)
Carregal de Arriba Barral, O
Outeiro, O Cruceiro, O
Estrada, A
Barrantes (San Vicente) Monte, O
Cerca, A Tapel, O
Cristelos
Freixoal, O Estás (Santiago)
Gándara, A Aldea, A
Luneda Bravos, Os
Mosteiro, O Gándara, A
Pazo, O Gandariña, A
Sardiñeira, A Granxola, A

136
Igrexa, A Tollo
Medos, Os
Outeiriño Piñeiro (San Salvador)
Outeiro, O Bouzada, A
San Sebastián Bouzón, O
Tarrasteira, A Riás
Vidancelle Tabordela

Figueiró (San Martiño) Pinzás (Santa María)

Centinela, A Alpuxarras, As
Espiñeiro Igrexa, A
Fonte, A Muros, Os
Igrexa, A Veigas, As
Lago, O
Liñares, Os San Salvador de Tebra (San
Muños, Os Salvador)
Regueiriña, A Aral, O
Roque, O Bouzafría, A
Tomada, A Casal, O
Friáns
Forcadela (San Pedro) Lubián
Aldea, A Pazarreira
Bacelos Souto, O
Cova, A
Cruceiros, Os Sobrada (San Salvador)
Eidos de Abaixo, Os Aldea, A
Ferreiro, O Carrasqueira, A
Gabín Cruceiro, O
Garroas, As Eiras, As
Muños, Os Escampados, Os
Pedregal, O Gándara, A
Ponte, A Gandariña, A
Ramo, O Lagoa, A
Solaveiga Monte, O
Solleiro, O Outeiro, O
Vilar de Matos Portela, A
Torrón
Goián (San Cristovo)
Avenida de Ordóñez, A Taborda (San Miguel)
Avenida do Brasil, A Aldea, A
Barrio de Triana, O Chan, A
Barrio Novo, O Pazo, O
Calle, A Ponte, A
Centinela, A Tomada, A
Couto, O Trogal, O
Fontela
Gándara, A Tebra (Santa María)
Pazo, O Bandeira, A
San Lourenzo Carballal, O
Soutelo Cimadevila

137
Folón, O Rexidouro, O
Igrexa, A Rocha, A
Outeiro, O Salgosa, A
Pedreira, A San Bieito
Ponteciña, A Sanomedio
Samuelle Santa Rosa
Seixo, O
Tomiño (Santa María) Solleiro, O
Arrotea, A Souto, O
Barro, O Torneiro, O
Camiño Novo, O Val, O
Costa, A Vilachán
Cotro, O Vilar
Gándara, A
Hospital, O Vilameán (San Bieito)
Lameira Arrotea, A
Mosteiro, O Castro, O
Paredes Granxa, A
Pazos Porto, O
Pedra do Couto, O Ral, O
Pedra, A Silvosa, A
Pedradita Vilameán
Pousadela

2. CONCELLOS GALEGOS E XENTILICIOS

2.1 Provincia da Coruña

Concello Xentilicio
Abegondo o/a abegondense
Ames amesán/á
Aranga arangués/esa
Ares aresán/á
Arteixo arteixán/á
Arzúa arzuán/á
Baña, A o/a abañense
Bergondo bergondés/esa
Betanzos betanceiro/a, brigantino/a
Boimorto o/a boimortense
Boiro o/a boirense
Boqueixón boqueixonés/esa
Brión brionés/esa
Cabana cabanés/esa, bergantiñán/á
Cabanas cabanés/esa
Camariñas camariñán/á
Cambre cambrés/esa
Capela, A capelán/á
Carballo carballés/esa

138
Cariño cariñés/esa
Carnota carnotán/á
Carral carralés/esa
Cedeira o/a cedeirense
Cee o/a ceense
Cerceda o/a cercedense
Cesuras cesurán/á
Coirós
Corcubión corcubionés/esa
Coristanco coristanqués/esa
Coruña, A coruñés/esa, brigantino/a, herculino/a
Culleredo o/a cullerdense
Curtis o/a curtiense
Dodro o/a dodrense
Dumbría dumbriés/esa
Fene fenés/esa
Ferrol ferrolán/á, ártabro/a
Fisterra fisterrán/á
Frades o/a fradense
Irixoa
Laracha, A larachés/esa
Laxe o/a laxense
Lousame lousamián/á
Malpica malpicán/á
Mañón mañonés/esa
Mazaricos mazaricán/á
Melide melidao/á, o/a melidense
Mesía o/a mesiense
Miño o/a miñense
Moeche modestino/a
Monfero monferés/esa
Mugardos mugardés/esa
Muros muradán/á
Muxía muxián, muxiá
Narón naronés/esa
Neda o/a nedense
Negreira negreirés/esa, o/a nicrariense
Noia noiés/esa
Oleiros o/a oleirense
Ordes o/a ordense
Oroso orosán/á
Ortigueira ortigueirés/esa, o/a urticariense
Outes o/a outiense
Oza dos Ríos
Paderne
Padrón padronés/esa, o/a iriense
Pino, O
Pobra do Caramiñal, A o/a pobrense

139
Ponteceso pontecesán/á
Pontedeume pontedeumés/esa, eumés/esa
Pontes, As pontés/esa
Porto do Son o/a sonense
Rianxo rianxeiro/a
Ribeira ribeirán/á, o/a ribeirense
Rois o/a roisense
Sada sadés/esa, o/a sadense
San Sadurniño
Santa Comba santa combés/esa, xalleiro/a
Santiago santiagués/esa, compostelán/á
Santiso santisés/esa
Somozas, As o/a somocense
Sobrado sobradés/esa
Teo o/a teense
Toques o/a toquense
Tordoia
Touro
Trazo
Val do Dubra dubrés/esa, valdubrés/esa
Valdoviño valdoviñés/esa
Vedra vedrés/esa
Vilarmaior vilarmaiorés/esa
Vilasantar
Vimianzo vimiancés/esa
Zas

2.2 Provincia de Lugo

Concello Xentilicio
Abadín o/a abadinense
Alfoz alfocés/esa, o/a alfocense
Antas de Ulla
Baleira
Baralla o/a barallense
Barreiros o/a barreirense
Becerreá o/a becerreense
Begonte begontino/a
Bóveda o/a bovedense
Burela burelao/á, burelés/esa, o/a burelense
Carballedo
Castro de Rei castrexo/a
Castroverde
Cervantes cervantego/a
Cervo o/a cervense
Chantada chantadino/a
Corgo, O
Cospeito
Folgoso do Courel courelao/á

140
Fonsagrada, A fonsagradino/a, brañego/a
Foz focego/a, o/a focense
Friol friolés/esa
Guitiriz o/a guitiricense
Guntín
Incio, O
Láncara lancarao/á
Lourenzá laurentino/a (de Vilanova de Lourenzá)
Lugo lugués/esa, o/a lucense
Meira meirao/á, meirego/a, o/a meirense
Mondoñedo o/a mindoniense
Monforte monfortino/a
Monterroso monterrosino/a
Muras
Navia de Suarna naviego/a
Negueira de Muñiz
Nogais, As
Ourol
Outeiro de Rei
Palas de Rei o/a palense
Pantón
Paradela o/a paradelense
Páramo, O
Pastoriza, A o/a pastoricense
Pedrafita cebreirego/a
Pobra de Brollón, A o/a pobrense
Pol
Pontenova, A pontenovés/esa
Portomarín o/a portomarinense
Quiroga quirogués/esa
Rábade o/a rabadense
Ribadeo o/a ribadense
Ribas de Sil o/a ribasilense
Ribeira de Piquín ribeirego/a
Riotorto o/a riotortense, riotorteño/eña
Samos o/a samonense
Sarria sarriao/á
Saviñao, O saviñádigo/a
Sober soberino/a
Taboada taboadés/esa
Trabada trabadés/esa
Triacastela
Valadouro, O valadourés/esa
Vicedo, O o/a vicedense
Vilalba vilalbés/esa, chairego/a
Viveiro viveirés/a, o/a viveirense, o/a vivariense
Xermade xermadés/a
Xove o/a xovense

141
2.3 Provincia de Ourense

Concello Xentilicio
Arnoia, A arnoiao/á
Allariz o/a allaricense, alaricano/a
Amoeiro
Avión
Baltar baltareño/a
Bande o/a banduense
Baños de Molgas
Barbadás
Barco de Valdeorras, O o/a barquense, valdeorrés/esa
Beade
Beariz
Blancos, Os
Boborás
Bola, A
Bolo, O bolés/esa
Calvos de Randín
Carballeda de Avia
Carballeda de Valdeorras valdeorrés/esa
Carballiño, O carballinés/esa, o/a carballinense
Cartelle
Castrelo de Miño
Castrelo do Val
Castro Caldelas caldelao/á
Celanova celanovés/esa
Cenlle
Chandrexa
Coles
Cortegada cortegao/á
Cualedro
Entrimo
Esgos
Gomesende
Gudiña, A
Irixo, O
Larouco
Laza
Leiro
Lobeira
Lobios
Maceda
Manzaneda
Maside masidao/á
Melón melonés/esa
Merca, A o/a merquense
Mezquita, A mesquités/esa
Montederramo montederramés/esa

142
Monterrei o/a montederrense
Muíños
Nogueira de Ramuín
Oímbra
Ourense ourensán/á, o/a auriense
Paderne
Padrenda padrendés/esa
Parada de Sil o/a silense
Pereiro
Peroxa, A
Petín petinés/esa
Piñor o/a piñorense
Pobra de Trives, A o/a pobrense, trivés/esa
Pontedeva pontedevés/esa, o/a pontedevense
Porqueira porqueirés/esa
Punxín punxinés/esa
Quintela quintelán/á
Rairiz de Veiga
Ramirás o/a ramirense
Ribadavia o/a ribadaviense
Riós o/a riense
Rúa, A rués/esa
Rubiá rubiao/á
Santo Amaro o/a amarense
San Cibrao o/a cibrense
San Cristovo de Cea ceés/esa
San Xoán de Río riés/esa
Sandiás sandiao/á
Sarreaus
Taboadela o/a taboadelense
Teixeira, A teixeirés/esa
Toén toenés/esa
Trasmiras
Veiga, A o/a veiguense
Verea o/a vereense
Verín verinés/esa, o/a verinense
Viana do Bolo vianés/esa
Vilamarín vilamarinés/esa
Vilamartín de Valdeorras vilamartinés/esa, valdeorrés/esa
Vilar de Barrio barriés/esa
Vilar de Santos vilasantés/esa
Vilardevós o/a vilardexense
Vilariño de Conso vilariñés/esa
Xinzo de Limia limiao/á, limego/a, límico/a
Xunqueira de Ambía xunqueirao/á
Xunqueira de Espadanedo xunqueirao/á

143
2.4 Provincia de Pontevedra

Concello Xentilicio
Agolada agoladés/esa
Arbo o/a arbense
Baiona baionés/esa
Barro barrés/esa, o/a barrense
Bueu
Caldas o/a caldense
Cambados cambadés/esa
Campo Lameiro campolameirán/á
Cangas cangués/esa
Cañiza, A o/a cañicense
Catoira o/a catoirense
Cerdedo o/a cerdedense
Cotobade cotobadés/esa
Covelo, O o/a covelense
Crecente o/a crecentense
Cuntis o/a cuntiense
Dozón castrexo/a, o/a castrense
Estrada, A o/a estradense
Forcarei o/a forcaricense
Fornelos o/a fornelense
Gondomar gondomareño/a
Grove, O groveiro/a, o/a grovense
Guarda, A guardés/esa
Illa de Arousa, A arousán/á, illeiro/a, o/a insular
Lalín o/a lalinense
Lama, A o/a lamense
Marín o/a marinense
Meaño meañés/esa
Meis meisiño/a, o/a meisense
Moaña moañés/esa
Mondariz o/a mondaricense
Mondariz-Balneario o/a mondaricense
Moraña morañés/esa
Mos o/a mosense
Neves, As o/a nevense
Nigrán nigranés/esa
Oia o/a oiense
Pazos de Borbén o/a pacense
Poio o/a poiense
Ponteareas ponteareán,/á
Ponte-Caldelas pontecaldelán/á, caldelán/á
Pontecesures cesureño/a
Pontevedra pontevedrés/esa, o/a lerense, teucrino/a
Porriño, O porriñés/esa
Portas o/a portense
Redondela redondelán/á

144
Ribadumia o/a ribadumiense
Rodeiro
Rosal, O rosalés/esa, rosaleiro/a
Salceda o/a salcedense
Salvaterra o/a salvaterrense
Sanxenxo sanxenxino/a
Silleda o/a silledense
Soutomaior o/a soutomaiorense
Tomiño tomiñés/esa
Tui o/a tudense
Valga valgués/esa
Vigo vigués/esa, olívico/a
Vila de Cruces cruceño/a
Vilaboa vilaboés/esa
Vilagarcía de Arousa vilagarcián/á, arousán/á
Vilanova de Arousa vilanovés/esa, arousán/á

2.5 Concellos e xentilicios do galego exterior

Concello Xentilicio
Allande allandés/esa
Boal boalés/esa
Castropol castropoleño/a, castropolés/esa
Coaña coañés/esa
Eilao
Franco, El franquín, franquia
Grandas de Salime grandalés/esa
Ibias o/a ibiense, ibiego/a
Navia naviego/a
Asturias Pezós o/a pezosense
San Martín de Ozcos samartego/a
Santalla de Ozcos santalleiro/a, santallés/esa
Santiso de Abres santiseiro/a
Tapia de Casarego tapiego/a
Taramundi taramundés/esa
Veiga, A veigueño/a, o/a veigadense
Vilanova de Ozcos vilanovés/esa
Villaión o/a villaionense
Ellas, As lagarteiro/a
Estremadura San Martín de Trebello mañego/a
Valverde do Fresno valverdeiro/a
Hermisende
Lubián
Zamora Pías
Porto portexo/a
Seabra xabrés/esa
Arganza
Balboa balboés/esa

145
 Barxas
Borrés borrés/esa
Cacabelos
Camponaraia
Candín
Carracedelo
Carucedo
León Corullón
Oencia
Ponte de Domingo Flórez, A
Sobrado sobradés/esa
Trabadelo
Veiga de Espiñareda, A
Veiga do Valcarce, A
Viladecais
Vilafranca do Bierzo vilafranquino/a

3. As comarcas de Galicia cos concellos que abranguen (Decreto 65/1997 do 20 de

febreiro)

Comarcas Concellos
A Baixa Limia Bande, Entrimo, Lobeira, Lobios, Muíños
A Barcala A Barcala, Negreira
A Coruña Abegondo, Arteixo, Bergondo, A Coruña,
Culleredo, Oleiros, Sada, Carral, Cambre
A Fonsagrada Baleira, A Fonsagrada, Negueira de
Muñiz
A Limia Baltar, Os Blancos, Calvos, Porqueira,
Rairiz de Veiga, Sandiás, Sarreaus,
Trasmiras, Vilar de Barrio, Vilar de
Santos, Xinzo de Limia
A Mariña Central Alfoz, Burela, Foz, Lourenzá,
Mondoñedo, O Valadouro
A Mariña Occidental Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro, Xove
A Mariña Oriental Barreiros, A Pontenova, Ribadeo, Trabada
A Paradanta Arbo, A Cañiza, O Covelo, Crecente
A Ulloa Antas de Ulla, Monterroso, Palas de Rei
Allariz-Maceda Allariz, Baños de Molgas, Maceda,
Paderne de Allariz, Xunqueira de Ambía,
Xunqueira de Espadanedo
Arzúa Arzúa, Boimorto, O Pino, Touro
Bergantiños Cabana, Carballo, Coristanco, A Laracha,
Laxe, Malpica, Ponteceso
Betanzos Aranga, Betanzos, Cesuras, Coirós,
Curtis, Irixoa, Miño, Oza dos Ríos,
Paderne, Vilarmaior, Vilasantar
Caldas Caldas de Reis, Catoira, Cuntis, Moraña,

146
 Pontecesures, Portas, Valga
Chantada Carballedo, Chantada, Taboada
Ferrol Ares, Cedeira, Fene, Ferrol, Moeche,
Mugardos, Narón, Neda, San Sadurniño,
As Somozas, Valdoviño
Fisterra Cee, Corcubión, Dumbría, Fisterra, Muxía
Lugo Castroverde, O Corgo, Friol, Guntín,
Lugo, Outeiro de Rei, Portomarín, Rábade
Meira Meira, Pol, Ribeira de Piquín, Riotorto
Muros Carnota, Muros
Noia Lousame, Noia, Outes, Porto do Son
O Baixo Miño A Guarda, Oia, O Rosal, Tomiño, Tui
O Barbanza Boiro, A Pobra do Caramiñal, Rianxo,
Ribeira
O Carballiño Beariz, Boborás, O Carballiño, O Irixo,
Maside, Piñor, Punxín, Santo Amaro, San
Cristovo de Cea
O Condado Mondariz, Mondariz-Balneario, As Neves,
Ponteareas, Salvaterra
O Deza Agolada, Dozón, Lalín, Rodeiro, Silleda,
Vila de Cruces
O Eume Cabanas, A Capela, Monfero,
Pontedeume, As Pontes
O Morrazo Bueu, Cangas, Marín, Moaña
O Ribeiro A Arnoia, Avión, Beade, Carballeda de
Avia, Castrelo de Miño, Cenlle,
Cortegada, Leiro, Melón, Ribadavia
O Salnés Cambados, O Grove, A Illa de Arousa,
Meaño, Meis, Ribadumia, Sanxenxo,
Vilagarcía de Arousa, Vilanova de Arousa
O Sar Dodro, Padrón, Rois
Ordes Cerceda, Frades, Mesía, Ordes, Oroso,
Tordoia, Trazo
Ortegal Cariño, Cerdido, Mañón, Ortigueira
Os Ancares Baralla, Becerreá, Cervantes, Navia de
Suarna, As Nogais, Pedrafita do Cebreiro
Ourense Amoeiro, Barbadás, Coles, Esgos,
Nogueira de Ramuín, Ourense, Pereiro de
Aguiar, A Peroxa, San Cibrao das Viñas,
Taboadela, Toén, Vilamarín
Pontevedra Barro, Campo Lameiro, Cotobade, A
Lama, Poio, Ponte Caldelas, Pontevedra,
Vilaboa
Quiroga Folgoso do Courel, Quiroga, Ribas de Sil
Santiago Ames, Boqueixón, Brión, Santiago, Teo,
Val do Dubra, Vedra
Sarria O Incio, Láncara, Paradela, O Páramo,
Samos, Sarria, Triacastela
Tabeirós-Terra de Montes Cerdedo, A Estrada, Forcarei

147
Terra Chá Abadín, Begonte, Castro de Rei, Cospeito,
Guitiriz, Muras, A Pastoriza, Vilalba,
Xermade
Terra de Caldelas Castro Caldelas, Montederramo, Parada
de Sil, A Teixeira
Terra de Celanova A Bola, Cartelle, Celanova, Gomesende,
A Merca, Padrenda, Pontedeva, Quintela
de Leirado, Ramirás, Verea
Terra de Lemos Bóveda, Monforte, Pantón, A Pobra de
Brollón, O Saviñao, Sober
Terra de Melide Melide, Santiso, Sobrado, Toques
Terra de Soneira Camariñas, Vimianzo, Zas
Terra de Trives Chandrexa de Queixa, Manzaneda, A
Pobra de Trives, San Xoán de Río
Valdeorras O Barco de Valdeorras, O Bolo,
Carballeda de Valdeorras, Larouco, Petín,
A Rúa, Rubiá, A Veiga, Vilamartín de
Valdeorras
Verín Castrelo do Val, Cualedro, Laza,
Monterrei, Oímbra, Ríos, Verín,
Vilardevós
Viana A Gudiña, A Mezquita, Viana do Bolo,
Vilariño de Conso
Vigo Baiona, Fornelos de Montes, Gondomar,
Mos, Nigrán, Pazos de Borbén, O Porriño,
Redondela, Salceda de Caselas,
Soutomaior, Vigo
Xallas Mazaricos, Santa Comba

148
XIX ERROS LÉXICOS E FRASEOLÓXICOS MÁIS FRECUENTES

A
INCORRECTO CORRECTO
abandoar abandonar
abatir abater
abdomen abdome
abó/a avó/a
abogado/a avogado/a
abono fertilizante
a bo recaudo en lugar seguro, a recado
a bocaxarro a querimarroupa, a boca de cano
ábside ábsida
abultar avultar
a cal e canto baixo sete chaves, totalmente
a capa e espada con uñas e dentes
acariótico/a acariote
acarrear (consecuencias) motivar, producir, ocasionar, carrexar (en
sentido figurado)
accésits accésit
acebo acevo, acivro
acebro acevo, acivro
aceituna oliva
aceña acea
a ceo aberto a ceo descuberto, ao descuberto
acequia canle, presa, quenlla
acera beirarrúa
achacable atribuíble
achádego achado
a ciencia certa con certeza, de certo, seguro
acné acne
acobardado/a acovardado/a
acobardar(se) acovardar(se)
a conta e risco por conta e risco, pola súa/nosa conta
acopiar 1. acumular, amontoar, amorear

2. aprovisionarse de...
acopio 1. acumulación, amontoamento,
amoreamento

2. provisión de...
acortar acurtar
acotar acoutar

149
a cotío acotío
acreedor/a acredor/a
acribillar cribar
acuciante urxente, perentorio
acuciar aguilloar, incitar, acicatear
acuse de recibo xustificante (notificación) de recepción,
aviso de chegada
ademirar admirar
ademitir admitir
adentrar(se) internar(se), aprofundar
adeprender aprender, deprender
a destaxo ao axuste
adeudar deber
adicación dedicación
adicar dedicar
adiviñanza adiviña
adoctrinar adoutrinar
adoquín lastro
adoquinado empedrado de lastros, lastrado
adscripción adscrición
adxetivo adxectivo
adxuntar achegar, xuntar
1. adxunto/a, xunto/a (adx.)

adxunto 2. adxunto (subst.)

3. xunto (v.)
aerobic aeróbic
aerolito aerólito
aerostato aeróstato
a fecha fixa con data fixa
afeminado/a efeminado/a
affaire asunto, cuestión
afialápices afialapis
afición afección
aficionado afeccionado
aficcionado afeccionado
aficción afección
afincarse 1. establecerse

2. afincar, chantar, fincar, apuxar

afóra fóra

150
aforo capacidade
afrenta afronta
africán/a africano/a
agarradeira agarradoira
agasaxar agasallar
agotar esgotar
a grandes rasgos con poucas palabras, a grandes trazos,
sucintamente, en xeral
agretado gretado
agrio agre
agulletas maniotas
aguxetas maniotas
ahí aí
ahinco afán, empeño
aillar illar
airado/a irado/a
aiuno xaxún
alabanza loanza, loa
alambrada aramado
alambrar aramar
alambre arame
á larga a longo prazo
a largo prazo a longo prazo
albacea testamenteiro
albañil albanel
albarán albará
albuns álbums
alcantarilla sumidoiro
alcantarillado rede de sumidoiros
alcurnia liñaxe
aldehído aldehido
aleación aliaxe
alear aliar
aleccionar leccionar, dar unha lección
alevosía aleivosía
alevoso aleivoso
alexado afastado, arredado
alexarse afastarse, arredarse
alfareiro/a alfareme, oleiro/a
alfarería olería
alféizar peitoril, soleira

151
alimacha lesma
alineación aliñación, aliñamento
alinear aliñar
allanamento de morada violación de domicilio
almidón amidón
almena almea
almendra améndoa
almexa ameixa
almíbar xarope
almorávide almorábide
alomenos polo menos
á longa co tempo, a longo prazo
alonxar afastar, arredar
alquilar alugar
alquiler alugueiro
alquitrán alcatrán
altavoz altofalante
alud alude
aluguer alugueiro
alumado iluminación
alumbrado público iluminación pública
alumeado público iluminación público
alveolo alvéolo
alxebraico/a alxébrico/a
amaestrar amestrar, adestrar
a maior abundamento a maior abastanza, por maior abastanza, por
máis abastamento, ademais diso
á maior brevidade posible canto antes, coa maior brevidade, o máis
axiña posible
amalgama amálgama
amamantar aleitar, dar de mamar
amapola mapoula
amatista ametista
ambente ambiente
ámbeto ámbito
a menos que a non ser que, fóra de que
americán/a americano/a
amilanarse acovardarse
aminorar minorar
amistade amizade
amistar amizar
amistoso amigable

152
amojonamiento amolloamento, derrega, estrema
amonestación amoestación
amonestrar amoestar
amoniaco amoníaco
amontonar amontoar
amplio/a amplo/a
ampolla ampola
analisar analizar
análise (masc.) análise (fem.)
andacio andazo
andamio estada
andiven... (vb.) andei
andivera... (vb.) andara
andivese... (vb.) andase
anexo anello
anidar aniñar
anilla anel
anodino anódino
antidiluviano antediluviano
antifaz antefaz
antigüalla antigalla
antigüedade antigüidade
antiguo antigo
antítesis antítese
anudar anoar
añadir engadir, acrecentar
añexo vello, anello
añoranza morriña
apaixoado, da apaixonado, -da
apaixoante apaixonante
apareamento emparellamento
aparexador/a aparellador/a
aparte de á parte de, respecto de
a partires de a partir de
a penas apenas
apendicitis apendicite
a pesares a pesar de, pese a, malia
aplastar esmagar
aplazar aprazar, adiar
aportación achega, contribución
aportar (proporcionar) contribuír, ofrecer, achegar

153
aporte contribución , achega
aposento apousento
apostilla apostila
apostillar apostilar
á postre en definitiva, por último, en resumo
apremiar constrinxir, urxir, compeler
a présa de présa
apresentar presentar
apretar apertar
a prezo alzado a prezo axustado
apunte (subst.) apuntamento
a raíz de por mor de, debido a
aramio arame
arbolada forestal, arbórea
arbolar arborar
arboledo arboredo
arbotante arcobotante
arbre árbore
arcén beiravía
archi- arqui-
archivo arquivo
arcilla arxila
ardilla esquío
a reganadentes de mala gana, a contragusto
arenal areal, areeira
a renglón seguido a continuación, seguidamente
argón argon
arista aresta
armonía harmonía
armonizar harmonizar
arpía harpía
arrabal arrabalde
arreciar aumentar, cobrar forza
arreglar arranxar, amañar
arreglo amaño, arranxo
arriesgado/a arriscado/a
arrinconar acurrunchar, acantoar
arrodillarse axeonllarse
arroxar arrebolar, lanzar, guindar
arroxo ousadía, coraxe
arruga engurra

154
arrugar engurrar
artesonado artesoado
artículo artigo
arzobispado arcebispado
arzobispo arcebispo
a sabiendas a sabendas
asamblea asemblea
asasiño asasino
á sazón naquel momento, daquela
asco noxo
asequible accesible, alcanzable
asesinar asasinar
asesinato asasinato
asesino asasino
asiento asento, asentamento
asignatura materia, disciplina
asimesmo así mesmo
asinatura sinatura
aspavento espavento
asqueroso noxento
asta hasta
asta (prep) ata, até
asteleiro estaleiro
astilla estela, racha, acha, lasca
a tenor de a teor de
aterrizar aterrar
aterrizaxe (fem.) aterraxe (fem.)
atestiguar testemuñar, testificar
atmósfera atmosfera
atolón atol
atornillar aparafusar
a traveso de a través de
atropellar atropelar
atropello atropelo
augaceiro trebón
aunar unificar
automóvil automóbil
autopista autoestrada
autovacuna autovacina
autovacunar autovacinar
avantaxe vantaxe

155
a veces ás veces, por veces
avelá abelá
avelaneira abelaira
avellana abelá
avenencia avinza
aventaxar avantaxar
avería avaría
averiar avariar
averiguación pescuda, investigación
averiguar indagar, pescudar
azúcar azucre
azufre xofre

B
babosa limanco, lesma
bacaladilla lirio
bacalao bacallau
bache focha, fochanca
bachear repara-las fochas
bacheler bacharel
bacherelato bacharelato
badaxo badalo
badeixo abadexo
badén rego, regueiro; canle; lombo
baffle bafle
bahía baía, badía
baixorreleve baixorrelevo
balanza de pagos balanza de pagamentos
balar bear
balbucer balbucir
balido beo (bear)
ballena balea
balleneiro baleeiro
balleta baeta
bambalina bambolina
bandolina mandolina
bandurria bandurra
banquillo banco
baranda varanda
barandilla varanda
baravento balavento

156
baraxa baralla
barbecho a barbeito, á poula, a vaco
barcia varcia
bareixa vareixa
baremar puntuar (segundo un criterio)
barga varga
barniz verniz
barnizar vernizar
barrendeiro varredor
barrer varrer
barxa (terreo) varxa
basar basear
basoira vasoira
bastanteo de poderes verificación da suficiencia, verificación de
poderes
bastardilla cursiva ou itálica
bastardiña cursiva ou itálica
basura lixo
bebedeiro bebedoiro
beca de formación bolsa de formación
becario/a bolseiro/a
bel belio
bermello vermello
berro (legume) agrón
berza verza
besgo vesgo
besugo ollomol
betún betume
bidet bidé
bilis bile
biotopo biótopo
bípedo bípede
birrete barrete
bisabó bisavó
bisiesto bisesto
bisma bilma
bisutería bixutería
bizcaíno biscaíño
bizco vesgo
bizcocho biscoito
blanco branco

157
blandir brandir
blanquecino abrancazado, esbrancuxado
blasón brasón
blastodermo blastoderme
bocacalle embocadura, boca de rúa
boceto bosquexo
bocina bucina
boda voda
bofetada labazada, lapada
bogar vogar
bolchevique bolxevique
bolsillo peto, bolso
bombilla lámpada
bon bo
boquete abertura, furado, buraco, oco
boquilla embocadura, bico
borbollar burbullar
borde beira, marxe, bordo
bordillo bordo
borrón e conta nova morra o conto, non se fale máis
botar as campás ao voo botar as campás a voar (a tocar)
botiquín caixa de urxencias, caixa de emerxencias
brasileño brasileiro
brebaxe beberaxe
brilar brillar
brilo brillo
brindis brinde
brote gromo, rebento, abrocho
bruñir brunir
brúxula compás
bucear mergullarse
buhardilla 1. bufarda (cuarto ou vivenda)
2. bufarda, claraboia, lumieira (ventá)
buho bufo
buítre voitre
bule-bule bulebule
bullicio barullo, bulicio
bulto vulto
burbuxa burbulla
burdel bordel
bursátil bolsista

158
búsqueda busca
buzón caixa de correo
buzón de suxerencias caixa de suxestións

C
cabaleirosidade cortesía
cabañeiriza corte
cabaret cabaré
cabecilla cabeza, dirixente, xefe/a, líder
cabestrillo estribeira
cabeza de chorlito cabeza tola, cabeza de vento, cabeza torda
cabildo cabido
cabisbaixo amoucado
cabozo calabozo
cacarear cacarexar
cachetada losqueada
cachete losqueada
cactus cacto
cadavre cadáver
cadena cadea
cadrante cuadrante
cafetal cafeal
cafetera cafeteira
caer polo propio peso caer de seu, caer só, correr polo seu peso
cais cales
calabaza cabaza
calesqueira calquera
cabouzo calabozo
caladeiro caladoiro
calamar lura
calambre cambra
calaña caste
calaveira caveira
calcáreo/a calcario/a
calderilla solto
caleidoscopio calidoscopio
calentador quentador
calesqueira calquera
calexón ruela, canella
calificable cualificable
calificado/a cualificado/a

159
calificar cualificar
caliza pedra calcaria
calizo calcario
callejero (subst.) rueiro, guía de rúas
callejero/a (adx.) da rúa
callo calo
calmaría calmeiro
calor (masc.) calor (fem.)
caluroso caloroso
calzonzillos calzón
calqueira calquera
calquer calquera
camboiano camboxano
camelar engaiolar
camello camelo
camilla padiola
camilleiro padioleiro
campana campá
campanada badalada
campeón campión
campeonato campionato
campesino campesiño
canaleta quenlla
canalón, o 1. a canle, a cal (conduto para guiar)

2. o canlón, o caneiro, a cal (conduto para

recolle re deitar)
canasta canastra
canceler chanceler
canciller chanceler
cancillería chancilería
candado cadeado
candeleiro candeeiro
canguelo medo
canilla canela
canónigo/a cóengo/a
canoso cano
cansancio cansanzo
cantamañanas tarambainas
canteiría cantería
cantinela cantilena
canxe troco

160
canxear trocar, cambiar
caña augardente / cana
cañiza caniza
cañizo canizo
cañón canón
cañoto canoto
capacho esporta
caparazón cuncha
capellán capelán
caperucho carapucho
caperuza caperucha
capilla capela
capot capó
captor/ora captador/ora
caracola buguina
carapao xurelo
carátula cuberta
carbonilla feluxe, cisco
carcamal carcamán
carceeiro carcereiro
cárcel cárcere
carceleiro carcereiro
carcoma caruncho
carcomecer roer
carcomento/a carunchoso
cardenal cardeal
cardenálego cardealado
cardenalato cardeakadi
cardiaco cardíaco
carenza carencia
careo acareo
cargar as tintas destacar, subliñar, facer fincapé
caries carie
carilla páxina
carnet carné
carótida carótide
carraspear ter carraspeo
carraspeo carraspeira
carreteira (camiño) estrada
carretera estrada
carrillo fazula

161
cartaz cartel
cartílago cartilaxe
cartulina cartolina
casa consistorial casa do concello
cascanoces escachanoces
cascarrabias rabudo
casco urbano núcleo urbano, zona urbana...
casco vello zona vella, centro histórico, núcleo antigo...
caserío casarío
casette casete
casi case
casilla cadro, compartimento
casilleiro compartimento, clasificador
casona casarón
casquillo casquete
castañar castañal
castaño castiñeiro
cásting proba
castreño castrense
cauce leito, madre
cautivar cativar
cegato cegarato
celda cela
celdilla cela
cementerio cemiterio
cenaoria cenoria
cencia ciencia
cenefa reberete
cenicero cinceiro
ceniza cinza
centella faísca, raio
centellear escintilar
centinela sentinela
centeno centeo
centraliña (telefónica) central telefónica
ceño cello
cercanía proximidades, arredores, inmediacións
cercano próximo, achegado
cerciorarse asegurarse
cerda seda
cereixeira cerdeira

162
cerne (masc.) cerna (fem.)
cerralleiría cerrallería
cerre cerramento, pecho
cerroxo ferrollo
certidume certeza
cese cesamento
cetárea cetaria
chalet chalé
chamativo/a rechamante
champán champaña
champú xampú
chanciller chanceler
chaparrón chaparrada
chapotear chapuzar
charcutería chacinería
charol charón
chasquear estalar
chasquexo estalo
chasquido estalo
chaval rapaz
chef xefe de cociña
chequeo recoñecemento médico
chic elegante
chichón croque
chiflado tolo
chiflar chifrar
chifle chifre
chiflo chifre
chillar berrar
chimenea cheminea
chinero chineiro
chipirón lura
chirla ameixa pequena
chirriar renxer
chirrido renxedura
chisme conto
chivato acusón, avisador
chubasco chuvasco
chuleta costeleta
cigarrillo cigarro
circuito circuíto

163
ciruxano/a cirurxián/á
ciruxía cirurxía
cirrosis cirrose
ciudadanía cidadanía
ciudade cidade
ciumento celoso
ciumes celos
cizañar encirrar
cizañeiro encirrante
clavar cravar
clavixa caravilla
clavo cravo
clon clono
cloroformo cloroformio
cobertizo alpendre
cocodrilo crocodilo
cóctail cóctel
codicia cobiza
codo con codo á beira de, relacionarse con, en equipo
codorniz paspallás
coengo cóengo
coerencia coherencia
coerente coherente
coete foguete
cofeito suborno
cofinanciación cofinanciamento
cofrade confrade
cofradía confraría
cogollo rebento
cohecho suborno
coheredar coherdar
coiuntura conxuntura
colaboura colaboración
colabourar colaborar
colada coada
colador coador
coleitor colector
colilla cabicha
colina outeiro
colindante contiguo/gua
colindar estremar, lindar, limitar, raiar

164
colisionar chocar
colista derradeiro, pechacancelas
collarín colarizo
colmear alvariza
colmena colmea
colmillo cabeiro, cairo, caíño
columpiarse bambearse
columpio bambán
comba corda
combatir combater
comboio tren
comenzar comezar
comezón comechón, desacougo
cometa papaventos
cometido función
comillas comiñas
comilona enchente
compac disc disco compacto
comparecimento comparecencia
compasión compaixón
compinche cómplice, compañeiro
componente compoñente
comprido cumprido
comprimentar cumprimentar
comprir cumprir
comulgar comungar
con arreglo a segundo, conforme
concebir concibir
concellal/a concelleiro/a
concellalía concellaría
concerner concernir
concexal/a concelleiro/a
con creces de sobra
concretizar concretar
concurrente concorrente
concurrir concorrer
condear condenar
condoenza condolencia
condomiño condominio
conexeira coelleira
confesón confesión

165
confitería confeitería
confitura confeito
confradía confraría
conlevar comportar, carrexar, implicar
conmigo comigo
conocemento coñecemento
conecer coñecer
conocimento coñecemento
conquerimento conquista
conquerir 1. conseguir, acadar, lograr, atinxir (obter o
que se desexa)

2. conquistar (apoderarse de algo)

conscencia consciencia
conscente consciente
conseguente conseguinte
conseguer conseguir
consoancia consonancia
constreito constrito
constrenxer constrinxir
container colector
contedor do lixo colector do lixo
contemprar contemplar
contenedor colector
contra maestre contramestre
contrapiastra contrapilastra
contraseña (fem.) contrasinal (masc.)
convalescer convalecer
convalidación validación
convalidar validar
convencimento convencemento
convenencia conveniencia
convenir convir
convertimento convertemento
convertir converter
convinte conveniente
convoio tren
cónxuge cónxuxe
coña broma
coñecimento coñecemento
coordenar coordinar
coraza coiraza

166
corazonada presentimento
corbata gravata
corcho cortiza
corcomerse consumirse
corcomido relado
cordaxe cordame
cornisa cornixa
corona coroa
coronar coroar
coronilla curuto
corral curral
correspondiente correspondente
corresponsal correspondente
correveidile contiñeiro
correxir corrixir
corrumpir corromper
cortafogos devasa
cortapisa atranco
cortesano/a cortesán/á
corteza 1. cortiza, codia, casca...

2. córtex (cerebral)
cosecha colleita
cosechadora colleitadora
cosechar colleitar
cosecheiro/ra colleiteiro/ra
cosquillas cóxegas
costar custar
coste custo
costilleta costeleta
costoso/a custoso/a
costrenxer constrinxir
coto (de caza) couto
cotorra papagaio
coxuntura conxuntura
craneal cranial, craniano/a
cráneo cranio
craraboia claraboia
crarexar clarexar
cravel caravel
craveliña caraveliña
crecimento crecemento

167
creencia crenza
creer crer
crepe filloa
cresta crista
crícket críquet
criollo/a crioulo/a
crisis crise
cristiano/a cristián/á
croquis bosquexo, esbozo
crucigrama encrucillado
crudeza crueza
crudo/a cru, crúa
cruxir renxer, rinchar
cuaderno caderno
cuadra corte
cuadrado cadrado
cuádruple cuádruplo/a
cualidade calidade
cuantía contía, importe
cuatri- cuadri-
cuatrimestre cuadrimestre
cuaxar callar
cubilete gobelete
cucaracha cascuda
cuchichear moumear
cuchila coitela
cuclillas crequenas
cuidado coidado
cuidar coidar
cuio cuxo
cuita coita
culebra cobra
culmen cumio
cumpleanos aniversario
cumplimentar cumprimentar
cumplir cumprir
cumpreanos aniversario
cuna berce
cuota cota
cupo cota
currículum currículo

168
cursi ridículo
cursillo curso
cursiño curso
custe custo
cutis cute

D
dacordo de acordo
dalgo de algo
danos e prexuízos danos e perdas
dañar danar
dañino/a daniño/a
daño dano
dar a murga dar a lata, marear
1. dar a alta (se un médico declara que un
enfermo está curado)
dar(se) de alta
2. inscribir(se) (se alguén se anota nun
rexistro ou nunha lista cun fin determinado)
1. dar a baixa (se declara un médico que
unha persoa está enferma e non pode ir ao
dar(se) de baixa traballo)

2. borrar(se), excluír(se) (se alguén se

exclúe dun rexistro ou dunha lista cun fin
determinado)
dazaseis dezaseis
de boas a primeiras a primeiras de cambio, sen máis, da noite
para o día
debatir debater
decir dicir
decomisar comisar
decomiso comiso
dehesa devesa
1. renuncia (acción ou efecto de renunciar a
deeritos adquiridos ou bens)
deixación
2. desistencia (acción ou efecto de retirarse
dun preito unha das dúas parte sen litixio)
delictivo/a delituoso/a
delicto delito
demitir dimitir
derogar derrogar
desagüe sumidoiro, augueiro, desaugadoiro

169
desahuciar desafiuzar
desahucio desafiuzamento
desarrollar desenvolver
desbrozar rozar
descripción descrición
descriptible descritible
descriptivo/a descritivo/a
descubremento descubrimento
desdicha desgracia, desventura
desechar desbotar
desecho refugallo, restrollo
desenrolar desenvolver (co valor en cast. de
“desarrollar”)
desenrollar desenrolar
desenrolo desenvolvemento (co valor en cast. de
“desarrollo”)
desenvolvimento desenvolvemento
desfollar esfollar
desglosar desagregar
desistimento desistencia
desmiuzar esmiuzar
desnudo, -da espido, -da
desordear desordenar
despacio amodo, de vagar, paseniño
despeñadeiro precipicio, cavorco, barranco
desperfecto estrago
despertar espertar
desperto/a esperto/a
desplazar (se) desprazar (se)
desplegar despregar
despreciar desprezar
desprecio desprezo
destiño destino
desván faio, faiado
desvantaxa desvantaxe
detentar deter
deuda débeda
devaluar depreciar
1. percibir, adquirir o dereito a percibir unha
cantidade

2. nacer o dereito apercibir unha cantidade

170
devengar ou obriga a pagala

3. recoñecer (un dereito, unha obriga)

4. producir, acumular (xuros)

1. dereito á percepción, ao pagamento

devengo 2. a percepción mesma

3. nacemento da obriga de pago

día de autos día dos feitos
diada díade
dibuxar debuxar
dibuxo debuxo
dicer dicir
dictame ditame
dictamen ditame
dictaminar ditaminar
diezmo dezmo, décimo
diferencia diferenza
difunto defunto
dil (prep.+pron.) del
dimitir demitir
dinosaurio dinosauro
dintel lintel
diócesis diocese
diptongo ditongo
diputación deputación
diputado/a deputado/a
direito/a dereito/a
disculpa desculpa
discurrir 1. decorrer (pasar o tempo)

2. discorrer (imaxinar unha cousa)

diseñar deseñar
diseño deseño
disfrutar 1. gozar

2. aproveitar, usufrutuar
disminución diminución
disminuir diminuír
disparate despropósito, desatino
divinidade divindade

171
doación doazón
doble dobre, duplo/a
do corrente do...que andamos
donación doazón
donar doar
doctor doutor
doctorado doutoramento
doctoral doutoral
doctrina doutrina
DOGA DOG
donación doazón
donante doador
donar doar
doña dona
dóping dopaxe (s.f)
dormir durmir
dosis dose
doutorado doutoramento
duda dúbida
dudar dubidar
dulce doce

E
ebullición ebulición
edade idade
educazón educación
efeitividade efectividade
efímero efémero
eiacular exacular
eiquí aquí
eixo eixe
elabourar elaborar
eleición elección
eleito electo
eleitor elector
eleitorado electorado
elevar (un informe) trasladar
elexir elixir
elo non obstante malia iso, a pesar diso
embadurnar enzoufar
embalsar encorar

172
embalse encoro
embaucar engaiolar
embelesar enfeitizar
embellecer embelecer
embestir turrar, arremeter
embolado engano
emborronar esborranchar
embrollo envurullo
embruxo meigallo
embudo embude, funil
emerxir emerxer
empalagar repugnar
empalagoso/a repugnante
empañado/a embazado/a
empañar embazar
emparexado/a emparellado/a
empecinado/a teimudo/a
empeine empeña
emperifollado/a emperiquitado/a
emplazar emprazar
emplazamento emprazamento
empleado/a empregado/a
emplear empregar
empleo emprego
empollar chapar
empolvar empoar
empotrado encaixado
empuxe pulo
en aras de a prol de, a favor de, cara a
enamorado/a namorado/a
enamorar namorar
enano anano
enarbolar enarborar
enardecer acender
enaxenación alleamento
enaxenar allear
en base a con base en, baseándose en
encaixoar encaixar
encaixoamento encaixe
encanastar encanastrar
encandilar engaiolar

173
encañar encanar
encañecer encanecer
encañonar encarar
encaramar empolicar
encarantoñar enmascarar
encarcelar encarcerar
encartoar acartoar
encasillar encadrar
encasquillar atrancar
encauzamento canalización
encauzar 1. canalizar, encarreirar

2. encamiñar
encender acender
encía enxiva
enclenque feble
encontronazo encontrón
en consideración a tendo en conta, tendo presente
encrucixada encrucillada
encuadrar encadrar
encuesta enquisa, sondaxe
encuestar enquisar, sondar
encumbrar elevar, gabar
endeble feble
endecasílabo hendecasílabo
endemoniado endemoñado
endeudamento endebedamento
endeudar endebedar
endocrino/a endócrino/a
endulzar adozar
enemigo/a inimigo/a
enemistade inimizade
en entredito (poñer) poñer en cuestión, en dúbida
enfermedade enfermidade
enflaquecer enfraquecer
enfrentamento enfrontamento
enfrentar enfrontar
enfriamento arrefriamento
enfriar arrefriar
enfurruñar enfadar
engadidura engadido
engañar enganar

174
engatusar engaiolar
engranaxe engrenaxe
engrasar engraxar
engrído fachendoso
engullir engulir
enliar enlear
enmenda emenda
en modo algún de ningún xeito
ennadir unir
en orde a co fin de
enoxar anoxar
enquistar encistar
enrexar enreixar
enroxecer arrubiar, rixar, ruborizarse
ensaladilla ensalada rusa
ensalzar enxalzar
ensangrentar ensanguentar
ensañamento asañamento
ensañarse asañarse
ensemismar ensimesmar
enseña insignia
enseñanza ensinanza, ensino
enseñar ensinar
enseres aveños, útiles, aparellos
ensaillar enselar
ensiñar ensinar
ensoación soño
ensoñar soñar
ensordecer enxordar
entablar emprender, promover, interpoñer
en tea de xuízo en cuestión, en dúbida
enteirado informado
enteirar(se) decatarse, informarse
en tempo e forma no tempo e na forma
entendimento entendemento
enterar(se) decatarse, informarse
entereza enteireza
enternecer entenrecer
entonado elevado, fachendoso
entonar entoar

175
 1. contorno (territorio que rodea un lugar ou
unha poboación)
entorno
2. medio, ambiente (espazo físico e
circunstancias nas que se desenvolve un ser
vivo)
entorto 1. torto

2. agravio
entoxar antollar
entoxo antollo
entrecello cello
entrecot entrecosto
entremezclar mesturar
entrenador adestrador
entrenamento adestramento
entrenar adestrar
entresixos reviravoltas
entresuelo entrechán, entreplanta
entretanto entre tanto
entretenimento entretemento
entrometer entremeter
entrometido/a entremetido/a
envenenamento envelenamento
envenenar envelenar
envestida turrada
envidia envexa
enviudar enviuvar
enxabonar enxaboar
enxaular engaiolar
enxuizamento axuizamento, procesamento
enxuizamento xuízo
enxuiciar xulgar
enxuto enxoito
epidermis epiderme
epopeia epopea
equis xe
erizo ourizo
ermita ermida
ermitaño ermitán
esblancuxado esbrancuxado
escabechina desfeita

176
escalabrar romper a cabeza, danar
escalafón escala
escalafrío calafrío
escalofriante arrepiante
escalón chanzo
escalonar graduar
escarcelar excarcerar
escarcha xeada
escarno escarnio
escasez escaseza
escea escena
esceario escenario
esclavista escravista
esclavitude escravitude
esclavo escravo
escoba vasoira
escocedura proído, rozadura
escocer proer, entrecocerse
escoleria dique
escombrar rebar
escombreira vertedoiro
escombro entullo, rebo
escomenzar comezar
escomulgar excomungar
escomunión excomuñón
escondite escondedoiro
escoñar escarallar
escoria escoura
escorredizo escorregadizo
escorrepratos escorredoiro
escorrir escorrer
escotilla zapón
escotillón trapela
escozor proído
escrarecer esclarecer
escravina esclavina
escribano/a escribán/á
escribiente escribente
escribinte escribente
escuartizar despezar
escuchimizado escuálido

177
escueto/a conciso/a
escupir cuspir
escupitaxo esgarro
escurridizo escorregadizo
escurrir escorrer
esguince escordadura
eslabón elo
esmirriado esmirrado
espabilado espelido
espachurrar esmagar
espalda costas
espaldeira espaleira
esparcir esparexer
espeluznate arrepiante
espesor espesura
espesume espesura
espinilla espiña
espíritu espírito
espolón esporón
esprimir espremer
esquecimento esquecemento
esquela necrolóxica
esquirol crebafolgas
estadística estatística
estantería andel
estatista estadista
este leste
estensión extensión
estenso extenso
estercolar estercar
estercoleiro esterqueira
estofado estufado
estofar estufar
estornudar espirrar
estranar estrañar
estraneza estrañeza
estudiante estudante
estudiar estudar
estudo (lugar) estudio (lugar)
estratega estratego
estrenar estrear

178
estrés tensión
estropear estragar
evaluación avaliación
evaluar avaliar
examen exame
excavar escavar
exixencia esixencia
exixir esixir
expedente expediente
exponente expoñente
extender estender
extendido estendido
extranxeiro/a estranxeiro/a
extrañar estrañar
extraño/a estraño/a
evaluación avaliación
evaluar avaliar

F
facer fincapé insistir
faculdade facultade
fagocitosis fagocitose
faladuría leria
falda faldra
faldón faldrón
fallar faiar
fallar ditaminar
fallido errado
falsedade falsidade
fanfarria fanfarra
fanfarrón fanfurriñeiro
fanfarronada fanfurriñada
fango lama
fangoso lamacento
fantaseador/ora fantasioso/a
fantasear fantasiar
farola (fem.) farol (masc.)
fastidio fastío
fastidioso molesto
fastuaosidade fastosidade
fastuoso fastoso

179
fausto fasto
favela chabola
favorecente favorecedor/ora
faxo feixe
faz face
fabilla fibela
fecha data
fechar datar
fechoría falcatruada
fefacente fidedigno
fehaciente fidedigno/a
feligrés/esa fregués/esa
femenino/a feminino/a
fémina muller
fendimento fenda
ferretaría ferraxaría
ferry transbordador
fervescente efervescente
ferviente fervente
festidiar enfastiar
fevilla fibela
fiambre friame
fiambreira friameira
figurín figurino
filactera filactero
filarmonía filharmonía
film filme
financiación financiamento
financieiro financeiro
finca predio, leira, veiga, propiedade
finiquitar liquidar
finiquito liquidación
finxemento finximento
firente ferinte
fisonomía fisionomía
fitoplancton fitoplancto
flaco/a fraco/a
flambeante flamexante
flambear flamexar
flamear flamexar
flauta frauta

180
flautista frautista
flecha frecha
flechazo frechada
fleco floco
flema flegma
flemón flegmón
flequillo perrera
fletar fretar
flete frete
fleuma flegma
fleumático flegmático
fleumón flegmón
fleuxibre flexible
flipar abraiar
florescer florecer
floresta fraga
floristería florería
floritura floreo
floxear afrouxar
floxeira debilidade
floxo/a frouxo/a
flúor fluor
fogoeiro fogueiro
fogonazo luzada
fogoneiro fogueiro
folgazaneiría folgazanería
follón barullo
fondeo fondeadura
fontaneiría fontanería
foraxido fuxido, bandoleiro
forcexeo forcexo
forcexón arrepuxón
forcexudo forzudo
formigueo formigo
forquilla forquita
fortecer fortalecer
fornillo fogón, queimador
fotografiar fotografar
fotosíntesis fotosíntese
frack frac
fracucho/a fraco/a

181
frai frei
fraile frade
frambuesa framboesa
franciscán/ana franciscano/a
franela flanela
franquicia franquía
fraude (masc.) fraude (fem.)
fregado enredo
freír fritir
frenado freada
frenar frear
freno freo
frente a fronte a
fresa amorodo, morote (froita), fresa (máquina)
fresal amorodeira
fresno freixo
fritango fritada
froital froiteiro
froitecer frutificar
froiticultor fruticultor
froitífero frutífero
fronterizo fronteirizo
frontespicio frontispicio
froxear afrouxar
frctífero frutífero
frunce pregado
fruncir engurrar, pregar
fruta froita
frutal froiteiro, -ra
fruteiro froiteiro
frutería froitería
fruticultura fruticultura
fruto froito
fugado/a fuxido/a
fugarse fuxir
fulxenza fulgor
funámbolo funámbulo
funambulista funámbulo
fundir afundir
fustigación fustrigación
fustigador fustrigador

182
fustigar fustrigar
fuxidoiro fuxidío
fuxidor/ora fuxidío

G
gabardiña gabardina
gabilán gabián
gado gando
gafas lentes
gaguear gaguexar
galápago sapoconcho
galardonar galardoar
galeiría galería
galiñácea galinácea
galillo úvula
galiñáceo galináceo
galoupar galopar
galpón alpendre, pendello, alboio
gama gamma
gamado/a gammado/a
gamberrada canallada
gamberrismo vandalismo
gamberro vándalo
ganadeiro/a gandeiro/a
ganadeiría gandería
ganadería gandería
ganado gando
ganchillo gancho
gandeiría gandería
gandul gandulo
gangoso narnexo
gaña gana
gañancia ganancia
garantizar garantir
garbanzo garavanzo
garabatear esborranchar
garantizar garantir
garbanzo garavanzo
gardabarros gardalama
gardaespaldas gardacostas
gardeiría gardería

183
garfio garfo
gárgara gargarexo
garnición gornición
garrapata carracho, carracha
gaseoducto gasoduto
gaseosa gasosa
gaseoso/a gasoso/a
gasoil gasóleo
gavilán gabián
gavilla gavela
gaviota gaivota
gazapo cazapo
gaznate garneato
gazpachada galdrumada
gazpacho gaspacho
geisha gueixa
gen xene
gimnasia ximnasia
gincana xincana
gladiolo gladíolo
glamour encanto
gluc- glic-
glúcido glícido
glucosa glicosa
gluten glute
goarecer gorecer
goce gozo
golfo pillabán
golondrín alfóndega
golondrina andoriña
golosía cobiza
golosina lambetada, larpeirada, lambonada
goloso/a lambón/ona
gorrón/ona chupón/ona
governo goberno
grabar gravar
grado (medida) grao
gracias grazas
grada chanzo, reixa, bancada
graderío bancadas
grandullón/ona mangallón/ona

184
granizo sarabia, pedra
grano gran
granudo graúdo
grao (de cereal) gran
grapa grampa
grapadora grampadora
grapar grampar
grasa graxa
graso/a graxento/a
gravamen gravame
gravedade gravidade
gravilla grava
graxea pastilla
graznar grallar
graznido grallo
gresca lea
grifo billa
grillo grilo
griterío balbordo
guadaña gadaña
guardia garda
guarismo algarismo
guasa mofa
guasón bromista
gubernamental gobernamental
gubernativo gobernativo
guéiser geyser
guindilla pemento
guisante chícharo
guiñar chiscar
guiñol monicreque
guirnalda grilanda
guisante chícharo
gusano verme, bicho
gynkana xincana

H
habaneira habanera
haber lugar proceder
habida conta tendo en conta
hachemí haxemita

185
hachemita haxemita
hachuela desaparafusador
hacia cara a
haia faia
halago afago
hall vestíbulo
hallazgo achado
hánster hámster
harem harén
hastiar enfastiar
hastiar fastío
hastra ata
haver haber
hazaña fazaña
hebreu/ea hebreo/a
heces feces
hechizo feitizo
helado xeado
helar xear
helo xeo
hematí hemacía
hepatitis hepatite
herbaboa hortelá
herbazal herbal
herbolario/a herborista
herbolario herboristería
herboleiro/a herborista
herboleiro herboristería
heredar herdar
heredeiro herdeiro
herencia herdanza, herdo
hermandade irmandade
héroe heroe
hervor fervedura
hiel fel
hielo xeo
hilván ganduxo
hilvanar ganduxar
hilvanar enfiar
hinchar inchar
hipérbaton hipérbato

186
hipérbola hipérbole
hipocresía hipocrisía
hippie hippy
hirmán/á irmán/á
hito fito
hojalata folla de lata
hojaldre follado
homaxe homenaxe
hombro ombro, ombreiro
homía homada
homóplato omoplata (s.f)
hongo fungo
hongo cogomelo
horca forca
horma forma
hormigón formigón
hormigonera formigoneira
horquilla galla
horquilla pinza
hortelano/a hortelán/á
hortera charramangueiro
hosco fusco
hoso óso
hosquedade aspereza
hosteleiro hostaleiro
hostigamento fustrigación
hostigar fustrigar
hueco oco
huelga folga
huella pegada, pisada, marca
huérfano orfo
hueste hoste
humán/á humano/a
hume alume
humedade humidade
húmedo húmido
húmero úmero
huracán furacán
huraño túzaro

187
íbero, -ra ibero, -ra
ibicenco eivisenco
ibicense eivisenco
icono (masc.) icona (fem.)
ideia idea
idus idos
iegua egua
ielo xeo
ieso xeso
iema xema
iglexa igrexa
il (pron.) el
ila ela
ilustrazón ilustración
imaxen imaxe
impacencia impaciencia
impacentar impacientar
impacente impaciente
impago non pagamento
imperecedeiro imperecedoiro
ímpetu ímpeto
imponente impoñente
imprantar implantar
imprecazón imprecación
imprensa imprenta
impresioar impresionar
impronta sinal (masc.)
inagotable inesgotable
inapazable inaprazable
inalámbrico sen fíos
incalificable incualificable
incertidume incerteza
incienso incenso
inclemenza inclemencia
inclusa hospicio
incomparecencia non comparecencia
inconcebible inconcibible
inconvinte inconveniente
incordiar molestar
incorrexible incorrixible
increíble incrible

188
incurrir incorrer
indecenza indecencia
indescriptible indescritible
indiferencia indiferenza
indochino indochinés
indudable indubidable
inelexibilidade inelixibilidade
inelexible inelixible
infinido/a infindo/a
inflinxir inflixir
influenciar influír
influínte influente
infrar inflar
infrarroxo infravermello
infrasonido infrasón
infruxo influxo
ingredente ingrediente
ingla ingua
ingle ingua
ingredente ingrediente
ininterumpido ininterrompido
inmaduro/a inmaturo/a
inmiscuír inmiscir
inolvidable inesquecible
insano/a insán/á
inscripción inscrición
insertar inserir
insobornable insubornable
insofrible insufrible
ínsula insua
insumerxible insomerxible
intentona tentativa
interdisciplinar interdisciplinario
interés interese
interés de demora rédito, xuro, xuro de mora, xuro de demora
interfaz interface
interlinear entreliñar
interrumpir interromper
intervenir intervir
interviniente interveniente
intervinte interveniente

189
interview entrevista
intrusismo (masc.) intrusión (fem.)
inversión (de capital) investimento
inversionista investidor
inversor (de capital) investidor
invertir (dar a volta) inverter
invertir (capital) investir
inxenieiro/a enxeñeiro/a
inxeniería enxeñería
inxenio enxeño
inxertar enxertar
inxerto enxerto
irrevocable irrevogable
irrevocablemente irrevogablemente
irrumpir irromper
isla illa
isleño insular
isleta illote
islote illote
ista esta
iudo judo
iudoca judoka
iugular xugular
iustaposición xustaposición
iustapoñer xustapoñer
izquierdo/a esquerdo/a

J
jarana esmorga
jarcha carxa/kharxa
jeans vaqueiro
jeta cara (rostro)
jota (baile) xota
jota (letra) iota

K
kárstico/a cárstico/a
keroseno queroseno
kilo- quilo-
kilocaloría quilocaloría
kilogramo quilogramo
kilómetro quilómetro

190
kilovatio quilovatio
kilovoltio quilovoltio
kiosko quiosco
kuwaitiano/a kuwaití

L
laberinto labirinto
laboradoiro laboratorio
labourioso/a laborioso/a
labraco bautismo
lacea lacena
laconada lacoada
lactancia lactación
ladilla piollo pato
lagartixa lagarta
lameda alameda
lamer lamber
lámpara lámpada
lamparilla lámpada
langosta lagosta
langostino lagostino
lápiz lapis (pl. lapis)
laranxo laranxeira
larga, á co tempo
largometraxe longametraxe
lástima mágoa
lastimadura mancadura
lastimar mancar
lastimeiro/a penoso/a
lastimoso/a lamentable
latido latexo
latigazo lategazo
látigo látego
laurel loureiro
lavapratos lavalouza
lavavaixelas lavalouza
lealtade lealdade
lechuga leituga
lechuza curuxa
lediza ledicia
ledizoso/a ledo/a

191
leer ler
legumbre legume
leído lido
leienda lenda
leiteiría leitería
lelo/a parvo/a
lembradoiro recordatorio
lengua lingua
lenguado linguado
lengüeteiro linguateiro
lengüeta lingüeta
lenidade transixencia
lenificar mitigar
lentexuelas abelorios
lentilla lente de contacto
lesma subela
levadura lévedo
levedade levidade
levedeza lixeireza
lexanía distancia
lexano afastado
lexenda lenda
lexendario/a lendario/a
lexía lixivia
lexos lonxe
liante argalleiro
libertade liberdade
libertador/ora liberador/ora
libertamento liberación
libertar liberar
libreiría librería
libreta caderno
liderazgo liderato, liderado
lidiar lidar
lidiador/ora lidador/ora
liendre lendia
light suave, lixeiro, levián, leve
limonada limoada
limoneiro limoeiro
limosna esmola
limpiar limpar

192
limpio limpo
linaxe liñaxe
línea liña
linier xuíz de liña
linterna lanterna
lío lea
lioso/a argallante
liquen lique
lisiado/a eivado/a
lisiar eivar
listado lista
listín lista
listín telefónico listaxe telefónica
litera liteira
liviano livián
lividecer pórse lívido
livraría librería
livro libro
llaga chaga
llama (do lume) lapa, chama
llamarada laparada
llamativo/a rechamante
llano/a chan, chá
llanta 1. pina (dun coche)

2. lamia (na rosa dun carro)

llanura chaira
lobezno lobeto
loco/a tolo/a
locura loucura
lombriz lombriga
lomenos polo menos
lomo lombo
loncha rebanda
lonxano afastado
loquear louquear
loqueiro louqueiro
loquemia loucura
lourel loureiro
lubina robaliza
lubrigante lumbrigante
luna lúa

193
lunes luns
luneta vidro
luto loito

M
macarra proxeneta
maceirar macerar
machacador morteiro
machacar machucar
maciñeira maceira
macira maceira
madastra madrasta
madrepérola madreperla
madrigueira tobo
madroño érbedo
madrugón madruga
maestre mestre
maestría mestría
maestro/a mestre/a
magasín revista
magazine revista
magrear sobar
mahometán/á mahometano/a
mahonesa maionesa
maillot camisola
maiorádego morgado
maiordomo mordomo
maiorista comerciante por xunto
maitines matíns
maitíns matíns
malacostumar enviciar
malbaratador/ora dilapidador/ora
maldecir maldicir (conx. = dicir)
malecón dique
malecón peirao
maliaxe feitizo
mallón cómaro, corcova, lomba
mallorquín/ina mallorquino/a
malsano/a malsán/á
malvarrosa malva
malvavisco malvarisco

194
malvivinte malvivente
mamarrachada trapallada
mamotreto armatoste
mamporro golpe
mampostería cachotaría
mamposto cachote
manada manda
mánager preparador
manantial manancial
mancomunar unir
mancomunidade comunidade
mandamais xefe
maneirarse amaneirar
maneirismo manierismo
manilla mango
maniobra manobra
maniobrar manobrar
maniquí manequín
manosear sobar
manoxo mollo, mañuzo
mansedumbre mansedume
mansilla xostra
manteca manteiga
manteleiría mantelería
mantenemento mantemento
manzá rueiro, quinteiro
maonesa maionesa
maorazgo morgado
mapoula papoula
maquinillo guindastre pequeno
maravilla marabilla
maravilloso/a marabilloso/a
marañón garañón
maraxá maharajah
marchitar murchar
marexada marusía
marexadiña mar teso
marexar marear
marfín marfil
margullar mergullar
marimandona mandona

195
marimorena barafunda
marina mariña
marino/a mariño/a
mariposa bolboreta
mariquiña xoaniña
mariquitas maricas
márketing mercadotecnia
mármol mármore
marmolería marmorería
marmulador/ora murmurador/ora
marmular murmurar
marquesina marquesiña
márqueting mercadotecnia
martillar martelar
martillazo martelada
martillo martelo
martín peixeiro picapeixe
martín pescador picapeixe
marxen marxe (fem.)
mascarilla máscara
mascullar remoer
masoca masoquista
máster mesurado
masticar mastigar
mástil mastro
matadeiro matadoiro
matamouros milhomes
matarife matachín
matasellar cuñar
matasellos cuño
match partido
matorral matagueira, matogueira
maxestuoso maxestoso
maxeza elegancia
mayoría de edad maioridade
mazán rueiro, quinteiro
mazorca mazaroca
mazorcar facer mazarocas
mecanografiar mecanografar
mecedora mexedor
mecenazgo mecenado

196
mecer arrolar
mecheiro isqueiro
mechón mecha
mediciña medicina (ciencia); menciña (remedio)
médula medula
megalito megálito
meio medio
mellizo xemelgo
melocotoneiro melocotoeiro
membrete cabeceira, encabezamento
membrilleiro marmeleiro
membrillo marmelo
memorándum memorando
menaxe enxoval, ensebes domésticos
menchevique menxevique
menester mester
menestra minestra
menestral artesán
mengua mingua
menguante minguante
menir menhir
menino/a meniño/a
meninxitis meninxite
menopausia menopausa
menospreciar menosprezar
menosprecio menosprezo
mentecato/a badoco/a
mentiroso/a mentireiro/a
mentón queixo
menudencias miúdos
menudanzas miúdos
menudo miúdo
meñique meimiño
mercader mercador
mercaduría mercadoría
merecimento merecemento
merescer merecer
meridián/á meridiano/a
merluza pescada, pixota
mermar minguar
mermelada marmelada

197
mescolanza mestura
metamorfosis metamorfose
metapsicosis metempsicose
metrópolis metrópole
metereoloxía meteoroloxía
metrópoli metrópole
mexilla meixela
mexunxe beberaxe
mezclador/ora mesturador/ora
mezclar mesturar
mezquindade mesquindade
mezquino mesquiño
mezquita mesquita
miaxa migalla
micra micron
microciruxía microcirurxía
microfilm microfilme
migaxa migalla
migraña xaqueca
milagro milagre
millor mellor
millora mellora
mimado/a consentido/a
mimbre vimbio
mimbrilleiro marmeleiro
mimbrillo marmelo
mimocada parvada
mimos mecos
mimoso/a mequeiro/a
mineiral mineral
mineiría minería
minoría de edad minoridade
minorista comerciante polo miúdo
minudencia miudeza
minusvalidez minusvalía
minusvalorar infravalorar
mirador miradoiro
mirilla mira
misil mísil
mismo/a mesmo/a
mistura mestura

198
misturar mesturar
mitade metade
mocedade mocidade
moflete meixela
mogollón montón
moho mofo
mojón marco, fita, fito
mollido mulido
monaguillo acólito
monasterio mosteiro
moneda moeda
monedeiro moedeiro
mongólico mongoloide
monserga andrómena
monstruo monstro
montana montaña
montante contía, suma, importe, total
mordiscada dentada
mordiscar adentar
mordisco dentada
morisco mourisco
moro mouro
morrillo grava
mortandade mortalidade, mortaldade
mortaxa mortalla
mosquear moscar
mostrear tomar mostras
mostreo mostraxe
mostro monstro
mote alcume
moteira mouteira
motexar alcumar
motocross motocrós
motu proprio motu propio
mourado morado
moustro monstro
móvil móbil
movilidade mobilidade
movilizar mobilizar
movimento movemento
mozalbete mozote

199
mozambiqueño mozambicano
muchacha asistenta
muchacho/a mozo/a
muchedumbre multitude
mucilago mucilaxe (fem.)
mueble moble
mueca aceno
muela moa
muelle peirao
muelle espiral, resorte
muestra mostra
muestrario catálogo, repertorio
muestreo (masc.) mostraxe (fem.)
muletilla bordón
muletilla refrán
mui moi
mulo (cruce de egua e burro) macho
muñeca pulso
muñeco boneco
muñequeira correa do pulso
muñón toco
murciélago morcego
murmullador murmurador
murmullo murmurio
musaraño musaraña
museio museo
musgo brión, carriza
muslo coxa
muslo zanco
mustiar murchar
mustio murcho
muxido bruído
muxidora muxidoira

N
nacencia nacenza
nadie ninguén
naide ninguén
nalga nádega
namais nada máis; máis nada
naranxa laranxa

200
naranxo laranxeiro
naturaleza natureza
Navidades Nadal
nazón nación
neblina neboeira, neboeiro, borraxeira
necesitar Deus e axuda custar ferro e fouce
necrópolis necrópole
negrilla (letra) grosa
negrita (letra) grosa
nembargantes porén, no entanto, con todo, non obstante
nen nin
nengún/nha ningún/nha
neón neon
nervo nervio
neuma pneuma
nin á de tres nin tolo
nin fun nin fa nin arre nin xo, nin fai nin desfai
no seu caso de ser o caso, se procede
nogal nogueira
nómada nómade
nombramiento nomeamento
nombrar nomear
nominación nomeamento
nominar nomear
non andar con panos quentes non andar con panxoliñas
non é santo da miña devoción non vai no meu carro á misa, non aro cos
seus bois
noraboa parabéns
novembre novembro
nudo nó

O
o abaixo firmante o que asina abaixo
obedencia obediencia
obedente obediente
obispado bispado
obispo bispo
obligación obriga, obrigación
obligar obrigar
obscuro escuro
obxeto obxecto
octavilla folleto, panfleto

201
octavo oitavo
ocurrir ocorrer
odometría hodometría
odómetro hodómetro
oficiña oficina
ogallá oxalá
olfatear olfactear
olfato olfacto
olvidar esquecer
ollo avizor abre os ollos que asan carne
ombigo embigo
onomatopeia onomatopea
ordeador ordenador
ordear ordenar
orden (masc.) orde (fem.)
ordeñadora muxidoira
ordeño muxidura
orgaizar organizar
orilla beira, marxe
orillar abeirar, bordear
oriña urina, ouriños
orinar urinar, ouriñar
orixen orixe (fem.)
orzamentar orzar, presupostar
osado ousado
osar ousar
otoño outono
otorgar outorgar, conceder
otrosí outrosí
outo alto
oxal ollal

P
pá pa
pabellón pavillón
padrazo bo pai
pagaduría pagadoría
pagaré obriga de pagamento
palanca panca
palanqueta panquiña
palillo (dos dentes) escarvadentes

202
palmípedo palmípede
panteira pantera
paradeiro paradoiro
paradoxa (fem.) paradoxo (masc.)
paradóxico paradoxal
parásito parasito
parexa parella
párking aparcadoiro
párrafo parágrafo
partixa partilla
pasante axudante de avogado/a
pasar polo aro vir ao rego
pasillo corredor
peatón peón
peatonal peonil
pegañoso pegañento
pelegrín peregrino
pelegrino peregrino
peluca perruca
peluqueiro perruqueiro
penichaira penechaira
peonal peonil
pepita pebida
pérdida perda
periodo período
persoaxe personaxe
personarse 1. presentarse, aparecer

2. mostrarse ou constituírse como parte

perxudicar prexudicar
perxuízo prexuízo
pestillo ferrollo
pilar piar, esteo
píldora pílula
piñar piñeiral
pizarra1 lousa
pizarra2 encerado
plancha (da roupa) ferro de pasar
plancha prancha
plantel cadro de persoal
plantexar formular, expor, presentar, suscitar, valorar
plantexamento formulación, exposición, presentación,

203
 proposta, trazado, tratamento, proxecto
plantilla modelo
plantilla (de traballadores) cadro de persoal, cadro, persoal
plazo prazo
pleito preito
pliego prego
plus sobresoldo
población poboación
pola presente a través deste escrito
ponencia relatorio
ponente relator/ora
poñer en entredito poñer en cuestión
por añadidura por riba, ademais
poseer posuír
poseedor posuidor
posicionar(se) 1. situar(se)

2. tomar postura
postre sobremesa
postrero postremo
povo pobo
povoación poboación
practicar dilixencias efectuar dilixencias, levar a cabo dilixencias
premura 1. escaseza

2. urxencia
prescripción prescrición
prestatario/a prestameiro/a
presupuesto presuposto, orzamento
previo (previo+subst.) logo de, despois de, tras
prexuizo prexuízo
primaveira primavera
priorizar dar prioridade
procesal procesual
proclise próclise
profundizar afondar
proiecto proxecto
promedio media
pronóstico prognóstico
prorrata pro rata
prorratear ratear
proveedor provedor

204
proveer prover
pueblo (conxunto de casas) vila, poboación
pueblo (conxunto de xente) pobo, poboación
purín xurro, zurro

Q
queipa caiba
quen se pica allos come quen ten rabo de palla, sempre pensa que llo
queiman
quenes quen
querella querela
quisquilla camarón

R
rábano ravo
rabear rabiar
rabieta rabecha, perrencha
racha (de vento) refacho
racimo acio
radiactividade radioactividade
radiactivo/a radioactivo/a
radio (roda) raio
radioaficcionado radioafeccionado
radiografiar radiografar
radioínte radiooínte, radioouvinte
raigambre raizame (masc.)
rallado (pan, queixo) relado
rallador relador
rallar relar
ramalazo ramallazo
ramillete ramallete
ramoso ramalloso
rampa rampla
ran ra
rana ra
ranura rañura, fenda, físgoa
rape (peixe) rabada, peixe sapo
rapiña rapina
rapsoda rapsodo
raquis raque
rarificar rarefacer
rascaceos rañaceos

205
rascacielos rañaceos
rasgar esgazar, resgar
rasgo trazo, característica
rasguñar rabuñar, raspuñar
rasguño rabuñada, rabuñadura, raspuño
rasto rastro
rastrelar restrelar
rastrelo restrelo
rastrillar anciñar, angazar
rastrillo anciño, angazo; restrelo
rastrollo restrollo
rastroxo restrollo
rato (de tempo) momento, intre, anaco
razoabre razoable, razoábel
razonable razoable, razoábel
razonar razoar
reacio remiso, teimoso
realengo reguengo, rexio, real
realquilar realugar, subarrendar
reanudación reinicio, recomezo, restablecemento
reanudar reemprender, reiniciar
rearme rearmamento
rebanada rebanda
rebaño rabaño
rebasar superar, exceder, rebordar
rebuxo envurullo
rebuznar ornear
rebuzno orneo
recabar 1. obter, conseguir, acadar

2. reclamar, solicitar, demandar

recargo recarga
recaudación recadación
recaudador recadador
recaudar recadar
receber recibir
receción recepción
receiar recear
receio receo
recelar recear
recelo (animal) roxelo
recelo (desconfianza) receo

206
receloso receoso
recental roxelo
recepcionar recibir, acoller
receso (duro) reseso
receta receita
recetar receitar
rechazar rexeitar
reciente recente
recopilar recompilar
recorrer (unha distancia) percorrer
recorrido percorrido
recurrente recorrente
recurrir recorrer
reemprazar substituír
referéndum referendo
reflectar reflectir
reflexar reflectir
refrendar referendar
regla regra
reglamento regulamento
regramentación regulamentación
regramentario regulamentario
rehusar refusar, refugar
rellenar cubrir, encher, reencher
rendabilidade rendibilidade
rendimento rendemento
rendir render
renta renda
rentabilidade rendibilidade
rentable rendible
rentar render
1. reformular, reconsiderar, valorar, volver
presentar
replantear
2. trazar a planta

3. recoñecer o terreo
replanteo de obra aliñación
requerir requirir
reseña recensión
reseñar 1. sinalr, salientar

207
 2. recensionar, facer unha recensión
resume resumo
resumen resumo
retranqueo recuar
retrasar atrasar
revertir reverter
revocar revogar
rexir rexer
rodilla xeonllo
rodilleira xeonlleira
rubeola rubéola
ruegos y preguntas rogos e preguntas

S
sa sala
saa sala
sábana saba
sabañón frieira
sabiduría sabedoría
sabiendas, a a sabendas
sable (arma) sabre
saboteador sabotador
sabotear sabotar
sabroso saboroso
sacacorchos sacarrollas, tirarrollas
sacamuelas sacamoas
sacristán sancristán
saia o sol por onde queira por min que chova
saír o tiro pola culata saír as contas furadas, saír a galiña choca,
saír o can cadela
saír por peteneras mexar fóra do testo, falar do xato e esquecer
o trato
saiva zume
salado salgado
salami salame
salar salgar
salazón salgadura
salida saída
salinte saínte, saliente
salir saír
salmonado asalmonado
salpicadeiro cadro de instrumentos

208
saltamontes saltón
saludar saudar
saludo saúdo
sanar sandar
sangre (fem.) sangue (masc.)
sangrento sanguento
sanguixuela sambesuga, samesuga
sano/a san, sa
santiguar persignar
sapo-concho sapoconcho
saprofito saprófito
saraiva sarabia
saraivar sarabiar
sarampión sarampelo, xarampón
sarpullido sarabullo
sarro sarrio
sartén tixola
sastre xastre
sauce salgueiro
saúco sabugo, sabugueiro
savia zume (vexetal)
secadeiro secadoiro
secano secaño
secola secuela
secostro secuestro
secreto (subst.) segredo
seglar segrar
segredo (adx.) secreto
según segundo
segredaría secretaría
segredario/a secretario/a
seísmo sismo
seiva zume
sellar selar
sello selo
semán semana
semblante cara, rostro, face, faciana
semblanza descrición, biografía
sembra sementeira
sembrar sementar
semen seme

209
semexante semellante
semexar semellar
semilla semente
semilleiro sementeiro, alcouve, pebideiro, morteiro
semitono semitón
sen rechistar sen protestar, sen dar chío
sencillez sinxeleza
sencillo sinxelo
sendos/as cadanseu(s)/cadansúa(s), dous/dúas,
senllos/senllas
senso como sentido
seña sexa (verbo); sinal (subst.)
señal sinal (masc.)
señas persoais datos persoais
señuelo reclamo, engado
septembro setembro
septentrión setentrión
septentrional setentrional
septiembre setembro
séptimo/a sétimo/a
sequía seca
ser o amo do cotarro ser o amo do nabal
ser un bendito ser un xan, ser un chaíñas
ser un don nadie ser un ninguén, ser un ninguén de ningures
ser un lince ser agudo coma un allo
serea (aparato) sirena
serena (ser mitolóxico) serea
sereo sereno (tranquilo; vixilante; humidade)
serpentear serpear
serrín serraduras
serrucho serrón, serra de man
servidumbre servidume
servilleta pano de mesa
seso siso
sesos miolos
sesudo sisudo, asisado
seta como cogomelo
setembre setembro
seto sebe
seudo- pseudo-
seudónimo pseudónimo

210
sí (afirmativo) si
si (condicional) se
sico- psico-
sien sen, tempa, vidalla
siesta sesta
sietemesino setemesiño
siglo século
silabear soletrear, deletrear
silabeo soletreo
silbar asubiar
silbato asubío, pito
silbido asubío
silla cadeira
silla (de xinete ou ciclista) sela
sillería cadeirado; cantaría
sillín asento, sela
sillón cadeira de brazos
simpósium simposio
sin sen
sinceiro/a sincero/a
síncopa síncope
síndrome (masc.) síndrome (fem.)
sin embargo no entanto, con todo
singladura singradura
singlar singrar
siniestro sinistro
sinificado significado
sinificar significar
sinón senón
sintoísmo xintoísmo
sintoísta xintoísta
sin ton nin son ás toas, ao tolo, de calquera maneira
sirea serea (ser mitolóxico); sirena (aparello)
sirvente servente
sisar raspiñar
sitiar asediar, cercar
soberán soberano
sobor sobre
sobornar subornar
soborno suborno
sobrecoller arrepiar, impresionar, sorprender, abraiar

211
sobrentender sobreentender
sobrepasar adiantar, exceder, superar
sobresalir sobresaír
sobreseer sobreser
sobreseimento sobresemento
sobrestimar sobreestimar
sobrevenir sobrevir
sobrevivinte sobrevivente
socaire socairo
socarrón retranqueiro
socarronería retranca
socavón fochanca
soedade soidade
soer acostumar, adoitar, habituar
sofocar sufocar
sofoco sufoco
sofrer sufrir
sofrito rustrido
soio/a só, soa
soja soia
solana solaina
solano soán
solar terreo, terreo edificable
solarium solario
soledade soidade
solene solemne
solenidade solemnidade
soler acostumar, adoitar, habituar
solfear solfexar
solfeo solfexo
solidaridade solidariedade
solideza solidez
solípedo solípede
soliviantar sublevar
sollozar saloucar, salaiar, sotelar
solomillo solombo
solutrense solutreano
solventar resolver, solucionar
sombrilla parasol, antuca, tornasol
somente soamente
somero superficial

212
sonambulismo somnambulismo
sonámbulo somnámbulo
sonar (verbo) soar
sónar (aparello) sonar
sonaxeiro axóuxere
sondear sondar
sondeo (masc.) sondaxe (fem.)
sonido son
sonreír sorrir
sonriente sorrinte
sonrisa sorriso
sonroxar ruborizar
sonroxo rubor, vergonza
soñolencia somnolencia
sopera sopeira
soplar soprar
soplete soprete
soplón soprón, confidente
1. co pretexto de

so pretexto de 2. co gallo de

3. con motivo de, por causa de

sordeira xordeira
sordideza sordidez
sordo xordo
sordomudo xordomudo
sortixa sortella, anel
soslaiar eludir; poñer de esguello
soslaio, de de esguello; de pasada
soso eslamiado; insulso
sostenido (adx.) sostido
sostenido (subst.) díese
sótano soto
soxa soia
subasta poxa, subhasta
subastar poxar
subcampeón subcampión
subdesenrolado/a subdesenvolvido/a, subdesenvolto/a
subdesenrolo subdesenvolvemento
subempleo subemprego
subirse á parra empoleirarse, fincharse

213
subirse ás barbas poñerse rufo, poñerse teso
subiugar subxugar
submariño submarino
subministro subministración (fem.)
subraiado subliñado
subraiar subliñar
subsanar rectificar, emendar, corrixir, reparar,
resolver, arranxar
substracción subtracción
substraendo subtraendo
substraer subtraer
subsuelo subsolo
sucalco socalco
suciedade sucidade
sudar suar
sudeste sueste
sudoeste suroeste
sudor suor
sudoroso suorento
suela sola
sueldo soldo
suelo 1. chan; piso

2. solo
suero soro
suerte sorte
suficente suficiente
sufraguismo sufraxismo
sufraguista sufraxista
sul sur
sulcar sucar
sulco suco
suliñar subliñar
sumersión submersión
sumerxible somerxible
sumerxir somerxer
sumideiro sumidoiro
suministración subministración
suministrar subministrar
suministro subministración
sumisión submisión
sumiso submiso

214
suoroso suorento
superpoblado superpoboado
supervivinte supervivente
superxén superxene
suprir suplir
sudafricano surafricano
sudamericano suramericano
surcar sucar
surco suco
sureste sueste
suroeste sudoeste
surtidor fornecedor; chafariz de auga; bomba de
gasolina
surtir fornecer; facer, ter, ocasionar
suscribir subscribir
suscrición subscrición
suscripción subscrición
suscriptor subscritor
suscritor subscritor
sustancia substancia
sustantivo substantivo
sustitución substitución
sustituír substituír
sustracción subtracción
sustraendo subtraendo
sustraer subtraer
sustrato substrato
susurrar murmurar
susurro murmurio
suxección suxeición
suxerencia suxestión
suxetador suxeitador
suxetar suxeitar
suxeto suxeito

T
tábano tabán
tabla táboa
tableiro taboleiro
tableta pastilla; libra de chocolate
tablón táboa, taboleiro
taburete meso, tallo

215
tachola chatola
tachonar chatolar
tahona tafona
tahúr tafur
taladrar tradear
taladro trade (masc.)
talar (verbo) cortar, tronzar
talla (altura, número) talle
tallo (árbore) talo
talofita talófita
talude noiro
tal vez talvez
tambalear cambalear
tamiz cribo, baruto, peneira
tamizar peneirar, cribar
tanda quenda, serie, vez
tandem tándem
tantear tentear
tanteo (xogo) resultado, marcador
tanto (xogo) punto
taquilla despacho de entradas, despacho (de
billetes), portelo; recadación, ingresos;
armario
taquilleiro vendedor de entradas ou billetes
tararear cantaruxar
tarea tarefa
tarta torta
tasa taxa
tasar taxar
taxante tallante
taza cunca
tela tea
telaraña arañeira
telefonear telefonar
telegrafiar telegrafar
telesilla telecadeira
temblar tremer
temblor tremor
templado temperado
templanza temperanza
1. cedo (adv.)
temprano

216
 2. temperán (adx.)
tenazas tenaces
tenedor garfo
teniente tenente
teñir tinxir, tinguir
tercermundista terceiromundista
terciopelo veludo
terco testán, testalán, teimudo
termita (insecto) térmite (masc.)
termostato termóstato
ternero tenreiro
ternura tenrura
terquedade teima, teimosía
terrenal terreal
terreno terreo
tesiña memoria de licenciatura
tesis tese
tesonería teimosía
tesonero teimoso
testarudez teimosía, teima
testarudo teimudo, teimoso
testigo testemuña (fem.)
testimonial testemuñal
testimoniar testamuñar
testimonio testemuño (masc.)
texa tella
texado tellado
texedor tecelán, tecedor
texer tecer
texido tecido
textil téxtil
tibio tépedo, morno
tiduo título
tiento tento
tierno tenro
tiesto testo
tifus tifo
tildar acusar, atilar, chamar
tilde til (masc.)
timar estafar
timo (de timar) estafa, calote

217
timoeiro temoeiro
timón temón
timonel temoeiro
tinalla ámboa, cuba
tinieblas tebras
tinte tinta; tintura; tinturaría
tintorería tinturaría
tiovivo carrusel, cabaliños
tiralíneas tiraliñas
tiroides tiroide
tirria xenreira, zuna
tixeiras tesoiras
tiza xiz
tiznar tisnar
toalidade tonalidade
tobilleira noeleira
tobillo nocello, nortello, tornecelo
toda vez que xa que, posto que, tendo en conta que, dado
que
todavía aínda
tolva moega
tomillo tomiño
tono ton
tontería parvada, bobada, burrada
tonto parvo
topo (subst.) toupa, toupeira
toquetear apalpar
toquilla touca
torear tourear
toreo toureo
torero toureiro
tornero torneiro
tornillo parafuso
toro (animal) touro
torrezno torresmo
torrón terrón
tortícolis cabalo, cabaleiro
tórtola rula
tortuga tartaruga, sapoconcho
tos tose
toser tusir

218
totem tótem
tozudez teimosía
tozudo testán, testalán, teimudo
traducción tradución
tragaluz bufarda
tragaperras comecartos
traición traizón
traicionar traizoar
traicionero traizoeiro
traiecto traxecto
trainera traíña
tramoia tremoia
tramoísta tremoieiro
trance transo
transcurrir transcorrer
transladar trasladar
translado traslado
transpasar traspasar
transpaso traspaso
transtornar trastornar
transtorno trastorno
tráquea traquea
trasatlántico transatlántico
trasbordar transbordar
trasbordo transbordo
trascendental transcendental
trascender transcender
trasegar trasfegar
trasego trasfego
trasfigurar transfigurar
trasfusión transfusión
traslación translación
traspé tropezón
trasplantar transplantar
trasplante transplante
trasquilador tosquiador
trasquilar tosquiar
trastada trasnada
trastazo golpe
trasto traste
trasvasar transvasar

219
trasvase transvasamento
travesaño traveseiro
traxeado traxado
traxear traxar
trebexo trebello
trebo trevo
trébol trevo
tremar tremer
trepadora (planta) rubideira
trepar rubir, agatuñar, gabear
tríada tríade
tribu tribo
tricornio tricorne
trigueño trigueiro
trinar trilar
trineo zorra
trinidade trindade
trino (subs.) trilo
triple triplo/a
triptongo tritongo
trisquel tríscele
tristón tristeiro
tronchar tronzar
troquel cuño
trova troba
trozo anaco
truhán truán
tubería tubo, cano; entubado, tubaxe
tucán tucano
tuerca porca
tul tule
tullido tolleito, tollido
tullir toller
tumbar tombar
tupé topete
turnar rotar
1. quenda, rolda, serie, orde, vez
turno
2. de oficio
turón tourón
turxencia turxescencia
turxente turxescente

220
tutear atuar
tuteo atuamento
tutor/a titor/a
tutoría titoría

U
ubicación situación
ubicar(se) situar(se)
ucraniano ucraíno
ultramariño ultramarino
ultrasonido ultrasón
ultraxar aldraxar
ungüis ungüe
uniformizar uniformar
urbán urbano
usté vostede

V
vacío/a baleiro/a
vacuna vacina
vacunar vacinar
vacuno vacún
vacuolo/a vacúolo/a
vado vao
vahído esvaecemento
vaho bafo
vaina vaíña
valeroso valoroso
vals valse
vanidade vaidade
vanidoso vaidoso
vapulear mallar
varniz verniz
varón home
vasixa vasilla
vasura lixo
vaxilla vaixela, louza
vecindade veciñanza
vecindario veciñanza
vela (de alumar) candea
veleta catavento
velo veo

221
velocípedo velocípede
vena vea
venada arroutada
vendimia vendima
veneno veleno
venganza vinganza
vengar vingar
venta venda
ventana ventá, fiestra
ventanilla portela, portelo
ventaxa vantaxe
verquer verter
verquido vertido, vertedura
vértigo vertixe (fem.)
verxa enreixado
vestuario vestiario
vía de apremio vía de constrinximento, vía executiva
vicaría vigairía
vicario (eclesiástico) vigairo
vidrio vidro
vinteún, vintedous... vinte e un, vinte e dous...
vir ao conto vir ao caso
virrei vicerrei
virreina vicerraíña
virreinato vicerreinado
viruela varíola
viruta labra
visconde vizconde
visera viseira
1. albiscar, dexergar, enxergar, divisar
vislumbrar
2. intuír, presentir, ventar, barruntar
vistazo ollada
visto bo visto e prace
vitola bitola
viudedade viuvez
viudo/a viúvo/a
vixiancia vixilancia
vixiante (subst.) vixilante
vocablo vocábulo
voladizo beiril
volcar envorcar; bascular; afanarse

222
voltar volver
voltereta viravolta, pinchacarneiro
volvoreta bolboreta

X
xadear arquexar
xalea xelea
xarabe xarope
xargón xergón
xarrón vaso; floreiro
xaula gaiola
xelado xeado
xelo xeo
xemelo/a xemelgo/a
xemelo/s (da camisa) broche/s
xéminis Xémini
xemir xemer
xeneración xeración
xeneral xeral
xenerar xerar
xeral (militar) xeneral
xeralizar xeneralizar
xeringa xiringa
xermen xerme
xexún xaxún
xoquei jóckey
xoroba chepa, xiba, carrumba
xorobado xiboso
xoven mozo/a, novo/a
xudía (legume) feixón
xudío xudeu (fem. xudía)
xuez xuíz
xuglar xograr (fem. xograresa)
xugo zume
xuício xuízo
xunguir (como unir) unir
xustiprezo prezo xusto
xuvenca xovenca
xuzgado xulgado
xuzgar xulgar

223
zalamero garatuxeiro
zambullida mergullo
zambullir(se) mergullar(se)
zampar chapar, chimpar
zanahoria cenoria
zancadilla cambadela
zanfoña zanfona
zángano abázcaro
zanxa gabia, foxo
zanxar resolver
zar tsar
zarina tsarina
zarpa pouta
zarpar partir, levantar áncora, saír ao mar
zepelin cepelín
zigurat cigurat
zíngaro cíngaro
zoa zona
zócalo zócolo
zorro (animal) raposo
zuleiro celeiro
zumbar (insectos, vento) zoar
zumbido zunido
zumo zume

224
XX RECURSOS ÚTILES PARA CONSULTA E USO DIARIO

1 CORRECTORES INFORMÁTICOS

1.1 Correctores para instalar no ordenador

A versión Xp de Windows trae incorporada a opción de escoller idioma e de

revisar a ortografía co sistema tradicional de subliñado en vermello. Para utilizar esta
opción só hai que seleccionar o texto enteiro (en edición) e ir a ferramentas, idioma,
definir idioma, galego (cos cadros de non revisar ortografía baleiro e detectar o idioma
automaticamente riscado) e aceptar.
Ademais disto, para Office 2000, Office Xp e mais Office 2003 podemos descargar o
corrector imaxin 2mil3 no web http://imaxin.com/corrector2mil3.asp ou o corrector 1.0
de galego para Open Office no enderezo
http://www.mancomun.org/index.php/index.php

1.2 Correctores para usar en liña

A Universidade de Vigo puxo á disposición dos usuarios/as de internet o

corrector informático Ortogal (http://sli.uvigo.es/corrector/). Para usalo non se precisa
de ningún software no ordenador, senón que o único requisito é estar conectado a
internet mentres o esteamos a usar.

2 RECURSOS BIBLIOGRÁFICOS

A diario manexamos bibliografía para a lingua galega, pero debemos ter en

conta dous elementos:

– que a publicación estea editada antes da reforma de 2003 (nestes casos o contido das
obras non presentan un cambio de contido, aínda que pode presentar algunha
modificación en canto á forma correcta de escribilas);

– que a Real Academia Galega (RAG) mais o Instituto da Lingua Galega (ILG) son as
únicas institucións que teñen a competencia para crear, modificar e fixar as normas que
han de rexer o estándar da lingua, segundo a disposición adicional da lei 3/83 de
normalización lingüística.

2.1 Ortografía e morfoloxía

ÁREA DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DA UNIVERSIDADE DE VIGO (2003): Lingua

galega. Criterios lingüísticos. Vigo: Servizo de Publicacións da Universidade.
Podémolo descargar en
http://anl.uvigo.es/UserFiles/File/manuais/Lingua_galega._Criterios_linguisticos
.pdf
ÁREA DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DA UNIVERSIDADE DE VIGO (2004): Lingua
galega. Dúbidas lingüísticas. Vigo: Servizo de Publicacións da Universidade de
Vigo. Podémolo descargar en
http://anl.uvigo.es/UserFiles/File/manuais/Lingua_galega._Dubidas_linguisticas.
pdf

225
CONCELLARÍA DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DO CONCELLO DE PONTEVEDRA (2007):
Lingua para nós. Caderno de estilo e dúbidas. Pontevedra: Concello de
Pontevedra.
DOSIL LÓPEZ, B e X. RIVEIRO COSTA (2004): Dicionario de ortografía da lingua galega.
A Coruña: Galinova Editorial.
GONZÁLEZ REI, B. (2004): Ortografía da lingua galega. A Coruña: Galinova Editorial.
HERMIDA GULÍAS, C. (2004): Gramática práctica (Morfosintaxe). Santiago de
Compostela: Sotelo Blanco.
REAL ACADEMIA GALEGA / INSTITUTO DA LINGUA GALEGA (2003): Normas ortográficas
e morfolóxicas do idioma galego. Santiago de Compostela: ILG / RAG. Tamén
o podemos consultar na rede:
http://www.xunta.es/linguagalega/arquivos/normasrag.pdf
REAL ACADEMIA GALEGA / INSTITUTO DA LINGUA GALEGA (2004): Vocabulario
ortográfico da lingua galega (VOLGa). Santiago de Compostela: ILG / RAG.
Tamén o podemos consultar na rede no seguinte enderezo:
http://www.realacademiagalega.org/volga/.
SERVIZO DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DA UNIVERSIDADE DA CORUÑA (2006):
Criterios para o uso da lingua. A Coruña: Servizo de Publicacións da
Universidade da Coruña. Podémolo descargar en
http://www.udc.es/snl/documentospdf/Libro_Criterios_lingua.pdf
SERVIZO DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DA UNIVERSIDADE DA CORUÑA (2006): Sobre
a calidade da nosa lingua. A Coruña: Servizo de Publicacións da Universidade
da Coruña. Podémolo descargar en
http://www.udc.es/snl/documentospdf/Libro_Calidade_Lingua.pdf

2.2 Léxico

2.2.1 Dicionarios

No caso dos dicionarios é conveniente que teñamos presente a data da súa

publicación. Os dicionarios que marcan a norma son os da RAG. Estes presentan unha
eiva, que é que presentan un caudal de léxico moi reducido. Podémolo consultar na
rede: http://www.edu.xunta.es/diccionarios/index.html

2.2.2 Vocabularios especializados

Hoxe en día podemos atopar unha man chea de traballos dedicados ao léc¡xico
de especialidade. A continuación ofrecemos unha escolma básica coa que pretendemos
que lles sirva de ferramenta de consulta no día a día a calquera usuario/a que o precise.

• GONZÁLEZ MONTAÑÉS, A e outros (1998): Compliación de terminoloxía

xurídica castelán-galego. SAL.
http://www.avogacia.org/~sal/CursoOptima/compiterm/compiterm.html

• SERVIZO DE NORMALIZACIÓN DA UNIVERSIDADE DE SANTIAGO DE COMPOSTELA

(2004): Termos esenciais de botánica: (galego-español-inglés). Universidade de
Santiago de Compostela. http://www.usc/snl/term/Vocabularios/t-botanica.pdf

226
 • SERVIZO DE NORMALIZACIÓN DA UNIVERSIDADE DE SANTIAGO DE COMPOSTELA
(2006): Termos esenciais de recursos humanos. Universidade de Santiago de
Compostela. http://www.usc.es/snl/term/Vocabularios/recursos_humanos.pdf

• VV AA. (2004): Dicionario visual da construción. Colexio Oficial de

Arquitectos de Galicia. Na rede en http://dicionario.coag.es/

• XUNTA DE GALICIA (2003): Nomenclátor de Galicia. Toponimia oficial das

provincias, concellos, parroquias e lugares.
http://www.xunta.es/nomenclator/busca.jsp

• Na sección Andel de traballos terminográficos do SNL da USC podemos atopar

unha gran cantidade de recursos.
http://www.usc.es/snl/term/andelterm_SNL.htm

• Tamén atopamos unha gran cantidade de léxicos especializados na sección

Dicionarios, vocabularios e glosarios galegos do SNL da USC.
http://www.usc.es/snl/term/biblio-term_cron.htm

• Na páxina http://www.xunta.es/linguagalega/dicionarios_e_lexicos2 ofrécese

unha gran cantidade de ligazóns e referencias léxicas.

• Outra fonte de consulta de recursos terminográficos en liña achéganola a

Sociedade Galega de Terminoloxía, que se pode consultar en
http://www.terminoloxia.org/ligazons.htm

2.3 Redacción de textos

• VV AA. (2004): Manual básico de documentación administrativa. Santiago de

Compostela: Xunta de Galicia. Podémolo descargar da rede no seguinte
enderezo:
http://www.consellodacultura.org/arquivos/cdsg/docs/Manual%20doc_administr
ativos.pdf

227
APÉNDICE GRAMATICAL

228
229
1 MODELOS DE CONXUGACIÓN VERBAL

Modelo 1: ANDAR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
ando andaba andara
andas andabas andaras anda
anda andaba andara
andamos andabamos andaramos
andades andabades andarades andade
andan andaban andaran
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
andei andara andase andar
andaches andaras andases andares
andou andara andase andar
andamos andaramos andásemos andarmos
andastes andarades andásedes andardes
andaron andaran andasen andaren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
andarei andaría andar INF.
andarás andarías andares andar
andará andaría andar XER.
andaremos andariamos amarmos Andando
andaredes andariades andardes PART.
andarán andarían andaren andado

230
Modelo 2: VARRER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
varro varría varra
varres varrías varras varre
varre varría varra
varremos varriamos varramos
varredes varriades varrades varrede
varren varrían varran
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
varrín varrera varrese varrer
varriches varreras varreses varreres
varreu varrera varrese varrer
varremos varreramos varrésemos varrermos
varrestes varrerades varrésedes varrerdes
varreron varreran varresen varreren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
varrerei varrería varrer INF.
varrerás varrerías varreres varrer
varrerá varrería varrer XER.
varreremos varreriamos varrermos varrendo
varreredes varreriades varrerdes PART.
varrerán varrerían varreren varrido

Modelo 3: PARTIR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
parto partía parta
partes partías partas parte
parte partía parta
partimos partiamos partamos
partides partiades partades partide
parten partían partan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
partín partira partise partir
partiches partiras partises partires
partiu partira partise partir
partimos partiramos partísemos partirmos
partistes partirades partísedes partirdes
partiron partiran partisen partiren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
partirei partiría partir INF.
partirás partirías partires partir
partirá partiría partir XER.
partiremos partiriamos partirmos partindo
partiredes partiriades partirdes PART.
partirán partirían partiren partido

231
Modelo 4: ELOXIAR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
eloxio eloxiaba eloxie
eloxias eloxiabas eloxies eloxia
eloxia eloxiaba eloxie
eloxiamos eloxiabamos eloxiemos
eloxiades eloxiabades eloxiedes eloxiade
eloxian eloxiaban eloxien
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
eloxiei eloxiara eloxiase eloxiar
eloxiaches eloxiaras eloxiases eloxiares
eloxiou eloxiara eloxiase eloxiar
eloxiamos eloxiaramos eloxiásemos eloxiarmos
eloxiastes eloxiarades eloxiásedes eloxiardes
eloxiaron eloxiaran eloxiasen eloxiaren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
eloxiarei eloxiaría eloxiar INF.
eloxiarás eloxiarías eloxiares eloxiar
eloxiará eloxiaría eloxiar XER.
eloxiaremos eloxiariamos eloxiarmos eloxiando
eloxiaredes eloxiariades eloxiardes PART.
eloxiarán eloxiarían eloxiaren eloxiado

Modelo 5: ASUBIAR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
asubío asubiaba asubíe
asubías asubiabas asubíes asubía
asubía asubiaba asubíe
asubiamos asubiabamos asubiemos
asubiades asubiabades asubiedes asubiade
asubían asubiaban asubíen
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
asubiei asubiara asubiase asubiar
asubiaches asubiaras asubiases asubiares
asubiou asubiara asubiase asubiar
asubiamos asubiaramos asubiásemos asubiarmos
asubiastes asubiarades asubiásedes asubiardes
asubiaron asubiaran asubiasen asubiaren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
asubiarei asubiaría asubiar INF.
asubiarás asubiarías asubiares asubiar
asubiará asubiaría asubiar XER.
asubiaremos asubiariamos asubiarmos asubiando
asubiaredes asubiariades asubiardes PART.
asubiarán asubiarían asubiaren asubiado

232
Modelo 6: ACTUAR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
actúo actuaba actúe
actúas actuabas actúes actúa
actúa actuaba actúe
actuamos actuabamos actuemos
actuades actuabades actuedes actuade
actúan actuaban actúen
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
actuei actuara actuase actuar
actuaches actuaras actuases actuares
actuou actuara actuase actuar
actuamos actuaramos actuásemos actuarmos
actuastes actuarades actuásedes actuardes
actuaron actuaran actuasen actuaren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
actuarei actuaría actuar INF.
actuarás actuarías actuares actuar
actuará actuaría actuar XER.
actuaremos actuariamos actuarmos actuando
actuaredes actuariades actuardes PART.
actuarán actuarían actuaren actuado

Modelo 7: FRAGUAR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
fraguo fraguaba fragüe
fraguas fraguabas fragües fragua
fragua fraguaba fragüe
fraguamos fraguabamos fragüemos
fraguades fraguabades fragüedes fraguade
fraguan fraguaban fragüen
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
fragüei fraguara fraguase fraguar
fraguaches fraguaras fraguases fraguares
fraguou fraguara fraguase fraguar
fraguamos fraguaramos fraguásemos fraguarmos
fraguastes fraguarades fraguásedes fraguardes
fraguaron fraguaran fraguasen fraguaren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
fraguarei fraguaría fraguar INF.
fraguarás fraguarías fraguares fraguar
fraguará fraguaría fraguar XER.
fraguaremos fraguariamos fraguarmos fraguando
fraguaredes fraguariades fraguardes PART.
fraguarán fraguarían fraguaren fraguado

233
Modelo 8: LER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
leo lía lea
les lías leas le
le lía lea
lemos liamos leamos
ledes liades leades lede
len lían lean
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
lin lera lese ler
liches leras leses leres
leu lera lese ler
lemos leramos lésemos lermos
lestes lerades lésedes lerdes
leron leran lesen leren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
lerei lería ler INF.
lerás lerías leres ler
lerá lería ler XER.
leremos leriamos lermos lendo
leredes leriades lerdes PART.
lerán lerían leren lido

Modelo 9: RIR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
río ría ría
ris rías rías ri
ri ría ría
rimos riamos riamos
rides riades riades ride
rin rían rían
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
rin rira rise rir
riches riras rises rires
riu rira rise rin
rimos riramos rísemos rirmos
ristes rirades rísedes rirdes
riron riran risen riren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
rirei riría rir INF.
rirás rirías rires rir
rirá riría rin XER.
riremos ririamos rirmos Rindo
riredes ririades rirdes PART.
rirán rirían riren rido

234
Modelo 10: CAER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
caio caía caia
caes caías caias cae
cae caía caia
caemos caïamos caiamos
caedes caïades caiades caede
caen caían caian
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
caín caera caese caer
caíches caeras caeses caeres
caeu caera caese caer
caemos caeramos caésemos caermos
caestes caerades caésedes caerdes
caeron caeran caesen caeren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
caerei caería caer INF.
caerás caerías caeres caer
caerá caería caer XER.
caeremos caeriamos caermos caendo
caeredes caeriades caerdes PART.
caerán caerían caeren caído

Modelo 11: SAÍR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
saio saía saia
saes saías saias sae
sae saía saia
saímos saïamos saiamos
saídes saïades saiades saíde
saen saían saian
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
saín saíra saíse saír
saíches saíras saíses saíres
saíu saíra saíse saír
saímos sairamos saísemos saírmos
saístes sairades saísedes saírdes
saíron saíran saísen saíren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
sairei sairía saír INF.
sairás sairías saíres saír
sairá sairía saír XER.
sairemos sairiamos saírmos saíndo
sairedes sairiades saírdes PART.
sairán sairían saíren saído

235
Modelo 12: AGREDIR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
agredo agredía agrida
agredes agredías agridas agride
agrede agredía agrida
agredimos agrediamos agridamos
agredides agrediades agridades agredide
agreden agredían agridan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
agredín agredira agredise agredir
agrediches agrediras agredises agredires
agrediu agredira agredise agredir
agredimos agrediramos agredísemos agredirmos
agredistes agredirades agredísedes agredirdes
agrediron agrediran agredisen agrediren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
agredirei agrediría agredir INF.
agredirás agredirías agredires agredir
agredirá agrediría agredir XER.
agrediremos agrediriamos agredirmos agredindo
agrediredes agrediriades agredirdes PART.
agredirán agredirían agrediren agredido

Modelo 13: ASENTIR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
asinto asentía asinta
asentes asentías asintas asinte
asente asentía asinta
asentimos asentiamos asintamos
asentides asentiades asintades asentide
asenten asentían asintan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
asentín asentira asentise asentir
asentiches asentiras asentises asentires
asentiu asentira asentise asentir
asentimos asentiramos asentísemos asentirmos
asentistes asentirades asentísedes asentirdes
asentiron asentiran asentisen asentiren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
asentirei asentiría asentir INF.
asentirás asentirías asentires asentir
asentirá asentiría asentir XER.
asentiremos asentiriamos asentirmos asentindo
asentiredes asentiriades asentirdes PART.
asentirán asentirían asentiren asentido

236
Modelo 14: FUXIR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
fuxo fuxía fuxa
foxes fuxías fuxas fuxe
foxe fuxía fuxa
fuximos fuxiamos fuxamos
fuxides fuxiades fuxades fuxide
foxen fuxían fuxan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
fuxín fuxira fuxise fuxir
fuxiches fuxiras fuxises fuxires
fuxiu fuxira fuxise fuxir
fuximos fuxiramos fuxísemos fuxirmos
fuxistes fuxirades fuxísedes fuxirdes
fuxiron fuxiran fuxisen fuxiren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
fuxirei fuxiría fuxir INF.
fuxirás fuxirías fuxires fuxir
fuxirá fuxiría fuxir XER.
fuxiremos fuxiriamos fuxirmos fuxindo
fuxiredes fuxiriades fuxirdes PART.
fuxirán fuxirían fuxiren fuxido

Modelo 15: CABER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
caibo cabía caiba
cabes cabías caibas cabe
cabe cabía caiba
cabemos cabiamos caibamos
cabedes cabiades caibades cabede
caben cabían caiban
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
couben coubera coubese caber
coubeches couberas coubeses caberes
coubo coubera coubese caber
coubemos couberamos coubésemos cabermos
coubestes couberades coubésedes caberdes
couberon couberan coubesen caber
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
caberei cabería couber INF.
caberás caberías couberes caber
caberá cabería couber XER.
caberemos caberiamos coubermos cabendo
caberedes caberiades couberdes PART.
caberán caberían couberen cabido

237
Modelo 16: DAR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
dou daba dea
dás dabas deas dá
dá daba dea
damos dabamos deamos
dades dabades deades dade
dan daban dean
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
dei dera dese dar
deches deras deses dares
deu dera dese dar
demos deramos désemos darmos
destes derades désedes dardes
deron deran desen daren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
darei daría dar INF.
darás darías dares dar
dará daría dar XER.
daremos dariamos darmos dando
daredes dariades dardes PART.
darán darían daren dado

Modelo 17: DICIR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
digo dicía diga
dis dicías digas di
di dicía diga
dicimos diciamos digamos
dicides diciades digades dicide
din dicían digan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
dixen dixera dixese dicir
dixeches dixeras dixeses dicires
dixo dixera dixese dicir
dixemos dixeramos dixésemos dicirmos
dixestes dixerades dixésedes dicirdes
dixeron dixeran dixesen diciren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
direi diría dixer INF.
dirás dirías dixeres dicir
dirá diría dixer XER.
diremos diriamos dixermos dicindo
diredes diriades dixerdes PART.
dirán dirían dixeren dito

238
Modelo 18: ESTAR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
estou estaba estea
estás estabas esteas está
está estaba estea
estamos estabamos esteamos
estades estabades esteades estade
están estaban estean
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
estiven estivera estivese estar
estiveches estiveras estiveses estares
estivo estivera estivese estar
estivemos estiveramos estivésemos estarmos
estivestes estiverades estivésedes estardes
estiveron estiveran estivesen estaren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
estarei estaría estiver INF.
estarás estarías estiveres estar
estará estaría estiver XER.
estaremos estariamos estivermos estando
estaredes estariades estiverdes PART.
estarán estarían estiveren estado

Modela 19: FACER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
fago facía faga
fas facías fagas fai
fai facía faga
facemos faciamos fagamos
facedes faciades fagades facede
fan facían fagan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
fixen fixera fixese facer
fixeches fixeras fixeses faceres
fixo fixera fixese facer
fixemos fixeramos fixésemos facermos
fixestes fixerades fixésedes facerdes
fixeron fixeran fixesen faceren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
farei faría fixer INF.
farás farías fixeres facer
fará farías fixer XER.
faremos fariamos fixermos facendo
faredes fariades fixerdes PART.
farán farían fixeren feito

239
Modelo 20: HABER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
hei había haxa
has habías haxas
hai / ha había haxa
habemos / hemos habiamos haxamos
habedes / hedes habiades haxades
han habían haxan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
houben houbera houbese haber
houbeches houberas houbeses haberes
houbo houbera houbese haber
houbemos houberamos houbésemos habermos
houbestes houberades houbésedes haberdes
houberon houberan houbesen haberen
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
haberei habería houber INF.
haberás haberías houberes haber
haberá habería houber XER.
haberemos haberiamos houbermos habendo
haberedes haberiades houberdes PART.
haberán haberían houberen habido

Modelo 21: IR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
vou ía vaia
vas ías vaias vai
vai ía vaia
imos iamos vaiamos vamos
ides iades vaiades ide
van ían vaian
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
fun fora fose ir
fuches foras foses ires
foi fora fose ir
fomos foramos fósemos irmos
fostes forades fósedes irdes
foron foran fosen iren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
irei iría for INF.
irás irías fores ir
irá iría for XER.
iremos iriamos formos indo
iredes iriades fordes PART.
irán irían foren ido

240
Modelo 22: OUVIR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
ouzo ouvía ouza
ouves ouvías ouzas ouve
ouve ouvía ouza
ouvimos ouviamos ouzamos
ouvides ouviades ouzades ouvide
ouven ouvían ouzan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
ouvín ouvira ouvise ouvir
ouviches ouviras ouvises ouvires
ouviu ouvira ouvise ouvir
ouvimos ouviramos ouvísemos ouvirmos
ouvistes ouvirades ouvísedes ouvirdes
ouviron ouviran ouvisen ouviren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
ouvirei ouviría ouvir INF.
ouvirás ouvirías ouvires ouvir
ouvirá ouviría ouvir XER.
ouviremos ouviriamos ouvirmos ouvindo
ouviredes ouviriades ouvirdes PART.
ouvirán ouvirían ouviren ouvido

Modelo 23: PARIR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
pairo paría paira
pares parías pairas pare
pare paría paira
parimos pariamos pairamos
parides pariades pairades paride
paren parían pairan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
parín parira parise parir
pariches pariras parises parires
pariu parira parise parir
parimos pariramos parísemos parirmos
paristes parirades parísedes parirdes
pariron pariran parisen pariren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
parirei pariría parir INF.
parirás parirías parires parir
parirá pariría parir XER.
pariremos paririamos parirmos parindo
pariredes paririades parirdes PART.
parirán parirían pariren parir

241
Modelo 24: PODER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
podo podía poida
podes podías poidas pode
pode podía poida
podemos podiamos poidamos
podedes podiades poidades podede
poden podían poidan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
puiden puidera puidese poder
puideches puideras puideses poderes
puido puidera puidese poder
puidemos puideramos puidésemos podermos
puidestes puiderades puidésedes poderdes
puideron puideran puidesen poderen
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
poderei podería puider INF.
poderás poderías puideres poder
poderá podería puider XER.
poderemos poderiamos puidermos podendo
poderedes poderiades puiderdes PART.
poderán poderían puideren podido

Modelo 25: POÑER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
poño poñía poña
pos poñías poñas pon
pon poñía poña
poñemos poñiamos poñamos
poñedes poñiades poñades poñede
poñen poñían poñan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
puxen puxera puxese poñer
puxeches puxeras puxeses poñeres
puxo puxera puxese poñer
puxemos puxeramos puxésemos poñermos
puxestes puxerades puxésedes poñerdes
puxeron puxeran puxesen poñeren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
poñerei poñería puxer INF.
poñerás poñerías puxeres poñer
poñerá poñería puxer XER.
poñeremos poñeriamos puxermos poñendo
poñeredes poñeriades puxerdes PART.
poñerán poñerían puxeren posto

242
Modelo 26: PÓR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
poño puña poña
pos puñas poñas pon
pon puña poña
pomos puñamos poñamos
podes puñades poñades ponde
pon puñan poñan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
puxen puxera puxese pór
puxeches puxeras puxeses pores
puxo puxera puxese pór
puxemos puxeramos puxésemos pormos
puxestes puxerades puxésedes pordes
puxeron puxeran puxesen poren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
porei poría puxer INF.
porás porías puxeres pór
porá poría puxer XER.
poremos poriamos puxermos pondo
poredes poriades puxerdes PART.
porán porían puxeren posto

Modelo 27: PRACER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
prazo pracía praza
praces pracías prazas prace
prace pracía praza
pracemos praciamos prazamos
pracedes praciades prazades pracede
pracen pracían prazan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
prouguen prouguera prouguese pracer
prougueches prougueras prougueses praceres
prougo prouguera prouguese pracer
prouguemos prougueramos prouguésemos pracermos
prouguestes prouguerades prouguésedes pracerdes
prougueron prougueran prouguesen praceren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
pracerei pracería prouguer INF.
pracerás pracerías prougueres pracer
pracerá pracería prouguer XER.
praceremos praceriamos prouguermos pracendo
praceredes praceriades prouguerdes PART.
pracerán pracerían prougueren pracido

243
Modelo 28: QUERER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
quero quería queira
queres querías queiras quere
quere quería queira
queremos queriamos queiramos
queredes queriades queirades querede
queren querían queiran
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
quixen quixera quixese querer
quixeches quixeras quixeses quereres
quixo quixera quixese querer
quixemos quixeramos quixésemos querermos
quixestes quixerades quixésedes quererdes
quixeron quixeran quixesen quereren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
quererei querería quixer INF.
quererás quererías quixeres querer
quererá querería quixer XER.
quereremos quereriamos quixermos querendo
quereredes quereriades quixerdes PART.
quererán quererían quixeren querido

Modelo 29: SABER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
sei sabía saiba
sabes sabías saibas sabe
sabe sabía saiba
sabemos sabiamos saibamos
sabedes sabiades saibades sabede
saben sabían saiban
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
souben soubera soubese saber
soubeches souberas soubeses saberes
soubo soubera soubese saber
soubemos souberamos soubésemos sabermos
soubestes souberades soubésedes saberdes
souberon souberan soubesen saberen
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
saberei sabería souber INF.
saberás saberías souberes saber
saberá sabería souber XER.
saberemos saberiamos soubermos sabendo
saberedes saberiades souberdes PART.
saberán saberían souberen sabido

244
Modelo 30: SER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
son era sexa
es eras sexas se
é era sexa
somos eramos sexamos
sodes erades sexades sede
son eran sexan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
fun fora fose ser
fuches foras foses seres
foi fora fose ser
fomos foramos fósemos sermos
fostes forades fósedes serdes
foron foran fosen seren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
serei sería for INF.
serás serías fores ser
será sería for XER.
seremos seriamos formos sendo
seredes seriades fordes PART.
serán serían foren sido

Modelo 31: TER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
teño tiña teña
tes tiñas teñas ten
ten tiña teña
temos tiñamos teñamos
tedes / tedes tiñades teñades tede / tende
teñen tiñan teñan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
tiven tivera tivese ter
tiveches tiveras tiveses teres
tivo tivera tivese ter
tivemos tiveramos tivésemos termos
tivestes tiverades tivésedes terdes
tiveron tiveran tivesen teren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
terei tería tiver INF.
terás terías tiveres ter
terá tería tiver XER.
teremos teriamos tivermos tendo
teredes teriades tiverdes PART.
terán terían tiveren tido

245
Modelo 32: TRAER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
traio traía traia
traes traías traias trae
trae traía traia
traemos traïamos traiamos
traedes traïades traiades traede
traen traían traian
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
trouxen trouxera trouxese traer
trouxeches trouxeras trouxeses traeres
trouxo trouxera trouxese traer
trouxemos trouxeramos trouxésemos traermos
trouxestes trouxerades trouxésedes traerdes
trouxeron trouxeran trouxesen traeren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
traerei traería trouxer INF.
traerás traerías trouxeres traer
traerá traería trouxer XER.
traeremos traeriamos trouxermos traendo
traeredes traeriades trouxerdes PART.
traerán traerían trouxeren traído

Modelo 33: VALER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
vallo valía valla
vales valías vallas vale
vale valía valla
valemos valiamos vallamos
valedes valiades vallades valede
valen valían vallan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
valín valera valese valer
valiches valeras valeses valeres
valeu valera valese valer
valemos valeramos valésemos valermos
valestes valerades valésedes valerdes
valeron valeran valesen valer
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
valerei valería valer INF.
valerás valerías valeres valer
valerá valería valer XER.
valeremos valeriamos valermos valendo
valeredes valeriades valerdes PART.
valerán valerían valer valido

246
Modelo 34: VER

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
vexo vía vexa
ves vías vexas ve
ve vía vexa
vemos viamos vexamos
vedes viades vexades vede
ven vían vexan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
vin vira vise ver
viches viras vises veres
viu vira vise ver
vimos viramos vísemos vermos
vistes virades vísedes verdes
viron viran visen veren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
verei vería ver INF.
verás verías veres ver
verá vería ver XER.
veremos veriamos vermos vendo
veredes veriades verdes PART.
verán verían veren visto

Modelo 35: VIR

INDICATIVO SUBXUNTIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE IMPERATIVO
veño viña veña
vés viñas veñas ven
vén viña veña
vimos viñamos veñamos
vindes / vides viñades veñades vinde / vide
veñen viñan veñan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONXUGADO
vin viñera viñese vir
viñeches viñeras viñeses vires
veu viñera viñese vir
viñemos viñeramos viñésemos virmos
viñestes viñerades viñésedes virdes
viñeron viñeran viñesen viren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINAIS
virei viría viñer INF.
virás virías viñeres vir
virá viría viñer XER.
viremos viriamos viñermos vindo
viredes viriades viñerdes PART.
virán virían viñeren vido / vindo

247
2 RELACIÓN DE VERBOS E MODELOS CORRESPONDENTES

abreviar 4 arrubiar 5 confiar 5

abruar 6 asalariar 4 congraciar 4
abster 31 asediar 4 conseguir 13
abstraer 10 asfixiar 4 consentir 13
acaer (def.) 10 asoberbiar 4 contaxiar 4
acariciar 4 asociar 4 conter 31
acentuar 6 ataviar 5 continuar 6
acuar 6 atenuar 6 contradicir (d. pt.) 17
acubrir (pt. i.) 14 ater 31 contraer 10
acudir 14 atraer 10 contrafacer 19
adecuar 6 atrofiar 4 contrapoñer 25
adherir 12 atuar 6 contrapor 26
adiar 5 auspiciar 4 contrariar 5
adobiar 5 autofinanciar 4 contravir 35
advertir 12 auxiliar 4 convir 35
advir 35 avaliar 5 conxeniar 4
afacer 19 avariar 5 conxunguir 14
aferir 12 aviar 5 copiar 4
afiar 5 aviciar 4 corroer 10
afiliar 4 avir 35 crer 8
agoniar 5 axenciar 4 criar 5
agraciar 4 azuar 6 cubrir (pt. i.) 14
agraviar 4 baduar 6 cuspir 14
agremiar 4 bendicir (d. pt.) 17 custodiar 4
agruar 6 beneficiar 4 debaer 10
aliar 5 bruar 6 decaer 10
aliviar 4 bulir 14 decruar 6
aluar 6 calumniar 4 deferir 12
amnistiar 4 cambiar 4 defoliar 4
ampliar 5 cariar (def.) 4 degraer 10
amuar 6 charruar 6 denunciar 4
anestesiar 4 chiar 5 depoñer 25
angustiar 4 choer 10 depor 26
ansiar 5 chuspir 14 depreciar 4
antepoñer 25 colexiar 4 desafacer 19
antepor 26 comedir 12 desafiar 5
anunciar 4 comerciar 4 desagoniar 5
apoñer 25 compendiar 4 desagraviar 4
apor 26 competir 12 desamuar 6
apreciar 4 compoñer 25 desapedir 12
apropiar 4 compor 26 desapoñer 25
arrefriar 5 conceptuar 6 desapor 26
arreluar 6 concernir (def.) 12 desasociar 4
arrepentir 12 concienciar 4 desataviar 5
arrepiar 5 conciliar 4 desavir 35
arrepoñer 25 condoer 10 descambiar 4
arrepor 26 conferenciar 4 deschoer 10
arriar 5 conferir 12 descomedir 12

248
descompoñer 25 doer 10 expoñer 25
descompor 26 domiciliar 4 expor 26
desconfiar 5 durmir 14 expropiar 4
descontraer 10 efectuar 6 extasiar 4
desconvir 35 empoñer 25 extenuar 6
descrer 8 empor 26 extraer 10
descubrir (pt. i.) 14 encomiar 4 extraviar 5
desdicir 17 encruar 6 fantasiar 5
desenfastiar 5 encubrir (pt. i.) 14 ferir 13
desenfiar 5 enfastiar 5 fiar 5
desenviciar 4 enfiar 5 financiar 4
desfacer 19 engulir 14 flutuar 6
desgraciar 4 enranciar 4 fotocopiar 4
deshabituar 6 enriar 5 fundir (‘render’) 14
deslendiar 4 ensoberbiar 4 gabiar 4
desliar 5 entibiar 4 gloriar 4
deslinguar 7 entrelucir 14 graciar 4
deslucir 14 entremediar 4 graduar 6
desmemoriar 4 entreoír 11 guiar 5
desmentir 13 entreouvir 22 gurrumiar 5
desoír 11 entreter 31 habituar 6
desouvir 22 entrever 34 herniar 4
despedir 12 enunciar 4 hipertrofiar 4
desperdiciar 4 enviar 5 historiar 4
desprestixiar 4 enviciar 4 iguar 7
desprover (d. pt.) 8 enxerir 12 impedir 12
despulir 14 equivaler 33 impoñer 25
desrevestir 12 escagarriar 5 impor 26
desurdir 14 escanciar 4 incendiar 4
desvariar 5 escuar 6 indispoñer 25
desviar 5 escudir 14 indispor 26
desvirtuar 6 esfiar 5 infatuar 6
desxunguir 14 esgrafiar 5 inferir 12
deter 31 espaciar 4 influenciar 4
detraer 10 espelir 12 iniciar 4
devir (def.) 35 espiar 5 inserir (d. pt.) 12
diferenciar 4 espir 12 insidiar 4
diferir 12 espoliar 4 insinuar 6
dilixenciar 4 esquiar 5 intercambiar 4
diluviar (imp.) 4 estipendiar 4 interferir 12
discernir (def.) 12 estriar 5 interfoliar 4
disentir 13 esvaer 10 interpoñer 25
disociar 4 evacuar 6 interpor 26
dispoñer 25 evidenciar 4 intervir 35
dispor 26 exceptuar 6 inventariar 5
distanciar 4 exfoliar 4 investir 12
distraer 10 exiliar 4 inxerir 12
divertir 12 expatriar 5 inxuriar 4
divorciar 4 expedir 12 irradiar 4
dixerir 12 expiar 5 leriar 4

249
licenciar 4 premiar 4 reiniciar 4
licuar 6 prenunciar 4 reinserir (d. pt.) 12
lucir 14 presaxiar 4 reinvestir 12
lurpiar 4 presenciar 4 reler 8
malcriar 5 presentir 13 relucir 14
maldicir (d. pt.) 17 prestixiar 4 remediar 4
malferir 13 presupoñer 25 remoer 10
maliciar 4 presupor 26 renunciar 4
malparir 23 preterir 12 repatriar 5
maltraer 10 prever 34 repetir 12
manter 31 previr 35 repoñer 25
maquiar 5 principiar 4 repor 26
mediar 4 privilexiar 4 repudiar 4
medir 12 proer 10 resentir 13
menstruar 6 proferir 12 reter 31
mentir 13 pronunciar 4 retesiar 5
miar 5 propiciar 4 retraer 10
minguar 7 propoñer 25 retrotraer 10
miniar 4 propor 26 rever 34
moer 10 proseguir 13 reverenciar 4
muar 6 prover (d. pt.) 8 revestir 12
mulir 14 provir 35 rexurdir 14
munguir 14 pulir 14 roer 10
muxir 14 puntuar 6 ruar 6
negociar 4 quintaesenciar 4 rumiar 4
oblicuar 6 rabiar 4 ruxir 14
obter 31 radiar 4 saciar 4
obviar 4 raer 10 sacudir 14
odiar 4 rarefacer (pt. i.) 19 salmodiar 4
oficiar 4 rebulir 14 sarabiar (imp.) 4
oír 11 recaer 10 satisfacer 19
opoñer 25 recambiar 4 seguir 13
opor 26 rechiar 5 sentenciar 4
paliar 5 recompoñer 26 sentir 13
parodiar 4 reconciliar 4 seriar 4
pedir 12 reconvir 35 servir 13
perpetuar 6 recopiar 4 silenciar 4
perseguir 13 recriar 5 situar 6
piar 5 recruar 6 sobreexpoñer 25
plaxiar 4 recuar 6 sobreexpor 26
porfiar 5 recubrir (pt. i.) 14 sobrepoñer 25
pospoñer 25 redescubrir (pt. i.) 14 sobrepor 26
pospor 26 reenviar 5 sobresaír 11
potenciar 4 reexpedir 12 sobreser 8
preceptuar 6 refacer 19 sobrevir (def.) 35
predicir 17 referir 12 sorrir 9
predispoñer 25 reflectir 12 soster 31
predispor 26 refuxiar 4 suar 6
preferir 12 reimpoñer 25 subexpoñer 25
preludiar 4 reimpor 26 subexpor 26

250
subir 14 terzar 4 usufrutuar 6
subseguir 13 tosquiar 5 vadiar 5
subsidiar 4 raer 32 vangloriar 4
substanciar 4 transferir 12 variar 5
subsumir 14 transgredir 12 vestir 12
subtraer 10 translucir 14 viciar 4
sufrir 14 trasler 8 vilipendiar 4
sumir 14 traspoñer 25 vixiar 5
superpoñer 25 traspor 26 xaxuar 6
superpor 26 travestir 12 xerocopiar 4
supoñer 25 tremelucir (def.) 14 xunguir 14
supor 26 truar 6 xurdir 14
suxerir 12 turbiar 4 xustapoñer 25
tapiar 4 tusir 14 xustapor 26
tatuar 6 ulir 14
teleguiar 5 urdir 14

251
3 PARTICIPIOS IRREGULARES

3.1 VERBOS REGULARES CON PARTICIPIO IRREGULAR

abrir aberto
adscribir adscrito
circunscribir circunscrito
describir descrito
entreabrir entreaberto
escribir escrito
inscribir inscrito
manuscribir manuscrito
morrer morto
premorrer premorto
prescribir prescrito
proscribir proscrito
reabrir reaberto
reescribir reescrito
reinscribir reinscrito
sobrescribir sobrescrito
subscribir subscrito
transcribir transcrito

3.2 VERBOS IRREGULARES CON PARTICIPIO IRREGULAR

acubrir acuberto
afacer afeito
antepoñer anteposto
antepor anteposto
antever antevisto
apoñer aposto
apor aposto
arrepor arreposto
compoñer composto
compor composto
contrafacer contrafeito
contrapoñer contraposto
contrapor contraposto
cubrir cuberto
depoñer deposto
depor deposto
desafacer desafeito
desapoñer desaposto
desapor desaposto
descompoñer descomposto
descompor descomposto
descubrir descuberto
desdicir desdito

252
desfacer desfeito
dicir dito
dispoñer disposto
dispor disposto
empoñer emposto
empor emposto
encubrir encuberto
entrever entrevisto
expoñer exposto
expor exposto
facer feito
impoñer imposto
impor imposto
indispoñer indisposto
indispor indisposto
interpoñer interposto
interpor interposto
opoñer oposto
opor oposto
poñer posto
pór posto
pospoñer posposto
pospor posposto
predicir predito
predispoñer predisposto
predispor predisposto
presupoñer presuposto
presupor presuposto
prever previsto
propoñer proposto
propor proposto
rarefacer rarefacto
recompoñer recomposto
recompor recomposto
recubrir recuberto
redescubrir redescuberto
refacer refeito
reimpoñer reimposto
reimpor reimposto
repoñer reposto
repor reposto

3.3 VERBOS CON DOBRE PARTICIPIO (REGULAR / IRREGULAR)

absolver absolvido absolto

acender acendido aceso
acoller acollido acolleito
aflixir aflixido aflito
aprender aprendido apreso
avolver avolvido avolto

253
bendicir bendicido bendito
cansar cansado canso
ceibar ceibado ceibo
chocar chocado choco
circuncidar circuncidado circunciso
coller collido colleito
comer comido comesto
contradicir contradicido contradito
converter convertido converso
descalzar descalzado descalzo
desencoller desencollido desencolleito
desenvolver desenvolvido desenvolto
desprover desprovido desprovisto
devolver devolvido devolto
disolver disolvido disolto
elixir elixido electo
encoller encollido encolleito
entrecoller entrecollido entrecolleito
envolver envolvido envolto
enxugar enxugado enxoito
erguer erguido ergueito
escoller escollido escolleito
espertar espertado esperto
esporranchar esporranchado esporrancho
eximir eximido exento
fartar fartado farto
fixar fixado fixo
fritir fritido frito
frixir frixido frito
imprimir imprimido impreso
inserir inserido inserto
limpar limpado limpo
malcomer malcomido malcomesto
maldicir maldicido maldito
nacer nacido nado
pagar pagado pago
posuír posuído poseso
preelixir preelixido preelecto
prender prendido preso
prover provido provisto
recluír recluído recluso
recoller recollido recolleito
reelixir reelixido reelecto
refritir refritido refrito
refrixir refrixido refrito
reimprimir reimprimido reimpreso
reinserir reinserido reinserto
resolver resolvido resolto
retorcer retorcido retorto
revolver revolvido revolto

254
romper rompido roto
salpresar salpresado salpreso
salvar salvado salvo
secar secado seco
sepultar sepultado sepulto
sobreimprimir sobreimprimido sobreimpreso
soltar soltado solto
suspender suspendido suspenso
suxeitar suxeitado suxeito
toller tollido tolleito
torcer torcido torto
volver volvido volto

255
4 PERÍFRASES VERBAIS

Segundo o seu valor ou significación gramatical temos os seguintes tipos:

4.1 TEMPORAIS

Futuridade ou inminencia

Ir + infinitivo
Haber (de) + infinitivo
Estar para / a + infinitivo
Querer + infinitivo (fenómenos meteorolóxicos)

4.2 MODAIS

a) Hipótese

haber (de) + infinitivo

deber (de) + infinitivo
poder + infinitivo
vir + infinitivo

b) Obriga

haber que + infinitivo

deber (de) + infinitivo
ter que + infinitivo
haber de + infinitivo

c) Desiderativas

querer + infinitivo

4.3 ASPECTUAIS

a) Imperfectivas (acción durativa, non concluída, en proceso)

estar + xerundio / estar + a + infinitivo

andar + xerundio / andar + a + infinitivo
ir + xerundio
vir + xerundio
levar + xerundio
seguir / continuar + xerundio
ser + a + infinitivo

256
 b) Perfectivas (acción concluída)

acabar / terminar / rematar + de + infinitivo

deixar / parar / cesar + de + infinitivo
vir + de + infinitivo
dar + participio
ter + participio
levar + participio
ir + participio

c) Incoativas (que comezan)

comezar / empezar / principiar + a + infinitivo

botar (se) + a + infinitivo
poñer (se) + a + infinitivo
romper + a + infinitivo
dar + en + participio
rematar / acabar + por + infinitivo

d) Reiterativas (que se reiteran)

volver / tornar + infinitivo

levar + participio
ter + participio
acostumar / habituar + infinitivo

e) Terminativas (que finalizan)

chegar + a + infinitivo
vir + a + infinitivo
acabar + por + infinitivo
deixar + de + infinitivo

f) Frecuentativas (acción habitual)

adoitar / acostumar + infinitivo

4.4 SEGUNDO O AUXILIADO

As máis importantes son as seguintes:

COMPOSICIÓN VALOR PERÍFRASE EXEMPLO

AUXILIAR + acción futura ir + infinitivo van ir á festa
INFINITIVO haber + (de) + infinitivo han (de) vir mañá

acción ter + de + infinitivo ten de traballar

obrigatoria ter + que + infinitivo ten que traballar
haber + (de) + infinitivo ha (de) traballar
hai + que + infinitivo hai que traballar

257
 deber + (de) + infinitivo
poder + infinitivo
suposición, deber + (de) + infinitivo
conxectura haber + (de) + infinitivo
acción irreal no haber (en pret.) + (de) +
pasado (que infinitivo
estivo a piques de
se realizar)
futuridade estar (menos en pret.) + a
inmediata / para / + inf.
querer + infinitivo
acción acabada acabar + de + infinitivo
vir + de + infinitivo
acción incoativa comezar / empezar /
principiar + a + inf.
botar (se) + a + infinitivo
poñer (se) + a + infinitivo
dar + en + infinitivo
acción chegar + a + infinitivo
terminativa vir + (a) + infinitivo
acabar / rematar /
terminar + por + inf.
AUXILIAR + acción durativa estar + a + infinitivo
XERUNDIO OU estar + xerundio
INFINITIVO andar + a + infinitivo
XERUNDIAL andar + xerundio
ir + a + infinitivo
ir + xerundio
vir + (a) + infinitivo
vir + xerundio
continuar / seguir + a +
infinitivo
continuar / seguir +
xerundio
levar + a + infinitivo
levar + xerundio
ser + xerundio
AUXILIAR + acción acabada (non) dar + participio
PARTICIPIO posibilidade / levar + participio
debe (de) traballar
pode ser que toque hoxe
debeu (de) traballar moito
ha (de) traballar moito
máis aínda
houbo (de) chegar tarde
están a / para chegar
parece que quere chover
acaba de chegar
vén de almorzar
empezou a ler
botouse a rir
púxose a ler
deu en chorar toda a noite
ao final chegou a Vigo
veu (a) ser como pensaba
acabou por facerlle caso
está a almorzar
está almorzando
andan a preguntar por ti
andan preguntando por ti
ían a rir todo o tempo
ían rindo todo o tempo
viña (a) ser o mesmo
viña sendo o mesmo
segue a orballar
segue orballando
leva a chegar tarde toda a
semana
leva chegando tarde toda
a semana
todos eran a chamar por
el
(non) dan acabado a torta
xa che levan dado moitos
258
imposibilidade cartos

acción acabada e ter + participio téñeno asesorado moito

reiterada levar + participio lévano asesorado moito

permanencia nun estar + participio están desfeitas

estado previo

voz pasiva ser + participio foi considerado campión

do evento deportivo

259
5 ADVERBIOS E LOCUCIÓNS ADVERBIAIS

5.1 DE LUGAR

abaixo atrás onde

acá avante preto
acó cerca u?
acolá debaixo velaí
adiante dentro velaquí
aí derredor xalundes
alá derriba á beira
alén detrás a carón
algures diante a contramán
alí embaixo a rente(s)
aló encima en fronte
aquén enriba ao lado
aquí fóra ao pé
arredor lonxe ao redor
arriba ningures

5.2 DE TEMPO

acotío entrementres a miúdo

agora hogano a tempo
aínda hoxe antes de antonte
antano inda ás veces
antes logo de alí a pouco
antonte mañá de aquí a pouco
arestora mentres de camiño
arreo namentres de cando en cando
asemade noutrora de momento
atrás nunca de raro en raro
axiña onte de tempo en tempo
cando outrora de vez en cando
cedo pasadomañá deica pouco
cerca pronto deica un pouco
daquela seguido en tempo
decontado sempre hoxe en día
decote tarde o outro día
decontino trasantonte ao outro día
decotío xa ao pouco
deseguida xacando aos poucos
deseguido xamais para o outro día
despois a cada pouco por veces
endexamais a deshora pouco a pouco
enseguida a destempo
entón a diario

260
5.3 DE CANTIDADE E PRECISIÓN

abondo medio tan

algo menos tanto
apenas mesmamente xustamente
bastante mesmo xusto
ben moi a medias
canto moito de menos
case nada de sobra
dabondo pouco de todo
demasiado só por aí
máis soamente
malamente talmente

5.4 DE MODO

adrede a correr de pronto

amodo a dereitas de propósito
asemade a eito de repente
así a escape de socate
ben a feito de socato
como á fin de súpeto
devagar á mantenta en balde
engorde a présa ao cabo
gratis a propósito ao chou
mal ás presas ao dereito
mellor ás toas ao fin
paseniño de balde ao xeito
peor de golpe

5.5 DE AFIRMACIÓN

abofé tamén así mesmo

si xaora de certo

5.6 DE NEGACIÓN

nin sequera non xa

non tampouco

5.7 DE DÚBIDA

acaso quizabes talvez

disque quizais poida que
ao mellor se cadra
quizá(s) seica

261
6 CONXUNCIÓNS E LOCUCIÓNS CONXUNTIVAS

6.1 COPULATIVAS

e nin e mais
mais a mais

6.2 DISXUNTIVAS E DISTRIBUTIVAS

ou nin ... nin volta ... volta

(que) ... que ora ... ora xa ... xa
ben ... ben ou ... ou
cal ... cal quer ... quer

6.3 ADVERSATIVAS

mais así e todo ora ben

pero bardante que ora que
porén con todo por iso
senón e iso que quitado que
a menos que excepto que quitando que
aga que fóra de que sacado que
agás que inda que sacando que
agora ben menos que senón que
aínda que no entanto só que
así a todo non obstante

6.4 CONCESIVAS

así inda que pese a que

a pesar de que máis que por (+ adxectivo) que
a pouco que mal que por máis que
aínda que mesmo que por moito que
ben que nin que por pouco que

6.5 CONDICIONAIS

cando bardante que quitado que

se caso de que quitado se
a menos que con que quitando que
a nada que con tal de que quitando se
a non ser que con tal que sacado que
a non ser se de non ser que sacado se
a pouco que de non ser se sacando que
agás que en caso de que sacando se
agás se excepto que salvo que

262
salvo se sempre que senón que

6.6 CAUSAIS

como dado que por mor de que

pois pois que posto que
porque por causa de que visto que
que por cousa de que xa que
como queira que por culpa de que

6.7 CONSECUTIVAS

conque de aí que por conseguinte

daquela de forma que por tanto
entón de maneira que tan(to) ... que
logo de modo que xa que logo
así pois de xeito que
así que polo tanto

6.8 FINAIS

porque a fin de que en favor de que

que a que para que

6.9 LOCATIVAS

onde onde queira que

6.10 TEMPORAIS

apenas ata que despois de que

asemade até que despois que
cando axiña que en tanto
entrementres cada vez que entre tanto
mal cando queira que inda ben non
mentres decontado que logo que
namentres deica que mentres tanto
antes de que dende que non ben
antes que des que sempre que
ao que desde que tan pronto
así que deseguida que

263
6.11 MODAIS

como de forma que de modo que

conforme sen que tal como
consonte coma se como se
segundo de maneira que de xeito que
así como tal cal tal e como
ben como como queira que mal como

6.12 COMPARATIVAS

ca como
coma que

6.13 COMPLETIVAS

que se

264
7 PREPOSICIÓNS E LOCUCIÓNS PREPOSITIVAS

7.1 PREPOSICIÓNS

a contra para
agás de perante
ante deica por
após dende quitando
ata desde sacado
até durante sacando
baixo en salvo
bardante entre segundo
cabo excepto sen
canda fóra senón
cas malia so
con mediante sobre
conforme menos tras
consonte onda xunta

7.2 LOCUCIÓNS PREPOSITIVAS

á beira de bardante de enriba de

a carón de beira de fóra de
a causa de cabo de fronte a
a diferenza de canto a lonxe de
a forza de cara a no canto de
a par de cas de pese a
á parte de cerca de por causa de
a pesar de co gallo de por cousa de
a poder de con respecto a por culpa de
a prol de contra de por medio de
a rente(s) de de par de por mor de
a respecto de debaixo de preto de
a través de dentro de respecto a
abaixo de derredor de riba de
acerca de derriba de sobre de
ademais de despois de tocante a
alén de detrás de tras de
amais de diante de verbo de
antes de en canto a xunto a
ao par de en favor de xunto de
ao pé de en fronte de
ao redor de en lugar de
aquén de en par de
arredor de en troques de
arriba de en vez de
atrás de encima de
baixo de encol de

265
BIBLIOGRAFÍA

ÁLVAREZ BLANCO, R., X. XOVE (2002): Gramática da lingua galega. Vigo: Galaxia.
ÁREA DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DA UNIVERSIDADE DE VIGO (2003): Lingua
galega. Criterios lingüísticos. Vigo: Universidade de Vigo.
ÁREA DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DA UNIVERSIDADE DE VIGO (2003): Lingua
galega. Dúbidas lingüísticas. Vigo: Universidade de Vigo.
ÁREA DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DA UNIVERSIDADE DE VIGO (2008): Pautas
para un correcto uso da linguaxe. Vigo: Universidade de Vigo.
ARIAS, V. (1991): En galego, sen erros. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de
Cultura – Xunta de Galicia.
ARIAS, V. (1991): Escribir ben. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Cultura –
Xunta de Galicia.
ARIAS, V. (1993): Libro de estilo. Santiago de Compostela: Dirección Xeral de Cultura
– Xunta de Galicia.
CHACÓN CALVAR, R., M. RODRÍGUEZ ALONSO (1993): O galego de uso. Madrid: SM.
CONCELLARÍA DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DO CONCELLO DE PONTEVEDRA (2007):
Lingua para nós. Caderno de estilo e dúbidas. Pontevedra: Concello de
Pontevedra.
CONCELLO DE SANTIAGO DE COMPOSTELA. DEPARTAMENTO DE LINGUA (2007): Libro de
estilo do Concello de Santiago. Santiago de Compostela: Concello de Santiago.
CONSELLO DA AVOGACÍA GALEGA (2003): Formularios básicos de procedemento
xudicial en lingua galega. [cedé] Santiago de Compostela: Consello da
Avogacía Galega.
DOSIL LÓPEZ, B., X. RIVEIRO COSTA (2004): Dicionario de ortografía da lingua galega.
A Coruña: Galinova.
FERNÁNDEZ SALGADO, B (coord.) (2001): Manual de estilo do Correo Galego. Santiago
de Compostela: O Correo Galego.
FERNÁNDEZ SALGADO, B. (dir.) (2004): Dicionario Galaxia de usos e dificultades da
lingua galega. Vigo: Galaxia.
FEIXÓ CID, X. (2001): As normas morfolóxicas e ortográficas do idioma galego.
Actualización e desviacións. Vigo: Edicións do Cumio.
FEIXÓ CID, X. (2002): Ortografía e estilo da lingua galega. Vigo: Edicións do Cumio.
FEIXÓ CID, X. (2004): Gramática da lingua galega. Síntese práctica. Vigo: Xerais.
FEIXÓ CID, X. (2006): Dicionario ortográfico da lingua galega. Vigo: Xerais.
FREIXEIRO MATO, X. R. (1998): Gramática da lingua galega. Vol. I. Fonética e
fonoloxía. Vigo: A Nosa Terra.
FREIXEIRO MATO, X. R. (1999): Gramática da lingua galega. Vol. III. Semántica. Vigo:
A Nosa Terra.
FREIXEIRO MATO, X. R. (2000): Gramática da lingua galega. Vol. II. Morfosintaxe.
Vigo: A Nosa Terra.
FREIXEIRO MATO, X. R. (2003): Gramática da lingua galega. Vol. IV. Gramática do
texto. Vigo: A Nosa Terra.
GARCÍA CANCELA, X. et alii (1994): Manual de linguaxe administrativa. Santiago de
Compostela: Xunta de Galicia.
GÓMEZ TORRES, C. (2002): Orientacións para o uso dos signos de puntuación. A
Coruña: Baía.
GONZÁLEZ REI, B. (2004): Ortografía da lingua galega. A Coruña: Galinova.
HERMIDA GULÍAS, C. (2001): Gramática práctica. Morfosintaxe. Santiago de
Compostela: Sotelo Blanco.
LÓPEZ TABOADA, C., C. M. ROMERO LADO, M. LEOBALDE GARCÍA (1999): Curso de
linguaxe administrativa. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
MÉNDEZ ÁLVAREZ, M. X. (2004): Ortografía da lingua galega. Descrición, regras e
ditados. Vigo: Xerais.
PENA, X. A. (2001): Diccionario Cumio de expresións e frases feitas castelán-galego.
Vigo: Edicións do Cumio.
REAL ACADEMIA GALEGA / INSTITUTO DA LINGUA GALEGA (1991): Léxico
administrativo castelán-galego. Santiago de Compostela: RAG / ILG.
REAL ACADEMIA GALEGA / INSTITUTO DA LINGUA GALEGA (2003): Normas ortográficas
e morfolóxicas do idioma galego. Santiago de Compostela: RAG / ILG.
REAL ACADEMIA GALEGA / INSTITUTO DA LINGUA GALEGA (2004): Vocabulario
ortográfico da lingua galega. Santiago de Compostela: RAG / ILG.
REAL ACADEMIA GALEGA (1997): Diccionario da Real Academia Galega. A Coruña:
RAG.
RICO VEREA, M., X. SÁNCHEZ PUGA (coords.) (2004): Manual básico de documentación
administrativa. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
RIVEIRO, X. (1996): Signos ortográficos. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
RIVEIRO, X. (1997): Letras e palabras. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
RIVEIRO, X. (1997): Ortografía do texto. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
RODRÍGUEZ RÍO, X. (1998): Mellorando os servicios. Como ti queres. Criterios
lingüísticos. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.
SEMINARIO PERMANENTE DE EDUCACIÓN PARA A IGUALDADE (2001): Guía de boas
prácticas editoriais. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia – Servizo
Galego de Igualdade.
SERVIZO DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DA UNIVERSIDADE DA CORUÑA (2006):
Criterios para o uso da lingua. A Coruña: Servizo de Publicacións da
Universidade da Coruña.
SERVIZO DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA DA UNIVERSIDADE DA CORUÑA (2006): Sobre
a calidade da nosa lingua. A Coruña: Servizo de Publicacións da Universidade
da Coruña.
SERVIZO GALEGO DE IGUALDADE (2001): Recomendacións para unha linguaxe non
discriminatoria na administración pública. Santiago de Compostela: Xunta de
Galicia.
XUNTA DE GALICIA (2003): Nomenclátor de Galicia. Toponimia oficial das provincias,
concellos, parroquias e lugares. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.

267
Índice de contidos

I AS NORMAS DA RAG DO 2003 ...............................................................................5

1 O nome das letras .....................................................................................................5
2 A acentuación ...........................................................................................................5
3 A interrogación e a admiración ................................................................................5
4 O apóstrofo ...............................................................................................................5
5 O artigo determinado ................................................................................................5
6 As contraccións .........................................................................................................6
7 Grupos cultos ............................................................................................................6
8 Sufixos e terminacións ..............................................................................................7
9 A formación do feminino .........................................................................................8
10 Pronomes ................................................................................................................9
11 O verbo ...................................................................................................................9
12 Preposicións, adverbios e conxuncións ................................................................10
13 Léxico ...................................................................................................................10

II RECOMENDACIÓNS XERAIS PARA A REDACCIÓN DE DOCUMENTOS

ADMINISTRATIVOS .................................................................................................11

III A ACENTUACIÓN ................................................................................................13

1 Palabras polisílabas .................................................................................................13
2 Palabras monosílabas ..............................................................................................13
3 Palabras compostas .................................................................................................14
4 Os adverbios en -mente ..........................................................................................14
5 Pronomes interrogativos e exclamativos ................................................................14
6 Acentuación dos latinismos e dos estranxeirismos .................................................15
7 Acentuación de i, u en hiato ...................................................................................15
8 O verbo con pronome enclítico e cos alomorfos do artigo lo(s), la(s) ...................16
9 O acento diacrítico ..................................................................................................16

IV CASOS DUBIDOSOS DE USO DE B E V, H, X E S E M, N E Ñ .........................17

1 O emprego de b e v .................................................................................................17
1.1 Orientacións verbo do uso do b e do v ..............................................................17
1.1.1 Levan b .......................................................................................................17
1.1.2 Levan v .......................................................................................................17
1.2 Palabras nas que poden darse dúbidas sobre o uso de b ou v ...........................17
1.2.1 Levan b .......................................................................................................17
1.2.2 Levan v .......................................................................................................18
1.3 Algúns casos de formas homófonas con b e v ..................................................20
2 Emprego do h ..........................................................................................................22
2.1 Palabras derivadas ............................................................................................22
2.2 Familia léxica ...................................................................................................22
2.3 Interxeccións .....................................................................................................22
2.4 Dobre grafía ......................................................................................................23
2.5 Palabras de ortografía dubidosa ........................................................................23
2.5.1 Levan h- inicial ...........................................................................................23
2.5.2 Teñen -h- no interior da palabra .................................................................24
2.5.3 Non teñen h .................................................................................................25
3 Emprego do s e do x ...............................................................................................26

268
 3.1 Escríbense con s ................................................................................................26
3.2 Casos de palabras que se distinguen polo par de opostos s / x .........................27
3.3 Poden levar s ou x .............................................................................................27
3.4 Erros relacionados coa escrita do x ...................................................................28
4 O uso de m, n e ñ ....................................................................................................28
4.1 Dúbidas e erros frecuentes no emprego das nasais ...........................................29

V USOS ESPECIAIS DALGUNHAS FORMAS ........................................................31

1 Uso de porque, porqué e por que ............................................................................31
1.1 Porque ...............................................................................................................31
1.2 Porqué ...............................................................................................................31
1.3 Por que ..............................................................................................................31
2 Uso de senón e se non .............................................................................................32
2.1 Senón ................................................................................................................32
2.2 Se non ...............................................................................................................32
3 Uso de conque e con que ........................................................................................33
3.1 Conque ..............................................................................................................33
3.2 Con que .............................................................................................................33
4 Uso de a mais, a máis e amais de ...........................................................................33
4.1 A mais ...............................................................................................................33
4.2 A máis ...............................................................................................................33
4.3 Amais de ...........................................................................................................33
5 Uso de demais e de máis .........................................................................................33
5.1 Demais ..............................................................................................................33
5.2 De máis .............................................................................................................33
6 Uso de tampouco e tan pouco .................................................................................34
6.1 Tampouco .........................................................................................................34
6.2 Tan pouco .........................................................................................................34
7 Uso de afeito e a feito .............................................................................................34
7.1 Afeito ................................................................................................................34
7.2 A feito ...............................................................................................................34
8 Uso de douscentos, trescentos... e dous centos, tres centos... .................................34
8.1 Douscentos ........................................................................................................34
8.2 Dous centos .......................................................................................................35
9 Outros usos .............................................................................................................35
9.1 Á présa / ás présas ............................................................................................35
9.2 Pasadomañá / pasado mañá ..............................................................................35
9.3 Abondo / dabondo ............................................................................................35
9.4 Polo menos / ao menos .....................................................................................35
9.5 Á parte / aparte .................................................................................................36
9.6 Xunto a / xunta .................................................................................................36

VI O XÉNERO .............................................................................................................37
1 Orientacións de uso ................................................................................................37
1.1 Teñen xénero masculino ...................................................................................37
1.2 Teñen xénero feminino .....................................................................................37
1.3 Teñen xénero masculino ou feminino ..............................................................38
2 Formación do feminino ..........................................................................................38
2.1 Os substantivos rematados en -n ......................................................................38
2.2 Os nomes rematados en vogal ou ditongo tónicos ...........................................39

269
 2.3 Os nomes rematados en -és ..............................................................................39
2.4 Outras formacións .............................................................................................39

VII O NÚMERO ..........................................................................................................40

1 Regras de formación ...............................................................................................40
1.1 Palabras rematadas en vogal ou en ditongo ......................................................40
1.2 Palabras rematadas en -r ou -z ..........................................................................40
1.3 Palabras rematadas en -s e -x [ks] .....................................................................40
1.4 Palabras rematadas en -n ..................................................................................40
1.5 Palabras rematadas en -l ...................................................................................40
1.6 Palabras rematadas noutras consoantes ............................................................41

VIII O USO DE MAIÚSCULAS E MINÚSCULAS ...................................................42

1 O uso das maiúsculas ..............................................................................................42
1.1 Función demarcativa .........................................................................................43
1.2 Función distintiva .............................................................................................44
2 O uso das minúsculas .............................................................................................48

IX A ABREVIACIÓN ..................................................................................................51
1 A abreviatura ..........................................................................................................51
1.1 Listaxe de abreviaturas .....................................................................................51
2 A sigla .....................................................................................................................57
2.1 Listaxe de siglas e acrónimos de uso común ....................................................58
3 Os símbolos ............................................................................................................78
3.1 Listaxe de símbolos de uso común ...................................................................78

X LOCUCIÓNS LATINAS .........................................................................................82

XI PREFIXOS E SUFIXOS .........................................................................................89

1 Prefixos ...................................................................................................................89
1.1 Algúns prefixos de orixe latina .........................................................................89
1.2 Algúns prefixos de orixe grega .........................................................................90
2 Sufixos ....................................................................................................................92
2.1 Algúns sufixos de orixe latina ..........................................................................92
2.2 Algúns sufixos de orixe grega ..........................................................................93
2.3 Outros sufixos ...................................................................................................93

XII OS SIGNOS DE PUNTUACIÓN ..........................................................................96

1 O punto (.) ...............................................................................................................96
1.1 Tipos de puntos .................................................................................................96
1.2 Usos do punto ...................................................................................................96
1.3 Non se usa o punto ............................................................................................97
2 A coma (,) ...............................................................................................................98
2.1 Usos da coma ....................................................................................................99
2.2 Non se usa a coma ..........................................................................................101
3 Os dous puntos (:) .................................................................................................102
3.1 Usos dos dous puntos .....................................................................................102
3.2 Non se usan os dous puntos ............................................................................103
4 O punto e coma (;) ................................................................................................103
4.1 Usos do punto e coma .....................................................................................103

270
 5 Os puntos suspensivos (...) ...................................................................................104
5.1 Os usos dos puntos suspensivos .....................................................................104
6 Os signos de interrogación (?) e de admiración (!) ..............................................105
6.1 Usos da interrogación .....................................................................................105
6.2 Usos da admiración ........................................................................................105
7 Os signos auxiliares ..............................................................................................106
7.1 As parénteses e os corchetes (( ) [ ]) ...............................................................106
7.1.1 Usos das parénteses ..................................................................................106
7.1.2 Uso dos corchetes .....................................................................................107
7.2 O guión ...........................................................................................................108
7.2.1 Uso do guión curto (-) ..............................................................................108
7.2.2 Uso do guión longo (–) .............................................................................109
7.3 A barra (/) .......................................................................................................109
7.3.1 Uso da barra ..............................................................................................109
7.4 O apóstrofo (‘) ................................................................................................110
7.4.1 Uso do apóstrofo .......................................................................................110
7.4.2 Non se usa o apóstrofo ..............................................................................110

XIII A NUMERACIÓN .............................................................................................111

1 A numeración arábiga e a numeración romana ....................................................111
2 A grafía dos numerais ...........................................................................................112
3 A numeración en cifras e en letras ........................................................................113

XIV RECURSOS TIPOGRÁFICOS DIACRÍTICOS ...............................................114

1 Letra redonda ........................................................................................................114
2 Letra cursiva .........................................................................................................114
2.1 Usos da cursiva ...............................................................................................114
3 Letra grosa ............................................................................................................117
4 As versaletas .........................................................................................................117
5 As comiñas ...........................................................................................................118
5.1 Uso das comiñas .............................................................................................119

XV SINTAXE ............................................................................................................120
1 A colocación do pronome persoal átono ..............................................................120
2 Os verbos ..............................................................................................................121
2.1 O infinitivo .....................................................................................................121
2.2 O xerundio ......................................................................................................122
2.3 A pasiva ..........................................................................................................122
2.4 O dequeísmo ...................................................................................................122
3 A preposición ........................................................................................................123
3.1 A preposición a co complemento directo .......................................................123
3.2 As preposicións en e a na referencia de lugares e datas .................................123
3.3 A preposición cara a ......................................................................................123
4 O uso incorrecto de mesmo ...................................................................................124
5 O uso incorrecto de algún .....................................................................................124

XVI A LINGUAXE NON-SEXISTA ........................................................................125

1 Sexismo lingüístico ...............................................................................................125
1.1 Emprego das dúas formas: masculina e feminina ..........................................125
1.2 Os xenéricos reais ...........................................................................................126

271
 1.3 O emprego das barras .....................................................................................126
2 O sexismo social ...................................................................................................127
2.1 A adaptación do cargo ao xénero da persoa ...................................................127
2.2 Os tratamentos ................................................................................................127
2.3 A orde de palabras ..........................................................................................128

XVII OS ANTROPÓNIMOS .....................................................................................129

1 Nomes de home ....................................................................................................129
2 Nomes de muller ...................................................................................................131

XVIII A TOPONIMIA ...............................................................................................135

1. Formas oficiais dos topónimos do Concello de Tomiño .....................................135
2. Concellos galegos e xentilicios ............................................................................137
2.1 Provincia da Coruña .......................................................................................137
2.2 Provincia de Lugo ...........................................................................................139
2.3 Provincia de Ourense ......................................................................................141
2.4 Provincia de Pontevedra .................................................................................143
2.5 Concellos e xentilicios do galego exterior ......................................................144
3. As comarcas de Galicia cos concellos que abranguen ........................................145

XIX ERROS LÉXICOS E FRASEOLÓXICOS MÁIS FRECUENTES ...................148

XX RECURSOS ÚTILES PARA CONSULTA E USO DIARIO .............................224

1 Correctores informáticos ......................................................................................224
1.1 Correctores para instalar no ordenador ...........................................................224
1.2 Correctores para usar en liña ..........................................................................224
2 Recursos bibliográficos ........................................................................................224
2.1 Ortografía e morfoloxía ..................................................................................224
2.2 Léxico .............................................................................................................225
2.2.1 Dicionarios ................................................................................................225
2.2.2 Vocabularios especializados .....................................................................225
2.3 Redacción de textos ........................................................................................226

APÉNDICE GRAMATICAL .....................................................................................227

1 Modelos de conxugación verbal ...........................................................................229

2 Relación de verbos e modelos correspondentes ...................................................247
3 Participios irregulares ...........................................................................................251
3.1 Verbos regulares con participio irregular .......................................................251
3.2 Verbos irregulares con participio irregular .....................................................251
3.3 Verbos con dobre participio (regular / irregular) ............................................252
4 Perífrases verbais ..................................................................................................255
4.1 Temporais .......................................................................................................255
4.2 Modais ............................................................................................................255
4.3 Aspectuais .......................................................................................................255
4.4 Segundo o auxiliado .......................................................................................256
5 Adverbios e locucións adverbiais .........................................................................259
5.1 De lugar ..........................................................................................................259
5.2 De tempo .........................................................................................................259

272
 5.3 De cantidade e precisión .................................................................................260
5.4 De modo .........................................................................................................260
5.5 De afirmación .................................................................................................260
5.6 De negación ....................................................................................................260
5.7 De dúbida ........................................................................................................260
6 Conxuncións e locucións conxuntivas ..................................................................261
6.1 Copulativas .....................................................................................................261
6.2 Disxuntivas e distributivas ..............................................................................261
6.3 Adversativas ...................................................................................................261
6.4 Concesivas ......................................................................................................261
6.5 Condicionais ...................................................................................................261
6.6 Causais ............................................................................................................262
6.7 Consecutivas ...................................................................................................262
6.8 Finais ..............................................................................................................262
6.9 Locativas .........................................................................................................262
6.10 Temporais .....................................................................................................262
6.11 Modais ..........................................................................................................263
6.12 Comparativas ................................................................................................263
6.13 Completivas ..................................................................................................263
7 Preposicións e locucións prepositivas ..................................................................264
7.1 Preposicións ....................................................................................................264
7.2 Locucións prepositivas ...................................................................................264

BIBLIOGRAFÍA ........................................................................................................265

273