Isagawa

Tula Marathon!
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang nilalaman ng tula. Pagkatapos ay sagutin
ang mga pamprosesong tanong sa ibaba.

NANLABAN
Ni Margarett Manalastas

Lumaban ka ulit sa susunod.

Lumaban ka nang paulit-ulit.

Lumaban ka.
Manlaban ka,
Pagkat hindi masama ang umalma sa karahasan; sa kalabisan.

‘Di ba’t mas magandang ikuwento ang isang

engkuwentrong ikaw ang nanalo?

Kaya’t manlaban ka para sa buhay mo, pagkat

karapat-dapat kang mabuhay
dito sa mundong binibiktima ang mga walang malay, pilit
pinatatahimik ang mga sumisigaw.

Kailangan ng bansa ang iyong mga kagaya

Dahil nararapat na tayong lumaya mula sa mararaya.

Kaya’t sumigaw ka.

Lumaban ka.
Tumakbo ka nang mabilis.
Manlaban ka.
Huwag kang pahuhuli.
Manlaban ka sa mga mapang-abuso, dahil
dapat.

Lumaban ka ulit sa susunod.

Duguan ka man ngayon, sawi,
Hindi krimeng maituturing ang paglaban para sa pantay na karapatan.
Pamprosesong Tanong:

1. Ano ang mensaheng nais iparating ng tula?

~ Nais iparating nito ang pagkakaroon natin ng pagkato na marunong
lumaban lalo na kung ikaw ay tama at naka-ayon sa kabutihan. Ang
paglaban ay pawang daan upang mawaksi ang kasamaan at kamalian na
namumutawi sa ating daigdig lalo na sa ating mga lipunang ginagalawan.
Huwag tayong matakot na lumaban dahil ang paglaban ay hindi lamang sa
pisikal na aspeto nagagawa bagkus sa maraming paraan tulad ng pagkamit
ng hustisya sa legal na pamamaraan at sa marami pang iba. Bilang mga tao
na Lalang ng Diyos ang paglaban para sa iyong buhay ay isang pahiwatig ng
pagpapahalga at pagmamahal rito sapagkat ang buhay na ating tinatamasa
ay hiram lamang natin sa Diyos na makapangyarihan kung kaya’t
nararapat na ito ay ating pahalagan at ipaglaban bilang tanda ng respeto at
pagpapahalga sa ating mga dignidad bilang isang tao na may marangal na
pagkatao.

2. Ano-anong mga karapatan ang nalabag sa tula? Ipaliwanag.

~ Karapatang magkaroon ng matiwasay at payapang pamumuhay.
Karapatang magkaroon ng kalayaang lumaban at ipaglaban ang kanilang
mga karapatan bilang isang indibidwal at mamamayan ng isang
makatarungang lipunan. Karapatan na magkaroon ng ligtas at maayos na
lipunan na malayo sa dagungdong ng karahasan sa kalabisan at
diskriminasyon sa bawat posisyon.

3. Kung ikaw ang nasa katayuan ng nagsasalita sa tula, gagawin mo rin ba

ang kanyang ginawa? Bakit? Bakit hindi?
~ Oo, gagawin ko ito sapagkat naniniwala ako na ang paglaban ay isang
paraan upang sugpuin natin ang ‘di makatarungang bagay na nangyayari
sa ating mundong ginagalawan at ang karahasan na patuloy na
nagpapayanig sa ating mga pagkato. Nararapat nating tandaan na hindi
masama ang lumaban lalo na kung ito ay tama at nakapanig sa kabutihan,
sapagkat bilang mga tao tayo ay isinilang na mayroong likas na karapatan
na nararapat igalang at bigyang respeto lalo na ang dignidag ng bawat may
buhay sa atin, upang sagayon makamtam natin ang kapayapaan na
magbibigay kalayaan sa bawat isa sa atin.

4. Bilang isang kabataan, paano mo maisusulong at mapangangalagaan ang

pagkakaroon ng pantay-pantay na karapatan?
~ Bilang isang kabataan maisusulong at mapangangalagaan ko ang
pagkakaroon ng pantay-pantay na karapatan sa pamamagitan ng pagiging
isang mabuti at huwaran at modelo sa bawat isa sa atin. Ako ay
magsisilbing mabuting imahe ng kabutihan lalo na sa pagpapakita ng
pagkakapantay-pantay at laging isasaalang-alang ang ikabubuti ng lahat
bago ang sariling interes. Bubuksan ko ang aking bulag na mata sa mga
nagyayari sa ating lipunan, nang sagayon ay maging boses at susi ako sa
pagtatamasa ng katarungan at kalayaan ng bawat isa. Sa simpleng
pagrespeto at pagbibigay halaga sa ating mga karapatan anumang estado
natin sa buhay at maging sino o ano ka man ay nararapat na ang bawat isa
ay igalang ang dignidad at karapatan na namumutawi sa bawat isa sa atin
bilang Lalang ng Diyos.
 Kulungang Walang Katarungan
Ni Margarett Manalastas

Sampung taon.
Sampung taon nang nakapiit sa seldang
napakaliit
na walang maski manipis na sinag ng pag-asa ang
makapuslit.
Isang dekada nang nagdurusa ngunit
ano ang dapat pagdusahan?

Bilanggo ng pagkakataon, ako ang

tunay na nawalan ng karapatan
sa bintang na pawang kasinungalingan; mga
paratang na gawa-gawa lamang.
Hindi ako ang nagnakaw. Ako ang
ninakawan.

Sampung taon na akong naririto,

mapait ang nakaraan,
blangko ang kasalukuyan
‘di sigurado kung may bukas pang madaratnan sa
labas,
‘di alam kung muli pang makaaalpas mula sa rehas ngunit
narito man ang katawan
malaya pa rin ang konsiyensiya.
Malaya ka man,
konsiyensiya mo’y bilanggo rin sa mas madilim na selda.

Kalayaan kong sampung taon nang ninakaw sana’y

maibalik pa.
Araw-araw akong naghihintay subalit araw-
araw ring bigo sa paghihintay.

Pamprosesong tanong:

1. Ano ang iyong naramdaman matapos mabasa ang mga hinaing ng tauhan sa
tula?
~Sa aking pagbasa sa tula, naramdaman ko ang pighati at pasakit na
nadarama ng lalaki bunsod ng hindi maayos na uri ng sistema ng hustisya.
Sa kanyang pagsasalaysay animo’y daig niya pa ang ninakawan ng mga ari-
arian at kayamanan sapagkat ang ninakaw sa kanya ay ang sampung taong
kalayaan na kaylanan may hindi na mababawi at mamapalitan.
Kalungkutan ang tanging namutawi sa aking puso sa pagbasa ko sa tulang
ito, para bang inilalarawan nito ang bulok na sistema ng ating batas na
nagpapahirap sa bawat tao lalo na sa mga walang kakayahan at alam
pagdating dito. Masakit isipin na maraming buhay ang nasisira, maraming
buhay ang nagdurusa, at maraming buhay ang nawawala dahil sa maling
sistema at maling pamamalakad na nagreresulta ng hindi kanais-nais na
pangyayari na pawang ibon na tinanggalan ng pakpak bunsod ng hindi
pagkakapantay-pantay.
2. Makatarungan ba ang kanyang pagkakapiit sa loob ng isang dekada? Bakit?
Bakit hindi?
~ Base sa aking pagkakaintindi at pagkakaunawa ay siya lamang ay
napagbintangan, kug kaya’t malinaw na hindi ito makatarungan lalo na sa
isang tao na inosente at walang sala, sapagkat ang bawat isa sa atin ay may
taglay na karapatan at dignidad na dapat pahalagahan at igalang bilang
tanda ng atin pagrespeto sa buhay ng bawat isa.

3. Kung ikaw ang nasa kanyang katayuan, ano ang iyong mararamdaman? Ano
ang iyong gagawin?
~ Kung ako ay nasa kanyang katayuan hindi ako susuko sa hustisyang
nararapat kong makamtan sapagkat unang-una, kung malinis ang aking
pagkatao lalo na ang aking konsensya at hangarin wala dapat akong
ikatakot at ikapangamba sapagkat naniniwala ako na sa huli at dulo ng
sitwasyong ito ang kabutihan at tama pa rin ang tanging mananaig at
mamumutawi. Alam kong mahirap ngunit nararapat kong tibayan ang aking
loob upang patunayan na ako ay inosente at malinis ang hangarin kung
kaya’t bilang isang mamamayan sa isang lipunan taglay ko ang mga
karapatan na nararapat ay aking natatamasa ng malaya at hindi ako
mapapagod na ipaglaban ito hanggang sa dulo ng aking yugto bilang isang
tao lalo pa’t kung ako ay nakapanig sa tama at mabuti.

4. Bilang isang Pilipino, paano ka makatutulong sa pag-iingat at pagtatanggol

sa mga karapatang pantao? Pagtibayin.
~Bilang isang Pilipino nararapat na alamin ko muna ang mga karapatan ng
bawat isa sa atin upang sagayon ay aking maunawaan at maintindihan ang
mga bagay na nararapat kong pahalagahan at iwaksi bilang isang tao.
Mahalaga na alam natin kung ano ang ating mga karapatan bilang isang tao
tanda ng isang responsableng mamamayan. Makakatulong ako sa pag-
iingat at pagtatanggol sa sa mga karapatang pantao sa pamamagitan ng
paggalang sa mga ito, sa paggalang naipapakita natin bilang isang tao ang
pagmamahal at pagsasabuhay rito. Sa pamamagitan nito nabibigyan
importansya natin ang layunin at nilalaman ng isang bagay upang mas lalo
pa itong mapaunlad at mapahagahan. Bilang isang kabataan rin na
nangangarap nais kong maging isang abogado na may pusong handang
tumulong at pagkato na handang lumban at ipaglaban ang tama at
kabutihan. Naniniwla ako na sa pamamagitan ng propesyong ito maraming
tao ang aking matutulungan upang ipagtanggol at ingatan ang kanilang mga
karapatang pantao. Ang kaalaman na aking taglay ay siyang magiging susi
sa pagtamasa at pagpapalaganap ng isang matagumpay na bayan na
mayroong pantay-pantay na pagtingin at pagtrato sa isa’t at higit sa lahat
iniingatan at ipinagtatanggol sa abot ng makakaya ang mga karapatan ng
bawat isa sa atin.