1

MULA TORE PATUNGONG PALENGKE dalanginan araw-araw upang kanilang matiyak na

Neoliberal Education In the Philippines sila’y magtatamong-ginhawa sa kabilang buhay.
nina Bienvenido Lumbera,Ramon Guillermo at
Arnold Alamon May mga taong pinili ng Diyos upang
ipaalaala sa mga katutubo ang kanilang mga
Introduksyon katungkulan bilang mga nilalang na biniyayaang
maging bahagi ng paghahari ng mga Espanyol. Sila
Para sa mga kolonyalista - Espanyol at
ang mga prayle. May mga simbahang itinayo ang
Amerikano kapwa - iisa lamang ang layon ng
mga ito at doon tinuturuan ang mga bata at
edukasyon para sa mga mamamayan ng bayang
matanda kung paano maglingkod sa Diyos na
kanilang sinakop, at iyon ay ang pasipikasyon.
dinala nila sa Filipinas. Sa mga simbahang iyan,
Dinadamtan ang layuning iyan ng kung ano-anong
itinuturo ang dapat paniwalaan upang ang
saplot na paliwanag na nagbibigay ng anyong
indibidwal ay mabuhay nang matiwasay sa
marangal sa ginawa nilang pandarahas o
mundong ito at upang siya’y maligtas sa
panlilinlang, subalit lilitaw pa rin na binibigyan nila
pagkahulog sa impyerno kapag siya’y namatay.
ng edukasyon ang mga katutubo upang
Ang pangunahing aral na dapat isabuhay ng mga
mapasang-ayon ang mga ito sa kanilang
kabataan ay ang pagiging masunurin sa mga taong
pangungubkob. Samakatwid, hindi upang sagipin
may kapangyarihan sa simbahan, sa lipunan at sa
ang mga sinakop sa dagat-dagatang apoy ng
pamilya. Ganyan ang pasipikasyong ipinaranas sa
impyerno, hindi upang buksan sa liwanag ng
mga kolonisado sa unang yugto ng kolonisasyong
katwiran ang isipan ng mga kabataang namamahay
Espanyol.
sa karimlan, kundi upang patahimikin ang mga
sinakop nang sa gayo’y maluwalhating matamasa Akdang nagtipon ng iba’t ibang aral mula
ng mga kolonyalista ang bunga ng kanilang sa mga prayle mula pa nang unang nangaral ang
pangangamkam ng teritoryong magpapalawak sa mga ito sa mga katutubo hanggang Siglo 19 ang
kanilang kapangyarihan bilang bansa. Urbana at Feliza (1864) ni Modesto de Castro.
Ganito ang ipinararating sa kalalakihan: “. . . ang
Ang Diyos ng mga taga-Europa ng Edad
kamahalan at karangalan ang dapat humanap ng
Medya ay dinala rito ng mga Espanyol noong Siglo
ulong puputungan, at di ang ulo ang dapat
16. Ito ang ginamit nilang instrumento sa
humanap ng koronang ipuputong.” Kulang-kulang
pasipikasyon ng mga katutubong dinatnan nila sa
na dalawang siglo na ang itinagal ng kolonisasyon,
mga isla ng Filipinas. Naiiba ang Diyos ng mga
at ang aral ng pasipikasyon ay isa nang batas ng
Kristyano sa mga mumunting diyos na kilala ng
lipunan sa panahong nagsisimula nang mamulat
mga katutubo. Para sa mga ito, may mga
ang mga katutubo sa kahungkagan ng mga
puwersang nagpapalago ng mga halaman,
pangaral ng mga prayle. Kung ating lilingunin ang
nagpapagalaw sa maiilap na hayop at ibon sa
kasaysayan ng edukasyon sa siglong malayo na sa
kagubatan, nangangalaga sa mga ilog at batis, at
pagdaong ng mga kolonisador, makikita natin na
nagbibigay-lakas sa mga gerero ng lipi. Iyan ang
ang kumbento ang siyang tumayong sentro ng
mga puwersang iginagalang at ipinagbubunyi ng
edukasyon at ang prayle ang makapangyarihang
mga sinaunang tao bilang diyos. Nang dumating
direktor na nagtatakda ng mga patakaran.
ang mga taga-Kanluran, may bagong
Magugunita na ang pagtuturo ng Espanyol sa mga
kapangyarihang kailangan nilang kilalanin at
katutubo ay paulit-ulit na itinagubilin ng Korte sa

Espanya, at iyon ay paulit-ulit ding nilabag o
ipinagwalang-bahala ng mga prayle.
Noong 1863, isang dekreto ang ibinaba ng
Korte upang lunasan ang kakulangan ng kolonya
ng sistematikong pagtugon sa problema sa
edukasyon. Ito ang Decreto Real ng 1863 na
nagtakda ng pagtatayo ng paaralang primarya sa
lahat ng pueblo at ng sapilitang pagpasok ng mga
bata sa eskwelahan. Itinakda rin ang pagbubukas
ng paaralang Normal na magbibigay ng
dalawang-taong pagsasanay upang ihanda ang mga
estudyante sa pagiging guro. Tila ang bagong
patakaran sa edukasyon ng mga mamamayan ng
kolonya ay paglihis sa kinaugalian tungo sa
matinong edukasyon ng kabataan. Subalit ang
sistemang ipinanukala ng dekreto ay hindi gaanong
naiba sa dating sistema sapagkat nakapailalim pa
rin ito sa pamamahala ng prayle o kura. Sa
nobelang Noli Me Tangere (1887), pinuna ni Rizal
ang patuloy na paghawak ng mga prayle sa
edukasyon nang isalaysay ang pagtutol ng kura
paroko sa plano ni Crisostomo Ibarra na magtayo
ng paaralang primarya na hindi kontrolado ng
kumbento.
Kung Diyos ang kinasangkapan ng mga
Espanyol sa kanilang pagpapatahimik sa mga
mamamayang ayaw pailalim sa kanilang
kapangyarihan, ang wikang Ingles ang
instrumentong ginamit ng mga Amerikano upang
tiyakin na mananahimik ang mga Filipinong
pinoot ng kanilang pa-traydor na pananakop. Mga
ilustradong kumalas sa rebolusyonaryong hukbo
ng republikang pinamunuan ni Emilio Aguinaldo
ang tumayong mga prayle sa pagpapatahimik sa
mga nagtatanggol sa malayang pamahalaan ng mga
Filipino. Sa pamilya ng mga ilustrado nanggaling
ang mga elite na Filipino na naunang tumanggap
sa wikang panturo na itinakda ng administrasyong
kolonyal ng mga Amerikano. Sinadya ng mga
bagong kolonyalista na ang elite ang una nilang
kabigin sa kanilang hanay. Ang programang
2
ginamit upang bitagin ang mga anak-ilustrado ay
ang sistemang pensionado na nagpadala sa mga
kabataang Filipino sa Amerika upang mag-aral sa
mga kolehiyo at unibersidad at makipanirahan sa
mga pamilyang Amerikano. Sa pamamagitan ng
Ingles, samakatwid, isinubo ang mga kabataan sa
kultura ng lipunang Amerikano na, sa dahilang
may higit na maunlad na ekonomiya, ay
nakapagdulot ng mga produkto, kagamitan at luho
ng katawan na hindi pa malaganap sa Filipinas. Sa
pagbalik ng mga pensionado sa Filipinas, may mga
katutubong tagapamansag nang naitanim sa ating
lipunan ang kolonyalismong Amerikano, hindi
lamang sa larangan ng edukasyon kundi pati na sa
ekonomiya at politika.
Noong 1901 pa lamang, tiniyak na ng
Philippine Commission ang tagumpay ng
kolonisasyong Amerikano nang itakda ng Act No.
74 ang pagtatayo ng sistemang pampublikong
paaralan na magbibigay ng libreng primaryang
edukasyon. Itinayo rin ng nasabing batas ang isang
paaralang Normal kung saan sasanayin ang mga
gurong Filipino na sasalo sa pagtuturong
ginagampanan ng mga Amerikanong militar at
sibilyan. Dahil Ingles ang wikang panturo, ang
mga naunang teksbuk sa mga paaralang primarya
ay mga librong ginagamit ng mga kabataang
Amerikano, na tila baga walang pagkakaiba ang
kulturang pinanggalingan ng mga mag-aaral na
magkaiba ang lahi. Ang ibinunga ng ganitong
kaayusan ay mga Filipinong nag-iisip, kumikilos, at
nagpapasya batay sa mga pagpapahalagang hiram
sa mga Amerikano, at ito ang ugat ng
pagkakahiwalay ng mga “edukadong” Filipino sa
mga kababayang, bunga ng kahirapan, ay bahagya
na lamang nabahiran “edukasyong kolonyal.”
Taong 1935 na nang bitawan ng mga
Amerikano ang Departamento ng Edukasyon at
ipagkatiwala ito sa mga opisyal na Filipino, na
nauna nang hinubog nila ayon sa kanilang
imperyalistang oryentasyon. Ipinagugunita nito sa

atin ang maigting na pagkapit ng mga prayle at
kura sa oryentasyong pansimbahan sa harap ng
repormang ipinapasok ng Dekreto Real ng 1863.
Uulitin natin ang obserbasyon na ang mga
kolonyalista ay may iisang layunin sa pagbibigay ng
edukasyon sa sambayanang kanilang sinakop, at
iyon ay ang pasipikasyon, pagpapatahimik sa
anumang pagtutol sa pangungubkob ng dayuhan.
Ang Mikrobyong Naging Katawan
Tinutukoy ng neoliberalismo ang
ideolohiyang nagtataguyod ng liberalisasyon ng
ekonomiya. Mula sa kamay ng gobyerno,
ipinipindeho ang mga pambansang
industriya—kasama lalo ang paggawa—para sa
globalisasyon. Ito ang blackhole na humihigop sa
lahat ng ginagawa ng gobyerno, upang manilbihan
sa negosyo, partikular ang mga dayuhang negosyo
sa pamamagitan ng liberalisasyon (pagtanggal sa
lahat ng pambansang balakid para
makalabas-masok ang dayuhang kapital),
pribatisasyon (pagpaubaya ng gobyerno sa mga
industriya, kasama ang pambansang industriya, sa
kamay ng pribadong sektor), komersyalisasyon
(pagtanggal sa subsidyo at proteksyon, pagtapat sa
serbisyo at produkto sa tumbas na halaga ng
pamilihan), at kontraktwalisasyon (walang
permanente dahil dagdag na balakid lamang ito sa
puhunan, lahat ay pleksible na kinokontrata,
kabilang ang serbisyo at paggawa).
Ang layunin ng neoliberalismo ay
paigtingin pa ang mga karapatan at imperatibo ng
pribadong pag-aari. Tinatanggal ang mga balaho
para sa mabilis na pagpapadaloy ng pribadong
pag-aari na pagkamkam ng dagdag na yaman.
Walang tigil, 24/7 na ang kita sa stock markets at
derivatives, pagpasok sa mga kontrata, at iba pa.
Free market capitalism ang inihahayag nito. Hindi
ito hiwalay sa kultural na epekto ng
neoliberalismo—ang pagbibigay-pribilehiyo sa
pribadong indibidwal na magkamkam ng kita at
yaman. Sa ating bansa, ang pagsasalin nito ay sa
3
nagpapalaganap ng paniniwala sa kakayahan ng
indibidwal na umigpaw sa uring kinasasadlakan
nang nakararami at mapabilang sa pribilehiyadong
status ng gitnang uri na nakakapagbukas sa mga
pinto ng oportunidad sa ehersisyo ng politikal,
ekonomiko at kultural na kapangyarihan.
Kung dati ay may safety net pa—ang
gobyerno, halimbawa, ang humahawak ng mga
pangunahing industriya, tulad ng bigas, tubig,
kuryente, edukasyon, at gasolina—para matiyak
ang kontrol sa presyong maaabot ng nakararaming
naghihirap, ang kasalukuyang diin ay pribatisasyon
o kanyakanyang pag-agapay sa mga panuntunan
ng tinatawag na disente (gitnang uri) na buhay.
Kanya-kanyang paggawa ng bahay, pagtustos sa
pag-aaral, paghagilap ng makakain at maiinom.
Ang gobyerno na dating invisible na puwersa sa
Keynesian economics ay ngayong ahensyang
naglilingkod sa dayuhang kapital. Sa pagpapalabas
ng mga batas, paggamit ng dahas, pagpako sa
sahod at pagpaparaya sa dikta ng pamilihan, ang
gobyerno ay mabilisang nawawala sa paghahatid
ng serbisyong publiko at pumapapel sa pagsasanla
ng yaman at paggawa nito sa dayuhang kapital.
Ang may kultural na kapital (edukasyon) ay
nangingibang-bayan, tulad ng sampung milyong
overseas contract workers (OCW), o ang special
offer ng kasalukuyang gobyerno—ang maging
kasapi ng pinakabagong rainbow industry sa
bansa, ang call center. Pero ang nakararaming
walang oportunidad sa panlipunang mobilidad ay
dumaranas ng matinding pagkagutom, at ang
opsyong natitira sa kanila: ang kumain ng
“pagpag” (mangalaykay ng pagkain sa basurahan
para muling iluto at ulamin).
Labinglimang milyong Filipino ang
namumuhay sa $1 bawat araw, lumalawak ang
dumaranas ng gutom. Ang sabi ni Gloria
Macapagal-Arroyo, maging siya ay nakaranas na
rin ng pagkagutom. Ang pagkakaiba, dumanas siya
ng pagkagutom dahil pinili niyang hindi kumain at

hindi dahil wala siyang makain. Siya ang may
pansariling pagpapasya at may hawak sa
pangestadong kapangyarihan. Walang interes na
iangat ang nakararami sa balon ng kahirapan dahil
hindi ito ang layunin ng gobyerno. Kanya-kanyang
pagahon sa balon ng kagutuman at kahirapan. Ang
pangunahing sinusuportahan ng gobyerno ay ang
lokal na negosyong higit na makakapanghimok sa
dayuhang kapital, at ang mga ito ang puwersang
bumubuo ng estado at ng naghaharing uri sa
bansa.
Sa edukasyon, pinapalaganap ang Ingles
bilang midyum ng komunikasyon. Tinanggal ang
mga sabjek na makakahimok ng kritikal na
pag-iisip, kinompres ang lahat sa Makabayan
Curriculum, at pinaboran ang syensya, matematika
at Ingles. Sa tersyaryong edukasyon, ang bulto ng
responsibilidad ay inilagi sa kamay ng pribadong
sektor. Ang state colleges at universities (SCU) ay
binabawasan ng budget, hinihimok na gamitin ang
kanilang mga lupain at iba pang ari-arian para
makapangalap ng dagdag na kita, kasama ang
paghihikayat sa mga fakulti na maging aktibo sa
pag-akit ng funding mula sa negosyo at global na
ahensyang nagpopondo. Walang ceiling sa pagtaas
ng matrikula sa pribadong sektor, at sa SCU ay
itinatapat sa komersyal na tumbas ang halaga ng
matrikula. Naglipana na ang review school para sa
mga di-makapasok na aplikante sa call center, at
vocational school para sa caregiving, isa pang
rainbow industry. Mga vocational course ang
iprineprenda ng pamahalaan para sa mabilisang
re-skilling ng manggagawang higit na magagamit
sa kumikitang negosyo.
Ang kasaysayan ng edukasyon sa bansa ay
kasaysayan ng pamamayagpag ng elitistang interes
na pangunahin nitong pinaglilingkuran. Kakatwa
ang epektong dulot ng edukasyon: ang
nakararaming naghihirap ay nakukumbinsing
magkaroon ng identifikasyon hindi sa kanilang uri,
kundi sa tila abot-tanaw, abot-kamay na gitnang
4
uri. May pagtatwa sa politisasyon ng uring
pinanggalingan para paboran ang gitnang uring
pinagpapantasyahan. Naluklok ang edukasyon
bilang alternatibong kalakaraan ng panlipunang
mobilidad. Hindi na lamang istorikal na pag-aari
ng lupa at kapital ang nagbibigay ng oportunidad
para umangat sa uring kinalalagyan, kundi ang
papel na diploma ay tila bertud na pinaniniwalaang
makakapagpabuti hindi lamang sa lagay ng
indibidwal kundi maging ng kanyang pamilya at
mahal sa buhay.
Hindi naman lubos na nagkakatotoo ang
fantasyang ito. Sa 66 magaaral na makakatapos ng
Grade 6, 43 lamang ang makakatapos ng high
school, at 14 na lamang, ng kolehiyo. Kinahaharap
ng kalahating milyong nagsipagtapos sa kolehiyo
taun-taon ang pinakamataas na unemployment
rate sa kasaysayan, at dagdag pa rito, ang
tumitinding underemployment rate o ang
pagpasok sa mas mababang uri ng trabaho kaysa
pinag-aralan.
Sa maraming pamilyang Filipino, sentral
pa rin ang edukasyon sa panlipunang mobilidad.
Pinaniniwalaang ito ang kultural na kapital na
makakapag-angat sa kolektibong lagay ng pamilya
kahit hindi naman talaga.
Ang neoliberalismo ay mikrobyong naging
katawan ng ating gobyerno, at pilit tayong
hinahawaan para sumanib sa paghahari ng
paniniwalang malayang kalakalan at pribadong
pag-aari. Wala nang hindi hahawaan ng mikrobyo,
ayon sa naghaharing uri kahit pa dinadambana sa
mismong deklarasyon ng opisyal na polisiya at
kalakarang karapatang pantao sa Konstitusyon ang
karapatan para sa kasarinlan (self-determination).
Higit na sisipatin ng mga sanaysay sa antolohiyang
ito ang mga salik, dilema, imperatibo at alternatibo
sa namamayagpag na karanasan sa neoliberal na
edukasyon.

Ang mga Sanaysay
Ang mga artikulo sa koleksyong ito ay
pinagsamasama sa apat na bahagi. Sa bawat bahagi
ay ang mga sanaysay na tumatalakay sa iba’t-ibang
aspeto ng neoliberalismo at ang relasyon nito sa
kalagayan ng edukasyon sa bansa. Binibigyan ng
historikal at teoretikal na pagpapakilala ang
konsepto ng neoliberalismo sa unang grupo ng
mga sanaysay. Mahalaga ang bahaging ito dahil
nagbibigay ito ng kritikal na balangkas sa pagsusuri
sa neoliberalismo bilang ideolohiyang nabuo sa
isang partikular na panahon sa kasaysayan ng
pandaigdigang ekonomiya. Ang pagsusuring ito ay
lalong napapanahon dahil sa patuloy nitong
pamamayagpag sa akademya sa pamamagitan ng
postmodernismo at sa pagbibigay nito ng
oryentasyon sa mga reporma sa sektor ng
edukasyon.
Mula noong panahon ng mga Kastila, lalo
na sa ilalim ng kolonyal na pamumuno ng mga
Amerikano, ginamit ang edukasyon bilang paraan
ng panunupil at pagdomina. Sinisikap patunayan
ng mga sanaysay sa pangalawang bahagi na ang
ganitong mga katangian ay patuloy na nananatili sa
sistema ng edukasyon ng bansa sa ilalim ng mga
polisiyang neoliberal na mahigpit na ipinapatupad
ng IMF-WB. Ipinapakita ng mga sanaysay sa
bahaging ito na hindi lamang usapin ng
kakulangan sa pondo at misprioritization ng
gobyerno ang problema ng sistema ng edukasyon
sabansa. Mas higit pa dito, may problema sa
oryentasyon ang pambansang sistema ng
edukasyon. Ramdam ang krisis sa edukasyon ng
bansa hindi lamang sa maling oryentasyon nito
kundi pati na rin sa mga neoliberal na polisiyang
ipinapatupad gaya ng pribatisasyon at
deregulasyon na mas lalong nagpapahirap sa mga
magulang na makamit ang inaasam na edukasyon
para sa kanilang mga anak. Sa ilalim ng neoliberal
na agenda, ang turing sa edukasyon ay isang
produkto sa pamilihan at ang mga eskwelahan ay
5
pawing mga kompanya at pagawaan na
sumusunod din sa batas ng pamilihan. At tulad ng
mga pagawaan, ang mga gradweyt ng mga
pamantasan ay parang mga produktong handa na
ring isalampak upang manilbihan sa mga
kapitalistang kompanya o dili kaya’y tumuloy sa
ibang bansa upang ilako ang mura nilang
lakas-paggawa.
Inilalahad naman ng mga sanaysay sa
ikatlong bahagi ang kasalukuyang kalagayan ng
Unibersidad ng Pilipinas (UP). Maaaring tanungin
kung bakit naglaan ng isang buong bahagi para sa
UP. Maliban sa pangyayaring ito ang pangunahing
institusyong pang-akademiko na itinatag ng mga
Amerikano upang matugunan ang mga
pangangailangan ng kolonyal na estado noong
1908 (mag-iisang dantaon na), makikita rin na ang
pamantasang ito ang nangunguna sa pagtataguyod
at pag-eeksperimento sa pagpapatupad ng mga
patakarang neoliberal. Sanhi nito’y nagiging
modelo ang UP ng mga patakaran at pakanang
ipapatupad rin sa ibang SCU. Mayroon ditong
sanaysay tungkol sa karanasan ng
pakikipagtunggali ng mga progesibong grupo sa
Unibersidad ng Pilipinas laban sa pagpapatupad
ng neoliberal na agenda. Nariyan ang paglalahad
ng kalagayan ng mga kawani at mga estudyante sa
pamantasan na pinamunuan ng mga
“pseudoprogesibong” puwersa sa loob ng
Unibersidad na nagsusulong kunwari ng reporma.
Ang patuloy at lalong tumitinding
paggigiit ng gobyerno sa paggamit ng Ingles sa
mga eskuwelahan bilang wikang panturo ay
sumasalamin sa makadayuhang oryentasyon ng
edukasyon sa bansa na siyang paksa ng ikaapat na
bahagi ng koleksyon. Makikita sa mga sanaysay sa
huling bahaging ito ang epekto ng mga neoliberal
na patakaran at ang mga maaaring maging tugon
dito sa mga larangan ng wika, kasaysayan,
panitikan, kulturang popular, agham, edukasyon

ng mga pambansang minorya at rebolusyonaryong
edukasyon.
Ipinapakita ng lahat ng mga sanaysay na
ito na mahalaga pa ring itanong kung para saan at
para kanino ang edukasyon.
Tungo sa Makabayan, Siyentipiko at
Makamasang Edukasyon
Kaharap ng ganitong mga hamon ng
kalakarang neoliberal ay may kagyat na
pangangailangang magkaisa ang mga edukador,
mag-aaral at malawak na sambayanan upang
mabisang malabanan at matutulan ang marahas na
atakeng dulot nito sa lahat ng antas at aspekto ng
edukasyon. Sa pagbubuo ng ganitong
nagkakaisang hanay ay nararapat isaisip na iisa
lamang ang larangang pang-edukasyon sa lahat ng
mga larangang panlipunang lubhang naapektuhan
ng neoliberal na globalisasyon. Matindi at
pangmalawakan ang pinsalang idinudulot ng mga
patakarang ito sa kabuhayan, kalusugan,
edukasyon at iba pang mga karapatan ng
mamamayan. Masasabi sa gayon na may tunay na
posibilidad na maging isang malawak at popular
ang kilusan ng pagtutol sa paglaganap ng
neoliberal na patakaran sa lahat ng larangan ng
buhay-pambansa. Maliban pa ang lokal na
pakikibaka sa masiglang pagkakaisa at
pakikipagtulungang umuusbong sa pagitan ng mga
kilusang lumalaban sa globalisasyong neo-liberal sa
hanay ng mga inaapi at pinagsasamantalahan sa
iba’t ibang bahagi ng daigdig.
Ang tuwirang panunuot ng mga
puwersang pampamilihan hanggang sa
pinakaubod ng teorya at praktika ng dominanteng
edukasyon ang isang resulta ng pagpapatupad sa
mga neoliberal na mga patakaran. Ang edukasyon,
kaalaman at ang mismong mag-aaral ay
ginagawang mga kalakal lamang samantalang
pinapawalang-saysay ang lahat ng iba pang
6
pakinabang at kabutihan na maaaring ibunga ng
edukasyon maliban sa pagpapalaki ng tubo. Sa
ganitong kalagayan ay patuloy na nagbibigay ng
makabuluhan at matalas na perspektibang kritikal
ang panawagan para sa Makabayan, Siyentipiko at
Makamasang Edukasyon (MSME) sa pagsusuri ng
kasalukuyang sistemang pang-edukasyon.
Magpahanggang ngayon ay malinaw na
sinasagkaan ng sistemang pang-edukasyon ang
pagsibol ng tunay na makabayang pananaw sa
hanay ng mga bata at kabataang mag-aaral.
Nagtatanim pa rin ito hanggang sa ngayon sa
pag-iisip at kamalayan ng mag-aaral ng kamalayang
kolonyal kaharap ng mga dayuhang mananakop na
sumalakay at nandambong sa ating bansa. Imbes
na makatulong sa pagkakamit ng ganap na
kasarinlan sa pulitika, ekonomiya at kultura ay
nagiging kasangkapan pa ito sa pagpapanatili ng
kamalayang alipin at patuloy na pag-iral ng bulok
na sistemang nakatuon sa pangangalaga ng interes
at kapakanan ng imperyalistang Estados Unidos,
mangahulugan man ito ng pagdausdos ng sariling
ekonomiya at pagkasangkot sa mga digmang
walang kabuluhan para sa sariling bansa.
Pinagtatakpan ang marahas at
mapagsamantalang katangian ng kasalukuyang
kaayusang pandaigdig sa pamamagitan ng retorika
ng neoliberal na globalisasyon na inilalako bilang
lunas sa lahat ng mga suliranin sa daigdig.
Dagdag pa rito’y ipinapalaganap nito ang
ideolohiya ng makasariling indibidwalismo na
siyang nakapagpapahina sa diwa ng pagkamit ng
pambansang kapakanan sa pamamagitan ng
sama-samang pagkilos. Ikinikintal nito sa kaisipan
ng mag-aaral na ang edukasyon ay para lamang sa
pansarili nilang kapakanan at kasangkapan upang
umasenso sa isang globalisadong daigdig. Ang
dalawang salik na ito, ang kaisipang kolonyal at ang
ideolohiyang indibidwalista ay labis na

nakapagpapahina sa kamalayang makabayan sa
hanay ng kabataan at mag-aaral.
Hindi ginagampanan ng sistemang
pang-edukasyon ang tungkulin nitong
magpalaganap ng kamalayang kritikal at
siyentipiko na siyang magiging batayan ng materyal
at panlipunang pag-unlad ng bansa. Sa halip nito’y
nagpapalaganap ito ng mga ideyang kumikiling sa
bulag na paniniwala, pananampalataya at hindi
kritikal na pagsunod. Pinapupurol nito ang
kakayahan ng mag-aaral na mag-isip para sa sarili
upang masinsinang masuri ang daigdig ng tao at
ng kalikasan. Ito ang sanhi kung bakit, sa kabila ng
tumitinding bisa ng teknolohiya sa pang-araw-araw
na buhay sa kasalukuyan, ay napakamalaganap pa
rin ng kamangmangan at kawalan ng pag-unawa
hinggil sa lapit at gawaing siyentipiko at patuloy na
namamayani ang mga kaisipang sumisikil at
sumasakal sa kritikal at mapanlikhang diwa ng mga
bata at kabataan. Hindi naililinaw ang katangian ng
mga konsepto tulad ng “teoryang siyentipiko,”
“empirikal na patunay,” at “rasyunal na
pangangatwiran” na nagiging sanhi ng paglaganap
ng iba’t ibang uri ng kalituhang ipinaghahalo ang
mga haka-hakang walang batayan at maging ang
mistisismo sa gawaing siyentipiko. Nahahadlangan
ng ganitong kahinaan ang tuluy-tuloy at mabisang
pagsulong ng agham sa bansa. Hindi tuloy
napapakinabangan ang malalim na balon ng talino
ng ating kabataan sa pagtuklas ng bagong
kaalaman at, sa halip, nagiging mga simpleng
tagasilbi na lamang sila ng mga mauunlad na
industriyalisadong bansa. Malinaw na hindi
nakakabit/ikinakabit ang kasalukuyang edukasyon
sa anumang pangmatagalang programa ng
pagkakamit ng industriyal na kapasidad at
kasarinlang pang-ekonomiya. Makikita ring walang
mabisang papel ang edukasyon sa popularisasyon
ng agham at ng kaisipang siyentipiko. Sa sistemang
pandaigdig na ibinubunga ng neoliberal na
kaayusan ay nagiging purong kasangkapan lang ito
sa pagkamal ng tubo para sa iilan, humantong man
7
ito sa pagprodyus ng mga taong mistulang makina
na sunud-sunuran at hindi nagtatanong.
May dalawa namang aspekto ng elitismo
sa kasalukuyang sistemang pang-edukasyon na
matutukoy rito. Una, elitista ang sistemang
pang-edukasyon sapagkat hindi natutugunan ng
komersyalisadong katangian nito ang
pangangailangan sa edukasyon ng nakararaming
bilang ng naghihikahos na mamamayan at
kabataan. Pinagkakaitan sila ng oportunidad na
mapalawak ang kanilang kaalaman at higit na
makapag-ambag sa pamamagitan ng kanilang
talino sa kaunlaran ng bansa. Lalo pang tumitindi
ang problemang ito sanhi ng sagadsaring
komersyalisasyon at pagsasapribado ng edukasyon
sa lahat ng antas. Sanhi nito’y higit pang nalalayo
ang napakamahal at komodipikadong edukasyon
sa nakararaming mahihirap at ginagawa itong
larangang eksklusibong pang-elite. Ikalawa, dahil
labis nitong binibigyang-halaga ang mapagpasyang
papel ng kasalukuyang naghaharing uri at ng mga
makapangyarihang indibidwal sa pamumuno at
paghuhubog ng kinabukasan ng bansa, sa
pangkalahata’y hindi nagpapakita ang nilalaman ng
edukasyon ng anumang pagpapahalaga at pagkilala
sa malalim at mayamang tradisyon ng makabayang
pakikibaka ng uring anakpawis, at imbes na
inilalapit ang mag-aaral sa naghihikahos na
sambayanan ay nagtatanim ito ng kamalayang
nagbubukod sa kanila sa buhay ng nakararami.
Hindi tuloy nakapagtataka kung nawawalan ito ng
kabuluhan at saysay sa buhay, mga
pangangailangan at kapakanan ng sambayanan.
Tungkulin ng lahat ng progresibong guro
at mag-aaral ang pagpapalaganap ng Makabayan,
Siyentipiko at Makamasang Edukasyon sa loob at
labas ng mga pormal na institusyong
pang-edukasyon. Sa ganitong paraan ay malilinang
at maipapalaganap ang isang edukasyon na
nagtataguyod ng kapakanan ng bansa,
nagpapayaman ng diwang mapagtanong at
 8

mapanlikha at umuugat sa buhay at pakikibaka ng

nakararami. Isa itong mabisang sandata laban sa
rumaragasang neoliberal na opensiba sa edukasyon
at may napakahalagang papel sa pagkakamit ng
tunay, ganap at malalimang pagbabago.