Professional Documents
Culture Documents
Il l. Diskurso ng Mabisang Pagpapahayag ············ ··· ··· ·········· - ···· ... ····· ····-- ····· 90
A. Teorya ng Diskurso .. --- ······ ······ ······ ······ ····- ··· ············ ····················· 93
1. Speech A cts Theory and Pragmat ics Discourse ............. ... 93
L. ethnog ra phy of Reading ......... ...... ................... .. ........ ........... 104
3 . Ethnography of Comm unication ...... ......... .. ....... .. ....... ...... .... 108
6 Mabisang Pagpapahayag ................. .... .... ........... . . .............. ... ..... 115
1. Prinsipyo ng Mabisang Pagpapahayag ... ... ..................... ..... 121
2. Mga Tuntunin sa M abisang Pagpapahayag . ..................... 131
ii
iii
~ ...._ _ _ _P•_Qb
_._
.._.1_r_
101ulet Ml fflQI Dl1kuno nq P1qph ■ ~IQ lnlordltlpllnoryon9 Po9h- ■ o ol Po91ulol •• mg• Dltlruno ng Pa9p1pahoyog
PANIG NAKABUBUTI:
a11g katalo ko'y !»andig sa paghanap ng mali
tuon ay sa tao, 'di sa prosesong kandili kailan ba naging kapabayaan ang pagyakap
uulitin kong milenyalisasyon ay hindi sa katotohanang hindi me naaapuhap?
nakatuon sa dilim bdgk~s ay sa pagplll kahit anong pilit mong magbigay ng pag-agap
mananatili kang bulag sa di mo hagilap
242 243
i:
' lahat ng bagay bagay sa mundo ~y masama
marunong magmasld ang tanan at madlang tao nilason na ang lyong lsipan nang tafaga
tama ka, at malinaw sa kanlla nang buo kaya't madla sa lyo'y hindi na mas;tatakal
na nagbll>lgay ka lang ng husgang sabdyektlbo 1
,...
:;a sarili mong mantlka lka'y naplprito
f
.' PANIG NAl'.ASASAMA:
PANIG NAKABUSUTI:
PANIG NAKASASAMA:
sumas:iyaw nga akci ngunit sa akmang saliw
kaya't sa madla'y 'di ako nagmumukhang baliw pigil:m na ang Milimyalisasyon ng wika
konklusyon ay hindi ko ibinibitlw sa huli'y 'di tayo maiiwang nakangangal
nang sa huli'y hindi ako mukhang basang sisiw
i>ANIG NAi<ABUBUTI:
12.
PANIG NAKASASAMA:
'"
PANIG NAKASASAMA:
at sino nga ba ang nagmumukhang basa11g sisiw?
hindi ba't ang mga kabataang naaaliw? dinggin ang tulad mo ay walang kauuwian
na sumasabay sa pagbabagong sumasa!iw kundi kabigua't taal na kapahamakar.!
at kapag na;:,ahamak na'y agad na bibitiwl
F-ANIG i~AKABUBUTI:
?ANIG NAKABUBIJTI:
ang kapahamakan ay tuwirang makakamtan
;..ng tangl bagay na kaya mong ipanukala ng paris rnong nilalang na kampon ng kasam'an
244 245
r.-12.__________ _---'---'--------'--
~ _ P ■ Qba s a at Paqsulat 1,1 fflQI Oldrurso ftQ P•cn,1phav ■ Q
PANIG NAKASASAMA:
!'allgsahan 11a Pagtatanghal ng lr.formance
nahlhiya 'ko sa'yong mu:<.hang Illuminati
may 11moy ang hlninga't sabog ang kilikl!I
Kalahok:
Dlblsyon ng Maynila
PANIG NAKABUBUTI: l~alawang Dlstrtto
Mataas na Paaralang Florentino Torr&S
may lpokrito talaga kung mamanukala
'e Jejemon naman no'ng kanyang pagkabinata
PAMAGAT:
LAY.ANDIWA:
I "LLAVE DEL CIELO"
I
sa paitsang pir..:~ah.:nan, ating nasumpungan MAU~LINIGAtJ ANG MALUNGKOT NA MUSIKA !<ASABAY P.:G PAGTAP,1BAD
dalawang panig a, may kat'wirang inilaban NG NAKAYUKONG SI DR. PEPE. NAKAGAPOS NG LUBIC ANG l'..ANYANG
milen,alisasyon ng wika'y kasusumpungan MGA KAMAY SA LIKURAN. DAHAN DAHAN SIYANG MAGLALAKAD
ideyang mabuti't masama kung tagurian FAPUNTA SA HARAPAN AT IAANGAT ANG KANYANG ULO.
AAWITIN NIYA ANG ll .\NG BAI tAGI NG TULA NG "Ml ULTIMO ADIOS"
ang salitang mabuti, ang salitang masama
ay nakasandig sa taong may nasapantaha
na matutugunan natin na magkakaiba DR PEPE:
ang sa iba'y baluktot, ang sa iba ay tama
En campos de batalla, luchando con delirio,
madlang tao a'/ matalino at nag-iisip Otros te dan sus vidas sin dudas, sin pesar;
hindi natut!Jlog, may panig na nahaglp El sitio nada importa, cipres, laurel o li:io,
icaya't sa :nyo ko iiwan, hatol na silip Cad.:iiso o campo abierto. combate o cruel martirio,
tulaang ito sana'y matatak sa'nyong isip Lo mismo es si lo piden la patria y sl hog3r.
2 46 247
II. LLAVE DEL CIELO: Pan~ginip? Hindi ito isang panaglnip. Ang katotohanan ay... patay ka na Dr. Pepe.
Oo. Pumanaw ka na. Subukar. mong gunitain nang muli. Binaril ka kani- kanina
MULING IAANGAT NI RIZAL ANG KANYANG ULO KASABAY NG ISANG lang. Naaalala mo na ba? La:,at ng tulad mo na nagnanais 119 ganap na
MALALIM Nh PAGHINGA. LILINGA UNGA SIYA SA KANYANG PALIGID katahimikan ay marapat na pagdaanan at lampasan ang laro na ito. Ahh ..Dr.
KASABAY NG MALAKAS NA S!GAWAN, PALAi,PAKAtJ AT PAGTUGTOG NG Pepe ... r.auunawaan me na ba?
MUSI KA GALING SA ISANG SIKAT NA GAME SHOW. MAGPAPAKILALA Si
GAME SHOW MASTER PETER. DR. PEPE:
DR PEPE:
Mull, tayo 2y maglalaro ng LlaVF! del Clelo. Gusto mo ng ganap na katahimikan?
'
! Hawai; ko ang susi ng iyong inaasam na katahimikan. Ito ang Llave del Cielo
(ipapaklta ang hawak niyang susi). Tapusin at pagtagumpayan mo ,mg laro at
ibibigay ko ito sa iyo. H,mda k2 na ba Dr. Pepe?
(hihinga ng malalim at ngir.giti)
Si Senior.
GAME MASTER PETER: (maikling pagtatanghal ng EE's : musika kasabay ng isang tutorial kung
paano lumikha ng tula)
Kung gayon ay ipapakilala ko na sa iyo ang mga makakai,ama nalih sa larong ito.
E.E.s.....Pasok!
EE#2:
(;:>apasok sa madulang ;>arnan .;ng mga E.E. o mga Espiritus cjec..itante~ at Ang tula ang pinakamatalinong para;m ng paglalahad ng mal<ataong damdc1r."lin al
mananatili sa magkabilang gilid nang nakaluhod at nakayt:ko) kais1pan
At madali lang gumawa ng tula. Ka1langan ko lang ay lima. pito lima. AL
lpinakikilala ko Or. Peµe any mga mga E.E. o mga Espiritus Ejecutantes o sa inspirasyor, sa aking ulo. Kakathain ko. at babasahin niya sa inyo sa lootl ng
Ingles, ang mga Spirit Performers. Sila ang magiging kaagapay mo sa pagsagot limang segundo.
sa mga katanungan sa larong ilc. (titindig ang mga EE's at tatango sila kay Dr.
Pepe tanda ng pagkilala sa isa't isa)
250 251
~
l : . ~ L -Paqbua
-- at Pacnulat .. mc,a Dlsh,.o nq P•-P•h•v•Q
- - - - ' -~ _ lntordlslpllnuyon9 PagbalO at Pa9sul,! •• mga Oldumo ng Pagpq•hrfag
(lpapasa kay EE #1 ang nallkha nang tula) GAME MASTER PEi ER:
Salama! EE's Ang mga pagpipilian Dr. Pepe: A. Tsina B. Formosa C. Hapon o D. Ahh Si Dr. Pepe .. . kampante_pa rin sa kanyang sagot. Nagsusuri ka at inaalala
Ceylon? ang iyong nakaraan. Maiba tayo, arog sayaw na nakita mo ay galing sa bansa na
tiniti9n::in ang sayaw hindi lamang bilang sinir,g o aestetika kundi isang parc,,an n9
pagpapahayag ng matinding damdamin ng kanilang mga mamamayan. Ang
DR. PEPE: nasaksihan nat:n ay isa :,a mga sikat na estilo ng sayaw na Flamenco. Computer..-
lpakita sa amin ang tamang sagot.. Ang tarnang sagot ay.. B. Espanya! Dr. PP.pe
Ang binigkas 31 kinatha nilang tula ay isang haiku .Alam ko ito sapagkat nang ako . daiawa na ang iyong tamar:9 kasagutan. Masagot rno ang hulil"'g !anoi"'g ay tapos
ay mapadpad SCI bansang ito ay kumatha ako ng ganito ring tula para sa isang na ang larong ito. Good lucK. Di. Pepe, ito na ang Level 3.
malapit na kaibigan at napakagandang dilag roan na nagngangalang Seiko Usui.
Ang sagot ko ay C. Hapon. Final :'\nswer.
GAME MASTER PETER:
GAME MASTER PETER:
LEVEL 3. Tanong: Ito ang bansang itinuturi,1g ngayon na may pinakamaunlad na
Ahh si Dr. Pepe. Kampante sa ka"lyang sagot. Compi;ter. !pakita sa amin ang ekonomiya. Bansa ito na isa sa pinakamalaki ang populasyon. Bansa :tong mga
tdmang 5agoL C. H2pon is ... Correct. Dr. Pepe, ang haiku ang isa sa mamamayan n2 ginagabayar. ang pang-araw arow na pamumuhay ns
pinakakaluluwa ng panitikang Hapon. Salamin ito ng kanilang mga paniniwala at matutunghayan mong pahayag. El:'s Pasokl
nagpapamulagat ito ng pagmamahal nila sa kalikasan at sa buhay. Binabati kita.
Dalawa na lang at mapapasa iyo na ang Llave del Cielo. lpagpatuloy natin. Level
2 . (maikling pagtatanghal ng EE's: iskit kasabay ng musika)
LEVEL 2: Tanong: Saang bansa nanggalir.g arg sayaw ,1a ito? EE's, pasokl EKSENA: May nahulog na salapi si EE #2 cJt pupulutin iyon ni EE #1
253
252
:t EE #1 :
r (sa audience ang tu.>n)
LEVEL 4. Tanong: Ang bansang ito ay bulubundukin at ang pinakakilala sa kanila
Nabubuhay kami sa isang panuntunan ... na itinadhana sa amin libo- libong taon na
zy ang makikita mo. Saang bansa galing ang proc!uktong ito? EE's Pasok!
ang nakararaan:
(maikllng pagtatanghal ng EE's : Commercial Skit)
11 'Huwag mong gawin sa kapwa mo ang ayaw mong gawin sa iyo."
(magpapasalamat sa paraang Tsino at i>abalik sa Ukuran) EE#2:
~
rI GAME MASTER PETER:
Gusto mo ba na ang mga p3nauhin sa bahay ninyo ay umuwi na nakangiti. Huwag
nang mag- atubili. Uminom na ng: Heaven's Tea. Pantanggal ng free radical<, at
pampak'llma ng nararamdaman, ihain din sa in1011g bisita nang sila 2y
Salamat EE's. Ang mg3 pagpipilian Dr. Pepe: P.... iiapon B. Tsina C. Alemanya o maligayahan. (bibigyan ng tsaa si EE #1) Magmadali. Bi!i na at baka ikaw ay
D.Pransya? maubu5an! Heaven's Tea. You One and Only Tea.
(,1akapangalumbaua) Salamat EE's. Mukhang mahihirapan ka uli sa isang ito Dr. P-,pe. Ang mga
pagpipilian: A.Ceylon
Dalawa ang maaaring sago! dito. Hapon o Tsina. Ngunit sa palagay ko ay ma£ B. Hapon C. Formosa o D. lnglatera?
pipiliin ko ang t::arisang sa tingin ko ay mas kilal3 sa pagpapahalagang pantao.
Ang sago! ko ay A. Hapon DR. PEPE:
GAME MASTER PETER: Apa! sa mga bansang nasa pagpipilian ay napuntahan ko na. Balay sa a:.ing
obserbasyon at sa haba na rin ng inilagi ko rito pipiliin ko ang pi:iakaligtas na
lyar, na ba ng iyong final answer Dr. Pepe? sagot sapagkat alam ko na sila ang pinakamalakas kumonsumo nito. Kaya't ang
sago! ko ay .... D. lnglatera. Final Answer.
DR. PEPE:
GAME MASTER PETER:
FINAL ANSWER.
Computer, ipakita ang tamang sago!. Ang tamang sagot ay.. . awwwww A. Ceylon.
GAME MASTER PETER: Nalimutan mo ang salitang "bulubundukln" sa tanong. Dr. Pepe, ang Ceylon ay
kilala ngayon bilang Sri Lanka. Kilala sila i::oilang isa sa pinakamalaking prodyuser
Computer, ipakita ang tamang sagot. A. Hapon ... is ... . aww. Mali. Dr. Pepe ang ng tsaa. At dahil ITJarami silang tsaa, tatlong beses isang araw sila kung uminom
tamang sagot ay
25-4 255
c ~l _ __ ...~ ....,P•Qlu ■l \a mu• 0h~UISO nq r1op1o•h»·•· lntordl1lplln1ryong Po9b110 It P09111l1t so mp Ol,kuno ng Pagpop1hoya9
ng tsaa at inlhahaln nila ang tsaa sa kanllang mg a lm;ita lalo na kapag may OR. PEPE:
kaplstahan. Huling level. Hindi ka na maaaring mcigkamali dilo.
(m11papan9ltl) Alam ko. Hindi pala totoo na may hawak kang manok... at
5. slnakyan ko na tang naman ang balatkayo mo ... at ang lahat ng ito!
(malklhg pagtatanghal ng EE 's: papasc!( si EE #1 may dalang gltara at Dr. Pepe, kung biblgyan kita ng pagkakataon na mabuhay mull, tatanggapin rr.o
haharanahln si EE #2 nang pa- O:.JBSMASH) ba?
OR. PEPE:
GAME MASTER PETER:
(mapapangiti)
Salama! EE's. Ang ,nga pagpipili::m. A. Praisya 8 Espanya C. Pilipinas o D.
ltalya? Senior Pedro. (mangingiti) Sa ganang akin, sapat na ang naging tatlurnpu'i
limang taon ng buhay ko sa mundo. Se palagay" ko ay sapat na ang aking
nagawa. Sa tingin ko, scipat na ang aking natutuhan.
DR. PEPE:
Paanong hindi ko alam ang sagot dito, ginawa Ko ,to. Kay ~eonar. Kay Josef)hine. GAME MASTER PETER:
aaa. (mapapar,gisi) s2 ilan r ang dilag na ,1akilala ko. B•1mabalik !ahat ng ala-ala.
:;alamat sa i.,alaro na itu Ang nakita natin ay ta1ak Pilipi'1 u. A119 napar.ood nc1tin Ano ang mitutuhan mo Or. PepP,?
ay ,sang HARAN A. S:> Pilip•nas lang may ganito kaya ...
C Pilipinas ang aking sagol (hihinga nang malalim) Final Answt:'r!
DR. PEPE:
(maglalakad)
GAME MASTER PETER:
"NA ANG BUHAY AY !SANG PAGLti.LAKBAY. SA LAHAT NG BA.I\JSA NA
Tanoaan mo Dr. Pepe, kapag nagkamali ka rito ay ilindi mo makukuha ang Llave NAPUNTAHAN KO, NAPATUNAYAN KO ANG !SANG BAGAY. MAGKAKAIBA
Del Cielo Handa ka na ba? Computer, ipakita ang tamang sago!. Ang tamang ANG TAO. NGUNIT SA PALAGAY KO, KUNG PAGTUTULUNG- TULUNGAN AY
sagot ay . . C Pilipinas! Binabati kita Dr Pepe! (tatayo sila at magkakamayan, HINDI HADLANG ANG WIKA O ANG
pupunta sa harap at i;;.abot ni Peter kay Dr. Pepe ang susi) TRADISYON O ANG RELIHIYON UPANG MAGKAUNAWAAN P.NG TAO.
Dr Pepe ngayon na na9tagumpay ~.a na, magpapakilala na ako ;:;a iyo. Hindi ako ANG PAGGALANG AT PAGKILALA SA KULTURA NG BAWAT BANSA... AT
si Garr.e Mas,er Peter Ako .. s1 P~dro. Ang tagapr.1gbontay ng tarangkahan. PAGHUHUGPONG NG MGA IYON ANG SUSI.
IYON SA P.c\LAGAY KO ANG TUNAY NA SUSI
ANG TUNAY NA SUSI NG LANGIT!
256 257
I
Poqbosa ot P•qsul1t II moo Otskur,o M P1qp1peh1y1q tnterdlslplln1ry""9 Pagb111 at Pogsulot II mga Dttkuno ng '"91MP•"-Ya9
~ ~ ~ ~- ' - - ' - - ' - - ' - -
6.
Muli, sumainyo ang isa na namang kabam1ta ng pinakapal>orito ninyong game
show na made in heaven ... Ito ang ... (MAGLAL~KAD ANG TATLO PALAFIT
I (aawit si Dr. Peiw)
DR. PEPI;:
KAY PETER AT BIBIGKAS NANG KORO) "LLAVE DEL CIELO" - ANG GAME
l
"KULTU RANG IPINAGMAMALAKI,
11gunit 'di dapat maging hadlang KULTURANG ITINATANGI
unawaan ang mas matimbang SA PUSO AV MALAPIT AT HINDI IPINAGKAKAIT,
isaisip na tayo ay pantay pantay IYAtJ ANG TUNAY NA SUSI PAPUNTANG LANGITI
iisa lamang ang ating buhay •
KULTURA NG IYONG BANSA AV IYO SANANG MAPAGYAMAN
Salama! Senior Pedro. lnaantay nq ako ng aking ganap na katahimikan. IKAW KABATAAN NA AYON KAY GAT .!OSE RIZAL
(kakamayan sl Peter) AY PAG-ASA NG BAYANI")
DR. PEPE:
Kung gayon mga kc::ibigan, palakpakan po natin si Dr. Jose Protacio Mercado
Rizal Alonzo y Realonda
(itataas ni Peter ang kamay, kakaway, makikipagkamay at maglalakad palayo
kay Peter si Dr. Pepe)
Ill. EPILOGO:
258
259
MC MAKATA:
(?AAWlf)
si Tradicio'y aUng nak1laia
sa kaliwa'y isang makata BELLO VERSO PRIMO: UNANG TINOIGAN
na sa kanya ngayon 'y hahamor.
at r.1anu;1uligsa
pakinggan natin 31 :;uriir. TRADICIO:
ang kanyang mga sasabihin Wikang Filipinong pinaglaban nating tunay
aUn na siyang kilalanin sa kamay ng mga dayuha'y nagbuwis sila ng buhay
bigyan siya ng pansin mga ninur.o natin magmula sa Alibata
ibaling sa kanya ang ating atensyon pi1 1agtanggol ang wika 'di mn ba ito nabata?
pagka't nandito na pinaglaban ni Quezon na sana'y magkaroor.
at makikilala ng pambansang wikang minana natin sa ngayor,
.,.. MILLENIA: (NANG WALANG MASKARA) ngunit nagtatanong ako't bakit nagkaganon?
ngalan ko po'y Millenia, kami ang Rebus Alba kabataang Pilipino sa pagwasak ang tuon!
na salin sa Lati'y mga puting mandirigma Pilipino'y di pinanatili- diwa ng ating wika
malungkot ang aking puso sapagkat mayroong hidwaan ginamit at binaboy nang masaho! pambihira
sa pagitan ko 21 ng aking kapatid na kung turingan kaya't maiiwan tayo ngayong nakatanga
pilit isinisiksik ang isang katotohanan habang pinagmama~da11g kagay2 mo dito'y sum;ra
na ang Wikang Filipino ngayon ay may kahinaan
aba't kahit kapatid kita'y akin kang papatulan
sapagkat tayo·y bahagi ng panahong kasalukuyan MILLENIA:
ang wikang Filipino ay buhay nga at dinamiko kami ang sumisira o kayong mga purista?
nag-aambag sinasang-ayunang ng madlang tao na laging ang sandig ay sa inyong paniniwala
262 263
~~ _- -P1qbu111
~ P1Qsul11
-- sa fflQI-Dls~uno - P -■ -
- - - ' -nq qoap1hy - - - " = : . : _ _ lnerd1p ■ ry0"9 P1gbu111 P~sulat II ffl98 Dlllwno 119 PagpapaMp9
na'ng wika ay ibong dapat na ikulong sa hawla nang sa huli ay hindi magmukhang basang sisiw
wikang FIiipino ay dapat na ngang lumaya
TRADICIA:
lumaya sa kamay ng pag-iisip- atrasado at slno bang mukha na isang basang sisiw?
na bawat ~asabi~,i'y dapat na inaatado hindi ba't ang k~bataan na ngayo'y naaaliw?
nakatikim ka na ba ng walang sukang Adobo? sum~sabay sa pagbabago na sumasaliw
ganyan ang gusto mong gawin sa wikang Fiilpino 7'l kapag napapahamak na'y agad bt;mibitiw!
hayaan mong ang wika'y sumunod sa pagbabago
manghiram ng salita klaster man o sa diptonggo MILLENIA:
intelektwalisasyon- represent ito katoto
putak ka na nang putak, umuwi ka r.ga :::t maligo, ang tangi bagay na !<aya mo't ngayo'y pinapanukala
lahat ng bag!:)y sa mundo ngayoo ay masama
nalason ang isipan mong buo na talaga
MCMAKATA: kaya't madla sa iyo'y hindi na nga magtatakai
BELLO PRIMO nagkaal2man
nagsagutan at nagsumbatan
nagpali\an ng katuwiran TRADICIO:
at ng kaalaman madla'y walang bahid nga ngayon ng oagtataka
ikalawa at huling tindigan milenyalisasyon ng wika ay nakazasc:ma!
ating muling pag-isipan
sino ang mas may katuwiran? Ml!.J.ENIA:
sine,ng mas may laman? ang madlang tao ay iunay na ngayong nakahahalata
sapagkat mad!a ang m8gded~sisyon panig kung riilaiaban ay wasto nya at a!ma!
huling tindigan na
tayo'y humanda na TRADICIO:
ang dinggin ang tulad mo ay walang kauuwian
kundi kabigua't taal na kapahamakan!
264 265
I
MC MAKATA: Kalahok:
tigil mga makata't ngayon ay maghunusdlll Dlblsyon ng Maynlla
bai,10 pa'tong pagiatalo kung saan na mauwi lkalawang Dlstrlto
pamalagiin ang paggalang al pagtitimpl Mataas na Paaralang Florentino Torres
tto·y isang tvloang ma~ dangal at pagtangl
madlang tao 3Y malolino at nag-iisip
hind1 rin natutulog, may panig na nahagip PAMAGAT:
kaya't sa ~1yo ko iiwan, ang hatol na silip
tuloan na ito sana y matatak sa inyong isip UHi
I
"ANG DWELO NG DALAWANG GABAY LAKBAY: ISANG MAKAaAGONG
1,2,3 HERE WE GOI KARAGATAN"
KORO:
(PAAWIT)
I Fiiipino ang ating wika
MGATAUHAN
TANAWIN:
(huhubarin ang r:,g" maskar.: ng mga m::manayaw)
SA ISANG DI- TIPIKAL NA POOK DAUSANG TJPUNAN NG MAC!LA.
NAKAUPO SI AMPARO SA GAWING KALIWA. M.~Y DALAWANG
HUBARIN NA ANG MGA MASKARA NG PAGBABALATKAYO
BAKANTENG UPUAN SA GAWING KANAN. MULA SA KALAYUAN AY
MAUULINIGAN SI MANONG TEROY NA 11,4.AGSASALITA PAPU~JTA SA
MAGING BUKAS SA PAGBABAGO
HARAPAN
WW.ANG FILIPINO, WIKANG MAPAGBAGO. WIKANG FILIPINO, WIKA NG
MANONG TEROY:
PAGi:3ABAGfJ!
D. ls:ing Makabagong Karagatan na lskrip
dinggin, 0 diriggin ang lagaslas ng tubig!
lamyos ay banayad, 'di nakatutulig
Paligsahan sa Pagtatar.ghal ng lnformance
ur.1aagos- animo'y buka ng bibig;
at humuhini ng wagas na pag- ibig
267
2(,f,
,,--
~ Faobasa •• P•osulat sa mo• Dlstuno nq Paooaoahavao lntudltlpllnaryong Pa9ba,. II Pag,utat,. mp Dltkuno ng Pagpap•~
siya ko ilgayong hawak at tc,ngan tangar, (NAKAHARAP KAY AMPARO, GAV/ING KAt~AN, AAWIT)
ang singsing na pinagtangkaar. ng tanan
I
na iahon mula sa kaibuturan pag-utusan· ako ay susunod;
isuot sa dalagang napagwagian! ak.J'y isang c1bang lingkod
walang ngatog sa aking tuhod
Amparo hindi mapapagodl
AMPARO:
a:<o'y isang gabay lakbay
f (TATAYO. Aalalayan ni manong teroy.' AAWIT) wagas itong aklng pakay
r aanhin kung sa dagat
b:.iong Asya'y aking nalakbay
·ako si Silang, puso sa akin ibigay
I
i ay naiahon nang sapat
I
nai!adt>ar.a nga ba ji. "SILA NA NAGTUNGGALIAN"
na sa dwelo'y magtabla?
nais ko ay o1gayon na MANONG TEROY:
hawfin ang pagdududa
mga agam-- agam (PALALAPITIN SA HARA!>AN ANG DALAWANG BINATA)
gunam gunam
magsusuot ng singsing na siya nga upang malaman natin ito nang buo
pintig nitong puso unang tutugon sa talinhagang piho
ay kiki!ala ,.. ang mas mahabang ting·ting na i:nakuha n'yo
sagutin aking talinhaga! ay siyang hudyat upang simulan ito
(NAKAHARAP KAY AMPARO, SAWING KALIWA, AAWIT) Lurc1n nabunot mo'na mas mahabang tingitng
ha~aang tinig mo ngayo'y tumaginting
hamak mong lingkod baga kay Ampa;o ay ipamalas ang galing
sayo ay nagpapakilala nang ang tagumpay sa iyo ay magsuplingi
Amparo na nag- ii~a
kagandaha'y '<akaiba
2 68 269
~ L,__ _ _.:.,:Pa:;:Qba=sa~at:..;.P.;;.:•Q:.;.;•u~l•_t1_1_mQ.;..1_0_1
, k_
u_
n o_ 11<1
_ P1_Q_
P •.;..
P1_h--'
1v_10' - - - - ln1erdlslplln1ryo119 P1gb1sa II P19sulot sa mga Dlsk~rso n<J Pagp1pat,ay.9
(AAWIT AT 'PAG NATAPOS NA AY UUPO~ naging gabay lakbay ako do'n sa Tsina
Mian Tlao iyan kung tawagln nila
mas akma sa dilang PiMy at panl:~a
lcung ang araw ay m;;yro'ng bita,JJina rr.ay !omi, bihon, sotanghon at canton pal
\
I
LURAN:
I (TI\TAYO) AMPARO:
(KUKUNIN AT IBIB!GAY ANG SPAGHETTI KAY AMPARO NA_IAABOT (AAWIT AT 'PAG NATAPOS NA AV UUPOj
NAMAN KAY MANONG TEROY)
fr lcung ang ibon ay humuhuning malalcas
nang ako ay nagtrabaho sa ltalya upang mahanap ang lcaparehang pantas
naunawaan ko nang buo at s'ya nga ano'ng katulad ng sa tao'y gila!as
katangi tangi sa kanila ang pasta; malilcot na anyo ng pagsuyc anong wagas?
'pag natikman ay nagpapa- Mama Mia! 0 SILANG, TU.'VIIND/G AT MANGAHAS!
SILANG:
270 271
LURAN:
(uupo si silang, titindig si luran)
(titlndig)
272
273
{uupo sl silang pagkaabot ng origami kay amparo, magsasalita sa kanyang likas sa'ting P!noy- hangarln ang laya
ki;iauupuan si amparo) humulagpos sa panlnlll ng slgwa
mula kay Lapu lapu hanggang sa Edsa
AMPARO: nakatatak Ito sa atlng lcuitural
kay- inam simsimlr,, bango ng i>ulaklak (uupo sf sllang. Tltlndly naman si amparo)
s:i halimuyak nito'y makatitiyak
ngunit pagplll sa inyo'y 'di ko balak AMPARO:
hangga't Isa ay makablg, isa'y matulak
I
dwelo'y humahaba na nga nang !ubusan
(await AT 'PAG NATAPOS NA AY UUPO) sapltin na marahil ang itatapusan-
sa huling talinhaga kong ituturan
mayroon ba Luran nang utak ko'y ganap nang maliwanagan!
sa mundo'y matatagpuan
/ugar na lca/ayaan ay (aawitAT 'PAG NATAPOS NA AY UUPO)
mahahanap ·ng tanan
i/ahad ang bagc1y na hind!
LURAN: ma!Jibili ng perang sakbibf
ang bagay na kusang binibigay mo-
(titinc!ig si luran, magl3labas ng bandila ng amerika)
274
275
~ fooba,. ot Poosulot,. mao Dbkuno nQ PoQoapohoyoQ ~ •rdltlpllnoryong P,9b ■ ta ot Pogtulat .. ~ Dl1kuno "9 P_.pehaya9 (@)3
LURAN:
SILANG:
Amparo, 'di lang klta pasasayahlnl
hlndi Ito usaplng konserbatlbo lblblgay ko pa mga tala't bltuin
o sa atas ng kumbensyonal na puso
natutuhan ko sa fillangan ay gan'to: SILANG:
lumaban ka ngunlt magpakatallnol
Amparo wala 'kong bltulng susungkitin
nal~kbay ko na ang lup..in ;ig Asya ang mahallr. ka lang ,mg aking tungkulinl
M:.laysia, Singapo:-e, Pilipinas, India
ikakatwlran kong sila'y nagkaisa:
pag• ibig sa tapang 'di nakikllala!
LURAN:
LURAN:
tungkulin ko- kung ako'y pipillin
paano magmarr.ahal ang hindi matapana kasalatan sa buhay, 'wag mong i1apitinl
lkaw yata katunggali ko'y r.ahihlbangl
mabibigo ang duwag, at matitimang SILANG:
kung agos ng tubig, iisiping hadlangl
sasapitif'!, kapanatagan ng puso
SILANG: kung pilii'y wasto, 0 aking Amparo!
(mamamagitan)
LURAN:
tigil dalawang binatang nagdirigma
bago pa uminit at datnan ng sigwa
ako ang iyong piliin O Amparo;
hatol na ako ang dapat magtalaga
at ililibot kita sa buong mundo
kay Amparo ay akin nang ipapasa
SILANG:
AMPARO:
hindi mar. kita mailibot sa mundc
pasasayahin naman kita nang bco!
(TITINDIG)
2 77
276
II
at maslnsln ko'ng plnagbulay blllayan
damdamin natl':,r 'wag sanang magsamaan (LALAPIT LAHAT SA GITNA NG ENTABLADO NANG PA• PARES)
(iaabot ang singsing kay Silang, kakamayan ang binata AT AALIS SA iKAWAY NAGMULA
EKSENA KASAMA NI LURAN) SA SINAPUPUf~AN NG PINAKAMAGANOANG TULA
NA SA DAIGDIG AY NILIKHA
Binabati kita magitiilg ;1a Silang PAG-IBIG:
Nagtagumpay ka't .:min kang hlniilirc1ngl SA DIYOS, SA SARILI, SA KAPWA AT SA BANSA
MABUHAY ANG PAG- IBIG
SILANG : ANG TUNAY NA WIKA NG BAWAT BANSA
may, may may himig ang aki11g bagong awitin, b~gong awitin WAKAS.
may, may may himig ang aking baoong i;Igaw
'e ikaw?
hindi mo ba nawawatasan?
wala ka bang nasusumpungan?
tiimig ng hang,n ay humahalik sa atin
279
278
P•at:.•u •t P ■ Qsult IA fflQ. Otskuno na P•QD•D•hlYIQ _1n,.lp ■ ry_,o _ n.:g _P•.:gb-"'av,u;ltsf9~Dr=oh ■ yo=9-.l ~
► Ating Bulay-bulayin May llang mahahalagang hakbang upang r.iatamc, ang
ma~lsang pagsulat. Narlyan ang pagtuon ng atensyon sa lung tlyak
• Atlng Alamin .:. na Idea, ang pagkakaroon ng tlyak na layunln sa pagsulat, , ang
pagkalap ng mga makatotohanang lmformasyon gagamitin sa panulat,
Kahulugan, Kalikasan, at Proseso ang pagplano sa papel at pagplll ng mga materyales mula sa mga
lmformasyong nakalap, ang pagsulat ng burador o rough draft at ang
Lubhang mahalaga al kailangan ang pagsulat sa proseso ng pagbago o pagrebisa ng burador.
komur.ika5yon sapagkal hindi lamang sa pagsasalita naipararating ng
isang too ang kanyang saloobin, inii~ip o nadarama kundi maging sa Handa ka n;:i bang gawin ang iyong pinal na output?
pagsulat din.
Para kay Laluriio, isang p.-osesong sosyal ang pagsulat na Pinal na Output sa Pagpapahayag
produkto ng interaksyong proseso ng mga mag-aaral at bunga ng sosyc- 1. Lumikha ng isang simposyum o panayam (talk } na kung saan ang mgc:1 arolin
!;ultural na konlekslong nakaaapekto sa pagkatuto. ukol sa pagtatalumpati ay nasasaklaw..
Para naman kina Peck at Buckingham, isang extension ng wika
at kas:.inayan na nak11ha ng mag-aaral sa kanyang pakikinig, pagsasalila, 2. Kailangang magtalumpali o magbigay ng panayam ang bawat isa na Iwng saan
at p2gbasa ang pagsulat. ang paksa ay tungkol sa Pakikipanayam.
Para sa mga dalubhasa, isang pags:isaiin sa papel ng mga 3. Pagkatapos ng pagbibigay ng panayam, inyong suriin ang ginawa o nabuong
nabuong salita , simbolo o anuma!lg uri ng kaisipan , ang pagsulat. diskurso. Pumili ng anim na mga layunin (nasa b2tayc1n} at ipaliwanag kung paano
Ma~alagang papel ang ginagarnpanan ng pagsulat sa ninyo ito natugunan.
pagpapanatih ng buhay ng mga aspekto ng ating kultura. Ito rin ang
.a. Pakikipanayam - (20 puntos}
nagsisiliJiny tulay upe:1ng ang mga 120 sa iba't ibang lugar at panahon ay
b. Pagtatalumpati - (50 puntos)
magkaunawa2n at magkaisa.
Sa mga nzsusJiat na ;ik:lc:'y nagkakaroon tay0 ng kabatirar, sa I c. Diskurso - (30 puntos}
k::isaysayan ng atir,g lahi, ang mga paniniwala't pamumuhay ng ating mga I
ninuno at ang mga bagong kais1pang isinusulong para sa kaunalaran ng I
bayan.
Masasabing roagkakaroon ng katuparan ang pag-unlad dahil na
nn sa p2gsuiat. Naga.vang maipre..~rba ar.g mga butil ng gintoilg
I
karunungan noong mga nagdaang panahon dahil sa kasanayang ito.
Ang pagsula, ay isang sining na nagde-demand ng wastong
pagpili at poggamit ng salita, ang maayos at epektib na pogbubuo ng mga
pngungusap at ang tama at maayos na pagkakasunud-sunod ng mga
kaisipan.
Para sa isang mag-aaral, malaki ang maitutulong ng pagsulat sa
koilyang buhay. Ayon kay Hugney, naiilinang ng pagsulat ang
kakayaha"!g mag-isip rig lohika1 at lumutas ng problema. Nakatutulong
din ito sa pagpapaunlad ng iba pang mga kc:sanayang pangwikang
kinabibilangn2n ng pagbabasa, pagtatala, pagkuha ng mahalagang
detalye, pakikipagtala~.ayan. pagsusuri at pagpakahuluga11 sa mga datos
na nakalap.
28 1
220
282 283
284 285
_rn_,._,d_l---',rp'---ll-""-r'y:....:ong
~ P-=•.c:
9b:.:•.:..:"'c.::"'.:.:Pc.::agsu=':::."':..:..
::.;"'9=-=Dts=kun=o.:.:ng?.:P:..:-=:!:pa::haya=:?.9_ _l~
286 287