RÍO DE VAA

 SANTIAGO DE MENS 1134

ORIENTACIÓN IGREXAS ROMÁNICAS.
PORTA SUR-AXADREZADO.
CABECEIRA.CANZORROS
ESQUERDA: POLBO.
CENTRO: LECTOR.MULLER.CONTORSIONISTA.LECTOR.BAILARINAS.
DEREITA: CARNEIRO.POMBA. CONTORSIONISTA
MURO NORTE: LEÓN.CARNEIRO. CONTORSIONISTA.ANCIÁN.

A lenda di que estaba comunicada coas Torres de Mens por un

pasadizo secreto.
Do mosteiro de Santiago de Mens, queda a igrexa declarada
Monumento Nacional.
Nela observarás pegadas das súas tres fases de construción. Da
primeira, prerrománica, consérvanse as tres naves. Da época
románica mantéñense as ábsidas e, da última fase, de estilo
barroco, é a remodelación da fachada principal.

 MUIÑOS DO RÍO DE VAA

O río Vaa nace aos pés do Castro de Brión, na parroquia de Leiloio,
e atravesa o concello de Malpica de Bergantiños. Percorre o
municipio de leste a oeste, pasando por Leiloio, Cerqueda e moi
preto das Torres de Mens. Desemboca no océano Atlántico
formando a depresión de Beo e a ría de Esteiro.

Conxunto Etnográfico
Ao longo do seu percorrido, pódense atopar catro muíños, un deles
privado, aínda en funcionamento, e unha casa de labranza.
Historicamente, o uso destes muíños era un privilexio concedido a
comunidades eclesiásticas, á nobreza e aos concellos. Ata aquí viñan
moer habitantes da vila pontecesá de Corme. Grazas ao
aproveitamento de auga esta aldea foi o primeiro lugar do Concello
que contou con luz eléctrica.
 A fábrica de Muñoz dedicariase á fundición, construción e
reparación de toda clase de maquinaria e de pezas de motores,
principalmente dos barcos, pero tamén muíños fariñeiros.
29 de outubro de 1906, durante unha longa folga do sector da
construción (coñecida pola súa duración como “a folga da fame”),
tres descoñecidos o asaltaban e apuñalaban ata dez veces, e a
pouco moría, mentres na próxima praza de Ourense desangrábase
por unha navallada na femoral o dirixente anarquista Ramón
Seoane O asasinato de Muñoz e a norte de Seoane, conmocionou á
cidade e levou á negociación de obreiros e patróns, que acordarían,
entre outros extremos, unha xornada laboral de oito horas,
aplicable a partir de 1908.
En 1910, os seus fillos creaban a sociedade
"Hijos de Miguel M. Ortiz" para continuar co negocio do seu pai.

 CAPELA DO ESPÍRITU SANTO DE VAREANGO 1681

SANTA COMPAÑA-COFRADÍA (PITANZAS)- SAN CALIXTO:
DONATIVO, VARAMENTO, ADQUISICIÓN PÁRROCO BARIZO.TRES
TRASLADOS

 ORATORIO-TORRES DE MENS
CONTRAREFORMA-ÁNIMAS DO PURGATORIO
TORRESDE MENS 1471 (MOSCOSO).
PRIMITIVO CASTRO-CASTRA-IRMANDIÑOS-TORRE DE HOMENAXE.
Rexistro Xeral de Bens de Interés Cultural
Conta a tradición que existía un paso entre as Torres, a Igrexa de
Santiago de Mens e a praia de Seiruga (furna dos encantos).
O conde tiña presa nun castelo a unha rapariga do pobo. Os
paisanos atacaron ao castelo pero o conde, ao verse rodeado, fuxiu
polos pasadizos. Os aldeáns entón prendéronlle lume ás tres bocas
do túnel impedíndolle a fuxida.
Desde entón o trigo e o millo que nacen arriba deste paso
subterráneo amarillecen máis pronto debido á maldición pasada.