TEMA IV.

A BAIXA IDADE MEDIA

E OS REINOS HISPÁNICOS
EUROPA NA BAIXA IDADE MEDIA
 A CRISE DO SÉCULO XIV
• EPIDEMIAS
• GUERRAS
• CONFLICTOS SOCIAIS, VIOLENCIA E
INSEGURIDADE
• CISMA DE OCCIDENTE
• OS REIS REFORZARON O SEU PODER
O FORTALECEMENTO DO PODER REAL
CRECEMENTO PLENOMEDIEVAL CRECEMENTO URBANO
(S X-XIII) IMPOSTOS
UNIVERSIDADES RECUPERACIÓN DO DEREITO ROMANO
BUROCRACIA E EXÉRCITOS
PROFESIONAIS
CONVOCATORIA DE CORTES E
PARLAMENTOS

pp.78
O FORTALECEMENTO DO PODER REAL
GRANDES MONARQUÍAS
Francia, Inglaterra, Portugal, Castela e Aragón

O SACRO IMPERIO ROMANO XERMÁNICO: PRÍNCIPES TERRITORIAIS E

CIDADES LIBRES

CIDADES-ESTADO ITALIANAS

pp.81
A CRISE DO SÉCULO XIV
CRECEMENTO CRECEMENTO DA POBOACIÓN E
PLENOMEDIEVAL ESGOTAMENTO DA TERRA
(SX-XIII)

A PESTE NEGRA. 1348 FAMES E DESNUTRICIÓN

Orixe en Asia
Transmitida polos piollos das ratas
Condicións insalubres (sobre todo nas cidades)
Exterminou a perto dun cuarto da poboación europea

pp.82-83
 CRISE SOCIAL
• Rebelións campesiñas (exs: jacquerie,Watt Tyler,
irmandiños)
• Revoltas urbanas
• Inseguridade, violencia e guerras
• Progromos
p.82
 AS GUERRA MEDIEVAIS. CAUSAS:
• Problemas sucesorios

• Fronteiras

• Someter á nobreza

• Control do comercio, recursos,

loitas relixiosas, etc.

p.79
A GUERRA DOS CEN ANOS (1337-1453)

• Problema sucesorio

• Plantagenet VS Valois

• Rivalidades comerciais

• Xoana de Arco
p.79
Batalla de Crécy nas
Crónicas de Jean
Froissart. S XIV.
 OS REINOS HISPÁNICOS
S.VIII-XV

Don Pelayo na Batalla de Covandonga, Luis de Orixe do escudo do Condado de Barcelona, Claudi Lorenzale, 1844.
Madrazo, 1855.
 A RECONQUISTA E A REPOBOACIÓN
Son conceptos MOI controvertidos.

Reconquista: Avance dos reinos cristiáns sobre os territorios musulmáns.

Relacións complexas.

1037. d.C. 1360. d.C.

721 d.C.
1212. d.C. NAVAS DE TOLOSA p.144, 145
 A ORIXE DOS REINOS CRISTIÁNS PENINSULARES
Reino Astur-Leonés.
A batalla de Covadonga e Pelayo (circa 722). Reino de Asturias con
capital en Oviedo.
Marca Hispánica (Imperio Carolinxio)

p.138, 139 Lagoas de Covadonga Prullans, Lleida.

 REINO DE LEÓN. SX.
COROA DE CASTELA
REINO DE ASTURIAS CONDADO DE CASTELA. SX. (1230)

PORTUGAL (1144)

C. DE RIBAGORZA, SOBRARBE E ARAGÓN

COROA DE ARAGÓN
MARCA HISPÁNICA CONDADOS CATALÁNS (1137)
NAVARRA

p.139, 140, 141, 143

1033 d. C.
1037 d. C.
1063 d.C.
p.151
 A REPOBOACIÓN
Repoboación:
Poboar VS Organizar.
Ate o século XI. Pequenos campesiños e cidades (foros e “cartas pueblas”)
A partir do século XI. Ordes militares e alta nobreza. Latifundios.
p.145

A MESTA
A importancia de gandaría ovina en Castela.
Trashumancia: Os rebaños trasladábanse dun lugar a outro coas
estacións.
As cañadas
Mestas: asambleas de gandeiros.
1273: Alfonso X crea o Honrado Concejo de la Mesta.
Desenvolvemento económico e comercial.
p.147
 AS TRES CULTURAS
CRISTIÁNS

MUSULMÁNS
XUDEOS
(MUDÉXARES)

Segregación

Persecución de minorías
Enriquecemento cultural Alfonso X e a escola de traductores
de Toledo

Alcázar de Sevilla, S XIV.

Exemplo de arte
p.148 mudéxar.
 Tablas astronómicas alfonsíes
realizadas en Toledo no S. XIII.
Copérnico empregounas no
S.XVI para propoñer que Terra
xiraba arredor do Sol.

Para ser un gran país, una buena universidad o un buen equipo de fútbol hay
tres recetas: atraer el talento, no excluir a nadie, y huir de los dogmatismos.
Juan Luis Arsuaga
A ARTE
MEDIEVAL
 EL ROMÁNICO
• Contexto
• S.XI-XII
• Orden de Cluny
• Rutas de peregrinación
 EL ROMÁNICO
• AQUITECTURA
• Piedra
• Muros gruesos y
contrafuertes
• Arco de medio punto
• Bóvedas de cañón
• Planta: cruz latina
• Iglesias de peregrinación
ESCULTURA Y PINTURA

• Temática religiosa
• Función didáctica
• Ley del marco
• Simbolismo
Ley del marco
 TEMÁTICA
• Juicio final Cristo en majestad, tetramorfos
• Virgen en majestad
• Escenas del antiguo testamento
• Evangelios
• Antiguo testamento
• Otros: bestiario, vida cotidiana
JUICIO FINAL
TETRAMORFOS
VIRGEN EN MAJESTAD
 EL GÓTICO
• Contexto
• S.XIII-XV
• Crecimiento urbano
•Arquitectura civil y religiosa
•La catedral
 Arquitectur
a
• La catedral
• Piedra
• Esbelta, vertical y luminosa
• Mayor decoración
• Arco ojival
• Bóvedas de aristas
• Cruz latina
• Arbotantes, rosetones, vidrieras
ESCULTURA Y PINTURA

• Temática religiosa
• Mayor naturalismo
• Expresividad y amabilidad
PINTURA SXV
• ESCUELA ITALIANA
• Giotto
• Naturalidad y volumen
Naturalismo
• Paisajes y arquitectura
• ESCUELA FLAMENCA
• Jan Van Eyck
• Óleo
• Detallismo
Naturalismo
• Perspectiva
• Retratocotidianidad
Cimabue (SXIII) Giotto (SXIV)
Virgen del Canciller Rollin, Van
Eyck, S XV