ENVANTER YÖNETİMİ

- ENVANTER YÖNETİMİ

- EKONOMİK SİPARİŞ MİKTARI

- ENVANTER KONTROL SİSTEMLERİ

Envanter Yönetimi : Organizasyonun rekabetçi
önceliklerini karşılamak için envanteri
planlama ve kontrol etme.

Parti Büyüklüğü : Yönetimin ya tedarikçiden

satın aldığı ya da içsel süreçlerini kullanarak
imal ettiği envanter unsurunun miktarı.
 ENVANTER YÖNETİMİ
• ABC Analizi

Stok Tutma Birimi (SKU) : Belirli bir kodu olan ve

tedarik zinciri boyunca envanter olarak bir yerde
tutulan tek bir parça ya da ürün.

ABC Analizi : Yöneticilerin yüksek parasal değerlere

sahip parçalara odaklanabilmesi için SKU'ların parasal
kullanım değerlerine göre üç gruba ayrılması süreci
Çevrim Sayımı : Depo personelinin SKU’ların
toplam sayısının küçük bir yüzdesini fi ziksel
olarak her gün saydığı, bulduğu hataları
düzelttiği envanter kontrol yöntemi.
 EKONOMİK SİPARİŞ MİKTARI
Ekonomik Sipariş Miktarı (EOQ) : Toplam yıllık stok
bulundurma ve sipariş maliyetlerini en küçükleyen
parti büyüklüğü.
EOQ’yu belirleme yaklaşımı aşağıdaki varsayımlara
dayanır :

1. Parça için talep miktarı kesin olarak bilinmektedir

ve sabittir (örneğin, her zaman günlük 10 adettir).
2. Her parti büyüklüğüne yönelik kısıtlamalar söz
konusu değildir (örneğin, kamyon kapasitesi ya da
malzemeleri elleçleme kısıtlamaları).
3. İlgili iki maliyet yalnızca stok bulundurma maliyeti
ile her partinin sabit sipariş verme ya da hazırlık
maliyetidir.
4. Bir parça için verilen kararlar diğer parçalar için
verilen kararlardan bağımsız olarak verilmektedir.
Diğer bir deyişle, aynı tedarikçiye verilen
siparişlerin birleştirilmesinde avantaj
sağlanamamaktadır.
5. Temin süresi sabit (örneğin, her zaman 14 gün) ve
kesin olarak bilinmektedir. Siparişi verilmiş
miktarın tamamı teslim alınır; parça parça yerine
tek seferde ulaştırılır.
EOQ kullanılmaz
• Eğer “siparişe göre üret” stratejisini
kullanmakta iseniz ve müşteriniz bütün
siparişin tek seferde teslim edilmesini
belirtmiş ise
• Eğer sipariş büyüklüğü, fi rmanın fırınları,
test ekipmanlarının sayısı ya da taşıma
kamyonlarının sayısı gibi kapasite kısıtlamaları
ile sınırlandırılmış ise
EOQ’da değişiklik yap
• Eğer daha büyük miktarlarda sipariş vermek
için önemli miktar iskontoları sunulmuş ise
• Eğer tüm partinin tamamlanmasını
beklemeksizin en kısa sürede bitmiş olarak
satılması ya da kullanılması gereken parçaların
olabildiği anlık olamayan stok ikmali söz
konusu değil ise
EOQ’yu kullan
• Eğer ‘stok için üret’ stratejisini izlemekte
iseniz ve parçanın görece olarak durağan talebi
var ise
• Eğer birim stok bulundurma ile hazırlık ya
da sipariş maliyetleri bilinmekte ve görece
olarak durağan ise
• EOQ Hesaplama
Yıllık Elde Bulundurma Maliyeti = (Ortalama
çevrim stoku)(Birim elde bulundurma maliyeti)

Yıllık sipariş maliyeti = (Sipariş sayısı/yıl)(Sipariş

ya da hazırlık maliyeti)
ÖRNEK 1 : Parti Büyüklüğü Politikasının Maliyeti

Bir doğa tarihi müzesi iki yıl önce hediyelik eşya mağazası
açmıştır. Zaman içerisinde stokları yönetmek sorun olmuştur.
Düşük stok devir hızı karlılığı baskı altına almış; nakit akışı
problemlerine neden olmuştur. Müzenin hediyelik eşya
mağazasında kutulu ürün grubunda en fazla satılan SKU’lardan
biri kuş yemliğidir. Satışlar haftada 18 adettir. Tedarikçi adedini 60
$ olarak fiyatlandırmaktadır. Tedarikçiye bir sipariş vermenin
maliyeti 45 $’dır. Yıllık stok bulundurma maliyeti, yemliğin
değerinin % 25’idir. Müze yılda 52 hafta açık kalmaktadır.
Yönetim parti büyüklüğünü 390 adet olarak belirleyerek daha az
sayıda sipariş vermiştir. Mevcut parti politikası, 390 adetlik sipariş
için yıllık çevrim stoku maliyeti nedir? 468 adetlik parti
büyüklüğü daha iyi olabilir mi ?
D = (18 adet/hafta)(52 hafta/yıl) = 936
adet
H = 0.25(60 $/adet) = 15 $
Toplam yıllık çevrim stoku maliyeti

Alternatif parti büyüklüğü için yıllık çevrim stoku

maliyeti
Siparişler Arası Süre (TBO) : Belirli bir parti
büyüklüğündeki Q adet ikmal siparişlerinin teslim
alınması (ya da siparişlerinin verilmesi) arasında
geçen ortalama süre.

EOQ kullanıldığında ve ay olarak ifade edildiğinde

TBO,
ÖRNEK 2: EOQ’yu, Toplam Maliyeti ve TBO’yu
Bulma

Bir önceki örnekteki kuş yemliği için EOQ ve

toplam yıllık çevrim stoku maliyetini
hesaplayınız. Eğer EOQ kullanılırsa, hangi
sıklıkta sipariş verilecektir ?
ÇÖZÜM:
EOQ ve toplam maliyet formülleri kullanılarak,
EOQ kullanıldığında TBO, aynı zaman periyodu
için farklı şekillerde ifade edilebilmektedir
• EOQ’dan Yönetsel Çıkarımlar
ENVANTER KONTROL SİSTEMLERİ

Bağımsız Talep Parçaları : Talebinin pazar

koşullarından etkilendiği, diğer stokta bulunan
ya da üretilen parçalara ilişkin envanter
kararları ile ilgisinin olmadığı parçalar.
Bağımsız talep stoku kapsamında:
- Toptan ve perakende mallar
- Hizmet destek envanteri (örneğin, postane için
pul ve posta etiketleri, hukuk firması için büro
malzemeleri, araştırma üniversitesi için laboratuvar
malzemeleri gibi)
- Ürün ve yedek parça dağıtım envanteri
- Bakım, onarım ve işletim malzemeleri (son
mamulün ya da hizmetin parçası olmayan
unsurlardır; örneğin, çalışan üniformaları, yakıt,
boya, makine tamir parçaları gibi) yer alır.
•Sürekli Gözden Geçirme Sistemi
-Yeniden sipariş verme noktası (ROP) sistemi
Sürekli Gözden Geçirme (Q) Sistemi : Bir
SKU’nun her seferinde stoktan çekilmesi ile kalan
miktarın yeniden sipariş vermeyi gerektirip
gerektirmediğini belirlemek üzere tasarlanmış
sistem.
Yeniden Sipariş Verme Noktası (ROP) Sistemi :
Sürekli gözden geçirme (Q ) sistemine bakınız.
Envanter Durumu (IP) : SKU’nun gelecekteki
talebi karşılama yeteneğini ölçüsü.
 Çizelgelenmiş Teslimatlar (SR) : siparişi verilmiş
ancak henüz teslim edilmemiş olan siparişler.
Açık Siparişler : Çizelgelenmiş teslimatlara (SR)
bakınız.
Yeniden Sipariş Verme Noktası (R) : SKU’nun sabit Q
miktarda siparişinin verilmesinden önce, envanter
durumunun ulaşması gereken, daha önceden
belirlenmiş minimum düzey.

Envanter durumu = Eldeki mevcut envanter +

Çizelgelenmiş teslimatlar – Ertelenen siparişler

IP = OH + SR – BO
-Talep ve Temin Süresinin Sabit Olması Durumunda
Yeniden Sipariş Verme Noktasının Seçimi
ÖRNEK 3: Talep ve Temin Süresinin Sabit Olması
Durumunda Yeni Sipariş Verme

Bir markette hazır tavuk çorbasına olan talep her

zaman günlük 25 kutu ve temin süresi daima 4
gündür. Eldeki envanter yalnızca 10 kutu
kaldığında, raflar tavuk çorbası ile yeniden
doldurulmaktadır. Hâlihazırda geciktirilen sipariş
yoktur; fakat tedarikçi tarafında henüz teslimatı
tamamlanmayan 200 kutuluk açık sipariş söz
konusudur. Envanter durumu nedir? Yeni bir
sipariş verilmeli midir?
ÇÖZÜM:

R = Temin süresince toplam talep = (25)(4) = 100 kutu

IP = OH + SR – BO
= 10 + 200 – 0 = 210 kutu
-Talebin Değişken, Temin Süresinin Sabit Olması
Durumunda Yeniden Sipariş Verme Noktasının
Seçimi
Sipariş verme noktasını elde etme;

1. Uygun bir hizmet düzeyi politikası seç.

2. Temin süresince talebin olasılık dağılımını
belirle.
3. Emniyet stokunu ve yeniden sipariş verme
noktasını belirle.
- Adım 1: Hizmet düzeyi politikası.
Hizmet Düzeyi : Sipariş verildiği anda başlayan,
sipariş stoka ulaştığında sona eren herhangi bir
sipariş çevriminde istenen stokun açığa
düşmemesi olasılığı.
Çevrim-Hizmet Düzeyi : Servis düzeyine bakınız.
Koruma Aralığı : Emniyet stokunun kullanıcıyı
stok tükenmesine karşı koruması gereken dönem.

- Adım 2: Temin süresince talebin dağılımı.

- Adım 3: Emniyet stoku ve yeniden sipariş verme noktası
ÖRNEK 4 : Değişken Talep ve Sabit Temin Süresi
İçin Yeniden Sipariş Verme Noktası

2. örnekteki kuş yemliği örneğine dönelim. EOQ

75 adettir. Ortalama talebin 5 haftalık standart
sapma ile haftada 18 olduğunu varsayınız. Temin
süresi sabit iki haftadır. Yönetim % 90 çevrim
hizmet düzeyi istemekte ise, emniyet stoku ve
yeniden sipariş verme noktasını belirleyiniz.
ÇÖZÜM:
- Talep ve Temin Süresinin Değişken Olması
Durumunda Yeniden Sipariş Verme
Noktasının Belirlenmesi
ÖRNEK 5 : Değişken Talep ve Değişken Temin
Süresi İçin Yeniden Sipariş Verme Noktası
Büro malzemeleri satan bir mağaza, müşterileri
tarafından tutulan bir tükenmez kalem çeşidi için
3,000 kalem standart sapma ile haftalık ortalama
talebi 12,000 kalem olarak belirlemiştir. Mevcut
stok politikası, 156,000 kalemlik ikmal siparişi
verilmesi şeklindedir. Distribütörden ortalama
temin süresi 2 haftalık standart sapma ile 5
haftadır. Eğer yönetim % 95 hizmet çevrim düzeyi
istemekte ise, yeniden sipariş verme noktası ne
olmalıdır?
ÇÖZÜM:
-İki Kutu Sistemi
Görsel Sistem : Envanter düzeyi, gözle görülebilir
belirli bir belirtece ulaştığında çalışanlar tarafından
sipariş verilebilmesine olanak sağlayan sistem.
İki-Kutu Sistemi : Bir SKU envanterinin iki farklı
yerde depolandığı Q sisteminin görsel olarak
sistem uyarlaması.

-Toplam Q Sistemi Maliyetinin Hesaplanması

Toplam maliyet = Yıllık çevrim stoku bulundurma
maliyeti + Yıllık sipariş maliyeti + Yıllık emniyet stoku
bulundurma maliyeti
•Periyodik Gözden Geçirme Sistemi
Periyodik Gözden Geçirme (P) Sistemi :
Parçaların envanter durumunun sürekli olarak
değil de aralıklı olarak izlendiği sistem.
 ÖRNEK 6: P Sisteminde Ne Kadar Sipariş
Verilmesi Gerektiğinin Belirlenmesi

Bir dağıtım merkezinin beş adet 46" LCD TV

seti karşılanamayan siparişi söz konusudur.
Elde stok mevcut değildir ve şimdi gözden
geçirme zamanıdır. Eğer T=400 ve
çizelgelenmiş teslimat yok ise, kaç adet sipariş
verilmelidir?
ÇÖZÜM:

IP = OH + SR – BO
= 0 + 0 – 5 = –5 set
T – IP = 400 –(–5) = 405 set

Envanter durumunu T düzeyine erişmesi için

405 adet sipariş verilmelidir.
-Gözden Geçirmeler Arasındaki Sürenin Belirlenmesi

-Talep Değişken ve Temin Süresi Sabit Olduğunda

Hedef Envanter Düzeyinin Belirlenmesi
ÖRNEK 7: P ve T’yi Hesaplama

Yeniden kuşyemliği örneğine dönelim. Kuşyemliği

talebinin haftada 18 adet ortalama ve 5 adet
standart sapma ile normal dağılıma uygunluk
gösterdiğini hatırlayalım. Temin süresi 2 haftadır.
İşletme yılda 52 hafta çalışmaktadır. Q sistemi 75
adet EOQ ve % 90 çevrim hizmet düzeyi için
emniyet stoku 9 adet olarak Örnek 12.4’te
belirlenmiştir. Eşdeğer P sistemi nedir ? Yanıtlar
en yakın tamsayıya yuvarlanmalıdır.
ÇÖZÜM:
-Talep ve Temin Süresinin Değişken Olması
Durumunda Hedef Envanter Düzeyinin Belirlenmesi

-Tek Kutu Sistemi

Tek Kutu Sistemi : Maksimum düzeyin depolama
rafı ya da kutu üzerine işaretlendiği ve envanterin da
periyodik olarak işaretlenen düzeye getirildiği
envanter kontrol sistemi.

-Toplam P Sistemi Maliyetini Hesaplama

•Q ve P Sistemlerinin Karşılaştırmalı Üstünlükleri

P sistemlerinin başlıca üstünlükleri aşağıdadır :

1. İkmaller sabit aralıklarla yapıldığından sistem elverişlidir. Sabit
ikmal aralıkları standartlaştırılmış teslimatlar ve teslim sürelerine
imkân sağlar.
2. Aynı tedarikçiden çok sayıda parça için siparişler tek bir satın
alma emrinde birleştirilebilir. Bu yaklaşım sipariş ve taşıma
maliyetlerini düşürür ve tedarikçinin fi yat kırmasına yol açabilir.
3. Envanter durumu IP, gözden geçirme yapıldığında (Q
sisteminde olduğu gibi sürekli şekilde değil) bilinmek zorundadır.
Ancak, her teslimat ya da stoktan çıkış işleminin bildirildiği
bilgisayarlı kayıt tutma sistemleri kullanan firmalar için bu
üstünlük tartışmalıdır. Envanter kayıtları her zaman güncel
olduğunda sistem sürekli envanter sistemi olarak adlandırılır.
Sürekli Envanter Sistemi: Envanter kayıtlarının her zaman
güncel olduğu envanter kontrol sistemi.

Q sisteminin başlıca üstünlükleri aşağıdadır :

1. Her SKU’ya özgü gözden geçirme sıklığı

belirlenebilir. SKU’ya özgü gözden geçirme sıklığı
uygulamak, toplam sipariş ve elde bulundurma
maliyetlerini azaltabilir.
2. Sabit sipariş hacmi yeterli miktarda ise, miktar
iskontosuna neden olabilir. Firmanın kamyon yükü
kapasiteleri, malzeme taşıma yöntemleri ve raf yeri
gibi fiziksel kısıtlamaları sabit sipariş hacmini gerekli
kılabilir.
3. Düşük emniyet stokları tasarruflara neden olur.
•Karma Sistemler
- Opsiyonel İkmal Sistemi

Opsiyonel İkmal Sistemi: Envanter durumunun sabit

zaman aralıklarında gözden geçirildiği ve envanter
durumunun önceden belirlenmiş düzeye (ya da altına)
düşmesi durumunda beklenen ihtiyaçları karşılamak
için değişken miktarlarda sipariş verildiği sistem.
- Seviye Esaslı Stok Sistemi

Seviye Esaslı Stok Sistemi: Stoktan çıkan aynı

miktar için, her seferinde stoktan çıkış
yapıldığında Q kadar ikmal siparişinin verildiği
envanter kontrol sistemi.
ÇÖZÜMLÜ PROBLEM 1:

Booker’s Kitap Ciltleme SKU’ları kullanım değerlerine

göre üç gruba ayırmaktadır. Aşağıdaki SKU’ların
kullanım değerlerini hesaplayınız ve A grubu olarak
sınıfl andırılması olası olanları Belirleyiniz.
ÇÖZÜM:
ÇÖZÜMLÜ PROBLEM 2:

Popüler bir satıcı olan Nelson’s Hardware Store

19.2 volt kablosuz matkap stoklamaktadır. Yıllık
talep 5,000 adet, sipariş maliyeti 15 $ ve stok
bulundurma maliyeti 4 $/adet/yıl’dır.

a. Ekonomik sipariş miktarı nedir?

b. Bu envanter parçasının toplam yıllık maliyeti
nedir?
ÇÖZÜM :
ÇÖZÜMLÜ PROBLEM 3 :
Bir bölgesel distribütör çeşitli tedarikçilerden küçük ev aletleri
satın almakta ve bölgede talep eden perakendecilere
satmaktadır. Distribütör haftada 5 gün, yılda 52 hafta
çalışmaktadır. İş için açık olduğunda yalnızca siparişleri
alabilmektedir. Yönetim, tezgâh üstü karıştırıcı için 440 adetlik
sipariş verme şeklindeki mevcut envanter politikasını yeniden
değerlendirmek istemektedir. Karıştırıcı için aşağıdaki veriler
öngörülmüştür:
Ortalama günlük talep (d) = 100 karıştırıcı
Günlük talebin standart sapması (σd) = 30 karıştırıcı
Temin süresi (L) = 3 gün
Elde bulundurma maliyeti (H) = 9.40 $/adet/yıl
Sipariş maliyeti (S) = 35 $/sipariş
Çevrim-hizmet düzeyi = % 92
Distribütör sürekli gözden geçirme (Q) sistemini kullanmaktadır.
 a. Sipariş miktarı Q ve yeniden sipariş verme
noktası R ne olmalıdır?

b. Sistemin yıllık toplam maliyeti nedir?

c. Eldeki mevcut envanter 40 adet olup, açık

sipariş olarak bekleyen 440 karıştırıcı söz
konusudur ve geciktirilen sipariş yoktur. Yeni
sipariş verilmeli midir?
ÇÖZÜM:
ÇÖZÜMLÜ PROBLEM 4
Çözümlü Problem 3’teki distribütörde periyodik
gözden geçirme (P) sisteminin kullanıldığını, fakat
bunun dışında verilerin aynı olduğunu varsayınız.
a. EOQ olarak yılda aynı siparişlerin sayısını yaklaşık
veren P’yi (en yakın güne yuvarlanan, çalışma günü)
hesaplayınız.
b. Hedef envanter düzeyi T nedir? Çözümlü Problem
3’teki Q sistemini P sistemi ile karşılaştırınız.
c. P sisteminin toplam yıllık maliyeti nedir?
d. Parçanın gözden geçirilme zamanıdır. Eldeki
mevcut stok 40 adet olup, açık sipariş olarak bekleyen
440 karıştırıcı söz konusudur ve geciktirilen sipariş
yoktur. Yeni sipariş verilmeli midir?
ÇÖZÜM :

d. IP = OH + SR – BO = 40 + 440 – 0 = 480 karıştırıcı

Sipariş miktarı,
Q = T - IP = 812 karıştırıcı - 480 karıştırıcı = 332 karıştırıcı
ÇÖZÜMLÜ PROBLEM 5 :
Grey Wolf Lodge, North Woods’da 500 odalı popüler bir
oteldir. Yöneticiler, oda servisinde kullanılan parçaları özel
çam kokulu sabun da dâhil olmak üzere yakından
izlemektedirler. Sabunun günlük talebi 30 kalıp standart
sapma ile 275 kalıptır. Sipariş maliyeti 10 $ ve stok
bulundurma maliyeti 0.30 $/kalıp/yıl’dır. Tedarikçiden
temin süresi 1 gün standart sapma ile 5 gündür. Otel yılda
365 gün açıktır.
a. Kalıp sabun için ekonomik sipariş miktarı nedir?
b. Yönetim % 99 çevrim hizmet düzeyine sahip olmak
isterse, kalıp sabun için yeniden sipariş verme noktası ne
olmalıdır?
c. Q sisteminin kullanılacağını varsayarak, kalıp sabun
için yıllık toplam maliyet ne olur?
ÇÖZÜM:
(EK D) ÖZEL ENVANTER
MODELLERİ
- ANLIK OLMAYAN İKMAL

- MİKTAR İSKONTOSU

- BİR-DÖNEM KARARLARI
ANLIK OLMAYAN İKMAL
Ekonomik Üretim Parti Büyüklüğü (ELS) :
İkmalin anlık olmadığı durumda optimum parti
büyüklüğü.
 ÖRNEK 1: Ekonomik Üretim Parti Büyüklüğünü
Bulma
Bir kimya fabrikasının tesis yöneticisi, günlük talebi düzenli
olarak 30 varil olan bir kimyasal için parti büyüklüğünü
belirlemektedir. Üretim miktarı günde 190 varil, yıllık talep
10,500 varil, hazırlık maliyeti 200 $, yıllık elde bulundurma
maliyeti varil başına 0.21 $’dır. Fabrika yılda 350 gün
çalışmaktadır.
a. Ekonomik üretim parti büyüklüğünü (ELS) belirleyiniz.
b. Bu kimyasal için toplam yıllık hazırlık ve stok bulundurma
maliyetini bulunuz.
c. ELS için siparişler arası süreyi (TBO) ya da çevrim
uzunluğunu bulunuz.
d. Her parti için üretim süresini bulunuz.
Hazırlık zamanını % 10 düşürmenin avantajları nelerdir?
ÇÖZÜM:

a.

b.
c.

d.
 MİKTAR İSKONTOSU

Toplam yıllık maliyet = Yıllık elde bulundurma

maliyeti + Yıllık sipariş ya da hazırlık maliyeti +
Yıllık Malzeme Maliyeti
İki adımlı prosedür en iyi parti büyüklüğünü bulmak için
kullanılabilir.

Adım 1. En düşük fiyat ile başlayarak, her fi yat düzeyi için

olurlu EOQ bulana kadar EOQ hesapla. Kendi fi yat aralığı
içinde yer alıyorsa olurludur. P’nin ve dolayısıyla EOQ
formülünün paydası olan H’nin de artmasından dolayı, her
EOQ bir öncekinden daha azdır.

Adım 2. İlk olurlu EOQ en düşük fiyat düzeyinde

bulunulursa, bu miktar en iyi parti büyüklüğüdür. Aksi
halde, ilk olurlu EOQ ve her alt fi yat düzeyinde daha fazla
fi yat kırım miktarı için toplam maliyeti hesapla. En düşük
maliyete sahip miktar optimaldir.
 ÖRNEK 2: St. LeRoy Hastanesinde Miktar İskontosu ile Q’yu Bulma
St. LeRoy Hastanesinin tedarikçisi özel bir katateri daha fazla miktarlarda
sipariş vermelerini teşvik etmek amacıyla miktar iskontosu teklifi
sunmuştur. Fiyat listesi aşağıdaki gibidir:

Hastane bu katater için yıllık talebi 936 adet olarak öngörmektedir;

sipariş maliyeti 45.00 $ ve yıllık elde bulundurma maliyeti kataterin
birim fi yatının % 25’idir. Toplam maliyeti minimize etmek için hastane
bu kataterden ne miktarda sipariş vermelidir? 300 ile 499 arasındaki
miktar için fi yatın 58.00 $’a düştüğünü varsayınız. Sipariş miktarı
değişmeli midir?
ÇÖZÜM:
 BİR-DÖNEM KARARLARI
1. Hesaplanan olasılıkları ile birlikte, olası farklı
talep düzeylerini listeleyiniz.

2. Varsayılan her D talep düzeyinde her Q alım

miktarı için kârı gösteren kazanç tablosu
oluşturunuz. Tabloda her satır farklı bir sipariş
miktarını, her sütun farklı bir talep düzeyini
göstermektedir. Verilen miktar-talep bileşiminin iki
olası durumla sonuçlanan kazancı, bütün birimlerin
normal mevsiminde, normal kâr marjında satılıp
satılmayacağına bağlıdır.
 a. Eğer talep yeterince fazla (Q ≤ D) ise, mevsim
süresince bütün birimler tam kâr marjı, p, ile satılır.
Kazanç = (Birim kâr)(Satın alma miktarı) = pQ
b. Eğer alım miktarı nihai talebi aşar (Q > D) ise,
yalnızca D birim tam kâr marjında satılır; mevsim
sonrasında alım miktarının kalan kısmı zarar, l, olarak
kabul edilmelidir. Bu durumda
 3. Beklenen değer karar kuralı kullanılarak, her Q (ya
da kazanç tablosunda satır) için beklenen kazanç
değerini hesaplayınız. Belirli bir Q için, ilk olarak
satırdaki her kazanç değeri ile kazançla ilgili talebin
olasılığı çarpınız ve çıkan değerleri toplayınız.
4. En yüksek beklenen kazanç değerine sahip sipariş
miktarını, Q, seçiniz. Satış mevsimleri boyunca bunun
gibi bütün parçalar için bu karar süreci kullanılarak
kâr tutarları maksimize edilecektir. Ancak, karar süreci
kusursuz değildir; bazen kötü sonuçlar doğurabilir.
ÖRNEK 3: Bir-Dönem Stok Kararları İçin Q’yu Bulma

Doğa tarihi müzesinde satılan pek çok parçadan biri tahta oyma
Noel süsüdür. Hediyelik eşya dükkânı mevsim süresince bu
parçanın bir adedinin satışından 10 $ kâr elde etmektedir; fakat
mevsim bittikten sonra birim başına 5 $ zarara katlanmaktadır.
Mevsimlik talebin kesikli olasılık dağılımı aşağıda tanımlanmıştır.

Müzenin satın alma birimi bu süs eşyasından kaç adet sipariş

vermelidir?
ÇÖZÜM:
En iyi sipariş miktarı için her talep düzeyi birer adaydır;
dolayısıyla kazanç tablosu beş satıra sahip olmalıdır. Q
=10 olduğu ilk satır için talep en az alım yapılan miktar
kadardır. Bu satırda beş kazanç tutarının hepsi
Kazanç = pQ = (10 $)(10) = 100 $
tutarındadır. İlgili formül yalnızca bütün birimlerin
mevsim süresince satıldığı miktar-talep bileşimlerinin
diğer satırlarında da kullanılabilir. Q ≤ D olduğu bu
bileşimler kazanç tablosunun üst sağ bölümünde yer
alır. Örneğin, Q = 40 ve D = 50 olması durumunda
kazanç,
 Kazanç = pQ = (10 $)(40) = 400 $
olacaktır. Tablonun sol aşağı bölümündeki kazançlar
mevsim sonrasında arta kalan (Q >D) birimin olduğu
miktar-talep bileşimlerini temsil eder. Bu durumda,
kazanç ikinci formül ile hesaplanmalıdır. Örneğin, Q = 40
ve D = 30 olması durumunda,

Kazanç = pD – l (Q -D ) = (10 $)(30) – (5 $)(40-30)= 250 $

ŞEKİL: Bir İmalat İşletmesi İçin Tedarik Zinciri
 Her talep miktarı için kazanç tutarı ile talebin
olasılığı çarpılarak, çıkan sonuçların toplamı alınır ve
her Q için beklenen kazanç değeri hesaplanır.
Örneğin Q = 30 için,

Kazanç = 0.20(0 $) + 0.3(150 $) + 0.3(300 $) + 0.1(300

$) + 0.1(300 $) = 195 $
ÇÖZÜMLÜ PROBLEM 1
Peachy Keen Şirketi, 1950’li yıllara ait tiftik
süveterler, Peter Pan yakalı bluzlar, kısa pantolonlar,
kaniş etekler ve diğer popüler giysileri yapmaktadır.
Peachy’nin üretim tesisinin haftada 400 süveter
dikimi yapabilecek kapasitesi vardır. Hazırlık maliyeti
351 $ ve mamul ürün stokunun değeri süveter
başına 40 $’dır. Bir adedi bir yıl stokta tutma maliyeti,
ürünün değerinin % 20’sidir.
a. Ekonomik parti büyüklüğü (ELS) nedir?
b. Siparişler arası ortalama süre (TBO) nedir?
c. Yıllık elde bulundurma ve hazırlık maliyetinin
toplamı nedir?
ÇÖZÜM:
ÇÖZÜMLÜ PROBLEM 2:

Bir hastane, Pfisher Şirketi’ten bir kereliğine

kullanılan ameliyat paketlerinden satın
almaktadır. Pfisher’in fi yat listesi 1-999 paketlik
siparişlerde paketi 50.25 $, 200 ve daha fazla
paket içeren siparişlerde paketi 49.00 $’dan satın
alınabilecektir. Sipariş maliyeti, sipariş başına 64 $
ve yıllık elde bulundurma maliyeti birim fi yatın %
20’sidir. Yıllık talep 490 pakettir. En iyi satın alma
miktarı kaç adettir?
ÇÖZÜM:

en düşük fiyat düzeyinde EOQ hesaplanır:

Çözüm olurlu değildir, çünkü fi yat listesine göre 80 paket, her biri
49.00 $’a olacak şekilde satın alınamaz. Bu yüzden bir sonraki düşük
fi yat (50.25 $) düzeyinde EOQ hesaplanır.
Çözüm olurludur; fakat, paket başına 50.25 $ en düşük fiyat
değildir. Miktar iskontosundan yararlanarak 200 adet satın almanın
toplam maliyetinin düşürülüp düşürmeyeceği belirlenmelidir.

Her siparişte 200 adet satın alma, 79 adet satın alma ile
karşılaştırıldığında 269.64 $/yıl tasarruf edilecektir.
ÇÖZÜMLÜ PROBLEM 3 :
Swell Productions, koleksiyonu yapılan klasik Ford otomobili sahipleri
için düzenlenen açık hava toplantısının sponsorluğunu yapmaktadır. T-
Bird alanında kendilerine ayrılan standda tişörtler ve Thunderbird
modelinin resmi yarış formalarını satacaktır. Formalar, her biri
Columbia Products’dan 40 $’a satın alınmakta ve etkinlik süresince 75
$’a satılacaktır. Eğer forma artarsa, Columbia’ya her biri 30 $’a iade
edilebilecektir. Forma satışları hava durumuna, ziyaretçi sayısına ve
diğer değişkenlere bağlıdır. Aşağıdaki tablo değişik satış miktarlarının
olasılıklarını göstermektedir. Bir kez gerçekleşecek bu etkinlik için
Swell Productions, Columbia’ya kaç forma sipariş vermelidir?
ÇÖZÜM:
Kazanç = (p - c) Q = (75 $ - 40 $)100 = 3,500 $

Kazanç = pD – l (Q - D) = (75 $ - 40 $)200 – (40 $ - 30 $)(500 - 200) =

4,000 $

En yüksek beklenen kazanç 400 forma sipariş verildiğinde elde

edilmektedir:

Beklene kazanç 400 = (500 $ × 0.05) + (5,000 $ × 0.11)+ (9,500 $ × 0.34) +

(14,000 $ × 0.34) + (14,000 $ × 0.11) + (14,000 $ × 0.05) = 10,805 $