TEHNOLOGIJA OBRADE I ODRŽAVANJA

Nastavna cjelina: STROJNA OBRADA ODVAJANJEM ČESTICA

Nastavna jedinica: Glodanje (princip rada i osnovne operacije, postupci

glodanja, alati za glodanje i geometrija alata, strojevi za glodanje, materijali
izrade alata i osobna zaštitna sredstva pri glodanju) (3 nastavna sata)

Vanja Jug, mag.ing.mech.

 Glodanje
● visokoproduktivna metoda obrade materijala odvajanjem čestica
pomoću alata sa više oštrica – glodala
● postupak obrade ravnih površina, žljebova,profiliranih kontura,
površina specijalnog i složenog oblika
 Podjela postupaka glodanja

1. Prema proizvedenoj kvaliteti 4. Prema obliku obrađene površine

obrađene površine: (elementarne površine) :
a) grubo a) ravno (plansko)
b) završno b) okretno (okretno i neokruglo)
c) fino c) profilno o (glodanje utora
2. Prema kinetici postupka raznih profila, modulno
glodanje)
a) istosmjerno
b) protusmjerno d) odvalno
3. Prema položaju reznih oštrica na e) oblikovno (kopirno ili CNC
glodalu:
a) obodno
b) čeono
 Princip rada i osnovne operacije

● proces glodanja postiže se kao rezultat složenog gibanja koje izvode alat i
predmet obrade
● G - Glavno gibanje (v) – izvodi ga alat (glodalo) i ono je kružno
● P - Posmično gibanje (s) – izvodi ga predmet obrade i ono je
pravocrtno

● D - Dostavno gibanje (a) – izvodi predmet obrade i ono je pravocrtno

● s obzirom na složenost glavnog i pomoćnog gibanja, glodanje te prema
rasporedu reznih elemenata alata razlikuju se dva postupka obrade
glodanjem:

a) čeono (zubi glodala za čeono glodanje raspoređeni na čeonoj strani

diska)
b) obodno (obimno) (zubi glodala za obimno glodanje raspoređeni po
obimu cilindra)
Obodno gibanje može biti protusmjerno i istosmjerno
glodanje
● Protusmjerno glodanje:
➢ brzina glodala je suprotna brzini
posmaka predmeta obrade i više se
koristi u praksi
➢ zubi glodala postupno prodiru u
materijal pri čemu nastaje strugotina čija
se debljina povećava od nule do
maksimalne vrijednosti
● Istosmjerno glodanje:
➢ brzina glodala i brzina posmaka imaju
isti smjer
➢ zubi glodala odmah zahvaćaju
maksimalni presjek strugotine, koji se
kasnije smanjuje da bi pri izlasku zuba iz
materijala bio jednak nuli, što može
dovesti do udara i vibracija pogonskog
vretena
●
obodno gibanje može biti protusmjerno i istosmjerno glodanje
●
kod istosmjernog glodanja debljina strugotine se mijenja od
maksimalne vrijednosti do nule, a kod protusmjernog od nule do
maksimalne vrijednosti hmax
istosmjerno glodanje protusmjerno glodanje
●
zbog različitog smjera obrtanja glodala kod istosmjernog i
protusmjernog glodanja razlikuju se i smjerovi brzina i sila rezanja.
●
Prednosti istosmjernog glodanja:
●
 oštrica zahvata maksimalnu debljinu materijala, koja se smanjuje
●
 otpori rezanja su manji
●
 postojanost alata je veća
●
 kvaliteta obrađene površine je bolja
●
 glodanje je brže i ekonomičnije

●
Nedostaci:
●
 potrebno je znatno hlađenje pri obradi
●
 učvršćivanje obratka mora biti bolje zbog udara alata pri početku
glodanja
 Alati za glodanje - glodala

●
u obliku su valjaka ili drugih okruglih
ploča, na čijem se obodu nalaze pravilno
raspoređeni zubi, a kod kojeg svaki zub u
osnovi predstavlja tokarski nož
●
dijelovi glodala:
 Alati za glodanje - glodala

Prema vrsti i obliku glodala koje se koristi pri

obradi glodanjem proizvodne operacije se
mogu obavljati slijedećim vrstama glodala:
●
1. valjkastim glodalima
●
2. čeonim glodalima
●
3. vretenastim glodalima
●
4. koturastim glodalima
 Alati za glodanje - glodala

Prema vrsti i obliku glodala koje se koristi pri

obradi glodanjem proizvodne operacije se
mogu obavljati slijedećim vrstama glodala:
●
1. valjkastim glodalima
●
2. čeonim glodalima
●
3. vretenastim glodalima
●
4. koturastim glodalima
 Glodačke glave

●
Prema obliku glodala mogu biti:
●
glodala sa drškom
●
glodala sa otvorom

●
Prema obliku zuba glodala mogu biti:
•sa pravim zubima
•sa ukrštenim zubima
•glodala sa zavojnim zubima

●
Po smjeru obrtanja u radu glodala mogu biti:
•desnorezna
•ljevorezna

●
Po materijalu koji se koristi za rezni dio glodala mogu biti:
•od brzoreznog čelika
•sa pločicama od tvrdog metala
 Osnovni geometrijski parametri obrade
glodanjem:
●
dubina rezanja (a)
●
širine glodanja (B),
●
ugao kontakta ψ,
●
ugao zahvata ϕ,
●
širina (b) i
●
debljina reznog sloja - strugotine (h), trenutna, srednja i maksimalna
 Metode obrade rezanjem
●
Glodanje s alatima sa definiranom
geometrijom
●
Glodanje s alatima sa definiranom
geometrijom
●
Glodanje s alatima sa definiranom
geometrijom
 Strojevi za glodanje - glodalice

●
Alatni strojevi koji služe za obradu ravnih
površina, utora, zupčanika, lančanika i
slično, a najveću primjenu imaju u izradi
alata
 Vrste glodalica

1. Prema položaju radnog vretena mogu biti: horizontalne i

vertikalne
2. Prema konstrukciji i načinu rada: obične glodalice,
univerzalne glodalice i specijalne glodalice
3. Prema konstruktivnom rješenju:
➢konzolne (horizontalne, vertikalne i univerzalne),
➢bezkonzolne (posteljne) - horizontalne, vertikalne i
univerzalne,
➢glodalice specijalne namjene (alatne, kopirne, agregatne,
programske, odvalne, glodalice za navoj i sl.).
 Konzolne glodalice
●
kretanja u uzdužnom, poprečnom
i vertikalnom pravcu (pravcu osi
X, Y i Z) izvodi radni stol, tako da
je krutost i stabilnost radnog
stola, predmeta obrade relativno
niska
●
osnovni elementi horizontalnih
konzolnih glodalica su:
➢
1. radno vreteno (1),
➢
2. radni stol (2),
➢
3. jedinica za glavno kretanje
(pogonski elektromotor i
prijenosnik glavnog kretanja - 3),
➢
4. jedinica za pomoćno kretanje
(pogonski elektromotor,
prijenosnik pomoćnog kretanja i
➢
sistem prijenosnika tipa navojno
vreteno - navrtka, 4), postolje (5),
➢
5. sistem upravljanja (komandna
tabla, ručice, poluge i sl.), sistem
za podmazivanje, sistem za
hlađenje i podmazivanje i sl.
 Horizontalne glodalice

●
služe za obradu ravnih
površina, za odsijecanje
i usijecanje materijala,
za izradu zupčanika
pomoću diobene glave i
sl.
 Vertikalne glodalice

●
Okomit položaj radnog
vretena, koje se može i
nagnuti, čime se omogućava
obrada s raznih strana
●
Koristi za obradu ravnih
površina, utora, zupčanika i sl.
Vertikalne glodalice
 Univerzalna alatna glodalica

●
Pogodne za izradu alata,
jer se lako mogu pretvoriti
u horizontalnu ili vertikalnu
glodalicu, bušilicu ili
blanjalicu
●
Radni stol je moguće
okretati u vertikalnoj
ravnini oko horizontalne osi
●
Vertikalna glava se može
okretati oko horizontalne
osi
 Bezkonzolne glodalice

●
Bezkonzolne (posteljne) glodalice
1. osiguravaju visoku krutost i
stabilnost radnog stola,
2. izvodi dva kretanja (u uzdužnom i
poprečnom ili vertikalnom pravcu,
pravcu osa Y i X ili Z),
3. nosač alata izvodi jedno kretanja
u vertikalnom ili poprečnom pravcu,
pravcu ose Z ili X.
●
Najnoviji tipovi glodalica se izrađuju
sa jednim kretanjem radnog stola,
uzdužnim kretanjem, dok ostala dva
kretanja izvodi nosač alata.
 Zaštita na radu pri glodanju
(osobna zaštitna sredstva)

• za zaštitu tijela služi radno odijelo, pravilno

pritegnuto uz tijelo
• za zaštitu očiju i lica treba nositi odgovarajuće
naočale ili plastični štitnik za lice
• za zaštitu stopala treba koristiti zaštitne cipele
• za zaštitu ruku treba koristiti zaštitne rukavice
• za zaštitu kose treba koristiti kapu ili rubac