1. Maganda Araw! Kami ang Astrazenica Group!
Mayroong DALAWANG SANGAY ANG
Sambat
Ngayon ay tatalakayin natin ang Ponolohiya.
Sambat
Handa na ba kayong malaman kung ano ang
Ponolohiya? Sambat
Tara na! Hali na at sabay sabay nating tuklasin
ang PONOLOHIYA! Sambat
2. Ano nga ba ang PONOLOHIYA?
Ang “Pono” ay galing sa salitang ingles na
“Phone” na nangangahulugang “tunog”. At ang
“lohiya” naman ay nangangahulugang “pag-
aaral.”- Gaza
Ang Ponolohiya ay pag-aaral ng tunog ng mga
salita na ating binibigkas. Gaza
Ang Ponolohiya ay pag-aaral ng mga tunog ng
isang wika. Gaza
Ang pag-aaral sa mahahalagang tunog ng wika na
nagbibigay kahulugan sa pagbigkas ng salita o
nagbibigay ng pagbabago sa kahulugan ng mga
salita ay tinatawag na PONOLOHIYA O
PALATUNUGAN. Gaza
3. Ano naman ang PONEMA?
Ayon kay Gonzales-Garcia 1999 Ang ponema ay
pinakamaliit na makabuluhang tunong ng isang
wika. Flores
Ponema ang tawag sa pinakamaliit na yunit ng
tunog. Flores
Ponema ang tawag sa mga tunog ng ating wika.
Ito ay nagpapakita ng isang salita mula sa isa
pang salita ng partikular na wika. Flores
Ang isang ponema ay nagiging makabuluhan sa
tuwing pinapalitan ang ponema ay nakakabuo ito
ng ibang kahulugan. Halimbawa nito ay baso at
basa. Flores
4.
PONOLOHIYA- Pasamonte
Ito ay ang Ponemang Segmental at Ponemang
Suprasegmental. Pasamonte
Ano naman ang Ponemang Segmental?
Ang Ponemang Segmental ay ang mga tunay na
tunog at ang bawat tunog ay kinakatawan ng
isang titik sa ating alpabeto. Pasamonte
Ponemang Patinig - ayon sa mga linggwista at
ilang mananaliksik, tatatlo lamang ang patinig ng
Filipino; /a/, /i/, /u/. Ayon kay Cubar (1994) ang
fonemang /e/, at /o/ ay hiram na salita sa Kastila
at English. Pasamonte
Ponemang Katinig - binubuo ng 16 na ponema -
16/
b/, /p/, /k/, /g/, /d/, /t/, /h/, /s/, /l/, /r/, /m/,
/n/, /ng/, /w/, /y/, /^`-/. Pasamonte
PONEMANG SEGMENTAL ay binubuo ng mga
sumusunod: Palma
 Diptongo
 Klaster
 Pares minimal
 Ponemang Malayang Nagpapalitan
5. Ano ang Diptongo?- Ramos
Diptongo
-Ito ay tumutukoy sa pinagsamang tunog ng isang
patinig (a,e,i,o,u) at isang malapatinig (w,y) sa
loob ng isang pantig.
- malapantig na tunog sa Isang pantig
- Ang diptonggo ay patinig na sinusundan ng
malapatinig na w at y.
- Nakakabuo tayo ng tunog na aw, iw, ay, ey, iy,
oy, at uy.
Mga Halimbawa ng Diptongo:
Halimbawa:
 Bahay
 Beywang
 Biyaya
 Tuloy
  Kasuy
 Sigaw Halimbawa:
 Sisiw
kwento = kuwento
6. Ano ang Klaster?- Mirando
sweldo = suweldo
Klaster
byenan = biyenan
Ito ay magkasamang tunog ng dalawang
Mapapansin na kapag ang isang klaster ay nagkaroon
ponemang katinig sa iisang pantig; matatagpuan ng singit na patinig, nagkakaroon na ng dalawang
ito sa- inisyal, sentral, pinal, (initial, central, final) pantig, kaya ito ay hindi na maituturing na klaster.
Ang klaster ay ang dalawa o higit pang 8. Mga Posisyon ng Klaster: Patricia
magkakatabing katinig sa loob ng isang salita.
1. Posisyong Inisyal
Katulad ito sa kambal-katinig sa Tagalog (mula sa
mga salitang KAMBAL o dalawa at KATINIG). (una o simula) ng pantig
Subalit tanging yung dalawang magkatabing
Halimbawa:
katinig sa isang pantig o silabol lamang ang
ikinokonsider na ganito (sa Tagalog). Walang trak, drama,plano
kasing higit sa tatlong magkakatabing konsonant 2. Posisyong Midyal
sa isang silabol sa Tagalog hindi tulad sa Filipino
na posible ang pagkakaroon ng tatlo hanggang (gitna) ng pantig
apat. Halimbawa:

sombrero , eroplano , lantsa

Mga Halimbawa ng Klaster: 3. Posisyong pinal

 kontrata (hulihan) ng pantig

 Kontrabida Halimbawa:
 Kumpleto
 Eskwela sport , kard , relaks.
 Sobre 9. Ano ang Pares Minimal? Balagtas
 Pluma
Ang Pares Minimal ay pares na salita na magkaiba
 Prito
ng kahulugan na magkatulad sa bigkas maliban sa
 Nars
isang ponema sa magkatulad na pusisyon.
 Braso
 Trak Mga Halimbawa ng Pares Minimal:
 Braso
 pala - bala
 Bruha
 hari - pari
 Tsart
 tali - bali
 Troso
 gulong-bulong
 Plaka
 sabit-kabit
 Tren
 bahay-buhay
7. Ukol sa mga klaster na ang huling katinig ay /y/  pusa-kusa
at /w/, masasabing magkakaroon ito ng variant o  lanta-kanta
pagkakaiba sa pamamagitan ng paglalagay ng isang  pana-mana
tunog na patinig sa pagitan ng dalawang katinig.
 dali-tali
Gopez
 patas-batas
 pala-bala
 tila-dila
  patas-batas Ang Ponemang Suprasegmental ay ang pag-aaral
 mesa-misa ng ng diin (stress), tono (tune), haba
 baga-maga (lengthening) at hinto (Juncture).
 sita-kita
12. PONEMANG SUPRASEGMENTAL ay binubuo
 upo-opo ng mga sumusunod: Gaza
 tela-tila
 kulang-gulang  Tono
 huli-muli  Haba
 uso-oso  Diin
 mana-sana  Antala

10. Ano ang Ponemang Malayang Nagpapalitan? 13. Ano ang tono? Gaza
Baclig Ang tono ay tumutukoy sa pagtaas at pagbaba ng
Ang Ponemang Malayang Nagpapalitan ay pares tinig.
ng mga salita na katatagpuan ng mga magkaibang Nakukuha ang mensahe ng kausap sa
ponema sa magkatulad na magkatulad na pamamagitan ng tono, maaring ang tono ay
kaligiran ngunit hindi nakakaapekto o nangangaral, naiinis, nang-iinsulto, nagtatanong,
nakapagpapabago ng kahulugang taglay ng mga nakikiusap o nag-uutos.
salita.
14. Ano ang Haba? Palma
Ito ay tumutukoy sa haba ng bigkas sa pantig ng
Mga Halimbaw ng Ponemang Malayang salita na may patinig o katinig.
Nagpapalitan:
15. Ano ang Diin? Gopez
 Politika - Pulitika
 Tutoo - Totoo Ito ay tumutukoy sa lakas ng bigkas sa pantig na
 Bibi - Bibe kailangang bigyang-diin.
 Lalaki – Lalake 16. Ano ang Antala? Pasamonte
 dito-rito
Ito ay ang (,) o kuwit na ginagamit sa
 mali-male
pangungusap o parirala.
 noon-nuon
 diyan-riyan Ito ay ang saglit na pagtigil.
 totoo-tutoo
17. Bakit nga ba mahalaga na pag-aralan natin
 doon-roon
ang Ponolohiya? Sambat
 gabe-gabi
 madami-marami Ang bawat wika sa daigdig ay binubuo ng mga
 dayalekto-diyalekto tunog na binibigkas. Ang wikang Filipino ay may
 madumi-marumi sariling kakanyahan na nakabuhol sa natatanging
 mariin-madumi kultura nito. Kayat magiging madali at malinaw
 hindi-hinde ang pagkatuto ng Filipino kung lubos nating
 babae-babai nauunawaan kung paano nalilikha ang mga tunog
na bumubuo rito katulad na lamang ang
pagtuklas natin sa Ponolohiya.
Sa pamamagitan ng talakayan natin ngayon
patungkol sa Ponolohiya ay natuklasan natin kung
11. Ano naman ang Ponemang Suprasegmental? ano ba talaga ang kahalagahan ng tamang
Palma paggamit ng mga sangay ng ponolohiya sa mga
salitang ating binibigkas sa araw-araw nating
pamumuhay. Ang lubos na kaalaman sa
aspektong ito ay makatutulong nang malaki sa
pag-aaral ng wikang Filipino.
Dito na nagtatapos ang ating talakayan patungkol
sa Ponolohiya. Sana ay nadagdagan ang inyong
kaalaman at napalawig ang inyong karunungan at
kaisipan.
Salamat sa inyong pakikinig at panonood.