Në bazë të nenit 55 paragrafi 1 të Ligjit për organizimin dhe punën në organet e administratës shtetërore (,,Gazeta zyrtare e Republikës së

Maqedonisë” nr. 58/00, 44/02, 82/08, 167/10 dhe 51/11), si dhe në bazë të nenit 25 paragrafi 2 dhe paragrafi 5 të Ligjit për arsim fillor („Gazeta
zyrtare e Republikës së Maqedonisë “ nr. 103/08, 33/10, 116/10, 156/10, 18/11, 42/11, 51/11, 6/12, 100/12, 24/13, 41/14, 116/14, 135/14, 10/15,
98/15, 145/15, 30/16, 127/16 dhe 67/17) Ministria e Arsimit dhe Shkencës caktoi Programin mësimor për Gjeografi për klasën IX në arsimin fillor
nëntëvjeçar.
 GJEOGRAFI
PROGRAMI
MËSIMOR

MINI
STRIA
E
ARSI
MIT
DHE Kl
SHKE
NCËS as
BYRO a
JA E IX
ZHVIL
LIMIT
TË
ARSI

ARSIMI FILLOR NËNTËVJEÇAR

Shkup, Shkurt 2018

1
 1. HYRJE

Lënda mësimore e gjeografisë mësohet në periudhën e dytë zhvilluese në klasën VI dhe perudhën e tretë zhvilluese në klasën VII, VIII
dhe IX në arsimin fillor nëntëvjeçar.

Duke e ndjekur terminologjinë shkencore, përkatësisht atë profesionale, si dhe karakteristikat e nxënësve dhe procesi mësimor,
programet mësimore nga gjeografia janë konceptuar kështu që i zhvillojnë përmbajtjet nga më pak të komplikuara kah më shumë të komplikuara
(thellësia dhe gjerësia e njohurive rritet me moshën e nxënësve).

Programi mësimor i gjeografisë ka për qëllim nxënësve t’iu mundësojë njohuri elementare për Tokën, rëndësinë dhe lidhshmërinë e
elementeve natyrore, dukuritë dhe proceset shoqërore në botën bashkëkohore, zhvillimi dhe kultivimi i mënyrës gjeografike të mendimeve dhe
zhvillimi i aftësive sociale efektive.

Programi mësimor për gjeografi ndërlidhet me zotërimin e programeve mësimore paraprake nga: bota rreth nesh, natyra dhe shoqëria.

Lënda mësimore e gjeografisë mësohet si lëndë e detyrueshme me 2 orë fond javor (72 orë fond vjetor) në klasën VI, VII, VIII dhe IX.

Mësimi nga gjeografia duhet të realizohet sipas parimeve vijuese:

- mësimdhënie orientuar ndaj mësimnxënies së nxënësit;

- mësim i pavarur dhe hulumtim ndaj secilit nxënës edhe përmes mësimit të përbashkët në grup;

- respektimi i parimeve të mësimit aktiv;

- ndjekja e vazhdueshme e përparimit të secilit nxënës nga mësimdhënësi dhe dhënia rregullisht e informatave për përparimin e tyre;

- vetëvlerësimi i përparimit individual i secilit nxënës.

 2. QËLLIMET E MËSIMIT NË KLASËN IX

Nxënësi/nxënësja:

- të arrijë një parafytirim dhe të përvetësojë njohuri për kontinentet: Azia, Afrika Veriore dhe Amerika Jugore, Azia, Afrika Veriore dhe Jugore,
Australia me Oqeaninë dhe zonat polare;
- t’i analizojë dhe ndërlidhë faktorët natyrorë dhe shoqërore si elemente për zhvillimin e hapësirës;
- të paraqesë të dhëna numerike në formë të tabelës, skemave dhe të mund t’i interpretojë në mësim;
- të përpunojë dhe të propozojë plan për përpunimin e hartave tematike dhe aktivitete hulumtuese;
- të përvetësojë njohuri dhe shkathtësi për katrakteristikat e veçanta të: Azisë, Afrikës Veriore dhe Amerikës Jugore, Australisë me Oqeaninë
dhe zonat polare;
- të arrijë njohuri për karakteristikat natyrore-gjeografike të: Azisë, Afrikës Veriore dhe Amerikës Jugore, Australisë me Oqeaninë dhe zonat
polare;
- të arrijë njohuri për karakteristikat socio – gjeografike të: Azisë, Afrikës Veriore dhe Amerikës Jugore, Australisë me Oqeaninë dhe zonat polare;
- të arrijë njohuri për karakteristikat ekonomike-gjeografike të rajoneve;
- të arrijë njohuri për karakteristikat gjeografike të zonave polare të Arktikut dhe Antarktikut;
- të njihet me rajonet karakteristike nga rajonet e kontinenteve;
- të arrijë njohuri për shtrirjen e botës bimore dhe shtazore të: Azisë, Afrikës Veriore dhe Amerikës Jugore, Australisë me Oqeaninë dhe zonat
polare;
- të fitojë njohuri për popujt dhe shtetet e kontinenteve;
- t’i kuptojë parimet kryesore për mbrojtjen e mjedisit jetësor të: Azisë, Afrikës Veriore dhe Amerikës Jugore, Australisë me Oqeaninë dhe zonat
polare;
- të nxitet në mendimin kritik dhe të shkëmbejë mendimin e vet me mendimin e të tjerëve;
- të nxitet në hulumtime ekzakte të nxënësve për objektet, proceset dhe dukuritë natyrore;
- të tregojë pjesëmarrje në punën e grupit dhe në diskutime;
- të aftësohet të përdorë TIK në mësim për mësimdhënien dhe mësimnxënien e gjeografisë.
3. QËLLIMET KONKRETE
Qëllimet
Nxënësi/nxënësja:
- të fitojë njohuri
për pozitën
gjeografike të
kontinentit dhe Pozita gjeografike, kufijtë
rëndësinë e tij; dhe madhësia
- të mësojë t’i
përshkruajë kufijtë
natyrorë në hartë;
- të fitojë një
pasqyrim për
madhësinë e Azisë
në krahasim me
kontinentet tjera.
- Të njohë dhe të
gjejë në hartën e
Azisë format e
veçanta të
përthyerjes
bregdetare; - për të
krahasuar vijën bregdetare
bregdetare të Azisë
me brigjet e Evropës;
- për t'i gjetur ata në
një hartë të Azisë:
gadishuj, ishuj dhe
gjiret më të mëdha;
Tema I: AZIA - 21 orë
Përmbajtjet Nocionet Aktivitetet dhe metodat Rezultatet e mësimit
-Azia - Mësimdhënësi me - I përshkruan kufijtë e
-Pozita gjeografike ndihmën e hartës Azisë;
- Brigjet gjeografike iu ndihmon - ka njohuri për madhësinë
- Kufiri nxënësve ta përcaktojnë e kontinentit;
- Bota e lashtë pozitën gjeografike të - ka parafytyrim për
kontinentit. madhësinë e Azisë në
-Nxënësit t’i caktojnë krahasim me kontinentet
koordinatat gjeografike tjera.
të pikave më të izoluara
të internetit.
-Nxënësit t’i gjejnë
distancat më të
shkurtëra të Azisë me
kontinentet tjera.
-Zbatimi i Google Earth.
- Ishujt - Në hartën gjeografike i - I njeh në hartë
- Gadishujt ndanë dhe i emëron format më të
- Detrat format e mëdha të rëndësishme të
- Gjiret përthyerjes bregdetare. përthyerjes
- Ngushticat - Nxënësi sqaron në bregdetare;
Përthyerja - Kanalet hartë për rëndësinë e - e krahason
- Arkipelagu formave specifike në përthyerjen
bregun aziatik. bregdetare të Azisë
- Aplikimi i njohurive të me bregun e
fituara me ndihmën e Evropës;
hartave memece
www.purposegames.com
dhe www.educaplay.com
- Zbatimi i Google Earth.
 - i vendosë në
hartën e Azisë
gadishujt, ishujt dhe
gjiret më të mëdha.
-Të arrijë një -Malet e reja -Prezantimi i videove dhe - Njeh në hartë
parafytyrim për vargore fotografive për krijimin format e
krijimin e Vargut të - Malet e vjetra dhe pamjen e formave rëndësishme të
maleve të Karakteristikat e gramade më të rëndësishme të relievit;
Himalajes; relievit -Rrafshnaltat relievit. - sqaron për krijimin
- t’i gjejë në hartë -Ultësirat - Në një hartë gjeografike e relievit dhe
format më të -Shkretëtirat identifikon dhe emëron shkaqet për
rëndësishme të -Krahinat me format e mëdha të aktivitetin vullkanik
relievit; shtypje të ulët relievit. dhe seizmik;
-të njihet me atmosferike -Përpunimi në tabelë në -sqaron se ka të
sipërfaqet ku ka të - Rajonet të cilën do të radhiten shprehur aktivitetin
shprehur aktivitet karakteristike: format e ndryshme të vullkanik seizmik dhe
seizmik vullkanik Himalajet, Ognen relievit. arsyet për shtrirjen e
dhe shkaqet për Unaza - Aplikimi i njohurive të
tyre.
shpërndarjen tyre. pacifike fituara me ndihmën e
hartave memece
elektronike
www.purposegames.com
dhe www.educaplay.com
-Aplikimi i Google Earth.
-Të konkludojë për -Gjerësia -Demonstrimi i hartës -Kupton për ndikimin
ndikimin e gjeografike për faktorët e ndryshëm e faktorëve të
faktorëve klimatik -Lartësia klimatik. ndryshëm klimatik
të kontinenteve; mbidetare - Analiza e hartave në formimin e klimës
-të njihet me erërat - Afërsia e detrave tematike në të cilën janë të Azisë;
natyrore me të cilat Faktorët klimatik, - Relievi paraqitur elementët e - I ndanë vendet me
është përfshirë elementet dhe dukuritë -Monsunet ndryshme klimatike dhe temperature më të
kontinenti; -Tajfunet dukuritë. ulëta dhe më të larta
- të mësojë ta - Prezantimi i videove për dhe me sasi më të
shpjegojë ndikimin krijimin e monsuneve. madhe dhe më të
shtypjes - Aplikimi i njohurive të vogël të reshjeve.
atmosferike në fituara me ndihmën e
formimin e kuizeve elektronike
monsuneve dhe www.purposegames.com
shkretëtirave; dhe www.educaplay.com
-t’i ndajë vendet
me temperature
më të ulëta dhe më
të larta, sasi më të
mëdha dhe më të
vogël e të
reshurave.
-Të njihet me -LLojet klimatike - Përpunimi i tabelës në -I numëron llojet
karakteristikat e -Tundret të cilën nga njëra anë do klimatike të
llojeve të ndryshme -Tajget të paraqiten llojet e vegjetacionit dhe
klimatike të -Stepet ndryshme klimatike të karakteristikat e tyre
vegjetacionit të -Xhunglat vegjetacionit, ndërsa në kryesore;
kontinentit; - Planifikimi anën tjetër - demonstron në
Llojet e klimës-vegjetacionit
- të demonstrojë në vertikal i karakteristikat e tyre ku hartë për shtrirjen e
hartë shtrirjen e vegjetacionit shtrihen edhe bota e secilit lloj të klimës;
secilit lloj klimatik; - Kafshët specifike gjallë.
për Azinë
-t’i ndërlidhë llojet - Analiza e hartave - I ndërlidhë llojet
e klimës me tematike në të cilat janë klimatike me
vegjetacionin që dhënë llojet e klimës së vegjetacionin e cila
është i pranishëm vegjetacionit. është përfshirë në
në to; - Prezantimi i videove të;
-të njihet me dhe fotografive të botës
kafshët më së gjallë në Azi.
specifike të Azisë - Zbatimi i njohurive të
dhe në cilat zona fituara me ndihmën e
përfshihen ato. kuizave elektronik
www.purposegames.com
dhe www.educaplay.com
-T’i shqyrtojë zonat - Pellgjet - Njohja dhe emërimi i -e kupton
e ndryshme të -Lumenjtë objekteve më të shpërndarjen
pellgjeve të Azisë - Liqenet rëndësishme gjeografike të
dhe të vë në dukje -Zonat hidrografike në hartën objekteve
cilat objekte më të karakteristike: gjeografike. hidrografike dhe
mëdha hidrografike Hidrografia Jangcenkjang, - Zbatimi i njohurive të shkaqet e tyre;
bëjnë pjesë në të; Gang, fituara me ndihmën e -I ndanë objektet
-të nxitet të Liqeni i Bajkallit, hartave memece hidrografike sipas
diskutojë për Deti i vdekur elektronike specifikave të tyre.
burimet ujore të www.purposegames.com
kontinentit, prej dhe www.educaplay.com
nga varen ato dhe -Zbatimi i Google Earth.
rëndësia e tyre.
- Të njihen me -Qymyri, nafta -Analiza e hartave -sqaron për
shpërndarjen dhe dhe gazi natyror tematike për zonat shpërndarjen dhe
rëndësinë e burimeve -Pyjet (shtetet) e pasura me rëndësinë e
natyrore të Azisë; -Ari burime të caktuara burimeve/resurseve
-Të theksojë -Diamanti natyrore. të ndryshme
rëndësinë e -Hidroenergjia - Prezantimi i videove natyrore;
pasurisë natyrore Pasuria natyrore dhe -Degët ekonomike dhe fotografive ku -është i/e aftë ta
për kontinentin e ekonomia përmes shfrytëzimit të shqyrtojë ndikimin e
Azisë. pasurive natyrore, është i pasurive natyrore në
 (psh: dukshëm ndryshimi i zhvillimin e
transformimin e peizazhit gjeografik. ekonomisë;
Dubait etj.); - Analiza e ndikimit të - sqaron për degët
-t’i shqyrtojë faktorëve gjeografik ndaj më të zhvilluara
faktorët gjeografik shpërndarjes të degave ekonomike dhe
për zhvillimin e ekonomike. shpërndarjen e tyre
ekonomisë, si kusht - Zbatimi i njohurive të hapësinore.
zhvillimi i fituara me ndihmën e
pabarabartë rajonal burimeve elektronike
në kontinent; (Google Earth).
-të njihet me degët
më të zhvilluara
ekonomike dhe
shtrierja e tyre në
Azi.
- Të njihet me -Lëvizje të shumta - Punë me harta tematike - I identifikon
karakteristikat e -Raca njerëzore për shtimin natyror, karakteristikat e
përgjithshme të -Shtimi natyror dendësia e popullsisë në përgjithshme të
popullsisë në Azi; -Dendësia e Azi dhe analiza e popullsisë në Azi
- të sqarojë për popullsisë rezultateve. (lëvizja numerike,
karakteristikat -Algomerimi - Punë me grafikone për racat njerëzore;
demografike të urban lëvizjet e shumta shtimi natyror dhe
popullsisë në Azi; Karakteristikat e -Mbipopullimi (numerike) të popullsisë dendësia e
- t’i identifikojë përgjithshme të dhe raporti midis popullsisë);
aglomerët më të popullsisë dhe natalitetit dhe -është i/e aftë për
mëdha të qytetit në vendbanimeve në Azi mortalitetit (në të punë me harta
Azi dhe të diskutojë kaluarën, të tashmen tematike për
për problemet me dhe në të ardhmen). identifikimin e
mbipopullimin; - Në hartën gjeografike i specifikave të
identifikon algomeratet popullsisë dhe
urbane në Azi. lagjeve në Azi;
- debaton për
ndërlidhjet e lagjeve
urbane.
 - Debatoni për ilustrime
të vendeve të ndryshme
të Azisë për problemin e
mbipopullimit
- Zbatimi i njohurive të
fituara me ndihmën e
hartave memece
elektronike
www.purposegames.com
dhe www.educaplay.com
- Zbatimi i Google Earth.
- Të njihet me -Rajon, shtet, - Shqyrtimi i hartës - I njeh rajonet dhe
ndarjen rajonale kryeqytet tematike për ndarjen shtetet më të mëdha
dhe territoriale të -Azia Lindore: raca politike-territoriale të të Azisë dhe
Azisë; e verdhë, Japonia Azisë. kryeqytetet e tyre;
- t’i identifikojë në -Azia Juglindore: - Punë me hartë - demonstron në
hartë gjeografike Pasqyra rajonale e Indonezia, gjeografike dhe hartë gjeografike për
rajonet dhe shtetet shteteve të Azisë -Azia Jugore: identifikimi i shteteve më vendpozitën e
më të rëndësishme bujqësia të rëndësishme të Azisë rajoneve;
dhe kryeqytetet e -Azia Qendrore: dhe kryeqytetet e tyre. - I njeh
tyre; -Azia - Diskutimi i imazheve që karakteristikat e
- të njihet me Jugperëndimore: tregojnë karakteristikat shteteve aziatike dhe
specifikat më të turizëm religjioz specifike të vendit në rajoneve sipas
rëndësishme dhe secilin rajon të Azisë. specifikave të tyre.
faktet interesante - Prezantimi i videove të
për secilin rajon të shkurtëra të specifikave
Azisë. të shteteve aziatike.
- Zbatimi i njohurive të
fituara me ndihmën e
hartave memece
elektronike
www.purposegames.com
dhe www.educaplay.com

10
- Të dijë për -Bujqësi - Shqyrtimi i hartës - Njeh sektorët
sektorët ekonomik -Ndërtimtari tematike për kryesorë në ekonomi
ku Kina është lider -Xehtari karakteristikat të cilët kontribuojnë
në botë; -Energjetikë ekonomike të Kinës dhe për zhvillimin
- të njihet me -Industri debat rreth kësaj. ekonomik;
shkaqet e zhvillimit Kina – shtytës ekonomik i -Elektronikë - Analizë grafikoneve për - I kupton shkaqet
ekonomik të kontinentit -Turizëm shtimin ekonomik sipas dhe pasojat e rritjes
shpejtë; -Komunikacion sektorëve dhe diskutim. së shpejtë
- të shqyrtojë -Tregëti - Prezantim i imazheve ekonomike në Kinë.
pasojat pozitive dhe -Punë dore e lirë ose videove të vendeve
negative të në Kinë për pasojat
zhvillimit ekonomik pozitive dhe negative nga
të shpejtë. rritja e shpejtë
ekonomike.
- Të njihet me -Popujt - Punë me hartë tematike - Di rreth pranisë të
numrin e madh të -Gjuhët për shtrirjen e gjuhëve një numri të madh të
gjuhëve të cilat -Kulturat në territorin e Azisë. gjuhëve, religjioneve,
përdoren në Indi; India - një përzierje e -Religjionet - Prezantimi i fotografive traditave dhe
gjuhëve, kulturës dhe
- të njihet me -Traditat dhe videove të ngjarjeve zakoneve të Indisë;
traditës
kulturën specifike dhe traditave specifike të - të njihet me
dhe traditën e popullit indian. ngjarjet specifike
popullit Indian dhe - Punë me grafikone për kulturore dhe
historinë e bujshme përdorimin e gjuhëve traditat e popullit
të tyre; dhe përkatisinë religjioze indian.
- të dijë për të popullit Indian.
religjionet e
ndryshme të cilat
janë krijuar dhe
janë të pranishme
në Gadishullin
Indian.

1
- T’i përshkruajë në -Smog - Punë në hartë tematike - Njihet me shtrirjen e
hartë gjeografike -Grimcat e për shtrirjen gjeografike ndotjes së ajrit në Azi
vendet me ndotje suspenduara të ndotjes së ajrit në Azi. dhe diskuton shkaqet e
më të madhe të -Metale të rënda - Prezantimi i grafikoneve ndotjes;
ajrit; -Termocentralet e për shkallën e ndotjes së - diskuton për masat
- t’i njohë shkaqet qymyrit ajrit në qytete e e zvogëlimit të
rreth ndotjes Ndotja e ajrit, problem ndryshme të Azisë dhe ndotjes së ajrit.
intensive të ajrit, në serioz në vendet aziatike shkalla e rritjes
veçanti në Kinë dhe ekonomike, diskutim
Indi dhe pasojat rreth kësaj.
negative; - Prezantimi i fotografive
- të njihet me të vendeve të ndotura në
masat të cilat Azi dhe fotografi
ndërmerren për satelitore nga
zvogëlimin e shpërndarja në hapësirat
ndotjes së ajrit. e ajrit të ndotur.
- Prezantimi i fotografive
dhe videove nga masat
risi për zvogëlimin e
ndotjes së ajrit.
 Tema II: AFRIKA - 19 orë
Qëllimet Përmbajtjet Nocionet Aktivitetet dhe metodat Rezultatet nga
mësimnxënia
Nxënësi/nxënësja: -Afrika -Me ndihmën e hartës - I përshkruan
- të fitojë njohuri për -Pozita gjeografike i caktojnë kufijtë e Afrikës;
pozitën gjeografike të gjeografike koordinatat gjeografike të - fiton njohuri për
kontinentit dhe rëndësia -Brigjet pikave më të largëta të madhësinë e
e tij; -Kufiri kontinentit. kontinentit;
- të mësojë t’i -Ekspedicione - Nxënësit i gjejnë - sqaron cilat pjesë
përshkruajë kufijtë Pozita gjeografike -Kolonitë distancat më të shkurtëra të Afrikës ndër të
natyrorë në hartë; dhe zbulimi -Zonat të Azisë me kontinentet parat u hulumtuan
- të ketë parafytyrim për karakteristike: tjera. dhe kolonizuan;
madhësinë e Afrikës në Kanali i Suezit -Shqyrtimi i hartave - kupton për
krahasim me tematike dhe leximi i rëndësinë e madhe
kontinentet tjera; teksteve për zbulimin dhe të Kanalit të Suezit.
-të njihet me fazat e hulumtimin e pjesëve të
zbulimit dhe hulumtimit ndryshme të Afrikës.
të Afrikës;
-të dijë për rëndësinë e
madhe të Kanalit të
Suezit.
-T’i njohë dhe t’i gjejë -Malet e reja - Në hartën gjeografike i - I njeh në hartë
në hartë format vargore ndanë dhe emëron format format më të
konkrete të relievit dhe -Relievi vullkanik e mëdha të relievit dhe rëndësishme të
përthyerja bregdetare; -Shkretëtirat përthyerjen bregdetare. relievit dhe
-të ket një pasqyrim për -Gropa tektonike - Prezantimi i videove dhe përthyerjen
krijimin e formave më të -Ishuj fotografive për krijimin dhe bregdetare;
rëndësishme të relievit -Gadishujt pamjen e formave më të - I shqyrton
të kontinentit; Relievi dhe -Detrat rëndësishme të relievit dhe kontrastet e
- për t'u njohur me zonat përthyerja -Gjiret përthyerjen bregdetare. relievit të
ku shprehet aktiviteti bregdetare - Ngushticat dhe - Zbatimi i njohurive të kontinentit të
vullkanik dhe arsyet për kanalet fituara me ndihmën e Afrikës;
këtë zhvendosje. -Zonat hartave memece - fiton një
karakteristike: elektronike parafytirim për
Atlas, www.purposegames.com krijimin e formave
Kilimanxharo, dhe www.educaplay.com më të rëndësishme
Maja Etiopike, -Aplikimi i Google Earth. të relievit të
Sahara dhe kontinentit;
Namib, - i njeh format ku
Madagaskar ka të shprehur
aktivitet vullkanik.
-Të konkludojë për -Llojet e klimës -Demonstrimi në hartë për -Kupton për
ndikimin e faktorëve -Rrymat detare faktorët e ndryshëm ndikimin e
klimatik të kontinentit; -Savanet klimatik. faktorëve të
-t’I veçojë vendet me -Stepet -Analiza e hartave tematike ndryshëm klimatik;
temperature më të ulët -Xhunglat në të cilat paraqiten -I numëron llojet
dhe më të lartë, sasi më Karakteristikat -Bota shtazore elemente, dikuri dhe lloje klimatike-
të madhe dhe më të klimatike dhe bota e të ndryshme klimatike. vegjetacionit dhe
vogël të reshjeve; gjallë -Përpunimi në tabelë në të karakteristikat e
-të njihet me cilën nga njëra anë do të tyre kryesore;
karakteristikat e llojeve -Radhitja vertikale shfaqen lloje të ndryshme - në hartë i sqaron
të ndryshme klimatike - e vegjetacionit të klimës-vegjetacionit, karakteristikat e
vegjetacionit, ku ndërsa nga ana tjetër llojeve të
shtrihen ato dhe të bëjë karakteristikat e tyre, ku ndryshme
ndërlidhjen me shtrihen edhe bota e gjallë klimatike-
vegjetacionin e cila me ato. vegjetacionit;
përfshihet në to; -Prezantimi i videove dhe - fiton një
-të njihet me kafshët më fotografive për botën e parafytyrim për
specifike të Afrikës dhe gjallë në Afrikë. specifikat e botës
përfshierjen e tyre. - Aplikimi i njohurive të së gjallë të Afrikës.
fituara me ndihmën e
kuizeve elektronike
www.purposegames.com
dhe www.educaplay.com
- për të zbuluar zonat e -Pellgjet - Në hartën gjeografike i -E kupton
ndryshme të pellgjeve -Lumenjtë njeh dhe emëron objektet shpërndarjen
në Afrikë dhe për të -Liqenet e rëndësishme gjeografike të
treguar se cilat objekte -Vendet hidrografike. objekteve
të mëdha hidrografike u karakteristike: -Me ndihmën e hartës e hidrografike dhe
përkasin atyre; Karakteristikat Nili, Kongo, përshkruan rrjedhën e shkaqet për të
-të nxitet të diskutojë hidrografike Zambezi dhe lumit Nil. njëjtat;
për burimet ujore të liqenet Viktoria - Aplikimi i njohurive të - veçon objektet
kontinentit, prej ngsa dhe Tanganjika fituara me ndihmën e hidrografike sipas
varen ato dhe cila është hartave memece specifikave të tyre;
rëndësia e tyre. elektronike - i njeh dhe
- për të njohur dhe www.purposegames.com emëron lumenjtë
emëruar lumenjtë dhe dhe www.educaplay.com dhe liqenet më të
liqenet më të mëdha të -Aplikimi i Google Earth.
mëdha në Afrikë.
Afrikës.

-Të njihet me -Nafta - Analiza e hartave - Shpjegon

shpërndarjen dhe -Ari tematike për vendet e shpërndarjen dhe
rëndësinë e resurseve -Diamanti pasura me resurse të rëndësinë e
natyrore; - Volta (liqe) caktuara natyrore. burimeve të
-të analizojë përfshirjen - Degët - Prezantimi i videove dhe ndryshme
dhe shtrirjen e resurseve ekonomike fotografive ku përmes natyrore;
natyrore, kundrejt (turizëm) eksploatimit të -e shqyrton
Pasuria
moszhvillimit ekonomik vendbanimit shfrytëzohen ndikimin e
natyrore dhe
të shteteve; pasuritë natyrore. faktorëve
ekonomia
-t’i shqyrtojë faktorët - Analizë e ndikimit të shoqërorë ndaj
(veçanërisht shoqëroret) faktorëve gjeografik ndaj zhvillimit të
për zhvillimin e shtrirjes së degëve ekonomisë;
ekonomisë si shkak i ekonomike. - I njeh degët
standardit të ulët jetësor ekonomike më të
të kontinentit; përhapura dhe
-të njihet me degët më - Aplikimi i njohurive me shtrirjen e tyre
të përhapura ekonomike ndihmën e kuizeve në hapësinore në
dhe shtrirja e tyre formë elektronike Afrikë.
hapësinore në Afrikë. www.purposegames.com
dhe www.educaplay.com

- Të dijë për -Lëvizje të - Puna me hartë tematike - I njeh

karakteristikat e shumëta për shtimin natyror dhe karakteristikat e
përgjithshme të -Shtimi natyror dendësia e popullsisë në përgjithshme të
popullsisë në Afrikë; -Dendësia e vendbanimet e Afrikës dhe popullsisë në
- t’i dijë shkaqet për popullsisë analiza e rezultateve. Afrikë (lëvizje të
rritjen e shpejtë të -Ripopullimi - Punë me grafikone për shumta , shtimi
popullsisë në Afrikë; lëvizjet e shumta të natyror dhe
- t’i identifikojë rajonet Karakteristikat e popullsisë dhe raporti dendësia);
në Afrikë me shtim të përgjithshme të midis natalitetit dhe -është i/e aftë për
lartë dhe të ulët, dendësi popullsisë në Afrikë mortalitetit (e kaluara, e punë me harta
e madhe dhe e vogël e tashmja dhe e ardhmja). tematike për t’i
popullsisë dhe të - Në hartë gjeografike i identifikuar
diskutojë për shkaqet e identifikon aglomeracionet specifikat e
gjendjes së tillë; më të mëdha urbane në popullsisë në
- t’i njohë grupet e Afrikë. Afrikë;
racave dhe popujve dhe - Diskuton për fotografitë e - këmben
në cilat pjesë të Afrikës hapësirave të ndryshme të mendime për
janë të vendosur. Afrikës për problemin me shkakun dhe
mbipopullimin. pasojat e
- Aplikimi i njohurive të popullsisë në
fituara me ndihmën e Afrikë.
hartave memece
elektronike

- të dijë për
karakteristikat
etnografike të Afrikës
dhe praninë e grupeve
etnike, gjuhëve dhe
religjioneve;
- të njihet me kulturën
specifike dhe traditën e
fiseve karakteristike të
grupe të ndryshme
etnike në Afrikë;
- të dijë të vlerësojë sa
veçoritë e lashta
etnografike sot hasen te
popujt në Afrikë.
- Të njihet me ndarjen
rajonale dhe territoriale
të Afrikës;
- t’i identifikojë në hartë
gjeografike rajonet dhe
shtetet më të
rëndësishme dhe
kryeqytetet;
www.purposegames.com
dhe www.educaplay.com
- Grupet etnike - Punë me hartë tematike - Sqaron për
dhe racat për shtrirjen e grupeve praninë e një
-Gjuhët dhe etnike në territorin e numri të madh të
Karakteristikat religjionet Afrikës. gjuhëve,
etnografike të -Kultura dhe - Prezantimi i fotografive religjioneve,
popullsisë në Afrikë tradita dhe videove me ngjarje traditave dhe
-specifikat e kulturore dhe tradita të zakoneve në
grupeve etnike: fiseve karakteristike të Afrikë;
pigmejët dhe grupeve të ndryshme -I njeh ngjarjet
bushmanët, etnike në Afrikë. kulturore specifike
masajët, zulu, - Diskutim për dhe traditat e
tuarezët dhe ngjashmëritë dhe dallimet fiseve
berberët në etnografi e fiseve karakteristike të
afrikane. grupeve të
ndryshme etnike
në Afrikë.
-Rajon, shtet, - Shqyrtimi në hartë - I njeh rajonet
kryeqytet tematike për ndarjen dhe shtetet më të
-Afrika Veriore: politike-territoriale të mëdha në Afrikë
kultura e lashtë Afrikës. dhe kryeqytetet e
-Afrika Lindore: - Punë me hartë tyre dhe di t’i
Pasqyra rajonale e PN Serengeti, gjeografike dhe identifikimi demonstrojë në
shteteve të Afrikës -Afrika Jugore: i shteteve më të hartën gjeografike;
sëmundja sida rëndësishme në Afrikë dhe
-Afrika Qendrore: kryeqytetet e tyre.
pasuri xeherore
-Afrikë
Perëndimore:
sëmundje
infektive
- të njihet me - Diskutimi rreth - I njeh shtetet
karakteristikat më të fotografive që prezantojnë karakteristike
rëndësishme gjeografike specifikat e shteteve në afrikane dhe
të shteteve nga rajoni i secilin rajon të Afrikës. rajonet sipas
Afrikës. - Prezantimi i hartave dhe specifikave të tyre.
videove me specifikat e
shteteve afrikane.

- Të dijë për specifikat e -Aparteid - Shqyrtimi i hartës -I njeh anët

RJA si shtet -Multikulturalizmi tematike për pozitive dhe
multikulturor, dhe karakteristikat ekonomike negative të RJA.
shumëgjuhësh dhe shteti shumëgjuhësia të RJA; - mendon në
më i zhvilluar RJA – vendi i -Pasuritë -Punë me harta dhe mënyrë kritike për
ekonomikisht në Afrikë; kontrasteve natyrore grafikone për zhvillimin e dukuritë e
- të njohë problemet me -Zhvillimi i pabarabartë ekonomik dhe ngjashme në zonat
të cilat ballafaqohet pabarabartë problemet me të cilat tjera të Afrikës dhe
popullata gjatë -Problemi me përballet shoqëria dhe në botë.
aparteidit; sëmundjen sida debat rreth kësaj. - I njeh problemet
- për t'u njohur me - Diskutim për fotografitë në RJA.
problemet e sotme të të cilat paraqesin
shoqërisë së Afrikës së problemet me të cilat janë
Jugut përballur popullsia gjatë
kohës së aparteidit.
- T’i identifikojë rajonet -Thatësira - Punë dhe analizë e - I identifikon
në Afrikë, të cilat -Moszhvillimi hartave gjeografike për problemet
përballen me mungesë Mungesa e ushqimit ekonomik mungesën e ushqimit dhe kryesore
të ushqimit dhe ujit të dhe ujit, problem -Nataliteti i lartë ujit në kontinentin afrikan. ekzistenciale të
pijshëm; serioz te popullata -Kombet e - Krahasimi i të dhënave popullsisë afrikane
- të njihet me shkaqet afrikane Bashkuara statistike për problemin me dhe i përshkruan
kryesore për mungesën e mungesën e ushqimit dhe në mënyrë
ushqimit dhe ujit të ujit në Afrikë, Evropë dhe gjeografike;
pijshëm; botë. - e sqaron
pabarazinë e
- duke konsideruar në - Prezantimi i fotografive madhe e cila është
mënyrë kritike masat e nga pasojat e mungesës së e pranishme te
ndërmarra për të ushqimit dhe ujit dhe popullsia afrikane
reduktuar këtë problem. diskutim rreth kësaj. dhe pjesës tjetër të
botës.

Тема III: АМЕРИКА - 21 orë

Qëllimet Përmbajtjet Nocionet Aktivitetet dhe metodat Rezultatet e
mësimit
Nxënësi/nxënësja: -Amerika - Me ndihmën e hartës - I përshkruan kufijt
-të arrijë njohuri për -Pozita gjeografike të gjenden distancat e Amerikës;
pozitën gjeografike gjeografike më të shkrutëra të Amerikës -e krahason
dhe kufijt e Amerikës; -Zbulimet e Veriore dhe Jugore me madhësinë e
- të ketë njohuri për mëdha kontinentet tjera. Amerikës me
madhësinë e Amerikës Pozita gjeografike gjeografike -Shqyrtimi i hartave tematike dhe kontinentet tjera;
Veriore dhe Amerikës madhësia dhe -Kolonitë leximi I teksteve për zbulimin dhe -diskuton për
Jugore, në krahasim zbulimi -Bota e re hulumtimin e pjesëve të zbulimin e botës
me kontinentet tjera; ndryshme të Amerikës (para dhe së re;
-Të njihet me fazat e pas zbulimeve dhe hulumtimeve -I numëron fazat e
zbulimit dhe të mëdha dhe hulumtimi në zbulimit dhe
hulumtimit të pjesë të ndryshme të Amerikës hulumtimin e
Amerikës (para dhe (para dhe pas zbulimeve të Amerikës para dhe
pas zbulimeve të mëdha gjeografike). pas zbulimeve të
mëdha gjeografike). mëdha
gjeografike.

20
 -Ti dallojë dhe gjej në -Gadishujt - Në hartën gjeografike i dyfishon - Në hartë i dallon
hartë format konkrete -Ishujt dhe emëron format e mëdha të format më të
të përthyerjes -Arkipelagu përthyerjes bregdetare. rëndësishme të
bregdetare (detërat, -Gjiri - Prezantimi i ilustrimeve dhe përthyerjes
ishujt, gadishujt, -Deti videove nga Kanali i Panamasë bregdetare dhe i
ngushticat, kanalet dhe diskutimi. thekson specifikat
dhe gjiret); Përthyerja - Zbatimi i njohurive të arritura e tyre;
bregdetare me ndihmën e hartave memece
elektronike
-të dijë për specifikat e Zonat www.purposegames.com dhe - i njeh specifikat e
grupeve të ndryshme karaktersitike: www.educaplay.com grupeve të
të ishujve të Antilet -Zbatimi i Google Earth. ndryshme të
rëndësishëm siç janë: Grenlanda ishujve si Antilet e
Antilet e Mëdha dhe të Galapagosi Mëdha dhe të
Vogla, Galapagosi dhe Kanali i Vogla, Galapagosi
Grenlanda; Panamasë dhe Grenlanda;
-ta njeh ekonominë e
madhe dhe rëndësinë -e sqaron
gjeostrategjike të rëndësisnë
Kanalit të Panamasë. ekonomike të
Kanalit të
Panamës.
- Të arrijë pasqyrë për -Malet e reja -Prezantimi i vedeove dhe - I dallon në hartë
formimin e formave vargore fotografive për formimin dhe format më të
më të rëndësishme -Malet e vjetra pamjen e formave më të rëndësishme të
të relievit në gramada rëndësishme të relievit. relievit;
kontinent; -Ultësirat - Në hartën gjeografike i dallon - I dallon zonat e
- Ti gjejë në hartë -Rrafshnaltat dhe ndryshon format e mëdha të aktivitetit vullkanik
format më të -Aktiviteti relievit; dhe seizmik;
rëndësishme të Karakteristikat e vullkanik seizmik Zbatimi i njohurive të arritura me - diskuton për
relievit; relievit -Vendet ndihmën e hartave elektronike zhvendosjen e
- Të njihet me format karakteristike memece llojeve të relievit
se ku ka aktivitet të zonat: malet www.purposegames.com dhe sipas formimit.
shprehur vullkanik shkëmbore, www.educaplay.com

1
 dhe seizmik dhe Andet, - Zbatimi i Google Earth.
arsyet për Rrafshnalta e
shpërndarjen e tyre. Brazilit,
Ultësira Laplate,
Ishujt e Havajeve
dhe Jeloustoni

-Të konkludojë për -Faktorët -Demonstrimi në hartë për -Të kuptojë për
ndikimin e faktorëve klimatik elementet dhe faktorët e ndikimet e
klimatik në kontinent; -Elementet ndryshëm klimatik. faktorëve të
T’i veçoj vendet me klimatike - Prezantimi i hartave tematike ndryshëm klimatik;
temperature më të - Uragani në të cilat janë paraqitur - e interpreton
lartë dhe më të ulët si Kushtet klimatike -Tornado elementet klimatike dhe ndikimin e
dhe sasitë më të dhe dukuritë -El Ninjo dukuritë. faktorëve klimatik
mëdha të rreshjeve; ekstreme Prezantimi i videove për krijimin mbi dukuritë e
- Të mësojë ta meterologjike dhe pasojat e dukurive dukurive të
interpretojë ndikimin meteorologjike ekstreme. ndryshme
e faktorëve klimatik - Zbatimi i njohurive të arritura me ekstreme;
mbi dukurinë e ndihmën e kuizeve elektronike - i dallon vendet
dukurive ekstreme www.purposegames.com dhe me temeperatura
meteorologjike; www.educaplay.com më të larta dhe më
- T’i njeh specifikat e të ulta, sasi të
dukurive vogla dhe të
meteorologjike mëdha të
ekstreme dhe pasojat rreshjeve;
e tyre. - sqaron për
kushtet gjatë të
cilave formohen
dukuritë ekstreme
meteorologjike.
 -të njihet me - Llojet klimatike - Përpilimi i tabelave në të cilat nga - I numëron llojet e
karaktersitikat e llojeve - Tajgat njëra anë do të jenë të paraqitura ndryshme
të ndryshme të klimës - - Preriet llojet e ndryshme të klimave – klimatike –
vegjetacionit; Llojet klimatike të - Lanosi vegjetacionit, ndërsa nga ana vegjetacionit dhe
vegjetacionit - Sellvasi tjetër karaktersitikat e tyre, ku karaktersitikat
shtrihet edhe bota shtazore aty. themelore të
- Komposet
- Analiza e hartave tematike në të tyre;
- Të demonstrojë në - Pampaset cilat janë paraqitur llojet e
hartë se ku shtrihet - Zonat - Dallon në hartë ku
ndryshme të klimave – shtrihen llojet
secili prej llojeve të karaktersitike; vegjetacionit. klimatike;
ndryshme klimatike, - Amazonia, - Prezantimi i videove dhe
- I locon llojet
- T’i ndërlidh llojet Lugina e fotografive për botën e gjallë në
klimatike dhe
klimatike me vdekjes dhe Amerikë.
vegjetacionin i cili
vegjetacionin dhe cila Atakama, - Zbatimi i njohurive të arritura me
është i përfshirë
është e përfshirë aty; Patagonia ndihmën e kuizeve elektronike.
www.purposegames.com dhe aty;
- Të njihet me kafshët
www.educaplay.com - Sqaron për
specifike në Amerikë
zhvendojen e
dhe se ku janë ato të
bashkësive të
përhapura.
caktuara shtazore
në Amerikë.

-T’i shqyrtojë pellgjet e - Zonat e pellgjeve - Në hartën gjeografike i dallon -E kupton

ndryshme të lumejve - Lumejt dhe emëron objektet më të zhvendosjen
në Amerikë dhe të - Liqenet rëndësishme hidrografike. gjeografike të
theksojë se cilët - Zonat karaktersitike - Prezantimi i videove dhe objekteve
objekte më të mëdha - Amazoni; fotografive ku janë paraqitur hidrografike dhe
hidrografike bëjnë Hidrografia Kolorado me Kanjonin objektet më të rëndësishme shkaqet për atë:
pjesë; e Madh, lumenjtë e hidrografike dhe karakteristikat e I dallon objektet
- të arrijë njohuri mëdhenj dhe ujëvarat. tyre. hidrografike sipas
konkrete për lumejt - Zbatimi i njohurive të arritura specifikave të tyre.
dhe liqenet më të me ndihmën e hartave memece - Të diskutojë për
mëdha; elektronike resurset ujore të
kontinentit, prej
 - të nxitet të diskutojë www.purposegames.com dhe çka varen ata
për resurset ujore të www.educaplay.com dhe cila është
kontinentit, prej se -Zbatimi i Google Earth. rëndësia e tyre.
varen ata dhe rëndësia
e tyre.
-Të njihet me - Qymyri - Analiza e hartave tematike për - E dallon
përhapjen dhe - Nafta dhe gazi zonat (shtetet) e pasura me zhvendosjen dhe
rëndësinë e resurseve nëntoksor resurse të caktuara natyrore. rëndësinë e
natyrore; Pasuritë natyrore - Pyjet - Analiza e ndikimit të faktorëve resurseve të
- Ta theksojë dhe ekonomia - Ari gjeografik rreth zhvendosjes së ndryshme
rëndësinë e pasurisë - Bakri degëve ekonomike. natyrore;
natyrore për - Tokat pjellore - Krahasimi i shteteve në - E shqyrton
Amerikën; - Hidroenergjia Amerikë sipas shkallës së ndikimin e
- t’i shqyrtoj faktorët e - Zhvillimi jo i zhvillimit të ekonomisë dhe pasurive
zhvillimit të barabartë shkaqet për atë. natyrore dhe
ekonomisë; ekonomik - Zbatimi i njohurive të arritura faktorët
Të njihet me degët më me ndihmën e kuizeve shoqëror rreth
të zhvilluara elektronike. zhvillimit të
ekonomike dhe ekonomisë;
zhvendosjen e tyre - Sqaron për degët
hapësinore në më të zhvilluara
Amerikë. ekonomike dhe
zhvendosjen
hapësinore të
tyre në Amerikë.

- Të njihet me - Lëvizjet e - Puna me harta tematike për - Ka njohuri për

karaktersitikat e shumta rritjen natyrore dhe dendësinë e karaktersitikat e
përgjithshme të Karaktersitikat e - Racat popullsisë në Amerikë dhe përgjithshme të
popullsisë në përgjithshme të - Popujt analiza e rezultateve; popullsisë
Amerikë; popullsisë në - Popullsia indigjente - Puna me grafikone për lëvizjet e (lëvizjet e
- Të dijë për popujt e Amerikë - Gjuhët shumta të popullsisë dhe raporti shumta, racat,
ndryshëm, racat dhe - Shtimi natyror ndërmjet natalitetit dhe shtimi natyror
gjuhët në Amerikë; - dendësia e popullsisë
- T’i identifikojë mortalitetit (e kaluara, e tashmja dhe dendësia e
rajonet e Amerikës dhe e arrdhmja). popullsisë);
me rritje të lartë dhe Diskutimi për fotografitë e racave - Është aftësuar
të ulët natyrore, të ndryshme të njerëzve dhe për punën me
dendësia e madhe popujve. hartat tematike
dhe e vogël e - Zbatimi i njohurive të arritura dhe i identifikon
popullsisë dhe të me ndihmën e hartave memece specifikat e
diskutojë për shkaqet elektronike popullsisë në
për një gjendje të www.purposegames.com и Amerikë;
tillë. www.educaplay.com - Diskuton për
lidhjet e
arsyeshme dhe
lidhjet e
vazhdueshme.
- Të din se si formohen -Urbanizimi - Në hartën gjeografike i identifikojë - Sqaron se si
megalopolisët; -Konurbacioni aglomerët më të mëdhenj të qytetit krijohen
- Në hartën -Megalopolisi në Amerikë; megalopolisët;
gejografike ti Jeta në -Mbipopullim - Diskuton për fotografi të Nju - përshkruan për
identifikoj aglomeret aglomerimin - (kuartet e Jorkut, Meksiko Siti dhe San paolo, përhapjen gjeografike të
më të mëdha urban - varfëra) për problemin me mbipopullimin, aglomerëve dhe
megalopolis paraqitjen e brymës, problemet
qytetare dhe -Zhvillimi jo i megalopolisëve më të
ekologjike dhe komunale, por edhe
megalopoliset; barabartë mëdhenj të qytetit;
për standardin e lartë jetësor dhe
- t’i njeh anët pozitive ekonomik bëhet krahasim. - bën dallim ndërmjet
dhe negative të jetës -Problemet - Zbatimi I njohurive të arritura me jetës në megalopolis në
në megalopolis; komunale dhe ndihmën e hartës elektronike shtetin e zhvilluar dhe të
- të bëjë krahasim ekologjike memece pazhvilluar dhe diskuton
ndërmjet jetës së www.purposegames.com dhe për anët pozitive dhe
popullsisë në www.educaplay.com negative.
aglomeret e -Zbatimi në Google Earth.
ndryshme të qytetit:
Nju Jorkut, Meksiko
Sitit dhe Cao Paolo.
- Të njihet me ndarjen Rajoni, shteti, - Në hartën gjeografike i identifikon - I dallon rajonet dhe
rajonale dhe kryeqyteti aglomerët më të mëdhenj të qytetit në shtetet më të mëdha në
territorial të Amerika Veriore; Amerikë. Amerikë dhe kryeqytetet
Amerikës; Rregullimi - Diskuton për fotografi të Nju Jorkut, e tyre dhe di t’i
- T’i identifikojë në shoqëror; Meksiko Sitit dhe San Paolo, për demonstrojë në hartën
hartën gjeografike Pasqyra rajonale e Amerika problemin me mbipopullimin, gjeografike.
rajonet dhe shtetet shteteve në Qendrore; problemet komunale dhe ekologjike, - I dallon shtetet
më të rëndësishme si Amerikë Zhvillimi i por edhe për standardin e lartë jetësor karaktersitike amerikane
dhe kryeqytetet; turizmit dhe bëhet krahasim. dhe rajonet sipas
- Të njihet me Amerika Jugore; - Zbatimi i njohurive të fituara me specifikave të tyre.
specifikat më të Argjentina ndihmën e hartave memece elktronike
rëndësishme dhe www.purposegames.com dhe
faktet interesante www.educaplay.com
për secilin rajon në
Amerikë. -Zbatimi në Google Earth.
- Të dijë për sektorët Bujqësia Shqyrtimi i hartës tematike të - I dallon sektorët
ekonomik në të cilat Xehtaria karaktersitikave ekonomike të SHBA kryesor në
SHBA është lider në Energjetika dhe diskutimi. ekonomi të cilët
botë; SHBA – fuqi Industria Analiza e grafikoneve për rritjen kontribuojnë në
- Të njihet me shkaqet ekonomike Elektronika ekonomike sipas sektorëve dhe zhvillimin
e zhvillimit botërore Turizmi diskutimi. ekonomik;
ekonomik; Komunikacioni Prezantimi i fotografive apo videove - I njeh arsyet për
- T’i shqyrtojë efektet Tregtia nga hapsirat e zhvilluara ekonomikisht zhvillimin e lartë
pozitive të standardit Shkenca dhe në SHBA. ekonomik,
të lartë ekonomik teknika - I shqyrton
mbi shoqërinë e Industria e filmit efektet pozitive
tërësishme. Standardi i lartë i të standardit të
jetesës lartë jetësor
ekonomik.

- Të dijë për degët më -Sipërfaqet - Puna me harta tematike të - Sqaron për degët më
të zhvilluara në Brazil bujqësore ndërlidhura me prodhimtarinë produktive bujqësore
dhe shtrirja e tyre -Kulturat bujqësore në Brazil. dhe prodhimet në Brazil;
gjeografike; drithërore
- të bëjë krahasim Brazili – Bujqësia -Indistriale Krahasimi i prodhimtarisë së - bën krahasim ndërmjet
ndërmjet Brazilit dhe në Amerikën -Kopshatri bujqësisë në Brazil dhe vendet Brazilit dh vendeve tjera
vendeve tjera në botë Jugore -Pemëtaria tjera të botës përmes paraqitjes në botë sa i përket
sa i përket -Blegtoria grafike. prodhimtarisë
prodhimtarisë -Pylltaria - Prezantimi i fotografive dhe bujqësore;
bujqësore dhe të -Deforestacioni hartat për shkallën e - Diskuton për pasojat
diskutojë; -OMGJ shkatërimit të shkëmbinjëve në positive dhe negative të
- t’i shqyrtojë efektet Amazoni për marrjen e zhvillimit të shpejt të
negative të zhvillimit të kullosave dhe sipërfaqet bujqësisë në Brazil.
shpejtë të bujqësisë bijqësore në Amazoni
(shkatërrimi i pyjeve). - Zbatimi i Google Earth.

Тема IV: AUSTRALIA ME OQEANIN DHE ZONAT POLARE - 11 orë

Qëllimet Përmbajtjet Nocionet Aktivitetet dhe metodat Rezultatet e
mësimit
Nxënësi/nxënësja: -Përthyerja - Në hartën gjeografike i dallon dhe - E dallon paraqitjen
- të arrijë njohuri për bregdetare i emron objektet më të e pozitës së Australis
pozitën gjeografike të -Relievi rëndësishme natyrore – me Oqeanin në
kontinentit dhe Karaktersitikat -Klima gjeografike. krahasim me
shkaqet për specifikat natyrore – -Hidrografia - Analiza e hartave tematike në të kontinentet tjera;
e tij; gjeografike të -Shkretëtirat cilat janë paraqitur dukuri të -të dijë t’i dallojë
-t’i dallojë në hartë Australisë dhe - Kreshtë ndryshme natyrore – gjeografike. dhe gjejë në hartë
objektet më të Oqeanisë mali e - Prezantimi i videove – dhe objektet më të
rëndësishme natyrore madhe fotografive ku janë të paraqitura rëndësishme
– gjeografike; korale karaktersitikat natyrore –
-Zelanda e www.purposegames.com dhe gjeografike;
Re www.educaplay.com
 - të njihet me llojet -Flora - Google Earth. - sqaron për
endemike të Endemike karaktersitikat
kontinentit. Flora dhe natyrore gjeografike
fauna të kontinentit.

- të njihet me -Lëvizje të - Puna me hartat tematike për -I dallon

karaktersikat e shumta karaktersitikat themelore të karaktersitikat
përgjithshme të Karaktersitikat -Dendësia e popullsisë me Oqeanin. themelore
popullsisë në Australi socio – ekonomike popullsisë -diskutimi për rajonet imigruese demografike të
dhe Oqeani; të Australisë -Popujt dhe karakteristike. kontinentit;
-të dijë për popujt dhe racat -Analiza e hartave tematike për - I dallon se cilët
racat e ndryshme në -Aborixhinet zonat (shtetet) e pasura me resurse popuj dhe raca
Australi dhe Oqeani; -Pasuritë të caktuara natyrore. gjenden në Australi
-t’i identifikojë rajonet natyrore - Analiza e ndikimit të faktorëve me Oqeaninë;
me popullsi të madhe -Turizmi gjeografik mbi zhvillimin e lagjeve - I sqaron arsyet për
dhe të vogël në dhe ekonomisë. zhvendosjen jo të
kontekst me - Zbatimi i njohurive të arritura me barabartë të
shpërndarjen e lagjeve ndihmën e kuizeve elektronike popullsisë dhe
urbane; www.purposegames.com dhe lagjeve;
- të njihet me degët e www.educaplay.com - sqaron se cilët degë të
ekonomisë ndaj të ekonomisë janë më të
cilave është orientuar rëndësishme për
Australia. standardin më të lartë
jetësor.
- Të njihet me ndarjen - Rajoni - Shqyrtimi i hartës tematike për - I njeh rajonet dhe
rajonale dhe - shteti ndarjen politike territoriale të shtetet më të
territorial të Kryeqyteti Australisë dhe Oqeanisë. mëdha në Australi
Australisë dhe Pasqyra rajonale e Australia dhe Puna me hartën gjeografike dhe dhe Oqeani dhe
Oqeanisë; shteteve në Zelanda e Re identifikimi i shteteve më të kryeqytetet e tyre
- T’i identifikojë në Australi dhe Oqeani Melanezia rëndësishme në Australi dhe dhe di t’i
hartën gjeografike Polinezia Oqeani si dhe kryeqytetet e tyre. demonstrojë në
rajonet dhe shtetet Diskutimi për fotografitë me hartën gjeografike;
specifikat e paraqitura të shteteve
 më të rëndësishme si në secilin rajon të Australisë dhe - I identifikon në
dhe kryeqytetet; Oqeanisë. hartën gjeografike
- Të njihet me Prezantimi i vedeove të shkurtëra rajonet dhe shtetet
specifikat më të me specifikat e shteteve. më të rëndësishme
rëndësishme dhe të Oqeanisë;
faktet interesante - I njeh shtetet
për secilin rajon në karaktersitike dhe
Australi dhe Oqeani. rajonet sipas
specifikave të tyre.
- Të njihet me ndarjen -Zonat - me ndihmën e hartës gjeografike - I njeh
rajonale dhe Polare e përshkruan pozitën gjeografike, karakteristikat
territorial të Arktiku dhe -Akulli i relievin e Arktikut dhe Antarktikut. gjeografike të
Asutralisë dhe Antarktiku përjetshëm Me ndihmën e hartave tematike Arktikut dhe
Oqeanisë; -Stacionet mendon për zbulimin e rajonit, Antarktikut;
- T’i identifikojë në Polare karaktersitikave klimatike dhe - diskuton për
hartën gjeografike -Eskimët shtrirja gjeografike e botës së ngjashmëritë dhe
rajonet dhe shtetet -Ariu Polar gjallë. dallimet ndërmjet dy
më të rëndësishme si -Pinguinët - Me teknikën Diagrami i Venit i rajoneve polare;
dhe kryeqytetet; definon ngjashmëritë dhe dallimet - diskuton për
- Të njihet me ndërmjet Arktikut dhe Antarktikut. karakteristikat
specifikat më të - Prezantimi i fotografive të rajonit gjeografike të botës
rëndësishme dhe dhe diskutimi. bimore dhe shtazore
faktet interesante - Zbatimi i Google Earth. në zonat polare.
për secilin rajon në
Australi dhe Oqeani.
- Ta përshkruaj -Ngrohja Prezantimi i pasqyrave grafike dhe - Njihet me ngrohjen
pozitën gjeografike, Ndikimi i globale fotografive të procesit të ngrohjes globale. globale si proces
shtrirjen dhe ngrohtësisë globale -Dioksidi i Shqyrtimi i hartave tematike dhe për dhe ndikimi i tij
zbulimin e Arktikut për jetën në Zonat karbonit ndryshimet klimatike në zonat polare. negativ më jetën e
dhe Antarktikut; Polare -Shkrirja e Krahasimi në hartë (e kaluara dhe e Zonave polare dhe
- Të njihet me akullit tashmja) nga zgjerimi i akullit të Arktikut Toka në tërësi;
karaktersitikat -Arinjtë dhe zmadhimi i nivelit detar dhe diskutimi. - Dallon se në cilën
gjeografike të dy polar - Analiza e të dhënave për uljen e mënyrë ndryshimi i
rajoneve (relievin, popullacionit të ariut polar dhe klimës në Zonat
 klimën, botën -Rritja e lidhshmëria me shkrirjen e akullit polare ndikon në
shtazore, nivelit detar polar. arinjtë polar;
popullsinë); - Ka vizion të qartë
- T’i theksojë për të arrdhmen e
ngjashmëritë dhe zonave polare dhe
dallimet ndërmjet Tokës.
Arktikut dhe
Antarktikut.

4. REKOMANDIMET DIDAKTIKE

Në programin mësimor është dhënë planifikimi orientues në orët mësimore për realizimin e temave dhe tërësive mësimore. Megjithatë, kuadri mësimor
duhet në mënyrë të pavarur ta planifikojë fondin e orëve për realizimin e tërësishëm dhe të suksesshëm të qëllimeve të parashtruara nga programi. Duke e
pasur parasysh përbërjen e nxënësve në paralelet është heterogjene, mësimdhënësi duhet praktikuar qasje diferencuese dhe individuale në kuadër
të realizimit të mësimit. Një qasje e tillë është në funksion të nevojave specifike individuale të secilit nxënës, zhvillimi i potencialit individual dhe të
arriturave.

Rekomandohet përdorimi i mjeteve vijuese:

- libër i zgjedhur në nivel të shkollës për lëndën përkatëse, lejuar nga ministri;
-burimet tjera të mësimit në mjedisin e drejtpërdrejtë – objekte dhe dukuritë në natyrë;

- hartë gjeografike, atlas, enciklopedi etj;

-Interneti, softueri arsimor, softuerët aplikues:

- revistë me përmbajtje gjeografike;

- mjetet audio- vizuale.

Nocionet e reja të përvetësuara do të prezantojnë përmirësimin dhe zgjerimin e nocioneve të fituara. Interpretimi dhe përshkrimi nga nxënësit është e
domosdohsme të jenë të nxitur nga mësimdhënësi në mënyrën që përshtatet me karaktersitikat individuale të secilit nxënës. Të shprehurit mund të jetë edhe
përmes: bisedës, esesë, metodave ilustruese, përpilimi i skemave, grafikonet etj. Përdorimi i emrave dhe të dhënave me shifra duhet të jetë e paraqitur në nivel
të kuptueshëm. Integrimi me lëndët tjera mësimore realizohen në të gjitha situatat në të cilat është e pranishme ndërlidhje më e madhe e përmbajtjeve.
30
5. VLERËSIMI I TË ARRITURAVE TË NXËNËSVE

Gjatë mësimit rregullisht ndiqen dhe vlerësohen të arriturat e nxënësve, mblidhen treguesit për aktivitetet e tyre, motivimi për mësim,
bashkëpunimi me të tjerët etj. (vlerësimi formativ). Gjithashtu, regullisht bëhet informimi i secilit nxënës, si dhe i prindërve për përparimin e
nxënësit. Kjo komponentë është pjesë përbërëse e planifikimit të mësimit për mësimin dhe mësimnxënien.

Rekomandohet të përdoren mënyrat vijuese të përcjelljes, kontrollimi dhe vlerësimi i të arriturave të nxënësve në kuadër të temave
mësimore:

- gojarisht;
- praktikë (përpjekje, ushtrime etj.);
- pjesëmarrje në hulumtim dhe prezantim.

Nxënësit vlerësohen me nota numerike.

6. KUSHTET HAPËSINORE PËR REALIZIMIN E PROGRAMIT MËSIMOR

Programi sa i përket kushteve hapësinore bazohet në Normativin për hapësirë, pajisje dhe mjetet mësimore për arsimin fillor nëntëvjeçar
përcaktuar nga ministri i Arsimit dhe Shkencës me Vendim nr. 07-1830/1 prej 28.02.2008.

7. NORMATIVI PËR KUADRIN MËSIMOR

Mësimin në lëndën e gjeografisë për klasën IX (e nëntë) mund ta realizojë personi i cili ka mbaruar:
- studime nga gjeografia, drejtimi mësimor, VII/1 ose 240 SETK;
- AP ose SHLP, grupi histori dhe gjeografi (për mësimdhënës të cilët realizojnë mësim në shkollat fillore ndërsa kanë marrëdhënie
pune për periudhë të pacaktuar).

1
8. FILLIMI I REALIZIMIT TË PROGRAMIT MËSIMOR

Data e fillimit: 01.09.2018.

9. NËNSHKRIMI DHE DATA E PËRCAKTIMIT TË PROGRAMIT MËSIMOR

Programi mësimor për gjeografi për klasën IX në arsimin fillor nëntëvjeçar, me propozim të Byrosë së zhvillimit të arsimit, e përcaktoi
ministri i Arsimit dhe Shkencës

MINISTËR

Prof. dr. RENATA DESKOSKA

Përpiloi: grupi punues, me vendim nr. 02-123/1 prej 21.12.2017

Kontrolloi: Ivica Gievski, udhëheqës njësie
Lejoi: mr. Mitko Çeshllarov, udhëheqës sektori