PANITIKAN NG REHIYON 1

Ilokos Norte, Ilokos Sur, La Union at Pangasinan

 
Kalagayang Pangkapaligiran: Mga Tao at Kultura
Ang Ilokos ay matatagpuan sa hilagang kanlurang bahagi ng Luzon. Sa kanluran
matatagpuan ang dagat Tsina na siyang pangunahing kabuhayan ng mga tao. Ang
lupain ay tigang at mabato kaya hindi matamnan. Ang mga Ilokano ay napilitang
dumayo sa ibang lalawigan upang kumita. Ito ang nagbunsod sa mga Ilokano upang
mangibang bansa tulad sa Hawaii, Guam at Estados Unidos.
Sa pananakop ng mga Kastila ay nahati ang mga mamamayan sa mayaman at
mahirap. Hindi ito naging hadlang upang di ipagpatuloy ng mga Ilokano ang mga
paraan ng kanilang pagpapahayag ng kanilang kalungkutan at kaligayahan sa
pamamagitan ng duayya, lallay, badeng, arikenken, dallot, dung-aw, pakasaritaan,
burbutia at pagsasao. Makikita ang panitikan at kultura ng mga ritual at sapita, di-ugma.
Subalit pinilit itong
pinalitan ng mga Kastila na ang paksa ay tungkol sa pananampalatayang Kristianismo.
Wikang Kastila at Iloko ang mga ginamit na salita.
Sa pagdating ng mga Amerikano, Ingles naman ang pinagamit kaya ang mga makatang
Pilipino ay nabusalan ang bibig at napako ang isip. Ito ang dahilan ng pagtamlay ng
panitikan ng lahi.
Sa mga Ilokano, ang panitikan ay kurditan. Pumapangalawa ang panitikang Iloko sa
panitikang Tagalog kung dami ng sinulat ang pag-uusapan. Katunayan, hanggang sa
kasalukuyan ay patuloy pa ring masigla sa pagsulat ang mga Ilokano kahit nasa iba’t
ibang bahagi sila ng mundo. Ang samahang GUMIL ang dahilan nito. Sa Hawaii ay
mayroon ding GUMIL HAWAII. Si Juan S. Hidalgo, Jr. ang nagtatag ng samahang ito.