Si Talikakas at Ang Tsinelas

akda ni: Mary Christine Joy B. Latosa

Sa isang malayong komunidad ng Brgy. Batumbakal na

kung tawagin’y Sumag, ay may isang batang kinagigiliwan
ng lahat dahil sa angking liksi nito sa pagkilos. Tila ba
kunwariin ko’y palagi siyang nakikipaghabulan sa
paglakad, paglalaba at maging sa pagsalok ng tubig sa
bukal. Sa tuwing pinagmamasdan ko ang kulot at maiksi
niyang buhok, ang sarat niyang ilong at ang maningning
niyang mata ay naaalala ko ang aking kabataan.

“Kagaya ko rin siya- sa murang edad ay namulat na sa

mga gawaing bahay maging sa pagtulong sa aking ina sa
pag-aalaga ng mga nakababata kong kapatid”, bulong ko
sa aking sarili.

Madalas ko siyang maabutan sa tabing sapa habang

naglalaba ng damit niya at ng kaniyang mga kapatid.

“Magandang umaga po, Gng. Reyes!” Magalang na

pagbati niya sa akin kasabay ang matamis na ngiti sa
kaniyang labi.

“Hindi ka ba papasok ngayong araw? Kung tatapusin mo

iyan, baka mahuli ka na sa klase mo.” Magiliw na wika ko.

“Mabilis lamang po ito, maagap pa naman po ma’am.

Sakali man pong bumatingting ang kampana ng ating
paaralan ay iiwanan ko po itong ginagawa ko at
mamayang hapon ko itutuloy pagkatapos ng aming klase.”
sagot niya.

Habang pinagmamasdan ko siyang nagkukusot ng mga

damit ay napansin ko ang isang pares ng tsinelas na tila ba
lumang luma na at pinag-uugnay na lamang ng isang
maikling kawad ang kawa nito. Dinampo’t iyon ni Talikakas
at buong ingat na kinukuskos upang mawala ang putik at
mabawasan ang pikas nito.

“Ito po ay regalo pa sa akin ni Inay noong nakaraan kong

bertdey.” buong lakas-loob na wika niya

“Talaga ba? Matagal na pala iyan. Napakaingat mo naman

sa gamit Talikakas.” natutuwang wika ko sa kaniya.

“Iniingatan ko po dahil hindi ko na alam kung kailan ulit ako

bibilhan ng ganito ni Inay.” sagot niya.

Hindi na ako muli pang nakapagbikas ni isa mang salita

nang marinig ko ang mga salitang yaon. Batid ko ang
kalalagayan ng mga taong naninirahan sa komunidad na
ito. Masuwerte nang may makain sa isang araw at may
mainit na kapeng mahihigop kung sumasapit ang taglamig.
Kagyat na tinapos ko ang aking paliligo at iniwanan ang
paslit na batang naglalaba.

Habang naghihintay ako sa aking mga estudyante ay

nakasilip ako sa bintana ng aking silid. Sinisipat kong maigi
ang mga batang pumapasok at naghahabulan patungo sa
kani-kaniyang silid-aralan. Matuling na humahakbang si
Talikakas, nakasuot sa magkabila niyang braso ang pares
ng kaniyang tsinelas. Pagdating sa tuyong bahagi ng
kaniyang nilalakaran ay tinanggal niya ito sa kaniyang
braso at saka isinuot. Aliw na aliw akong nagmamasid sa
kaniya habang iniaayos ang lumang luma at guso’t niyang
uniporme.

Madilim ang langit noon, nakabibingi ang mga kulog at tila

ba nabibiyak ang kalangitan sa lakas ng kidlat. Pasado
ala-sais ng gabi ay kumain na ako ng hapunan.
Naghahanda na ako sa pagtulog nang biglang kumatok sa
may tarangkahan. . .
“Ma’am, pwede po bang dito muna kami makitulog ni
Jolina?” paalam na wika ni Talikakas.

“Oo naman, kaya lamang ay wala na akong panlatag sa

sahig.” tugon ko.

“May dala po kami.” sagot ni Jolina.

Habang ako’y nakahiga ay nauulinigan ko ang

pagbubulungan ng dalawang bata.

May nais silang sabihin na hindi masasbi-sabi.

“Ano ba iyang pinagbubulungan ninyo?” seryosong tanong

ko.

“Kung may sobra ka pa raw pong kanin, sabi po ni

Talikakas.” nakangising wika ni Jolina.

“E, ano’t ako ang sinasabi mo ay ikaw nga itong kanina pa

kumukulo ang tiyan.” sabad ni Talikakas.

“Mayroon pa riyan sa kaldero, kaya lamang ay wala ng

ulam na natira. Heto, abutin mo itong sardinas.”

“Sindihan mo muna iyang kandila na nakapatong sa may

kalan upang may tanglaw kayo habang kumakain. Mahirap
mag-aninaw!” dagdag ko pa.

“Huwag na po ma’am.” wika ni Jolina.

“Kami po’y dito na kakain sa kaldero at huhugasan na

lamang po namin bukas ng umaga.” sabad ni Talikakas.

Habang sila’y kumakain ay tahimik kong pinakikinggan ang

kanilang pagbubulungan. Piit na piit ang kanilang hagikhik
kapag kumakalantog ang takip ng kaldero at kutsara sa
loob nito. Hindi ko rin mapigilang mapangiti habang sila’y
pinakikiramdaman.
Kinabukasan ay maagap na lumusong ang magkaibigan
sa sapa upang hugasan ang kalderong kanilang kinainan.
Habang sila’y naghuhugas ay biglang nagkaakitang maligo
ang dalawang bata sa sapa. Bahagyang lumaki ang tubig
sa sapa noon at malalakas ang lagaslas nito. Kagaya pa
rin ng nakagawian ni Talikakas, nakasuot sa magkabilang
braso ang dalawang pares ng tsinelas. Mabilis na
lumusong sa tubig ang magkaibigan at nagsimulang
maghabulan ,magtawanan at magsabuyan. Sa hindi
sinasadyang pangyayari ay biglang humulagpos sa braso
niya ang kabiyak na tsinelas.

“Jolina, iyong tsinelas ko habulin mo!.” Pasigaw na wika ni

Talikakas habang mabilis na tumatakbo at inaalis sa braso
ang isa pang kabiyak nito.

“Malakas itong lagaslas hindi ko masambot.” tugon ng

kaibigan.

“Tumakbo ka na paibaba at abangan mo roon sa medyo

mababaw!.” naiiyak na wika ni Talikakas.

“Bilisan mo! Bilisan mo Jolina.... ‘yong tsinelas ko........”

dagdag pa niya kasabay ang pagbuhos ng luha sa
kaniyang mga mata.

Patuloy pa rin ang mabilis na paghakbang ni Talikakas sa

tubig. Nagbabakasakali na kaya niyang sagipin ang
kabiyak na tsinelas. Lakad....takbo paibaba ang ginawa
nilang magkaibigan subalit hindi na nila muli pang nakita
ang espesyal na bagay para kay Talikakas. Tinangay na
ito nang mabilis na umaagos na tubig. Wala nang nagawa
ang dalawang bata, kundi ang tanawin ito habang tuluyang
lumalayo sa kanila. Napaupo siya at walang nagawa kundi
ibuhos ang napakalakas na pag-iyak na tila ba nawalan ng
pinakamamahal sa buhay.

Pasado alas-otso na subalit wala pa ang dalawang batang

nagpunta sa sapa. Nakakaramdam na rin ako ng gutom
kaya’t sinundan ko sila upang kuhain ang kalderong
kanilang nilinisan. Mag-isa na lamang si Talikakas noon at
umuwi na sa kanilang barong-barong si Jolina.

“O, bakit? Bakit ka naiyak? Bakit basang basa ka na, ha?”

nag-aalalang wika ko sa kaniya.

“Kasi po.... kasi po... naanod ang kabiyak nitong tsinelas

ko.” umiiyak na tugon niya.

“Bakit maaanod? Hindi mo ba inilagay sa tabi, habang

ikaw ay naglilinis ng kaldero?” tanong ko.

“Nagkaakitan po kaming maligo ni Jolina, at nakalimutan

ko pong alisin sa braso ko.” humihikbing sagot niya.

“Wala na, wala na po akong tsinelas. Sabi ko pa naman sa

sarili ko. Iingatan ko ito dahil baka sa susunod na bertdey
ko hindi na ako mabilihan ni Inay. Kasi po, ang
pinag-iipunan muna nila ngayon ay pambili ng bigas at
para sa panganganak ni Ate”, saad niya.

“Simula po noong grade 1 ako hanggang ngayong grade 6

na ako, tatlong beses lamang po akong nabilhan ni Inay ng
tsinelas. Mahalaga po ito sa akin, kaya po kahit matinik,
madulas at maputik sa dinaraan ko, hindi ko po ito
isinusuot upang hindi kaagad masira”, dagdag pa niya.

Umupo ako sa tabi niya at kinuha ang hawak-hawak na

tsinelas. Tahimik akong nakikinig sa mga salaysay niya
tungkol sa kaniyang buhay.

“Kung sa iba po, basta tsinelas lamang ito. Mabibili ng mga

magulang ng karamihang bata na tulad ko. Subalit sa akin
ay hindi lamang po ito basta tsinelas lang. Espesyal po ito,
sapagka’t ito ang nagsisilbing proteksyon ng dalawa kong
paa sa tuwing mangunguha ako ng abukot o kaya’y
maglalakad kung kabantaakan ng init sa basudan.”
May tila ba kumukurot sa kaibuturan ng aking puso ang
bawat salitang binibitiwan niya. Isa lamang siyang paslit na
bata subalit kinapupulutan ko ng aral. Aral na
nagpapaalala sa aking magpahalaga sa kahit maliit na
bagay na mayroon ako.

“Tuyuin mo na iyang luha mo at tigilan ang paghikbi.

Tumingin ka sa akin at makinig Talikakas.” mahinahon
kong utos sa kaniya.

“Huwag ka nang malungkot, may mga bagay talaga sa

buhay ng tao ang naaanod ng hindi natin namamalayan.
Subalit, huwag mo sanang iwaglit sa iyong isipan na ‘yong
mga bagay na nawawala sa iyo kagaya ng tsinelas mo ay
mayroong kapalit na darating. Baka naman kaya naanod
iyon dahil kailangan ng palitan ng mas maganda at
bagong-bago.” Nakangiting wika ko sa kaniya.

“Huwag kang mag-alala, pagpunta ko sa bayan ay bibilhan

kita. Medyo matatagalan nga lang dahil sa katapusan pa
ang punta ko roon. Subalit alam kong ikaw ay isang batang
marunong maghintay kaya naman wala akong dapat
ipag-alala, diba?”

“Talaga po? Ang gusto ko po ay ganito ulit, pero kulay itim

naman po. Nakikita po kaagad ang pikas kapag naluluma
dahil kulay asul ito” wika ni Talikakas habang
nagniningning ang mga mata dahil sa galak na
nararamdaman.

Magkasabay kaming umuwi sa bahay habang labit-labit

ang kalderong hinugasan. Kagya’t akong nagluto ng
agahan at kumain kaming magkasabay noong araw na
iyon. Simula ng mga sandaling yaon, nagkaroon nang
puwang sa puso ko ang batang paslit. Hanggang sa
kasalukuyan ay nakatatak pa rin sa aking puso ang mga
ala-alang iniwan sa akin ng batang si Talikakas.
Kasanayang Pampagkatuto:

Nasasagot ang mga tanong sa nabasang kuwento

Nasasagot ang mga tanong na bakit at paano

Pag-unawa sa binasa:

1. Sino ang pangunahing tauhan sa kuwento?

2. Paano sinimulan ng may-akda ang kaniyang kuwento?

3. Paano niya inilarawan ang pangunahing tauhan sa

akdang binasa?

4. Paano mo pinapahalagahan ang mga bagay na

ibinibigay sa iyo ng iyong mga magulang? Patunayan.

5. Bakit gayon na lamang ang pag-iingat ni Talikakas sa

kaniyang tsinelas?

6. Bakit nagkaroon ng puwang sa puso ni Gng. Reyes ang

batang si Talikakas?

7. Bakit kinagigiliwan ng lahat si Talikakas?

8. Ano ang pinakamahalagang mensahe ang napulot mo

sa kuwento?

9. Sa anong bagay nagkakatulad ang gurong si Gng.

Reyes at si Talikakas?
10. Ikaw bilang isang mag-aaral, paano mo matutulungan
ang kapwa mo batang katulad ni Talikakas sa sitwasyong
kaniyang kinakaharap sa kasalukuyan?