TROPİKAL YAĞMUR ORMANLAR!

BİYOMU SONBAHARDA YAPRAK DÖKEN ORMAN BIYOMU STEP (KARASAL) ÇAVIR BİYOMU
. " - . -

Ekvator
;

Ekvator
1
Ekvator

Y ' boyunca yeşil kaları genış yapraklı agaçlardar oluşur e=rı
zengın bıyoçeşitlıliQo satııp bıyofTldur Anıazorı Havzası, Konyo
Havzası Malezya ve Endonezya'da gonllür Fıl, �empanze,
orangutan bazı hayvan türleridir
Sorıb::!'larda yapraklarını döken ormanlardar,
Orta kuşak karaı::-ır n ç kısı-nlarında göru ..ır
oluşurlar. Sıncap, fare. kartal bazı hayvan
Step, ça)'ır, prerı gorülur
ti.ırleridır.
Lama, bızon, ar•ılop, zebra bazı hayvar turlendır

SAVAN BİVOMU İĞNE VAPRAKLI ORMAN BİVOMU

Ekvator
Ekvator •
�

En fazla yağış yaz aylarında gorCılür. Yazlar kısa ve sarın, kışlar

10"-20' enlemleri arasında görülür. Yazları yağışlı kışları
çok uzun ve soguktur. Tayga ve borsal ormanları yer alır. Kar
kuraktır Bitki örtüsü uzun boylu otlardan oluşan savanlardır.
tavşanı samur vızon bazı hayvan türlendır
Zebra, zürafaa babun bazı hayvan türlerdir.

ÇÖL BİVOMU ÇALILIK BİVOMU TUNDRA BİVOMU

• r_--:-
� • ,�1.r
r
..
\ �

Ekvator �4 Ekvator Ekvator

.... " .'

Dônenceıer çevresınde ve orta 1<uşak karalarınır iç 1<1s1rrııa•ında Akdenız ık,ırT> bölgelernde çaı·lık ve bodur aQaç::ı.r (Malı,) Y n buyuk kısmında donmuş topraklardan oluşur. Yazları
görülür Su tutabılen bıtkıler (kaktus) biti<' örtusCınü oluşturur yaygındır Çakal, yaban koyunu, keçi bazı hayvan türlerıdır yağışlıdır. Bıtki örtüsü liken ve yosı.nlardan oluşan tundralardır
Deve. yılan, akrep, yarasa önemlı hayvanlardır Yazları kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer Boz ayı, kutup ayısı, ren geyıQı mısköküzCı bazı hayvan türleridir.
Orman ekosıstemi

Dağ ekosistemi

Çöl ekosistemi Okyanus Göl ekosıstemi Karbon Döngüsü

Deniz Nehir ekosistemi Yaşamın en küçuk temel yapı taşıdır
Kömür, petrol doğal gaz, kireç taşı. volkanlar
Bataklık ekosistemi karadakı karbon kaynaklarıdır Denizler
karbonun en buyük depo alanıdır.
Su Döngüsü
Denızler ve okyanuslardaki sular buharlaşır
Bıtkıler terler ve yukselen su buharı yoğunlaşır
Yoğunlaşma yağışa neden olur Yüzeysel akış
ve yer altına sızma olayı ile döngu tamamlanır.

Havadaki serb.st
azot

Canlı proteinlerde bulunan azot

Bitkiler

Hayvanlar

-
Mikroorganizmalar
Işık
Azot Döngüsü
Sıcaklık
Atmosferde %78 oranında bulunur Doğrudan
Yağış
tuketılmez. Atmosferdekı azot yıldırım şımşek
Su Karbonhidrat
RüzgAr ve volkanık patlama ıle ortaya çıkan enerıı
Oksijen Vitamin sayesinde oksıjenle birleşerek nıtrıt ve
nıtratlara dönüşür Yağışlarla toprağa ıner
Karbon Yağ
topraktakı azot bağlayıcılar yardımıyla bıtkilere
Azot Protein geçer böylece tüm canlılara geçer

Oksijen Döngüsü
Fotosentez ve solunum yoluyla meydana gelır
Atmosferde %21 oranında bulunur. Oksiıen
sularda çözülmüş hAlde bulunur.
.. • . .
-.
.. EKSTREM OLAYLAR.
. '

Doğa olayları herhangi bir yerde normal sürecini yaşarken bazen bu seyrin dışına çıkarak Doğa ve Değişim: Dünya yaklaşık 4,6 milyar yıl önceki oluşumundan beri sürekli
o güne kadar görülmeyen ya da çok nadir görülen olaylardır. değişim halindedir. De!)işim doğadaki işleyişin ve süreklili!)in yasasıdır. Levhaların
hareketi ile kıtaların ve da!)ların oluşumu, yeryüzünün sürekli şekillenmesi, hava
Meteoroloji • Hldrometeorolojl Jeoloji ve Jeomorfoloji Astronomi Kökenli
olaylarındaki günlük farklılık, iklim şartlarının de!)işmesi, su ve tüm yaşamsal
Kökenli Ekstrem Olaylar Kökenli Ektrem Olaylar Ektrem Olaylar
maddelerin bir döngü içinde yenilenmesi ile canlıların büyüme ve gelişimi doğadaki
-Aşırı sıcaklar - Aşırı so!)uklar - Deprem - Volkanizma - Meteor düşmesi değişimin örneklerindendir.
- Şiddetli rüzgar ve fırtınalar Küresel İklim Değişikliği: Doğal faktörler veya insanların beşeri ve ekonomik
- Tsunami - Kütle hareketleri faaliyetleri nedeniyle atmosferin gaz bileşiminin bozulması sonucunda, iklimde
-Aşırı ya!)ışlar - Kuraklık - Heyelan, kaya düşmesi gözlenen değişimler küresel iklim değişikliği olarak adlandırılır. Hızlı gerçekleşen
-Sel ve taşkın
- .' bu değişim, atmosferin sera etkisine ait dengenin insanlar tarafından bozulmasıyla

---
. ortaya çıkmıştır.
'
. 1. Küresel İklim Değişikliğinin Nedenleri

.. .,.,
. ·. · ·�<,
Fosil Yakıt Kullanımı: Sanayi tesislerinde, enerji üretiminde, ulaşım ve ısınmada
kullanılan fosil yakıtların yanması sırasında karbondioksit açığa çıkması küresel
ısınmaya neden olan faktörlerdir.
Ormansızlaşma: Ağaçlar, atmosferdeki karbonun bir bölümünü depolayarak karbon
döngüsünde rol oynar. Ormanların kereste elde etmek, tarım ve yerleşim alanı açmak
için tahrip edilmesi ve buna bağlı olarak karbon dengesinin bozulması küresel iklim
değişimi üzerinde etkilidir.
Tarım Uygulamaları: Bazı tarımsal uygulamalar küresel iklim değişimınin nedenleri
arasında yer alır. Pirinç tarımı yapılan suya doygun bataklık arazilerde bakteriler,
karbondioksitten 20 kat daha etkili bir sera gazı olan metanı üretir. Bu durum küresel
iklim değişimine neden olur.
Şehir ısı Adası: Sera gazları kadar güçlü bir etki olmamakla birlikte şehirleşme de küresel
ısınmada rol oynar. Şehir ısı adası bir şehrin çevresindeki kırsal alanlara göre daha sıcak
olmasıdır.
Atıklar: Sanayileşme ve tüketim artışı ile birlikte gittikçe artan miktarda atık üretilmektedir.
Çöplerin gömülmesi veya yakılmasıyla açığa çıkan gazlar da küresel ısınmaya neden
olmaktadır.
2. Küresel İklim Değişimi ile Mücadele
Kuraklık Hük0metlerarası İklim Değişikliği Paneli(IPCC): IPCC, Birleşmiş Milletlere bağlı Dünya
Orman yangını
Meteoroloji Örgütü ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından 1988'de iklim
Kasırga
değişimine insan etkilerini ve iklim değişiminin risklerini değerlendirmek üzere kurulmuştur.
Tayfun
sef-taşkın Kyoto Protokolü: 1992'de Rio'da (Brezilya) imzalanan Birleşmiş Milletler iklim Değişikliği
Sel· taşkın heyelan Çevre Sözleşmesi insan kaynaklı iklim değişiminin olumsuz etkilerinin önlenmesi ve sera
heyelan tsunami
Sel• taşkın gazlarının salınımının düşürülmesini teklif eden uluslararası ilk anlaşmadır.
Paris İklim Anlaşması: Paris İklim Anlaşması, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği

Heyelan
t Çevre Sözleşmesi çerçevesinde sera gazları salınımını azaltmaya yönelik önlemleri içeren
bir anlaşmadır.
Sivil Toplum Kurulufları: Küresel iklim değişiminin etkilerine karşı sivil toplum kuruluşları
halkı bilgilendirme, kamuoyu oluşturma ve proje geliştirme gibi faaliyetlerde bulunmaktadır.
 Üretim, Dağıtım ve Tüketimi Etkileyen Unsurlar

İklim
ı
Bitki
ı
Yeryüzü
ı
Toprak
ı
Hammaddeve Su
ı
örtüsü şekilleri enerji kaynakları kaynakları

Üretim, Dağıtım ve Tüketimi Etkileyen Beşeri Unsurlar

Çiftlik

C-.Jlt
Mahalle
Üretim Dağıtım Tüketim
ıl

�J
....)�� • Tarımsal faaliyetler • Ulaşım • İhtiyaçlar
Oba • Sermaye • Modem pazarlama teknikleri • Gelir düzeyi
• İş gücü ve eğitimi • Teknolojik gelişmeler • Teknolojik
• Teknolojik gelişmeler • insan kaynakları gelişmeler
• Sanayi • Yerleşim özellikleri • Reklam
• iletişim • Moda
Çiftlik: Tarım ve hayvancılığın bir arada yapıldığı
büyük şehir alanlarına yakın yerleşme. Geçici Yerleşmeler
Genelde küçükbaş hayvancılığın yapıldığı Yayla Ağıl
Ağıl:
yerleşme tipi. Kom Dam
L-5:ba Dalyan
Kom: D.A.B'de hayvancılık faaliyetleri yapılan Deği9lm Unsuru Eski Ekonomi Günümüzve Geleceğin
yerleşme tipi. Ekonomisi
Dam: Bağ, bahçe ve küçük çaplı tarım faaliyetleri
Daimi Yerleşmeler Üretim ve rekabet Ulusal Global
yapılan yerleşme tipi.
Dalyan:Ege bölgesinde balıkçılık faaliyetleri için kullanılır. Çiftlik Mahalle alanı
Mezra Divan
Oba: Göçebe çadır tipi yerleşmelerdir. Büyümeyi belirleyen Sermaye, iş gücü Yenilik, icatlar ve bilgı
faktör
Teknolojiyi belirleyen Mekineleşme Dijitalleşme
faktör
Nüfus artış hızını artırmaya yönelik politikalar Küresel Şehirler: New York, Tokyo, Londra, Marsilya
AR-GE'ye verilen Düşük, orta Yüksek
Doğum oranı ve nüfus artış hızı düşük olan Bölgeler Şehirler: Ankara, Yeni Delhi, Manila, Logos
önem
ülkeler uygulamaktadır. Fransa, Almanya, Yerel Şehirler: Gümüşhane, Bayburt.
Gerekli eğitim Mesleki diplomaya Yaşam boyu öğrenim
İsveç gibi ülkeler uygular. Fonksiyonlarına Göre
yönelik
Nüfus artış hızını azaltmaya yönelik politikalar Dini Kentler: Mekke, Medine, Vatikan, Kudüs, İstanbul
istihdamın doğası istikrarlı Risk ve fırsatlarla dolu
Doğum oranı ve nüfus artış hızı çok yüksek Liman Kentler: Marsilya, Rotterdam, Hamburg, İstanbul,
olan ülkeler uygulamaktadır. İzmir Beşeri sermaye Üretim odaklı Müşteri odaklı
Hindistan, Endonezya, Malezya gibi ülkeler Maden Kenti: Essen, Johennesburg, Zonguldak
uygular. İdari Kent: Washington, Paris, Londra, Tokyo, Ankara iş gücü Önemli Daha az önemli
Nüfusun niteliğini ve niceliğini iyileştirmeye Eğitim Kenti: Oxford, Harvard, Viyana, Eskişehir, İstanbul
iş gücü yapısı Kalifiye değil veya Bilgi, tecrübe ve çok yön-
yönelik uygulanan nüfus politikaları Sanayi Kenti: Tokyo, Londra, Essen, Batman, Zonguldak
belirli bir alanda lü beceri sahibi, yenilikçi,
Nüfus artış hızı çok yüksek veya çok düşük Turizm Kenti: Venedik, Paris, Antalya, Marmans uzman yaratıcı
olmayan Türkiye, Meksika gibi ülkeler uygular. Ruhr Bölgesi ve Manchester sanayi ile birlikte çok ciddi
Sektöre! yapı Tarım ve sanayi Hizmet sektörü ağırlıklı
oranda göç almış yerlerdir. sektörü ağırlıklı
 iı:liıilhiiiiiiii•1i•ı-t,iJJiifuiawi ----
! I I l
/ Genç nüfus oranı fazladır.

f
Ancak giderek azalmaktadır.
Ortanca yaş giderek artmaktadır.
l
DOĞAL FAKTÖRLER j l
BEŞERi FAKTÖRLER]

ı ı
Nüfusun %24'ü-+ 0-14 ./ Coğrafi konum ./ Nüfus 1923-1965 1965-1980 1980-2005 2005'ten
Dönemi Dönemi Dönemi Sonra

l l
Nüfusun %67,S'i-+ 15-64 ./ Yer şekilleri ./ Sermaye
Nüfusun %8,2'si -+ 65 yaş ve üzeri ./ İklim ./ Ulaşım
nüfus oluşturur. ./ Doğal kaynaklar ./ Teknoloji
Nüfus artış Nüfus artış Niteliği ve Niteliği ve
hızını hızını niceliği niceliği
/ Okuryazar oranı %94 tür. artırıcı azaltıcı geliştirici geliştirici

/
Türkiye'de çalışan nüfusun,
%53'ü Hizmet
%27'si Sanayi
%20'si Tarım
sektöründe istihdam edilmektedir.

1923 - 1932
İzmir İktisat Kongresi düzenlendi.
Aşar vergisi kaldırıldı.
Gümrük Kanunu ve Teşviki Sanayi Kanunu çıkarıldı.

1932-1950
Sümerbank kuruldu.
1. ve il. Beş Yıllık Sanayi Planları hazırlandı.
il. Dünya Savaşı nedeniyle il. Beş Yıllık Sanayi
Planı uygulanmadı.
Millf Ekonomiyi Koruma Kanunu çıkarıldı.
1950 -1960
Türkiyenin en hızlı kalkındığı dönemdir.
1960 ve sonrası
Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu.
Beş Yıllık Kalkınma programları hazırlandı.
 BUÖDAY ÇAY ELMA KETEN-KENEVİR
EKSTANSİF TARIM

✓ ilkel, kaba eskı tarımdır.

✓ iklime olan ba!)ımlılık fazladır.
✓ Ürütimde dalgalanma fazladır.
✓ Engebe fazladır.
✓ insan eme!)i fazladır.
✓ Modem tarım teknolojisi azdır.
TURUNÇGİL ŞEKERPANCARI
✓ Çay ve çeltik tarımı örnektir.
✓ Do{ıu Karadeniz, DAB örnektir.

MISIR TÜTÜN MERCİMEK ÜZÜM

�

;..

FINDIK

✓
İNSTANSİF TARIM

AYÇİÇEÖİ ✓ Modern tarım yöntemidir. NOHUT SOYA FASULYESİ

✓ Geniş ve düz alanlarda yaygındır.
✓ Makine gücü fazladır.
✓ Teknoloji fazladır.
✓ Bırim alanda verim fazladır.
✓ İklime ba!)ımlıklık azdır. POLİKÜLTÜR: Tarım sahasında ayrı ayrı parsellere bir çok tarım ürününün
ORGANİK TARIM: Kimyasal madde kullanmadan yapılan tarımdır.
yetiştirildi!)i sistem.
✓ Akdeniz, Marmara ve Ege'de yaygındır.
MONOKÜLTÜR: Bir yörede yaygın olarak yetiştirilen bitkiler. (Rize'de çay) PLANTASYON TARIMI: Tropikal kuşakta ticari amaçla geniş alanlarda yapılan
NÖBETLEŞE EKİM: Topra!)ın kaybetti!)i besinleri geri kazanmak ve muz, kahve, kakao gibi ürünlerin tarımıdır.
erezyondan korumak için minerallerin dengesini sa!)layabilmesi açısından NADAS: Sadece ya!)ışa ba!)lı olarak yapıldı!)ı yerlerde topra!)ın bir yıl süreyle
bir yıl tahıl, bir yıl baklagil ekimi örnek gösterilebilir. boş bırakılmasıdır.

,,
BAKIR BOR MİNERALLERİ PETROL ARITMA TESİSLERİ İPEKLİ DOKUMA FABRİKALAR!

lstanbul

�•s.ı,ıtgazi
•AlıııQa Ona-
Emel
em,;_ •Denızll

KÜKÜRT KROM SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YAPAY İPEK ÜRETEN FABRİKALAR!

l"!3"1'ul lstanbul
� · Bursa -. Trabzon Kaİs
� Felhiye • 1zmir lllyarl:-cır
_,.u�

LİNYİT DEMİR KONSERVECİLİĞİN DAĞILIŞI YÜN DOKUMA FABRİKALAR!

lstanbul
T......,ıı Çay,rtıın Ednımil Ankıını
Soma
. Yaıaoa,, Alfin
·e11>111an
lzmir
Tarsus

HALI VE KİLİM DOKUMACILIĞININ

BOKSİT FOSFAT BELLİ BAŞLI YAĞ FABRİKALAR! GELİŞTİĞİ İLLER

-
lstantıuı

u� �yseri sı-
.•Seydifelıir ı_,ıa Konya

TUZ PAMUKLU DOKUMA FABRİKALAR! KAĞIT FABRİKALAR!

MANGANEZ
lstanbul T�rO

� ı:ı..t�ma
ııiıı,_
• lzmır .- . "'7-' Muılya -Çay
-Aydın'Denızli Adana. �T8fUCU
J\nıaıva T�rs�
TÜRKİYE'DE SANAYİNİN YOĞUNLAŞTIĞI İLLER TÜRKİYE'DEKİ PETROL RAFİNELERİ

Batman
2501Cm
O 100
D Sanay,nın voğunlaşbiı ,ııer L--.J km

O Petrol • Taşkömürü [iJ Toryum

® Do{ıalgaz ♦ Linyit @ Uranyum
 Sanayinin kuruluşu ve gelişmesinde etkili
olan koşullar şunlardır:
DIŞ TİCARET İÇ TİCARET
./ Sermaye ./uıaşım
./ En çok ticaret yapılan ülke Almanya'dır. Türkiye'de iç ticaretin gelişmesinde;
./ Teknoloji ./ Enerji
./ Nüfusun fazla olması
./ En çok ihracat Almanya ile yapmaktadır .
./ Ham madde ./ Pazar ./ Ulaşım koşullarının gelişmesi
./ En çok ithalat Çin ve Rusya ile yapılır. ./ Sanayinin gelişmesi
./ iş gücü
./ Bölgelerde farklı ürünlerin yetiştirilmesi
./ Reklam ve tanıtımın iyileşmesi etkili
olmuştur.

En Çok İhraç Edilen Ürünler En Çok İthal Edilen Ürünler

✓ Motorlu kara taşıtları
✓ Kazan, makine, mekanik cihazlar
✓ Örme giyim eşyası
✓ Elektrikli makine ve cihazlar
✓ Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı
✓ Mineral yakıtlar
✓ Kazan, makine, mekanik cihazlar
✓ Elektrikli makine ve cihazlar
✓ Plastikler ve mamulleri
✓ Demir - çelik

- H O,_ O, �ı!..t'O� M�- � �

t=_ )90
�-"";:;:;........:;;"";;.;_;;:.ı.._____________� Oıılıııııııı -
 TÜRKİYE'DE ULAŞIMI ETKİLEYEN
-== 7
+/
-�
FAKTÖRLER TÜRKİYE'DE TURİZM

.(
l DOĞAL FAKTÖRLERj lBEŞERi FAKTÖRLERj

./ Coğrafi konum ./ Ekonomik faaliyetler

./ Yer şekilleri / Teknolojik gelişmeler
./ İklim ./ Sermaye

TÜRKİYE'NİN İŞLEVSEL
BÖLGELERİ

Yeryüzünü, şekilsel özelliklerinden ötürü bir bütün halinde

algılamak oldukça güçtür. Genel anlamda bölgeyi "sahip olduğu
unsurlara göre sınıflandırılmış, genelde benzer özellikteki yeryüzü
parçaları ve mekan birimleri" şeklinde tanımlamak mümkündür.

TÜRKİYE'DE BÖLGESEL
KALKINMA PROJELERİ

Doğal şekilsel bölge

Beşeri şekilsel bölge
İşlevsel yönetim bölgesi
İşlevsel hizmet bölgesi
,/
İşlevsel istatistik bölgesi
İşlevsel plan (proje) bölgeleri

Somut veriler ışığında sınıflandırılmış bölgelere şekilsel bölge

denir. Şekilsel bölgeler; toprak, su, tarım, hayvancılık, nüfus,
yerleşme ve sanayi gibi hem doğal hem de beşeri unsurların
ölçülüp sınıflandırıldığı alanlardır.
İşlevsel bölgeler; ekonomik ve kültürel yönden yerel, bölgesel,
ulusal ve küresel çapta diğer bölgelerle etkileşim gösteren [l GAP [lYHGP ZBK [7 YHGP-DOKAP
bölgelere denmektedir.
[1 DOKAP [JDAP KOP
 İLK UY.G. RLIKLAR - '.'' .·
�-.-:af_; ÜRETİM
insan ihtiyaçlarını karşılamak için mal
ve hizmetlerin miktarını yada faydalarını
arttırmaya yönelik çabalara denir.
KÜRESEL ÖRGÜTLER BÖLGESEL
ÖRGÜTLER c.�PAZAR
NAFTA Dünyadaki yoğun nüfuslu alanlar
BDT aynı zamanda ticaretin yoğun olarak
KEİ, AB yapıldığı alanlardır.

<r.�) HAMMADDE
Endüstride bir ürün ya da yapının elde Yeryüzünde coğrafi şartlara bağlı olarak birbirinden
edilmesinde kullanılan gerekli bileşenlerin çok farklı medeniyetler doğmuş ve gelişmiştir.
Siyasi Askeri Ekonomik Çevresel işlenip elde edilmesinden önceki durumdur.
Örgütler Örgütler Örgütler Örgütler Mezopotamya Medeniyeti: Fırat ve Dicle nehirleri çevre•
BM NATO IMF Greenpeace sinde
iiT OECD Mısır Medeniyeti: Nil Nehri çevresinde
Dünya Bankası Aztek ve Maya Medeniyeti: Meksika'da
OPEC
M
Çin: Gök ırmak ve Sarı ırmak çevresinde
D-8 Hint Medeniyeti: İndus ve Ganj nehirleri çevresinde
İnka Medeniyeti: And Dağları'nın yükseklerinde
kurulmuştur.
JAPONYA
Başkenti Tokyo'dur. Dört büyük adadan
(Hokkaido, Şikoku, Honshu, Kyushu) ve 6300'e
yakın küçük adadan oluşan teknolojisi son
derece gelişmiş olan bir ülkedir. KAYNAKLAR
-Yellowstone (ABD)
HOLLANDA - Serangeti (Tanzanya)
İnsanları Turizm Faaliyetine Yönelten Faktörler Turizmin Etkileri
Başkenti Amsterdam'dır. Nüfusu 15,163.000 olan
- lguazu (Arjantin Brezilya) -Doğal güzellikler görme isteği -Ekonomik
deniz seviyesinin altında bir yükseltiye sahip,
-Kongre ve iş toplantıları -Politik
gelişmiş önemli ticaret limanları olan bir ülkedir. -Sağlık - Sosyal ve kültürel
Tarımda birim alandan aldıkları verim yüksektir. -Dinlenme -Çevresel ve ekolojik
-inanç
Tarımda intansif yöntemler kullanmaktadırlar.
-Sportif aktiviteler
 HARİKASI HARİKASI

ZEUS HEYKELi ARTEMIS TAPINAĞI HALİKARNAS MOZELESİ CHICHAN ITZA PİRAMİDİ/

;[ Olimpiyat lidya Kralı ..------- Kral Makdes MEKSİKA
oyunlarının Croesus ve kız kardeşi
simgesi olmak tarafından tarafından
üzere MACHU PICCHU ANTİK KENTİ
yaptırıldı. tanrıça Artemis yaptırılan
için yapıldı. ı mezardır.
/PERU
c � ���

EFES
YUNANiSTAN
CHRİSTA REDENTOR
(KURTARICI İSA HEYKELİ)
RODOS HEYKELi / BREZiLYA

COLLLESSEUM AMFİ
TİYATROSU/ITALYA

Güneş tanrısı
Hellios için
PETRA ANTİ ' KENT'.
yapılmıştır.

TACMAHAL
/HİNDİSTAN
1

ÇIN SEDDI
BABİL'İN ASMA BAHÇELERİ
iÇiN
İSKENDERİYE FENERİ KEOPS PİRAMİDİ Babil kralı
Nebukadnezzar
Antik ça�ın Ayakta/ karısı
en ünlü deniz kalan • Seminamis
feneridir. tek yapıt!! için yaptırmıştır.

MISIR MISIR
IRAK
GELİŞMİŞ ÜLKELERİN ÖZELLİKLERİ ÇATIŞMA BÖLGELERİ

✓ Gelir dağılımı daha dengelidir.

✓ Kişi başına düşen milli gelir yüksektir.
✓ Nüfusun büyük bir bölümü sanayi ve hizmet
sektöründe istihdam edilir.
✓ Nüfus artış hızı düşüktür.
SiNiR AŞAN
,
✓ Sağlık ve eğitim hizmetleri gelişmiştir. ÇATIŞMA NEDENLERi: SULAR:
✓ Altyapı gelişmiştir.
✓ Tarımda modern yöntemler kullanılır.
✓ Sömürgecilik faaliyetleri
✓ Doğal kaynakların sınırlılığı
i:$ ✓ Nil Nehri
✓ Fırat Nehri
✓ Araştırma geliştirme faaliyetlerine ayrılan ✓ Sınır anlaşmazlıkları � Dicle Neh,i
�
kaynak yüksektir. ✓ Su sorunu � C lo da Neh,i
.
� c;'
✓ Doğum ve ölüm oranları düşüktür. ✓ Küresel ısınma
�
✓ Kentsel nüfus fazladır. ✓ Kuraklık

Nitelikli iş gücü fazladır.

✓ Okuryazarlık oranı yüksektir.
Teknolojik imkanlar fazladır.
Toplumun geneli çekirdek ailelerden oluşur.
Gelir dağılımı daha dengesizdir.
Kişi başına düşen milli gelir düşüktür.
Nüfusun büyük bir bölümü tarım sektöründe
istihdam edilir.
✓ Nüfus artış hızı yüksektir.
✓ Sağlık ve eğitim hizmetleri yetersizdir.
✓ Altyapı yetersizdir.
✓ Tarımda ilkel yöntemler kullanılır.
✓ Araştırma geliştirme faaliyetlerine ayrılan
kaynak düşüktür.
✓ Doğum ve ölüm oranları yüksektir.
✓ Kırsal nüfus fazladır.
✓ Nitelikli iş gücü azdır.
✓ Okuryazarlık oranı düşüktür.
✓ Teknolojik imkanlar azdır.
✓ Toplumun geneli geniş ailelerden oluşur.
c, - EL Petrol rezeıvlennce dünyanın en zengın ülkesı olan Venezuela
1958'den ben siyasal ıstikrarsızlık ve ekonomik krizler ile boğuşmaktadır.
Yıllardır petrole bağımlı olarak işleyen ekonomı ve bunun sonucunda petrol
fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak yaşanan dar boğaz hükümet ve muhalefet
arasında gerginliğe yol açmıştır. ABD'nin ülkeye müdahil olma çabası yaşanan
gergınlıği daha da artınnaktadır.
" ıs 2013'te başlayan ıç çatışmalar ABD, AB ve Rusya arasında
güç mücadelesıne dönüşmüştür. Rusya'dan Avrupa doğalgaz akışı ve Kırım'ın
Rusya'ya bağlanması sorunu derinleştirmıştır.
ZE ,. t-El-ı ıeı İS Sovyellenn dağılmasından sonra Azeri toprağı
olan Karabağ bölgesinin Ermenistan tarafından işgal edilmesi sorunun
kaynağıdır. Gerginlik hala devam etmektedir.
AFGANİSTAN: Petrol ve doğal gaz taşımacılığında strateJik öneme sahıp olan
ulke önce Sovyet Rusya'nın (1979) daha sonra da ABD'nın (2001) ışgaline
uğramıştır. Fiilen işgallerın sona ermesıne rağmen ülkede ıç karışıklar hala
devam etmektedir.
DO�U TÜRKiSTAN Uygur Türklerınin anavatanı olan Doğu Türkistan'da Çin
hükümeti Uygur Türklerini asimile etmek istemektedir.
- ✓
Eı Petrol rezeıvlerince Afrika'nın en zengın ülkesi olan Nijerya,
Batılı şirketler,hükümetler ve halk arasında yaşanan sorunlar ve askeri
darbeler neticesınde güçler arasında yaşanan çatışmanın merkezındedir.
2011 yılında başlayan iç karışıklık günümüzde de devam
etmektedir. 500 bin Suriyeli hayatını kaybetmiş, 13 milyon sığınmacı evini
terk etmek zorunda kalmıştır. Ülkemizdeki Sunyelı sığınmacı sayısı
3.605.61S'tır. (Nisan 2019 itibariyle)
'" E, 2011 yılında başlayan ayaklanmalara BAE, S. Arabıstan,
Bahreyn, Kuveyt ve İran'n da müdahil olmuştur. Sebebi Aden Körfezı'nin
kontrolüdür.
FİLİSTi N-İSRAı 1948 yılında Filistın'de İsraıl Devleti'nin kurulması ve
yayılmacı politika ızlemesi günümüze dek süren çatışmalara neden
olmuştur. ABD'nin Kudüs ve Golan Tepeleri hakkındaki açıklamları
sorunu derinleştinnektedir.
R,,K. Petrol rezeıvlerınden dolayı Orta Doğu'nun en büyük çatışma
bölgesıdir. lrak-lran Savaşı, 1990 Körfez harekatı ve 2003 ABD ışgalı
ıle sorunlar günümüzde de sünnektedir.
 ÇEVRESEL ÖRGÜTLER -·

- Greenpeace - Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN)

- Avrupa Çevre Ajansı - Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF)

- Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) - Doğal Hayatı Koruma Derneği (WCS)
- Dünya Dostları

- Dünya Vahşi Yaşam Fonu

Doğal çevre ve canlılar birbirleriyle sürekli Doğal miras alanlarının korunması amacıyla
etkileşim içindedir. Doğal çevrenin bozulması canlı DO�AL KAYNAKLAR 16 Kasım 1972 tarihinde Unesco kapsamıda
yaşamını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle VE "Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına
son yıllarda doğal çevreyi koruma çalışmaları
ÇEVRE Dair Sözleşme" kabul edilmiştir.
hız kazanmıştır.
Örnek koruma projesi: Ulubat Gölü Örnek: Yellow Stone, Galapagos Adaları,
Büyük set resifi

. .
ÇEVRE KORUMA ÇALIŞMALARI

Doğayı Koruma Bilinci Avrupa Birliği'nin Çevre Politikası Çevresel Konferanslar ve Sözleşmeler
Sanayi Devrimi'nden sonra artan çevresel kirlilikler - Doğanın korunması - Ramsar Sözleşmesi
doğayı olumsuz etkilemiştir. - İklim değişikliği - CITES Washington Antlaşması
Bu durum doğayı koruma bilincini ortaya çıkarmıştır.
- Su kirliliği - Bonn Anlaşması
Bunlar;
- Gürültü kirliliği - Dünya Çevre Zirvesi
- Uluslararası iş birliği
- Hava kirliliği - Kyoto Protokolü
- Uluslararası güven ortamı
- Ar-Ge çalışmaları - Atık yönetimi - Bern Anlaşması
- Teknolojinin doğayla uyumu - Habitat 2 Konferansı
Ege Bölgesi Maden ve Enerji Kaynakları: - TÜRKİYE'DE ENLER -DÜNYADA ENLER
(JETKİLİMCİZADE) TÜRKİYE'NİN
En Yüksek Şelalesi: Angel-Venezuela (1.000 m)
Jeotermal enerji, Krom, Linyit, Mermer, Cıva, En fazla ipekböcekciliği faaliyeti Marmara'dadır.
En Büyük Nehri: Nil - Afrika
Zımpara taşı, Altın, Demir En büyük göl Van Gölü'dür.
En Yüksek Dağı: Everest - Asya (8,848 m)
En uzun akarsu Kızılırmak'tır.
En Büyük Çölü: Büyük Sahra Çölü - Orta /Kuzey Afrika
İÇ ANADOLU'DAKİ ÜRÜNLER: (BEŞPAY): Buğday, En fazla kara sınırı Suriye, en az Nahcivan iledir.
En Büyük Yanardağı: Tambora - Endonezya
Elma, Şeker pancarı, Patates, Arpa, Yeşil mercimek En çok heyelan ilkbahar mevsiminde görülür.
En Büyük Mağarası: Carlsbad Mağarası - New Mexico, ABD
En doğu ucunda Iğdır ili bulunur.
ÜLKEMİZDE OLMAYAN MADENLER: (KİTAP) En Büyük Gölü: Hazar Denizi - Orta Asya (394,299 km2)
Kümes hayvancılığı en fazla Marmara Bölgesi'nde
Kobalt, titanyum, platin En Büyük Adası: Grönland - Kuzey Atlantik (2,175,597 km2)
yapılmaktadır.
En Sıcak Yeri: NASA'ya göre İran Lut Çölü (70,7 °C)
BAKiRiN ÇIKARILDIĞI YERLER: (KADER) En uzun kıyıya sahip olan il Muğla'dır.
En Soğuk Yeri: Vostockll (- 89,2 °C)
Kastamonu-Küre Artvin-Murgul, Diyarbakır Ergani, En büyük adamız Gökçeada'dır.
En Kalabalık Ülkesi: Çin
Elazığ-Maden Rize-Çayeli En Geniş Ülkesi: Rusya (17 milyon km2)
En Küçük Ülkesi: Vatikan (0,272 km2)
(KAYIP SAKAL) TÜRKİYECE ETKLİ OLAN En Kalabalık Şehri: Tokyo - Japonya
YEREL RÜZGARLAR En Uzun Binası: Suyong Bay Tower - Pusan (Güney Kore):
(88 kat 462 m)
RA YEL
En Uzun Demiryolu Tüneli: Seikan - Japonya (53, 9 km)
En Uzun Karayolu Tüneli: St. Gotthard-İsviçre (16,4 km)
En Uzun Kanalı: Panama Kanalı (81,5 km)
En Uzun Köprüsü: Akashi - Japonya (1,990 km)
En çok konuşulan dil: Çince (Mandarin)
En çok ülke ile sınırı olan ülke: Çin 15 ülke ile sınırı var.
En Yüksek Yerleşim Yeri: Webzhuan, Çin - Deniz
(5,090 m yukarıda)
Türkiyede ilk taş kömürü Zonguldak'ta
Dünyanın en alçak yerleşim yeri: Calipatria, Kalifomiya,
çıkarılmıştır.
ABD (deniz seviyesinin 54 m altında)
ODOS IBLE MYELİ Türkiye'de ilk petrol arama çalışmaları
Dünyanın en uzun kesintisiz sınırı: ABD - Kanada sınırı.
(KEŞİŞLEME) İskenderun'da yapılmıştır.

�EN ÇOK EGE'OE YETİŞEN TARIM ÜRÜNLERİ

İlk dokuma fabrikası Nazilli'de açılmıştır.
İlk şeker fabrikaları Uşak ve Alpullu fabrikalarıdır.
�{_ TÜ�KİY-E'DE T�Ki.iR .
. .. - . .
.7· ."_ .
-
�(ZÜHTİ)
W ilk demir-çelik fabrikası Karabük'te açılmıştır. Lüle taşının çıkarıldığı tek ilimiz Eskişe­
(Z)eytin Türkiye'de ilk turistik yerleşim yeri Çeşme'dir. hir'dir. Petrolün çıkarıldığı tek bölge
(Ü)züm Gecekondular ilk kez 1945'te görüldü. Güneydoğu Anadolu'dur. Çay yetiştir­
(H)aşhaş Türkiye'de ilk uçak fabrikası Kayseri'de açıldı. ilen tek yöre Doğu Karadeniz'dir.
Türkiye'de ilk nüfus sayımı 1927 yılında Üzerinde ulaşım yapılabilen tek
(T)ütün
akarsuyumuz Bartın Çayı'dır.
(İ)ncir yapılmıştır.