MİLLİ MÜCADELE DE MUĞLA

M. Furkan Hislisoy*

Özet

Bu makalede Muğla hakkında genel bir tarihi bilgiye değinmenin ardından, asıl konumuz
olan Milli Mücadele içerisinde Muğla’nın yerine, Milli Mücadele’ de Ege Bölgesi’nin
önemli cemiyetlerinden biri olan Muğla Müdafaa-i Vatan Cemiyeti’nin kuruluşuna ve bu
cemiyetin Milli Mücadele’ye katkılarından bahsedeceğiz.

Anahtar Sözcükler: Muğla Müdafaa-ı Vatan Cemiyeti, Muğla, Muğla’nın İşgali

Giriş
Batı Anadolu’nun Güney ucunda, Ege ve Akdeniz’in birleşme noktasında olan Muğla,
pek çok Anadolu uygarlıklarının hakimiyeti altında kalmış bunlardan Karyalılar’a ise
başkentlik yapmıştır. Şehrin bugünkü adı antik dönemdeki ismi olan Mobolla’dan gelir.
Bu kelime daha sonraki devirlerde Mogola olarak anılmıştır. Karyalılarla beraber Karya
olarak bilinen bölgeye sırasıyla Karyalılar, Lidyalılar, Persler, Romalılar, Bizans ve
Türkler hakim olmuştur.
Milli Mücadele dönemi içerisinde Muğla’ya değinecek olursak, 1. Dünya Savaşı’nda ki
Londra ve Sean Jean Maurienne Antlaşmaları ile Muğla Bölgesi İtalyanlara bırakılıyor.
Lakin 1917 senesinde itilaf devletlerinin müttefiki olup savaşa katılırlarsa bu bölgeyi
Yunanistan’a vereceklerini vaad etmesiyle Yunanistan savaşa katılıyor. 1. Dünya
Savaşı’nın ardından yapılan Paris Barış Konferansı’nda Yunanistan, vaad edilen
toprakları istemesi üzerine İtalyan Başbakan’ı Orlando Paris’i terk ederek Roma’ya
döndü.
Paris Barış Konferansı’nda alınan bu kararlar Türk kamuoyunda büyük etkiler yaratırken,
kısa bir süre sonra da İzmir Valisi Nurettin Paşa önderliğinde Müdafaa-i Hukuk ve Reddi
İlhak Cemiyetleri kurulmuştur. Bu cemiyetlerin kongresine çevre il ve ilçelerden
temsilciler katılmıştır. Muğla’yı temsilen bu kongreye Belediye Başkanı Ragıp Bey,
Müftü Zeki Efendi, İttihat ve Terakki Reisi Murat Bey, Şehir Meclisi üyesi Memiş
Efendi, Hürriyet ve İtilaf Reisi Sadettin Bey, Genel Meclis üyesi Hacı Süleyman Efendi
katılmıştır.

*
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tarih Bölümü 3.Sınıf 180905052 numaralı öğrencisi, hislisoyf@gmail.com
17 Mart 1919 da toplanan İzmir Cemiyeti’nin bu kongresinde kısaca, bölgenin büyük bir
çoğunluğunun Türk olduğu ve Türk kültürünün merkezi olan Anadolu’nun muhafazası
esasına bağlı kalınması hususlarının barış konferansına bildirilmesi karar kılınmıştır. Bu
karar çoğaltılarak 20 Mart 1919’da itilaf devletlerine gönderilmiştir. Nitekim bölge illerde
ve Muğla’da cemiyet kurma fikri hızla yayılmaya başlamıştır.

İtalyan askerlerinin hazırlık yapmasını isteyen Orlando, Antalya’dan başlayan Bodrum,

Fethiye ve Marmaris’e kadar uzanan bölgeyi işgal etmesini istedi. Böylece 9 Mayıs 1919
da Antalya, 11 Mayıs 1919 Fethiye, Köyceğiz ve Bodrum İtalyan kuvvetlerinin işgaline
maruz kaldı, her ne kadar 11 Mayıs’ da Muğla’ya giriş yaptıysalar da şehrin merkezini 23
Temmuz 1919 ‘da işgal edebilmişlerdir. İzmir’in işgalinden 4 gün önce Muğla sahilleri ve
Antalya İtalyanların elinde olmuş bulundu. 15 Mayıs 1919’da Yunanlıların İzmir’i işgal
etmesi üzerine Büyük Menderes Nehri sınır olmak üzere iki devlet komşu olmuşlardır.

İzmir’in Yunanlılar tarafından işgaline sessiz kalmayan Muğla, 17 Mayıs akşamı Muğla
ileri gelenleri ve Belediye Başkanı Ragıp Bey bir araya gelerek durum değerlendirmesi
amaçlı bir toplantı yapmışlardır. Bu toplantıda Menteşeliler Müdafaa-i Vatan Cemiyeti’ni
kurmuşlardır. Bu toplantıda ilk idari mecliste oluşturulmuştur.

Muğla’nın işgal altında olunmasına rağmen her işgalde İtalyanlara gösterilen tepkiler
protestolarla sınırlı kalıyordu. Bunun sebebini ise şöyle açıklamak gerekir: ‘’Ankara ile
Roma arasındaki ilişkileri özetlemek gerekirse; Anadolu Milliyetçileri İtalya’yı teoride
“düşman”, pratikte “dost” olarak görmüşlerdir. İtalya “düşman”dı. Çünkü; Kemalistler,
Misak-ı Milli sınırları içindeki işgalleri ortadan kaldırmak için savaştılar. Böyle olunca;
Anadolu’nun geniş bir kesimini işgal etmiş olan İtalya da “düşman” durumundaydı ve
savaş aynı zamanda onlara karşı da yapılıyordu. Öte andan İtalya; Mustafa Kemal Paşa
tarafından “dost” olarak değerlendirildi. Çünkü İtalya; işgal bölgesinin Kuvâ-yı Milliye
birlikleri tarafından kullanılmasını görmezden geliyordu. Antalya ve Kuşadası gibi
limanların Milliyetçiler tarafından Avrupa ile bağlantısını sağlamak için kullanılmasına
ses çıkarmıyordu. Roma’da temsilcilik açarak davalarını Avrupa’ya anlatmalarına
yardımcı oluyordu.’’ (Mevlüt, 2008)

Buna karşılık Yunanların, İzmir’i işgaline daha sert tepkiler gösteren Muğla ve çevre
illerin sebebi ise Yunanlıların işgelde ki tutumları ve Rumların taşkınlıkları idi. Bunlara
karşılık oluşan bir cemiyet ihtiyacının yanı sıra silahlanma ihtiyacıda söz konusu oldu.
Muğla Müdafaa-i Vatan Cemiyeti kurulduktan hemen sonra Muğla Serdengeçtileri Çetesi
kurarak bunları silahlandırdılar. Bu çete Aydın Savaşları için Çine’ ye oradan da Aydın
Cephesine gönderildi.
6-8 Ağustos’ta Nazilli’ de Aydın Cephesini düzenelmek için I.Nazilli Kongresi toplandı.
Muğla bu kongreye yetişemedi ancak kendine verilen Aydın Cephesi’ni destekleme
görevini kabul etti ve Aydın’a asker, silah, para ve cephane yolladı.

16-23 Eylül’de Nazilli’de II. Nazlilli Kongresi yapıldı. Buraya Muğla’yı temsil etmek
üzere Mutasarrıf Hilmi Bey, Belediye Başkanı Ragıp Bey ve Müdafaa-ı Hukuk Cemiyeti
Beşkanı Hamza Bey katıldı. Buarada Muğla alınan her karar katıldı. Mutasarrıf Hilmi Bey
ise Nazilli’den Mustafa Kemal’ in yanında Sivas’a gitti. Böylece Muğla, Mustafa
Kemal’in yanında Kuvayı Milliye destekçisi ve TBMM’nin yanında olduğunu gösterdi.

Sonuç

Muğla merkezi 24 Temmuz 1919 dan 24 Nisan 1920 kadar İtalyanlar’da kaldı fakat bu
süreçte hiç çatışma yaşanmadı bunun sebebi ise İtalyanlar’ın asıl hedefinin İzmir olması
ve Muğla halkı ile çatışmaktansa düşmanımın düşmanı dostumdur mantığıyla herhangi bir
zor kullanmadan yerel halkın Yunanlara karşı verdiği mücadeleye göz yumdu.

Kaynakça

Mevlüt, Ç. (2008). Menteşe Sancağında İtalyan ve Yunan İşgallerine Tepkiler. İLKE,

90-96.
Ünal, T., & Mehmet, Ç. (2001). Kuruluş ve Teşkilatlanma Çalışmaları Menteşeliler
Müdafaa-i Vatan Cemiyeti. Toplumsal Tarih, 41-51.
Zekai, M. (2005). Muğla. TDV İslam Ansiklopedisi, 377-381.