8

Araling Panlipunan
Gawaing Pagkatuto
Ikalawang Markahan – MELC 3
Ang Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikong
Kabihasnan
sa Africa – Ghana, Songhai, Mali, atbp.,
America – Aztec, Maya, Olmec, Inca, atbp.,
Mga Pulo sa Pacific - Nazca

REGION VI-WESTERN VISAYAS

1
Araling Panlipunan 8
Gawaing Pagkatuto
Unang Edisyon, 2020

Inilimbag sa Pilipinas
Ng Kagawaran ng Edukasyon,
Rehiyon 6 – Kanlurang Visayas
Duran St., Iloilo City

Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na “Hindi maaaring magkaroon

ng karapatang-ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman,
kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng
gawain kung ito’y pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o
tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.”

Ang Araling Panlipunan 8 Gawaing Pagkatuto na ito ay inilimbag upang magamit

ng mga Paaralan sa Rehiyon 6.- Kanlurang Visayas,

Walang bahagi ng Gawaing Pagkatuto na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anumang porma nang walang pahintulot sa Kagawaran ng Edukasyon, Rehiyon 6 –
Kanlurang Visayas.

Bumuo sa Pagsusulat ng Gawaing Pagkatuto

Manunulat: Kristelle R. Altamia

Editors: Ma. Gail D. Gicole
Tagasuri: Lorenzo D. Atinon
Tagaguhit: Art A. Silva
Tagalapat: Joanne R. Besa Esmeralda A, Dagmil

ional Management Team: Division of Capiz Management Team:

Ma. Gemma M. Ledesma Salvador O. Ochavo, Jr.
Josilyn S. Solana Segundina F. Dollete
Elena P. Gonzaga Shirley A. De Juan
Donald T. Genine Sephora Roldan
Mary Hazel Vivien P. Pineda

2
MABUHAY!

Ang Araling Panlipunan 8 Gawaing Pagkatuto na ito ay nabuo sa

pamamagitan ng sama-samang pagtutulungan mga manunulat, illustrator, editor,
layout artist, tagasuri, at Quality Assurance Team ng Sangay ng Capiz, Rehiyon 6
Kanlurang Visayas at ng Kagawaran ng Edukasyon. Inihanda ito para maging
gabay ng mga learning facilitators upang matulungan ang mga mag-aaral na
makamtan ang mga inaasahang kompetensi na inilaan ng Kurikulum ng K to 12.

Layunin ng Gawaing Pagkatuto na ito na gabayan ang ating mga

mag-aaral na mapagtagumpayan nilang masagot ang mga nakahanay na mga
gawain ayon sa kani-kanilang kakayahan at laang oras. Ito ay naglalayon ding
makalinang ng isang buo at ganap na Filipino na may kapaki-pakinabang na literasi
habang isinasaalang-alang ang kani-kanilang pangangailangan at sitwasyon.

Para sa mga Learning Facilitators:

Ang Araling Panlipunan 8 Gawaing Pagkatuto na ito ay binuo upang

matugunan ang pangangailangan ng ating mga mag-aaral sa larangan ng
edukasyon, na patuloy ang kanilang pagkatuto kahit na sila ay nasa kani-kanilang
mga tahanan o saan mang bahagi ng learning center sa kanilang komunidad.
Bilang mga Learning Moderators, siguraduhin nating malinaw ang mga
panuto sa mga gawaing iniatas sa kanila. Inaasahan din na patuloy nating
masubaybayan ang pag-unlad ng mga mag-aaral (learner’s progress).

Para sa mga mag-aaral:

Ang Araling Panlipunan 8 Gawaing Pagkatuto na ito ay binuo upang

matulungan ka, aming mag-aaral, na patuloy ang iyong pagkatuto kahit wala ka
ngayon sa paaralan. Pangunahing layunin ng learning material na ito na mabigyan
ka ng makahulugan at makabuluhang mga gawain. Bilang aktibong mag-aaral,
unawain nang mabuti ang mga panuto sa bawat gawain.

3
 Ikalawang Markahan – MELC 3

Araling Panlipunan 8

Pangalan: __________________________________ Baitang: ____________

Seksiyon: __________________________________ Petsa: ____________

GAWAING PAGKATUTO

Ang pag-usbong at pag-unlad ng mga klasikong kabihasnan sa: Africa – Ghana,

Songhai, Mali atbp, America – Aztec, Maya, Olmec, Inca, atbp. Mga Pulo sa Pacific
– Nazca.

I. Kasanayang Pampagkatuto at Koda

 Nasusuri ang pag-usbong at pag-unlad ng mga Klasikong kabihasnan sa
Africa- Songhai,Mali atbp, America- Aztec, Maya atbp, Mga Pulo sa
Pacific- Nazca (AP8DKT-IIc-3)

II. Panimula (Susing Konsepto)

Unang Araw

1. MGA KABIHASNAN SA AFRICA

Ayon kay Ali A. Maznui, isang iskolar na African at gumawa ng aklat na “The
Africans”, ang Africa ay ang unang naging tirahan ng tao, ngunit nahuli sa pagiging
tunay na tirahan. Sa kasalukuyan hindi maganda ang iyong impresyon sa
kontinenteng ito. Maging sa sinaunang kasaysayan ng daigdig, karaniwang hindi
nabibigyan ng tuon ang Africa, maliban lamang sa kaharian ng Egypt. Hindi na
natatalakay pa ang ibang sentro ng kabihasnan nito.

Pinaniniwalaan ng mga siyentipiko na matatagpuan sa Aprika ang mga unang

tao sa daigdig. Sa mga savanna sila naninirahan at nabubuhay sa pangangaso at
pangunguha ng pagkain mula sa mga ligaw na halaman at hayop. Noong panahon
ng Neolitiko, natuto rin silang mangisda at manirahan sa mga pamayanang malapit
sa mga lawa at pangunahing ilog ng Aprika. Di nagtagal lalong umunlad ang
kanilang kabuhayan. Natuto silang mag-alaga ng hayop at magtanim. Nagsimula ito
sa Lambak Nile ng Ehipto.

Mahalaga ang papel ng heograpiya kung bakit ang Africa ang huling pinasok
at huling nahati-hati ng mga Kanluraning bansa. Tinawag ito ng mga Kanluranin na
dark continent dahil hindi nila ito nagalugad kaagad. Nanatiling limitado ang
kaalaman ng mga bansang Kanluranin tungkol sa kontinenteng ito hanggang noong
ika-19 na siglo.

4
 Ang disyerto ng Sahara na malaki pa sa Europe ay hindi natitirhan maliban sa
mga oasis nito. Ang oasis ay lugar sa disyerto kung saan may matabang lupa at
tubig na kayang bumuhay ng halaman at hayop. Tanging sa oasis lamang may mga
maliliit na pamayanan sa Sahara. Hiwa-hiwalay at kalat-kalat ang mga kultura at
kabihasnang sumibol at namayani sa malawak na kontinente ng Africa.

Mga Natatanging Katangian

 Matatagpuan ang sentro ng Ghana sa Rehiyong
tinatawag na Sudan.
 Ang imperyong Ghana ang unang estadong naitatag sa
Kanlurang Africa.
 “Lupain ng mga itim” ang ibig sabihin ng Ghana.
 Tinawag ng mga dayuhan ang kaharian na “Lupain ng
ginto”.
 Ang mga pangunahing lungsod ng Ghana ay binubuo ng
Dejenne, Timbuktu at Kumbi. Ang Timbuktu ang sentro
para sa mga caravan na tumatawid sa Sahara. Ito rin
ang sentro ng edukasyon at kalakalan.
IMPERYONG  Ang Dejenne ay sentro ng koleksyon ng ginto at alipin.
GHANA
Ang Kumbi naman ay ang kabiserang lungsod ng Ghana.
Isa itong kambal na lungsod.
 Malayang nakapagtatanim ang mga tao dulot ng
matabang lupa sa malawak na kapatagan ng rehiyon.
 Ang paggamit ng bakal ay nakatulong nang malaki sa
pagpapaunlad ng imperyo
 Naging maunlad ang Ghana dahil naging sentro ng
kalakalan sa Kanlurang Africa. Bumili ng mga
kagamitang pandigma na yari sa bakal at mga kabayo.
 700 dantaon nagging makapangyarihan ang Imperyo ng
Ghana.

IMPERYONG  Ang Imperyong Mali ay lumawak pakanluran patungong

MALI lambak ng Senegal River at Gambia River, pasilangan
patungong Timbuktu, at pahilaga patungong Sahara
Desert.
 Ang Mali ang tagapagmana ng Ghana. Nagsimula ang
Mali sa estado ng Kangaba, isa sa mahalagang outpost
ng Imperyong Ghana.

5
  Si Sundiata Keita, isang Muslim na Afrikan ang nagtatag
ng imperyong Mali na nagtataglay ng titulong “mansa” na
ang ibig sabihin ay emperador.
 Ang Imperyong Mali ay yumaman sa pamamagitan ng
kalakalan.
 Ang pinakatanyag na emperador ng Mali ay si Mansa
Musa. Sa kanyang pamumuno naabot ng Mali ang rurok
ng kapangyarihan.
 Namuno si Mansa Musa noong 1312, higit pa niyang
pinalawak ang teritoryo ng imperyo. Nagpatayo siya ng
mga mosque o pookdasalan ng mga Muslim sa mga
lungsod ng imperyo.
 Sa panahon ng paghahari ni Mansa Musa, ang Gao,
Timbuktu, at Djenne ay naging sentro ng karunungan at
pananampalataya.
 Ginawa niyang kabisera ng imperyo ang Niani na naging
sentro ng pag-aaral.
 Iginuhit ang unang mapa ng Aprika noong 1375 at
ipinakikita rito na nakaluklok sa trono si Mansa Musa na
may titulong” Panginoon ng mga Negro (Lord of the
Negroes)

 Ang Songhai ay nakikipagkalakalan na sa mga Berber

na taon-taon ay dumarating sa mga ruta ng kalakalan sa
Niger River. Maliban sa kalakalan, dala rin ng mga
Berber ang pananampalatayang Islam.
 Kilala sa kanilang lakas at galling sa pakikidigma.
IMPERYONG  Sunni Ali ay ang unang hari ng Imperyong Songhai at ang ika-
SONGHAI 15 pinuno ng dinastiyang Sonni. Siya ay nagtrabaho at
nagpakahirap upang makuha ang Imperyong Songhai sa
labas ng mabatong simula nito.
 Sa panahon ng paghahari ni Haring Sunni Ali, pinawalak
niya ang Imperyong Songhai mula sa mga hangganan
ng kasalukuyang Nigeria hanggang sa Djenne

6
Ang Kalakalang Trans-Sahara

Noong 3000 B.C.E., isang masaganang kalakalan ang umunlad sa pagitan ng

Hilagang Africa at Kanlurang Sudan, ang rehiyon sa timog ng Sahara. Tinawag na
Trans-Sahara ang kalakalang naganap dito. Ang kalakalang TransSahara ay
tumagal hanggang ika-16 na siglo. Tinawag itong kalakalang TransSahara dahil
tinawid ng mga nomadikong mangangalakal ang Sahara sa pamamagitan ng
caravan, dala-dala ang iba’t ibang uri ng kalakal. Kamelyo ang kadalasang gamit sa
mga caravan. Ang caravan ay pangkat ng mga taong magkakasamang naglalakbay.
Ang mga mangangalakal mula sa Carthage ay pumupunta sa Sahara upang mamili
ng mga hayop tulad ng unggoy, leon, elepante, at mga mamahaling hiyas.

Gawain 1: Halina na at buoin natin!

Panuto: Punan ng letra ng tamang sagot ang may kaugnayan sa pangungusap.

1. Ang imperyong nakipagkalakalan sa mga berber na taon-taon ay dumarating

sa mga ruta ng kalakal sa Niger River?

M R Y N G S N H

2. Nagmumula ang mga mangangalakal na pumupunta sa Sahara upang mamili ng

mga hayop tulad ng unggoy, leon, elepante, at mga mamahaling hiyas.

C R H E

3. Uri ng kagubatan kung saan sagana ang ulan at ang mga puno na malalaki,
matataas, at may mayayabong na dahon.

A N F O S T

4. Ang matabang lupa at tubig na matatagpuan sa disyerto.

O I

5. Isa sa mahalagang salik ng imperyong ito sa pag-unlad ay ang pagiging sentro ng

kalakalan sa Kanlurang Africa.

I E R N G G N

7
Gawain 2: Salitang Palaisipan

Panuto: Suriin ang mga sumusunod na pangungusap kung ito ay TAMA o MALI.
Isulat ang T kung ang pangungusap ay TAMA at palitan naman ang may
salungguhit na salita kung ito ay MALI. Isulat ang sagot sa patlang.
_______1. Si Mansa Musa ay isa mga naging pinuno ng Imperyong Mali, siya ay
nagpatayo ng mga mosque o pook dasalan ng mga Muslim sa mga
lungsod ng imperyo.

_______2. Ang Imperyong Ghana ang kauna-unahang estadong naitatag sa

Kanlurang Africa.

_______3. Matatagpuan ang sentro ng Ghana sa Rehiyong tinatawag na Timbuktu.

_______4. Nang makapagtatag ng mga pamayanang Muslim sa Morocco, ang

Kristyanismo ay unti-unting nakilala at kalaunan ay namayani sa mga
kultura at kabihasnang nananahan sa Kanlurang Africa.

_______5. Si Sunni Ali ay ang unang hari ng Imperyong Songhai at ang ika-15
pinuno
ng dinastiyang Sonni.

Ikalawang Araw

2. MGA KABIHASNAN SA MESOAMERIKA

Ang Mesoamerika (nangangahulugang "Gitnang Amerika", sapagkat
ang meso ay may ibig sabihing "gitna" o "panggitna") ay isang
rehiyong pangheograpiya na nagsisimula sa paligid ng Tropiko ng Kanser sa
gitnang Mehiko at nagwawakas malapit sa Costa Rica. Ang kataga ay natatanging
ginagamit na pantawag sa mga katutubong mga tao at mga kultura na dating naroon
bago sinakop ng mga Kastila ang rehiyong iyon.

Habang umuunlad at nagiging makapangyarihan ang mga Sinaunang

Kabihasnan sa Mesopotamia, India, at China, nagsisimula naman ang mga
mamamayan sa Mesoamerica na magsaka. Ang maliliit na pamayanang agrikultural
na ito ay nabuo sa Gitna at Timog na bahagi ng Mesoamerica. Nang lumaon, naging
makapangyarihan ang ibang pamayanan at nakapagtatag ng lungsod-estado.

Malawak ang naging impluwensiya ng mga Maya, Aztec, at Inca kung kaya’t
itinuturing ang mga ito na Kabihasnang Klasikal sa America.

8
 Mga Natatanging Katangian

 Mga nomadikong tribo na ang orihinal na pinagmulan ay

hndi tukoy.
 Ang salitang Aztec ay nangangahulugang “isang nagmula sa
Aztlan,” isang mitikong lugar sa Hilagang Mexico.
 Itinatag nila ang pamayanan ng Tenochtitlan. Angkop
ang Tenoctitlan sa pagtatanim na siyang pangunahing
ikinabubuhay ng mga Aztec dahil mayroon itong
matabang lupa.
 Pagtatanim ang pangunahing ikinabubuhay ng mga Aztec
dahil mayroon itong matabang lupa.
KABIHASNANG  Upang madagdagan ang lupang tinataniman, tinabunan ng
AZTEC lupa ng mga Aztec ang mga sapa at lumikha ng mga
chinampas, mga artipisyal na pulo na kung tawagin ay mga
floating garden.
 Ang mga Aztec ay taimtim na umaasa sa mga puwersa ng
kalikasan at sinasamba ang mga ito bilang diyos. Ang
pinakamahalagang diyos nila ay si Huitzilopochtli, ang diyos
ng araw.
 Ang mga Aztec ay mahuhusay na inhenyero at
tagapagtayo ng mga estruktura tulad ng mga kanal o
aqueduct, mga dam, gayundin ng sistema ng irigasyon,
liwasan, at mga pamilihan.

Mga Natatanging Katangian

KABIHASNANG  Kauna-unahang kabihasnang umusbong sa Gitnang America.

OLMEC Ang katagang Olmec ay nangangahulugang rubber people
dahil sila nag kauna-unahang taong gumamit ng dagta ng
punong rubber o goma.
 Ang kanilang kabihasnan ay yumabong sa rehiyon ng Gulf
Coast sa katimugang Mexico na nag lumaon ay lumawig
hanggang Guatemala.
 Ang Olmec ay isang pamayanang agricultural. Sila ay
nakagawa ng mga kalendaryo, gumamit ng isang Sistema ng
pagsulat na may pagkakatulad sa hieroglyphics ng mga
Egyptian. Ngunit ang kanilang pagsulat ay hindi pa lubusang

9
 nauunawaan ng mga iskolar hanggang nagyon.
 Sila ay may panritwal na larong tinatawag na pok-a-tok na tila
kahalintulad ng larong basketbol.
 Ang mga Olmec ay kilala din sa paglililok ng mga anyong
ulo mula sa mga bato. Nakagawa ng mga templo na
hugis piramide sa ibabaw ng mga umbok ng lupa.

KABIHASNANG  Noong ika-12 siglo, isang pangkat ng mga taong

INCA naninirahan sa hilagang kanlurang bahagi ng Lake
Titicaca sa matabang lupain ng Lambak ng Cuzco. Sa
pamumuno ni Manco Capac, bumuo sila ng maliliit na
lungsod –estado.
 Ang salitang Inca ay nagangahulugang “imperyo.” Hango ito
sa pangalan ng pamilyang namuno sa isang pangkat ng tao
na nanirahan sa Andes.
 Noong 1438, pinatatag ni Cusi Inca Yupagqui o
Pachakuti ang lipunang Inca sa pamamagitan ng
pagkakaroon ng isang sentralisadong estado. Sa ilalim ni
Topa Yupanqui (1471-1493), pinalawig niya ang imperyo
hanggang hilagang Argentina, bahagi ng Bolivia, at
Chile.
 Sa ilalim ng pamumuno ni Huayna Capac, nasakop ng
imperyo ang Ecuador.
 Si Huayna Capac, isa sa mga pinuno ng Inca, ay namatay sa
isang epidemya noong 1525. Ang pagpanaw na ito ay
nagdulot ng tunggalian sa kaniyang mga anak na sina
Atahuallpa at Huascar.
 Noong 1532, sinakop ni Francisco Pizarro ang lupain ng
Imperyong Inca mula sa hilaga sa kasalukuyang
Colombia hanggang sa katimugan sa bahagi ng Chile at
Argentina.
 Hindi nagtagal, ang huling pinuno ng mga Inca na si
Tupac Amaru ay pinugutan ng ulo noong 1572. Binihag
ni Pizarro c Atahuallpa at pinatubos ng pagkarami-
raming ginto. Ngunit noong 1533, pinapatay si
Atahuallpa at makalipas ang isang taon, sinakop ng mga
espanyol ang Cuzco gamit ang maliit na hukbo.
 Ang huling pinuno ng mga Inca na si Tupac Amaru ay
pinugutan ng ulo noong 1572 at dito nagwakas ang pinaka-
dakilang imperyo sa Andes.
 Nagtayo ang mga Inca ng kanal at daang- tubig o

10
 aqueduct na maaring ihalintulad sa mga gawa ng mga
Romano. Natutuhan din nila ang pagpapatayo ng
baitang – baitang na lupa o terasa

Nakilala sa Mesoamerica ang kabihasnang Maya at Aztec. Naging maunlad

din ang Kabihasnang Inca sa Timog America. Katulad ng kabihasnang Greece at
Rome ang pagiging maunlad at makapangyarihan ay nagtulak sa mga kabihasnan
sa Mesoamerica at Timog America na manakop ng lupain at magtayo ng imperyo.
Malawak ang nagging impluwensiya ng mga Maya, Aztec at Inca kung kaya’t
itinuturing ang mga ito na Kabihasnang Klasikal sa America.

Gawain 3: Pag-isipan mo!

Panuto: Unawain at sagutin ang mga tanong. Isulat ang letra ng tamang sagot sa
sagutang papel o kuwaderno.

1. Ang pinuno ng Inca na namatay sa isang epidemya noong 1525 at nag dulot ng
tunggalian sa kaniyang mga anak na sina Atahuallpa at Huascar.
A. Mansa Musa C. Tupac Amaru
B. Huayna Capa D. Hernando Cortes

2. Namayani ang Kabihasnang Maya sa Yucatan Peninsula, ang relihiyon sa Timog

Mexico hanggang Guatemala. Ang naging katuwang ng mga pinuno sa
pamamahala sa lipunan ng Maya ay tinawag na __________?
A. gobernador C. pari
B. hari D. heneral

3. Ang pyramid na ito ay patunay ng mataas na kaalaman ng mga Mayan sa

arkitektura, inhenyeriya, at matematika.
A. Great Pyramid C. Step Pyramid
B. Pyramid of Kulkulan D. Pyramid of Cheops

4. Nagmula sa “Aztlan” at mga nomadikong tribo na ang orihinal na pinagmulan ay

hindi tukoy.
A. Aztec C. Maya
B. Inca D. Tenochtitlan

5. Itinatag na pamayanan ng mga Aztec noong 1325 na may maliit na isla sa gitna
ng
lawa ng Texcoco.
A. Uaxactun C. El Mirador
B. Tenochtitlan D. Valley of Mexico

11
Gawain 4: Tukoy - Tema

Panuto: Tukuyin mo kung saang kabihasnan napapaloob ang mga sumusunod na

pangungusap. Isulat ang KM kung ito ay sa Kabihasnang Maya, KA kung it
ay sa Kabihasnang Aztec at KI kung ito ay sa Kabihasnang Inca

1. Mahuhusay na inhenyero at tagapagtayo ng mga estruktura tulad ng mga kanal o

aqueduct, mga dam, gayundin ng sistema ng irigasyon, liwasan, at mga
pamilihan.

2. Ang sinamba nilang diyos ay may kaugnayan sa pagtatanim dahil sa kahalagahan

ng agrikultura sa buhay.

3. Ang salitang nagangahulugang “imperyo.” Hango sa pangalan ng pamilyang

namuno sa isang pangkat ng tao na nanirahan sa Andes.

4. Pagtatanim ang kanilang pangunahin hanapbuhay dahil sa pagkakaroon ng

matabang lupa.

5. Dito makikita ang Pyramid of Kulkulan kung saan ito ay isang patunay ng mataas
na kaalaman ng mga Mayan.

Ikatlong Araw
3. MGA KABIHASNAN SA MGA PULO SA PACIFIC

Ang mga Pulo sa Pacific

Ang mga pulo sa Pacific o Pacific Islands ay nahahati sa tatlong malalaking pangkat
– ang Polynesia, Micronesia, at Melanesia. Ang mga katawagang ito ay iginawad ng
mga Kanluranin matapos nilang makita ang kaayusan ng mga pulo at ang anyo ng
mga katutubo nito.

Mga Natatanging Katangian

POLYNESIA  Ito ay matatagpuan sa gitna at timog na bahagi ng
Pacific Ocean na nasa silangan ng Melanasia at
Micronesia. Ang Polynesia ay higit na malaki kaysa
pinagsamang lupain ng Melanasia at Micronesia
 Ang Polynesia ay binubuo ng New Zealand, Easter Island,
Hawaii, Tuvalu, Wallis at Futuna, Tonga, Tokelau, Samoa,
American Samoa, Niue, Cook Islands, French Polynesia,
Austral Islands, Society Islands, Tuamotu, Marquesas, at

12
 Pitcairn.
 Ang sentro ng pamayanan ay ang tohua na kadalasang nasa
gilid ng mga bundok. Ito ay tanghalan ng mga ritwal at
pagpupulong. Nakapaligid sa tohua ang tirahan ng mga pari
at mga banal na estruktura.
 Ang pangunahing kabuhayan ng mga Polynesian ay
pagsasaka at pangingisda. Sa pangingisda naman nakakuha
ng tuna, hipon, octopus, at iba pa.
 Sa larangan ng pananampalataya, naniniwala sila sa
banal na kapangyarihan o mana. Ang katagang mana ay
nangangahulugang “bisa” o “lakas.” Sa mga sinaunang
Polynesian, ang mana ay maaaring nasa gusali, bato,
bangka, at iba pang bagay.

 Ang Micronesia ay binubuo ng Caroline Islands, Marianas

Islands, Gilbert Islands (ngayon ay Kiribati), at Nauru.
 Ang mga sinaunang pamayanan dito ay matatagpuan malapit
sa mga lawa o dagat-dagatan. Ito ay upang madali para sa
mga tao ang lumabas at maglayag sa karagatan.
 Pagsasaka ang pangunahing kabuhayan ng mga
Micronesian. Pangingisda ang isa pang ikinabubuhay ng mga
Micronesian. May kaalaman din sa paggawa ng simpleng
palayok ang mga lipunan ng Marianas, Palau, at Yap.
MICRONESIA  Ipinagpapalit ng mga high-lying island ang turmericna
ginagamit bilang gamot at pampaganda. Samantala, ang
mga low-lying coral atoll ay nakipagpalitan ng mga
shellbead, banig na yari sa dahon ng pandan, at
magaspang na tela na galing sa saging at gumamela.
 Animismo rin ang sinaunang relihiyon ng mga
Micronesian. Ang mga rituwal para sa mga
makapangyarihang diyos ay kinapapalooban ng pag-
aalay ng unang ani.

MELANESIA  Ang Melanesia ay matatagpuan sa hilaga at silangang

baybay-dagat ng Australia. Ito ay kasalukyang binubuo ng
New Guinea, Bismarck Archipelago, Papua New Guinea,
Solomon Islands, Vanuatu (dating New Hebrides), New
Caledonia, at Fiji Islands.
 Sa maraming grupong Papuan, ang kultura ay hinubog
ng mga alituntunin ng mga mandirigma tulad ng
katapangan, karahasan, paghihiganti, at karangalan.
 Taro at yam ang pangunahing sinasaka sa Melanesia.
Nagtatanim din dito ng pandan at sago palm na pinagkukunan

13
 ng sago. Pangingisda, pag-aalaga ng baboy, at pangangaso
ng mga marsupial at ibon ang iba pang kabuhayan dito.
 Karaniwang produktong kinakalakal ng mga Melanesian
ay mga palayok, kahoy, yam, baboy, asin, apog,
gayundin ang mga gawa nilang bangko
 Naniniwala rin sa animism ang mga sinaunang
Melanesian. Ipinababatid ng diyos ng kalikasan ang mga
kaganapan tulad ng tagumpay sa labanan, sakuna,
kamatayan, o pag-unlad ng kabuhayan.

May sariling katangian at kakanyahan ang mga isla sa Pacific. Nakabatay ang
kanilang pamumuhay sa pakikipagkalakalan sa iba’t ibang isla at kontinente.
Bagama’t hindi ito kasing-unlad, kasing-tanyag at kasingyaman ng mga kabihasnan
at imperyo sa America at Africa, nakaimpluwensiya rin ito sa mga mamamayang
naninirahan sa mga isla sa Pacific at sa mga karatig bansa nito sa Timog-Silangang
Asya sa kasalukuyan.

Gawain 5: Suri - Teksto

Panuto: Iugnay ang sagot sa Hanay B sa mga katanungan sa Hanay A. Piliin ang
titik ng tamang sagot at isalat sa patlang bago ang bilang.

Hanay A Hanay B

_______1. Isang subregion ng Oceania, A. Melanesia

na binubuo ng libu-libong maliit na
isla sa kanlurang Karagatang Pasipiko.

_______2. Matatagpuan sa gitna at timog na bahagi B. Tohua

ng Pacific Ocean na nasa silangan
ng Melanasia at Micronesia

_______3. Ang sinaunang relihiyon ng mga Micronesian, C. Animismo

ito ay isang paniniwala na nagsasabing mayroong
puwersang hindi materyal na nagpapakilos
sa kapaligiran.

_______4. Ang sentro ng pamayanan at kadalasang D. Micronesia

nasa gilid ng bundok.

_______5. Ang kapuluan na matatagpuan sa bandang E. Polynesia

timog-kanlurang bahagi ng Pasipiko na malapit sa
Papua New Guinea.

14
III. Mga sanggunian

Website

https://www.academia.edu/38432561/Araling_panlipunan_grade_8_module_whole
https://en.wikipedia.org/wiki/File:Pacific_Culture_Areas.jpg
https://tl.wikipedia.org/wiki/Mesoamerika
https://tl.wikipedia.org/wiki/Olmek

Aklat

Araling Panlipunan
Modyul para sa Mag-aaral
Kasaysayan ng Daigdig Unang Edisyon 2014 Muling inilimbag 2016 pp181-223

IV. Repleksiyon

Batay sa iyong natutunan tungkol sa mga Kabihasnan sa Africa, Meso-America at

mga Pulo sa Pacific, magbigay ng isang ambag na sa palagay mo ay
napakahalaga sa lahat at bakit?

15
 16
15
Gawain 1: Gawain 2:
1. Songhai 1. T
2. Carthage 2. T
3. Rainforest 3. Sudan
4. Oasis 4. Islam
5. Ghana 5. T
Gawain 3: Gawain 4: Gawain 5:
1. A 1. KA 1. D
2. C 2. KM 2. E
3. B 3. KI 3. C
4. A 4. KA 4. B
5. B 5. KM 5. A
V. Susi ng Pagwawasto sa mga tanong