FILIPINO SA ARALIN

Ang sintesis ay nangangahulugang pagsasama-sama ng mga ideya na mula sa iba’t ibang

pinanggalingan sa isang sanaysay o presentasyon. Mula sa salitang Griyego na
syntithenai (Syn=kasama, magkasama;tithenai=ilagay, sama-samang ilagay). Ang sintesis ay hindi

PILING LARANG isang paglalagom, paghahambing o isang rebyu. Ito ay resulta ng integrasyon ng napakinggan,
nabasa o ang kakayahan ng isang tao na magamit ang natutuhan upang mapaunlad at masuportahan
ang pangunahing tesis o argumento. Sa larangan ng Pilosopiya, ang sintesis ay bahagi ng metodong
diyalektal ni Georg Wilhelm Friedrich Hegel kaugnay ng pagbuo ng katuwiran. Sa larangan ng
pagsusulat, ang sintesis ay isang anyo ng pag-uulat ng mga impormasyon sa maikling pamamaraan

(AKADEMIK)
upang ang sari-saring datos mula sa iba’t ibang pinanggalingan (tao, pananaliksik, libro) ay
mapagsama-sama at mapag-isa tungo sa isang malinaw na kabuoan o identidad. Ang pagkatuto sa
pagsulat ng sintesis ay kritikal na kasanayan at krusyal sa pagbuo at paglalahad ng impormasyon
pang-akademiko at di-pang-akademikong tagpuan.Mula sa prosesong ito, kung saan tumutungo sa
sentralisasyon ng mga ideya ay makabubuo ng bagong ideya.

MODYUL 9
Kabaligtaran ng analisis ang sintesis. Kung ang una ay paghihiwalay ng mga ideya upang suriin ang
huli, ang sintesis naman ay pagsasama-sama ng mga ideya tungo sa pangkalahatang kabuoan. Gayon
man, magkaugnay at bahagi ng isa ang isa pa sa proseso ng mapanuring pag-aaral at pagsulat. Mula
sa paghihimay ng mga ideya (analisis) patungo sa pagbubuo (sintesis).
Ilustrasyon ng proseso:

SINTESIS
MGA INAASAHAN
Sa pagtatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:

A. nakikilala ang sintesis bilang akademikong sulatin ayon sa layon, gamit, at katangian;
B. naibabahagi ang kahalagahan ng sintesis sa pagbubuo ng mga ideya o datos sa isang akademiko at
mapanuring sulatin gamit ang Daong-Kamalayan; at
C. nakasusulat at nakabubuo ng isang sintesis batay paksang ibinigay mula sa ilustrasyon.

PAUNANG PAGSUBOK
PANUTO: Basahing mabuti ang mga pangungusap sa ibaba, tukuyin kung ito ay nagpapahayag ng
patungkol sa sintesis o sa analisis. Isulat ang kasagutan sa blangkong kahon.
 FILIPINO SA
MGA PAGSASANAY

PAGSASANAY A:

PILING LARANG
(AKADEMIK)
MODYUL 10
ANG PAGSULAT
PANAPOS NA PAGSUSULIT

1. Ang sumusunod na mga salita sa ibaba ay may kaugnayan sa sintesis maliban sa isa.
A. Pagbubuo B. Paghihimay C. Paglalahad D. Pagkokonsepto

NG SINTESIS
2. Mula sa larangan ng __________, ayon kay Georg Wilhelm Friedrich Hegel ang sintesis ay
bahagi ng metodong diyalektal.
A. Pagsulat B. Pagbasa C. Pilosopiya D. Pangangatwiran
3. Ang _______ ay isang anyo ng pag-uulat ng mga impormasyon sa maikling pamamaraan upang
ang sari-saring datos mula sa iba’t ibang pinanggalingan
A. Sintesis B. Analisis C. Tesis D. Abstrak MGA INAASAHAN
4. Ang sintesis ay mula sa salitang Griyego na ang ibig sabihin ay pinagsama-sama.
A. Sintithenai B. Syntethenai C. Syntithenai D. Sintethenai Sa pagtatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
5. Ito ay paghihiwa-hiwalay ng mga ideya upang masuri ang kabuoang ideya. A. nalalaman ang mga paraan sa pagsulat ng sintesis at mungkahing pagkakasunod-sunod nito at mga
A. Sintesis B. Analisis C. Tesis D. Abstrak bahagi;
6. Ito ang resulta ng integrasyon ng napakinggan, nabasa o ang kakayahan ng isang tao na magamit B. nailalahad ang kahalagahan ng natutuhan sa pagbuo at pagpuno ng mga ideya gamit ang
ang natutuhan sa pagpapaunlad ng isang argumento. estratehiyang DaongKamalayan; at
A. Sintesis B. Analisis C. Tesis D. Abstrak C. nakasusulat ng halimbawang akademikong papel na sintesis batay sa napapanahong isyung
7. Ang salitang Griyego na nangangahulugang sama-samang ilagay. panlipunan.
A. Tethenai B. Tithenei C. Tethenei D. Tithenai
8. Nangangailangan na may sapat na kaalaman at kasanayan ang isang manunulat sa paksang
ginagawan ng sintesis. PAUNANG PAGSUBOK
A. Tama B. Mali C. Marahil D. Pwede PANUTO: Basahing mabuti ang mga pangungusap sa ibaba, tukuyin kung anong salita ang bubuo
9. Ang buong proseso ng analisis at sintesis ay makabubuo ng bagong datos o ideya. sa mga ito sa pagpili sa salitang mga nasa kahon. Isulat ang napili sa patlang ng pangungusap.
A. Tama B. Mali C. Marahil D. Pwede
10. Ang ibig sabihin ng pinagmulan ng sintesis sa salitang Griyego na syn ay____.
A. Kasama B. Kahalili C. Kabahagi D. Kaisa
 na sumusuporta sa pangkalahatang argumento.Narito ang ilang hakbang at mungkahi sa maayos na
1. Mahalaga sa sintesis ang ___________ ng mga ideya dahil nanggagaling ang mga ito sa iba’t pagbuo ng sistesis
ibang batis ng impormasyon.
2. Sa _______________, iba-iba ang nag-uusap tungkol sa iisang paksa kaya’t iba-iba rin ang Introduksiyon
opinyong maririnig. Simulan sa isang paksang pangungusap na magbubuod o magtutuon sa pinakapaksa ng teksto.
3. Iba-iba naman ang itinatanong sa ___________, gaya ng tungkol sa pamilya, propesyon, opinyon Banggitin din ang mga sumusunod kaugnay ng teksto:
sa paksa, at iba pa.
4. Basahin nang mabuti ang bawat _____________ at lagumin ang mga pangunahing ideya. Pangalan ng may-akda
5. Sa ____________, lagumin ang pangunahing tesis at mga binabalangkas na tanong na Pamagat
mananatiling bukas o isyu na maaari pang saliksikin. Impormasyon tungkol sa may-akda, teksto, Paksa

Katawan
Sanggunian Interbyu Panel Discussion Konklusyon Organisasyon a. Organisahin ang mga ideya upang masuri kung may nagkakapare
b. ho. Gumawa ng isang Sintesis Grid (halaw sa 2000 Learning Center, Univerity of Sydney)
upang masigurong maayos at sistematiko ang daloy ng pagkuha ng impormasyon.

ARALIN b.Suriin ang koneksiyon ng bawat isa sa paksa at pangunahing ideya.

c. Simulan sa pangungusap o kataga ang bawat talata. Naglalahad ang pangungusap o katagang ito
ng paksa ng talata.
Mahalaga sa sintesis ang organisasyon ng mga ideya dahil nanggagaling ang mga ito sa iba’t ibang d. Ibigay ang mga impormasyong mula sa iba’t ibang batis (tao, libro, at iba pa) o iba’t ibang paksa o
batis ng impormasyon. Halimbawa ng maaaring paghanguan ng impormasyon ay ang libro tulad ng opinyon sa isang paksa.
pananaliksik,piling magazine, journal/e-journal, print media, at broadcast media. Maging sa interbyu e. Gumamit ng angkop na mga transisyon (gayundin, sa kabilang dako, gayunman, at iba pa) at
ng isang propesyonal na tao, iba-iba ang maaaring makuhang impormasyon mula rito sa paksang pangungusap. Banggitin din ang pinagkunan (“na ayon sa Daluyan Journal, Vol Vi, 2009”)
tanungan at sagutang proseso mula sa pamilya, propesyon, opinyon sa paksa, at iba pa. Sa panel f. Gawing impormatibo ang sintesis. Ipakita ang mga pagkakapareho at pagkakaiba ng mga ideya,
discussion naman, iba-iba ang taong maaaring makasalamuha at makausap tungkol sa iisang paksa opinyon, paniniwala, reaksiyon, at iba pa.
kaya iba-iba rin ang opinyon na maaaring makalap. Ang pagbubuo at pagbubuod sa mga impormasyon g. Huwag maging masalita sa sintesis. Mas maikli, mas mabuti ngunit may laman, lalim at lawak.
ay nangangailangan ng sistematikong proseso. Narito ang mga hakbanging dapat ng tandaan sa h. Maging matapat sa teksto, kinapanayam, o pinagkunan ng impormasyon.
pagsulat ng isang sintesis.
Konklusyon
Paano Sumulat ng Sintesis? Ibuod ang nakitang mga impormasyon at pangkalahatang koneksiyon ng iba’t ibang pinagsamang
1. Pumili ng paksa na interasante. ideya. Maaaring magbigay ng komento dito o kaya’y magmungkahi (hal.: mas malalim pang
2. Bumuo ng tesis. Kung nagbigay ng tanong, magbigay rin ng pansamantalang sagot. Kung pananaliksik, pag-aaral, obserbasyon, diskusyon, at iba pa tungkol sa paksa)Isinasagawa ang sintesis
sisimulan ang iyong papel sa tesis, magiging malinaw ang balangkas ng mga ideyang para sa mga sumusunod:
bubuoin.
3. Magbigay ng hindi bababa sa tatlong aklat at bigyang pansin ang tema o tanong na ibig
bigyan ng tuon.
4. Basahing mabuti ang bawat sanggunian at lagumin ang mga pangunahing ideya. Isaayos
ang mga paglalahat sa lohikal at may kaisahang paraan.
5. Suriing mabuti ang sanggunian upang matukoy ang mga pagkakatulad at pagkakaiba.
6. Inirerekomendang gumamit ng tuwirang sipi. Siguraduhing isinaalang-alang ang nilalaman
at pagsulat.
7. Bigyang pansin ang mga ideya at hindi ang manunulat ng ideya.
8. Sa konklusyon, lagumin ang pangunahing tesis at mga binabalangkas na tanong na
mananatiling bukas o isyu na maaari pang saliksikin.

Hangga’t maaari ay gumamit ng makatotohanang halimbawa

Narito ang isang halimbawang dayagram ng isang tesis: 7. Naglalahad ng simulain sa isang paksang pangungusap na magbubuod o . . magtutuon sa
pinakapaksa ng teksto.

A. Introduksiyon B. Katawan C. Konklusyon D. Wakas

8. Sa tanungan at sagutang proseso mula sa isang propesyonal na tao ay . maaaring mapagkuhanan

ng impormasyon. Ang prosesong ito ay __________.
A. Panel Discussion B. Talkshow C. Q & A D. Interbyu

9. Ang katapatan sa teksto, kinapanayam, o pinagkunan ng impormasyon ay . . hindi inaasahang

gawin pagsulat ng isang sintesis.
A. Tama B. Mali C. Marahil D. Pwede

10. Maaaring magbigay komento dito o kaya’y magmungkahi tulad ng mas .malalim pang
pananaliksik, pag-aaral, obserbasyon, diskusyon, at iba pa .tungkol sa paksa
A. Introduksiyon B. Katawan C. Konklusyon D. Wakas

FILIPINO SA PILING
PANAPOS NA PAGSUSULIT

1. Pinagmumulan o pinaghahanguan ng impormasyon na ginagamit sa pagsulat ng sintesis.

A. Sanggunian B. Karunungan C. Kaalaman D. Konsepto
LARANG
2. Bahagi ng sintesis na naglalahad ng katuwiran pagkakapareha o pagkakaiba ng konsepto o ideya
kaugnay sa paksa.
A. Introduksiyon B. Katawan C. Konklusyon D. Wakas
(AKADEMIK)
3. Huwag maging masalita sa sintesis, mas maikli, mas mabuti ngunit may laman, lalim at lawak.
A. Tama B. Mali C. Marahil D. Pwede MODYUL 11
4. Nararapat na hindi bababa sa tatlong aklat o sanggunian ang bawat ideya o impormasyong nais na
ilahad.
A. Tama B. Mali C. Marahil D. Pwede BIONOTE
5. Mga pinagkukunang sanggunian ng sintesis maliban sa isa.
A. Piling Magazine B. Tabloid C. Journal D. Libro MGA INAASAHAN
Sa pagtatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
6. Ang isang halimbawa na ginagamit ang sintesis ay sa maikling rebyu ng mga . sinulat ng isang
A. nakikilala ang bionote bilang isang uri ng akademikong
may-akda kaugnay ng isang partikular na paksa.
sulatin ayon sa kahulugan, kalikasan, gamit at layunin;
A. Tama B. Mali C. Marahil D. Pwede
B. nailalahad ang kahalagahan ng natutuhan sa bionote
gamit ang graphic organizer; at
C. natutukoy ang mga mahahalagang dapat lamanin at mga
larangang kaugnay sa pagsulat ng bionote. ito ay sariling isinulat o isinulat ng ibang tao. Sarili o iba man ang sumulat ng buhay ng taong nais
ipakilala, mahalagang maglaman ito ng mahahalagang impormasyon o datos. Upang maging

PAUNANG PAGSUBOK tumpak ang datos, kinakailangan ang intensibong pananaliksik. Ginagamit ito para sa personal profile
ng isang tao, tulad ng academic career at iba pang impormasyon ukol sa pansariling pagkakakilanlan.
Iba-iba ang impormasyong inilalagay ayon sa kredibilidad ng manunulat kaugnay sa kung anong
propesyon o larangan (Medisina, Pilosopiya, Agham, Politika, Edukasyon, Sining, at iba pa)
nabibilang ang taong itinatampok sa bionote. Mainam na paraan ang pakikipanayam. Mahalagang
piliin lamangang mahahalagang impormasyon upang maging inspirasyon at hamon angnilalaman ng
buhay ng taong nais gawan ng bionote. Madalas itong na isulat itong patalata.

MGA PAGSASANAY

PAGSASANAY A: Panuto: Picsalita mula sa larawan sa bawat bilang ay makikita ang mga
mahahalagang impormasyon na dapat lamanin ng bionote, punan ng tamang titik ang mga nasa kahon
upang mahayag ang salitang hinahanap.

ARALIN
Ang bio ay salitang Griyego na ang ibig sabihin sa Pilipino ay “buhay’. Nagmula rin sa wikang
Griyego ang salitang graphia na ang ibig sabihin ay “tala ng buhay”. Ang bionote ay maikling
paglalarawan o deskripsyon ng manunulat gamit ang ikatlong panauhan na madalas ay inilalakip sa
mga naisulat o akda. Ito ay maituturing ding isang uri ng lagom na ginagamit sa pagsulat ng personal
profile ng isang tao. Isang impormatibong talata na naglalahad ng mga klasipikasyon ng manunulat
(kredibilidad bilang propesyunal). Naglalahad ng iba pang impormasyon tungkol sa manunulat
na may kaugnayan sa paksang tinatalakay sa papel o sa trabahong ibig pasukan.

Ayon sa WordMart.com, ang bionote ay isang maikling 2 o 3 pangungusap na inilalarawan ang may-
akda. Ito ay nakasulat sa ikatlong panauhan (Word-mart, 2006). Ayon kay Duenas at Suanz (2012)
ang bionote ay tala sa buhay ng isang tao na naglalaman ng buod ng kaniyang academic career na
madalas ay makikita sa mga journal, aklat, abstrak ng mga sulating papel, websites atbp. Maaari itong
makita sa likurang pabalat ng libro, at kadalasa’y may kasamang litrato ng manunulat. Upang ipaalam
sa iba hindi lamang ang karakter kung hindi maging ang kredibilidad sa larangang kinabibilangan.
Ito’y isang paraan upang maipakilala ang sarili sa mga mambabasa. Sa pamamagitan ng bionote ay
makikilala ang isang tao (manunulat) sa likod ng isang akda o proyekto na nais maipakilala sa iba.
Inilalahad din dito ang iba pang impormasyon tungkol sa isang tao na may kaugnayan sa paksang
tinatalakay sa papel, trabahong ibig pasukan o sa nilalaman ng isang blog o website. akda Maaaring
 PAGSULAT NG BIONOTE
PANAPOS NA PAGSUSULIT
1. Ang bio ay salitang Griyego na ang ibig sabihin sa Filipino ay__________.P
A. Buhay B. Identidad C. Kaalaman D. Impormasyon
2. Maaaring makita o magamit ang bionote sa sumusunod maliban sa isa.
A. Website Blog B. Pananaliksik C. Tabloid D. Aklat
3. Ang salitang graphia na ang ibig sabihin ay “tala ng buhay”, ay nagmula sa salitang
___________.
A. Ingles B. Intsik C. Muslim D. Griyego
4. Ang bionote ay maaaring sariling isinulat o isinulat ng ibang tao.
A. Tama B. Mali C. Marahil D. Pwede
5. Ang bionote ay nakasulat sa __________________ panauhan.
A. Una B. Ikalawa C. Ikatlo D. Ikaapat
6. Mahalagang ilagay lahat ang impormasyong nakalap upang maging inspirasyon at hamon ang
nilalaman ng buhay ng taong nais gawan ng bionote.
A. Tama B. Mali C. Marahil D. Pwede
7. Ang mga mahahalagang impormasyon na dapat na isulat ay ang sumusunod maliban sa isa.
A. Karangalan B. Kapanganakan C. Kontibusyon D. Adbokasiya
8. Upang maging tumpak ang datos na gagamitin, kinakailangan ang intensibong pananaliksik sa
pagsulat ng bionote.
A. Tama B. Mali C. Marahil D. Pwede
9. Ginagamit ang bionote para sa personal profile ng isang tao, tulad ng academic career at iba pang
impormasyon ukol sa pansariling pagkakakilanlan.
A. Tama B. Mali C. Marahil D. Pwede
10. Ayon sa ________________, ang bionote ay isang maikling 2 o 3 pangungusap na inilalarawan
ang may-akda.
A. Website B. Duenas C. Suanz D. WordMart.com

FILIPINO SA PILING ARALIN

LARANG
Ang bionote ay isang maikling impormatibong sulatin, dalawa hanggang tatlong pangungusap o
karaniwang isang talata lamang na naglalahad ng mga klasipikasyon ng isang indibidwal at ng
kaniyang kredibilidad bilang propesyunal. Itinatanghal dito ang natamo na nagsasabing ang isang tao
ay maalam at may awtoridad sa larangang kinabibilangan. Naiiba ang bionote sa talambuhay at

(AKADEMIK)
autobiography. Ang bionote ay maikli at siksik, samantalang mas mahaba at detalyado ang
talambuhay at autobiography. Iba rin ang bionote sa biodata at curriculum vitae, ang dalawang huli
ay naglalahad ng halos lahat ng kredibilidad ng isang tao at ginagamit sa papel sa trabaho
samantalang ang una naman ay nakadepende sa larangan o paksang paggagamitan.

MODYUL 12 Sa pagsulat ng bionote, mahalagang malinaw ang layunin o mga layunin sa pagsulat nito. Kailangang
matukoy kung sino ang magbabasa nito at ang ibig maisip ng mambabasa sa tinutukoy sa bionote.
 FILIPINO SA PILING
Ginagamit ang bionote sa paglalathala ng mga journal, magazine, antolohiya, at iba pang publikasyon
na nangangailangan ng pagpapakilala ng manunulat o ng sinumang kailangan pangalanan.
Mahalagang malinaw ang pagsulat ng bionote upang malaman ng mga mambabasa ang

LARANG
pinakamahalagang katangian, ang mga nagawa, at ang mga tumpak at mahalagang impormasyon ng
may-akda sa pamamagitan ng isang
maikling talata o pagpapakilala.

(AKADEMIK)
MODYUL 13

Talumpati: Kahulugan at mga Uri

MGA INAASAHAN

Pagkatapos mabasa at mapag-aralan ang modyul na ito, ikaw ay dapat nang:

Ang bionote ay maituturing na isang marketing tool. Ginagamit upang itanghal ang mga pagkilala at
mga natamo ng indibidwal. Sa kabuoan, ang kahusayan ng bionote ay nakasalalay sa pagsasalubong
ng nais iparating ng sumulat at kung ano ang gustong malaman ng mambabasa tungkol sa
sinusulatan nito.
PAGSASANAY
1. nakapagbibigay/nakapaglalahad ng kahulugan ng talumpati;
2. nakapagpapaliwanag sa paraang pasalita o pasulat ng iba`t ibang uri ng talumpati; at
3. nakapagsusuri ng iba`t ibang mga halimbawang talumpati batay sa mga uri ng talumpati.
PAUNANG PAGSUBOK
Sa bahaging ito ng modyul, tatasahin ang dati mo ng kaalaman tungkol sa talumpati. Sa
pamamagitan ng Big Question Map, bumuo ng mga tanong na patungkol at/o may kaugnayan sa
talumpati. Ang mabubuong mga tanong ay isusulat sa mga kahon na nasa ibaba.

Sumulat ng sarili mong bionote. Isaalang-alang ang mga dapat tandaan s apagsulat nito.
ARALIN parehong araw at agad-agad. Wala nang pagkakataon ang magsasalita na magsanay ay saliksiking
maigi ang kaniyang talumpati.
Pagtalakay hinggil sa kahulugan ng talumpati 2.1 Impromptu speech. Binibigyan lamang ng paksa ang isang tagapagsalita at saka ito ipaliliwanag.
Tinatawag na talumpati ang anumang buod ng kaisipan na isinulat at binibigkas sa mga manonood. Maaari ring bigyan siya ng sapat na oras upang makapag-isip ng mga paliwanag kung ang
Naglalayon itong makahikayat o mangatuwiran sa mga napapanahong isyu o isang partikular na tagapagsalita ay nasasangkot sa isang paligsahan.
paksa. Ang talumpati ay isang komunikatibong pasalita na isinasagawa sa pampublikong lugar na Halimbawa:
may layuning makapaglahad ng mga impormasyon at opinyon, Timpalak sa pagtatalumpati ukol sa nabunot na paksa
makapagpaliwanag, mang-aliw o manghikayat na tumutuon sa iisang paksa.

Layunin ng talumpati
Layunin ng mga talumpati na ipabatid ang pagsang-ayon, pagtugon, o pagbibigay ng impormasyon MGA PAG SASANAY
sa mga tagapakinig. Karaniwang ang talumpati ay binibigkas ng tagapagsalita sa isang
entablado at mga panauhing pandangal. Pagsasanay A: Basahin ang mga pahayag na nasa aytem 1-5. Tukuyin ang ideya/konsepto na
ipinahihiwatig sa bawat pahayag. Isulat ang sagot sa mga nakalaang kahon.
Bakit itinuturing na sining ang talumpati?
Dahil sa mabisa at malikhaing pagkakagawa ng mga talumpati ng mga kilalang personalidad
kabilang ang mga politiko, iskolar, eksperto sa isang uri ng paksa, at iba pang panauhin, itinuturing
na isang sining din ang talumpati.

Uri ng Talumpati Ayon sa Layunin

1. Talumpating nagbibigay-impormasyon. Nagpapaliwanag, naguulat, naglalarawan, nagbibigay-
kahulugan, nagpapakita ng kaganapan, at nagbibigay-liwanag sa isang paksa.
2. Talumpating nanghihikayat. May layuning mapaigting, mabago, maimpluwensyahan o
mapatotohanan ang mga saloobin, paniwala o emosyon ng tagapakinig.
3. Talumpating nagtataguyod ng pagbubuklod-buklod ng lipunan.
Naglalayong maiangat ang damdamin ng pagbubuklod-buklod, pagkakapatiran, at pagkakaisa.

Uri ng Talumpati Batay sa Kahandaan

1. May paghahanda o prepared speech. Tumutukoy sa mga talumpati na isinulat at kinabisa ng

isang tagapagsalita sa partikular na panahon o oras. Gumugol ang tagapagtalumpati ng oras upang
isulat at saliksikin ang impormasyon ng kaniyang paksa. Naghanda rin ang tagapagtalumpati kung
paano bibigkasin ang kaniyang talumpati.
1.1 Talumpating Binabasa. Ito ay sinulat sa anyong pasanaysay at binabasa nang buong lakas sa
harap ng mga tagapakinig.
Halimbawa: State of the Nation Address (SONA), mga prebilehiyong talumpati ng mga kongresista
o senador
1.2 Talumpating Isinaulo. Tulad ng talumpating binabasa ay inihanda ang kabuoan sa anyong
pasanaysay ngunit ito ay isinaulo para bigkasin sa harap ng mga tagapakinig.
Halimbawa: Valedictorian Address PANAPOS NA PAGSUSULIT
1.3 Talumpating Ekstemporanyo. Ito ay talumpating may paghahanda sa balangkas, mula sa
panimula hanggang wakas ngunit ang mga paliwanag bilang katawan ay nakasalalay na sa Basahin ang mga sumusunod na aytem. Tukuyin kung tama o mali ang nilalaman ng pahayag
tagapagsalita. Ginagawa ito ng isang tagapagsalitang may sapat nang karunungan sa paksa. sa bawat aytem. Isulat sa patlang ang TAMA kung tama ang nilalaman ng pahayag at MALI
Nabibigyang-pansin ng tagapagtalumpati ang pangangailangan ng mga tagapakinig ukol kung mali ang nilalaman ng pahayag. Kung mali, iwasto ang bahagi ng pahayag na nagpamali
sa paksa. kabuoang diwa nito.
Halimbawa: Mga host sa isang programa
2. Biglaang talumpati. Talumpati na isinulat at/o binigkas din ng
1. Naglalayon ang talumpati na makahikayat o mangatuwiran sa mga napapanahong isyu o isang
partikular na paksa. _______________
2. Ang talumpating isinaulo ay tulad ng talumpating binabasa na inihanda ang kabuoan sa anyong
pasanaysay ngunit isinaulo para bigkasin sa harap ng mga tagapakinig. _______________
3. Ang talumpating nanghihikayat ay may layuning mapaigting, mabago, maimpluwensyahan o
mapatotohanan ang mga saloobin, paniwala o emosyon ng tagapakinig. _______________
4. Ang State of the Nation Address (SONA) at mga prebilehiyong talumpati ng mga kongresista o
senador ay halimbawa ng talumpating binabasa. _______________
5. Sa biglaang talumpati, ang talumpati na isinulat at/o binigkas din ng parehong araw at agad-agad.
_______________
6. Dahil sa mabisa at malikhaing pagkakagawa ng mga talumpati ng mga kilalang personalidad
kabilang ang mga politiko, iskolar, eksperto sa isang uri ng paksa, at iba pang panauhin, itinuturing
na isang sining din ang talumpati. _______________
7. Sa talumpating nagbibigay-impormasyon, nagpapaliwanag, nag-uulat, naglalarawan,
nagbibigaykahulugan, nagpapakita ng kaganapan, at nagbibigayliwanag sa isang paksa.
_______________
8. Ang mga talumpati na naglalahad ng panghihikayat ng pagkakaisa ng mga mamamayan ng isang
bansa sa pagharap sa mga suliraning panlipunan gaya ng pandemyang COVID-19 ay maituturing na
talumpating nagtataguyod ng pagbubuklod-buklod ng lipunan.
9. Sa telebisyon, napanood mo ang press briefing ng Department of Health tungkol sa kasalukuyang
statistics ng mga Pilipinong nagtamo na ng sakit na COVID-19. Sa ganito, maituturing na ang
layunin ng talumpati batay sa sitwasyon ay talumpating nagbibigay-impormasyon._______________
10. Sa uri ng talumpati na saulado nabibilang ang valedictory at salutatory address.
FILIPINO SA PILING
LARANG
(AKADEMIK)
MODYUL 14
Praktika ng Pagsulat ng
Talumpati
MGA INAASAHAN
Pagkatapos mabasa at mapag-aralan ang modyul na ito, ikaw ay dapat nang:
1. Nailalahad at naipaliliwanag ang mga yugto ng pagsulat ng talumpati;
2. Nakapagsusuri ng isang talumpati na ang tuon ay ang mga salik na may kaugnayan sa yugto ng
pagsulat ng talumpati; at
3. Nakalilikha ng talumpati nang may pagsasaalang alang sa mga salik na may kaugnayan sa yugto
ng pagsulat ng talumpati.
ARALIN
Ang Talumpati
Ayon kina Constantino at Zafra (2018), ang talumpati ay isang pormal na pagpapahayag na
binibigkas sa harap ng mga tagapanood at/o tagapakinig. Sinasabing pormal ang talumpati sa dahilan
na ito ay pinaghandaan, gumagamit ng piling wika, at may tiyak na layunin. Ayon pa kina Constantino
at Zafra (2018), maaari ring ituring na talumpati ang mga pormal at akademikong gawain gaya ng
panayam o lektura, presentasyon ng papel, keynote address o susing salita, talumpati sa mga
seremonya, talumpati na nagbibigay-inspirasyon, at iba pa.
Proseso ng pagsulat ng talumpati
Ang proseso ng pagsulat ng talumpati ay nahahati sa tatlong pangunahing yugto: una, ang paghahanda;
ikalawa, ang pananaliksik; at ikatlo ang pagsulat ng talumpati.
Yugto 1: Paghahanda
Saklaw ng paghahanda ang pagtukoy at pagtiyak sa mga sumusunod na salik:
1. Layunin ng Okasyon. Mahalagang malinaw sa magtatalumpati ang layunin ng okasyon na
pagtatalumpatian. Ilan sa halimbawang layunin ay ang pagbibigay ng impormasyon sa mga usaping
may kaugnayan sa komunidad, pagbibigay-inspirasyon, o kaya ay magbahagi ng karanasan ng
magtatalumpati na kapupulutan ng aral ng mga tagapanood at/o tagapakinig. Maaari ring isaaalang-
alang ang tema o paksa ng okasyon sa pagsulat ng talumpati. Maaari rin na isaalangalang ang mga
paniniwala, bisyon, at misyon ng samahang nagtataguyod ng okasyon bago sumulat ng talumpati.
2. Layunin ng Tagapagtalumpati. Maliban sa pagsasaalang-alang sa layunin ng okasyon,
mahalagang malinaw sa tagapagtalumpati anglayunin niya sa pagtatalumpati. Makatutulong din kung
sasangguni ang tagapagtalumpati sa mga taong tagapagtaguyod o tagapag-organisa ng okasyon.
Hangga`t maaari, dapat na ang nilalaman, haba, at tono ng talumpati ay kaugnay sa pangkalahatang
layunin ng okasyon kung saan magtatalumpati ang tagapagtalumpati.
3. Manonood. Dapat tandaan na ang mga manonood ay hindi lamang payak na tagapakinig. Isang
mahalagang salik ang manonood sa pagtatalumpati dahil sila ang tagatanggap ng mensahe na
lalamanin ng talumpati. Mahalaga na masarbey kung sino ang manonood na sasaksi sa talumpati.
Halimbawang kakaunti ang magiging tagapanood ng talumpati, maaari na maging mahaba, malaman,
at malalim ang talakay hinggil sa isang paksa sapagkat malapit ang ugnayan ng
tagapagtalumpati sa manonood na taliwas sa maramihang manonood. Karaniwang mas maikli ang
talakay sa paksa at lahukan ng mga naaayong biro sa paksa upang makuha ang atensyon ng mga
tagapanood. Mahalagang masarbey rin ang pinag-aralan, kalagayang pang-ekonomiko, kasariaan,
edad, relihiyon, at iba pa ng mga manonood upang maiangkop ang talumpati na lilikhain at isasagawa.
4. Lunan ng talumpati. Bago magtalumpati, mainam na makita o malaman ng isang magtatalumpati
ang lunan na pagtatalumpatian upang mausisa ang mga detalye tulad ng nasa loob o labas ba, sa
entablado o sa lupa ba, at malamig o mainit ba ang temperatura ng ang pagdarausan ng pagtatalumpati.
Dapat ding usisain ang mga kagamitan na gagamitin sa pagtatalumpati gaya ng podium, projector,
laptop o computer, sound system, atbp. Dapat ding alamin ng
tagapagtalumpati ang araw at oras ng kabuoang programa o okasyon. Sa ganito, magiging malay ang
tagapagtalumpati sa lahat ng detalye ng
kaniyang pagtatalumpatian.
Yugto 2: Pananaliksik
Sinasaklaw ng yugto na ito ang pagbuo ng plano, pagtitipon ng materyal, at pagsulat ng balangkas ng
talumpati.
1. Pagbuo ng Plano. Kinakailangan na pag-aralang mabuti ang paksa ng inaasahang talumpati.
Isaalang-alang ang iba`t ibang paraan o estratehiya na maaaring magamit sa paglinang sa paksa ng
talumpati. Isulat sa sulatang papel o kaya ay i-note sa gadgets ang mga paraan o estratehiya na
maaaring magamit saka piliin ang pinakaangkop para sa mga salik na saklaw ng paghahanda ng
talumpati.
2. Pagtitipon ng Materyal. Mangalap at tipunin ang iba`t ibang materyal na makatutulong sa pagbuo
ng plano ng paglinang sa paksa ng talumpati. Ang varayti ng materyal para sa pagbuo ng plano ng
paglinang sa paksa ng talumpati ay makatutulong sa mabilis na pagsasakatuparan nito. Ilan sa mga
halimbawang materyal ay ang mga sangguniang aklat o textbook, journal, oral at nakalimbag na
panitikan, panayam, atbp.
3. Pagsulat ng Balangkas ng Talumpati. Mula sa mga nakalap na materyal, maaari nang sumulat ng
balangkas ng talumpati. Mainam na sumulat ng balangkas upang mayroong gabay ang susulat ng
talumpati sa kung ano ang lalamanin ng talumpati. Ang balangkas din ang nagsisilbing tagapagdikta
ng direksyon na tatahakin ng talumpati.
Yugto 3: Pagsulat
Nahahati sa dalawang malawak na proseso ang yugto na pagsulat ng talumpati: una, ang aktuwal na
pagsulat ng talumpati; ikalawa, pagrerebisa ng talumpati.
A. Aktuwal na Pasulat ng Talumpati. Ito ay ang panimulang pagsulat ng talumpati batay sa nabuong
balangkas. Ilan sa mga gabay sa pagsulat ng talumpati ay ang mga sumusunod:
1. Isulat ang talumpati sa tono o wika na pabigkas. Isaisip na ang talumpati ay isinusulat sa layunin
na bigkasin ito at hindi para lamang basahin. Habang isinusulat ang talumpati, dapat na isaisip ang
kakayahang pang-unawa ng mga makikinig at/o tagapanood. Sikapin na neutral lamang ang tono ng
talumpati.
2. Isulat ang talumpati sa pinakapayak na estilo. Hangga`t
maaari, iwasan ang mga mahahabang salita at mahahabang mga pahayag. Hangga`t maaari rin,
iwasan ang paggamit ng mga teknikal na mga salita lalo kung hindi naman panteknikal ang
pangkalahatang paksa ng talumpati. Isaisip na ang layunin ng iyong talumpati ay magpaunawa at
manghikayat hinggil sa isang paksa at hindi upang magdulot ng lalong kalituhan o kalabuan sa isip
ng mga tagapakinig at/o tagapanood.
3. Gumamit ng varayti ng estratehiya sa pagpapahayag. Ilang halimbawa ng estratehiya ay
paggamit ng matatalinghagang pahayag, parang pakuwento, pagbibiro, paggamit ng mga halimbawa,
atbp.
4. Gumamit ng mga naaayong salitang pantransisyon. Ang mga salitang pantransisyon ay mga
salita o parirala na ginagamit sa pag-uugnay ng mga diwa na nasa anyo ng mga salita. Nakatutulong
ang mga salitang pantransisyon sa makinis at pulido na pagpapahayag na nakatutulong naman sa
pagpapanatili nginteres na magpatuloy sa pakikinig at panonood ang mga manonood.
5. Iwasan ang pagsulat ng simula at wakas sa paraang pilit o puwersado. Maaari na sa halip na
unahin ang pagsulat ng panimula ay maaaring katawan na muna ang isulat. Sa sandali na maisulat
ang bahaging katawan, maaari nang buoin ang panimula at ang wakas. Ilang halimbawang maaaring
lamanin ng introduksiyon ay sipi o quotation na mula sa isang teksto, anekdota, direktang
pagbanggit sa paksa o tema ng talumpati, pag-iisa-isa sa layunin ng talumpati, bukas o direktang
tanong sa mga manonood. Ilang halimbawa naman ng maaaring lamanin sa kongklusyon ay sipi o
quotation na mula sa isang teksto na nagbibigay-diin sa tinalakay na paksa ng talumpati, paglalagom
sa tinalakay na paksa ng talumpati, pagbabalik-tanaw sa layunin ng talumpati, at pagbibigay-hamon
at/o pagpapakilos sa mga manonood.
B. Pagrerevisa ng Talumpati. Isinasagawa rito ang paulit-ulit na pagbasa sa burador ng talumpati,
pag-ayon sa estilong isinaalangalang sa nilikhang talumpati, at pag-ayon sa haba ng panahon na
gugulin sa pagtatalumpati.
1. Paulit-ulit na Pagbasa sa Burador ng Talumpati. Hindi dahil natapos na ang burador o draft (sa
wikang Ingles) ng talumpati ay nangangahulugang tapos na ang pagsulat ng talumpati. Walang
anumang tekstong naisulat ang perpektong-perpekto na sa unang pagsulat pa lamang, maaari may
kakulangan o pagkakamali sa aspekto ng gramatika, organisasyon ng ideya, o kaya ay sa mismong
laman na matutukoy sa pamamagitan nang pagulit-ulit na pagbasa. Mainam na basahin sa paraang
malakas ang burador upang marinig ito personal ng nagsulat ng talumpati at matukoy ang
kakulangan o kamalian sa talumpati.
2. Pag-ayon sa Estilo ng Nakasulat na Talumpati sa Paraang
Pabigkas. Pakinggan ang talumpati kung ito ay may mistulang ritmo o tinatawag ding indayog ang
pagbagsak ng mga pahayag. Kung ganito ang talumpati ito ay dahil sa napag-iiba-iba ang haba at ikli
ng bawat pahayag. Bilang rekomendasyon, mainam na sa mga pinal na bahagi ng pangungusap
ilalahad ang mahahalagang salita na gustong bigyang-diin.
3. Pag-ayon sa Haba ng Panahon na Gugulin sa Pagtatalumpati. pandaigdig.

Saklaw ng pagrerebisa ang pag-ayon sa haba ng panahon na gugulin sa pagtatalumpati. Mainam na ➢Napagtitibay ang natamong kaalaman at kasanayan sa ugnayan ng social media at akademikong
isaisip kung ang haba ng panahon na inilaan para sa talumpati ay natutugunan ng haba o ikli ng sulatin upang maging mapagmatyag, mapanuri, at responsableng mamamayan o mamamahayag
binuong talumpati. gamit ang kaalaman at kasanayan sa akademikong sulatin.

PAGSASANAY ARALIN
Sumulat ng isang talumpati na ang paksa ay tungkol sa COVID 19. Isaalang-alang ang mga dapat
tandaan sa pagbuo nito.

FILIPINO SA PILING
LARANG
New Media at ang Pag-unlad ng Social Media
(AKADEMIK) Ano ang new media? Paano nito pinaunlad ang social media na tinangkilik ng bagong henerasyon?
Para kay Sharon Livingstone (1992), ang new media ay may kaugnayan sa penominong digitization,
convergence, at global communication. Pinaliliit ng iba’t ibang anyo ng new media ang daigdig sa

MODYUL 15 pamamagitan ng pakikiisa at ugnayan. May tatlong C na dapat sa usapin ng new media: computer and
information technology o IT, communication networks, at content media. Ang mga ito ang nag-uugnay
sa mabilisang makikipagtalastasan. Kung kaya’t tumutukoy ang new media sa mas malawak at
madaliang pakikipag-ugnayan gamit ang cellphone, internet, online games, tablets, social networking
sites at iba pa. Hinigitan nito ang tradisyunal na anyo ng social media gaya ng telebisyon, radio,

AKADEMIKONG SULATIN pahayagan, pelikula, at tradisyunal na paraan ng adbertisment. (Villanueva at Bandril, 2016)

SA MUNDO NG SOCIAL
MEDIA Hindi lamang hardware o technical infrastracture ang internet kundi maging ang paraan ng paggamit
ng tao (praxis) at ugnayang sosyal at komunikatibo (Flores, 2013). Ang cyberspace, virtual world,
network society at information super highway ang ilan sa mapanghalinang inihahain ng
MGA INAASAHAN internet. Nagtagumpay ang Estados Unidos noong 1957 na ipantapat ang inobasyong dulot ng internet
sa Sputnik ng mga Ruso (Advanced Research Projects Agency o ARPA). Taong 1969 nang ipakilala
Naiuugnay ang akademikong sulatin sa social media. ang electonic mail bilang isang pangunahing inobasyon sa sistema ng komunikasyon. Naging mabilis
ang pagsunod ng iba’t ibang imbensyon na kaugnay ng serbisyong maibibigay ng internet tulad ng
➢ Nakalilikha ng akademikong sulatin sa social media hinggil sa napapanahong isyung pampolitika, WWW (1990s) ni Tim Berners Lee na nagugnay hindi lamang sa pagitan ng kompyuter sa kompyuter
pangkabuhayan, pangkultura, at kung hindi ang madali at epektibong ugnayan ng mga tao. Ang Netscape ang unang komersyal na
browser ng internet at sa pagitan ng taong 1994-1998, nakilala
ang Mosaic at Microsoft Internet Explorer. Nasundan ito ng mga mas lalong nagpasikat sa bisa ng isaalang -alang. (Villanueva at Bandril, 2016)
internet bilang behikulo ng eksplosyon ng impormasyon sa pamamagitan ng Google at Yahoo bilang
mga popular na search engine ng internet. Katangian ng mga ito na pagsama-samahin ang serbisyong
hatid ng internet na hypertext kung saan magkakarugtong ang link para sa maramimg impormasyon
na sinamahan pa ng iba’t ibang kamanghamanghang serbisyo na maaaring gawin sa pamamagitan
lamang ng isang pindot o click. Dahil sa ganitong katangian ng internet, litaw na litaw ang pagiging
Isang panghabambuhay na pamana ni Mark Zuckerburg ng Unibersidad ng Harvard at dalawa niyang
interaktibo ng ugnayan mula sa simleng nilalaman o impormasyong kailangan ng mamamaayan.
kaibigan ang pagkakadiskubre at popularisasyon ng Facebook. Sa simpleng ugnayan ng mga kaibigan
(Villanueva at Bandril, 2016) Ano ang implikasyon o hamon ng internet sa
lamang ito nag-umpisa. Nang lumaon ay naging tagpuan ng guro at mag-aaral, negosyante at
kasalukuyang panahon? Tinalakay nina Barnett at Rossen sa “Global implication of Internet” ang
kapitalista at ng iba’t ibang mamamayan sa iba’t ibang panig ng daigdig. Bawat isa ay may iba’t
cultural convergence theory. Ayon sa teorya ang papaigting na komunikasyon ng iba’t ibang uri ng
ibang layunin gamit ang pinakapatok na social networking site na Facebook. Bagamat naitalang
tao sa mundo sa internet ay magbubunga sa pagkakabura ng mga pagkakaiba batay sa lahi, lipi at/o
nangungunang SNS ang Facebook (FB) noong 2010 marami pa rin ang hindi mulat kung bakit at paano
etnisidad, pati pambansang identidad tungo sa isang global/ transisyunal na identidad o cultural
gagamitin ito sa pagtuturo at pagkatuto (Pempek, Yermolayeva, Calvert, 2009). Sa pag-aaral na
homogenization. (Villanueva at Bandril, 2016)
isinagawa nina Lee, Wong at Lai na “Social Networking and the Youth”, nakita sa sarbey sa mga
kabataan sa Malaysia ang persispsyon kaugnay ng paggamit ng Facebook. (Villanueva at Bandril,
2016)

internet. Alin sa mga ito ang madalas mong gamitin? Totoong maraming pakinabang ang hatid ng
internet. Kapakipakinabang ito sa pag-aaral at pananaliksik. Mayroong iba’t ibang multimedia na
material na makukuha upang palakasin ang kaalaman sa anumang paksang kailangan. Ito ay
daluyanng pagpapalakas ng makrong kasanayang pangkomunikasyon gaya ng pagbasa, pagsulat,
pagsasalita, pakikinig at panonood. Kaya’t kung gagamitin ang internet sa edukasyonal na gamit,
maaaring maging katuwang ang inobasyong ito sa adhikaing matamo ang digital literacy o information
literacy na pangunahing kahingian sa mga kabataan na dapat taglaying kasanayan sa ika-21 siglo.
(Villanueva at Bandril, 2016) Nasa kontrol ng sinumang gumagamit ang pakinabang o pinsalang
makukuha sa internet. Maaaring nagiging negatibo ang dulot nito kung hindi akma ang mga
impormasyong nakukuha, nauubos ang oras sa paglalaro at nahuhumaling sa mga di-angkop na
pinanonood na videos o musika.

Sa kasalukuyang panahon mas madali na ang pagsulat. Ang internet ay maaaring lunsaran upang
ibahagi ang kaalaman, karanasan, saloobin at iba pa sa iba’t ibang panlipunang usapin. Dati ay papel,
bolpen o lapis at makinilya lamang ang instrumento sa pagsulat. Sa kasalukuyan, ang cellphone at iba
pang gadgets ay makatutulong upang mapadali ang proseso ng pagsulat. Nagbago lamang ang
teknolohiyang pagsusulatan, ngunit mahalagang tandaan na ang mga kasanayan sa pagsulat ay dapat
pa ring
FILIPINO SA PILING
LARANG
(AKADEMIK)
MODYUL 16

BLOG AT AKADEMIKONG
SULATIN

MGA INAASAHAN
• Naiuugnay ang blog at akademikong sulatin.
• Nakalilikha ng akademikong sulatin hinggil sa napapanahong isyung panlipunan gamit ang
blog.
• Napagtitibay ang natamong kaalaman at kasanayan sa ugnayan ng blog at akademikong
sulatin sa pagbabahagi ng saloobin, pananaw, opinyon at karanasan sa mga mambabasa

PAUNANG PAGSUBOK
FILIPINO SA PILING
LARANG
ARALIN
(AKADEMIK)
MODYUL 17
ISLOGAN AT AKADEMIKONG
SULATIN