Thiết Kế Phân Xưởng Reforming Xúc Tác Cố Định Với Năng Suất Dây Chuyền 1.000.000 Tấnnăm 3996682

§å ¸n tèt nghiÖp_______§Ò tµi : thiÕt kÕ ph©n xëng reforming xóc t¸c
Bé gi¸o dôc&®µo t¹o céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt nam
Trêng ®hbK Hµ Néi §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc
*** *****
NhiÖn vô thiÕt kÕ ®å ¸n tèt nghiÖp
--------o0o-------
Hä vµ tªn : NguyÔn Thanh Tr¬ng

Khoa : C«ng nghÖ Hãa häc
Bé m«n : C«ng nghÖ Hãa dÇu - H÷u c¬
Líp : Hãa DÇu qn – K46
• §Ò tµi thiÕt kÕ :
ThiÕt kÕ ph©n xëng Reforming xóc t¸c cè ®Þnh víi n¨ng suÊt d©y
chuyÒn 1.000.000 tÊn/n¨m gåm çc phÇn :
1.Néi dung phÇn thuyªt minh vµ tÝnh to¸n:
- Tæng quan lý thuyÕt .
- C«ng nghÖ cña qu¸ tr×nh .
- TÝnh to¸n c«ng nghÖ.
- TÝnh x©y dùng vµ kinh tÕ.
- An toµn vµ tù ®éng ho¸.
2.Çc b¶n vÏ :
- 0,1 D©y chuyÒn s¶n xuÊt , khæ A0.
- 0,1 thiÕt bÞ chÝnh , khæ A1.
- 0,1 MÆt b»ng ph©n xëng, khæ Ao.
• Ngµy giao nhiÖm vô thiÕt kÕ.
• Ngµy hoµn thµnh thiÕt kÕ :
• Çn bé híng dÉn : TS . Lª V¨n HiÕu
Ngµy th¸ng n¨m2006
Chñ nhiÖm bé m«n Çn bé híng dÉn.
(ký vµ ghi râ hä tªn) (ký vµ ghi râ hä tªn)
NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 1

TS.Lª V¨n HiÕu

KÕt qu¶ ®iÓm ®¸nh gi¸ Sinh viªn ®· hoµn thµnh
Qóa tr×nh thiÕt kÕ : (nép toµn bé b¶n thiÕt kÕ )
§iÓm duyÖt : Ngµy th¸ng n¨m 2006
B¶n vÏ thiÕt kÕ : NguyÔn Thanh Tr¬ng

Ngµy th¸ng n¨m 2006.
Chñ tÞch héi ®ång

PhÇn I: phÇn më ®Çu

§Êt níc ta ®ang bíc vµo giai ®o¹n c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa. §Ó
®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu mµ sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®· ®Ò ra
th× cÇn ph¶i ®¸p øng mét nhu cÇu rÊt lín vÒ nguyªn liÖu, nhiªn liÖu cho ph¸t
triÓn c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ .
§Ó ®¸p øng yªu cÇu n©ng cao chÊt lîng nguyªn liÖu ,ngêi ta hoÆc pha
thªm vµo x¨ng çc phô gia hoÆc t¨ng cêng pha trén çc hîp phÇn
hydrocacbon lµm t¨ng chØ sè octan . HiÖn t¹i mét phô gia truyÒn thèng lµ terta
etyl ch× ,tuy lµm t¨ng chØ sè octan cao nhng l¹i g©y t¸c h¹i ®èi víi søc kháe
con ngêi, ®ang ®îc lo¹i bá trong hîp phÇn pha x¨ng .Çc phô gia thay thÕ h÷u
hiÖu kh¸c nh MTBE ,TAME ,…còng ®· cã nhiÒu ý kiÕn nghi ngê vÒ kh¶ n¨ng
chËm ph©n hñy cña chóng trong m«i trêng .Ngêi ta cã xu híng lùa chän ph-
¬ng ¸n thø hai, t¨ng cêng pha trén víi çc hîp phÇn thu ®îc tõ çc qu¸ tr×nh
chÕ biÕn s©u nh reforming ,cracking,®ång ph©n hãa …Çc hîp phÇn nµy cho
chØ sè octan cao h¬n çc ph©n ®o¹n x¨ng chng cÊt trùc tiÕp vµ Ýt g©y « nhiÔm
m«i trêng .
C«ng nghÖ reforming hiÖn nay vµ trong t¬ng lai vÉn lµ mét trong nh÷ng
híng chñ yÕu cña ngµnh c«ng nghÖ läc hãa dÇu thÕ giíi .S¶n phÈm cña
nã,ngoµi x¨ng cã chØ sè octan cao (RON > 95) (chiÕm thÞ phÇn tõ 30- 40%
trong x¨ng th¬ng phÈm thÕ giíi ), cßn cã mét lîng hydro ®¸ng kÓ ,cã thÓ sö
dông l¹i cho qu¸ tr×nh refocming hoÆc cung cÊp cho çc qu¸ tr×nh chÕ biÕn
kh¸c ,Refocming cßn lµ nguån cung cÊp chñ yÕu BTX-nguyªn liÖu quan träng
cho hãa dÇu .Çc c«ng nghÖ reforming míi ,vÝ dô c«ng nghÖ CCR( c«ng nghÖ
t¸i sinh liªn tôc ) míi nhÊt ®· lµm t¨ng chØ sè octan lªn ®¸ng kÓ (cã thÓ ®¹t
RON>100) vµ h¹ ¸p suÊt vËn hµnh xuèng cßn 3 – 3,5 atm.ë ViÖt Nam trong
thêi gian kh«ng l©u n÷a nhµ m¸y läc dÇu sè mét sÏ ®i vµo ho¹t ®éng . Mét
trong nh÷ng ph©n xëng chÝnh cña nhµ m¸y lµ ph©n xëng refocming , víi viÖc
sö dông nguån nguyªn liÖu lµ naphta tõ dÇu th« ViÖt Nam.
ViÖc ®i s©u nghiªn cøu nguyªn liÖu refocming tõ dÇu th« ViÖt Nam vµ
lùa chän xóc t¸c vµ ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ refocming thÝch hîp ,lµ nh÷ng nghiªn
cøu míi mÎ vµ cÇn thiÕt phôc vô cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn dÇu khÝ cßn non trÎ
cña ViÖt Nam.
DÇu khÝ ë ViÖt Nam ®· ®îc khai th¸c tõ n¨m 1986 (26-6-1986) t¹i má
B¹ch Hæ vµ tõ ®ã s¶n lîng khai th¸c kh«ng ngõng t¨ng lªn. Bªn c¹nh ®ã ®·
ph¸t hiÖn thªm çc má míi nh: Rång, §¹i Hïng, Ruby…… Cho ®Õn nay
chóng ta ®· khai th¸c dÇu th« t¹i má B¹ch Hæ vµ çc má kh¸c. Nguån dÇu th«
xuÊt khÈu ®· ®em l¹i cho ®Êt níc ta mét nguån ngo¹i tÖ kh¸ lín. Tuy nhiªn
hµng n¨m chóng ta còng chi mét nguån ngo¹i tÖ kh«ng nhá, ®Ó nhËp khÈu çc
s¶n phÈm tõ dÇu má nh»m phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn ®Êt níc , nguyªn
nh©n lµ do chóng ta cha cã kh¶ n¨ng läc hãa dÇu.Ngµy nay nhµ níc ta ®· b¾t

®Çu x©y dung nhµ m¸y chÕ biÕn dÇu ®Çu tiªn lµ nhµ m¸y läc dÇu Dung Qu©t
víi c«ng suÊt 6,5 triÖu tÊn/n¨m, ViÖt Nam bíc vµo nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI
yªu cÇu ®Ò ra lµ ph¶i gi¶m tèi thiÓu nh÷ng chÊt ®éc h¹i cã trong x¨ng ,quyÕt
®Þnh cña thñ tíng chÝnh phñ vÒ viÖc sö dông x¨ng kh«ng ch× ®îc ¸p dung kÓ
tõ ngµy 01/07/2001. V× vËy mµ s cÇn thiÕt cã vÞ trÝ cho ph©n xëng refoming
xóc t¸c trong nhµ m¸y läc dÇu lµ kh«ng thÓ thiÕu .
Ngµy nay phÇn Hydrocacbon th¬m (Aromatic) thu ®îc trªn c¬ së dÇu má
®· chiÕm tíi h¬n 90%, trong ®ã reforming ®ãng mét vai trß quan träng, ®ã
chÝnh lµ nguån s¶n xuÊt ra BTX víi hiÖu suÊt kh¸ cao.

PhÇn II : phÇn tæng quan

I.Môc ®Ých,YÙ NGHÓA Vµ B¶N CHAÁT cña reforming xóc
t¸c trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn dÇu
I.1.Môc ®Ých :
Reforming xuùc taùc lµ mét quaù trình quan troïng cuûa coâng nghieäp cheá
bieán daàu,vai troø naøy caøng taêng cao do nhu caàu veà xaêng coù chaát löôïng cao
vaø nguyeân lieäu cho toång hôïp hoaù dÇu ngaøy caøng nhieàu.Quaù trình naøy cho
phÐp saûn xuaát caùc caáu töû cã trò soá octan cao cho xaêng,caùc hôïp chaát
hydrocacbon thôm (B,T,X) cho toång hôïp hoaù dÇu vaø hoaù hoïc,quaù trình naøy
coøn cho phÐp nhaän ®îc khí hydro kü thuaät haøm löôïng H2 tôùi 85% vôùi giaù reû
nhaát. Xaêng nhaän ñöôïc töø quaù trình chöng caát tröïc tieáp thöôøng coù trò soá
octan thaáp , neân khoâng ñaûm baûo chaát löôïng söû duïng cho caùc ñoäng cô xaêng
vôùi tæ soá neùn thieát keá ngaøy caøng cao. Ngöôøi ta cuõng coù theå laøm taêng trò soá
octan cuûa xaêng chöng caát tröïc tieáp baèng caùch pha troän vôùi caùc caáu töû coù trò
soá octan cao nhö alkylat, izometrizat...hay phuï gia nhö phuï gia chì nhöng
hieäu suaát khoâng cao vaø laøm oâ nhieãm moâi tröôøng . Vì vaäy caùc nhaø nghieân
cöu tieán haønh quaù trình refoming xucù taùc ñeå caûi thieän trò soá octan cuûa xaêng
chöng caát tröïc tieáp vaø xaêng coù trò soá octan thaáp.
I.2.YÙ nghÜa :
Ñaây laø quaù trình cheá bieán saâu trong coâng nghieäp hoaù daàu ,nhaèm bieán
ñoåi caùc hydrocacbon nguyeân lieäu ban ñaàu coù trò soá octan thaáp thaønh caùc
hydrocacbon coù trò soá octan cao hôn nhieàu ,vaø caùc saûn phaåm giaù trò nhö
(B,T,X) . Ngoaøi ra quaù trình coøn saûn xuaát ra moät löôïng H 2 kyõ thuaät khaù lôn,
vôùi löôïng khí H2 naøy coù theå cung caáp ñuû cho quaù trình laøm saïch nguyeân
lieäu , xöû lyù H2 caùc phaân ñoaïn saûn phaåm trong khu lieân hôïp loïc hoaù daàu .
Ñaëc bieät töø khi boû caùc loaïi phuï gia coù chì duøng pha troän trong nhieân lieäu
ñeå taêng trò soá octan thì xaêng Refoming trôû thaønh moät quaù trình noåi baät ñeå
giaûi quyeát vaán ñeà taêng trò soá octan cho xaêng.
I.3. B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh :
Reforming laø moät quaù trình chuyeån hoaù hoaù hoïc nguyeân lieâïu, döôí taùc
duïng cuûa xuùc taùc , nhieät ñoä , aùp suaát trong moät thôøi gian nhaát ñònh, khi ñoù
xaûy ra caùc phaûn öùng hoaù hoïc trong maïch hydrocacbon cho ra caùc saûn phaåm
khaùc nhau coù thaønh phaàn khaùc nhau . Quaù trình Reforming thöôøng duøng
nguyeân lieäu laø phaân ñoaïn xaêng coù trò soá octan thaáp , khoâng ñuû tieâu chuaån
nhieân lieäu xaêng cho ñoäng cô xaêng .Ñoù laø phaân ñoaïn xaêng cuûa quaù trình
chöng caát tröïc tieáp daàu thoâ , hay töø phaân doaïn cuûa cracking nhieät, coác hoaù

hay vibreking.Quaù trình reforming xuùc taùc duøng xuùc taùc ña chöùc naêng ,
chöùc hydro– ñehydro hoaù do kim loaïi ñaûm nhieâm (chuû yeáu laø Pt ) ñöôïc
mang treân chaát mang axit (thöôøng duøng laø oxyt nhoâm ,ñeå taêng toác ñoä phaûn
öùng theo cô cheá ioncacboni nhö izome hoaù, voøng hoaù vaø hydrocracking ).
II. c¬ së hãa häc cña qu¸ tr×nh:
II.1. Cô sôû chung cuûa quaù trinh reforming xuùc taùc.
Reforming xuùc taùc laø quaù trình bieán ñoåi caùc thaønh phaàn hydrocacbon
cuûa nguyeân lieäu (chuû yeáu laø naphten vaø parafin ) thaønh hydrocacbon thôm
coù trò soá octan cao , maø chuû ñaïo laø xaêng chöng caát tröïc tieáp .
Nhöõng phaûn öùng chính xaûy ra trong quaù trình refoming xuùc taùc
- Ñehydro hoaù caùc hydrocacbon naphten.
-Ñehydro voøng hoaù caùc hydrocacbon paraffin
- Ñoàng phaân hoaù
- Hydro cracking.
• Çc phaûn öùng chính xaûy ra trong quaù trinh refoming xuùc taùc :
Dehydro voøng
n_parafin hoaù Alkyl cyclo Dehydro hoaù Hydrocacbon
Hydro hexan thôm
cracking
Ñoàng phaân hoaù
Saûn phaåm
cracking
Hydro cracking
izo-parafin dehydro vßng ho¸ alkyl cyclopentan
Trong ñieàu kieän tieán haønh phaûn öùng coøn xaûy ra caùc phaûn öùng phuï , tuy
khoâng laøm aûnh höôûng nhieàu ñeán caân baèng cuûa phaûn öùng chính nhöng coù
aûnh höôûngù lôùn ñeán ñoä hoaït ñoäng vaø ñoä beàn cuûa xuùc taùc ñoù laø caùc phaûn öùng
sau :

- Phaûn öùng phaân huyû vaø khöû caùc hôïp chaát Oxy , Nitô , Löu Huyønh thaønh
H2S, NH3 , H2O.
- Phaûn öùng phaân huyû caùc hôïp chaát chöùa kim loaïi vaø Halogen .
- Phaûn öùng ngöng tuï hôïp chaát trung gian khoâng beàn nhö olefin ,diolefin
vôùi hydrocacbon thôm daãn ñeán taïo thaønh caùc hôïp chaát nhöïa vaø coác baùm
treân beà maët xuùc taùc .
II.2 .Çc ph¶n øng chÝnh cña qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c:
II.2.1.Ph¶n øng dehydro hãa: Ph¶n øng dehydro hãa lµ lo¹i ph¶n øng chÝnh
®Ó t¹o ra hydrocacbon th¬m. Ph¶n øng nµy x¶y ra ®èi víi naphten thêng lµ
xyclohexan ,xyclohexan bÞ dehydro hãa trùc tiÕp t¹o ra hîp chÊt th¬m.
CH3 5000C CH3

+ 3H2 (+50 KCal/mol)
<5000C
Ñaây laø phaûn öùng chính cuûa quaù trình reforming xóc taùc. ÔÛ 5000C, naêng
löôïng ñeå taïo thaønh bezen laø 51,6 kcal/mol , vì vaäy ôû 500 0C chæ taïo
bezen .Neáu taêng nhieät ñoä , giaûm aùp suaát , hµm löôïng hydrocacbon thôm seõ
taêng leân .
§©y lµ ph¶n øng thu nhiÖt m¹nh ,khi cµng t¨ng nhiÖt ®é vµ gi¶m ¸p xuÊt th×
hiÖu suÊt hydrocacbon th¬m sÏ t¨ng lªn. Theo nghiªn cøu cho thÊy, viÖc t¨ng
tû sè H2/RH nguyªn liÖu cã ¶nh hëng kh«ng nhiÒu ®Õn c©n b»ng cña ph¶n øng
dehydro hãa naphten vµ sù ¶nh hëng nµy cã thÓ bï l¹i b»ng viÖc t¨ng nhiÖt ®é
cña qu¸ tr×nh. Khi hµm lîng hydrocacbon naphten trong nguyªn liÖu cao, qu¸
tr×nh reforming sÏ lµm t¨ng râ rµng hµm lîng cña hydrocacbon. Do ®ã cho
phÐp ta lùa chän vµ xö lý nguyªn liÖu ®Ó cã thÓ ®¹t môc ®Ých mong muèn:
hoÆc t¨ng hydrocacbon th¬m cã trÞ sè octan cao cho x¨ng, hoÆc ®Ó nhËn
hydrocacbon th¬m riªng biÖt (B, T, X). Sù t¨ng trÞ sè octan cña x¨ng còng cßn
phô thuéc vµo hµm lîng n-parafin cha bÞ biÕn ®æi chøa trong s¶n phÈm v×
chóng cã trÞ sè octan kh¸ thÊp. V× vËy, ngoµi ph¶n øng dehydro ho¸ naphten,
còng cÇn ph¶i tiÕn hµnh çc ph¶n øng kh¸c sao cho ®¶m b¶o ®îc hiÖu qu¶ cña
qu¸ tr×nh reforming , Sau ph¶n øng RON t¨ng , trÞ sè octan cña xyclohexan lµ
75 cßn trÞ sè octan cña hydrocabon th¬m >100.
Ph¶n øng dehydro hãa naphten, trong ®ã ®Æc trng nhÊt lµ ph¶n øng dehydro
hãa xyclohexan vµ dÉn xuÊt cña nã, cã tèc ®é kh¸ lín khi ta dïng xóc t¸c cã
chøa Pt. N¨ng lîng ho¹t hãa nhá kho¶ng 20 Kcal/mol.
Ph¶n øng ®ång ph©n hãa naphten vßng 5 c¹nh thµnh vßng 6 c¹nh l¹i lµ ph¶n
øng cã hiÖu øng nhiÖt thÊp (5Kcal/mol), nªn khi t¨ng nhiÖt ®é th× c©n b»ng
chuyÓn dÞch vÒ phÝa t¹o vong naphten 5 c¹nh.

VÝ dô:
CH3
+ 3H2 (2)
ë ®©y ph¶n øng chÝnh cña reforming ë 500 oC, nång ®é c©n b»ng cña metyl
xyclopentan lµ 95%, cßn cña xyclohexan chØ lµ 5%. Nhng tèc ®é ph¶n øng
dehydro hãa x¶y ra nhanh mµ c©n b»ng cña ph¶n øng ®ång ph©n hãa cã ®iÒu
kiÖn chuyÓn hãa thµnh xyclohexan vµ trong ph¶n øng, nång ®é cña naphten
cha bÞ chuyÓn hãa chØ cßn 5%. Nh vËy, nhê ph¶n øng dehydro hãa naphten cã
tèc ®é cao mµ trong qu¸ tr×nh reforming ta sÏ nhËn ®îc nhiÒu hydrocacbon
th¬m vµ hydro.
- Ph¶n øng dehydro hãa parafin t¹o olefin
CnH2n +2 → CnH2n + H2 (3)
-Ph¶n øng dehydro voøng hoaù n- parafin vµ n - olefin thµnh vßng th¬m
n – C7H16 → CH3 + 4H2 (∆Q = 60 Kcal/mol) (4)
CH3
n - C7H14 → + 3H2 (5)
Phaûn öùng ñehydro voøng hoaù cuûa n-parafin xaûy ra khoù hôn so vôùi phaûn
öùng cuûa n-naphten.Chæ coù ôû nhieät ñoä cao thì môùi coù theå nhaän ñöôïc hieäu
suaát hydrocacbon thôm ñaùng keå. Khi taêng chieàu daøi maïch hydrocacbon
trong parafin thì haèng soá caân baèng t¹o hydrocacbon thôm còng ñöôïc taêng
leân.
Khi taêng nhieät ñoä ,haèng soá caân baèng cuûa phaûn öùng dehydro voøng hoaù
paraffin taêng leân raát nhanh,nhanh hôn so vôùi caû phaûn öùng dehydro
naphten . Nhöng toác ñoä dehydro voøng hoaù xaûy ra raát nhaïy so vôùi söï thay
ñoåi ¸p suaát hoaëc tyû soá H2/RH cuûa nguyeân lieäu. Naêng löôïng hoaït ñoäng cuûa
phaû öùng cuõng thay ñoåi khi laøm vieäc vôùi caùc loaïi xuùc taùc khaùc nhau , ñoái vôùi
xuùc taùc Cr2O3/Al2O3 thì töø 25 ñeán 30 kcal/mol .Toác ñoä phaûn taêng khi taêng
soá nguyeân töû cacbon trong phaân töû parafin ñieàu naøy daãn tôùi haøm löôïng
hydrocacbon thôm cuõng taêng leân .Soá lieäu cho trong baûng theå hieän roõ ñieài
naøy :
(B¶ng sè 1) : Baûng soá lieäu dehydro hoaù parafin treân xuùc taùc Pt loaïi
RD.150 ôû ®ieàu kieän nhieät ñoä 4960C , p=15 Kg/cm2, toác ñoä khoâng gian theå
tích truyeàn nguyeân lieäu V/H/V baèng 2,0- 2,6. tyû soá H2/RH = 5
Hydrocacbon th¬m §é chuyÓn ho¸

Nguyªn liÖu
(%khèi lîng /nguyªn liÖu ) (%V)

n-C7H16 39,8 57,0

n-C12H26 60,2 67,0
Dehydro voøng hoaù parafin ñeå taïo hydrocacbon thôm laø mét trong
nhöõng phaûn öùng quan troïng nhaát trong quaù trình reforming xuùc taùc. Nhôø
phaûn öùng naøy maø cho phÐp bieán ñoåi mét löôïng lôùn caùc hôïp chaát coù trò soá
octan thaáp cuûa nguyeân lieäu thaønh caùc hydrocacbon thôm laø caùc caáu töû coù
trò soá octan cao .Ví duï nhö nguyeân lieäu n-C 7 coù NO=0 , coøn Toluen coù NO
=120 . Phaûn öùng naøy xaûy ra öu tieân taïo thaønh caùc daãn suaát cuûa benzen vôùi
soá löôïng cöïc ñaïi nhoùm metyl ñính xung quanh , neáu nhö nguyeân lieäu cho
pheùp .
Phaûn öùng taïo vßng 5 c¹nh còng x¶y ra nhng sau ®ã s¶n phÈm tiÕp tôc
biÕn ®æi thµnh vßng th¬m CH2CH3
n - C7H16 + H2 (6)
Nhng ph¶n øng nµy x¶y ra chËm, ®îc xóc t¸c bëi çc thµnh phÇn kim lo¹i
vµ thµnh phÇn cã tÝnh axit, ph¶n øng thu nhiÖt nµy thêng x¶y ra tõ thiÕt bÞ gi÷a
cho ®Õn thiÕt bÞ cuèi cïng cña hÖ thèng reforming xóc t¸c.
II.2.2. Ph¶n øng izome ho¸:
Ph¶n øng izome ho¸ n - parafin → izo - parafin ë ®©y lµ ph¶n øng chÝnh
cña parafin trong ®ã cã tõ 15 ÷ 75% parafin m¹ch th¼ng cã trÞ sè octan
nguyªn cøu lín h¬n 50, parafin m¹ch th¼ng bÞ izome ho¸ t¹o thµnh m¹ch
nh¸nh.
n - parafin izo - parafin + ∆Q = 2 Kcal/mol (7)

Ph¶n øng ®¹t c©n b»ng trong vïng lµm viÖc cña reactor ë ®iÒu kiÖn 500 oC
víi xóc t¸c Pt/Al2O3.
Víi n - C6 lµ 30%; n - C5 lµ 40%; n - C4 lµ 60%
Çc ph¶n øng nµy cã vai trß quan träng trong qóa tr×nh reforming xóc t¸c.
Víi çc n- parafin nhÑ, sù izome hãa lµm c¶i thiÖn trÞ sè octan.
VD: NO cña n - C5 lµ 62, trong khi ®ã NO cña izo - c5 lµ
trªn 80.
Víi çc n - parafin cao h¬n C 5, ph¶n øng izome hãa dÔ x¶y ra, nhng nã chØ
lµm t¨ng kh«ng nhiÒu NO v× cßn cã mÆt çc n - parafin cha biÕn ®æi trong s¶n
phÈm ph¶n øng.

VD: n - C7 cã NO = 0; cßn trimetylbutan cã NO = 110

vµ hçn hîp C7 ë ®iÒu kiÖn c©n b»ng cña ph¶n øng izome ho¸ chØ cã NO = 55.
Do ®ã mµ ph¶n øng izome hãa tèt nhÊt nªn tiÕn hµnh víi n - parafin nhÑ C 5
hoÆc C6).
VD: n - C7H16 → 2_ metylhexan.

Olefin còng cã thÓ bÞ izome hãa nhng thêng lµ hydro izome hãa do sù cã
mÆt cña hydro trong m«i trêng ph¶n øng.
• Phaûn öùng izome hoaù alkyl xyclopentan thaønh xyclohexan .
CH3 → (8)
• Phaûn öùng izome hoaù alkyl thôm :
C2H5 CH3
→ CH3 (9)
II.2.3. Phaûn öùng hydrocracking parafin vaø naphten :
Ph¶n øng hydrocracking: §©y lµ ph¶n øng cracking víi sù cã mÆt cña
hydro ph¶n øng dÔ gÉy m¹ch t¹o thµnh mét parafin kh¸c vµ mét olefin .
n - C9H20 + H2 → n - C5H12 + C4H10 (10)
n - C9H20 + H2 → n - CH4 + n - C8H18 (11)
CnH2n+2 + H2 → CmH2m +2 + CpH2p+2 (12)

§èi víi parafin, thêng x¶y ra çc ph¶n øng hydrocracking vµ
hydrogenolyse.
R- C - C - R1 + H2 ⇔ R - CH3 + R1 - CH3 + ∆Q = 11 Kcal/mol .
R- C - C - R1 + H2 ⇔ R2 - CH3 + CH4 (ph¶n øng hydro genolyse) .

Nh vËy trong qu¸ tr×nh nhiÖt ®é t¨ng cao th× cã thÓ x¶y ra cracking s©u t¹o
khÝ vµ s¶n phÈm nhÑ kh«ng mong muèn vµ gi¶m thÓ tÝch s¶n phÈm láng vµ
®ång thêi còng lµm gi¶m hiÖu suÊt hydro (v× tiªu tèn trong ph¶n øng). Do vËy
hiÖu suÊt sÏ gi¶m, ph¶n øng nµy x¶y ra kh¸ chËm vµ chñ yÕu ®îc xóc t¸c bëi
chøc n¨ng axit cña xóc t¸c.
• Naphten còng cã kh¶ n¨ng tham gia ph¶n øng hydrocracking.

Giai ®o¹n ®Çu tiªn cña ph¶n øng nµy lµ ®øt vßng víi sù cã mÆt cña
hydro, t¹o thµnh parafin

C2H5
+ H2 → CH3 (CH2)5 CH3
• Ngoµi nh÷ng ph¶n øng chÝnh trªn cßn nh÷ng ph¶n øng phô nh
çc ph¶n øng cña hydrocacbon vßng cha no, çc hîp chÊt dÞ vßng.
R1
+H2
+ H2 ⇔ R3H ⇔ R4H + R3H + Σ∆Q = 20 KCal/mol
R2
• Ph¶n øng cña hydrocacbon th¬m ®îc thay thÕ cã thÓ x¶y ra nh sau:
CH3 CH3
2 + 2
CH3
• Hydrocacbon th¬m còng cã thÓ bÞ hydrodealkyl hãa
C2H5
+ H2 → + C2H6
+ H2 ⇔ C6H6 + RH + ∆Q = 12 ÷ 13 Kcal/mol
R
S¶n phÈm cña qu¸ tr×nh lµ çc hîp chÊt izo parafin chiÕm chñ yÕu vµ ph¶n
øng còng x¶y ra theo c¬ chÕ ioncacboni nªn s¶n phÈm khÝ thêng chøa nhiÒu
C3, C4 vµ C5, rÊt Ýt C1 vµ C2. Nhng nÕu t¨ng nhiÖt ®é cao h¬n n÷a th× sÏ t¨ng
hµm lîng C1 vµ C2, v× lóc nµy tèc ®é ph¶n øng hydrogenolyse sÏ c¹nh tranh
víi tèc ®é ph¶n øng cracking xóc t¸c. Khi ®ã metan sÏ ®îc t¹o ra víi sè lîng
®¸ng kÓ. T¸c dông cña ph¶n øng nµy trong qu¸ tr×nh reforming lµ ®· gãp phÇn
lµm t¨ng NO cho s¶n phÈm v× ®· t¹o ra nhiÒu izo parafin, lµm gi¶m thÓ tÝch
s¶n phÈm láng vµ gi¶m hiÖu suÊt hydro.
II.2.4. Nhãm çc ph¶n øng t¸ch çc nguyªn tè dÞ thÓ
Neáu nguyeân lieäu coù caùc hôïp chaát chöùa löu huyønh , nitô , oxy seõ xaûy
ra caùc phaûn öùng taùch caùc nguyeân toá dò theå ñoù ra khoûi phaân ñoaïn.
1. T¸ch nit¬ (Hydrodenit¬):
+ 5h2 c5h12 + nh3
n
pyridin
2. T¸ch lu huúnh (Hydrodesunfua):
+ 4h2 c5h12 + h2s
s ch3

3. Taùch Oxy :
roh + h2 rh + h2o
§©y lµ nh÷ng ph¶n øng lµm gi¶m hµm lîng lu huúnh, nitô , oxy trong x¨ng,
do ®ã nã lµ ph¶n øng phô cã lîi.
II.2.5. Ph¶n øng t¹o cèc:
Sù t¹o cèc trong qu¸ tr×nh reforming lµ kh«ng mong muèn nhng do sù t¬ng
t¸c cña olefin, diolefin vµ çc hîp chÊt th¬m ®a vßng ngng tô trªn t©m ho¹t
tÝnh xóc t¸c .
→ →
-H2 -2H2
- Cèc sÏ khã t¹o ra nÕu ta thao taùc ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é thaáp vµ ¸p
suÊt cao vµ tû lÖ H2/RH cao, sù t¹o cèc phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè.
_ Nhieät ñoä phaûn öùng .
_ Aùp suaát cuûa hydro .
_Ñoä naëng cuûa nguyeân lieäu vaø caùc hôïp chaát phi hydrocacbon ,
Olefin vaø caùc hôïp chaát thôm ña voøng laø caùc hydrocacbon ñaõ ñoùng gèp vµo
quaù trình taïo coác .
§Ó h¹n chÕ sù t¹o cèc th× çc nhµ s¶n xuÊt xóc t¸c ph¶i chó ý ®iÒu khiÓn
çc chøc ho¹t tÝnh cña xóc t¸c ®Ó gãp phÇn ®iÒu khiÓn ®îc qu¸ tr×nh t¹o cèc
cña qu¸ tr×nh reforming.Thêng chän ¸p suÊt hydro võa ®ñ sao cho cèc chØ t¹o
ra kho¶ng 3 ÷ 4% so víi träng lîng xóc t¸c trong kho¶ng thêi gian 6 th¸ng
®Õn 1 n¨m. Nhng nÕu t¨ng ¸p suÊt hydro sÏ lµm c¶n trë qu¸ tr×nh t¹o thµnh
hydrocacbon th¬m do c¶n trë ph¶n øng dehydro hãa.
II.3. C¬ chÕ ph¶n øng reforming xóc t¸c
II.3.1. C¬ chÕ ph¶n øng reforming hydrocacbon parafin:
NhiÒu nhµ nghiªn cøu cho r»ng ph¶n øng reforming hydrocacbon parafin
x¶y ra theo 3 giai ®o¹n:
• Dehydro
• §ãng vßng
• Dehydro tõ hydrocacbon vßng thµnh hydrocacbon th¬m.

Giai ®o¹n ®Çu vµ giai ®o¹n cuèi x¶y ra trªn t©m xóc t¸c kim lo¹i cßn giai
®o¹n gi÷a x¶y ra trªn t©m xóc t¸c axÝt. Çc giai ®o¹n ®ã cã thÓ x¶y ra xen kÏ
nhau cã nghÜa lµ trong khi giai ®o¹n nµy cha kÕt thóc th× giai ®o¹n kh¸c ®· b¾t
®Çu. Nhê cã sù tån t¹i cña nh÷ng t©m xóc t¸c axit ë bªn c¹nh nh÷ng t©m xóc
t¸c kim lo¹i mµ çc giai ®o¹n ®ã cã thÓ x¶y ra nèi tiÕp, trùc tiÕp hoÆc gÇn nh
®ång thêi x¶y ra. Hay nãi mét çch kh¸c lµ çc giai ®o¹n ®ã x¶y ra ngay khi
s¶n phÈm cña giai ®o¹n tríc cha kÞp cã cÊu tróc hoµn chØnh ®ang ë tr¹ng th¸i
trung gian cã kh¶ n¨ng ph¶n øng cao.
Mét phÇn tö n - hepten (n - C 7H16) chuyÓn hãa thµnh toluen theo nh÷ng çch
sau:
- H2 - H2 -H2 - H2
+H+ +H
-
+
+H+
R
+ + +
-H+ -H+ -H+

-H2 -H2 -H2
H×nh (1.1 ) S¬ ®å tæng qu¸t reforming n-C7H16
C¬ chÕ ®ãng vßng cña cacboncation 3 cho thÊy khi reforming n - C 6 th×
kh«ng ph¶i vßng 6 c¹nh ®îc t¹o ra ®Çu tiªn mµ chÝnh lµ çc hîp chÊt vßng 5
c¹nh ®· sinh ra metylcyclopentan .Cuèi cïng chÝnh metylcyclopentadien ®·
mÊt hydro vµ ®ång ph©n hãa thµnh benzen. Cã thÓ minh häa râ h¬n víi qu¸
tr×nh chuyÓn hãa n - hexan thµnh benzen.
M A A + M
(-H2) (-A-) (+H2)
(®ãng vßng)
M
C1 ÷C5 M
+ +
A M
A A
(-H2)
Taïo ioncacboni +H2 - 3H2
H×nh (1.2 ) S¬ ®å qu¸ tr×nh chuyÓn hãa n-hexan thµnh benzen:

Trong ®ã: M: lµ t©m kim lo¹i
A: lµ t©m axit
Tèc ®é giai ®o¹n ®ãng vßng nhá h¬n nhiÒu so víi tèc ®é giai ®o¹n hydro,
bëi vËy khi reforming naphten dÔ h¬n nhiÒu so víi parafin. Ngêi ta tÝnh ®îc
r»ng h»ng sè tèc ®é ph¶n øng khi reforming çc naphten th× lín h¬n c¶ tr¨m
triÖu lÇn so víi ë çc parafin rÊt nhiÒu lµ quan hÖ ®ã biÕn ®æi phô thuéc vµo
chÊt xóc t¸c.

II.3.2 C¬ chÕ reforming hydrocacbon naphten:
XÐt qu¸ tr×nh chuyÓn hãa cyclohexan thµnh benzene:
H×nh (1.3) S¬ ®å biÓu diÔn sù chuyÓn

hãa cyclohexan thµnh benzen
Trong ®ã: + ChiÒu th¼ng ®øng: ph¶n øng trªn t©m kim lo¹i
+ ChiÒu n»m ngang: ph¶n øng trªn t©m axit.
* Ph¶n øng trªn t©m axit:
Trong çc ®iÒu kiÖn reforming th× trªn chÊt mang cã thÓ x¶y ra çc ph¶n
øng ®ång ph©n hãa, ph¸ vì hoÆc ®ãng vßng, më vßng hoÆc thu nhá vßng
hydrocacbon (H×nh 1.3). TÊt c¶ çc ph¶n øng trªn ®Òu x¶y ra theo c¬ chÕ
ioncacboni. Giai ®o¹n quan träng nhÊt lµ giai ®o¹n t¹o ionçcboni trªn t©m
axit. Tèc ®é t¹o thµnh ioncacboni vµ sù chuyÓn hãa tiÕp theo cña nã theo
nh÷ng híng kh¸c nhau ®îc quyÕt ®Þnh tríc hÕt bëi cÊu tróc hydrocacbon tham
gia ph¶n øng vµ b¶n chÊt t©m axit trªn bÒ mÆt chÊt mang.
+ Çc ph¶n øng trªn t©m kim lo¹i:
Theo thuyÕt ®a vÞ Baladin th× hai ph¶n øng dehydro hãa cyclohexan thµnh
benzen ®Òu x¶y ra theo c¬ chÕ hÊp thô liªn tôc trªn bÒ mÆt mét sè kim lo¹i nh:
Pt, Ni, Co, Pd, RH... Ph©n tö cyclohexan bÞ hÊp phô t¹i t©m ho¹t ®éng gåm cã
6 ®iÓm. Ph¶n øng dehydro hãa sÏ x¶y ra khi c¶ 6 nguyªn tö hydro bÞ t¸ch lo¹i
khái nguyªn tö cyclohexan mét çch ®ång thêi.Sau nµy ,cïng víi sù ph¸t triÓn
cña lý thuyÕt phøc π vµ nh÷ng ph¬ng ph¸p nghiªn cøu hiÖn ®¹i ®ång thêi còng
phæ biÕn mét quan niÖm kh¸c vÒ c¬ chÕ dehydroho¸ cyclohexan. Theo c¬ chÕ
nµy ph©n tö cyclohexan lÇn lît bÞ t¸ch lo¹i 6 nguyªn tö hydro vµ liªn tiÕp t¹o
phøc π trung gian.
iii. xóc t¸c cho qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c:

Trong quaù trình reforming xuùc taùc ngêi ta ph¶i thùc hiÖn ph¶n øng
dehydro cña naphten, ph¶n øng dehydro ®ãng vßng cña parafin. Nh vËy chÊt
xóc t¸c ph¶i cã hai chøc n¨ng ®Ó thùc hiÖn ph¶n øng dehydro vµ ®ãng vßng
m¹ch RH. §ã lµ chÊt xóc t¸c lìng chøc gåm : chöùc naêng oxy hoaù – khöû vaø
chöùc naêng axit.
* Chøc n¨ng oxy hoaù – khöû coù taùc duïng laøm taêng toác ñoä phaûn öùng
hydro hoaù vµ khöû hydro .Coøn chöùc naêng axit coù taùc duïng thuùc ®Èy caùc phaûn
öùng xaûy ra theo cô cheá ion cacboni , nhö phaûn öùng ñoàng phaân hoaù vµ
hydrocracking ,ph¶n øng izome vßng hãa ®îc thùc hiÖn trªn çc t©m axit.
III.1. Vai trß vµ yªu cÇu cña xóc t¸c ®a chøc n¨ng :
III.1.1.vai trß cña xóc t¸c trong qu¸ tr×nh c¶i tiÕn c«ng nghÖ
refoming xóc t¸c :
Nh×n chung vieäc tìm kieám caùc loaïi xuùc taùc môùi luoân luoân ñi vôùi vieäc caûi
tieán coâng ngheä ,Söï tieán boä cuûa xuùc taùc ®em laïi nhöõng thay ñoåi to lôùn cho
caùc giaûi phaùp coâng ngheä . Vieäc xuaát hieän xuùc taùc ña kim loaïi ñaõ taïo ra
nhöõng thaønh töïu coâng ngheä môùi , vôùi öu ñieåm noåi baäc nhaát cuûa xuùc taùc ña
kim loaïi laø toác ®é trô hoaù xuùc taùc nhoû hôn nhieàu so vôùi caùc xuùc taùc ñôn kim
loaïi . Ñieàu ñoù cho pheùp giaûm aùp suaát quaù trình xuoáng coøn 1,4 ñeán 1,5 Mpa
khi laøm vieäc vôùi daây chuyeàn xuùc taùc coá ñònh vaø vôùi daây chuyeàn xuùc taùc
chuyeån ñoäng coøn thaáp hôn nöõa , chæ coøn 0.5 ñeán 1 Mpa . Khi giaûm aùp suaát ,
ñoä choïn loïc cuûa xóc taùc taêng cao , nhaát laø khi cheá biÕn nguyeân lieäu coù haøm
löôïng hydrocacbon parafin lín , sÏû thu ñöôïc 50-60% hydrocacbon thôm ñaõ
nhaän ñöôïc töø chuyeån hoaù parafin daãn ñeán trò soá octan cuûa s¶n phÈm x¨ng
rÊt cao .
III.1.2.Çc yªu cÇu ®èi víi xóc t¸c refoming :
§Ó thùc hiÖn çc ph¶n øng cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh reforming th× xóc t¸c
cÇn ph¶i cã nh÷ng yªu cÇu sau:
- Xóc t¸c cÇn cã ho¹t tÝnh cao ®èi víi ph¶n øng t¹o hydrocacbon th¬m,
cã ®ñ ho¹t tÝnh ®èi víi çc lo¹i ph¶n dehydro vßng ho¸ parafin vµ cã ho¹t tÝnh
thÊp ®èi bíi çc lo¹i ph¶n øng ®ång ph©n ho¸ parafin vµ çc ph¶n øng
hydrocracking.
- Xóc t¸c ph¶i cã ®é chän läc cao.
- Xóc t¸c ph¶i cã ®é bÒn nhiÖt vµ kh¶ n¨ng t¸i sinh tèt.
- Xóc t¸c ph¶i bÒn víi çc chÊt g©y ngé ®éc nh çc hîp chÊt cña lu
huúnh, nit¬, çc kim lo¹i nÆng vµ vµ çc t¹p chÊt kh¸c.
- Xóc t¸c ph¶i cã ®é æn ®Þnh cao (kh¶ n¨ng b¶o toµn ho¹t tÝnh ban ®Çu
trong thêi gian lµm viÖc.
- Xóc t¸c ph¶i cã gi¸ thµnh rÎ.

- §èi víi xóc t¸c cho qu¸ tr×nh reforming chuyÓn ®éng th× cßn cã thªm
yªu cÇu chÞu mµi mßn vµ va ®Ëp tèt.
Mäi xóc t¸c cho reforming tèt cÇn ph¶i t¨ng tèc çc ph¶n øng c¬ b¶n vµ cÇn
ph¶i h¹n chÕ çc ph¶n øng phô nhÊt lµ ph¶n øng t¹o cèc. V× thÕ mµ t¬ng quan
gi÷a ph¶n øng t¹o cèc víi tæng çc ph¶n øng c¬ b¶n cã ý nghÜa rÊt quan träng.
Tû sè ph¶n øng t¹o cèc ph¶i lµ cùc tiÓu ®Ó t¨ng tèc çc ph¶n øng c¬ b¶n, ta cã
thÓ t¨ng nhiÖt ®é hoÆc gi¶m tèc ®é n¹p liÖu. Ho¹t tÝnh cña xóc t¸c lµm t¨ng
tèc çc ph¶n øng c¬ b¶n lµ rÊt quan träng, v× r»ng khi t¨ng nhiÖt ®é hay thay
®æi ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ chØ h¹n chÕ mét phÇn rÊt nhá çc ph¶n øng phô.
Nh÷ng ph¶n øng t¹o hydrocacbon th¬m (dehydro ho¸, dehydro vßng ho¸) vµ
çc ph¶n øng izome ho¸, hay hydrocracking lµ çc ph¶n øng chÝnh t¹o ra çc
cÊu tö cã trÞ sè octan cao vµ cã ¸p suÊt h¬i b·o hoµ nhá, thÝch hîp cho qu¸
tr×nh pha trén t¹o x¨ng chÊt lîng cao víi bÊt kú c«ng thøc pha trén nµo. H¬n
n÷a khi gi¶m tèc ®é t¹o cèc sÏ lµm cho xóc t¸c lµm viÖc trong thêi gian dµi vµ
æn ®Þnh h¬n.
§Ó cã xóc t¸c reforming tèt, khi chÕ t¹o chóng ta ph¶i ®iÒu chØnh tu¬ng
quan gi÷a 2 tÝnh chÊt cña xóc t¸c sao cho ®¹t ®é chän läc mong muèn. §é
chän läc cña xóc t¸c ®îc ®¸nh gi¸ th«ng qua c«ng thøc sau :
Dehydro vßng ho¸
R=
Hydrocracking+hydroizome ho¸+dehydro vßng ho¸
Gi¸ trÞ cña R cµng lín, ®é chän läc cña xóc t¸c cµng cao. Bëi thÕ ph¶i t¹o
nªn sù c©n b»ng gi÷a hai chøc n¨ng khi chÕ t¹o xóc t¸c reforming.
III.2. Thµnh phÇn vµ b¶n chÊt cña xóc t¸c:
Nh vËy, ®Ó thùc hiÖn çc ph¶n øng cña qu¸ tr×nh reforming th× xóc t¸c ph¶i
cã nhiÒu chøc n¨ng. Cô thÓ ph¶i cã:
-Chøc n¨ng cho ph¶n øng hydro ho¸ vµ dehydro ho¸. §îc thùc hiÖn
bëi sù cã mÆt cña kim lo¹i. Kim lo¹i ph¶i ho¹t ®éng vµ bÒn ë ®iÒu kiÖn nhiÖt
®é cao (≅500OC).
- Chøc n¨ng axit, ®îc thùc hiÖn nhê çc axit r¾n cã hoÆc kh«ng cÇn bæ
sung çc hîp chÊt halogen. Chøc n¨ng axit nh»m thóc ®Èy çc ph¶n øng ®ång
ph©n ho¸ vµ çc ph¶n øng ®ãng vßng. Chøc n¨ng nµy còng ®îc ph¶i ®iÒu
chØnh cho phï hîp ®Ó tr¸nh çc ph¶n øng bÎ g·y m¹ch.
Cã hai d¹ng xóc t¸c ®¸p øng ®îc çc yªu cÇu trªn:
- Xóc t¸c chøa çc oxit hoÆc sunfid cña çc kim lo¹i Cr, Mo, Ni, W..
- Xóc t¸c chøa çc kim lo¹i , th«ng thêng lµ platin hoÆc platin kÕt hîp víi
çc kim lo¹i kh¸c.
Çc oxit vµ hîp chÊt sunfid ban ®Çu ®îc ¸p dông v× chóng kh«ng bÞ ¶nh h-
ëng bëi çc hîp chÊt lu huúnh trong nguyªn liÖu. Tuy nhiªn víi ®é chän läc
kh¸ thÊp, chóng dÇn ®îc thay thÕ bëi çc kim lo¹i kh¸c nh platin.
Víi nh÷ng yªu cÇu trªn, cã thÓ thÊy thµnh phÇn cña xóc t¸c ®iÓn h×nh cho
qu¸ tr×nh reforming nh×n chung gåm hai thµnh phÇn chÝnh:

 Kim lo¹i Pt:

Cho ®Õn nay, Pt vÉn ®îc ®¸nh gi¸ lµ cÊu tö rÊt tèt lµm xóc t¸c qu¸ tr×nh
reforming. Nã cã ho¹t tÝnh rÊt tèt cho ph¶n øng dehydro, hydro ho¸. Trong
qu¸ tr×nh reforming, Pt lµm t¨ng tèc ®é ph¶n øng khö hydro çc hydrocacbon
naphten, khö hydro vßng ho¸ çc hydrocacbon parafin ®Ó t¹o thµnh
hydrocacbon th¬m. Ngoµi ra nã cßn thóc ®Èy qu¸ tr×nh no ho¸ çc hîp chÊt
trung gian lµ olefin, diolefin, lµm gi¶m vËn tèc t¹o thµnh cèc b¸m trªn xóc t¸c
mµ ®ã lµ nguyªn nh©n chÝnh lµm gi¶m ho¹t tÝnh cña xóc t¸c. Hµm lîng Pt trªn
xóc t¸c chiÕm vµo kho¶ng 0,3 ÷ 0,7% khèi lîng . Yªu cÇu Pt ph¶i ph©n t¸n
®iÒu trªn bÒ mÆt çc axit r¾n .§é ph©n t¸n cµng cao th× ho¹t tÝnh cña xóc t¸c
cµng cao.
§é ho¹t tÝnh cña xóc t¸c ®îc ®¸nh gi¸ th«ng qua hiÖu suÊt vµ chÊt lîng
reformat thu ®îc ®· æn ®Þnh trong qu¸ tr×nh. §é ho¹t tÝnh phô thuéc chñ yÕu
vµo hµm lîng kim lo¹i Pt vµ ®Æc biÖt lµ ®é ph©n t¸n cña nã trªn chÊt mang
axÝt.
VÝ dô nguyªn liÖu chøa nhiÒu parafin, dïng xóc t¸c chøa 0,35% Pt sÏ
nhËn ®îc NO theo RON=102 nÕu pha thªm 0,8 ml níc ch×. Cßn dïng xóc t¸c
chøa 0,6% Pt sÏ nhËn ®îc x¨ng cã trÞ sè NO theo RON=102 mµ kh«ng cÇn
pha thªm níc ch×.
VÒ ®é ph©n t¸n, ngêi ta thÊy nÕu çc h¹t ph©n t¸n cã kÝch thíc nhá h¬n 10
A th× ®ã lµ çc t©m ho¹t tÝnh m¹nh, cßn khi h¹t ph©n t¸n cã kÝch thíc lín h¬n
0
70A0 th× xóc t¸c kh«ng cã ho¹t tÝnh ®èi víi ph¶n øng c¬ b¶n cña reforming.
Tuy nhªn khi ph©n t¸n, h¹t Pt kh«ng ®Òu, çc phÇn tö Pt tô tËp dÔ bÞ thiªu
kÕt lµm t©m ho¹t tÝnh gi¶m.
§Ó ®iÒu chØnh t¬ng quan gi÷a 2 chøc cña xóc t¸c th× Pt chØ nªn chiÕm 1%
bÒ mÆt chÊt mang.
 ChÊt mang cã tÝnh axit:
ChÊt mang ë ®©y ®ãng vai trß lµ axÝt r¾n ,nh×n chung chÊt mang ®îc sö
dông thêng lµ: Al 2O3, aluminosilicat vµ cã thÓ lµ zeolit nh: X, Y, ZSM-5,
ZSM-11. Tuy nhiªn ®é axit cña chÊt mang cã ¶nh hëng lín ®Õn ph¶n øng
hydrocracking, ®é axit cµng lín th× ph¶n øng x¶y ra cµng m¹nh. Do ®ã th«ng
thêng chÊt mang ®îc sö dông lµ oxit nh«m. NÕu dïng çc aluminosilicat hay
zeolit th× ph¶i phèi trén vµ ph¶i chó ý ®¶m b¶o ®é axit cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh.
B¶n th©n Al2O3 lµ mét axÝt Lewis v× nguyªn tö nh«m cßn cã mét « lîng tö
tù do, cßn Al2O3 chøa níc lµ mét axÝt Brosted v× nã mang H+ .
Khi chÊt mang lµ oxÝt nh«m hoÆc hçn hîp Al2O3 -SiO2, ®é axÝt cña nã ®îc
quyÕt ®Þnh bëi qu¸ tr×nh xö lý ®Æc biÖt ®Ó t¸ch níc bÒ mÆt nh»m t¹o ra bÒ mÆt
riªng lín (400 m2/g) vµ t¹o ra çc t©m axÝt. NÕu sö dông chÊt mang ϕ - Al2O3
hay δ -Al2O3 víi diÖn tÝch bÒ mÆt kho¶ng 250 m2/g th× ®îc bæ sung thªm çc
hîp chÊt halogen nh Flo, Clo, hay hçn hîp cña chóng. §é axÝt t¨ng khi t¨ng
hµm lîng cña halogen, thùc tÕ cho thÊy chØ nªn khèng chÕ hµm lîng cña
halogen kho¶ng 1% so víi xóc t¸c ®Ó tr¸nh ph©n huû m¹nh. Halogen ®îc ®a
vµo xóc t¸c khi chÕ t¹o hoÆc khi t¸i sinh xóc t¸c.

Chøc n¨ng axÝt ®îc thÓ hiÖn bíi chÊt mang. §é axÝt cña nã cã vai trß
®Æc biÖt quan träng khi chÕ biÕn nguyªn liÖu parafin cã träng lîng ph©n tö
lín: çc t©m axÝt kÝch ®éng ph¶n øng hydrocracking cña çc parafin, ph¶n
øng ®ång ph©n ho¸ hydrocacbon naphten 5 c¹nh thµnh 6 c¹nh, tiÕp theo ®ã lµ
çc naphten 6 c¹nh bÞ khö hydro t¹o thµnh hydro cacbon th¬m.
Yªu cÇu ®Æt ra víi chÊt mang còng rÊt cao. §èi víi chÊt mang Al 2O3 cÇn
ph¶i tinh khiÕt: hµm lîng Fe vµ Na kh«ng qu¸ 0,02% khèi lîng.
ViÖc t¨ng ®é axÝt thêng lµ b»ng çch thªm vµo çc halogen h÷u c¬ nh
C2H4Cl2,, CH3Cl. Ngoµi viÖc t¨ng ®é axÝt, nã cßn cã t¸c dông lµm æn ®Þnh ®é
ph©n t¸n cña Pt nhê nã t¹o phøc hîp Pt vµ Al 2O3. Mét trong nh÷ng u ®iÓm cña
hîp chÊt clo lµ nã Ýt thóc ®Èy çc ph¶n øng cracking trong ®iÒu kiÖn ph¶n øng.
Hµm lîng clo ®îc t¨ng thªm vµo kho¶ng 0,5 ÷1% khèi lîng.
§Ó ®a platin lªn bÒ mÆt chÊt mang trong c«ng nghiÖp ngêi ta dïng ph¬ng
ph¸p ng©m, tÈm. TÈm Al2O3 b»ng dung dÞch H2PtCl6 ®· axit hãa, nung vµ khö
trong dßng khÝ hydro. Sù ph©n t¸n platin lªn chÊt mang cã thÓ x¶y ra theo
çch sau:
-
2
Cl
Al - OH Al - O Cl
O + Pt d2 ↔ O Pt
Al - OH Al - O Cl Cl + OH-
(B¶ng 2): Mét sè lo¹i xóc t¸c cho qu¸ tr×nh reforming trong c«ng
nghiÖp
Xóc t¸c Aπ- 8815 RY- 302 RD- 150 R- 16
64
Çc chØ sè FDR France Mü- §øc Mü
Liªn X« cò
Pt (%KL) 0,6÷ 0,65 0,35 0,58 ÷ 0,62 0,37 0,55
§êng kÝnh h¹t
1,8 - 2,2 1,5 1,5 ÷3,0
(mµ)
BÒ mÆt riªng 180 - 240 ÷ 280 - 160 ÷200
ChØ sè ®é bÒn
≥0,97 - 1,2 40 ÷120 -
kg/mm
§êng kÝnh lç
- - 40 ÷ 120 - 80 ÷100
(A0)
ThÓ tÝch lç - - - - 0,75 ÷0,88
ChÊt kÝch ®éng Clo Flo Clo Clo Clo
TÊt c¶ çc xóc t¸c trªn chøa Re (0,5% KL), chÊt mang lµ AL2O3.
III.3.TÝnh chÊt cña chÊt xóc t¸c:
III.3.1. Ho¹t tÝnh cña xóc t¸c :

Ho¹t tÝnh cao lµ tÝnh chÊt rÊt quan träng cña xóc t¸c, giai ®o¹n
®Çu vµ cuèi cña ph¶n øng dehydro ®ãng vßng parafin ®Ó t¹o çc hydrocacbon
th¬m lµ sù khö hydro ®iÒu x¶y ra trªn çc t©m kim lo¹i. Xóc t¸c cho qu¸ tr×nh
ph¶i cã ho¹t tÝnh cao ®Ó ph¶n øng x¶y ra dÓ dµng h¬n. Ngµy nay ngêi ta ®·
ph¸t triÓn vµ c¶i tiÕn b»ng çch thªm çc kim lo¹i thø hai vµo xóc t¸c còng nh
c¶i thiÖn chÊt mang,çc kim lo¹i thªm vµo cã thÓ lµ Re,Si,Sn.
III.3.2. §é chän läc cña xóc t¸c:
§é chän läc cña xóc t¸c ®îc t¨ng lªn th«ng qua viÖc thªm vµo mét sè
kim lo¹i kh¸c vµ ®îc ®¸nh gi¸ th«ng qua biÓu thøc R :
R= Dehydro vßng ho¸
Hydrocracking + hydroizome ho¸ + dehydro vßng ho¸
Gi¸ trÞ R cµng lín ®é chän läc cña xóc t¸c cµng cao. Do vËy ,viÖc t¹o
nªn sù c©n b»ng gi÷a 2 chøc cña xóc t¸c gi÷ vai trß chñ ®¹o khi chÕ t¹o xóc
t¸c Reforming.
III.3.3. §é bÒn xóc t¸c:
Th«ng qua kh¶ n¨ng bÒn cña xóc t¸c ®èi víi nhiÖt ®é ®Ó ®¸nh gi¸ ®é bÒn
cña xóc t¸c. NhiÖt ®é cã thÓ lµm cho xóc t¸c bÞ thay ®æi vÒ ®é bÒn trong qu¸
tr×nh lµm viÖc. Trong qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c thi sù mÊt ho¹t tinh lµ do
gi¶m bÒ mÆt chÊt xóc t¸c (sù t¹o cèc ) bªn c¹nh ®ã th× çc chÊt ®Öm kh«ng ®-
îc tinh khiÕt còng lµm cho xóc t¸c cã ®é bÒn kÐm ,sù cã mÆt cña çc hîp chÊt
chøa O ,N ,S còng lµm gi¶m ®é bÒn cña xóc t¸c .
III3.4. TÝnh nh¹y c¶m ®èi víi t¹p chÊt:
ChÊt xóc t¸c trong qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c rÊt nh¹y c¶m ®èi víi mét
sè t¹p chÊt, qu¸ tr×nh ®ã cã thÓ lµ thuËn nghÞch hoÆc bÊt thuËn nghÞch . Trong
sè çc t¹p chÊt mµ trong qu¸ tr×nh thuËn nghÞch lµ H2O vµ Oxy (O2). Sù t¹o
thµnh níc trong qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c dÉn tíi sù röa gi¶i Clo vµ gi¶m
ho¹t tÝnh axit cña chÊt mang….
III.4.Nh÷ng yÕu tè g©y ngé ®éc xóc t¸c:
III.4.1. ¶nh hëng cña hîp chÊt chøa lu huúnh:

Çc hîp chÊt chøa lu huúnh (S) rÊt dÔ g©y ngé ®éc nguyªn tö platin (Pt)
g©y ¶nh hëng kh«ng tèt tíi chøc n¨ng dehydro hãa v× nã lµm cho kim lo¹i
ho¹t tÝnh Pt bÞ sulfid hãa. Tuú theo çc hîp chøa S mµ nã g©y ¶nh hëng kh¸c
nhau. VÝ dô:
+ Hîp chÊt marcaptan vµ sulfid lµm gi¶m ho¹t tÝnh
m¹nh.

+ Hîp chÊt thiofen, S nguyªn tè, H2S g©y ¶nh hëng Ýt

h¬n.
NÕu trong nguyªn liÖu cã chøa H2S th× nã sÏ g©y øc chÕ ho¹t tÝnh cña kim
lo¹i platin theo ph¶n øng sau:
Pt + H2S PtS + H2
Ngoµi ra H2S cßn g©y ¨n mßn thiÕt bÞ. Nguyªn liÖu chøa S sÏ t¹o ra mét sè
anhydrid, çc anhydrid sÏ t¸c dông víi Al 2O3 t¹o ra Al2(SO4)3 lµm cho qu¸
tr×nh t¸i sinh xóc t¸c sÏ gÆp khã kh¨n h¬n rÊt nhiÒu, h¬n n÷a chÊt xóc t¸c sau
khi t¸i sinh còng kh«ng thÓ ®¹t ®îc kÕt qu¶ nh mong muèn. §èi víi nguyªn
liÖu cho qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c th× hµm lîng S cho phÐp lµ <1ppm.
III.4.2. ¶nh hëng cña hîp chÊt chøa Nit¬ :
Còng nh S çc hîp chÊt chøa Nit¬ còng lµ nh÷ng hîp chÊt cã h¹i cho qu¸
tr×nh reforming xóc t¸c. Çc hîp chÊt chøa nit¬ cã ¶nh hëng tíi ho¹t tÝnh xóc
t¸c nhÊt lµ khi nã ë d¹ng NH3.
Hµm lîng Nit¬ cho phÐp trong nguyªn liÖu lµ <1ppm.
III.4.3. ¶nh hëng cña níc:
H¬i níc cã trong nguyªn liÖu kh«ng nh÷ng lµm gi¶m ho¹t tÝnh xóc t¸c do
nã bÞ hÊp phô lªn bÒ mÆt chÊt xóc t¸c mµ h¬i níc cßn g©y ¨n mßn thiÕ bÞ.
Ngoµi ra nã cßn g©y ¶nh hëng kh«ng tèt tíi chÊt lîng s¶n phÈm. §Ó tr¸nh çc
¶nh hëng xÊu cña h¬i níc ngêi ta cã thÓ lo¹i h¬i níc b»ng dung dÞch glycol,
hoÆc lµ sÊy kh« trªn r©y ph©n tö hoÆc phun khÝ Clorua vµo nguyªn liÖu chøa n-
íc.
Hµm lîng cña h¬i níc trong nguyªn liÖu cho phÐp lµ < 4ppm.
III.4.4. ¶nh hëng cña mét sè kim lo¹i:
Mét sè kim lo¹i ®Æc biÖt lµ As, Pb vµ Cu g©y ngé ®éc xóc t¸c rÊt m¹nh.
Nh÷ng kim lo¹i nµy cã thÓ cã s½n trong nguyªn liÖu hoÆc lµ do x©m nhËp vµo
trong nguyªn liÖu khi vËn chuyÓn, chÕ biÕn. Çc hîp chÊt ch× tÝch ®äng dÇn
trªn xóc t¸c vµ lµm thay ®æi nhanh ho¹t tÝnh xóc t¸c. NÕu lîng cña Pb ≥ 0,5%
th× chÊt xóc t¸c Pt/Al2O3 sÏ kh«ng t¸ch ®îc hoµn toµn ch× khi t¸i sinh do ®ã
ho¹t tÝnh cña chÊt xóc t¸c sÏ kh«ng ®¶m b¶o ®îc ®Ó qu¸ tr×nh x¶y ra víi hiÖu
suÊt cao. §Ó lµm s¹ch çc kim lo¹i ch× vµ asen ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p
hydrohãa.
Hµm lîng cña çc kim lo¹i cho phÐp trong nguyªn liÖu lÇn lît lµ:As <
0,001ppm; Pb < 0,02 ppm; Cu < 0,05 ppm.
III.4.5. Líp than cèc:

Líp than cèc bao phñ trªn bÒ mÆt chÊt xóc t¸c lµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn
®Õn sù gi¶m ho¹t tÝnh xóc t¸c, mÆc dï sù t¹o cèc ë ®©y lµ kh«ng ®¸ng kÓ so
víi qu¸ tr×nh cracking.
C¬ chÕ cña qu¸ tr×nh mÊt ho¹t tÝnh xóc t¸c cã thÓ ®îc hiÓu nh sau: §©y lµ
qu¸ tr×nh grafid hãa lµm che phñ çc t©m ho¹t ®éng trªn bÒ mÆt chÊt xóc t¸c.
Nh÷ng ph¶n øng g©y ra hiÖn tîng ®ã lµ: ph¶n øng trïng hîp çc hydrocacbon,
ngng kÕt ®a vßng çc hydrocacbon th¬m, trong ®ã ph¶n øng trïng hîp lµ chñ
yÕu. - H2
trïng hp
Parafin Monolefin cèc
Çc ph¶n øng trªn cã thÓ x¶y ra ®ång thêi t¹i hai t©m ho¹t ®éng cña chÊt
xóc t¸c ngay tõ khi xuÊt hiÖn çc olefin, çc hydrocacbon th¬m ë t©m hÊp phô
hãa häc trªn bÒ mÆt chÊt xóc t¸c.
Cèc sÏ Ýt ®îc t¹o ra trong ®iÒu kiÖn thÝch hîp vÒ nhiÖt ®é, ¸p suÊt, tû lÖ
hydro/nguyªn liÖu. Ph¶n øng t¹o cèc lµ mét ph¶n øng phøc t¹p. Qua nghiªn
cøu vµ thùc tÕ cho thÊy sù t¹o cèc phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè:
+ NhiÖt ®é
+ ¸p suÊt cña vïng ph¶n øng.
+ Tû lÖ gi÷a hydro vµ nguyªn liÖu.
+ Nång ®é Clo.
+ §é ph©n t¸n cña çc tiÓu ph©n kim lo¹i platin trªn chÊt
mang.
III.5. t¸i sinh chÊt xóc t¸c :
III.5.1. Sù thay ®æi cña chÊt xóc t¸c trong qu¸ tr×nh lµm viÖc.
Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc th× chÊt xóc t¸c bÞ thay ®æi tÝnh chÊt vµ do ®ã ho¹t
tÝnh còng nh ®é chän läc bÞ gi¶m ®i. Nh÷ng sù thay ®æi nµy lµ do sù t¹o cèc
trªn bÒ mÆt chÊt xóc t¸c, do ¶nh hëng cña nhiÖt ®é cao, do çc t¹p chÊt cã
trong nguyªn liÖu vµ khÝ tuÇn hoµn. Sù thay ®æi tÝnh chÊt cña chÊt xóc t¸c cã
thÓ chia lµm hai d¹ng sau :
+ Nh÷ng thay ®æi cã tÝnh chÊt t¹m thêi cã thÓ t¸i sinh ®-
îc
+ Nh÷ng thay ®æi vÜnh viÔn kh«ng thÓ t¸i sinh ®îc
§èi víi nh÷ng thay ®æi t¹m thêi th× ta dïng t¸i sinh ®Þnh kú ®Ó kh«i
phôc ho¹t tÝnh cho xóc t¸c , cßn nh÷ng thay ®æi vÜnh viÔn lµ nh÷ng thay ®æi
kh«ng thÓ kh«i phôc l¹i ®îc v× vËy do viÖc thay ®æi tÝnh chÊt vÜnh viÔn cho
nªn sau nhiÒu lÇn t¸i sinh th× xóc t¸c sÏ kÐm ®i rÊt nhiÒu , sau mét thêi gian sö
dông ta ph¶i thay xóc t¸c míi lo¹i bá xóc t¸c cñ .

Sù gi¶m ho¹t tÝnh xóc t¸c vµ ®é chon läc cña xóc t¸c trong qu¸ tr×nh
lµm viÖc lµ do sù thay ®æi tr¹ng th¸i ph©n t¸n Pt trªn chÊt mang vµ thay ®æi bÒ
mÆt ho¹t tÝnh cña chÊt mang.
III.5.2. Çc ph¬ng ph¸p t¸i sinh chÊt xóc t¸c :
III.5.2.1. T¸i sinh b»ng ph¬ng ph¸p oxy hãa:
§©y lµ ph¬ng ph¸p t¸i sinh chÊt xóc t¸c b»ng çch ®èt ch¸y cèc b¸m trªn
bÒ mÆt chÊt xóc t¸c b»ng oxy kh«ng khÝ ë nhiÖt ®é 300 ÷ 500oC. Dïng dßng
khÝ nãng chøa tõ 2 ÷ 15% oxy (O2) ®Ó ®èt cèc vµ gi÷ ë kho¶ng nhiÖt ®é trªn
®Ó kh«ng lµm tæn h¹i tíi t©m kim lo¹i platin. ChÊt xóc t¸c sau khi ®· t¸i sinh
chøa Ýt h¬n 0,2% cèc.
Qu¸ tr×nh ®èt ch¸y cèc ®îc biÓu diÔn theo ph¬ng tr×nh sau :
CxHy + O2 → CO2 +H2O + Q
Ta thÊy r»ng qu¸ tr×nh nµy táa nhiÖt. Sù táa nhiÖt nµy cã ¶nh hëng rÊt lín
tíi ®é bÒn cña chÊt xóc t¸c :
- Khi nhiÖt ®é qu¸ cao th× Al2O3 sÏ bÞ thay ®æi cÊu tróc.
- NhiÖt ®é cao dÉn tíi sù gi¶m ®é ph©n t¸n cña platin do çc ph©n tö
nµy bÞ ®èt ch¸y.
ChÝnh v× vËy ngêi ta t×m çch gi¶m nhiÖt ®é xuèng møc cho phÐp ®Ó tr¸nh
g©y ¶nh hëng tíi chÊt xóc t¸c.
III.5.2.2. T¸i sinh b»ng ph¬ng ph¸p khö:
Ngêi ta nhËn thÊy r»ng nÕu t¸i sinh b»ng ph¬ng ph¸p oxyho¸ th× çc hîp
chÊt cña lu huúnh (S) sÏ kh«ng bÞ lo¹i bá hoµn toµn. Hîp chÊt cña lu huúnh
sau khi ®· t¸i sinh b»ng ph¬ng ph¸p oxy hãa thêng ë d¹ng Sulfat. Víi ph¬ng
ph¸p khö ngêi ta dïng dßng khÝ chøa 10% hydro ë ¸p xuÊt kho¶ng 2 atm.
ChÊt xóc t¸c sau khi t¸i sinh th× lîng cèc gi¶m xuèng cßn kho¶ng 0,03 ÷
0,05% träng lîng.
III.5.2.3. T¸i sinh b»ng ph¬ng ph¸p Clo :
ChÊt xóc t¸c sau mét thêi gian sö dông th× hµm lîng Clo bÞ gi¶m xuèng vµ
do ®ã lµm gi¶m tÝnh axit dÉn ®Õn lµm gi¶m ho¹t tÝnh.
§Ó kh¾c phôc hiÖn tîng nµy ngêi ta thªm clo vµo ë d¹ng çc hîp chÊt h÷u
c¬(C2H4Cl2,CH3)vµo vïng ph¶n øng theo nguyªn liÖu. Ngoµi ra ngêi ta cßn
tiÕn hµnh Clo hãa trong khi t¸i sinh chÊt xóc t¸c. Víi ph¬ng ph¸p nµy th× nhiÖt
®é vµo kho¶ng 500oC, nång ®é Clo trong kh«ng khÝ vµo kho¶ng 0,4 ÷ 0,5%
thÓ tÝch. Ngoµi t¸c dông lµm t¨ng ®é axit cña chÊt xóc t¸c, viÖc Clo hãa cßn cã
t¸c dông gi¶m hµm lîng mét sè kim lo¹i nh : Bi, Pb, Fe... §Æc biÖt çc nguyªn
tö Clo cã t¸c dông ph©n t¸n l¹i çc ph©n tö platin mét çch tèt h¬n.

5.3. Giíi thiÖu mét sè chÊt xóc t¸c:
Díi ®©y lµ mét sè chÊt xóc t¸c dïng trong reforming xóc t¸c do mét sè
h·ng næi tiÕng trªn thÕ giíi chÕ t¹o:
(b¶ng sè 3 ):
Kim lo¹i ho¹t ®éng
Lo¹i xóc t¸c H·ng chÕ t¹o
(ngoµi Pt)
D Chervon Re
R 16 - R 20 UOP Re
R 22 - R D150 UOP 2Ge
R 130 thÕ hÖ míi UOP Kh«ng c«ng bè
E 151 Engelgard Re
L Ashachi Chernical Pb
KX 130 ESSO Research Ir vµ kim lo¹i kh¸c
E 160 Engelgard Kh«ng c«ng bè
RG 451 Procatalyse Kh«ng c«ng bè
RG 482 IFP vµ Procatalyse Kh«ng c«ng bè
CR 201 Total vµ CRD Platin - thiÕc
AR IfP Kh«ng c«ng bè
IV.nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm :
IV.1. Nguyªn liÖu:
Ph©n ®o¹n x¨ng chÊt lîng thÊp cã giíi h¹n s«i tõ 60 ÷ 180oC lµm nguyªn
liÖu cho qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c. Ph©n ®o¹n x¨ng cã ®iÓm s«i ®Çu nhá h¬n
60oC lµ kh«ng thÝch hîp v× nã kh«ng chøa cycloankin cã kh¶ n¨ng chuyÓn hãa
thµnh aren, mµ chØ chøa çc hydrocacbon cã sè cacbon nhá h¬n 6, chØ cã kh¶
n¨ng chuyÓn hãa thµnh çc hydrocacbon khÝ.
Nhng ®iÓm s«i cuèi cao h¬n 180 oC th× g©y ra nhiÒu cèc l¾ng ®äng trªn xóc
t¸c lµm gi¶m thêi gian sèng cña xóc t¸c trong ®iÒu kiÖn ph¶n øng. Nh vËy,
naphten lµ thµnh phÇn mong muèn cßn aromatic vµ olefin lµ thµnh phÇn kh«ng
mong muèn trong nguyªn liÖu. Nguyªn liÖu cµng giµu parafin cµng khã
reforming nhng còng cã thÓ ®¹t hiÖu suÊt cao nÕu tiÕn hµnh ë ®iÒu kiÖn thÝch
hîp cho ph¶n øng. Nguyªn liÖu lµ x¨ng cña qu¸ tr×nh cracking kh«ng tèt b»ng
x¨ng chng cÊt trùc tiÕp v× hµm lîng olefin cao. Tuy nhiªn gÇn ®©y, do sù ph¸t
triÓn cña qu¸ tr×nh lµm s¹ch s¶n phÈm dÇu má b»ng hydro , ®· lo¹i çc hîp
chÊt olefin,hîp chÊt chøa S, N, O trong nguyªn liÖu v× vËy çc hÖ thèng
reforming xóc t¸c hiÖn t¹i cßn cã thÓ sö dông çc ph©n ®o¹n x¨ng cña qu¸
tr×nh thø cÊp nh x¨ng cña qu¸ tr×nh cèc hãa, x¨ng cña cracking nhiÖt... lµm
nguyªn liÖu.Tuy cã nhiÒu nguyªn liÖu ®Ó lùa chän nhng nguyªn liÖu chÝnh cho

qu¸ tr×nh refoming xóc t¸c vÉn lµ ph©n ®o¹n x¨ng chng cÊt trùc tiÕp dÇu th« ,
V× ngµy nay kh«ng cßn øng dông cña cracking nhiÖt , cßn çc nguån nguyªn
liÖu kh¸c th× sè lîng rÊt Ýt.
Trong thùc tÕ tuú thuéc vµo môc ®Ých cña qu¸ tr×nh mµ lùa chän çc ph©n
®o¹n x¨ng nguyªn liÖu thÝch hîp. NÕu nh»m môc ®Ých thu x¨ng cã trÞ sè octan
cao, thêng sö dông x¨ng cã nhiÖt ®é s«I h¹n chÕ 85 ÷ 180oC ho¨c lµ 105 ÷
180oC. Víi sù lùa chän nµy sÏ thu ®îc x¨ng cã trÞ sè octan cao, ®ång thêi
gi¶m ®îc khÝ vµ cèc kh«ng mong muèn, ph©n ®o¹n cã nhiÖt ®é s«i ®Çu lµ
105oC cã thÓ s¶n xuÊt x¨ng cã trÞ sè octan ®Õn 90 ÷ 100 ®ång thêi lµm t¨ng
hiÖu xuÊt x¨ng vµ hydro.
NÕu nh»m môc ®Ých thu çc hîp chÊt th¬m cÇn lùa chän ph©n ®o¹n x¨ng
hÑp thÝch hîp ®Ó s¶n xuÊt, benzen sö dông ph©n ®o¹n x¨ng cã giíi h¹n s«i
620C ®Õn 85oC. §Ó s¶n xuÊt xylen sö dông ph©n ®o¹n x¨ng cã giíi h¹n s«i 105
÷ 140oC. Ph©n ®o¹n cã nhiÖt ®é s«i tõ 62 ÷ 140oC ®îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt hçn
hîp benzen, toluen, xylen trong khi ph©n ®o¹n cã kho¶ng nhiÖt ®é s«i 62 ®Õn
180oC ®Ó s¶n xuÊt ®ång thêi c¶ aren vµ x¨ng cã trÞ sè octan cao. Do vËy ®Ó ®¹t
®îc nh÷ng s¶n phÈm mong muèn, mét sè qu¸ tr×nh tiÕn hµnh t¸ch ph©n ®o¹n
s¬ bé ®Ó t¸ch phÇn nhÑ vµ phÇn nÆng.
¶nh hëng cña qu¸ tr×nh refoming xóc t¸c kh«ng chØ lµ thµnh phÇn cÊt mµ
cßn quan träng h¬n ®ã lµ thµnh phÇn ho¸ häc cña nguyªn liÖu , nã ¶nh hëng
®Õn hiÖu suÊt vµ chÊt l¬ng cña s¶n phÈm,nh hµm lîng hîp chÊt th¬m cña x¨ng
chng cÊt trc tiÕp thêng nhá nhng khi cã trong nguyªn liÖu th× cã ¶nh hëng ®Õn
tèc ®é çc ph¶n øng dehydro ho¸ hay dehydro vßng ho¸ theo híng ng¨n c¶n
çc ph¶n øng nµy .Cßn hµm lîng cña naphten cµng cao th× ph¶n øng dehydro
ho¸ x¶y ra cµng triÖt ®Ó vµ hµm lîng hydrocacbon th¬m cµng nhiÒu vµ nÕu
nguyªn liÖu chøa nhiÒu parafin th× khã reforming h¬n .
Çc hîp ch©t phi hydrocacbon, ®Æc biÖt lµ çc hîp chÊt chøa lu huúnh vµ
nit¬ trong nguyªn liÖu ph¶i gi¶m tíi møc cùc tiÓu vµ nhá h¬n giíi h¹n cho
phÐp .V× çc hîp chÊt nµy chØ lµm t¨ng tèc çc ph¶n øng ngng tô vµ t¹o cèc,
g©y ngé ®éc cho xóc t¸c lµm gi¶m nhanh ho¹t tÝnh xóc t¸c .V× vËy nguyªn
liÖu tríc khi ®a vµo refoming xóc t¸c ®Òu ph¶i qua c«ng ®o¹n xö lý b»ng
hydro ho¸ lµm s¹ch tuú thuéc vµo chÕ ®é c«ng nghÖ vµ nhÊt lµ xóc t¸c mµ qu¸
tr×nh hydro ho¸ lµm s¹ch, sÏ ®¹t ®îc çc chØ tiªu vÒ chÊt lîng cho nguyªn liÖu
refoming xóc t¸c.
(B¶ng sè 4 ) : Hµm lîng çc hîp chÊt phi hydrocacbon cho phÐp cã
trong nguyªn liÖu refoming xóc t¸c:

Max 0,5 ppm

Hµm lîng lu huúnh
Max 0,5 ppm
Hµm lîng nit¬
Max 2 ppm
Hµm lîng oxy
Max 0,5 ppm
Hµm lîng Clo
Hµm lîng çc kim lo¹i
Max 1 ppb
Hµm lîng arsenics
Max 20 ppb
Hµm lîng ch×
Max 5 ppb
Hµm lîng ®ång
Max 4 PPm
H2O
Olefin < 2 %
IV.2. Hydro hãa lµm s¹ch nguyªn liÖu:
• C¬ së lý thuyÕt cña qu¸ tr×nh hydro hãa lµm s¹ch:
TÊt c¶ qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c thêng ¸p dông mét trong hai lo¹i s¬ ®å
c«ng nghÖ, ®ã lµ t¸i sinh xóc t¸c gi¸n ®o¹n vµ t¸i sinh xóc t¸c liªn tôc. Nhng
dï ¸p dông s¬ ®å nµo, nguyªn liÖu tríc khi ®a vµo qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c
còng cÇn ph¶i ®îc qua c«ng ®o¹n lµm s¹ch hay xö lý b»ng hydro (nhÊt lµ qu¸
tr×nh sö dông xóc t¸c ®a kim lo¹i).
Nguyªn liÖu naphta, x¨ng (cã thÓ dïng c¶ kerosen, gasoil khi xö lý çc
nhiªn liÖu nµy) ®îc trén víi hydro ®Ó tiÕn hµnh ph¶n øng ë nhiÖt ®é vµ ¸p xuÊt
cao. Çc ph¶n øng hãa häc sÏ x¶y ra cïng víi qu¸ tr×nh hydrodesunfua hãa lµ
no hãa olefin vµ th¬m, demetal hãa vµ hydrocracking. Khi môc ®Ých cña qu¸
tr×nh nµy lµ xö lý nguyªn liÖu cho reforming xóc t¸c, th× hydrodesunfua ho¸
vµ demetal hãa lµ nhiÖm vô chÝnh cña c«ng ®o¹n nµy. Nh÷ng hydrocacbon
chøa lu huúnh vµ çc t¹p chÊt kh¸c chøa trong nguyªn liÖu sÏ ®îc ph¶n øng
víi hydro trªn xóc t¸c Co hoÆc xóc t¸c Ni/Mo trªn chÊt mang ®Ó çc t¹p chÊt
nµy ®îc t¸ch ra mét çch chän läc vµ nhê ®ã çc ®Æc tÝnh cña nguyªn liÖu ®îc
c¶i thiÖn.
Çc t¹p chÊt kh¸c nh hîp chÊt chøa Nit¬, Oxy vµ kim lo¹i, khi ph¶n øng víi
hydro sÏ t¹o ra çc hîp chÊt amoniac, níc vµ hydrogenat kim lo¹i. Çc hîp
chÊt olefin ®îc no hãa, nhê vËy c¶i thiÖn ®îc ®é æn ®Þnh cña nguyªn liÖu vµ
s¶n phÈm.
• Çc ph¶n øng chÝnh cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh hydro ho¸ lµm
s¹ch :
1.T¸ch lu huúnh:
- Mecaptan R - SH + H2 → RH + H2S
- Sunfit R - S - R +2H2 → 2RH + H2S

- Disunfit R - S - S - R + 3H2 → 2RH + 2H2S

- Sunfit vßng
+ 2h2 c-c-c-c + h2s
s
- Thiophen
+ 4h2 c4h6 + h2s
s
2.T¸ch Nit¬:
- Pyridin
+ 5h2 c-c-c-c-c + nh3
n
- Quinolin
c-c-c-c
+ 4h2 + nh3
n
- Pyrol
+ 4h2 c-c-c-c + nh3

n
3.T¸ch oxy
0H
- Phenol
+ H2 → + H20
4. Ph¶n øng víi olefin:
- olefin + H2 → parafin
- olefin th¼ng → C - C = C - C - C - C + H2 → C - C - C - C - C - C
- olefin vßng + H2 →
5. T¸ch kim lo¹i:
Çc kim lo¹i ë trong hîp chÊt c¬ kim ®îc t¸ch ra tríc hÕt bëi sù ph©n
huû çc kim lo¹i, bÞ gi÷ l¹i trong xóc t¸c hoÆc do hÊp thô hoÆc ph¶n øng hãa
häc víi xóc t¸c.
6. T¸ch halogen:

Çc halogen h÷u c¬ ®îc ph©n huû hoµn toµn trªn xóc t¸c t¹o thµnh çc muèi
v« c¬, chóng ®îc t¸ch ra khi ta phun níc ®Ó h¹n chÕ tèi ®a sù ¨n mßn thiÕt bÞ.
7. Sù t¸i hîp cña sunfua hydro víi olefin t¹o ra mercaptan:
Hµm lîng cña çc t¹p chÊt cÇn t¸ch sÏ ®îc khèng chÕ b»ng ®iÒu kiÖn c«ng
nghÖ cña qu¸ tr×nh.
IV.3. S¶n phÈm cña qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c:
S¶n phÈm chÝnh thu ®îc trong qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c bao gåm x¨ng cã
trÞ sè octan cao, çc hydro cacbon th¬m (BTX). Qu¸ tr×nh reforming còng lµ
mét nguån ®¸ng kÓ ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm phô lµ hydro kü thuËt ®Æc biÖt lµ
trong qu¸ tr×nh sö dông nguyªn liÖu giµu naphten ®Ó s¶n xuÊt hydrocacbon
th¬m.
IV.3.1. X¨ng cã trÞ sè octan cao:
ChÊt lîng x¨ng phô thuéc vµo chÊt lîng nguyªn liÖu , xóc t¸c ,®iÒu hµnh
c«ng nghÖ . Tuú thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ vµ nguyªn liÖu ®Çu mµ
cã thÓ nhËn ®îc x¨ng cã trÞ sè octan kh¸c nhau . Cã thÓ ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh
®Ó cã thÓ nhËn ®îc x¨ng cã chØ sè octan cao , cã khi ®¹t tíi 100 ®Õn 105 theo
ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.§Æc trng cña x¨ng khö butan cña qu¸ tr×nh refoming
xóc t¸c tõ nguyªn liÖu kh¸c nhau ®îc biÓu hiÖn ë b¶ng sau:
(B¶ng 5 ) :chÊt lîng x¨ng cña qu¸ tr×nh platforming:
Hµm lîng parafin trong nguyªn liÖu

%träng lîng.
ChØ tiªu cña x¨ng æn ®Þnh 40 <65 <40
d 420 ,g/cm3 0,785 0,78 0,796 0,772
Thµnh phÇn CÊt, 0oC
NhiÖt ®é s«i ®Çu 49 42 58 58
10% 82 76 97 110
50% 135 137 141 141
90% 172 170 171 168
NhiÖi ®é cuèi 202 214 199 205
Thµnh phÇn ho¸ häc.% khèi lîng
Olefin 2,2 0,9 1,0 0,5
Hydrocacbon th¬m 59,0 65,4 62,0 68,5
Parafin + Naphten 38,8 33,7 37,0 31,0
TrÞ sè octan
MON 80,0 85,0 80 85
RON 89,0 95,0 89 95
Tõ b¶ng trªn cho thÊy x¨ng cã cïng trÞ sè octan th× x¨ng nhËn ®îc tõ
nguyªn liÖu cã hµm lîng parafin thÊp th× cã thµnh phÇn ph©n ®o¹n nÆng h¬n

so víi x¨ng nhËn tõ nguyªn liÖu cã hµm lîng parafin cao .Nãi chung x¨ng
refoming xóc t¸c cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ hydrocacbon th¬m vµ izo_parafin ,
hµm lîng hydrocacbon ®ãi <3 % , Naphten kh«ng qu¸ 10 %.V× vËy cã ®é æn
®Þnh cao
X¨ng refoming xóc t¸c cã ®é ph©n bè hydrocacbon th¬m tËp trung t¹i
çc ph©n ®o¹n cã nhiÖt ®é cao , do ®ã ph©n bè trÞ sè octan theo thµnh phÇn
ph©n ®o¹n cuèi t¨ng ®ét ngét so víi ph©n ®o¹n ®Çu.
IV.3.2.Hydrocacbon th¬m :
Hydrocacbon th¬m lo¹i Benzen , Toluen , Xylen (B,T,X) chñ yÕu nhËn ®-
îc tõ qu¸ tr×nh refoming xóc t¸c khi kÕt hîp víi çc qu¸ tr×nh kh¸c nh ph©n
chia , t¸i ph©n bè , hydro dealkyl , izome ho¸…cho phÐp nhËn B , T , X rÊt
thÝch hîp cho qu¸ tr×nh tæng hîp ho¸ dÇu vµ ho¸ häc.§Ó thu hydrocacbon
th¬m thi ngêi ta ph¶i dïng ph©n ®o¹n hÑp.
(B¶ng 6):§Æc trng ph©n bè trÞ sè octan c¶u x¨ng refoming xóc t¸c khi
RON = 83 :
NhiÖt ®é HiÖu xuÊt parafin olefin naphten RH th¬m
RON
s«i oC %v %v %v %v %v
§Õn 60 5,03 99,1 - 0,6 0,1 89,6
4,87 95,6 - 3,6 0,8 78,9
60 - 86 9,72 67,2 10 21,9 9,7 73,2
86 - 102 9,96 63,6 1,4 23,9 11,1 64,0
102 - 111 9,87 34,5 1,2 12,6 51,7 88,3
111 - 130 9,88 55,9 1,6 11,3 31,2 66,0
130 - 139 9,78 43,3 1,4 8,3 47,0 82,0
139 - 141 9,84 30,4 1,0 5,6 63,0 92,5
141 - 161 9,91 39,7 1,8 6,9 51,6 80,0
161 - 170 9,91 25,2 1,8 3,0 70,0 94,7
170 - 183 4,95 15,5 1,5 2,3 80,7 99,1
183 5,77 1,0 4,0 5,0 90,0 104,5
MÊt m¸t 0,57
Nh ®· nªu ë phÇn trªn, nguyªn liÖu tèt nhÊt cho qu¸ tr×nh lµ naphten
vµ sau ®ã lµ parafin. Nh÷ng s¶n phÈm th¬m cã nhiÖt ®é cao nh 1, 2, 4 vµ 1, 3,
5, trimetyl benzen, 1, 2, 4, 5 vµ 1, 2, 3, 5 - teinmetyl benzen còng ®îc s¶n xuÊt
nhê reforming, nhng kh«ng thÓ thu ®îc s¶n phÈm tinh khiÕt. Kho¶ng 90%
hiÖu xuÊt th¬m (tõ naphten) cã thÓ thu ®îc dÔ dµng trong qu¸ tr×nh ë ¸p xuÊt
thÊp (200 - 400 psi) v× nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh Ýt cã xu híng t¹o thµnh cèc
h¬n çc nguyªn liÖu kh¸c, vËn tèc thÓ tÝch thÊp vµ nhiÖt ®é võa ph¶i, s¶n phÈm
thêng lµ hçn hîp toluen - xylen, benzen - toluen hoÆc hçn hîp c¶ 3 thµnh phÇn
®ã. Çc hîp chÊt th¬m cã thÓ ®îc thu håi vµ tinh chÕ b»ng çc qu¸ tr×nh hÊp
thô (chÊt hÊp thô silicagen). Chng cÊt trÝch ly (phenol), chng cÊt ®¼ng phÝ,
hoÆc trÝch ly b»ng dung m«i dietylen glycol .

IV.3.3. KhÝ hydro kü thuËt
Lµ khÝ chøa hydro víi hµm lîng hydro lín h¬n 80% vµ lµ mét s¶n phÈm
quan träng cña qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c. KhÝ hydro nµy mét phÇn ®îc tuÇn
hoµn trë l¹i qu¸ tr×nh reforming, cßn phÇn lín ®îc dÉn sang bé phËn lµm s¹ch,
xö lý nguyªn liÖu vµ çc ph©n ®o¹n cña s¶n phÈm cÊt. §©y lµ nguån hydro rÎ
tiÒn nhÊt trong tÊt c¶ çc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hydro.Thµnh phÇn vµ hiÖu suÊt
cña khÝ hydro trong qu¸ tr×nh refoming xóc t¸c phô thuéc vµo thµnh phÇn ho¸
häc cña nguyªn liÖu vµ ¸p suÊt
Khi t¨ng nång ®é naphtenic trong nguyªn liÖu vµ gi¶m ¸p suÊt trong
qua trinh reforming xóc t¸c th× dÉn ®Õn viÖc t¨ng hiÖu suÊt khÝ hydro.
IV.3.4. KhÝ ho¸ láng :
Qu¸ tr×nh refoming xóc t¸c thu ®îc ngoµi khÝ chøa hydro cßn thu ®îc
khÝ ho¸ láng, khi æn ®Þnh thµnh phÇn cña x¨ng , ta thu khÝ propan vµ butan.
V.c«ng nghÖ reforming :

V.1. Çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh :
Cã bèn th«ng sè c«ng nghÖ quan träng trong qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c ®ã
lµ nhiÖt ®é, tèc ®é n¹p liÖu riªng LHSV, ¸p xuÊt vµ tØ lÖ mol H 2/RH cña
nguyªn liÖu
1. ¶nh hëng cña nhiÖt ®é:
Ph¶n øng reforming lµ ph¶n øng thu nhiÖt, do ®ã xÐt vÒ ph¬ng diÖn nhiÖt
®éng häc th× nhiÖt ®é cao th× cã lîi cho qu¸ tr×nh. V× nhiÖt ®é cao th× thuËn lîi
cho ph¶n øng dehydro hãa, dehydro - vßng hãa x¶y ra, hiÖu suÊt x¨ng ®· æn
®Þnh vµ hµm lîng hydro trong khÝ tuÇn hoµn gi¶m xuèng, cßn hµm lîng
hydrocacbon th¬m, chØ sè octan cña x¨ng t¨ng. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i nhiÖt ®é
cµng cao th× cµng tèt, lý do lµ v× nhiÖt ®é cµng cao cµng gia t¨ng tèc ®é çc
ph¶n øng phô nh , t¹o cèc, cracking dÉn tíi gi¶m hiÖu suÊt cña s¶n phÈm
reformat vµ cßn g©y ngé ®éc xóc t¸c. H¬n n÷a, ë nhiÖt ®é qu¸ cao th× chÊt xóc
t¸c cßn chãng bÞ giµ hãa, bÞ thay ®æi cÊu tróc bÒ mÆt lµm cho kh¶ n¨ng xóc
t¸c gi¶m.
Bªn c¹nh ®ã viÖc n©ng cao nhiÖt ®é qu¸ cao sÏ kh«ng cã lîi vÒ mÆt kinh
tÕ v× ph¶i cung cÊp n¨ng lîng. Ngoµi ra cßn ph¶i cã nh÷ng thiÕt bÞ ph¶n øng
víi cÊu tróc ®Æc biÖt ®Ó cã thÓ chÞu ®îc nhiÖt ®é ®ã. ChÝnh v× thÕ ngêi ta ph¶i
khèng chÕ nhiÖt ®é ë kho¶ng thÝch hîp (kho¶ng 500oC), khi ®ã võa cã thÓ tËn
dông tèi ®a ®îc nh÷ng thuËn lîi cña yÕu tè nhiÖt ®é vµ gi¶m thiÓu tèi ®a
nh÷ng bÊt lîi cña yÕu tè nµy.
B¶ng 7: ¶nh hëng cña nhiÖt ®é tíi mét sè chØ tiªu cña s¶n phÈm
ChØ tiªu NhiÖt ®é (oC)

435 450 465 480

HiÖu xuÊt x¨ng ®· khö propan (%) 98 96,8 95 91,6
Hµm lîng ph©n ®o¹n cã Tos ®Õn 100oC
34 36 41 46
(% TT)
Hµm lîng hydrocacbon th¬m trong
19 27 35 45
x¨ng (% TT)
¸p xuÊt h¬i b·o hßa cña x¨ng (mmHg) 310 350 430 590
TrÞ octan theo ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
67,5 74 80,5 89
(kh«ng pha níc ch×)
2. ¶nh hëng cña ¸p suÊt :

Çc ph¶n øng chÝnh cña qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c ®Òu kÌm theo sù
t¨ng thÓ tÝch, vÝ dô khi khö hydro vµ çc hydroçc bon naphten th× cø 1 mol
naphten sÏ t¹o ra 3 mol hydro, nh vËy thÓ tÝch t¨ng lªn 4 lÇn vµ khö hydro
vßng hãa çc hydrocacbon parafin th× cø 1 mol parafin sÏ t¹o ra 4 mol hydro,
tøc lµ thÓ tÝch cña s¶n phÈm sÏ lín lªn gÊp 5 lÇn thÓ tÝch ban ®Çu.
Theo quan ®iÓm nhiÖt ®éng häc th× ¸p suÊt cao sÏ c¶n trë qu¸ tr×nh cña çc
ph¶n øng t¨ng thÓ tÝch cã nghÜa lµ c¶n trë qu¸ tr×nh t¹o hydrocacbon th¬m.
Nhng nÕu ¸p suÊt thÊp th× ph¶n øng t¹o cèc x¶y ra m¹nh, dÉn ®Õn t¹o cèc
nhiÒu v× vËy ngêi ta ph¶i duy tr× ¸p suÊt cao trong hÖ thèng. ¸p suÊt trong hÖ
thèng ®îc quyÕt ®Þnh chñ yÕu bëi ho¹t tÝnh vµ ®é chän läc cña chÊt xóc t¸c.
VÝ dô tríc ®©y sö dông xóc t¸c Mo/Al 2O3 th× ¸p suÊt trong hÖ thèng chän 15 ÷
20 at. Nhng hiÖn nay thêng dïng xóc t¸c Pt/Al2O3 th× duy tr× ¸p suÊt 20 ÷ 40
at trong hÖ thèng mµ ho¹t tÝnh t¹o hydrocacbon th¬m vÉn ®¶m b¶o.
¸p suÊt cña qu¸ tr×nh lµ nh©n tè chÝnh ¶nh hëng ®Õn hiÖu suÊt vµ sù quay
vßng xóc t¸c, ¸p suÊt tõ 400 ÷ 500 psi thÝch hîp ®Ó thêi gian quay vßng xóc
t¸c dµi, do vËy sù gi¶m ¸p suÊt, c©n b»ng ph¶n øng dehydro hãa chuyÓn vÒ
phÝa lµm t¨ng hiÖu suÊt s¶n phÈm th¬m vµ hydro. Sù gi¶m ¸p suÊt lµm gi¶m
kh¶ n¨ng hydrocracking.ViÖc t¨ng ph¶n øng dehydro hãa vµ gi¶m ph¶n øng
hydrocracking lµm t¨ng hiÖu suÊt C5 vµ s¶n phÈm reforming. Nhng sù gi¶m
¸p suÊt th× sù khö ho¹t tÝnh x¶y ra nhanh ®Õn møc thêi gian sèng cña xóc t¸c
chØ vµi ngµy, trong khi ë ¸p suÊt cao thêi gian sèng cña xóc t¸c cã thÓ ®Õn 1
n¨m. Çc thiÕt bÞ b¸n t¸i sinh kh«ng thuËn lîi cho ho¹t ®éng ë ¸p xuÊt thÊp
cho ®Õn khi ®a vµo xóc t¸c hai hay nhiÒu kim lo¹i lµm gi¶m møc ®é t¹o cèc.
Nhê vËy cã thÓ sö dông ¸p suÊt 200 ÷ 250 psi mµ vÉn duy tr× ®îc thêi gian
quay vßng xóc t¸c khö khi ho¹t ®éng ë ¸p suÊt cao. Víi thiÕt bÞ tuÇn hoµn vµ
thiÕt bÞ líp xóc t¸c chuyÓn ®éng th× ¸p suÊt cã thÓ gi¶m ®Õn 85 psi. Trong
nh÷ng hÖ thèng nhiÒu thiÕt bÞ hoÆc thËm chÝ trong cïng mét thiÕt bÞ ®é gi¶m
¸p suÊt cã thÓ thay ®æi theo sù thay ®æi tû lÖ cÊp liÖu vµ tû lÖ khÝ tuÇn hoµn .
¸p suÊt riªng phÇn cña hydro còng ¶nh hëng ®¸ng kÓ ®Õn qu¸ tr×nh, ¶nh h-
ëng nµy ®îc minh ho¹ b»ng sù phô thuéc vËn tèc ph¶n øng dehydro hãa ®ãng
vßng cña n - heptan ®îc xóc t¸c bëi Pt/Al2O3 vµo ¸p suÊt riªng phÇn hydro.

Khi kh«ng cã hydro th× kh«ng x¶y ra ph¶n øng v× bÒ mÆt kim lo¹i bÞ che
phñ bëi cèc khi t¨ng ¸p suÊt hydro bÒ mÆt kim lo¹i ®îc lµm s¹ch mét phÇn vµ
c¶ ph¶n øng dehydro ho¸ ®ãng vßng ®Òu x¶y ra. NÕu ¸p suÊt riªng phÇn cña
hydro vît qu¸ 10 atm th× cã thÓ lo¹i bá cèc hÇu nh hoµn toµn. Nhng nÕu t¨ng
h¬n n÷a th× h¹n chÕ v©n tèc ph¶n øng dehydro hãa, ¸p suÊt riªng phÇn còng
¶nh hëng ®Õn ph¶n øng izomeho¸ vµ dehydroisome hãa.
VËn tèc ph¶n øng, RD
6
5
4
3 527oC
¸p suÊt riªng phÇn hydro, atm
2
§å thÞ thÓ hiÖn ¶nh hëng cña ¸p suÊt riªng
471phÇn
o
C hydro ®Õn vËn tèc t-
1
¬ng ®èi cña ph¶n øng hydro hãa ®ãng vßng cña n-heptan trªn xóc t¸c
Pt/Al2O3. VD: vËn tèc ph¶n øng ë 471oC, ¸p suÊt riªng phÇn hydro lµ 5,8 atm.
0 10 20
3. Tèc ®é n¹p liÖu:
Tèc ®é n¹p liÖu ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh nh sau: Khi t¨ng lu lîng cña
nguyªn liÖu hay gi¶m lu lîng xóc t¸c trong thiÕt bÞ ph¶n øng sÏ lµm t¨ng tèc
®é n¹p liÖu ®ång nghÜa víi thêi gian lu gi¶m, ®iÒu nµy sÏ dÉn ®Õn gi¶m hiÖu
suÊt hydro vµ çc hydrocacbon, ®Æc biÖt lµ hydrocacbon th¬m. §iÒu nµy cã
thÓ gi¶i thÝch nh sau: Khi t¨ng tèc ®é thÓ tÝch th× çc ph¶n øng khö hydro cña
çc hydrocacbon parafin nÆng, ®ång ph©n hãa çc hydrocacbon C 4,C5 chiÕm u
thÕ, song çc ph¶n øng ®ßi hái thêi gian lín nh dehydro vßng ho¸, khö ankyl
x¶y ra yÕu h¬n. Tuy nhiªn tèc ®é n¹p liÖu riªng sÏ lµm t¨ng hiÖu xuÊt thu
hydrocacbon th¬m song l¹i gia t¨ng qu¸ tr×nh t¹o cèc. Do ®ã tÝnh to¸n tèc ®é
n¹p liÖu riªng sao cho hîp lý lµ mét vÊn ®Ò cÇn quan t©m. Trong qu¸ tr×nh
reforming xóc t¸c th× tèc ®é n¹p liÖu riªng thêng ®îc duy tr× trong kho¶ng 1,5
giê1 (h-1).
4. Tû lÖ hydro/hydrocacbon nguyªn liÖu:
Qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c x¶y ra víi sù cã mÆt cña mét lîng "d" hydro.
Hydro kh«ng nh÷ng lµ s¶n phÈm cña ph¶n øng mµ cßn ®îc thªm rÊt nhiÒu vµo
hÖ ph¶n øng. ViÖc thªm hydro vµo hÖ nh»m h¹n chÕ ph¶n øng t¹o cèc. Ngêi ta

chän tû sè hydro/nguyªn liÖu dùa vµo thµnh phÇn ph©n ®o¹n cña nguyªn liÖu,
®é kh¾t khe cña qu¸ tr×nh, chÊt xóc t¸c hay nãi ®óng h¬n lµ phô thuéc vµo thêi
gian lµm viÖc cña xóc t¸c.
V.2. Chän thiÕt bÞ chÝnh cña qu¸ tr×nh:
Nh×n chung c¬ së chÝnh ®Ó lùa chän thiÕt bÞ cho qu¸ tr×nh phô thuéc rÊt
nhiÒu vµo ®Æc tÝnh nguyªn liÖu. Víi qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c th× ngêi ta cã
thÓ lùa chän çc thiÕt bÞ theo mÊy nguyªn t¾c c¬ b¶n sau :
+ NÕu nguyªn liÖu cã hµm lîng naphten nhá khi ®ã ta chän ; ¸p suÊt
cña thiÕt bÞ, béi sè khÝ tuÇn hoµn chøa hydro, nhiÖt ®é kh¸ cao, tèc ®é n¹p liÖu
thÊp.
+ NÕu nguyªn liÖu cã hµm lîng naphten cao th× nh÷ng th«ng sè trªn
cã thÓ chän nhá h¬n, tèc ®é n¹p liÖu lín h¬n .
Bªn c¹nh tÝnh chÊt cña nguyªn liÖu th× viÖc lùa chän çc thiÕt bÞ cßn phô
thuéc vµo yªu cÇu vÒ s¶n phÈm vµ chÕ ®é c«ng nghÖ cña qu¸ tr×nh. Trong d©y
chuyÒn reforming xóc t¸c th× quan träng nhÊt lµ thiÕt bÞ ph¶n øng vµ thiÕt bÞ
t¸i sinh xóc t¸c. Ngoµi ra cßn cã çc thiÕt bÞ kh¸c nh : ThiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt,
thiÕt bÞ lµm l¹nh, thiÕt bÞ ngng tô, m¸y nÐn, th¸p æn ®Þnh... Díi ®©y lµ thiÕt bÞ
ph¶n øng ®Ó chän trong c«ng nghÖ .
• ThiÕt bÞ ph¶n øng (lß ph¶n øng)
Lß ph¶n øng phæ biÕn trong d©y chuyÓn reforming víi xóc t¸c cè ®Þnh th-
êng dïng hai lo¹i : Lo¹i lß ph¶n øng däc trôc vµ lß ph¶n øng xuyªn t©m, lß
ph¶n øng däc trôc lµ lo¹i h×nh trô, trong ®ã khèi khÝ chuyÓn ®éng qua líp xóc
t¸c däc theo híng trôc cña lß ph¶n øng (cã thÓ tõ trªn xuèng hay tõ díi lªn).
Lß ph¶n øng xuyªn t©m cã híng chuyÓn ®éng cña h¬i khÝ qua xóc t¸c theo
b¸n kÝnh theo tiÕt diÖn c¾t ngang lß ph¶n øng.
CÊu tróc lß ph¶n øng thêng lµ h×nh trô ®îc chÕ t¹o b»ng thÐp ®Æc biÖt ®Ó
chÞu ®îc ¨n mßn hydro ë nhiÖt ®é cao, cã chiÒu dµy lín ®Ó chÞu ¸p xuÊt. Lo¹i
thiÕt bÞ xuyªn t©m còng cã cÊu tróc h×nh trô, vá còng cã líp lãt b»ng bª t«ng
phun. Nhng ®Ó t¹o chuyÓn ®éng híng t©m cña dßng h¬i khÝ ngêi ta bè trÝ phÝa
trong thiÕt bÞ mét cèc hai vá h×nh trô b»ng thÐp cã ®ôc lç ë thµnh, gi÷a hai líp
vá cña cèc chøa xóc t¸c. Hçn hîp h¬i khÝ ®i qua çc lç nµy, qua líp xóc t¸c
theo híng vu«ng gãc víi trôc cña lß råi vµo èng trung t©m vµ ®i ra ngoµi.
NhiÖt ®é trong lß vµ vá lß ph¶n øng ph¶i ®îc kiÓm tra thêng xuyªn ®Ó ®¶m
b¶o vËn hµnh æn ®Þnh vµ an toµn. Ngµy nay ngêi ta thêng chuÈn hãa thiÕt bÞ lß
cã ®êng kÝnh tõ 2,5m ÷ 3m vµ chiÒu cao 10 ÷ 15m tuú theo n¨ng xuÊt cña d©y
chuyÒn.
D©y chuyÒn víi xóc t¸c cè ®Þnh thêng lµ mét d·y gåm 3 ®Õn 4 thiÕt bÞ ph¶n
øng. KÝch thíc thiÕt bÞ ®Çu tiªn thêng nhá h¬n thiÕt bÞ cuèi cïng, nhng ph¶n

øng thu nhiÖt rÊt m¹nh x¶y ra ë thiÕt bÞ ®Çu tiªn, cã thÓ lµm gi¶m nhiÖt ®é
thiÕt bÞ ®Õn møc mµ nh÷ng ph¶n øng tiÕp theo bÞ ngõng l¹i. Nh÷ng xóc t¸c
n»m ë díi ®iÓm cã nhiÖt ®é kh«ng thÝch hîp nµy ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu
qu¶. Do vËy nªn sö dông thiÕt bÞ cã kÝch thíc nhá. Nhng ph¶n øng x¶y ra ë
thiÕt bÞ cuèi cïng t¬ng ®èi chËm.
Sau ®©y lµ thiÕt bÞ ph¶n øng lo¹i xuyªn t©m cã nhiÒu u ®iÓm h¬n so
vãi lo¹i däc trôc nªn thêng ®îc chän trong d©y chuyÒn c«ng nghÖ refoming
xóc t¸c.
Nguyªn liÖu
2
1
7
1. Vá lß 4
2. Líp lãt chÞu nhiÖt
3. Cèc cã ®ôc lç
4. èng 7 7
5. Bi sø
6. Xóc t¸c 6
7. Pin nhiÖt ®iÖn
Cöa th¸o xóc t¸c

Cöa tho¸t
khÝ t¸i sinh
S¶n phÈm
V.3.Çc c«ng nghÖ reforming ®iÓn h×nh trªn thÕ giíi :

Qu¸ tr×nh refoming xóc t¸c cè ®Þnh ®µu tiªn ®îc ¸p dông trong c«ng
nghiÖp vµo n¨m 1940 vµ khi ®ã dïng xóc t¸c molipden,song qu¸ tr×nh nµy
kh«ng ®îc ph¸t triÓn v× sù t¹o cèc rÊt nhanh trªn xóc t¸c.Vµo
n¨m1949,refoming xóc t¸c sö dung xóc t¸c trªn c¬ së Pt ra ®êi vµ qu¸ tr×nh

nµy liªn tôc ®îc c¶i tiÕn . B¶ng sau cho th©ý tiÕn tr×nh vÒ c«ng nghÖ cña qu¸
tr×nh refoming trong c«ng nghiÖp dÇu khÝ trªn thÕ giíi .
( B¶ng 8) :S¬ lîc tiÕn tr×nh c¶i tiÕn xóc t¸c vµ c«ng nghÖ reforming xóc t¸c
trªn thÕ giíi :
N¨m C«ng nghÖ
1940 Reforming xóc t¸c ®Çu tiªn sö dông xóc t¸c molipden
1949 Ph¸t triÓn xóc t¸c Pt
1950 1960 RÊt nhiÒu qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c ®îc ph¸t triÓn tõ xóc t¸c Pt
1960 Ph¸t triÓn xóc t¸c ®a kim lo¹i
1970 Qu¸ tr×nh reforming t¸i sinh xóc t¸c liªn tôc ra ®êi
1980 Qu¸ tr×nh reforming t¸i sinh xóc t¸c s¶n xuÊt hydrocacbon th¬m
1990 Ra ®êi qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c míi (nªu reforming)
Tõ n¨m 1950 , nhiÒu qu¸ tr×nh xóc t¸c sö dông xóc t¸c Pt ®· ®îc ph¸t
triÓn vµ qu¸ tr×nh refoming xóc t¸c trong läc dÇu lµ ch×a kho¸ chÝnh nh»m
môc ®Ých s¶n xuÊt x¨ng cã trÞ sè octan cao cïng víi qu¸ tr×nh cracking FCC.
§Çu nh÷ng n¨m 1970 ,mét c¶i tiÕn næi bËt vÒ qu¸ tr×nh refoming xóc
t¸c ra ®êi ®ã lµ qu¸ trinh cã t¸i sinh liªn tôc xóc t¸c cña UOP vµ cña IPT .xóc
t¸c bÞ cèc ho¸ ®îc th¸o ra liªn tôc khái reactor vµ ®îc ®a trë l¹i thiÕt bÞ ph¶n -
ng sau khi ®· t¸i sinh.(gäi lµ qu¸ tr×nh t¸i sinh liªn tôc CCR).C«ng nghª nµy
cã nhiÒu u ®iÓm næi bËc h¬n so v¬i c«ng nghÖ xóc t¸c cè ®inh .Çc qu¸ trinh
CCR víi ¸p suÊt thÊp vµ cã thÓ lµm viÖc ë ¸p suÊt 3,5 at .HÇu nh tÊt c¶ çc qu¸
tr×nh refoming xóc t¸c míi ®îc x©y dùng ®iÒu lµ qu¸ tr×nh CCR.
Çc h¶ng ®i ®Çu trong qu¸ tr×nh c¶i tiÕn c«ng nghÖ refoming xóc t¸c ®-
îc dÉn ra ë b¶ng sau :
B¶ng 8. Çc h·ng ®i ®Çu trong qu¸ tr×nh c¶i tiÕn reforming xóc t¸c :
Tªn qu¸ tr×nh H·ng Lo¹i thiÕt bÞ Lo¹i Lo¹i lß
thiÕt kÕ ph¶n øng xóc t¸c t¸i sinh
Platforming UOP Xóc t¸c cè ®Þnh R11 - R12 T¸i sinh
Pt = 0,375 ÷ gi¸n ®o¹n
0,75
Powerforming EXXON Xóc t¸c cè ®Þnh KX, RO, BO T¸i sinh
(Pt, Re) gi¸n ®o¹n
IFP reforming IFP Xóc t¸c cè ®Þnh RG 400 T¸i sinh
Pt (0,2 - 0,6) gi¸n ®o¹n
Magnaforming Engelhar Xóc t¸c cè ®Þnh RD.150 T¸i sinh
d (pt = 0,6); gi¸n ®o¹n
E500
Rehniforming CRC Xóc t¸c cè ®Þnh FC (pt, Re) T¸i sinh
gi¸n ®o¹n

CCR plat- UOP Xóc t¸c chuyÓn

forming ®éng, thiÕt bÞ ph¶n R16 : 20 T¸i sinh
øng chång lªn nhau pt, Re liªn tôc
Aromizing IFP Xóc t¸c chuyÓn Pt, Re T¸i sinh
®éng, thiÕt bÞ ph¶n liªn tôc
øng chång lªn nhau
Cho tíi nay c«ng nghÖ reforming xóc t¸c ®· cã nhiÒu c¶i tiÕn lµm thay
®æi hoµn toµn çc tham sè vµ kh¶ n¨ng cña qu¸ tr×nh vµ ®îc chia ra lµm ba
nhãm :
• Nhãm 1: HÖ thèng reforming xóc t¸c thùc hiÖn qu¸ tr×nh trªn líp xóc
t¸c kh«ng t¸i sinh , nhãm nay cho hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng cao cho nªn
lo¹i nµy chØ ®îc thùc hiÖn trong thêi kú ®Çu lich sö reforming ,ngµy
nay ng¬i ta kh«ng dïng ®Õn.
• Nhãm 2 : HÖ thèng reforming xóc t¸c cã sö dông hÖ thèng t¸i sinh
chÊt xóc t¸c trong thiÕt bÞ ph¶n øng khi xóc t¸c lµm viÖc trong thêi
gian cè ®Þnh nµo ®ã.lo¹i nµy cã thÓ chia ra lµm hai lo¹i sau :
_ Lo¹i hÖ thèng mµ qu¸ tr×nh t¸i sinh xóc t¸c ®îc thùc hiÖn trong tÊt c¶
çc thiªt bÞ ph¶n øng ®ång lo¹t.HÖ thèng nµy ®îc thùc hiÖn ë chÕ ®é cóng võa
ph¶i, chu kú lµm viÖc cña chÊt xóc t¸c cã thÓ tõ 4 th¸ng ®Õn 8 th¸ng .
_ Lo¹i hÖ thèng mµ qu¸ tr×nh t¸i sinh xóc t¸c ®îc thùc hiÖn trong thiÕt
bÞ ph¶n øng dù trö , cho phÐp kh«ng dõng toµn bé qu¸ tr×nh ®Ó t¸i sinh nhng
l¹i phøc t¹p trong qu¸ tr×nh vËn hµnh vÒ mÆc c«ng nghÖ .
• Nhãm 3 :Çc hÖ thèng mµ qu¸ trinh t¸i sinh ®îc thùc hiªn trong mét
thiªt bÞ t¸i sØnh riªng , cho phÐp qu¸ trinh lµm viÖc mét çch liªn tôc .
1.D©y chuyÒn reforming víi líp xóc t¸c cè ®Þnh :
Trong c«ng nghÖ chÕ biÕn dÇu , qu¸ tr×nh reforming víi líp xóc t¸c cè ®Þnh
vÉn cßn phæ biÕn , ë ®©y ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh qu¸ tr×nh ®îc chän ®Ó ®¶m b¶o
thêi gian gi÷a çc lÇn t¸i sinh lín (thêng trªn 6 th¸ng ®Õn mét n¨m ). Qu¸
tr×nh t¸i sinh xóc t¸c ®îc tiÕn hµnh ®ång thêi trong tÊt c¶ reactor ®èi víi hÖ
thèng kh«ng cã çc thiÕt bÞ dù tr÷ . H2
- C«ng nghÖ reforming víi líp xóc t¸c cè ®Þnh UOP
ThiÕt bÞ ph¶n øng
Lß gia nhiÖt
Ngng tô
håi lu
ThiÕt bÞ
ph©n t¸ch
ThiÕt bÞ
®èt nãng
Nguyªn liÖu S¶n phÈm
M¸y b¬m reformat
 Nguyªn lý ho¹t ®éng :

Nguyªn liÖu lµ ph©n ®o¹n naphta ®· ®îc sÊy kh« vµ lµm s¹ch tõ bé phËn
hydro ho¸ lµm s¹ch ®îc trén víi khÝ hydro tõ m¸y nÐn sau khi qua çc thiÕt bÞ
trao ®æi nhiÖt , ®îc n¹p nèi tiÕp vµo lß dèt nãng vµ çc reactor tõ thø 1 ®Õn
thø 3 ( ngµy nay thêng dïng ®Õn lß thø 4). S¶n phÈm ra khái lß sau khi qua
çc thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt , ®îc n¹p tiÕp vµo thiÕt bÞ ®èt nãng vµ thiÕt bÞ lµm
s¹ch .Sau ®ã qua thiÕt bÞ ngng tô , s¶n phÈm sÏ giö ë nhiÖt ®é 38 oC khÝ kh«ng
ngng sÏ ®îc t¸ch ra ë thiÕt bÞ t¸ch khÝ .PhÇn lín khÝ nµy ®îc m¸y nÐn vµ tiÕp
tôc tuÇn hoµn l¹i lµ reforming , PhÇn cßn l¹i ®îc dÈn sang bé phËn t¸ch khÝ vµ
s dông H2 .S¶n phÈm ®¸y cña thiÕt bÞ t¸ch ®îc ®a qua thiÕt bÞ ®èt nãng bëi s¶n
phÈm nãng cña ®¸y cét . S¶n phÈm ®Ønh cña cét ®îc dÉn sang thiÕt bÞ ngng
tô .Çc hîp chÊt h¬i sÏ t¸ch khái d©y chuyÒn , s¶n phÈm láng ®îc håi lu b»ng
b¬m . X¨ng reforming æn ®Þnh ë ®¸y ®îc ®a qua thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt råi qua
thiÕt bÞ lµm s¹ch , sau ®ã vµo bÓ chøa .
• Çc d©y chuyÒn xóc t¸c cè ®Þnh thêng dïng trong c«ng nghiÖp lµ:
Tªn qu¸ tr×nh H·ng thiÕt kÕ Lo¹i xóc t¸c
Plat Former UOP R11-R12:Pt =0.375-0.75
Power Former Exxon RX,ro,BO(Pt,Re)
IFP Reformer IFP RG 400Pt (0.2-0.6)
Maoner Former Engelhard RD.150(Pt=0.6)E500
Reni Former CRC F(Pt, Re)
+ T¸i sinh xóc t¸c :

§èi víi hÖ thèng c«ng nghÖ t¸i sinh ®ång thêi tÊt c¶ lµ ph¶n øng th× çc bíc
tiÕn hµng nh sau :
§Çu tiªn ngõng b¬m nguyªn liÖu , cho thiÕt bÞ ph¶n øng refoming ngõng
ho¹t ®éng song vÉn tiÕp tôc b¬m khÝ ®Ó ®uæi hÕt çc hydro cacbon ®ång thêi
gi¶m dÇn nhiªn liÖu ®èt lß sau ®ã ngõng h¼n , nhiÖt ®é h¹ xuèng 200 oC th×
ngõng b¬m khÝ hydro , th¶i hÕt khÝ hydro b»ng çch hót ch©n kh«ng .Thæi vµ
th¶i khÝ tr¬ , sau ®ã b¬m khÝ tr¬ ®Õn kho¶ng 10 atm , ®un nãng thiÕt bÞ ph¶n
øng tõ tõ , khi nhiÖt ®é vµo kho¶ng 250o C th× b¬m kh«ng khÝ vµo sao cho lîng
oxy vµo kho¶ng 0,5% thÓ tÝch vµ t¨ng tõ tõ cho ®Õn 2% thÓ tÝch th× kÕt thóc .
Khi cèc ®· ch¸y hÕt , nhiÖt ®é vµo kho¶ng 400 oC , gi÷ nhiÖt ®é trong lß kh«ng
qu¸ 500oC sau ®ã lµm l¹nh , thæi khÝ tr¬ qua vµ cuèi cïng thæi khÝ chøa hydro
qua . B¾t ®Çu khëi ®éng l¹i hÖ thèng ®Ó lµm viÖc Khi s¬ ®å c«ng nghÖ cã sö
dông lß dù tr÷ th× viÖc t¸i sinh kh«ng lµm gi¸n ®o¹n thêi gian lµm viÖc vµ chØ

®¬n gi¶n lµ chuyÓn ®êng dÉn nguyªn liÖu sang lß ph¶n øng lµm viÖc thÕ, qu¸
tr×nh t¸i sinh ®èi víi lß ph¶n øng ®· lµm viÖc t¬ng tù nh ®· tr×nh bµy ë trªn.
ThiÕt bÞ ph¶n øng chÝnh cña qu¸ tr×nh refoming xóc t¸c lµ thiÕt bÞ lß ph¶n
øng (reactor).Reactor phæ biÕn trong d©y chuyÒn víi líp xóc t¸c cè ®Þnh thêng
dïng lµ lo¹i reactor däc trôc vµ xuyªn t©m.
2. D©y chuyÒn c«ng nghÖ reforming xóc t¸c víi líp xóc t¸c chuyÓn
®éng:
Vµo nh÷ng n¨m 1970, mét c¶i tiÕn næi bËt vÒ qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c
ra ®êi ®ã lµ qu¸ tr×nh cã t¸i sinh liªn tôc xóc t¸c cña UOP vµ IFP gäi lµ qu¸
tr×nh CCR. §Õn n¨m 1996, h·ng UOP ®· x©y dùng ®îc 139 nhµ m¸y CCR,
cßn IFP cã 48 nhµ m¸y CCR.
Sau ®©y ®Ó minh ho¹ cho qu¸ tr×nh CCR ta chän qu¸ tr×nh cña h·ng UOP.
KhÝ nhiªn liÖu KhÝ
Xóc t¸c d· t¸i sinh
Thu håi
phÇn nhÑ
Çc thiÕt bÞ ph¶n
øng
Ngng
tô
håi lu
ThiÕt bÞ
ph©n t¸ch Th¸p án ®Þnh
PhÇn
láng
ThiÕt bÞ
H2 tuÇn hoµn ®èt nãng
T¸i sinh
xóc t¸c Nguyªn liÖu
B¬m S¶n phÈm
reformat
§Æc biÖt cña d©y chuyÒn nµy lµ çc lß ph¶n øng chång lªn nhau thµnh
mét khèi. Xóc t¸c chuyÓn ®éng tù ch¶y tõ reator trªn cïng xuèng reator cuèi
cïng, sau ®ã xóc t¸c ®· lµm viÖc ®îc chuyÓn sang thiÕt bÞ t¸i sinh ®Ó kh«i
phôc l¹i ho¹t tÝnh råi n¹p trë l¹i reator thø nhÊt, t¹o thµnh chu kú .
Trong çc hÖ thèng nµy qu¸ tr×nh t¸i sinh xóc t¸c ®îc thùc hiÖn trong mét
thiÕt bÞ t¸i sinh riªng .§©y lµ hÖ thèng Reforming xóc t¸c hiÖn ®¹i nhÊt xuÊt
hiÖn ë MÜ n¨m 1971 .Trong çc hÖ thèng nµy , çc thiÕt bÞ ph¶n øng ®îc bè trÝ
çi nä trªn çi kia lµm thµnh mét c¬ cÊu chung chÊt xóc t¸c ®i tõ thiÕt bÞ thø
nhÊt , xuèng thiÕt bÞ ph¶n øng thø 2 , råi tõ thiÕt bÞ thø 2 xuèng thiÕt bÞ thø 3 ,
4 vµ cuèi cïng xóc t¸c ®îc ®a sang thiÕt bÞ t¸i sinh .Sau khi xóc t¸c ®· t¸i sinh
nã l¹i ®îc ®a trë vÒ thiÕt bÞ ph¶n øng thø nhÊt . Nh vËy qu¸ tr×nh Refocming
xóc t¸c ®îc thùc hiÖn liªn tôc . Nhê lÊy ra liªn tôc mét phÇn xóc t¸c ®Ó t¸i
sinh lªn cã thÓ duy tr× møc ®é ho¹t tÝnh trung b×nh cña chÊt xóc t¸c cao h¬n so
víi hÖ thèng víi líp xóc t¸c cè ®Þnh .Do vËy mµ ¸p suÊt vµ béi sè tuÇn hoµn
khÝ chøa Hy®r« cã thÓ gi¶m xuèng t¬ng øng cã thÓ 3,5 ®Õn 12 at vµ 400 ®Õn

500m3/m3. ViÖc gi¶m ®îc ¸p suÊt cã ¶nh hëng tèt ®Õn qu¸ tr×nh, t¨ng ®ùoc
hiÖu suÊt, t¨ng nång ®é Hi®r« trong khÝ chøa Hy®r« . Nãi chung lo¹i nµy ®ang
®îc x©y dùng phæ biÕn trªn çc níc .
 Nguyªn lý ho¹t ®éng :
Nguyªn liÖu trén víi khÝ hydro tuÇn hoµn ®îc ®èt nãng ®Õn nhiÖt ®é ph¶n
øng ( 520-5300c ) trong çc thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt vµ bé phËn thø nhÊt cña lß
èng råi ®îc n¹p vµo thiÕt bÞ ph¶n øng thø nhÊt ë trªn cïng. Sau khi tiÕp xóc
víi xóc t¸c, nguyªn liÖu bÞ biÕn ®æi tuú thuéc vµo çc ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ cña
qu¸ tr×nh. Khèi thiÕt bÞ ph¶n øng gåm bèn thiÕt bÞ trång lªn nhau theo trôc
th¼ng ®øng , kÝch thíc t¨ng dÇn tõ trªn xuèng díi vµ ®Òu lµ kiÕu xuyªn t©m.
Trong mçi reator cã thiÕt bÞ riªng vÒ èng dÉn xóc t¸c, bé phËn ph©n phèi, bé
phËn çch ly vµ çc thiÕt bÞ kh¸c sao cho phï hîp víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng
cña xóc t¸c vµ çc ph¶n øng ho¸ häc xÈy ra.
Lîng xóc t¸c chøa trong reator rÊt kh¸c nhau, reator thø nhÊt chØ chøa 10
– 20% lîng xóc t¸c vµ reactor cuèi chøa kho¶ng 50% khèi lîng xóc t¸c. Xóc
t¸c ®· lµm viÖc ®îc chuyÓn sang lß t¸i sinh xóc t¸c, hçn hîp khÝ ph¶n øng ®i
ra khái reactor thø nhÊt ®îc qua lß ®èt n©ng l¹i ®Õn nhiÖt ®é ph¶n øng råi ®îc
n¹p ngay vµo reator thø hai, cø nh vËy cho ®Õn reator thø 4. Sau reator thø 4,
h¬i khÝ s¶n phÈm ®îc ngng tô vµ vµ lµm l¹nh tiÕp tríc khi chuyÓn sang bé
phËn ph©n t¸ch s¶n phÈm. ë thiÕt bÞ t¸ch, s¶n phÈm ®îc chia thµnh hydro
cacbon láng ngng tô vµ h¬i khÝ giµu hydro. PhÇn lín khÝ nµy ®îc quay l¹i
reador nhê m¸y nÐn khÝ tuÇn hoµn, phÇn khÝ cßn l¹i ®îc trén víi bé phËn t¸i
tiÕp xóc råi ®i ra cét æn ®Þnh s¶n phÈm.
• Bé phËn t¸i sinh xóc t¸c:
Xóc t¸c ®· lµm viÖc ch¶y tõ reator cuèi cïng xuèng bé phËn thu xóc t¸c
ë bunke chøa, sau ®ã ch¶y xuèng èng n©ng.Ngêi ta dïng khÝ chøa hydro
tuÇn hoµn tõ m¸y nÕn tuÇn hoµn ®Èy xóc t¸c vµ vËn chuyÓn nã lªn ®Ønh vµo
bé phËn tÝch bôi ë phÝa trªn lß t¸i sinh. ë bé phËn nµy ngêi ta bæ sung khÝ
hydro tuÇn hoµn ®Ó t¸ch çc h¹t bôi mÞn cña xóc t¸c vµ mang chóng ra ngoµi
víi khÝ ®i vµo èng tËp trung bôi cßn xóc t¸c r¬i xuèng ®¸y bé phËn t¸ch bôi
råi ch¶y xuèng lß t¸i sinh.
T¸i sinh xóc t¸c gåm 4 bíc , 3 bíc ®Çu lµ ®èt ch¸y ®èt ch¸y cèc clo ho¸
vµ lµm kh«. Ba bíc ®Çu x¶y ra ë vïng t¸i sinh, vµ bíc thø 4 lµ khö xóc t¸c
x¶y ra ë trong bé phËn khö riªng.
§èt ch¸y cèc b¸m trªn xóc t¸c ®îc tiÕn hµnh trong vïng ch¸y n»m ë
®Ønh lß t¸i sinh. Xóc t¸c ®a vµo vµ ch¶y xuèng gi÷a mµng ch¾n h×nh trô
®øng th¼ng, kh«ng khÝ nãng ®îc thæi theo híng b¸n kÝnh ®i tõ ngoµi vµo
trong qua líp xóc t¸c sau ®ã lµm l¹nh vµ tuÇn hoµn qua çc èng trong vïng
ch¸y, xóc t¸c vÉn chuyÓn ®éng xuèng dÇn vµ bé phËn lµm l¹nh t¸i sinh sÏ
lÊy nhiÖt khi ®èt cèc. ViÖc ®èt cèc tu©n theo chÕ ®é ®Æc biÖt nghiªm ngÆt ®Ó
®¶m b¶o hÕt cèc vµ kh«ng ¶nh hëng xÊu ®Õn xóc t¸c.Sau khi ®èt ch¸y cèc
th× xóc t¸c ®îc cho qua vïng Clo ho¸ ®Ó Clo ho¸ vµ sau ®ã lµ sÊy.Cuèi
cïng xóc t¸c ®îc cho vµo vïng khö t¸ch biÖt víi 3 khu vùc ®èt ,clo ho¸,sÊy
trªn, sau khi khö xóc t¸c ®îc khÝ hydro vËn chuyÓn vµ n©ng lªn bunke chøa
®Æt ë phÝa trªn ®inh cña reactor thø nhÊt , tiÕp tôc chuyÓn vµo reactor lam
viÖc.

3.C«ng nghÖ cña IFP :®îc x©y dùng ë Ph¸p vµo n¨m1973. ë s¬ ®å
h×nh khèi ph¶n øng cã bèn thiÕt bÞ ph¶n øng ,s¾p xÕp theo mét d·y,xóc t¸c
chøa 0,35 vµ 0,5 % khèi lîng Pt ,vµ ë s¬ ®å nµy nhËn ®¬c x¨ng cã trÞ sè
octan 100-105. Khi dïng xóc t¸c RG-451 vµ dïng nguyªn liÖu ph©n ®o¹n
70-1540C,tû träng 736 Kg/m3; thµnh phµn hy®r« çc bon :paraphin 51%
naphten43%vµ th¬m 6% thÓ tÝch ,tû lÖ mol hy®r« /nguyªn liÖu 6/1; t«c ®é
khèi n¹p nguyªn liÖu lµ 2,5 /giê.
. C«ng nghÖ reforming xóc t¸c cña IFP
Th¸p chøa
xóc t¸c
KhÝ ch¸y
Lß t¸i sinh
Lß ph¶n
M¸y nÐn
Lß øng
KhÝ nit¬ S¶n
ph¶n
phÈm
øng
Thïng ph©n
phèi
Nguyªn Lß ®èt
liÖu
H2
V.4. So s¸nh qu¸ tr×nh c«ng nghÖ Reforming xóc t¸c cè ®Þnh vµ xóc t¸c
chuyÓn ®éng :
Khi thùc hiÖn 2 c«ng nghÖ, reforming xóc t¸c chuyÓn ®éng (CCR) vµ
reforming xóc t¸c cè ®Þnh ta th©ý ®iÓm kh¸c biÖt trong chÕ ®é lµm viÖc lµ :
¸p suÊt cña qu¸ tr×nh c«ng nghÖ reforming xóc t¸c chuyÓn ®éng lµ thÊp
h¬n nhiÒu so víi qu¸ tr×nh reforming mµ xóc t¸c ë tr¹ng th¸i tÜnh .§iÒu ®ã dÈn
®Õn çc u thÕ sau. T¹i ®iÒu kiÖn ¸p suÊt thÊp cho phÐp nhËn ®îc nhiÒu hydro
cacbon th¬m , n©ng cao trÞ sè octan vµ n©ng cao hiÖu suÊt x¨ng .Nhng nã ®ßi
hái rót ng¾n chu kú t¸i sinh xóc t¸c.
Khi ¸p suÊt thÊp , ®é chän läc xóc t¸c t¨ng nhÊt lµ khi chÕ biÕn cã hµm l-
îng hydrocacbon parafin lín . Khi ®ã lµm t¨ng vai trß cña ph¶n øng dehydro

vßng ho¸ parafin 50-60% Aken nhËn ®îc tõ chuyÓn ho¸ parafin . Do ®ã trÞ sè
octan cña s¶n phÈm rÊt cao.
Nhê kh¶ n¨ng t¸i sinh liªn tôc xóc t¸c bÞ cèc ho¸, qu¸ tr×nh CCR cho phÐp
dïng ¸p suÊt thÊp, thao t¸c liªn tôc hµng n¨m cha ph¶i thay thÕ xóc t¸c míi
,hiÖu suÊt Aren vµ H2 t¨ng lªn ®¸ng kÓ.Nhê t¸i sinh liªn tôc mµ kh«ng ph¶i
dõng qu¸ tr×nh ®Ó t¸i sinh xóc t¸c nh d©y chuyÒn t¸i sinh cè ®Þnh do vËy xóc
t¸c míi liªn tôc ®îc chuyÓn vµo reacton dÇn ®Õn xóc t¸c cã ®é ho¹t tÝnh cao
h¬n vµ æn ®Þnh h¬n, lµm viÖc ë ®iÒu kiÖn kh¾t khe h¬n mµ vÉn cho hiÖu qu¶
cao h¬n.
Tuy vËy, qua tr×nh dïng líp xóc t¸c cè ®Þnh th× cã kÕt cÊu ®¬n gi¶n, ®iÒu
kiÖn vËn hµnh kh«ng qu¸ kh¾t khe, dÔ ®iÒu chØnh. Gi¸ c¶ ®Çu t ban ®Çu võa
ph¶i. Cßn ë d©y chuyÒn xóc t¸c chuyÓn ®éng th× l¹i cã chiÒu cao lín, gi¸ ®Çu
t ban ®Çu cao vµ qu¸ tr×nh t¸i sinh xóc t¸c ®ßi hái rÊt cÈn thËn nguyªn liÖu
ph¶i lµm s¹ch b»ng hydro ho¸ ë møc ®é s©u.
Trong thêi ®iÓm hiÖn nay th× víi môc ®Ých t¨ng chØ sè octan, hiÖu qu¶ nhÊt
vÉn lµ qu¸ tr×nh reforming.Vµ thùc tr¹ng cña ngµnh dÇu khÝ níc ta trong thêi
kú ®Çu nh hiÖn nay ngµnh c«ng nghÖ dÇu khÝ cßn non trÎ vµ vèn ®Çu t cßn h¹n
hÑp,th× viÖc lùa chän c«ng nghÖ phï hîp cho nhµ m¸y lµ c«ng nghÖ refoming
xóc t¸c cè ®Þnh. Cßn nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh refoming xóc t¸c lµ ph©n ®o¹n
x¨ng nÆng chÊt lîng thÊp. ThÕ nhng khi lùa chon nguyªn liÖu vµ ®iÓm ph©n
®o¹n cÇn ph¶i xÐt ®Õn môc ®Ých cña qu¸ tr×nh, chÊt lîng xóc t¸c sö dông vµ
c«ng nghÖ cña nhµ m¸y.bèn nh©n tè trªn cã quan hÖ t¬ng hç nhau.
Trong khu«n khæ ®å ¸n tèt nghiÖp víi ®Ò tµi : thiªt kÕ ph©n xëng refoming
xóc t¸c cè ®Þnh , em xin chän dÇu th« ViÖt Nam mµ cô thÓ lµ dÇu B¹ch hæ lµm
nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh refoming xóc t¸c cè ®Þnh ,v× cã thÓ tËn dông nguån
nguyªn liÖu trong níc ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kinh tÕ .MÆc kh¸c dÇu th« ViÖt Nam ®-
îc xÕp vµo lo¹i lo¹i dÇu parafinique “ngät” vµ s¹ch , hµm lîng lu huúnh vµ
çc t¹p chÊt nh kim lo¹i nÆng thÊp .ChÝnh v× thÕ chän nguyªn liÖu dÇu th«
ViÖt Nam cho qu¸ tr×nh refoming xóc t¸c lµ rÊt tèt, v× trong nguyªn liÖu Ýt chÊt
g©y ®éc xóc t¸c , dÔ dµng cho viÖc chuÈn bÞ lµm s¹ch nguyªn liÖu.

PhÇn III: tÝnh to¸n c«ng nghÖ
I. Çc sè liÖu ban ®Çu :

- N¨ng suÊt : 1.000.000 tÊn/n¨m .
- NhiÖt ®é : 753 ok ÷ 803 ok .
- Tèc ®é thÓ tÝch : 2 h-1 .
- ¸p suÊt at : 35 ÷ 40 at
- Thêi gian lµm viÖc xóc t¸c 8000 giê / n¨m
- Lîng cèc b¸m trªn xóc t¸c (% träng lîng) : 3 ÷ 5%.
- Tû lÖ H2/RH : 7,5 mol .
- Nguyªn liÖu cã nh÷ng ®Æc tÝnh sau :
B¶ng 3.1: ®Æc tÝnh cña nguyªn liÖu (dÇu B¹ch Hæ):
Tû träng (g/cm3) Thµnh phÇn ph©n ®o¹n, [oK] %, khèi lîng
Ts ®Çu Ts 50% Ts cuèi P N A
0,7288 329 385 453 50 38 12
II.TÝnh to¸n :
* Qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c x¶y ra çc ph¶n øng sau :
- Ph¶n øng chuyÓn hãa hydrocacbon naphten thµnh RH th¬m
CnH2n ↔ CnH2n-6 + 3H2 (1)
- Ph¶n øng chuyÓn hãa hydrocacbon naphten thµnh parafin
CnH2n + H2 ↔ CnH2n+2 (2)
- Ph¶n øng hydrocracking naphten thµnh parafin ( C5 ):
CnH2n + n/3 H2 n/15 ( CH4 + C2H6+ C3H8+C4H10+C5H12) (3).
- Ph¶n øng hydro cracking parafin thµnh parafin nhÑ :
CnH2n+2 + (3-n)/3 H2 ↔ n/15 (CH4 + C2H6 + C3H8+ C4H10 + C5H12) (4)
Sù gi¶m hµm lîng hydrocacbon do chuyÓn hãa ho¸ häc ë çc ph¶n
øng trªn ®îc m« t¶ b»ng çc ph¬ng tr×nh vi ph©n sau :
dN N k
− = k 1 .PN − 1 .PA .PH3
dVR k P1 2
dN N k
− = k 2 .PN .PH 2 − 2 .PP (6)
dVR kP2

dN P P
− = k3. P (7)
dVR P
o Trong ®ã: PN lµ ¸p suÊt cña naphten .
P: lµ ¸p suÊt cña hÖ .
NN, Np lÇn lît lµ phÇn mol cña hydrocacbon naphten vµ parafin trong
nguyªn liÖu bÞ chuyÓn ho¸(kmol/kmol).
VR lµ ®¹i lîng nghÞch ®¶o cña tèc ®é n¹p liÖu theo mol [kg xóc t¸c/
(kmol/h)nguyªn liÖu ] .
K1 : lµ h»ng sè tèc ®é ph¶n øng (1), [kmol /h.Pa.kg.xóc t¸c] .
K2 : lµ h»ng sè tèc ®é ph¶n øng (2) , [kmol /h.Pa.kg.xóc t¸c] .
K3 : lµ h»ng sè tèc ®é cña ph¶n øng (3), [kmol /h.Pa.kg.xóc t¸c].
K4 : lµ h»ng sè tèc ®é cña ph¶n øng (4), [kmol /h.Pa.kg.xóc t¸c]
KP1, KP2 : lÇn lît lµ h»ng sè c©n b»ng hãa häc cña ph¶n øng (1), (2).
PA,PN,PP,PH,P lµ ¸p suÊt cña hîp chÊt th¬m ,naphten , parafin, hydro vµ ¸p
suÊt cña hÖ,[Pa].
B¶ng 3.2 : thµnh phÇn khÝ tuÇn hoµn
CÊu tö H2 CH4 C2H6 C3H8 C4H10 C5H12
% 86 4 5 3 1 1
*§Ó tÝnh thµnh phÇn cña hçn hîp ta dïng c«ng thøc sau :
Mc.yi = Mi.yi’
Trong ®ã : Mc lµ khèi lîng ph©n tö trung b×nh cña nguyªn liÖu .
Mi lµ khèi lîng ph©n tö trong b×nh cña çc hydrocacbon trong nguyªn
liÖu .
yi vµ yi’ :lÇn lît lµ phÇn khèi lîng vµ phÇn mol cña cÊu tö i trong nguyªn
liÖu .
MÆc kh¸c : Mc =0,4.T50 – 45 = 0,4 .385 – 45 = 109 .
* Mét çch tæng qu¸t ta cã thÓ tÝnh khèi lîng cña çc hydrocacbon trong nguyªn
liÖu nh sau :
B¶ng 3.3 : Khèi lîng tæng qu¸t cña çc hydrocacbon trong nguyªn liªu :
Hydrocacbon C«ng thøc hãa häc C«ng thøc khèi lîng
Aromat CnH2n - 6 MA = 14n-6
Naphten CnH2n MN = 14n
Parafin CnH2n +2 Mp = 14n+2
+ Ngoµi ra Mc cßn tÝnh theo c«ng thøc :

1
Μc =
Yp Y Y
+ n + A
M p Mn M A
Trong ®ã :
YP , YN , YA lÇn lît lµ phÇn khèi lîng cña çc hydrocacbon : P,N,A
trong nguyªn liÖu.
MA MN , MP : lµ khèi lîng ph©n tö cña çc hydrocacbon , Aromatic,
naphten vµ parafin trong nguyªn liÖu :
VËy ta cã : Μ c = 1
YP Y YA
+ N +
14n + 2 14n 14n − 6
BiÕn ®æi ta ®îc ph¬ng tr×nh sau :
n3 -
1
14
[ (
98
) ]
( M C + 4 ) n 2 − 1 6 + y A − 2y N − 3y P .M C n + 3 .y N .M C = 0
686
Víi YA = 0,12Mc ; YN =0,38Mc ; YP=0,5 Mc .
Gi¶i ph¬ng trªn ta cã n =7,7 .
VËy khèi lîng ph©n tö trung b×nh cña çc hydrocacbon nh sau :
Mp = 14n + 2 = 14.7,7+ 2 = 101,8
MN = 14n = 14.7,7 = 107,8
MA = 14n - 6 = 14.7,7 - 6 = 109,8.
Tõ ®ã cã çc sè liÖu vÒ nguyªn liÖu nh sau :
B¶ng 3.4: Thµnh phÇn cña nguyªn liÖu :
CÊu tö Khèi lîng ph©n tö Hµm lîng trong nguyªn liÖu
Mi yi yi' = yi.Mc/Mi
Cn H2n + 2 101,8 0,12 0,127
Cn H2n 107,8 0,38 0,382
Cn H2n - 6 109,8 0,5 0,491
Σ - 1,000 1,000
* TÝnh n¨ng suÊt cña thiÕt bÞ ta dïng c«ng thøc sau :
Gc = L/24 , [kg/h] .
Víi L lµ n¨ng suÊt n¨m, L = 1.000.000 tÊn/n¨m .
Thêi gian ho¹t ®éng cña d©y chuyÒn trong mét n¨m lµ 8000 giê/n¨m,
thêi gian cßn l¹i trong n¨m nghØ ®Ó söa chöa vµ b¶o dëng .
VËy n¨ng suÊt thiÕt bÞ tÝnh cho mét giê lµ:
Gc = 1.106.1000/8000 = 125000 (Kg/h)

+ N¨ng suÊt thiÕt bÞ tÝnh theo (Kmol/h)

NC = Gc/Mc = 125000/109 = 1146,79 , (Kmol/h)
B¶ng 3.5: lîng hydrocacbon trong nguyªn liÖu :
CÊu tö yi' nCi= NC.yi' (kmol/h)
Cn H2n -6 0,127 145,64
Cn H2n 0,382 438.07
Cn H2n +2 0,491 563,07
Σ 1,000 1146,79
• TÝnh lîng khÝ tuÇn hoµn cÇn thiÕt :
Ta cã : tû lÖ H2/RH :7,5 , mol.
N¨ng suÊt H2 lµ : nH2 = 7,5 . Σ nCi = 7,5 . 1146,78 = 2866,95 ,kmol/h.
VËy lîng khÝ tuÇn hoµn lµ :

nkth= nH2 .100/86 = 10000,98 ,(kmol/h).
VËy thµnh phÇn khÝ tuÇn hoµn ®îc cho ë b¶ng sau :
B¶ng 3.6 : Thµnh phÇn cña khÝ tuÇn hoµn .
CÊu tö Mi y'i Mi.y'i ni = nkth .y'i
(kmol/h)
H2 2 0,86 1,72 8600,85
C H4 16 0,04 0,64 400,03
C2 H6 30 0,05 1,50 500,04
C3 H8 44 0,03 1,32 300,02
C4 H10 58 0,01 0,58 100,01
C5 H12 72 0,01 0,72 100,01
Σ - 1,00 6,50 10000,98
* Lîng hydrocacbon tuÇn hoµn lµ :
10000,98 – 8600,85 = 1400,03 , (kmol/h).
• TÝnh lîng chÊt xóc t¸c cho qu¸ tr×nh lµ :
ThÓ tÝch xóc t¸c : Vxt = Gc / ρc V0

Trong ®ã : Gc:n¨ng suÊt cña thiÕt bÞ ,kg/h
ρc lµ khèi lîng riªng cña nguyªn liÖu.

Vo lµ tèc ®é thÓ tÝch = 2 h -1

Suy ra Vxt = 125000/(2. 728,8 ) =85,75 , (m3)

VËy lîng xóc t¸c ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau :
mxt = Vxt . ρxt , kg
Trong ®ã: ρxt lµ khèi lîng riªng cña chÊt xóc t¸c, Kg/m3 .
ρxt = 550 ÷ 650 , kg/m3 ,Chän ρxt = 600 ,kg/m3

VËy : Mxt = 85,75 . 600 = 51450 , (kg)
• TÝnh to¸n sù ph©n bè ¸p suÊt cña çc cÊu tö trong hçn hîp
nguyªn liÖu vµ khÝ tuÇn hoµn .
C«ng thøc tÝnh :
Pi = P.y'i
Trong ®ã : P: lµ ¸p suÊt chung trong lß ph¶n øng, Pa
y'i : PhÇn mol cÊu tö trong hçn hîp .
* Thµnh phÇn ¸p suÊt ®îc cho ë b¶ng sau :
Chän ¸p suÊt P = 35 at=3432660 (Pa)
B¶ng 3.7: Ph©n bè ¸p suÊt theo tõng cÊu tö
CÊu tö ni (Kmol/h) y'i = ni/Σ ni Pi=P.yi’,(pa)
A 145,64 0,0131 44967,85
N 438,07 0,039 134903,54
P 563,07 0,0505 173349,33
H2 8600,85 0,7715 2648297,19
P* 1400,14 0,1255 431142,1
Σ 11147,865 1,0000 3432660
Trong b¶ng trªn P* lµ lîng hydrocacbon khÝ tuÇn hoµn; A,N,P lÇn lît lµ ký
hiÖu cña hydrocacbon aromatic, naphten, parafin trong nguyªn liÖu .
*Lîng ph©n bè xóc t¸c trong çc lß ph¶n øng 1:2:3:4 lµ :
10%:15%:25%:50% nªn ta cã b¶ng sau:
B¶ng 3.8: Ph©n bè chÊt xóc t¸c :
Lß ph¶n øng Lîng chÊt xóc t¸c
Vxt (m3) mxt (kg)
1 8,575 5145
2 12,8625 7717,5
3 21,4375 12862,5

4 42,875 25725
Σ 85,75 51450
1. TÝnh to¸n lß thø nhÊt :
a. TÝnh to¸n c©n b»ng vËt chÊt :
- H»ng sè tèc ®é ph¶n øng chuyÓn hãa naphten thµnh RH th¬m.

Gi¶ sö nhiÖt ®é cña nguyªn liÖu sau khi qua thiÕt bÞ gia nhiÖt ®i vµo lß thø
1 : lµ 8030k , vµ sau khi ra khái lß th× nhiÖt ®é hæn hîp gi¶m ®i 75 0 . V×
vËy nhiÖt ®é cña hæn hîp sau khi qua thiÕt bÞ 1 lµ 7280K,
VËy nhiÖt ®é trung b×nh trong lß ph¶n øng ( 803 + 728)/2 = 765,5 0k .
Suy ra :1000/T = 1,31 ,Tra ®å thÞ (1) môc lôc :
K1 = 6.10-7 (Kmol/h.kg xóc t¸c.Pa).
- Ph¬ng tr×nh h»ng sè c©n b»ng ph¶n øng (1) :

25600
46 ,15 − 20
k P1 = 9,81 .10 .e
3 12 803
= 14,866 .10 (Pa).
- §é gi¶m t¬ng ®èi do hµm lîng naphten th¬m hãa lµ :
dN N 11 k
− = k 1 .PN − 1 .PA .PH3
dVR1 k p1 2
=6.10-7.134903,538–(6.107/14,96.1020).44967,84.(2648297,19)3
= 0,077.
mÆc kh¸c : VR1=m1 /nC1
Trong ®ã :m1 lµ lîng xóc t¸c ë lß ph¶n øng thø nhÊt ,kg . m1 =5145 (kg)
nC1:lîng nguyªn liÖu vµo lß thø nhÊt , kmol/h.
Suy ra :VR1=5145/1146,79 = 4,486 .
VËy:NN11 = - 0,077. 4,486 =- 0,345 .

Lîng naphten sau khi ph¶n øng lµ :
nN11 = (y’N1 - NN11).nC1 = (0,382 - 0,345).1146,78 = 42,43 ,(Kmol/h)
- VËy lîng naphten tham gia ph¶n øng (1) lµ :
nN1- n N11=438,07 – 42,43 =395,64 ,Kmol/h
H»ng sè tèc ®é cña ph¶n øng chuyÓn hãa hydrocacbon naphten thµnh
parafin ë nhiÖt ®é 803oK .

Ta cã 1000/T = 1,31 tra ®å thÞ (2) phÇn môc lôc ta cã:

K2= 80 . 10-15 [ Kmol/pa.h Kg xóc t¸c ]
Ta cã :KP2 = 98,1-1.10-3.e (4450/765,5) – 7,12 = 0,0021 .10-3 , Pa-1.
Ta nhËn thÊy KP2 <<1 chøng tá u thÕ thuéc vÒ ph¶n øng nghÞch tøc lµ
ph¶n øng chuyÓn ho¸ parafin thµnh naphten .
- Sù t¨ng hµm lîng naphten do ph¶n øng (2) lµ :
dN N k
− = k 2 .PN .PH − 2 .PP
dVR 2
k P2
=80 .10 . 134903,538 . 2648297,19 – 80.10-15 .173349,3 /0,0021 .10-3
-15
= 0,0211.
Suy ra NN12 = - 0,0211 . VR1 =- 0,0211 . 4,486 =- 0,0946 .
Lîng naphten sau ph¶n øng (1) vµ (2) la :
nN12 = (y’1 –NN11 + NN12 ) . nC1
= (0,382 – 0,345 +0,0946) .1146,79 =150,92 , kmol/h.
Lîng naphten t¹o thµnh do ph¶n ng (2) :
n N12- nN11 = 150,92 – 42,43 =108,49. kmol/h
B¶ng 3.9 :C©n b»ng vËt chÊt ë lß 1 :
Lîng çc chÊt tham gia ph¶n øng,(Kmol/h) Lîng çc s¶n phÈm[kmol/h]
395,64.CnH2n 395,64.CnH2n-6 + 395,64.3 H2
108,49.CnH2n+2 108,49.CnH2n + 108,49.H2
*Tæng hîp ta cã lîng chÊt ë dßng vµo vµ dßng ra cña lß thø nhÊt :
B¶ng3.10 : Lîng chÊt ë dßng vµo vµ dßng ra ë lß 1 :
CÊu tö Lîng vµo (kmol/h Lîng ra
) (Kmol/h)
A 145,64 145,64 +395,64 =541,28
N 438,07 438,07 –395,64+108,49=150,92
P 563,07 563,07-108,49 =454,58
Σ 1146,79 1146,79
KhÝ tuÇn hoµn
H2 8600,92 9896,33
CH4 400,03 400,0
C2H6 500,04 500,04
C3H8 300,02 300,02
C4H10 100,01 100,01
C5H12 100,01 100,01

Σ 10000,98 11296,39
B¶ng 3.11:KhÝ tuÇn hoµn ra khái lß ph¶n 1:

CÊu tö Mi ni [kmol/h] yi = ni/Σni Mi.yi
H2 2 9896,33 0,876 1,752
CH4 16 400,0 0,036 0,576
C2H6 30 500,04 0,044 1,32
C3H8 44 300,02 0,026 1,144
C4H10 58 100,01 0,009 0,522
C5H12 72 100,01 0,009 0,648
Σ - 11296,39 1,000 5,96
Lîng khÝ tuÇn hoµn lµ : 11296,39 . 5,96 =67326,48 , kg/h.
Lîng hydrocacbon ra khái lß 1 lµ :
188683,21- 67326,48 = 121356,75 , kg/h.
VËy ta cã phong tr×nh tÝnh n :
541,28.(14n-6) + 150,92.14n + 454,58.(14n+2) =124105,28
Suy ra n=7,705 Tải bản FULL (92 trang): https://bit.ly/3fQM1u2
Dự phòng: fb.com/KhoTaiLieuAZ
VËy MA=14.7,705 - 6=101,87

MN=14.7,705 =107.87
MP=14.7,705+2=109,87
* Tæng hîp çc sè liÖu c©n b»ng vËt chÊt cña lß thø nhÊt
B¶ng 3.12 : c©n b»ng vËt chÊt cña lß ph¶n øng thø nhÊt .
CÊu tö ni (Kmol/h) yi’ Mi G = Mi.ni
Dßng vµo
A 145,64 0,0131 101,8 14826,15
N 438,075 0,0393 107,8 47224,49
P 563,075 0,0505 109,8 61825,64
H2 8600,85 0,7715 }6,48 64806,965
P* 1400 0,1256
Σ 11147,9 1,0000 188683,23
Lîng ra (Thµnh phÇn)
A 541,28 0,044 101,87 55140,19
N 150,92 0,012 107,87 16279,7

P 454,58 0,037 109,87 49944,7

H2 9896,33 0,795 }5,96 67326,13
P *
1400 0,11
Σ 13393,058 1,0000 188683,2
P lµ khÝ hydrocacbon trong khÝ tuÇn hoµn
*
b.TÝnh c©n b»ng nhiÖt lîng lß 1 :

Ta cã ph¬ng tr×nh c©n b»ng nhiÖt:
Q11 = Q12 + Q13 + Q14
Trong ®ã : Tải bản FULL (92 trang): https://bit.ly/3fQM1u2
Dự phòng: fb.com/KhoTaiLieuAZ
Q11 : lµ nhiÖt do hçn hîp nguyªn liÖu vµ khÝ tuÇn hoµn mang vµo .
Q12 : lµ nhiÖt do tiªu tèn cho ph¶n øng reforming .
Q13 : lµ nhiÖt do hçn hîp s¶n phÈm vµ khÝ tuÇn hoµn mang ra .
Q14 : lµ nhiÖt mÊt m¸t.
Ta cÇn x¸c ®Þnh entanpi cña dßng h¬i nguyªn liÖu vµo lß ph¶n øng 1 .Tra
STHL biÕt ®îc sè liÖu entanpi cña H2, CH4, C3H8, C4H10, C5H12.
Sè liÖu entanpi cña A,N,P ®uîc tra dùa theo träng lîng ph©n tö trung b×nh ,ta
cã b¶ng díi ®©y
B¶ng 3.13 :Khèi lîng riªng cña nguyªn liÖu :
CÊu tö ρ288
288
Lèi vµo(8030K) Lèi ra(7280K)

P 0,718 0,722
N 0,371 0,733
A 0,733 0,737
B¶ng 3.14: entanpi cña çc chÊt:
y'i = yi = Entanpy
CÊu tö Mi Ni(kmol/h) Miy'i M i . y 'i qt qtyi
Ni/ Σ Ni
∑ M i . y 'i(KJ/kg) (KJ/h)
H2 2 8600,85 0,77151,543 0,0913 7700 703,01
CH4 16 400,0 0,0358 0,5728 0,0338 1618 54,69
C2H6 30 500,04 0,0448 1,344 0,0795 1434 114,0
C3H8 44 300,02 0,0269 1,1836 0,071 1405 99,705
C4H10 57 100,01 0,0089 0,5162 0,031 1400 43,4
C5H12 72 100,01 0,0089 0,6408 0,038 1392 52,89
A 101,8 145,64 0,013 1,3234 0,078 1715 132,83
N 107,8 438,075 0,0393 4,3263 0,2506 1704 427,02
P 109,8 563,075 0,0505 5,545 0,328 1703 561,86
Σ - 11147,78 1,000 16,905 1,000 - 2189,4
+ §Ó tÝnh hiÖu øng nhiÖt cña ph¶n øng ta dïng c«ng thøc sau :

qp = - 335.b
Víi b: hiÖu suÊt t¹o hydro tÝnh theo khèi lîng nguyªn liÖu ban ®Çu (% khèi l-
îng).
Ta cã: GH2 = (9896,33- 8600,85)2 = 2590,96 ,(kg/h)
Suy ra : b = (2590,96/125000).100%= 2,07 %.
VËy : qp = - 335.2,07 = 693,45 , (KJ/kg)
- NhiÖt do hçn hîp nguyªn liÖu vµ khÝ tuÇn hoµn mang vµo lß (1)
Q11 = 188683,21 .2198,4 = 414801168,9 ,kj/h
- Ta cã nhiÖt mÊt m¸t do táa ra m«i trêng:
Q14 =0,01 . Q1 =0,01. 414801168,9 = 4148011,69 , kj/h
- NhiÖt lîng tiªu tèn cho ph¶n øng reforming
Q12=Gc.qp= 125000 . 693,45 = 86681250 , (KJ/h)
Do vËy nhiÖt do s¶n phÈm vµ khÝ mang ra lµ
Q13 = Q11- Q12- Q14 =414801168,9 -86681250 – 4148011,69
= 323971907,2 , kj/h
Mµ Q13 = 188683,2 . qTR
Suy ra qTr=1717,015 , kj/h
(qtr hµm nhiÖt cña s¶n phÈm vµ khÝ tuÇn hoµn mang ra ).
B¶ng 3.15:C©n b»ng nhiÖt lîng cña lß ph¶n øng thø nhÊt .
NhiÖt ®é Lîng Entanpy NhiÖt lîng
Dßng
( K)
o
(Kg/h) (KJ/kg) (KJ/h)
Dßng vµo
Q1 803 188683,21 2198,4 414801168,9
Σ 188683,21 414801168,9
Dßng ra
Q2 728 188683,2 693,45 86681250
Q3 728 - 1717,02 323971907,2
Q4 - - - 4148011,69
Σ 188683,2 414801168,9
c.TÝnh kÝch thíc ë lß thø nhÊt :
chiÒu cao líp xóc t¸c trong lß ph¶n øng (1)
Hxt =Vxt/F (m)
Trong ®ã: Vxt lµ thÓ tÝch líp xóc t¸c trong lß , (m3)
3996682

Thiết Kế Phân Xưởng Reforming Xúc Tác Cố Định Với Năng Suất Dây Chuyền 1.000.000 Tấnnăm 3996682

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Thiết Kế Phân Xưởng Reforming Xúc Tác Cố Định Với Năng Suất Dây Chuyền 1.000.000 Tấnnăm 3996682

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

§å ¸n tèt nghiÖp_______§Ò tµi : thiÕt kÕ ph©n xëng reforming xóc t¸c

Hä vµ tªn : NguyÔn Thanh Tr¬ng

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 1

TS.Lª V¨n HiÕu

B¶n vÏ thiÕt kÕ : NguyÔn Thanh Tr¬ng

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 2

PhÇn I: phÇn më ®Çu

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 3

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 4

PhÇn II : phÇn tæng quan

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 5

- Ñehydro hoaù caùc hydrocacbon naphten.

-Ñehydro voøng hoaù caùc hydrocacbon paraffin

- Ñoàng phaân hoaù

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 6

CH3 5000C CH3

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 7

CnH2n +2 → CnH2n + H2 (3)

Hydrocacbon th¬m §é chuyÓn ho¸

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 8

n-C7H16 39,8 57,0

n - parafin izo - parafin + ∆Q = 2 Kcal/mol (7)

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 9

VD: n - C7 cã NO = 0; cßn trimetylbutan cã NO = 110

VD: n - C7H16 → 2_ metylhexan.

• Phaûn öùng izome hoaù alkyl xyclopentan thaønh xyclohexan .

• Phaûn öùng izome hoaù alkyl thôm :

II.2.3. Phaûn öùng hydrocracking parafin vaø naphten :

n - C9H20 + H2 → n - C5H12 + C4H10 (10)

n - C9H20 + H2 → n - CH4 + n - C8H18 (11)

CnH2n+2 + H2 → CmH2m +2 + CpH2p+2 (12)

R- C - C - R1 + H2 ⇔ R - CH3 + R1 - CH3 + ∆Q = 11 Kcal/mol .

R- C - C - R1 + H2 ⇔ R2 - CH3 + CH4 (ph¶n øng hydro genolyse) .

• Naphten còng cã kh¶ n¨ng tham gia ph¶n øng hydrocracking.

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 10

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 11

_ Aùp suaát cuûa hydro .

II.3.1. C¬ chÕ ph¶n øng reforming hydrocacbon parafin:

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 12

-H+ -H+ -H+

H×nh (1.2 ) S¬ ®å qu¸ tr×nh chuyÓn hãa n-hexan thµnh benzen:

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 13

II.3.2 C¬ chÕ reforming hydrocacbon naphten:

XÐt qu¸ tr×nh chuyÓn hãa cyclohexan thµnh benzene:

H×nh (1.3) S¬ ®å biÓu diÔn sù chuyÓn

iii. xóc t¸c cho qu¸ tr×nh reforming xóc t¸c:

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 14

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 15

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 16

 Kim lo¹i Pt:

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 17

III.3.TÝnh chÊt cña chÊt xóc t¸c:

III.3.1. Ho¹t tÝnh cña xóc t¸c :

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 18

III.4.1. ¶nh hëng cña hîp chÊt chøa lu huúnh:

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 19

+ Hîp chÊt thiofen, S nguyªn tè, H2S g©y ¶nh hëng Ýt

III.4.2. ¶nh hëng cña hîp chÊt chøa Nit¬ :

III.4.3. ¶nh hëng cña níc:

III.4.4. ¶nh hëng cña mét sè kim lo¹i:

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 20

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 21

III.5.2.1. T¸i sinh b»ng ph¬ng ph¸p oxy hãa:

NguyÔn Thanh Tr¬ng, líp HD-QN –K46 trang 22