TRAUMAT E AVIACIONIT / RREZIMET PREJ SE LARTI

Demtimet kane karakter te ndryshem duke u shoqeruar me prishje te konfiguracionit te trupit, ndarja dhe djegie e trupit
nga eksplozimi i lendes djegese ne ajer ose ne toke.

-Ekspertimi pilotit (per te shpjeguar shkakun e katastrofes): vlerat ne gjak te alkoolit (C2H2OH) dhe CO, prania e ndonje
patologjia eventuale, djegia eshte per se gjalli apo postmortem (duke verifikuar COHb, blozen ne rrugen e frymemarrjes).
Tek pasagjeret ka rendesi identifikimi nepermjet ADN-se.

 VECORITE

Kane ne pergjithesi vecorite e demtimeve nga mejtet mbretese, por kane edhe vecori dhe mekanizem karakteristik,
graviteti i te cilave varet nga forca goditese, shpejtesia, lartesia, pesha trupore, karakteri i siperfaqes se vendit ku bie, pjesa
e trupit qe ndeshet me siperfaqen, pengesat qe has gjate renies. Kqyrja e vendit te ngjarjes ka rendesi sidomos kur nuk ka
patur deshmitare  njohje me rrethanat, pozicionin e viktimes, siperfaqen ku eshte perplasur, pengesat e hasura,
trajektoren e renies.

1. Madhesia e demtimeve te paperfillshme te jashtme (lekure – gervishtje, ekimoza) nuk perputhen me demtimet
masive te brendshme
2. Demtimet e siperfaqes se trupit jane te vendousra zakonisht ne njeren ane te trupit (te njenashme), dhe pikerisht
ne ate ane te trupit qe viktima eshte perplasur ne toke
3. Vendosja simetrike e demtimeve te jashtme nga perpara dhe mbrapa (ne te 2 gjunjet, shpatullat, kembet etj).

 LOKALIZIMI DHE NATYRA: ndihmojne ne percaktimin e menyres se renies ne toke

-Rrezimi ne kembe  thyerje simetrike e kercinjve, kockave te bazes se kafkes, futja e vertebrave te qafes ne hapesiren e
kafkes (atlasi ne foramen magnum)
-Rrezimet mbi te ndenjurat  thyerje e eshtrave te komblikut dhe shtylles kurrizore
-Pingulthi me koke: thyerje e kockave te kafkes ne trajten e ‘’rrjetes se merimanges’’

 PREJARDHJA: zakonisht aksidentale, suicide, dhe rralle vrasje duke simuluar krimin me renien nga lartesia e
objektit, ndaj duhet kqyrje e kujdesshme e vendit te ngjarjes, kufomes, ekzaminimi i imet i plageve ne lidhje me
trajten dhe karakterin e tyre, pranine e trupave te huaj duke i krahasuar me siperfaqet e objekteve te gjetura ne
vendngjarje

DEMTIMET DHE VDEKJET NGA DJEGIET – TEMPERATURAT E LARTA

Djegia ose kombustioni ndodh nga kontakti siperfaqes se trupi tme flaken, lengjet dhe avujt e nxehte, ose objektet e ngurta
te nxehta. Shkalla ndryshimeve eshte ne varesi te temp, kohes kontaktit, vecorive trupore dhe regjoneve qe jane ne kontakt
me objektin.
 Shkallet e djegies:
1. Shkalla e pare (combustio erythematosa): rezultat i veprimit pe rnje kohe te shkurter te temp mbi siperfaqen
trupore, karakterizohet nga inflamacion siperfaqesor aseptik i lekures e cila eshte e skuqur, e enjtur, e
dhimbshme, dhe ne fund shoqerohet me deskuamim
2. Shkalla e dyte (combustio bullosa): temp larte ka vepruar me intensitet me te larte me vecori formimin e
flluskave (bulave) mbushur me likid te tejdukshem ose turbullt ne sektorin e demtuar te lekures midis shtreses
korneale dhe asaj Malpigiane. Formimi i bules nuk eshte rezultat i grumbullimit te likidit, por edhe nekrozes se
thelle epidermale e cila tek te vdekurit ka trajten e places pergamenoze brune ose te kuqe me zgjerim vazal
dhe hiperemi
3. Shkalla e trete (combustio escharotica): zhvillohet nga koagulimi proteinave nga veprimi termik per kohe te
gjate ne vendin e kontaktit dhe shoqerohet me nekroze indore dhe formim korje gjate jetes, lekura eshte
brune, e forte, e fundosur dhe pergamentim i zonave te prekura
4. Shkalla e katert (combustio calcinosa): shoqerohet me karbonizim jo vetem te lekures por edhe shtresave te
thella (msukujve dhe kockave) – nderlikimet septike cojne ne vdekje
 Shkaqet e vdekjeve:
1. Shoku kombustional: variant i shokut traumatic
2. Asfiksia mekanike nga prania e blozes ne rruget e frymemarrjes
3. Crregullimet metabolike, hidroelektrolitike dhe distrofike te organeve
4. Helmimi nga produktet e dekompozimit te proteinave te rezorbuara nga zonat e djegura
5. Infeksionet e ndryshme si pneumonik, bronkite, laringite, trombemboli
Ndryshimet ne autopsi varen nga shkaku vdekjes dhe perhapja e djegieve. Ne vdekjet akute verehen pika
hemoragjike ne konjuktiva dhe seroza, hiperemi e organeve, ndersa ne ato te vonshme hiperemi, edeme e trurit,
hemoragji e ganglioneve nervore, nekrobioze, ndryshime distrofike te organeve, hemoragji surenale

 Problematika qe duhen zgjidhur nga eksperti:

1. Njohja/identifikimi i viktimes: ne varesi te grades se djegies dhe ruajtjes se tipareve te jashtme te fytyres, ne
kqyrjen e jashtme tek viktimat e djegura si rezultat i veprimit termik per kohe te gjate, ndodh karbonizimi i
indeve te but ate cilat marrin ngjyre te erret, muskujt tkurren shkurtohen duke marre ‘’pozen e boksierit’’ ose
te personit te mbrohet. Nese djegia vazhdon per kohe te gjate eshtrat mund te gelqerizohen, hollohen dhe
thyhen; zjarri sjell zhvendosjen e gjakut nga zona e demtuar (HED nga carja e eneve postmortem), muskulatura
e skeletit ka pamjen e mishit te zier
2. Eshte djegur per se gjalli apo pas vdekjes?
-Poza e boksierit
-Prania e blozes ne rruget e frymemarrjes: tregon qe viktima ka marre fryme ne flake duke thithur bloze
-Prania e COHb ne gjak dhe inde: tregues i djegies per se gjalli
-Prania e pjeseve te pademtuara te lekures perreth syve midis palave te formuar nga shtrengimi i syve
instiktivisht per tu mbrojtur nga zjarri (kembet e sorres)
-Gjendja e mpiksur e gjakut ne vaza per se gjali, ndersa pas vdekjes vazat jane bosh
3. Diferencimi nese demtimet tek kufoma jane rezultat i veprimit te flakes apo shkaqeve te tjera, sidomos ne
HEDurale shkaktuar per se gjalli ne trauma ose pas vdekjes ne djegie
4. Percaktimi i mjetit qe ka shkaktuar djegien (flaka, lengu, avulli tejnxehur, objekti nxehte)

DEMTIMET NGA TEMPERATURAT E ULETA

Shkalla demtimit eshte ne varesi te temp, intensitetit dhe vazhdueshmerise se saj, eres, lageshtires, moshes,
veshmbathja, gjendja organeve dhe sistemeve.
Vdekja me shpesh ndodh nga asfiksia dhe ndalesa e frymemarrjes si rezultat i paralizes se qendres se frymemarrjes
ne palcen e zgjatur; ndalimi i qarkullimit nga paraliza vazale ose fibrilacioni i zemres.
Prejardhja e vdekjeve eshte aksidentale, pakujdesi etj.
 Vecorite
-Ne kqyrjen e jashtme: kufoma ka pozen e te mbledhurit kruspull (per tu ngrohur), djegje gradave ndryshme
-Ne kqyrjen e brendshme: shenja te pergjithshme te asfiksive, erozione ne stomak (njollat e Vishnjevskit), hapja e
suturave te kokes.

DEMTIMET NGA ENERGJIA ELEKTRIKE (elektriciteti teknik) DHE RRUFEJA (elektriciteti atmosferik)
 Elektriciteti teknik
Demtimi varet nga: intensiteti i rrymes (0.08-0.1A rrezikon jeten, mbi 0.1-5A eshte vdekjeprurese);
vazhdueshmeria; tipi frekuenca; rezistenca; qendrueshmeria indore matur me Om (Ligji Omit I=V/R);
qendrueshmeria e lekures ne vendin e kontaktit; tensioni (voltazhi); tipi rrymes dhe frekuenca e rrymes alternative;
faktoret biologjike (gjendja pergjithshme organizmit dhe e SNQ, rezistenca organizmit)
Mekanizmi i veprimit:
1. Termik: eshte specifik (transformimi i energjise sipas ligjit Xhoul Lencit) duke shkaktuar shenjen elektrike; dhe
jospecifik
2. Mekanik: veprimi mekanik i rrymes ne flakjen e personit larg percuesit, grisjene teshave dhe carjen e indeve
trupore
 3. Elektrolitik: veprimi elektrolitik i rrymes eshte veprim specifik i rendesishem duke u shprehur me elektrolize te
lengjeve dhe solucioneve kripore te ndryshme si pjese perberese e indeve, organeve dhe qelizave, shoqeruar
me ndryshime fiziko-kimike te indeve
Shkaku i vdekjes: shkaku imediat akut eshte ndalesa primare e zemres nga fibrilacioni ventrikular; mekanizmi
asfiktik nga tkurrjet tetanike te muskulatures respiratore ose ndalesen e qendres respiratore ne palcen e zgjatur;
paraliza primare e SNQ
Karakteristikat anatomopatologjike:
-shenja elektrike (elektroshenja) ne vendin e kontaktit: zone pergamentoze e perhimte e verdhe/gri, rrumb/vezake,
d=1cm, e ngritur mbi siperfaqen e lekures me gropez ne qender si pasoje e efektit te veprimit lokal te rrymes
-djegia e lekures/kombustioni: efekti termik sipas Xhoul Lencit
-edeme elektrogjene: ne afersi te elektroshenjes
-metalizimi nga lenia ne lekure e pjesezave te metalit
-epidermoliza ‘’shfletezimi i epidermes’’
-ne kqyrjen e brendshme: shenjat e vdekjes asfiktike, shtim i permeab kapilar, ektravazate, nekrobioze
 Elektriciteti atmosferik (rrufeja)
Shkarkese elektrike e cila prodhohet midis 2 reve fqinje me ngarkese te kundert ose midis nje reje dhe tokes.
Ne kqyrjen e jashtme verehen shenja e ‘’figures se rrufese’’ – figura e Lichtembergut – lidhet me zgjerimin e
kapilareve te lekures duke u karakterizuar me disa shirite ne trajten e nje peme me degezime me ngjyre te kuqe ose
roze dhe qe zhduket gjate shtypjes me gishta. Gjurmet mund te kene trajten e nje njolle, dermishtjeje, ose vrime
hyrje plage arme zjarri ose siperfaqesore ose djegjeje
Ne kqyerjen e brendshme: shenjat e asfiksise se pergjitshhme pa shenja specifike

DEMTIMET DHE VDEKJES NGA PRESIONI ATMOSFERIK I ULET/LARTE (norma 1atm=760mmHg)

 Presioni i ulet atmosferik takohet ne ngjitjet ne lartesi te medha (pilot dhe alpiniste) ose ne uljet artificiale te tij
(barokamera)  ulet presioni O2 alveolar  anoksemi  semundja malore ose e lartesise  pakeson ngacmimin
dhe frenimin dhe shton deshiren per gjume, dhimbje koke, moskordinim, hemoragji nga hundet dhe veshet, vjellje,
krampe, shtim te pulsit dhe frymemarrjes, kome, vdekje nga hipoksia.
Ne autopsi: hiperemi organore dhe e serozave, gjak i lengshem
 Presioni i larte atmosferik: ndodh te polumbaret dhe personat qe punojne nen presione te larta demtimi. Me
rritjen e presionit ne gjak clirohet azoti i cili tretet ne gjak dhe indet, dhe gjate uljes se presionit del nga organizmi
nepermjet mushkerive. Nese ulja e presionit nga lart do te behet normal shpejt atehere si rezultat i differences
midis presionit te pjesshem te azotit te ambientit rrethues dhe atij te azotit te tretur ne indet e organizmit, azoti i
brendshem do te kaloje shpejt ne gjak ne trajte flluskash te cilat kur jane te vogla me rrymen e gjakut kalojne ne
mushkeri dhe dalin jashte, por kur jane me te medha se lumeni i eneve te gjakut  i bllokojne  semundja e
Kesonit. Vdekja vjen nga embolia e eneve te trurit, embolia e barkushes se djathta, emboia e koronareve dhe
venave mushkerore, me shenja klinike qe shfaqen pas disa minutash deri ne 1-2 ore pas me dhimbje barku,
dhimbje gjoksi, dhimbje kycesh dhe muskujsh, kruajtje, marrje mendsh, paraliza te anesive inferior.
Autopsia duhet te realizohet shpejt dhe te filloje me hapjen e gjoksit me qellim berjen e proves se embolise. Ne
autopsi evidetohet emfizeme subkutane, kufoma ka trajten e nje kufome gjigande e ngjashme me ufomat ne stadin
e fryrjes; ne kqyrjen e brendshme – zmadhim i VD nga sasia gazeve te cliruara, gjaku venoz i shkrumbezuar.