Merhabalar,

Lisans eğitimim sırasında kişisel olarak veya diğer

ekiplerle birlikte hazırlamış olduğum ödev, sunum, makale,
proje vb. belgeleri, çalışmalarınızda yardımcı olması için
herkese açık olarak yayınlıyorum. İlgili dokümanları birebir
kullanmak yerine, onları anlamaya çalışarak, referans
olarak kullanmanızı rica ederim.

Tüm aday ve mezun meslektaşlarıma faydalı olması

dileğiyle…

SERDAR MERT
 T.C.
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ

DÜĞÜM GERİLİMLERİ, ÇEVRE AKIMLARI VE

THEVENIN-NORTON TEOREMİ UYGULAMALARI ÖDEVİ

ELEKTRİK DEVRELERİ II

0501.00080
Serdar MERT

I. Öğretim
B Grubu

SAKARYA 2009
 2

1. Şekil 1’de gösterilen

devre için V1 ve V2
değerlerini bulun.

Şekil 1: Soru 1

Çözüm

V1  150 V1
  i12  0
4 j4
V V
i12  2  2
 j1 2

V1  150 V1 V V
  2  2 0
4 j 4  j1 2
V 4V
V1  15  1  2  2V2  0
j j1
V1  15  jV1  j 4V2  2V2  0
V1 (1  j )  V2 (2  j 4)  15 (1)

V1  V2  2060
V1  2060  V2
V1  10  j17.32  V2 (2)

(2) denklemini (1) denkleminde yerine yazarsak:

(10  j17.32  V2 )(1  j )  V2 (2  j 4)  15
10  10 j  j17.32  17.32  V2  V2 j  2V2  V2 j 4  15
V2 (1  j  2  j 4)  15  10  10 j  j17.32  17.32
V2 (3  j3)  12.32  j 7.32
 12.32  j 7.32 14.33  149.283
V2    3.377  194.283  3.377(194.283  360)
3  j3 4.24345
V2  3.377165.717 [V]

V1  10  j17.32  V2  10  j17.32  3.377165.717  10  j17.32  (3.273  j 0.833)

V1  6.727  j18.153

V1  19.35969.667 [V]
 3

2. Şekil 2’de gösterilen devre

için çevre akımları yöntemini
kullanarak Vo değerini bulun.

Şekil 2: Soru 2

Çözüm

Sol alt, sol üst, sağ üst ve sağ alt çevreye sırasıyla i1, i2, i3 ve i4 çevre akımlarını saat yönünde
olacak şekilde her bir çevre için uygularsak:

 100  8(i1  i2 )  ( j 2)(i1  i4 )  0 (i 1 )

( j 4)i2  6i3  ( j 5)(i3  i4 )  8(i2  i1 )  0 (i 2 , i 3 )()
i4  30 (i 4 )
i3  i 2  40  i3  4  i 2
() Akım kaynağı iki çevre arasında bulunduğu için süper çevre vardır.

8i1  8i2  j 2i1  j 2i4  10

i1 (8  j 2)  i2 (8)  i4 ( j 2)  10
i1 (8  j 2)  i2 (8)  (3)( j 2)  10
i1 (8  j 2)  i2 (8)  10  j 6 (1)

 j 4i2  6i3  j 5i3  j5i4  8i 2  8i1  0

i1 (8)  i 2 (8  j 4)  i3 (6  j 5)  i 4 ( j5)  0
i1 (8)  i 2 (8  j 4)  (4  i2 )(6  j 5)  (30)( j5)  0
i1 (8)  i 2 (8  j 4)  24  j 20  6i2  j5i2  j15  0
i1 (8)  i 2 (8  j 4  6  j 5)  24  j 20  j15
i1 (8)  i 2 (14  j )  24  j 35 (2)

(1) ve (2) denklemlerinin ortak çözümü ile:

(8  j 2) (8)  i1  (10  j 6) 

(8)
 (14  j ) i2  (24  j 35)
(8  j 2) (8)
  (8  j 2)(14  j )  (8)(8)  112  j8  j 28  2  (64)
(8) (14  j )
 50  j 20
  53.852  21.801
 4

(10  j 6) (8)
1   (10  j 6)(14  j )  (8)(24  j 35)
(24  j 35) (14  j )
 140  j10  j84  6  (192  j 280)  58  j186
1  194.833  107.319

1 194.833  107.319
i1    3.618  85.518  0.283  j3.607 [A]
 53.852  21.801

Vo  ( j 2)(i1  i 4 )   j 2(0.283  j3.607)  (30)  2  900.283  j3.607  3

 2  903.283  j 3.607  (2  90)(4.877  47.692)  9.754  137.692
 9.754(137.692  360)
Vo  9.754222.308 [V]

3. Şekil 3’te gösterilen devre için Io

akımını bulun.

Şekil 3: Soru 3

Çözüm

Akım kaynağı iki çevre arasında süper çevre oluşturur. Sol, sağ üst ve sağ alt çevreye sırasıyla
i1, i2 ve i3 çevre akımlarını saat yönünde olacak şekilde her bir çevre için uygularsak:
 500  10i1  ( j 4)(i1  i2 )  5(i1  i3 )  0
j8(i2 )  ( j 6)(i3 )  5(i3  i1 )  ( j 4)(i2  i1 )  0
i1  I o
i3  i2  20  i3  2  i2

10i1  j 4i1  j 4i2  5i1  5i3  50

i1 (10  5  j 4)  i2 ( j 4)  i3 (5)  50
i1 (15  j 4)  i2 ( j 4)  (2  i2 )(5)  50
i1 (15  j 4)  i2 ( j 4)  10  5i2  50
i1 (15  j 4)  i2 (5  j 4)  60 (1)
 5

j8i2  j 6i3  5i3  5i1  j 4i2  j 4i1  0

i1 (5  j 4)  i2 ( j8  j 4)  i3 (5  j 6)  0
i1 (5  j 4)  i2 ( j 4)  (2  i2 )(5  j 6)  0
i1 (5  j 4)  i2 ( j 4)  10  j12  5i2  j 6i2  0
i1 (5  j 4)  i2 (5  j 4  j 6)  10  j12
i1 (5  j 4)  i2 (5  j 2)  10  j12 (2)

(1) ve (2) denklemlerinin ortak çözümünden:

(15  j 4) (5  j 4) i1  60 
(5  j 4)   
 (5  j 2)  i2  (10  j12)


(15  j 4) (5  j 4)
  (15  j 4)(5  j 2)  (5  j 4)(5  j 4)
(5  j 4) (5  j 2)
 75  j30  j 20  8  (25  j 20  j 20  16)  58  j10
  58.856  9.782

60 (5  j 4)
1   60(5  j 2)  (5  j 4)(10  j12)
(10  j12) (5  j 2)
 300  j120  (50  j 60  j 40  48)  298  j 20
1  298.67  3.84

1 298.67  3.84
i1    5.0755.942 [A]
 58.856  9.782
I o  i1  5.0755.942 [A]

4. Şekil 4’te gösterilen devre için

AC kararlı-hal Thevenin
eşdeğerini bulun.

Şekil 4: Soru 4

Çözüm

Devrede bağımsız kaynak bulunmadığı için devrenin açık devre gerilimi ve kısa devre akımı
sıfırdır. Bu nedenle devreye bağımsız kaynak bağlarız. Sol, sağ üst ve sağ alt çevreye sırasıyla
i1 , i2 , i3 çevre akımlarını saat yönünde olacak şekilde uygularsak:
 6

j
Z L  jwL ZC 
wC
1  j8
1 H  jw F
8 w
1  j4
2 H  jw2 F
4 w

 j4
 V g  Va  ( jw)(i1  i2 )  ( )(i1  i3 )  0 (i 1 )
w
1
i2  Va  Va  2i2 (i 2 )
2
i3  i 2  i a Va  2ia i1  i g
 j4
( )(i3  i1 )  2(i3  i2 )  ( jw2)(i3 )  0 (i 3 )
w
Va  2ia  2i 2  ia  i2
i 3  i a  i 2  i 2  i 2  2i 2

j 4i1 j 4i3
 V g  (2i 2 )  jwi1  jwi 2   0
w w
 wV g  2i2 w  jw 2 i1  jw 2 i 2  j 4i1  j 4i3  0
wV g  i1 ( jw 2  j 4)  i2 (2 w  jw 2 )  i3 ( j 4)
wV g  i g ( jw 2  j 4)  i2 (2 w  jw 2 )  (2i 2 )( j 4)
wV g  i g ( jw 2  j 4)  i2 (2 w  jw 2  j8) (1)

( j 4)(i3  i1 )  2w(i3  i2 )  ( jw 2 2)(i3 )  0

( j 4)(2i2  i1 )  2 w(2i2  i 2 )  ( jw 2 2)(2i2 )  0
 j8i2  j 4i1  2 wi 2  jw 2 4i2  0
i1 ( j 4)  i 2 (2 w  j8  jw 2 4)  0
i g ( j 4)  i 2 (2 w  j8  jw 2 4)  0
i g ( j 4)
i2   (2)
2w  j8  jw 2 4

(2) denklemini (1) denkleminde yerine yazarsak:

 ig ( j 4) 
wV g  ig ( jw 2  j 4)    (2w  jw 2  j8)
2 
 2 w  j8  jw 4 
wV g ( j 4)
 ( jw 2  j 4)  (2w  jw 2  j8)
ig 2w  j8  jw 2 4
 7

wV g 2 j4 2 2 w  j (8  w 2 4)
 ( jw  j 4)  (2w  j (w  8))
ig 2 w  j (8  w 2 4) 2 w  j (8  w 2 4)
wV g j4
 ( jw 2  j 4)  2 2 2
(2w  j (w 2  8))(2 w  j (8  w 2 4))
ig 4 w  (8  w 4)
wV g j4
 ( jw 2  j 4)  2 2 2
(4w 2  2 wj (8  w 2 4)  2wj ( w 2  8)  j 2 ( w 2  8)(8  w 2 4))
ig 4 w  (8  w 4)
wV g j4
 ( jw 2  j 4)  2 2 2
(4w 2  ( w 2  8)(8  w 2 4)  j (2 w(8  w 2 4)  2 w(w 2  8))
ig 4 w  (8  w 4)
wV g j4
 ( jw 2  j 4)  (4w 2  (8w 2  w 4 4  64  w 2 32)  j (16w  8w 3  2w 3  16w))
ig 4 w  (8  w 2 4) 2
2

wV g j4
 ( jw 2  j 4)  2 2 4
(36w 2  4w 4  64  j (6 w 3 ))
ig 4 w  (64  2(8)(4w )  16w )
wV g j4
 ( jw 2  j 4)  2 2 4
(36 w 2  4w 4  64  j (6 w 3 ))
ig 4 w  64  64 w  16w
wV g j4
 ( jw 2  j 4)  (36 w 2  4 w 4  64  j (6w 3 ))
ig 64  60w 2  16 w 4
Vg ( jw 2  j 4) j4
  3 5
(36w 2  4 w 4  64  j (6 w 3 ))
ig w 64w  60 w  16 w

Vg jw 2  j 4 j4
Z Th    3 5
(36w 2  4 w 4  64  j (6 w 3 )) [Ω]
ig w 64 w  60 w  16w

Devreye bağımsız kaynak bağlandığında, kararlı halde kondansatörlerdeki gerilimler sabit

olduğundan akımlar sıfır olur ve açık devreye dönüşürler. Bobinlerden geçen akım da sabit
olduğundan potansiyel farkları sıfır olur yani kısa devre olurlar. Buna göre kaynaktan çıkan
akım sırayla bağımlı gerilim kaynağından, 1H değerindeki bobinden 2ohm değerindeki
dirençten ve 2H değerindeki bobinden geçerek devreyi tamamlar.
 8

5. Şekil 5’te gösterilen devrenin

Norton eşdeğerini bulun.

Şekil 5: Soru 5

Çözüm

Açık devre gerilimini bulmak için A

düğümüne KCL uygularsak (8 ohm
direncinden akım geçmez):
I  40 I  0
I 0

Akım sıfır olduğu için bağımlı akım

kaynağı açık devre olur. 5 ve 8 ohm
dirençlerinden akım geçmeyeceği
için VTh  VS  2053 [V] olur.

Kısa devre akımını bulmak için

düğüm gerilimlerinden gidersek:
I  40 I  isc  0
i sc  41I (1)

V A  VS VA
I isc   V A  8i sc
5 8
8i  VS
I  sc (2)
5

(2) denklemini (1) denkleminde yazarsak:

8i  VS
i sc  41 sc
5
5i sc  328i sc  41VS
333isc  41VS
i sc  0.123VS  0.123(2053)  2.4653 [A]
VTh 2053
Z Th  Z N    8.130 [Ω]
i sc 2.4653