R Reforzo

Ampliación
Inclusión e atención
A

á diversidade
Unidade 1: Unidade 7:
R 1/ A 2 R 1/ A 2
Unidade 2: Unidade 8:
R 1/ A 2 R 1/ A 2
Unidade 3: Unidade 9:
R 1/ A 2 R 1/ A 2
Unidade 4: Unidade 10
R 1/ A 2 R 1/ A 2
Unidade 5: Unidade 11
R 1/ A 2 R 1/ A 2
Unidade 6: Unidade 12
R 1/ A 2 R 1/ A 2
Solucións
 Ficha de traballo 1

1 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Escribe un pequeno texto contando a mellor a) Ten unha finalidade artística?

viaxe que fixeches. b) Pode interpretarse de diferentes maneiras,
• En que medio de transporte fuches? segundo a subxectividade do lector?
• Levabas moita equipaxe? c) Conta feitos reais imaxinarios?
• Describe aqueles lugares que máis che gusta- d) Hai abundantes recursos estilísticos?
ron. Xustifica a túa resposta. e) De acordo coas túas respostas, dirías que se
2. Redacta unha definición destes termos e, des- trata dun texto literario ou non?
pois, escribe unha oración con cada un deles: 6. Fíxate nestes aspectos propios das actividades
bola / boia vaca / baca orais e clasifícaos:
• Escribe o nome dos fonemas consonánticos control da voz – postura correcta – precisión lé-
que permiten diferencialas. xica – pronunciación clara – expresión corporal
– control da mirada – gramaticalidade – veloci-
3. Clasifica as seguintes palabras:
dade e ritmo
leoa mensuais saír
Aspectos verbais Aspectos non verbais
lingua noite aéreo
continuou caixeiro teatro
moito voitre dúas 7. Le este fragmento e contesta:
leite aínda reitor A maioría das linguas minorizadas en Europa es-
moeda auga rúa tán nunha situación social moi deteriorada: fálaas
Ditongos Tritongos Hiatos
unha minoría e moitas delas están reducidas ós
falantes máis vellos e menos integrados na cultura
urbana.
4. Atopa un erro en cada listaxe de ditongos: http://centros.edu.xunta.es/iespedrofloriani

a) Crecentes: xeito – iate – guante – ambiente. • Consideras que o galego é ou pode chegar a
b) Decrecentes: moito – teito – oriental – Xaime. ser unha desas linguas? Explica a túa resposta.
c) Homoxéneos: sentiu – tesouro – puido – finxiu. 8. Por que cres que desaparecen as linguas?
5. Le o seguinte texto e contesta as preguntas: 9. Consulta a seguinte ligazón e di cales son as lin-
Segundo os científicos, as formigas apareceron guas europeas máis faladas e cales son as me-
na Terra hai uns 100 millóns de anos. As últimas nos faladas:
informacións indican que na actualidade podería http://xunta.es/linguagalega/dia_europeo_
haber ao redor de 9 500 especies diferentes, e que das_linguas
a súa poboación total está próxima aos dez mil
billóns.
Dado que o peso dunha formiga obreira varía
entre 1 e 5 miligramos, cunha fácil operación
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

matemática descubrimos que as formigas pesan

practicamente o mesmo cós seres humanos que
vivimos no planeta.
Pero en moitas rexións supérannos amplamente.
E non só a nós, senón tamén ao resto das especies
animais. Nas selvas húmidas brasileiras do Ama-
zonas, por exemplo, o peso das formigas é catro
veces máis grande có de todos os mamíferos,
aves, anfibios e réptiles xuntos.
E iso que parecian tan pouquiña cousa! Esta visto
que non se pode fiar un de ninguen...

14
 Ficha de traballo 2

1 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

Le con atención os seguintes textos e contesta as preguntas:

Texto 1
Chámanlle a Marquesiña e os seus peíños endexamais se calzaron.
Vai á fonte, depelica patacas e chámanlle a Marquesiña.
Non foi á escola por non ter chambra que pór, e chámanlle a Marquesiña.
Non probou máis lambetadas que unha pedra de azucre, e chámanlle a Marquesiña.
A súa nai é tan pobre que traballa de xornaleira na casa do Marqués.
E aínda lle chaman a Marquesiña!
Castelao

Texto 2
Pequeno roedor da familia dos múridos, de cor gris e rabo delgado e longo, do que existen
diversas especies, algunhas delas propias das casas e outras do campo. Ex.: Os ratos roéronlle o
saco para comer a fariña.

Texto 3
Por que, miña almiña, Por que, meu espírito,
por que ora non queres por que hora te humillas,
o que antes querías? cando eras altivo?
Por que, pensamento, Por que, corazón,
por que ora non vives por que ora non falas
de amantes desexos? falares de amor?
Rosalía de Castro

1. Cal destes textos non é literario? Xustifica a túa resposta.

2. Un dos recursos estilísticos máis comúns é o da interrogación retórica. Le esta informa-
ción e di en cal dos anteriores textos se produce:

A interrogación retórica consiste en formular unha pregunta que non precisa de

resposta.

3. As repeticións (de palabras, de sons, etc.) son tamén un recurso moi frecuente.
• Sinala as que aparecen nos dous textos literarios.
4. Por que lle chaman «a Marquesiña» á rapaza do texto 1?
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

5. A que animal fai referencia o texto 2?

• Escribe agora ti un poema sobre ese animal.

15
 Ficha de traballo 1
2 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................
Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................
1. Emparella cada animal co son que emite:
xabaril ovella ornear bruar que os membros gozasen de recoñecidos meritos
vaca gato
cabalo galiña gruñir bear dunha dificil seleccion, foron nomeadas as se-
burro lobo
2. Con estas palabras e os sufixos que se indican,
forma substantivos referidos aos oficios:
guitarra, feira, foguete, frauta, vender, cantar,
pregón, varrer.
-eiro/-eira -ista
3. Escribe:
a) Dúas palabras simples: ...
b) Dúas palabras derivadas: ...
c) Dúas palabras compsotas: ...
d) Dúas palabras parasintéticas: ...
4. Clasifica estas palabras tendo en conta a súa
función sintáctica:
de – mais – treboada – mal – ferveu – leite – co-
migo – en – porque – con – nós – libro – escuma
– escribiremos – onte
Substantivos Adverbios
Pronomes Verbos
5. Le este texto e ponlles acento gráfico ás pala-
bras que o precisen:
CONVOCASE PUBLICAMENTE A PRIMEIRA EX-
HIBICION MUNDIAL DE NUBES, QUE SE CE-
LEBRARA O DEZASEIS DE MAIO AS DOCE DO
MEDIODIA NAS GANDARAS DE RIOFRIO:
I. Poderan concorrer todas as nubes que asi o
desexen. A unica condicion e que se situen ese
dia no lugar da proba.
II. Non so se valoraran as formas artisticas que
adopte cada nube durante a competicion, senon
tamen as combinacions entre si. No animo do xu-
rado esta conceder os premios principais as que
sobresaian pola sua beleza.
III. Rogase que o publico, para presenciar este
fantastico espectaculo, se coloque unicamente
nas beirarruas e beiravias do leste. Para evitar
aglomeracions de ultima hora, xa se sinalaran a
vespera.
16
IV. Para a formacion do xurado tivose en conta
miañar cacarexar cientificos, tecnicos ou politico-sociais. Despois
ouvear rinchar guintes persoas:
Xiana Suarez, Sonia Alvarez, Belen Casais, Eloi
Garcia, Luis Piñeiro e Cesar Fontan.
Paco Martín: Das cousas de Ramón Lamote,
ed. Galaxia
-nte -dor/-dora 6. Acentúa as palabras que o precisen:
rapidamente construir durmiu
muiño conseguiu ruido
xersei tio saude
saiu coello miudo
xuiz xurdiu loitar
leituga loteria receita
7. Escribe o nome de todas as linguas de España
que recordes.
8. Sinala as composicións que non pertencen aos
subxéneros narrativos:
conto popular, fábula, trabalinguas, lenda, nove-
la de aventuras, canción.
Conxuncións
9. Sinala o enunciado falso:
a) Os textos narrativos só poden estar escritos
Preposicións
en prosa.
b) Nas narracións hai tamén fragmentos dialo-
gados.
c) Sempre hai narrador nun texto narrativo.
10. Risca dous erros nesta listaxe de consellos para
a realización de exposicións orais:
– coidar a entoación
– ler moitos folios sen mirar o auditorio
– manter un ton de voz adecuado
– preguntar e dialogar co público
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.
– meter as mans nos petos
– adoptar unha actitude natural
• Engade outras recomendacións que che pare-
zan axeitadas.
 Ficha de traballo 2

2 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

Fíxate nos seguintes textos e contesta as preguntas:

Texto 1
Estenderei unha lámina de cera
sobre cada unha das túas miraxes
e arrincareite de min como un pelo
deixarei que escorran as túas palabras
polo cano do retrete
e xa serás só química do adeus.
A dolorosa memoria
dunha depilación
destinada a embelecerme.
Susasa Sánchez Aríns: [de]construçom, ed. Espiral Maior (adapt.)

Texto 2
NAI: Xoga un pouco, pero despois quero ver este cuarto como unha patena, de acordo? (Sae)
ROI: Si. (Acende a consola para xogar co seu xogo favorito dende hai unhas semanas, a
última versión dos súper loitadores Mortal Combat versión 3.0) Dálle, dálle. Si! (Fala co
seu loitador preferido, Ken, o guerreiro de xeo, o tipo máis duro do tatami) Só queda ese e
estamos na gran final.
Soa o timbre da casa, e ao lonxe escóitase a porta abrirse.
NAI: (Dende fóra) Ola, Sebas!
SEBAS: (Dende fóra) Ola, señora!
NAI: (Dende fóra) Hai tempo que non pasabas por aquí.
SEBAS: (Dende fóra) Si. Pode baixar Roi?
NAI: (Dende fóra) Pois ata sería mellor. Roi! (Entra no cuarto) Roi, por que non contestas,
cando te chamo?
ROI: Que? (Ken o loitador de Roi caeu derrotado no tatami) Merda!
NAI: Fala ben.
ROI: Estaba a piques de chegar á gran final...
Carlos Losada: Game over, Eds. Xerais / Xunta de Galicia

Texto 3
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

Paula marcou o número da casa de Aurora. Estabamos todos en silencio absoluto, nerviosos
e expectantes. Alguén colleu axiña o teléfono. Claro, os pais esperaban unha chamada da
filla! Iso significaba que aínda non sabían nada dela... Non pasara nin un minuto cando a
nosa amiga colgou. Aquela curta conversa aínda nos puxo máis nerviosos, e as nosas caras
xa se converteran en signos de interrogación.
An Alfaya: O cero escuro, ed. Edelvives-Tambre

1. A que xénero pertence cada un? Xustifica a túa resposta.

2. Indica o tema de cada un dos textos.
3. Agora, reescribe algún dos textos cambiándoo de xénero.
• O teu texto e o orixinal teñen que tratar o mesmo tema e ter uns contidos similares, pero
non te preocupes se non son exactamente iguais. O importante é que te inspires nel.

17
 Ficha de traballo 1

3 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Escribe tres alimentos de cada tipo: – Dóeme este pe, porque me fixen dano ao dar-
a) doces: ... lle unha patada a bola.
b) cereais: ... – Nin sei facer o no da gravata nin me gusta esa
peza de roupa, mais, por se cambio de opinión,
c) friame: ...
teño tres ou catro no roupeiro.
d) peixe: ...
– O meu animal preferido e o oso panda.
e) lácteos: ...
– Da este paquete da miña parte a Sara; e lém-
f) froita: ... bralle que o abra, que as veces e un pouco des-
g) hortalizas: ... pistada.
2. Redacta un pequeno texto coas recomenda- – Por que non vos achegades vos? Nos temos
cións que, na túa opinión, son necesarias para moita presa.
levar unha vida saudable. 7. Escribe unha oración con cada parella de pala-
3. Escribe o feminino destes substantivos: bras:
xuíz chinés actor fora – fóra oso – óso
patrón xenro capitán ven – vén bola – bóla
campión cliente duque 8. Escribe o nome das principais leis que afectan á
león heroe can lingua galega.
bisavó xudeu alemán 9. Cantas linguas sabes falar?
rei peixeiro alcalde 10. Relaciona cada definición co tipo de texto narra-
príncipe ladrón adestrador tivo que corresponda:
peixeiro xefe bailarín lenda novela conto fábula
4. Escribe o substantivo que corresponde a cada a) Narración breve, normalmente en prosa, con
un destes verbos, poñéndolle diante o ou a, se- poucos personaxes e argumento sinxelo.
gundo cumpra. Por ex.: suar ➝ a suor. b) Relato protagonizado por animais que actúan
estrear ➝ ... sangrar ➝ ... como humanos e do que se tira unha ensinanza.
viaxar ➝ ... ordenar ➝ ... c) Narración que mestura feitos naturais con ou-
doer ➝ ... sinalar ➝ ... tros de carácter fantástico, protagonizada por
personaxes con poderes sobrenaturais.
5. Escribe de novo estas oracións, poñendo en plu-
d) Narración extensa cuxos elementos espa-
ral todas as palabras que poidas:
zo-temporais están moi caracterizados.
– Mete na lavalouza a culler e a cunca, colle o
pano de mesa e quita o mantel.
– Meu irmán e miña irmá van facer unha excur-
sión e pensan visitar un val onde seica vive un
animal que é bastante difícil de ver neste mes.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

– Canta trapallada hai nesta caixa! Un álbum, un

mandil, un compás, un anteface, unha chave in-
glesa, un ferro de pasar...
6. Pon os acentos diacríticos que sexan necesarios
nestas oracións:
– Sabes que os programas de televisión de mais
audiencia son os musicais dirixidos aos mozos e
as mozas coma nos?
– O ordenador que hai no colexio e moito mais
potente co que teño eu na casa.
– Compre que vaia ao supermercado da esquina
e compre mais leite e te.

18
 Ficha de traballo 2

3 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Le os seguintes microrrelatos e resolve as cuestións que se formulan a continuación:

Gustáballe tanto o peixe que casou cunha serea.

Croac! Se me bicas, volvereime príncipe. A fermosa foi buscar un crocodilo; merecía cando
menos un rei. Nunca soubo se o conto funcionaba.

O náufrago, morto de fame, decidiu xantarse a si mesmo. Ata que se decatou de que era
vexetariano.
http://lemosgalego.blogaliza.org

• Di se reúnen as seguintes características:

a) Brevidade extrema.
b) Linguaxe exacta e concreta.
c) Final abrupto e impredicible.
• Hai algún dato que che indique o espazo ou o tempo nos que se desenvolve a acción?
• Que efectos provocan estes microrrelatos no lector?
2. Inventa ti agora outros microrrelatos:
– un de medo
– un de risa
– un de sorpresa
• Podedes organizar un concurso no centro. Lembrade establecer un número máximo de
palabras. Canto máis curtos, mellor!
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

19
 Ficha de traballo 1

4 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Clasifica estes antropónimos segundo se indica: 7. Fíxate nestas frases e analízaas sintacticamente:
Camiño, Rosa, Severo, Benigno, Crisanto, Mar- – libro interesante
garida, Fátima, Azucena, Valente. – dous xerseis moi abrigosos
Calidades Lugares Plantas – teléfono vermello
– uns exercicios bastantes doados

2. Relaciona os termos complementarios: 8. Completa as oracións coas partículas compara-

tivas adecuadas:
singular suspenso
– Case son tan áxiles ... vós; e, ademais, foron
morto rexeitar
bastante máis rápidos ... diciades. Pero seguen
aprobado enfermo sendo peores ... eles.
aceptar plural – Portouse mellor ... ti esperabas? Pois eu creo
san vivo que estivo tan falangueiro ... nós e tan enredan-
3. Clasifica os seguintes adxectivos en variables e te ... dixo a profesora.
invariables: – É tan boa xogadora ... dicías; mellor ... calque-
feble, bo, ruín, quente, veloz, inhumano, lam- ra das outras. Pero está en peor forma ... pen-
bón, cortés, cotián, nu. saba.

• Nos variables, escribe a forma feminina. – A proba de Martín está mellor ... túa. Se foi
máis difícil ... esperabas, tal vez estudaches me-
4. Escribe a forma que falta en cada caso: nos ... el.
Masculino Feminino Masculino Feminino 9. Pon as maiúsculas que faltan:
charlatán ... cotián ... – o dr. martínez ten moito prestixio como trau-
... cidadá ... mentirana matólogo.
alemán ... fisterrán ... – hoxe presentouse o libro o último día de terra-
nugallán ... ... chá nova, de manuel rivas.
... inhumana ... vilá
– o próximo venres os alumnos de 4º da eso
castelán ... nicaraguano ...
imos visitar o museo do pobo galego.
... urbana ... truana
... catalá louzán ... – o meu padriño colabora desde hai anos con
unicef.
5. Escribe estes textos en feminino: – querida lucía: escríboche desde a casa dos
– O meu curmán ponteareán é un neno moi pre- meus avós, en arzúa.
coz e bastante testán. Desde ben cativo di que – que ides facer en noiteboa?
de maior vai ser doutor, e que se ha converter
– sabes en que época tivo lugar o renacemento?
nun famoso cirurxián. A min cáeme xenial, aínda
que ás veces pode parecer un pouco sabichón. – a miña película favorita é o meu veciño totoro.
– Todo cidadán ten os mesmos dereitos; polo – cando me atopei con eva no ascensor díxenlle:
tanto, todo home debe ser tratado igual, inde- «canto tempo sen verte!»
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

pendentemente de que sexa inglés, alemán, es-

pañol, italiano, romanés, colombiano, brasileiro,
nicaraguano, paquistaní, iraniano…
6. Reescribe esta oración no grao que se indica:
Esta casa é grande.
a) De igualdade: ...
b) De superioridade: ...
c) De inferioridade: ...
d) Superlativo absoluto: ...
e) Superlativo relativo: ...

20
 Ficha de traballo 2

4 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Marca as diferenzas entre estes dous textos e indica cal deles presenta maior cohesión.
Explica a túa resposta.
Texto 1
Xoán e Miguel foi de compras. El quería comprar unha camisa e uns zapatos. Na tenda non
tiña do tipo que buscaba. Comprou uns negros.

Texto 2
Xoán e Miguel foron de compras. Este último quería comprar unha camisa e uns zapatos.
A tenda que visitaron non tiña o tipo de camisa que buscaba. Por iso comprou uns zapatos
negros.
2. Fai os cambios precisos para dotar de cohesión os seguintes textos (elipse, substitución
dun termo repetido por outro equivalente...):

O catalán David Meca iniciou esta mañá o intento de marca mundial do triplo cruza-
mento a nado do Estreito de Xibraltar. David Meca tivera que suspender este intento
nos dous últimos días por un forte temporal na zona.

Chegou á súa casa, subiu ao segundo piso da súa casa, colleu un libro que estaba no
segundo piso da súa casa e deitouse a ler nunha cama que había no segundo piso da
súa casa.

No inverno, sempre que podo, como na cociña porque a cociña é o lugar máis quente
e acolledor da casa.

O meu pelo non é un pelo fácil de peitear.

3. Completa as seguintes oracións cos conectores axeitados:

despois – non obstante – é dicir – tamén – a continuación – agora – por exemplo – pri-
meiro – pola contra
– ... tes que bater os ovos e ... debes engadirlles o azucre e o leite, e remexer ben.
– André aprobou todas. Eu, ..., suspendín tres. ..., ninguén me gaña á videoconsola.
– ... é o momento; ... será tarde.
– Esta moza é daltónica, ..., ten problemas para diferenciar algunhas cores.
– Non é certo que os insectos sexan prexudiciais para o home. ..., as abellas producen
mel e cera.
– Á festa virán os meus amigos do instituto. ... convidei as miñas curmáns.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

• Agora, clasifica os conectores anteriores:

Ilustración ou
Temporais, de orde De oposición De adición
ampliación

21
 Ficha de traballo 1

5 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Le este texto e subliña os pronomes persoais – Se non queredes que ... enganen... , ... pensa-
que atopes: de... ben. (vos, o)
—Ola! —dixo Bilbo—. Preguntábame se ías vir. 4. Corrixe os erros de puntuación que atopes nas
—Alégrome de atoparte visible —respondeu o seguintes oracións:
mago, sentado nunha cadeira—. Quería alcanzar- – Cantos anos hai que non vos vedes?.
te para falar un anaco contigo. Supoño que todo – A Dra Pérez non está hoxe na consulta.
saíu de marabilla e de acordo co plan. – Os meus curmáns, viven cerca de Vigo.
—Pois si —dixo Bilbo—. Aínda que o lampexo – Canta xente había no concerto!.
me asustou; sobresaltoume bastante, por non falar – Os meus, pais traballan nunha peixeiría en Muros.
dos outros. Supoño que foi un pequeno engadido
– O Sr Martínez é o director desta sucursal bancaria.
teu.
5. Pon as comas que faltan:
—Acertaches. Mantiveches prudentemente ese
anel en segredo todos estes anos, e pareceume – El chega hoxe a Santiago; ela mañá.
necesario darlles aos teus convidados algo máis – Non temos vacacións pero intentaremos dis-
que puidese explicar a túa repentina desaparición. frutar do verán.

—E arruinarme a broma. Es un vello entremeti- – Escoita María isto pódeche interesar.

do—riu Bilbo—, pero seguro que tes razón, como – Marcos o irmán de Uxía vai cumprir seis anos.
de costume. – Ela é odontóloga é dicir dentista.
—Só cando se trata de algo que coñezo. Pero non 6. Le o seguinte texto e responde:
me convence moito todo este asunto, agora que Moitas veces fun comparado cunha serpe. A miña
chegou o momento final. Fixeches a túa broma e forma arrastrada e sinuosa levou a xente a ver en
preocupaches ou ofendiches a maioría dos teus min unha especie de anfibio pacífico de escamas
parentes, e tamén lle deches a toda a Comarca prateadas. Moitos creron ver na miña desembo-
algo do que falar durante nove días, ou máis ben cadura unhas grandes fauces monstruosas, que
durante noventa e nove. intentaban, unha vez tras outra, devorar o océano
J. R. R. Tolkien: O Señor dos Aneis, I, Edicións Xerais sen conseguilo endexamais. Tamén teñen dito
que os farallóns, eses solitarios illotes afiados que
• Clasifica os pronomes que atopaches en tóni-
cos e átonos. están salpicados ao longo de todas as costas ro-
chosas, son os meus dentes velenosos que están
2. Explica, en cada caso, por que razón vai o pro-
trabando o mar.
nome átono diante do verbo:
Tantas cousas se teñen dito de min... E eu que
– Oxalá me chegue hoxe o ordenador.
son, máis ca unha humilde corrente de auga? Xa
– Non llo contes a ninguén, por favor.
contei como me formo a cotío e como fun feito,
– Sempre te enfadas por nada. segundo a lenda que me contou a treboada, por
– El contoume que te viu no concerto. unha cría de xigante que riscou a terra co seu
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

– Quen che preguntou por nós? dedo.

– Calquera o fai, é dificilísimo! Non é esa a única historia que intenta explicar as
3. Coloca onde corresponda os pronomes átonos miñas orixes de forma fantástica.
e escribe correctamente estas oracións: Antón Cortizas: Memorias dun río, ed. Sotelo Blanco

– O partido empezou ás catro, pero eu non ... • Que tipo de narrador é?

sabía. (o) • Quen é o protagonista?
– ... Poño... a sopa aos nenos? (lles) • Con que animal é comparado? Indica cales son
– Quen ... dixo... iso? (che) as súas semellanzas.
– Sacamos a entrada, ... metemos... no cine e ...
puxemos... a ver a película; pero como non ...
gustaba... , marchamos. (nos, nos, nos)

22
 Ficha de traballo 2

5 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

Organización das
Idea principal Idea secundaria Detalle
ideas

Superheroes
Superheroes: Os superheroes son personaxes de ficción, xeralmente con poderes sobrehumanos e
poderes sobrehu- moi relacionados coa ficción científica. Apareceron por primeira vez nos cómics de Es-
manos tados Unidos en 1938. Despois estendéronse por todo o mundo e tamén acadaron un
grande éxito en moitos outros medios, sobre todo no cine.

Moi famosos: Su-

A lista de superheroes coñecidos é moi ampla, pero non cabe dúbida ningunha de que
perman, Batman e
entre os máis famosos están Superman, Batman e Spiderman.
Spiderman

O cómic coa primeira aventura de Superman publicouse en xuño de 1938. Segundo conta
a historia, nacera no planeta Krypton; pero seus pais, cando era un neno, enviárono nunha
nave con destino á Terra momentos antes da destrución do seu planeta. Atopouno un ma-
trimonio de Kansas (Estados Unidos), que o adoptou e o criou co nome de Clark Kent. De
rapaz xa comezou a dar mostras dos seus superpoderes; logo, de mozo, decidiu usalos en
beneficio da humanidade.

Batman fixo a súa primeira aparición en maio de 1939. A persoa que se converte no su-
perheroe é Bruce Wayne, un empresario multimillonario que se dedica a axudar desintere-
sadamente a todo o mundo. Para vingar o asasinato de seus pais sométese, durante anos,
a un rigoroso adestramento físico e mental. Despois dedícase a combater a delincuencia,
disfrazado de morcego. A diferenza doutros superheroes, non posúe poderes sobrehu-
manos: usa a intelixencia para crear armas e ferramentas coas que atrapa os delincuentes.

Spiderman, tamén coñecido como Home Araña, apareceu por primeira vez nun cómic
publicado en agosto de 1962. Cóntase que, tras quedar orfo, Peter Parker foi vivir cuns
tíos seus e que se converteu nun rapaz amante da ciencia. Cando tiña dezaseis anos pi-
couno unha araña que estivera exposta a experimentos radioactivos, o que provocou que
o mozo fose adquirindo os poderes das arañas. O día que un ladrón mata o seu tío, Parker
decide empregar os seus superpoderes para loitar contra o crime.

1. Escribe un título axeitado para a idea principal do terceiro parágrafo.

2. No cuarto e no quinto parágrafos:
• Subliña a idea principal, as secundarias e os detalles relevantes.
• Escribe un título adecuado para a idea principal.
3. Elabora un esquema de números do texto.
4. Elabora tamén un cadro sinóptico.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

23
 Ficha de traballo 1

6 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Subliña os verbos que atopes neste texto: 5. Le o seguinte texto:

A risa sempre produciu moitos efectos positivos, Ninguén podería dicir de onde viña Mondo. Che-
tanto físicos como psíquicos, e constitúe un hábi- gou un día aquí, á nosa cidade, sen decatármo-
to saudable que deberiamos practicar decote. nos, e despois afixémonos a el. Era un rapaz duns
Todas as investigacións que se realizaron ata agora dez anos, de cara redonda e tranquila, e cuns
avalan algo que a sabedoría popular xa descrubrira fermosos ollos negros un pouco oblicuos. Pero
coa práctica, e que moitos intuían: se botásemos eran sobre todo os seus cabelos o que chamaba
unha gargallada de cando en vez, a vida resultaría a nosa atención, cabelos roxos que mudaban de
máis alegre e... máis sa! Por iso, moitas persoas qui- cor segundo a luz e que se volvían case grises á
zais necesitemos lembrar como se ría... noitiña.
• Indica a persoa, o tempo e o modo das formas Nada se sabía da súa familia nin da súa casa. Qui-
verbais subliñadas. zais non as tivera. Sempre aparecía cando non se
esperaba, cando non se pensaba nel, nun recanto
2. Fíxate nestes verbos conxugados e completa as
formas que faltan: dunha rúa, preto da praia, ou na praza do mer-
cado. Andaba só, decidido, mirando arredor del.
Copretérito Pretérito Pospretérito Futuro
Vestía sempre do mesmo xeito, un pantalón azul,
collía andei cantaría tenis e unha camiseta verde demasiado grande.
collías cantarías subirás Cando atopaba alguén que lle gustaba, parábao e
preguntáballe:
collía andou cantaría
—Quere vostede adoptarme?
andamos subiremos
E antes de que reaccionasen, el xa liscara.
cantariades subiredes
Jean-Marie Gustave Le Clézio:
collían andaron cantarían subirán Mondo et autres histoires, ed. Gallimard (trad.)

3. Completa a seguinte táboa coas formas nomi- a) Sinala a opción que mellor explica o contido
nais que faltan: do texto:
Infinitivo Participio Xerundio – Trátase da presentación dun personaxe.

xogado
– Conta o que lle pasa a Mondo.
– É a narración dun feito.
ver
b) Responde estas cuestións:
vindo
• Que sabemos do seu pasado?
ter
• Que roupa levaba?
poñendo
• De que xeito reaccionaba ao atoparse con al-
4. Completa estas oracións cos signos de puntua- guén que lle gustaba?
ción axeitados: • Subliña o fragmento no que é descrito fisica-
– Deberías esforzarte máis, pero mente.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

– O artigo 5.4 do Estatuto de autonomía de 6. Inventa un personaxe e preséntao de xeito simi-

Galicia di Ninguén poderá ser discriminado por lar. Ten en conta os seguintes consellos:
causa da lingua. • Escolle un nome significativo, que teña certa
– Queridos avós Escríbovos desde o cámping no graza, beleza, estrañeza...
que estamos de vacacións. • Conta como é fisicamente.
– Este verán haberá concertos nas praias, nos • Imaxina os trazos do seu carácter: é expresivo,
parques, nas prazas sorrí, móstrase amigable ou distante, ten algunha
– Cando chegamos ao seu portal dixo Esquecín «rareza»...
as chaves!
– No supermercado temos que comprar pata-
cas, leite, sal, azucre, ovos, pan, cereais

24
 Ficha de traballo 2

6 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

O seguinte texto está tomado dunha noticia que reflicte os prexuízos lingüísticos dalgunhas
persoas. A protagonista é unha moza coruñesa de 25 anos que participou nun coñecido
concurso da televisión. Le con atención:

Unha coruñesa «explica» o conflito lingüístico en Galicia

Unha explicación dos prexuízos sociais en contra do galego e dos galegofalantes que lle
deu a unha das súas compañeiras está a dar a volta á rede. O vídeo do momento é un
dos máis compartidos na rede social Facebook.
Marta conta na televisión que tanto lle tiña estudar as Matemáticas en galego, pero «las
cosas más de memorizar», como Historia ou Literatura, prefería estudalas en castelán.
Di que ver unha persoa maior falar galego «ya lo asocias», mais nos mozos «es como...
raro». E a continuación narra unha vivencia persoal na que se sentiu atraída por un mozo
que, ao presentarse, falaba nesta lingua «y me dio un bajón». Marta engade que durante
moitos anos se estendeu a idea de que quen falaba galego era un «paleto», argumento
que emprega para xustificar que a día de hoxe os mozos non empreguen este idioma.
A concursante explica que na provincia de Lugo si que hai un bo número de galegofa-
lantes, pero que son moi «brutos», cualificativo co que se refire ao seseo e á gheada, que
están asociados, segundo ela, á xente aínda máis «ignorante».
Para rematar, sinala que perder o acento galego custa moito, pero que os galegos que
triunfan na televisión ou no mundo das artes vano perdendo.
Galiciaé, 14/02/2011 (adapt.)

1. Responde:
a) Tes ti problemas semellantes aos desta rapaza coas materias que se imparten en ga-
lego?
b) Cres, coma ela, que o galego o fala máis a xente maior que a xente nova?
c) Dirías que o seseo e a gheada son trazos dialectais ou signos dunha categoría social
inferior? Por que?
d) Moléstache o acento galego? E o andaluz ou o catalán? Por que ou por que non?
2. Convence a esta moza de que os seus prexuízos lingüísticos son infundados e ademais
non lle fan ben ningún. Argumenta a túa postura.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

25
 Ficha de traballo 1

7 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Escribe o nome de todos os medios de transpor- 5. Escribe os presentes destes verbos:

te que recordes e clasifícaos: ir saber dar facer
Por mar Por aire Por terra Indicativo: ...
Subxuntivo: ...

2. Subliña os verbos que hai neste texto: 6. Completa con b ou v, segundo corresponda:

Hai moito tempo, nunha illa deshabitada nas exhi...ición sobrevi...ir ...idente
beiras do Mar Vermello, vivía un parsi en cuxo re...isar conci...ir ser...izo
sombreiro os raios do sol se reflectían cun esplen- sor...ete ...aledor lam...ón
dor máis que oriental. E o parsi vivía xunto ao be...eraxe prohi...ición re...ista
Mar Vermello con nada máis ca o seu sombreiro, atre...emento ...olta fer...enza
o coitelo e un forno deses que non debes tocar
7. Escribe unha palabra derivada de cada un dos
nunca. Un día colleu fariña, auga, pasas, ameixas
verbos que se indican:
e azucre e outras cousas e preparou unha torta
convivir ➝ ... beber ➝ ...
que tiña sesenta centímetros de ancho e noven-
ta de alto. Era Súper Comestible, e meteuna no vir ➝ ... deber ➝ ...
forno porque só a el se lle permitía cociñar nese recibir ➝ ... mover ➝ ...
forno, e tívoa cocendo, cocendo ata que se puxo 8. Fíxate nestas definicións e escribe o termo que
marrón, e emocionaba o ben que recendía. Pero corresponda:
xusto cando estaba a piques de comela... ...: Elaboración dunha variedade estándar da lin-
R. Kipling: How the rhinoceros got his skin, gua que sirva de modelo lingüístico para todos
ed. Rabbit Ears (trad.) os falantes da comunidade.
3. Escribe as formas que faltan nestes pretéritos de ...: Proceso que ten como obxectivo devolverlle
indicativo: á lingua propia dunha comunidade a súa condi-
ción de vehículo normal de comunicación e evi-
Ser Ter Dicir Dar
tar que sexa substituída por outra.
tiven dei
9. Pon cada característica no lugar que lle corres-
fuches dixeches ponda:
tivo dixo – Abundantes recursos estilísticos.
fomos tivemos demos – Autor descoñecido.
fostes destes – Transmisión oral.
tiveron dixeron
– Autor coñecido.
– Transmisión escrita.
4. Completa as oracións co presente dos seguintes
verbos con alternancia vocálica: Lírica tradicional Lírica culta
– Esta saia non me ... (servir), quédame moi pe-
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

quena.
– Ti ... (subir) as escaleiras demasiado rápido.
– Creo que ... (divertirse) moito cando xogan xun-
tos.
– Por que ... (sufrir) tanto? Non ves que hai so-
lución?
– Eu son moi sincero, nunca ... (mentir).
– Eses nenos ... (durmir) moitas horas.
– Ten coidado, non te ... (ferir).
– Sempre ... (conseguir) o que se propón.
– Nada máis rematar el sempre … (fuxir).

26
 Ficha de traballo 2

7 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Le o seguinte texto e responde as preguntas:

Na actualidade o inglés é o idioma con maior prestixio do mundo. Pero non sempre foi así,
pois na Idade Media incluso estivo a piques de desaparecer.
No ano 1066 os normandos conquistaron Inglaterra e impuxeron a súa lingua. Os ingleses
das clases altas abandonaron o seu idioma e empezaron a falar o francésnormando, que se
converteu na lingua usada na escrita, no ensino, na corte, etc.
O inglés non desapareceu grazas a que o seguiu usando a xente das clases sociais máis
baixas. Daquela, o feito de falalo era considerado como signo de incultura e de pobreza.
A partir do ano 1200 cambiou a situación política, e o inglés empezou a recuperarse.
Pero ata mediados do século xiv non se empregou no ensino: os primeiros foron dous
profesores universitarios, un de Oxford e outro de Cambridge. E a partir de aí... chegou á
situación actual.
a) Cres que o galego pode chegar a ter algún día o prestixio que posúe o inglés na
actualidade?
b) Que tería que pasar para que se dea esa situación?
2. Por parellas, elixide tres comercios da vosa localidade e investigade en que aspectos
usan o galego: atención aos clientes, publicidade, letreiros, etc.
3. Infórmate sobre o programa VAL:

Ponse en marcha o programa VAL

(Voluntariado de Activación Lingüística)

Pretende pór en contacto a persoas que queren practicar o galego con persoas
que as axudarán a facelo.

Quen pode participar neste programa?

Para axudar: Toda persoa que teña dominio da expresión oral en galego.
Para ser axudado: Toda persoa que queira aprender a expresarse en galego.
www.valingua.org

• Contesta e explica as razóns:

a) Estarías disposto a participar neste programa?
b) Se a resposta e SI, para axudar ou para ser axudado?
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

27
 Ficha de traballo 1

8 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Clasifica estas oracións segundo sexan activas 5. Cantas sílabas teñen estes versos?
(A) ou pasivas (P):
Cando penso que te fuches,
a) A profesora de practicas corrixiu os nosos tra-
ballos. negra sombra que me asombras,
b) O seu equipo foi recoñecido por todos como ao pé dos meus cabezales
o mellor. tornas facéndome mofa.
c) A carta foi entregada persoalmente polo re- (Rosalía de Castro)
partidor.
d) Manuel Rivas leu o pregón das festas. A noite é o pranto do día,
e) As gañadoras serán elixidas por un xurado.
lágrima inmensa de sombra
f) Lucas recibiu a mensaxe.
que escorre sobre a campía.
• Transforma en pasivas as oracións activas an-
(Aquilino Iglesia Alvariño)
teriores.
2. Cal destas oracións non é transitiva? Lúa nova con tronada,
– Teño un gato e tres cans.
trinta días de mollada.
– O meu pai mercou ovos, leite e iogures.
(Popular)
– Xulia, desde pequena, nada moi ben
– Por que non nos contas ese segredo?
Fálame nesa fala melosiña
– Lois envioulle unha carta ao seu tío.
que celestiales harmonías ten;
– Hoxe lerei este libro de contos.
fálame na linguaxe da terriña
3. Busca nesta sopa cinco palabras con h:
se é que me queres ben.
H M U T L X C E (Valentín Lamas Carvajal)
A B S Ñ E Q O G
R H A B I T A R • Unha vez analizada a súa métrica, relaciona
M O G V D N U L cada estrofa coa rima que lle corresponda:
O N C H F D I V a-a aa abab -a-a
N R X O A U H S 6. Inventa un ser mitolóxico, pensa no seu nome e
I A Z M V H C M nas súas características físicas.
C S O E P Z U P • Cal será o seu poder ou a súa función?
A R I E D R E H • Escribe un pequeno texto de presentación e
O F N R G F A V acompáñao dun debuxo.
B I V M O L U F
4. Consulta o dicionario, e coloca cada palabra no
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

lugar que lle corresponda:

heteroxéneo – hidrofobia – homoxeneizar – hi-
pertrofia – hipotensión
... : Enfermidade dos cans, ratos, etc., que fai
que lle teñan horror á auga.
... : Aumento excesivo do volume dun órgano
debido ao seu desenvolvemento anormal.
... : Diminución da presión arterial por debaixo
das cifras que se consideran normais.
... : Facer que varias cousas sexan iguais.
... : Composto por elementos moi diferentes.

28
 Ficha de traballo 2

8 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

Le con atención este poema:

A miña avoa Consuelo, A Quiroguesa,
era leda, risoña e faladora:
a súa musical verba cantadora
no meu corazón vai, fidel e acesa.
Era verba que non se leva agora,
cunha raíz anterga e montañesa,
un murmurio de vento na devesa,
claridades de río e luz de aurora.
E sentín florecer como a cerdeira
unha forte, escurísima inquedanza,
cunha paixón profunda e verdadeira.
É que levaba a Quiroga na lembranza
como se leva un destino, unha bandeira,
un ensoño que se ama e non se alcanza.
Manuel María

1. Cal é o tema? Fai un breve resumo do seu contido.

2. Analiza a métrica.
3. Fíxate agora na súa rima.
4. Que tipo de poema é? Por que estrofas está formado?
5. Investiga:
• De onde era Manuel María?
• En que ano lle dedicaron as Letras Galegas?
6. Consultade a seguinte ligazón e completa o «Carné de identidade» de Manuel María:
primaveradasletras.gal/carne-de-identidade/
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

29
 Ficha de traballo 1

9 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Nas seguintes oracións, identifica o suxeito e o 6. Reescribe estas oracións substituíndo os es-
predicado: tranxeirismos pola palabra galega correspon-
– Hoxe actúa na praza do Obradoiro un mago. dente:
– A noiva de meu irmán chamou por teléfono. – Escríbelle un e-mail e dille que quedamos o
sábado para facer footing.
– Les tres periódicos todos os días?
– Deixamos o coche no párking e fumos ver o
– Gañou o premio o mozo de María Xosé.
partido de básquet.
– Alba sempre me encarga as entradas.
7. Asocia cada un destes poemas co recurso esti-
– A casa dos meus avós está xunto ao mar.
lístico correcto:
• Hai algunha oración co suxeito omitido?
personificación metáfora hipérbato
• Rodea o núcleo de cada predicado.
apóstrofe aliteración paralelismo
2. Cales destas oracións son impersoais?
O facho
a) Hoxe amenceu moi cedo.
do faro
b) Para mañá non teño deberes.
fendendo
c) Nesa biblioteca estúdase moi ben.
a furia da furna.
d) Meus pais son panadeiros.
(Ana M.ª Fernández)
e) Hai demasiada xente no pavillón.
f) Regalan un libro por participar.
b) Do mar pola orela
g) Canta tan ben que dá gloria oíla.
mireina pasar,
• Clasifícaas nos seguintes grupos:
na fronte unha estrela,
Impersoal referida a fenómemos naturais ou at-
no bico un cantar.
mosféricos: ...
(Manuel Curros Enríquez)
Impersoal gramaticalizada: ...
Impersoal con se: ...
c) A lúa está durmida,
Impersoal ocasional: ...
a noite está a chamala.
3. Subliña as oracións predicativas e indica se son (A. García Teijeiro)
transitivas (T) ou intransitivas (I):
– Ela é moi alegre. d) O poema é unha pedrada na cabeza.
– Fixemos unha torta de marmelada. Por iso lles recomendamos aos lectores
– O vento arrincou moitas árbores. que usen casco.
– Fuxiron lentamente. (Colectivo poético Ronseltz)
– A comida aínda non está lista.
– Esquecín a data do teu aniversario. e) Ai, meu Sil,
– Nadades moi ben. meu meigo río,
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

– Pareces máis alto con eses zapatos. que tiñas os ollos verdes
e donairoso o feitío!
4. Clasifica estas palabras segundo o son do x:
(E. Guerra de Cal)
xardín éxito texto
xirafa xigante explicación
f) Como chove miudiño,
exacto xeración enxame
como miudiño chove
/ʃ/ como xente /ks/ como taxi (Rosalía de Castro)

5. Inventa unha historia con estas palabras:

estraño – xadrez – escavar – estoxo – estranxeiro

30
 Ficha de traballo 2

9 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

Le este fragmento dun coñecido poema de Rosalía e contesta as preguntas:

*Adiós, ríos; adiós, fontes;
adiós, regatos pequenos;
adiós, vista dos meus ollos,
non sei cando nos veremos.

Miña terra, miña terra,

terra onde me eu criei,
hortiña que quero tanto
figueiriñas que plantei;

prados, ríos, arboredas,

*pinares que move o vento,
paxariños piadores,
casiña do meu contento;

muíño dos *castañares,

noites claras de luar,
campaíñas timbradoras
da igrexiña do lugar;

amoriñas das silveiras

que eu lle daba ao meu amor,
camiñiños entre o millo,
¡adiós, para sempre, adiós!
Rosalía de Castro: Cantares gallegos, ed. Galaxia

1. Rosalía partiu neste poema dunha copla popular. Como o sabemos?

2. Conta o número de sílabas dos versos da 1ª estrofa. Son de arte menor ou maior? Como
riman os versos do poema?
3. De que ten nostalxia Rosalía neste texto?
4. Enuncia nunha frase cal é o tema do poema.
5. Todos os elementos aos que se vai referindo Rosalía simbolizan, no seu conxunto, a
Galicia. Tendo isto en conta, ¿con que dous versos se podería sintetizar o sentimento da
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

autora?
6. Busca no poema algunha figura retórica das que estudaches.

31
 Ficha de traballo 1

10 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Completa estas oracións cun CD axeitado: 7. Busca nesta sopa de letras oito palabras con n:
– Apagade ..., por favor.
D E B S A X V T
– Invitarei ... á miña festa.
I N D A N O U C
– Antonte vin ... pola rúa.
P G H C E S R E
– Anxo e Filipe perderon ... .
G A S O L I N A
– Traede .... á festa.
U N C N Q N I Q
– Lin ... moi interesante.
N O R I L A G L
– Meu pai mercou ... .
X M B S R L D C
2. Identifica o CI nas seguintes oracións. Logo A C A N O N A B
substitúeo polo pronome correspondente:
O V N E T Ñ L E
– Non deas eses cromos aos meniños.
U H E R O I N A
– Si, xa levei o paquete a Concha.
– Mandaron a ti unha circular do instituto? 8. Identifica os castelanismos que hai nas seguin-
tes oracións:
– Disque roubaron onte a moto a Raúl.
– Cando é a boda do teu hirmán?
– Dixemos unha mentira ben grande a Rafa.
– Temos que mercar unha cuna nova.
– Pediron un libro a vós ou non?
– Aquel día foi terrible: primeiro un relámpago,
– Anda, ho, compra esa mochila a min.
logo granizo e, para rematar, torzo un tobillo.
3. Completa estas oracións cun CI axeitado: – Está moi lexos a casa dos teus avós?
– Compráronlle a bici ... . – Gustaríame ter un móvil moderno.
– Onte conteille o problema ... . – Cando remates de recoller, pásalle unha esco-
– Os actores asináronlles autógrafos ... . ba ao suelo da cociña.
– Non lle dás unha aperta ...? • Agora, substitúeos polas palabras galegas co-
– Regaleille un sombreiro ... . rrespondentes.
– Pregunteille a dúbida ... . 9. Escribe ao lado destas definicións o elemento
teatral ao que se refiren:
4. Subliña os CC e indica de que tipo son:
...: reflexión en voz alta dun personaxe.
a) Esta mañá levou un golpe por mor da xeada.
...: intervención breve que non é escoitada polos
b) Divertícheste moito coas túas amigas?
outros personaxes, pero si polo público.
c) Esa igrexa foi construída en 1670 sobre unhas
...: intercambio de mensaxes entre dúas ou máis
ruínas.
persoas.
d) Elsa monda á noitiña as patacas para a cea.
...: instrucións que o autor dá para a representa-
e) Suso caeu ao lado da mesa porque o chan
ción da obra.
estaba esvaradío.
f) Ti nunca fuches a Madrid en avión.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

g) Nós xa tiñamos oído ese conto moitas veces.

5. Escribe un verbo da familia léxica de cada un
destes substantivos:
liña ➝ ... ruína ➝ ... pestana ➝ ...
ouriños ➝ ... padriño ➝ ... xardineiro ➝ ...
6. Constrúe unha oración con cada unha destas
palabras:
quiñentos testemuña daniño
antano mesquiño vaíña

32
 Ficha de traballo 2

10 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Le o seguinte fragmento teatral e responde as cuestións que se formulan a continuación:

(Entran en escena a forasteira e o señorito, un fidalgo rural mozo, lanzal. Veñen collidos
pola cintura, en idilio. Ela (Antinea), vestida de galega. Ollan un momento para a paisaxe).
CEGO.— Reparade na desgraza deste pobre cego, ao que Deus privou de ver esta terra
florida que estades mirando!
SEÑORITO.— Vaiche gustando a miña terra, andaluza terca?
FORASTEIRA.— (Mostrando o vestido). Pois xa o estás vendo...
SEÑORITO.— Iso falo por min e eu agradézocho...
FORASTEIRA.— Por ti comecei a querela; agora quéroa tamén sen ti.
SEÑORITO.— Olé, aí!, miña farruquiña. (Cóllelle o queixo e míraa fixamente). E que fermo-
sa estás... Dá xenio verte.
Eduardo Blanco Amor: Galicia en festa (adapt.)

a) Que elementos nos indican que se trata dun fragmento teatral?

b) Que personaxes interveñen nesta escena? Como se marca o cambio de interlocutor?
c) Indica que función ten o texto que aparece entre parénteses e quen o enuncia.
d) Na anotación inicial, dásenos unha breve descrición de como debe aparecer a «foras-
teira». Inventa ti as descricións para os outros dous personaxes, incluíndo as indicacións
sobre o vestiario que consideres adecuadas.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

33
 Ficha de traballo 1

11 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Le o seguinte texto e subliña as oracións pasivas • Que nome reciben os verbos (ser, estar, seme-
que atopes: llar, parecer...) que levan atributo? Escolle a op-
«Museo dos videoxogos» ción correcta:

Mala sorte... adiantáronsenos! O museo dos vi- a) transitivos

deoxogos xa foi creado polos alemáns. Ese lu- b) copulativos
gar tan orixinal está en Berlín, e posúe unha das c) impersonais
maiores coleccións que existen no mundo: 14 000 5. Escribe unha ou dúas palabras de cada familia
videoxogos de máis de 2 000 exemplares de hard- léxica, segundo se indica:
ware. Conta, ademais, con numerosos e importan-
Unha palabra Dúas palabras
tes documentos que permiten facer un percorrido
desde o seu nacemento (hai xa máis de sesenta bater anoxo
anos) ata a actualidade. Así, a súa historia será avaliar sinal
divulgada entre todos os visitantes. Actualmente o rancor avaría
xadrez vantaxe
museo xa é visitado por moita xente.
espremer vingar
• Rodea o complemento axente.
6. Atopa un erro en cada oración e reescríbea:
2. Completa estas oracións pasivas cun comple-
mento axente: a) Fixen un dibuxo moi bonito dunha paisaxe de
montaña.
– O premio foi entregado ... .
b) No prado había un rebaño de ovellas.
– A novela foi escrita ... .
c) A tutora díxonos que este trimeste iamos fa-
– O seu traballo foi recoñecido ... .
cer unha excursión á neve.
– A eclipse foi vista ... .
d) En Noiteboa sempre ceamos bacallao con co-
– A habitación foi recollida ... . liflor.
– O concurso foi anunciado ... . e) Como comezou antes, lévanos ventaxa.
3. Escribe a preposición correcta para completar 7. Reescribe estas mensaxes empregando un rexis-
estas oracións: tro formal:
– Esta noite soñei ... meu avó. – Buf, estou feito unha merda, non podo co cu.
– Confío moito ... ti para facer esta tarefa. – Marchei para a piltra sen meter nada no ban-
– O outro día, na praia, atopeime ... Ada e o seu dullo.
irmán.
8. Algunha vez formaches parte dun grupo de tea-
– Lémbrate ... devolver o libro hoxe á biblioteca. tro? Que che pareceu esa experiencia?
– Non te tes que arrepentir ... dicir o que pensas. • Escribe o nome de todas as profesións que se
– Acostumeime ... camiñar un anaco todos os che ocorran relacionadas co teatro.
días. • Cal é a función da que a ti che gustaría encar-
• Como se chama o complemento subliñado? garte?
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

4. Subliña o atributo das seguintes oracións:

– Hoxe o profesor parece canso.
– Non fumos ao súper e agora a neveira está
baleira.
– Esa igrexa semella moi antiga.
– Manuel, Eva e Pablo son irmáns.
– Os cristais están moi sucios.
– Esa mazá está podre.
– Aquel libro que me prestaches é moi intere-
sante.
– Esa praia parece moi bonita.

34
 Ficha de traballo 2

11 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Por equipos, escollede un conto tradicional e reescribídeo empregando un rexistro in-

formal.
• Intentade que exista variedade na clase e que non seleccionedes todos a mesma his-
toria.
2. Despois, convertede esa versión do conto nunha obra de teatro.
• Lembrade incluír anotacións con indicacións sobre o decorado e o xeito de interpretar.
• Dividide o texto en escenas.
3. Decidide a técnica teatral que empregaredes para representalo.
• Distribuídevos os papeis e ensaiade.
• Organizade a aula para que exista unha zona de escenario e outra para o público.
• Representade as vosas obras.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

35
 Ficha de traballo 1

12 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Fai unha pequena descrición de como vas vesti- 8. Busca estas palabras no dicionario e completa
do ou vestida hoxe. as oracións:
2. Existen algunhas prendas de roupa que só nos ratificar actuar rectificar atuar
poñemos nunha estación en concreto. Cales se – Se te equivocaches, o que debes facer é ...
che ocorren? canto antes.
Roupa de verán Roupa de inverno – Non entendo ben por que tiñan que ... así, sen
reflexionar.
– Se quere que creamos iso, que o veña ... dian-
3. A que xénero xornalístico se refiren estas defi- te nosa.
nicións?
– Por que me tratas de vostede? Xa che dixen
a) Texto informativo breve que nos indica que que me podes ... .
sucedeu, cando, como e a quen.
9. Completa con l ou r as seguintes palabras, ten-
b) Traballo periodístico de carácter informativo
do en conta a familia á que pertencen:
que o xornalista realiza sobre o terreo, recollen-
do testemuños das persoas implicadas, facendo desemp…ego f…oreiro
fotografías... b…anquear ab…andar
c) Conversa entre dúas persoas durante a cal af…ouxar ap…azamento
unha delas formúlalle preguntas á outra para co- f…autista c…ausurar
ñecela, saber o que pensa, etc. p…anificar c…avo
4. Indica a que modalidade oracional corresponde transp…antar desp…umar
cada oración: pub…icación cump...ido
a) Se cadra nos toca algo na lotería de Nadal... esc…avitude ob…iga
b) Non entendo por que que tarda tanto en vir. ap…icación p…ácido
c) Pódesme facer un favor?
10. Le o texto e contesta:
d) Oxalá que mañá faga sol e vaiamos á praia.
Lémbrome do día que cheghei por primeira ves á
e) Achégame o portátil.
escola. Levoume miña nai pola mao.
f) Estou farta do ruído que fan os veciños!
Don Afonso, o mestre, apontou nun papel o meu
g) Quizais nos inviten á súa casa.
nome, fíxome varias preghuntas e sentoume nun
h) Gustaríame que Brais viñese á festa. banco con outros rapaces.
i) Hoxe vou ir ao cine cunhas amigas. • A que bloque lingüístico podería pertencer?
5. Escribe unha oración de cada tipo: Xustifica a túa resposta.
Enunciativa afirmativa: ... 11. Pensa na túa maneira de falar.
Imperativa negativa: ... • A que bloque lingüístico pertence o lugar en
Dubitativa: ... que vives?
Interrogativa:
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

Desiderativa: ...
Exclamativa: ...
6. Completa con c, cc, ct ou t:
ele...ricista constru...or
vi...oria respe...o
afe...ionado di...ado
a...idente inse...o
confli...o tra...or
7. Escribe unha oración coas seguintes palabras:
dicionario – lección – ditado

36
 Ficha de traballo 2

12 Nome e apelidos: ......................................................................................................................................................................................................................................................

Curso: ................................................................................................................................................. Data: ................................................................................................

1. Elabora unha reportaxe seguindo estes pasos:

a) Elixe un tema de actualidade que che interese e que estea relacionado co lugar onde
vives.
b) Recolle información sobre o tema: na prensa, na Rede, facendo enquisas ou elabo-
rando entrevistas...
c) Completa a información con fotografías.
d) Organiza todo o material e redacta a túa reportaxe:
• Escribe un titular axeitado.
• Inclúe tamén un subtítulo.
• Presenta os feitos de maneira obxectiva, como se se tratase dunha noticia.
• Despois, enriquece o texto con máis detalles (testemuños...) e a túa valoración persoal.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

37
 Solucións
Unidade 1
Ficha de traballo 1
1. Resposta aberta.
2. Bola: pan, xeralmente circular e de pouca altura.
Boia: obxecto que flota ou aboia e que se coloca
suxeito ao fondo do mar para que sirva de sinal.
Vaca: mamífero rumiante, femia do boi, que se
cría para aproveitarlle o leite, a carne e a pel.
Baca: armazón que se instala na parte superior
dos vehículos para transportar equipaxes.
• V: /b/ fonema oclusivo, bilabial, sonoro.
B: /b/ fonema oclusivo, bilabial, sonoro (neste
caso o fonema non varía, simplemente se dife-
rencian por unha cuestión ortográfica; no pasa-
do, estas dúas letras non se pronunciaban igual).
L: fonema líquido, lateral, linguo-alveolar.
I: vogal pechada, anterior (palatal).
3. Ditongos: noite, caixeiro, moito, voitre, leite, reitor,
auga.
Tritongos: mensuais, continuou.
Hiatos: leoa, saír, lingua, aéreo, teatro, dúas, aín-
da, moeda, rúa.
4. a) Xeito, b) oriental, c) tesouro.
5. a) Non. Ten unha finalidade práctica. Trátase dun
texto expositivo.
b) Non. A información que achega carece de
connotacións.
c) Fala dun animal que existe: a formiga. Explica
cando apareceron na Terra e estima o seu peso
en relación con outros seres vivos.
d) Poderiamos sinalar o epifonema ou excla-
mación final, así como o uso dos puntos sus-
pensivos. Utilízanse precisamente no último
parágrafo, onde o autor, a modo de conclu-
sión, deixa ver a súa subxectividade en forma
de opinión.
Polo demais, non hai recursos estilísticos, pois a
información pretende ser clara, sen «adornos».
e) É un texto non literario.
6. Aspectos verbais: precisión léxica, pronuncia-
ción clara, gramaticalidade, velocidade e ritmo.
Aspectos non verbais: control da voz, postura
correcta, expresión corporal, control da mirada.
7. Resposta aberta.
8. Resposta aberta. Suxestión: As linguas desapa-
recen ben por teren un número moi reducido de
38
falantes, ben pola opresión dunha lingua domi-
nante.
9. As máis faladas: ruso, alemán e inglés.
As menos faladas: mirandés, aragonés e feroés.
Ficha de traballo 2
1. O texto 2, porque é unha definición obxectiva
da palabra rato, extraída do dicionario.
2. O texto 3 está composto a base de interroga-
cións retóricas.
3. Texto 1: repítese «Chámanlle a Marquesiña», e a
negación «Non».
Texto 3: repítese a pregunta «Por que» ao come-
zo de case todos os versos, e tamén a estrutura
sintáctica.
4. Porque a súa nai traballa de xornaleira na casa
do Marqués. Así que, a pesar da súa condición
humilde, ela é coñecida como «a Marquesiña».
5. Ao rato.
• Actividade de creación.
Unidade 2
Ficha de traballo 1
1. Xabaril – gruñir, ovella – bear, vaca – bruar, gato
– miañar, cabalo – rinchar, galiña – cacarexar, bu-
rro – ornear, lobo – ouvear.
2. -eiro/-eira: fogueteiro/a, cantareiro/a, pregoeiro/a.
-ista: guitarrista, frautista.
-nte: feirante, cantante.
-dor/-dora: vendedor/a, varredor/a.
3. Resposta aberta.
4. Substantivos: treboada, leite, libro, escuma.
Adverbios: mal, onte.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.
Conxuncións: mais, porque.
Pronomes: comigo, nós.
Verbos: ferveu, escribiremos.
Preposicións: de, en, con.
5. CONVÓCASE PUBLICAMENTE A PRIMEIRA EX-
HIBICIÓN MUNDIAL DE NUBES, QUE SE CE-
LEBRARÁ O DEZASEIS DE MAIO ÁS DOCE DO
MEDIODÍA NAS GÁNDARAS DE RIOFRÍO:
I. Poderán concorrer todas as nubes que así o
desexen. A única condición é que se sitúen ese
día no lugar da proba.
 Solucións
II. Non só se valorarán as formas artísticas que
adopte cada nube durante a competición, se-
nón tamén as combinacións entre si. No ánimo
do xurado está conceder os premios principais
ás que sobresaian pola súa beleza.
III. Rógase que o público, para presenciar este
fantástico espectáculo, se coloque unicamente
nas beirarrúas e beiravías do leste. Para evitar
aglomeracións de última hora, xa se sinalarán a
véspera.
IV. Para a formación do xurado tívose en conta
que os membros gozasen de recoñecidos méri-
tos científicos, técnicos ou político-sociais. Des-
pois dunha difícil selección, foron nomeadas as
seguintes persoas: Xiana Suárez, Sonia Álvarez,
Belén Casais, Eloi García, Luis Piñeiro e César
Fontán.
6. Construír, muíño, ruído, tío, saúde, saíu, miúdo,
xuíz, lotería.
7. Castelán, galego, catalán, valenciano, éuscaro,
aranés, astur-leonés, aragonés.
8. Trabalinguas, canción.
9. a) Os textos narrativos só poden estar escritos
en prosa. Esta afirmación é falsa porque tamén
poden estar escritos en verso.
10. Ler moitos folios sen mirar o auditorio e meter as
mans nos petos.
• Resposta aberta.
Ficha de traballo 2
1. Texto 1: xénero lírico. Está escrito en verso e a
voz poética expresa os seus sentimentos.
Texto 2: xénero teatral. Conta unha historia a
través do diálogo dos seus personaxes. O texto
inclúe anotacións do autor sobre a maneira na
que debe ser representado.
Texto 3: xénero narrativo. Está escrito en pro-
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.
sa e conta unha historia que lles sucede a uns
personaxes nun espazo e nun tempo concre-
tos.
2. Texto 1: dor como consecuencia do desamor,
necesidade de esquecer e pasar páxina.
Texto 2: adicción aos videoxogos por parte dun
rapaz, que prefire xogar á videoconsola en lugar
de baixar a xogar cun amigo.
Texto 3: preocupación pola desaparición dunha
rapaza.
3. Actividade de creación.
Unidade 3
Ficha de traballo 1
1. Resposta aberta. Suxestión:
a) doces: biscoito, magdalena, milfollas...
b) cereais: millo, trigo, centeo...
c) friame: chourizo, xamón, pavo...
d) peixe: pescada, meiga, bacallau...
e) lácteos: iogur, leite, maneteiga...
f) froita: laranxa, mazá, pexego...
g) hortalizas: cenoria, tomate, feixón...
2. Resposta aberta.
3. Xuíz – xuíza, chinés – chinesa, actor – actriz, pa-
trón – patroa, xenro – nora, capitán – capitá,
campión – campioa, cliente – clienta, duque –
duquesa, león – leoa, heroe – heroína, can – ca-
dela, bisavó – bisavoa, xudeu – xudía, alemán
– alemá, rei – raíña, peixeiro – peixeira, alcalde
– alcaldesa, príncipe – princesa, ladrón – ladroa,
adestrador – adestradora, peixeiro – peixeira,
xefe – xefa, bailarín – bailarina.
4. Estrear ➝ a estrea, sangrar ➝ o sangue, viaxar ➝
a viaxe, ordenar ➝ a orde, doer ➝ a dor, sinalar
➝ o sinal.
5. – Mete na lavalouza as culleres e as cuncas, colle
os panos de mesa e quita os manteis.
– Meus irmáns e miñas irmás van facer (unhas)
excursións e pensan visitar uns vales onde seica
viven uns animais que son bastante difíciles de
ver nestes meses.
– Cantas trapalladas hai nestas caixas! Uns ál-
bums, uns mandís, uns compases, uns antefa-
ces, unhas chaves inglesas, uns ferros de pa-
sar...
6. – Sabes que os programas de televisión de máis
audiencia son os musicais dirixidos aos mozos e
ás mozas coma nós?
– O ordenador que hai no colexio e moito máis
potente có que teño eu na casa.
– Cómpre que vaia ao supermercado da esquina
e compre máis leite e té.
– Dóeme este pé, porque me fixen dano ao dar-
lle unha patada á bóla.
– Nin sei facer o nó da gravata nin me gusta esa
peza de roupa, mais, por se cambio de opinión,
teño tres ou catro no roupeiro.
– O meu animal preferido é o oso panda.
39
 Solucións

– Dá este paquete da miña parte a Sara; e lém-
bralle que o abra, que ás veces é un pouco des-
pistada.
– Por que non vos achegades vós? Nós temos
moita présa.
7. Resposta aberta.
8. Estatuto de autonomía, Lei de normalización lin-
güística, Plan xeral de normalización lingüística,
Constitución española.
9. Resposta aberta.
10. a) Conto, b) fábula, c) lenda, d) novela.
Ficha de traballo 2
5. – A miña curmá ponteareá é unha nena moi pre-
coz e bastante testana. Dende ben cativa di que
de maior vai ser doutora, e que se ha converter
nunha famosa cirurxiá. A min cáeme xenial, aín-
da que ás veces pode parecer un pouco sabi-
chona.
– Toda cidadá ten os mesmos dereitos; polo tan-
to, toda muller debe ser tratada igual, indepen-
dentemente de que sexa inglesa, alemá, espa-
ñola, italiana, romanesa, colombiana, brasileira,
nicaraguana, paquistaní, iraniana…
6. Resposta aberta. Suxestión:
a) Esta casa é tan grande como aquela.
b) Esta casa é máis grande que/ca aquela.

1. • a) Si, son moi breves. O máis curto ten 8 pala- c) Esta casa é menos grande que/ca aquela.
bras; o máis longo, 23. d) Esta casa é grandísima/moi grande.
b) En todos, a linguaxe é moi precisa. As ora- e) Esta é a casa máis grande de todas.
cións son curtas; a construción sintáctica, sinxe- 7.
la; non se utilizan figuras retóricas...
FN FN
c) En efecto, o final é impredicible, non espera-
do. Probablemente ao lector se lle terían ocorri-
do outros moi diferentes. N. MOD. N. MOD.
• Non hai referencia temporal ou espacial nin-
gunha. subst. adx. subst. adx.

• Resposta aberta. Suxestión: o primeiro, sor-

libro interesante teléfono vermello
presa; o segundo, risa/reflexión; o terceiro, risa/
compaixón.
FN
2. Actividade de creación.

DET. N. MOD.
Unidade 4
Fr. adx.

Ficha de traballo 1 MOD. N.

1. Calidades: Severo, Benigno, Valente.
Lugares: Camiño. numeral subst. adv. adx.

Plantas: Rosa, Crisanto, Azucena.

dous xerseis moi abrigosos
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

2. Singular – plural, morto – vivo, aprobado – sus-

penso, aceptar – rexeitar, san – enfermo. FN
3. Variables: bo – boa, inhumano – inhumana, lam-
bón – lambona, cotián – cotiá, nu – núa. DET. N. MOD.
Invariables: feble, ruín, quente, veloz, cortés.
Fr. adx.
4. Charlatán – charlatana, cidadán – cidadá, ale-
mán – alemá, nugallán – nugallana, inhumano – MOD. N.
inhumana, castelán – castelá, urbano – urbana,
catalán – catalá, cotián – cotiá, mentirán – men- numeral subst. adv. adx.
tirana, fisterrán – fisterrá, chan – chá, vilán – vilá,
nicaraguano – nicaraguana, truán – truana, lou- uns exercicios bastante doados
zán – louzá.

40
 Solucións
8. – Case son tan áxiles coma vós; e, ademais, fo-
ron bastante máis rápidos do que diciades. Pero
seguen sendo peores ca eles.
– Portouse mellor do que ti esperabas? Pois eu
creo que estivo tan falangueiro coma nós e tan
enredante como dixo a profesora.
– É tan boa xogadora como dicías; mellor que/
ca calquera das outras. Pero está en peor forma
do que pensaba.
– A proba de Martín está mellor cá túa. Se foi
máis difícil do que esperabas, tal vez estudaches
menos ca el.
9. – O Dr. Martinez ten moito prestixio como trau-
matólogo.
– Hoxe presentouse o libro O último día de Te-
rranova, de Manuel Rivas.
– O próximo venres os alumnos de 4º da ESO
imos visitar o Museo do Pobo Galego.
– O meu padriño colabora desde hai anos con
UNICEF.
– Querida Lucía: Escríboche desde a casa dos
meus avós, en Arzúa.
– Que ides facer en Noiteboa?
– Sabes en que época tivo lugar o Renacemento?
– A miña película favorita é O meu veciño Totoro.
– Cando me atopei con Eva no ascensor díxen-
lle: «Canto tempo sen verte!»
Ficha de traballo 2
1. O texto que presenta maior cohesión é o segun-
do, xa que as oracións están máis unidas unhas
coas outras mediante conectores («Por iso») e
non existe lugar a dúbidas sobre o seu significado
(«Este último...», «o tipo de camisa que buscaba»).
No texto primeiro as oracións son tan breves e es-
cuetas que se producen ambigüidades e ás veces
non está claro a que se refiren (Quen foi de com-
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.
pras?, Que prenda foi a que non atopou?).
2. Resposta aberta. Suxestión:
– O catalán David Meca iniciou esta mañá o in-
tento de marca mundial do triplo cruzamento a
nado do Estreito de Xibraltar. O deportista tivera
que suspendelo nos dous últimos días por un
forte temporal na zona.
b) Chegou á súa casa, subiu ao segundo piso,
colleu un libro e deitouse a ler na cama.
c) No inverno, sempre que podo, como na cociña
porque é o lugar máis quente e acolledor da casa.
d) O meu pelo non é fácil de peitear.
3. – Primeiro tes que bater os ovos e a continua-
ción/despois debes engadirlles o azucre e o lei-
te, e remexer ben.
– André aprobou todas. Eu, pola contra, sus-
pendín tres. Non obstante, ninguén me gaña á
videoconsola.
– Agora é o momento; despois será tarde.
– Esta moza é daltónica, é dicir, ten problemas
para diferenciar algunhas cores.
– Non é certo que os insectos sexan prexudiciais
para o home. Por exemplo, as abellas producen
mel e cera.
– Á festa virán os meus amigos do instituto. Tamén
convidei as miñas curmás.
• Temporais ou de orde: despois, a continuación,
agora, primeiro.
De oposición: non obstante, pola contra.
De adición: tamén.
Ilustración ou ampliación: é dicir, por exemplo.
Unidade 5
Ficha de traballo 1
1. Preguntábame [átono], alégrome [átono], atopar-
te [átono], alcanzarte [átono], contigo [tónico],
me (asustou) [átono], sobresaltoume [átono], pa-
receume [átono], darlles [átono], arruinarme [áto-
no], se (trata) [átono], me (convence) [átono], lle
(deches) [átono].
2. – Oxalá me chegue hoxe o ordenador: oración
desiderativa.
– Non llo contes a ninguén, por favor: oración
negativa.
– Sempre te enfadas por nada: vai despois dun
adverbio.
– El contoume que te viu no concerto: oración
subordinada.
– Quen che preguntou por nós?: oración inte-
rrogativa.
– Calquera o fai, é dificilísimo!:
3. – O partido empezou ás catro, pero eu non o sabía.
– Póñolles a sopa aos nenos?
– Quen che dixo iso?
– Sacamos a entrada, metémonos no cine e pu-
xémonos a ver a película; pero, como non nos
gustaba, marchamos.
– Se non queredes que vos enganen, pensádeo ben.
41
 Solucións
4. – Cantos anos hai que non vos vedes?
– A Dra. Pérez non está hoxe na consulta.
– Os meus curmáns viven cerca de Vigo.
– Canta xente había no concerto!
– Os meus pais traballan nunha peixeiría en Muros.
– O Sr. Martínez é o director desta sucursal ban-
caria.
5. – El chega hoxe a Santiago; ela, mañá.
– Non temos vacacións, pero intentaremos dis-
frutar do verán.
– Escoita, María, isto pódeche interesar.
– Marcos, o irmán de Uxía, vai cumprir seis anos.
– Ela é odontóloga, é dicir, dentista.
6. • Trátase dun narrador en 1ª persoa, protago-
nista.
• O narrador é tamén protagonista, é un río.
• É comparado cunha serpe, debido á súa forma
«arrastrada e sinuosa», con «escamas pratea-
das» (pode referirse ás pedras). Desembocadura
= fauce mostruosa, farallóns ou illotes = dentes
velenosos.
Ficha de traballo 2
1. Resposta aberta. Suxestión: «Superman axuda a
humanidade cos seus superpoderes».
2. [En negriña, as ideas principais; subliñadas, as
secundarias; en cursiva, os detalles.]
Batman fixo a súa primeira aparición en maio de
1939. A persoa que se converte no superheroe é
Bruce Wayne, un empresario multimillonario que
se dedica a axudar desinteresadamente a todo o
mundo. Para vingar o asasinato de seus pais so-
métese, durante anos, a un rigoroso adestramen-
to físico e mental. Despois dedícase a combater a
delincuencia, disfrazado de morcego. A diferen-
za doutros superheroes, non posúe poderes so-
brehumanos: usa a intelixencia para crear armas
e ferramentas coas que atrapa os delincuentes.
Spiderman, tamén coñecido como Home Araña,
apareceu por primeira vez nun cómic publicado
en agosto de 1962. Cóntase que, tras quedar
orfo, Peter Parker foi vivir cuns tíos seus e que
se converteu nun rapaz amante da ciencia. Can-
do tiña dezaseis anos picouno unha araña que
estivera exposta a experimentos radioactivos, o
que provocou que o mozo fose adquirindo os
poderes das arañas. O día que un ladrón mata o
seu tío, Parker decide empregar os seus super-
poderes para loitar contra o crime.
42
• Batman, disfrazado de morcego, emprega a
súa intelixencia para atrapar os delincuentes.
Spiderman loita contra o crime con aparencia de
araña.
3. • Resposta aberta. Suxestión:
1. Superheroes: personaxes de ficción con po-
deres sobrehumanos case todos.
1.1. Apareceron en EEUU, nos cómics, en 1938.
1.1.1. Estendéronse por todo o mundo.
1.1.2. Tamén acadaron gran éxito no cine.
2. Superheroes moi famosos: Supermán, Bat-
man e Spiderman.
2.1. Hai moitos moi coñecidos.
3. Superman usa os seus superpoderes en bene-
ficio da humanidade.
3.1. Nacera no planeta Krypton.
3.2. Os seus pais enviárono nunha nave á Terra.
3.2.1. O seu planeta destruíuse.
3.2.2. Un matrimonio de EEUU adoptouno.
4. Batman non posúe superpoderes: usa a inte-
lixencia para loitar contra o crime.
4.1. Empresario multimillonario que axuda a
todo o mundo.
4.1.1. Axuda a todo o mundo.
4.2. Para vingar o asasinato dos pais, combate a
delincuencia.
4.2.1. Rigoroso adestramento físico e mental.
4.2.2. Disfrázase de morcego.
5. Spiderman loitou contra o crime cos seus po-
deres, os das arañas.
5.1. Rapaz amante da ciencia.
5.1.1. Quedara orfo, e era moi tímido.
5.2. Picouno unha araña exposta a experimentos
radioactivos.
5.2.1. Ocorreu cando tiña dezaseis anos.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.
5.2.2. Decidiu loitar contra o crime cando un la-
drón matou a seu tío.
4. Resposta aberta.
Unidade 6
Ficha de traballo 1
1. A risa sempre produciu moitos efectos positivos,
tanto físicos como psíquicos, e constitúe un há-
bito saudable que deberiamos practicar deco-
te. Todas as investigacións que se realizaron ata
 Solucións
agora avalan algo que a sabedoría popular xa
descubrira coa práctica, e que moitos intuían: se
botásemos unha gargallada de cando en vez, a
vida resultaría máis alegre e... máis sa! Por iso,
moitas persoas quizais necesitemos lembrar
como se ría...
• Produciu: 3ª persoa de singular, pretérito, in-
dicativo.
Constitúe: 3ª persoa de singular, presente, indi-
cativo.
Deberiamos: 1ª persoa de plural, pospretérito,
indicativo.
Practicar: infinitivo.
Realizaron: 1ª persoa de plural, pretérito, indi-
cativo.
Avalan: 3ª persoa de plural, presente, indicativo.
Descubrira: 3ª persoa de singular, antepretérito,
indicativo.
Intuían: 3ª persoa de plural, copretérito, indica-
tivo.
Botásemos: 1ª persoa de plural, pretérito, su-
bxuntivo.
Resultaría: 3 persoa de singular, pospretérito,
indicativo.
Necesitemos: 1ª persoa de plural, presente, su-
bxuntivo.
Lembrar: infinitivo.
Ría: 3ª persoa singular/impersoal, copretérito,
indicativo.
2. Collía, collías, collía, colliamos, colliades, collían.
Andei, andaches, andou, andamos, andastes,
andaron.
Cantaría, cantarías, cantaría, cantariamos, canta-
riades, cantarían.
Subirei, subirás, subirá, subiremos, subiredes,
subirán.
3. Xogar – xogado – xogando.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.
Ver – visto – vendo.
Vir – vido – vindo.
Ter – tido – tendo.
Poñer – posto – poñendo.
4. – Deberías esforzarte máis, pero...
– O artigo 5.4 do Estatuto de autonomía de Ga-
licia di: «Ninguén poderá ser discriminado por
causa da lingua».
– Queridos avós: Escríbovos desde o cámping
no que estamos de vacacións.
– Este verán haberá concertos nas praias, nos
parques, nas prazas...
– Cando chegamos ao seu portal dixo: «Esque-
cín as chaves!».
– No supermercado temos que comprar: pata-
cas, leite, sal, azucre, ovos, pan, cereais...
5. a) Trátase da presentación dun personaxe.
b) • Non se sabe nada sobre o seu pasado.
• Levaba sempre a mesa: un pantalón azul, tenis
e unha camiseta verde demasiado grande.
• Parábao e preguntáballe se o quería adoptar.
Despois, desaparecía rapidamente, sen esperar
a reacción da xente á súa pregunta.
• «Era un rapaz duns dez anos [...] grises á noi-
tiña».
6. Actividade de creación.
Ficha de traballo 2
1. Resposta aberta.
2. Resposta aberta.
Unidade 7
Ficha de traballo 1
1. Resposta aberta. Suxestión:
Por mar: barco, veleiro, iate, catamarán, piragua,
barca, dorna...
Por aire: avión, avioneta, globo, helicóptero, pa-
rapente, paracaídas...
Por terra: autobús, tren, tranvía, coche, automó-
bil, bicicleta, triciclo, moto(cicleta)...
2. Hai moito tempo, nunha illa deshabitada nas bei-
ras do Mar Vermello, vivía un parsi en cuxo som-
breiro os raios do sol se reflectían cun esplendor
máis que oriental. E o parsi vivía xunto ao Mar
Vermello con nada máis ca o seu sombreiro, o
coitelo e un forno deses que non debes tocar
nunca. Un día colleu fariña, auga, pasas, ameixas
e azucre e outras cousas e preparou unha torta
que tiña sesenta centímetros de ancho e noven-
ta de alto. Era Súper Comestible, e meteuna no
forno porque só a el se lle permitía cociñar nese
forno, e tívoa cocendo, cocendo ata que se puxo
marrón, e emocionaba o ben que recendía. Pero
xusto cando estaba a piques de comela...
3. Fun, fuches, foi, fomos, fostes, foron.
Tiven, tiveches, tivo, tivemos, tivestes, tiveron.
43
 Solucións

Dixen, dixeches, dixo, dixemos, dixestes, dixe- Unidade 8

ron.
Dei, deches, deu, demos, destes, deron. Ficha de traballo 1
4. – Esta saia non me serve, quédame moi peque-
na.
– Ti sobes as escaleiras demasiado rápido.
– Creo que se divirten moito cando xogan xun-
tos.
– Por que sofres tanto? Non ves que hai solu-
ción?
– Eu son moi sincero, nunca minto.
– Eses nenos dormen moitas horas.
1. Activas: a, d, f.
Pasivas: b, c, e.
• a) Os nosos traballos foron corrixidos pola pro-
fesora de prácticas.
d) O pregón das festas foi lido por Manuel Rivas.
f) A mensaxe foi recibida por Lucas.
2. –Xulia, desde pequena, nada moi ben.
3.

– Ten coidado, non te firas. H M U T L X C E

– Sempre consegue o que se propón. A B S Ñ E Q O G
– Nada máis rematar el sempre foxe. R H A B I T A R
M O G V D N U L
5. Indicativo:
O N C H F D I V
Ir: vou, vas, vai, imos, ides, van.
N R X O A U H S
Saber: sei, sabes, sabe, sabemos, sabedes, sa-
I A Z M V H C M
ben.
C S O E P Z U P
Dar: dou, dás, dá, damos, dades, dan.
A R I E D R E H
Facer: fago, fas, fai, facemos, facedes, fan.
O F N R G F A V
Subxuntivo:
B I V M O L U F
Ir: vaia, vaias, vaia, vaiamos, vaiades, vaian.
Saber: saiba, saibas, saiba, saibamos, saibades, 4. Nesta orde: hidrofobia, hipertrofia, hipotensión,
saiban. homoxeneizar, heteroxéneo.
Dar: dea, deas, dea, deamos, deades, dean. 5. Texto 1: versos de 8 sílabas (sinalefa: me asom-

(
Facer: faga, fagas, faga, fagamos, fagades, fa- bras).
gan. Texto 2: verso de 8 sílabas (sinalefa: é o).
(

6. Exhibición, sobrevivir, vidente, revisar, concibir, Texto 3: versos de 8 sílabas.

servizo, sorbete, valedor, lambón, beberaxe,
prohibición, revista, atrevemento, volta, ferven-
za.
7. Resposta aberta. Suxestión: convivir ➝ convi-
vencia, beber ➝ bebedizo, vir ➝ convir , deber
➝ débeda, recibir ➝ recibo, mover ➝ move-
Texto 4: 11, 10+1=11, 11, 7+1=8.
• Nesta orde: - a - a / a - a / a a / a b a b.
6. Actividade de creación.
Ficha de traballo 2
1. Lembranza da súa avoa Consuelo e, en conse-
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

mento.
cuencia, recordos de Quiroga e da fala típica
8. Nesta orde: normativización, normalización. desa zona.
9. Lírica tradicional: autor descoñecido, transmi- 2. O poema está formado por 14 versos hendeca-
sión oral. sílabos.
Lírica culta: abundantes recursos estilísticos, au-
3. ABBA ABBA CDC DCD.
tor coñecido, transmisión escrita.
4. É un soneto. Está formado por dous cuartetos e
Ficha de traballo 2 dous tercetos.
1. Resposta aberta. 5. • De Outeiro de Rei (Lugo).
2. Resposta aberta. • No 2016.

3. Resposta aberta. 6. Actividade interactiva na Rede.

44
 Solucións

Unidade 9 4. Nostalxia da súa terra.

5. Miña terra, miña terra / ¡adiós para sempre,
Ficha de traballo 1
adiós!
1. – Hoxe actúa na praza do Obradoiro un mago.
6. – Anáfora (adiós);
PRED. SUX.
– personificación dos elementos da natureza,
– A noiva de meu irmán chamou por teléfono.
dos que se despide antes de partir para a emi-
SUX. PRED.
gración;
– Les tres periódicos todos os días?
– repítese a mesma estrutura (paralelismo) nal-
PRED.
gúns versos: hortiña que quero tanto / figueiri-
– Gañou o premio o mozo de María Xosé. ñas que plantei;
PRED. SUX.
– enumeración dos elementos que vai botar de
– Alba sempre me encarga as entradas. menos: prados, ríos, aboredas, / pinares que
SUX. PRED. move o vento, / paxariños piadores, / casiña do
– A casa dos meus avós está xunto ao mar. meu contento.
SUX. PRED.
• Les tres periódicos todos os días?
Unidade 10
• [O núcleo do predicado marcouse en negriña]
2. a), c), e), f). Ficha de traballo 1
• – Impersoal referida a fenómenos naturais ou 1. Resposta aberta.
atmosféricos: a).
2. – Non deas eses cromos aos meniños. ➝ Non
– Impersoal gramaticalizada: e).
lles deas eses cromos.
– Impersoal con se: c).
– Si, xa levei o paquete a Concha. ➝ Si, xa lle
– Impersoal ocasional: f). levei o paquete.
3. – Fixemos unha torta de marmelada: T. – Mandaron a ti unha circular do instituto? ➝
– O vento arrincou moitas árbores: T. Mandáronche unha circular do instituto?
– Fuxiron lentamente: I. – Disque roubaron onte a moto a Raúl. ➝ Disque
lle roubaron onte a moto.
– Esquecín a data do teu aniversario: T.
– Dixemos unha mentira ben grande a Rafa. ➝
– Nadades moi ben: I.
Dixémoslle unha mentira ben grande.
4. /∫/ como xente: xardín, xirafa, xigante, xeración, – Pediron un libro a vós ou non? ➝ Pedíronvos
enxame. un libro ou non?
/ks/ como taxi: éxito, texto, explicación, exacto. – Anda, ho, compra esa mochila a min. ➝ Anda,
5. Actividade de creación. ho, cómprame esa mochila.

6. – Escríbelle un correo electrónico e dille que 3. Resposta aberta.

quedamos o sábado para ir correr. 4. a) Esta mañá levou un golpe por mor da xeada.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

– Deixamos o coche no aparcadoiro e fumos ver CCT CCCausa

un partido de baloncesto.
b) Divertícheste moito coas túas amigas?
7. a) Aliteración, b) hipérbato, c) personificación, d) CCCant. CCCompañía
metáfora, e) apóstrofe, f) paralelismo.
c) Esa igrexa foi construída en 1670 sobre unhas
Ficha de traballo 2 ruínas. CCT CCL
d) Elsa monda á noitiña as patacas para a cea.
1. A copla aparece noutro tipo de letra.
CCT CCF
2. Versos de oito sílabas, arte menor. Riman os ver- e) Suso caeu ao lado da mesa porque o chan
sos pares en todo o poema. estaba esvaradío CCL CCCausa
3. O «eu» lírico sente nostalxia de todos os lugares f) Ti nunca fuches a Madrid en avión.
onde medrou e viviu. CCT CCL CCM

45
 Solucións

g) Nós xa tiñamos oído ese conto moitas veces. A primeira, máis longa, normalmente introduce
CCCantidade a escena, describindo o espazo e indicando os
personaxes que van actuar.
5. Liña ➝ aliñar, ruína ➝ arruinar, pestana ➝ pes-
d) Resposta aberta.
tanexar, ouriños ➝ ouriñar, padriño ➝ apadri-
ñar, xardineiro ➝ axardinar.
6. Resposta aberta. Unidade 11

7.
Ficha de traballo 1
D E B S A X V T 1. Mala sorte... adiantáronsenos! O museo dos vi-
I N D A N O U C deoxogos xa foi creado polos alemáns. Ese lu-
P G H C E S R E gar tan orixinal está en Berlín, e posúe unha das
G A S O L I N A maiores coleccións que existen no mundo: 14
000 videoxogos de máis de 2 000 exemplares
U N C N Q N I Q
de hardware. Conta, ademais, con numerosos e
N O R I L A G L importantes documentos que permiten facer un
X M B S R L D C percorrido desde o seu nacemento (hai xa máis
A C A N O N A B de sesenta anos) ata a actualidade. Así, a súa his-
O V N E T Ñ L E toria será divulgada entre todos os visitantes. Ac-
U H E R O I N A tualmente o museo xa é visitado por moita xente.
• [As oracións pasivas foron subliñadas; o com-
8. – Cando é a boda do teu hirmán? plemento axente destacouse en negriña]
– Temos que mercar unha cuna nova. 2. Resposta aberta.
– Aquel día foi terrible: primeiro un relámpago, 3. – Esta noite soñei co meu avó.
logo granizo e, para rematar, torzo un tobillo.
– Confío moito en ti para facer esta tarefa.
– Está moi lexos a casa dos teus avós?
– O outro día, na praia, atopeime con Ada e o
– Gustaríame ter un móvil moderno. seu irmán.
– Cando remates de recoller, pásalle unha esco- – Lémbrate de devolver o libro hoxe á bibliote-
ba ao suelo da cociña. ca.
• – Cando é a voda do teu irmán? – Non te tes que arrepentir de dicir o que pen-
– Temos que mercar un berce novo. sas.
– Aquel día foi terrible: primeiro un relampo, – Acostumeime a camiñar un anaco todos os
logo sarabia e, para rematar, escordo un nocello. días.
– Está moi lonxe a casa dos teus avós? • Chámase suplemento.
– Gustaríame ter un móbil moderno. 4. – Hoxe o profesor parece canso.
– Cando remates de recoller, pásalle unha vasoi- – Non fumos ao súper e agora a neveira está
ra ao chan da cociña. baleira.
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

9. Nesta orde: monólogo, aparte, diálogo, anota-
cións.
Ficha de traballo 2
1. a) As anotacións entre parénteses, o diálogo pre-
sentado cos personaxes e os guións, o texto ini-
cial, con distinto tipo de letra e entre parénteses.
b) Cego, Señorito, Forasteira. Cámbiase escri-
bindo o nome do personaxe seguido dun punto
e un guión longo ou raia.
c) Son as anotacións que serven para que o au-
tor faga aclaracións relativas ao xogo escénico.
– Esa igrexa semella moi antiga.
– Manuel, Eva e Pablo son irmáns.
– Os cristais están moi sucios.
– Esa mazá está podre.
– Aquel libro é moi interesante.
– Esa praia parece moi bonita.
• Copulativos.
5. Resposta aberta. Suxestión:
Unha palabra: bater ➝ batedora, avaliar ➝ ava-
liación, rancor ➝ rancoroso, xadrez ➝ xadrecis-
ta, espremer ➝ espremedor.

46
 Solucións

Dúas palabras: anoxo ➝ anoxar, anoxante; sinal
➝ sinalar, sinalador; avaría ➝ avariado/a, avariar;
vantaxe ➝ avantaxar, avantaxado/a; vingar ➝
vinganza, vingador/a.
6. a) Fixen un dibuxo moi bonito dunha paisaxe de
montaña. ➝ debuxo.
b) No prado había un rebaño de ovellas. ➝ ra-
baño.
c) A tutora díxonos que este trimeste iamos fa-
cer unha excursión á neve. ➝ titora.
d) En Noiteboa sempre ceamos bacallao con co-
liflor. ➝ bacallau.
e) Como comezou antes, lévanos ventaxa. ➝
vantaxe.
7. Resposta aberta. Suxestión:
– Estoi moi canso, tanto, que non consigo le-
vantarme.
– Marchei para a cama sen comer nada.
8. Resposta aberta.
– Se quere que creamos iso, que o veña ratificar
diante nosa.
– Por que me tratas de vostede? Xa che dixen
que me podes atuar.
9. Desemprego, branquear, afrouxar, frautista,
planificar, transplantar, publicación, escravitu-
de, aplicación, floreiro, abrandar, aprazamento,
clausurar, cravo, desplumar, cumprido, obriga,
prácido.
10. Bloque central (gheada, seseo en sílaba traba-
da, terminación -ao en vez de -án).
11. Resposta aberta.
Ficha de traballo 2
1. Actividade de creación.

Ficha de traballo 2
1. Actividade de creación.
2. Actividade de creación.
3. Actividade de creación.

Unidade 12

Ficha de traballo 1
1. Resposta aberta.
2. Roupa de verán: bañador, bikini, viseira...
Roupa de inverno: abrigo, chaquetón, cazadora,
luvas, bufanfa, gorro de la...
3. a) Noticia, b) reportaxe, c) entrevista.
4. a) Dubitativa, b) enunciativa negativa, c) interro-
© Grupo Anaya, S. A. Material fotocopiable autorizado.

gativa, d) desiderativa, e) imperativa ou exhorta-

tiva, f) exclamativa, g) dubitativa, h) desiderativa,
i) enunciativa afirmativa.
5. Resposta aberta.
6. Electricista, vitoria, afeccionado, accidente, con-
flito, construtor, respecto, ditado, insecto, tractor.
7. Resposta aberta.
8. – Se te equivocaches, o que debes facer é recti-
ficar canto antes.
– Non entendo ben por que tiñan que actuar así,
sen reflexionar.

47