TEMA I Lingua Galega II

A VARIACIÓN LINGÜÍSTICA
NA LINGUA GALEGA
Variación diamésica: textos orais
Sociolecto ou nivel culto

Xavier Varela - Ramón Mariño - Eduardo Moscoso - Miguel Guisantes

Clases interactivas
 ÍNDICE
I. PRESENTACIÓN

1. A variación diamésica no esquema xeral da variación lingüística

- Tipos de variación
- Variedades (lectos)
2. Trazos da oralidade
- Xerais
- Textuais
II. COMENTARIO DE TEXTO
1. O texto (audición e lectura)
2. Presentación dos obxectivos do exercicio
3. Presentación do texto revisado
4. Resumo das accións levadas a cabo
5. Relación de castelanismos
6. Relación de coloquialismos e dialectalismos
 Diacrónica

Diaglósica Xeosociolectal Comunicativo-funcional

Diatópica Diastrática Diafásica Diamésica

Dialectal Nomolectal Gremiolectal

 Cronolecto
Protogalego
Galego antigo (medieval) (Galego-portugués)
Galego medio (moderno)
Galego contemporáneo

Interlecto
G. chapurreado
Neogalego urbano Xeosociolecto Rexistro
--------
Castrapo

Sociolecto ou Estilo Modalidade ou

Nivel Estilo formal Mesolecto
Xeolecto
Galego culto Estilo semiformal Galego oral
Galego popular Estilo informal Galego escrito

Dialecto Gremiolecto
Galego occidental Barallete
Galego central Nomolecto Xingra
Galego oriental Latín dos canteiros
VARIACIÓN DIAMÉSICA (ORAL / ESCRITO): TRAZOS XERAIS DA ORALIDADE

Oralidade Escritura

medio auditivo: materia fónica medio visual: materia gráfica

adquisición natural adquisición artificial

comunicación espontánea comunicación elaborada

produto efémero (verba volant) produto estable (scripta manent)

comunicación inmediata comunicación diferida

Neutralización polas
uso de códigos non verbais uso escaso de códigos non verbais novas tecnoloxías da
comunicación

interacción non hai interacción

actividade social actividade individual

inconsciente consciente

contexto extralingüístico moi importante contexto extralingüístico pouco relevante

 TRAZOS TEXTUAIS DA MODALIDADE ORAL

DIMENSIÓN PLANO TRAZO

Vulgarismos fonéticos na palabra
Plano prosódico-
Redución ou ampliación do corpo fonético por fonética
fonético
sintáctica
Estruturación da información en constante reformulación
Unidades sintácticas pouco complexas
Uso de conectores pagmáticos:
a) conxuncións e similares;
b) elementos fáticos ou apelativos;
c) bordóns.
DIMENSIÓN Modo de narrar titubeante
Plano Grao elevado de repeticións
SISTÉMICA
morfosintáctico Truncamento de enunciados
Concordancia polo sentido
Erros na consecutio temporum
Concatenación e acumulación de enunciados (moito e)
Invocación ao interlocutor
Autoinclusión do emisor (mediante a expresión de opinións
propias)
Uso de intexeccións
Plano léxico
Palabras ómnibus.
Dialectalismos (atendendo aos tres planos distinguidos na
DIMENSIÓN DIATÓPICA
dimensión sistémica)
Castelanismos (atendendo aos tres planos distinguidos na
DIMENSIÓN DIAGLÓSICA
dimensión sistémica)
TEXTO ORAL : Entrevista radiofónica (Lois Celeiro)

Lois Celeiro: Entrevista radiofónica.

 TEXTO ORAL : Entrevista radiofónica (Lois Celeiro) (transcrición)

Texto limpo

Hai primeiro / que destacar que os gabinetes de comunicación tanto das empresas como
das instituciós en Galicia están considerados polos… eh que rexentan estas instituciós i
estas empresas como / unhas miniorganizaciós dentro da organización grande ou
macroorganización á que pertenecen / que teñen unha estrutura que vén determinada
5 fundamentalmente pola labor dunhos eh / profesionales que son / aproximadamente no
cincuenta e dous por cento profesionales da información é dicir / que arrancan incluso
dunha formación / eh… de Ciencias da Información ou dunha licenciatura así / aínda
que tamén é variopinta despós a súa titulación / hai licenciados / en case todo / pero
fundamentalmente en Geografía e Historia i en Dereito i en Económicas.
10 Estes... estes gabinetes de comunicación xa digo / son considerados eh…
maioritariamente polos medios de comunicación / como unhas organizacións que /
contribuyen a que os medios de comunicación… arrimen a sardiña por decilo así / ou a
ascua á sardiña das empresas ou das instituciós para as que eles traballan. // De todos
xeitos, os medios de comunicación dicen, os representantes dos medios de
15 comunicación / consideran que son elementos / ou instrumentos útiles para... para o seu
traballo.

Lois Celeiro: Entrevista radiofónica.

TEXTO ORAL : Entrevista radiofónica (Lois Celeiro) (Obxectivos do exercicio)

Exercicio: preparación deste texto, oral, para a súa publicación nun medio escrito. Para iso
cumprirá seguir os seguintes pasos:
1. Depuración de elementos alleos ao estándar (dialectalismos, castelanismos). Deberán
tomar nota para dar conta deles en conxunto.
2. Eliminación daqueles trazos propios da oralidade (retrousos como eh).
3. Puntuación propia da escrita (uso de comas e puntos).
4. Reorganización da información: reestruturación das estruturas sintácticas para evitar as
repeticións propias da lingua oral, axustar a presentación da información conforme ás
convencións da lingua escrita (SUX-PRED), eliminación dos elementos redundantes ou
que non acheguen información.

Lois Celeiro: Entrevista radiofónica.

 TEXTO ORAL : Entrevista radiofónica (Lois Celeiro) (texto revisado)

En primeiro lugar, hai que destacar que, en Galicia, os gabinetes de comunicación,

tanto das empresas como das institucións, están considerados polos seus dirixentes
como miniorganizacións dentro da macroorganización á que pertencen. Os profesionais
que os integran parten nun 52% dunha formación en Ciencias da Información
5 ou dunha licenciatura semellante. Amais destes, as súas titulacións son diversas:
hai licenciados en case todo, pero fundamentalmente en Xeografía e Historia, en Dereito
e en Económicas.
Os representantes dos medios de comunicación consideran que, malia defenderen os intereses
das empresas ou institucións para as que traballan, os gabinetes de comunicación son
10 instrumentos útiles para o seu traballo.

Lois Celeiro: Entrevista radiofónica.

TEXTO ORAL : Entrevista radiofónica (resumo das accións realizadas na revisión)

 Cuestións gráficas:

 Sintaxe:

 Reorganización da información:

 Emendar as rectificacións:

 Evitar as repeticións (con pronomes ou outros recursos):

 Supresión das expresións sinonímicas moi frecuentes na fala:

 Léxico moi coloquial:

Lois Celeiro: Entrevista radiofónica.

 TEXTO ORAL : Entrevista radiofónica (Lois Celeiro)

Castelanismos

Hai primeiro / que destacar que os gabinetes de comunicación tanto das empresas como
das instituciós en Galicia están considerados polos… eh que rexentan estas instituciós i
estas empresas como / unhas miniorganizaciós dentro da organización grande ou
macroorganización á que pertenecen / que teñen unha estrutura que vén determinada
5 fundamentalmente pola labor dunhos eh / profesionales que son / aproximadamente no
cincuenta e dous por cento profesionales da información é dicir / que arrancan incluso
dunha formación / eh… de Ciencias da Información ou dunha licenciatura así / aínda
que tamén é variopinta despós a súa titulación / hai licenciados / en case todo / pero
fundamentalmente en Geografía e Historia i en Dereito i en Económicas.
10 Estes... estes gabinetes de comunicación xa digo / son considerados eh…
maioritariamente polos medios de comunicación / como unhas organizacións que /
contribuyen a que os medios de comunicación… arrimen a sardiña por decilo así / ou a
ascua á sardiña das empresas ou das instituciós para as que eles traballan. // De todos
xeitos, os medios de comunicación dicen, os representantes dos medios de
15 comunicación / consideran que son elementos / ou instrumentos útiles para... para o seu
traballo.

Lois Celeiro: Entrevista radiofónica.

 TEXTO ORAL : Entrevista radiofónica (Lois Celeiro)

Coloquialismos e dialectalismos

Hai primeiro / que destacar que os gabinetes de comunicación tanto das empresas como
das instituciós en Galicia están considerados polos… eh que rexentan estas instituciós i
estas empresas como / unhas miniorganizaciós dentro da organización grande ou
macroorganización á que pertenecen / que teñen unha estrutura que vén determinada
5 fundamentalmente pola labor dunhos eh / profesionales que son / aproximadamente no
cincuenta e dous por cento profesionales da información é dicir / que arrancan incluso
dunha formación / eh… de Ciencias da Información ou dunha licenciatura así / aínda
que tamén é variopinta despós a súa titulación / hai licenciados / en case todo / pero
fundamentalmente en Geografía e Historia i en Dereito i en Económicas.
10 Estes... estes gabinetes de comunicación xa digo / son considerados eh…
maioritariamente polos medios de comunicación / como unhas organizacións que /
contribuyen a que os medios de comunicación… arrimen a sardiña por decilo así / ou a
ascua á sardiña das empresas ou das instituciós para as que eles traballan. // De todos
xeitos, os medios de comunicación dicen, os representantes dos medios de
15 comunicación / consideran que son elementos / ou instrumentos útiles para... para o seu
traballo.

Lois Celeiro: Entrevista radiofónica.