Bài giảng SBVL - BKHN

Ths.
NGUYỄN DANH TRƢỜNG

BÀI GIẢNG
SỨC BỀN VẬT LIỆU
HANOI UNIVERSITY OF SCIENCE AND TECHNOLOGY - HANOI UNIVERSITY OF SCIENCE AND TECHNOLOGY - HANOI UNIVERSITY OF SCIENCE AND TECHNOLOGY
29/09/2011
Ths. NGUYỄN DANH TRƢỜNG
CÁC KHÁI NIỆM MỞ ĐẦU
29/09/2011 2
0.1. Nhiệm vụ của môn học
Sức bền vật liệu là khoa học tính toán kỹ thuật độ bền, độ cứng,
độ ổn định của các chi tiết máy, các kết cấu, công trình.
- Độ bền: là khả năng của kết cấu chịu đƣợc một tải trọng nhất
định mà không bị phá hỏng trong một thời gian đƣợc gọi là tuổi
thọ của kết cấu.
- Độ cứng: là khả năng của kết cấu chống lại tác động của lực
tác dụng về mặt biến dạng. Đủ độ cứng tức là biến dạng của kết
cấu nằm trong giới hạn cho phép.
- Độ ổn định: là khả năng của kết cấu bảo toàn đƣợc trạng thái
cân bằng ban đầu khi chịu tác dụng của lực.
Nhiệm vụ của môn học nhằm đƣa ra tính toán tối ƣu đảm bảo
kết cấu chịu lực đủ bền, đủ cứng, ổn định với chi phí thấp nhất.
29/09/2011 CÁC KHÁI NIỆM MỞ ĐẦU 3

0.2. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của môn học là các kết cấu làm từ vật
liệu thực nhƣ: sắt, thép, gang, gỗ, bê tông cốt thép, … gọi là các
vật rắn thực.
Trong quá trình chịu lực, vật rắn thực bị biến dạng và môn SBVL
có xét đến biến dạng này.
Chú ý: Trong cơ học lý thuyết đối tƣợng nghiêm cứu là vật rắn
tuyệt đối, không xét tới biến dạng, mà chỉ quan tâm chuyển
động, cân bằng.
29/09/2011
CÁC KHÁI NIỆM MỞ ĐẦU 4
0.3. Phương pháp nghiên cứu
- Lý thuyết kết hợp với thực nghiệm.
- Mô hình hóa: thành các chi tiết khối, tấm, thanh.

Giới hạn môn học ta sẽ qtâm chủ yếu tới chi tiết dạng thanh.
Định nghĩa về thanh:

Cho hình phẳng F có tâm O và một đƣờng (d) có độ dài lớn hơn
nhiều kích thƣớc hình F.
Để hình F dịch chuyển dao cho tâm O luôn trƣợt trên (d) và mặt
phẳng (F) luôn vuông góc với tiếp tuyến của (d) tại O.
Hình phẳng F quét lên đƣợc gọi là thanh.
(d) đƣợc gọi là trục của thanh.
Hình phẳng F đƣợc gọi là tiết diện ( mặt cắt ngang) của thanh.
Thanh thƣờng chỉ đc biểu diễn bằng đƣờng trục.
29/09/2011
0.4. Các giả thuyết về vật liệu
- Vật liệu có tính liên tục, đồng nhất và đẳng hƣớng.
Cho phép ta xét trên một phân tố để suy rộng cho cả vật thể.
- Vật liệu có tính đàn hồi tuyệt đối.

Tức là sau khi ngừng lực tác dụng, vật thể trở về nguyên
trạng thái ban đầu.
- Biến dạng của vật thể đƣợc coi là bé so kích thƣớc nó.
Tức là ta coi điểm đặt lực trƣớc sau biến dạng ko đổi.
“Nguyên lý độc lập tác dụng”
Một vật thể chịu tác dụng của nhiều lực thì các đại lƣợng
(ứng suất, biến dạng,…) bằng tổng các đại lƣợng do từng
lực tác dụng gây ra.
29/09/2011
0.5. Khái niệm chuyển vị và biến dạng
Xét vật thể (T) chịu lực:
Xét điểm A thuộc (T). Sau khi vật thể chịu

lực, A  A’, độ dài AA’ đƣợc gọi là chuyển
vị dài.
-Xét đoạn thẳng AB thuộc (T). Sau khi vật

thể chịu lực, AB  A’B’, góc tạo bởi
(AB,A’B’) đƣợc gọi là chuyển vị góc.
- Độ thay đổi A’B’ – AB đƣợc gọi là biến dạng dài.
A ' B ' AB
 AB  đƣợc gọi là biến dạng dài tỷ đối theo phƣơng AB.
AB
-Xét thêm điểm C sao cho góc ABC vuông tại A, sao biến dạng
hiệu hai góc A’B’C’-ABC đƣợc gọi là biến dạng góc ɣ.
29/09/2011
Chương 1
LÝ THUYẾT NGOẠI LỰC & NỘI LỰC
29/09/2011 8
1.1. Khái niệm về ngoại lực
- Lực là đại lực véc tơ có phƣơng, chiều, độ lớn và điểm đặt.
- Nếu một trong 4 đại thông số trên thay đổi theo thời gian ta có
lực động, trái lại ta có lực tĩnh.
- Các lực do môi trƣờng bên ngoài (tải trọng) hay do vật thể
khác tác động lên vật thể đang xét (lực liên kết) đƣợc gọi là
ngoại lực.
Phân loại:
- Lực tập trung (P) là lực tác dụng lên vật thể tại một điểm. Đơn
vị là (N)
- Lực phân bố (q) là lực tác dụng lên vật thể trên một diện tích
đủ lớn. Đơn vị là (N/m2). Trong bài toán phẳng ta xét lực phân
bố theo chiều dài, đơn vị N/m.
- Mô men tập trung (M) là mômen tác dụng lên vật thể tại một
điểm. Đơn vị là (Nm)
29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 9



1.2. Các loại liên kết
*) Gối tựa di động, liên kết đơn:
hạn chế 1 bậc tự do, do vậy phát sinh 1 phản
lực liên kết.
*) Gối tựa cố định, liên kết đôi:

hạn chế 2 bậc tự do, do vậy phát sinh 2 phản
lực liên kết.
*) Ngàm, mối hàn:

Hạn chế 3 bậc tự do, do vậy phát sinh 3 phản
lực lực liên kết.
Thanh cân bằng cần hạn chế đủ 3 bậc tự do

theo phƣơng hợp lý.(>3 thanh CB siêu tĩnh)

1.2. Các loại liên kết
*) Các trƣờng hợp thanh cân bằng cơ bản:

1.3. Xác định phản lực liên kết
Để xác định phản lực liên kết ta coi thanh là rắn tuyết đối. Xét
cân bằng thanh trong không gian ta có 6 phƣơng trình:
 FX  0;  FY  0;  FZ  0


 M X  0;  M Y  0;  M Z  0

Xét bài toán phẳng trong tọa độ Oxy chỉ còn 3 phƣơng trình:
F X  0; F Y  0; M Z 0
Tiến hành giải các hệ phƣơng trình cân bằng trên ta tìm đƣợc
phản lực liên kết.
Với bài toán siêu tĩnh ta cần tìm thêm các phƣơng trình liên
hệ chuyển vị để có thể xác định đƣợc phản lực liên kết.

Hãy xác định phản lực liên kết?
P1=qa
M=qa2 YB
YA q P2=2qa
A
XA C B
a a a/2
Các phương trình cân bằng thanh:
Giải hệ phương trình


Hãy xác định phản lực liên kết các trường hợp sau?
q P=qa P=qa q M=qa2 2P
A
A
C B
a a a a a/2
Hình 1
q Hình 3
M=qa2
B
q P=2qa
A 2a 3a q
M=qa2
Hình 2 A
C B
a a a/2
Hình 4

1.4. Khái niệm nội lực, ứng suất.
Xét vật thể chịu tác dụng của của
ngoại lực.
Tƣởng tƣợng cắt vật thể làm 2
phần A và B.
Xét cân bằng cho phần A:
Phần A có thể cân bằng với các
ngoại lực là do phần B tác dụng lên
phần A một hệ lực đƣợc gọi là hệ
nội lực.
Xét điểm ∆F quanh điểm M trên
mặt cắt có nội lực ∆P ta có:
 
 P dP
p  lim  đƣợc gọi là ứng suất tại M
F 0 F dF

1.4. Khái niệm nội lực, ứng suất.
Ta dựng
  một  hệ trục tọa độ Oxyz với Oz vuông góc với mặt cắt
Gọi i , j , k là các véc tơ đơn vị tƣơng ứng trên các trục
Ox,Oy,Oz.
Khi đó ứng suất tại M có thể đƣợc biểu diện nhƣ sau:
   
p   z .k   zx .i   zy . j
Trong đó ta gọi:
 z là ứng suất pháp.
 zx , zy là các ứng suất tiếp.
Ứng suất tiếp có chỉ số đầu
chỉ phƣơng pháp tuyến của
mặt cắt, chỉ số thứ hai chỉ
phƣơng song song của ứng ®vÞ =
Lùc 
2
suất tiếp đó. chiÒu dµi 

1.5. Nội lực trong thanh
Xét một thanh chịu tác dụng bởi ngoại lực. Để xét nội lực trong
thanh ta cắt thanh làm 2 phần A và B. Phần A có thể cân bằng
do hệ nội lực của phần B tác động lên.
Hệ nội lực này thu gọn về tâm mặt cắt đƣợc một véc tơ lực
chính R và mômen chính M.
R chiếu lên trục z đƣợc lực dọc Nz
R chiếu lên trục x, y đƣợc lực cắt Qx
và Qy
Momen chính chiếu lên các trục x, y
đƣợc gọi là mômen uốn Mx, My,
mômen trên trục z đƣợc gọi là
mômen xoắn Mz.
*) Chú ý: Khi một thanh chủ yếu chịu uốn được gọi là dầm.

*) Quy ước dấu các thành phần nội lực:
- Các nội lực Nz, Qx, Qy mang dấu dƣơng khi chúng gây ra
ứng suất dƣơng. Cụ thể khi pháp tuyến ngoài của mặt cắt
cùng chiều dƣơng của trục z thì Nz, Qx, Qy mang dấu dƣơng
khi chúng cùng chiều dƣơng của trục z, x,y, và ngƣợc lại
- Mômen uốn Mx và My mang dấu

dƣơng nếu chúng làm thanh căng
về phía dƣơng của các trục x, y.
- Mômen xoắn Mz mang dấu dƣơng
nhìn vào mặt cắt thấy nó quay theo
chiều kim đồng hồ.

*) Quy ước dấu các thành phần nội lực:
- Trong bài toán phẳng, vd khi tải trọng tác dụng trong một
mặt phẳng Oyz thì nội lực chỉ gồm 3 thành phần Nz, Qy, Mx,
với dấu đƣợc quy ƣớc nhƣ sau:
- Nz dƣơng khi hƣớng ra ngoài mặt cắt
- Qy dƣơng khi có chiều quay phân tố đang xét on clockwise.
- Mx dƣơng khi làm căng thớ nằm về phía dƣơng của trục y.
và ngƣợc lại thì mang dấu âm.


1.6. Tương quan giữa nội lực và ứng suất trong thanh
Ta có thể nói rằng, nội lực là lực phân bố bề mặt với cƣờng
độ chính là các ứng suất thành phần tƣơng ứng. Dó đó ta có
thể tính nội lực nhƣ sau:
N z    z dF ; Q x    zx dF ; Q y    zy dF
F F F
M x    z ydF ; M y    z xdF ; M z   ( zx y   zy x)dF

F F F

1.7. Biểu đồ nội lực trong thanh
*) Định nghĩa: Biểu đồ nội lực là đƣờng biểu diễn sự biến
thiên của nội lực theo vị trí của mặt cắt trên thanh.
Biểu diễn:
Hoành độ là đƣờng // trục thanh.
Tung độ là độ lớn của nội lực tại mặt cắt vị trí tƣơng ứng.
Biểu đồ lực dọc (Nz) và lực cắt (Qy) chiều dƣơng lấy phía trên
trục hoành.
Biểu đồ mômen uốn (Mx) lấy chiều dƣơng phía dƣới.
Ví dụ 1:
80kN 20kN/m 50kN 70kN
2m 5m 3m
C D B
A

80kN 20kN/m 50kN 70kN
2m 5m 3m
A C D B
80kN 20kN/m
80kN 20kN/m 50kN
2m 5m z

(Nz)
2m 5m 3m
A C D B

Ví dụ 2: P=150 (kN)
A B
C
2m 3m
*) Xác định phản lực liên kết:

Ví dụ 2:
P=150 (kN)
2m 3m YB
YA
YA z
P=150 (kN)
YA 2m
z

Ví dụ 2:
2m 3m YB
YA
(Qy)
(Mx)

Ví dụ 3: q=50 (kN/m)
A B
3m

q=50 (kN/m)
Ví dụ 3:
3m YB
YA
YA z

q=50 (kN/m)
Ví dụ 3:
3m YB
YA
(Qy)
(Mx)

Ví dụ 4:
M=150 (kNm)
A B
C
2m 3m

Ví dụ 4:
M=150 (kNm)
2m 3m YB
YA
YA z
M=150 (kNm)
YA z

Ví dụ 4:
M=150 (kNm)
2m 3m YB
YA
(Qy)
(Mx)

Ví dụ 5:
*) Xác định phản lực liên kết :

Ví dụ 5:
YA= YB=
Áp dụng phƣơng pháp mặt cắt:

Chia dầm làm 3 đoạn AC, CD, DB.
AC: CD: DB:

Ví dụ 5:

1.8. Tương quan giữa nội lực Qy, Mx và lực phân bố q
-Xét một thanh chịu lực trong mặt phẳng Oyz. Các ngoại lực
tác dụng vuông góc với trục Oz(quy ƣớc dấu của ngoại lực
hƣớng lên là mang dấu dƣơng). Tách ra một đoạn phân tố
của thanh nhƣ hình vẽ.
-Xét CB phân tố ta có:
:  Q y  dQ y   Q y  qdz  0
dQ y
 q
dz
 dz   dz 
2 2
M x   M x  dM x  +Q y dz  q  0 Bỏ qua VCB bậc cao q

2 2
“Đạo hàm của mômen uốn là bằng trị số
dM x
  Qy của lực cắt, và đạo hàm của lực cắt thì
dz
bằng cường độ của lực phân bố.”

1.9. Phương pháp vẽ nhanh biểu đồ nội lực theo nhận xét
“Tiến hành vẽ đi từ trái qua phải”
*) Biểu đồ lực cắt Qy:
- Tại đâu có lực tập trung, thì ở đó có bƣớc nhảy đúng bằng độ
lớn lực tập trung, và chiều nhảy theo chiều của lực tập trung.
-Nếu có lực phân bố bậc n thì biều đồ Qy là đƣờng bậc (n+1).
- Tại đâu có lực phân bố đi xuống thì biểu đồ Qy cũng đi xuống và

ngƣợc lại. Lƣợng đi lên hay đi xuống đúng bằng diện tích của
lực phân bố trên đoạn đó (do Q y   qdz =diện tích lực phân bố q).
z

*) Biểu đồ mômen uốn Mx:
- Tại đâu có mômen trung thì ở đó có bƣớc nhảy đúng bằng độ
lớn của mômen tập trung, Mômen tập trung làm căng thớ nào thì
biểu đồ nhảy về phía đó.
- Nếu có lực phân bố bậc n thì biều đồ Mx là đƣờng bậc (n+2).
- Nếu Mx có dạng đƣờng cong thì phía lõm của biểu đồ Mx sao
cho nó hứng lấy các mũi tên của lực phân bố q.
- Nhìn biểu đồ lực cắt, nếu trên đoạn đang xét lực cắt dƣơng thì
biểu đồ Mx đồng biến (đi xuống vì chiều dƣơng của Mx ta chọn
phía dƣới) và ngƣợc lại nếu lực cắt âm thì biểu đồ đi lên (nghịch
biến). Lƣợng biến thiên đúng bằng diện tích của biểu đồ lực cắt
trên toàn đoạn đó(do M x   Qdz = diện tích biểu đồ Qy).
z

Ví dụ 5:

Ví dụ 6:
*) Xác định phản
lực liên kết :

Ví dụ 7:
*) Xác định phản
lực liên kết :

Ví dụ 8:

Ví dụ 9: Vẽ biểu đồ mômen dầm tĩnh định nhiều nhịp.
Pk Pk=?

Pk=1,5kN
Pk
4,5kN 1,5kN
1,5kN
1,5kN
6kNm 1,5kNm
0,75kNm

5,5kN 1,5kN
7kNm

BÀI TẬP: Vẽ biểu đồ nội lực lực cắt và mômen.

BÀI TẬP: Vẽ biểu đồ nội lực lực cắt và mômen.
L/b=? Để mômen giữa dầm =0 a=? Để mômen đạt min
- x=? Để lực cắt max?

-x=? Để mômen max?
(P=10kN, d=2.4m,L=12m)

Chương 2
KÉO, NÉN ĐÚNG TÂM
29/09/2011
50
2.1. Định nghĩa
- Một thanh đƣợc gọi là chịu kéo nén đúng tâm
nếu trên mọi mặt cắt ngang của thanh chỉ có
thành phần lực dọc Nz.
- Lực dọc Nz có thể tìm đƣợc thông qua
phƣơng pháp mặt cắt.
- Trong thực tế: các xà chống, cột điện, thanh giằng, dây
văng cầu treo… là các trƣờng hợp chịu kéo nén đúng tâm.
29/09/2011 KÉO, NÉN ĐÚNG TÂM 51

2.1. Định nghĩa

2.2. Ứng suất trên mặt cắt ngang
*) Thí nghiệm:
- Xét một mẫu thanh chịu kéo
đúng tâm.
- Trƣớc khi kéo: vạch lên mẫu các
đƣờng thẳng // và ┴ trục thanh. khi kéo
- Quan sát mẫu sau khi kéo:
Đƣờng // trục vẫn // trục. k/c
giữa chúng không đổi.
Đƣờng ┴ trục thanh vẫn ┴
nhƣng khoảng cách đã thay đổi
Giả thuyết về biến dạng:
- Mặt cắt ngang: luôn phẳng và ┴ với trục thanh.
-Thớ dọc: luôn // trục thanh, ko chèn ép, tác dụng lên nhau.
-Quá trình biến dạng tuân theo định luật Hooke:  z  E z

2.2. Ứng suất trên mặt cắt ngang
*) Công thức tính ứng suất:
- Dựa trên giả thuyết về biến dạng:
Giả thuyết về mcn các ứng suất tiếp bằng không.
Giả thuyết về thớ dọc σx= σy =0, chỉ còn σz
Theo công thức liên hệ nội lực và ứng suất ta có:
N z    z dF
F
Trong đó: σz =Eεz = const trên toàn mặt cắt F nên:
Nz
N z    z dF   z F   z 
F
F

2.3. Biến dạng thanh chịu kéo, nén đúng tâm
Thanh chiều dài L chịu kéo (nén) sẽ
dãn ra (co lại) một đoạn ΔL đƣợc gọi
là biến dạng dọc thanh.
*)Công thức tính biến dạng ΔL :
Ta có:
dz z N
z   dz   z dz  dz  dz
dz E EF
N
 L   dz   dz
l l
EF
Trong đó E đƣợc gọi là môđun đàn hồi hay hằng số Young.
Tích EF đƣợc gọi là độ cứng chịu kéo, nén của thanh.
1

DiÖn tÝch biÓu ®å N z
Nếu đoạn có EF ko đổi:  L  Ndz 
EF l EF

2.3. Biến dạng thanh chịu kéo, nén đúng tâm
*) Hệ số poisson:
Khi thanh bị kéo đúng tâm bởi lực P theo
phƣơng z, phƣơng z bị dãn ra với biến
dạng tỷ đối là εz thì phƣơng vuông góc x,
y bị biến dạng co lại với biến dạng tỷ đổi:
 x   y   z
Hệ số μ đƣợc gọi là
hệ số poisson – tên
của ngƣời tìm ra nó.
Hệ số poisson một số vật liệu:

μthép=0,25-0,33; μđồng=0,31-0,34; μcao su==0,47

2.4. Ví dụ tính thanh chịu kéo, nén đúng tâm
Ví dụ 1: Cho a=60cm, b=24cm, c=36cm. F=15cm2, E=200GPa
P1= 270kN, P2= 180kN, P3= 130kN,
Hỏi.
- Ứng suất trong thanh?
- ΔAD=?
- P3 thay đổi? Để ΔAD=0.

Ví dụ 2: Tính ƢS trong thanh và chuyển vị tại A
F1
F2

Ví dụ 3: Tính ƢS trong thanh và chuyển vị tại A
F1 L1
B’
L2
F2
L3

Ví dụ 4: Tính chuyển vị tại C?
F1
PB
F2

Ví dụ 5: Cho L=3m, F=3900mm2,E=200GPa
a) P= 650kN. Hỏi ΔB=?
b) [P]= ?. Biết [ΔB]=1,5mm.

Ví dụ 6: Cho FBE=11,1mm2,FCF=9,28mm2, E=200GPa
Tìm chuyển vị tại A, D?
4kN 3,6kN

2.4. Ví dụ tính thanh chịu kéo, nén đúng tâm siêu tĩnh
Ví dụ 7: Tìm chuyển vị tại C, biết độ cứng của thanh là EF.

Ví dụ 8: Tìm chuyển vị tại đầu tự do (thanh thép lồng ko ma
sát trong ống đồng)
FC
Fs

Ví dụ 9:

Ví dụ 10:
1in=2,54cm
1kip(k)=1000 pound(lb)
1lp=4,45 N
1psi=6890Pa(N/m2)

2.5. Thí nghiệm kéo, nén vật liệu
Để kiểm tra cơ tính một vật liệu sau khi chế tạo  tiến hành thí
nghiệm. Thí nghiệm kéo, nén là những TNo đơn giản giúp ta
xác định giới hạn phá hủy của vật liệu.
Mẫu thí nghiệm:
Kéo: Nén:
Vật liệu nói chung chia làm 2 nhóm:

- Vật liệu giòn nhƣ: gang, bêtông, gốm… bị phá hủy ở BD nhỏ.
- Vật liệu dẻo nhƣ: thép, nhôm,… bị phá hủy ở Bdạng lớn.

2.5. Thí nghiệm kéo, nén vật liệu
*) Mục đích thí nghiệm:
- Xác định khả năng chịu lực.
- Xác định khả năng chịu biến dạng.
- Đồ thị quan hệ biến dạng và lực.
- So sánh đặc tính giữa các vật liệu khác nhau.
*) Chú ý:
Khi thí nghiệm cần gia tải chậm để quan sát
quá trình biến đổi của mẫu.

2.5. Thí nghiệm kéo, nén vật liệu.
*) Kết quả thí nghiệm KÉO: Điểm A, B, D
cần quan tâm.
σA= σtle
σB= σchảy
σD= σbền
BD tỷ đối:
Chảy
Độ thắt tỷ đối:
Kéo VL DẺO

*) Kết quả thí nghiệm KÉO:
A, B cần quan tâm.

σA= σtle ; σB= σbền
Tuy vậy do vật liệu giò biến dạng rất
ít trƣớc khi phá hủy nên:
 Khó phát hiện đƣợc điểm A.
Kéo VL GIÒN
Giới hạn bền VL giòn khá bé so với
vật liệu dẻo.

*) Kết quả thí nghiệm KÉO: Biến dạng mẫu
VL DẺO
VL GIÒN

*) Kết quả thí nghiệm NÉN:
VL Dẻo: vẫn có xđ đƣợc σtle, σchảy
nhƣng khó xác định đƣợc giới hạn
bền do VL dẻo chịu đƣợc biến dạng
rất lớn.
Nén VL DẺO VL Giòn: ta vẫn chỉ xác định đƣợc
giới hạn bền, nhƣng nó lớn hơn
nhiều so với giới hạn bền khi kéo.
VL GIÒN

E KÉO (kN/cm2) NÉN (kN/cm2)
Vật liệu μ δ(%)
(kN/cm2) σchảy σbền σchảy σbền
Thép
2,1.104 0,24÷0,3 24 38÷47 24 --- 21÷23
CT3
Gang
(1,15÷1,7).104 0,2÷0,3 12÷29 12÷38 --- 50÷140 ---
xám
Bê tông 0,025
(0,17÷0,31).104 0,1÷0,2 --- --- 1÷7 ---
÷0,175
Hợp
kim 1,12.104 0,33 70÷80 80÷90 --- ---- 22÷15
Titan
*) Kết luận:
- Vật liệu dẻo chịu kéo và nén đều tốt.
- Vật liệu giòn chịu kéo kém hơn VL dẻo, nhƣng lại chịu nén tốt.

2.6. Ứng suất cho phép – Hệ số an toàn - Điều kiện bền
*) Ứng suất cho phép [σ]:
-VL dẻo: lấy σcho phép=[σ]=σchảy .
-VL giòn: lấy σcho phép=[σ]=σbền.
*) Ktra điều kiện bền:
-VL dẻo:
-VL giòn:
n >1 đƣợc gọi là hệ số an toàn.(sao cần n?).
n lớn thì an toàn nhƣng tốn kém vật liệu và ngƣợc lại.

Chương 3
TRẠNG THÁI ỨNG SUẤT
29/09/2011
75
3.1. Khái niệm
- Vật thể chịu lực, cắt một mcn qua M, tại M có véc tơ ứng suất
toàn phần p1.
- Qua M có vô số cắt mặt cắt
khác nhau, ứng với mỗi mcn
đó ta cũng có một véc tơ ứng
suất tại M.
- Tập hợp các véc tơ ứng
suất tại M đƣợc gọi là trạng
thái ứng suất tại M.
- Trong tập hợp các véc tơ
ứng suất tại M, chỉ có 3 véc
tơ ƢS trên 3 mcn độc lập.
- Để nghiên cứu ứng suất tại một điểm ta xét phân tố hình hộp
vô cùng bé bao quanh điểm đó.
29/09/2011 TRẠNG THÁI ỨNG SUẤT 76

3.1. Khái niệm
- 3 véc tơ US độc lập trên 3 mặt cắt vuông góc với nhau.
- Gắn hệ trục Oxyz lên phân tố.
- Chiếu véc tơ US trên mỗi mặt hình
hộp lên 3 trục ta đƣợc 3 thành phần.
- 9 thành phần trên biểu diễn cho ta
TTUS tại một điểm:
 σ x τ yx τ zx 
 
T   τ xy σ y τ zy 
τ τ σ 
 xz yz z 
Tσ đƣợc gọi là ten-xơ ứng suất.
Do phân tố CB, ΣM=0 nên ta có:
ζxy=ζyx, ζyz=ζzy, ζzx=ζxz Định luật đối ứng của ứng suất tiếp.

3.2. Mặt chính – Phương chính - Ứng suất chính
u Phương chính
σu=p
- Mặt cắt trên đó chỉ có ƢS pháp đƣợc gọi là mặt chính.

Khi đó ứng suất toàn phần p vuông góc với mcn. σu=p
- Phƣơng pháp tuyến của mặt chính đƣợc gọi là phương chính.
- Ứng suất tƣơng ứng trên mặt chính đc gọi là ứng suất chính.
- Phân tố chỉ có ứng pháp trên các mặt đc gọi là phân tố chính.

3.2. Mặt chính – Phương chính - Ứng suất chính
u Phương chính σ2
σu=p σ1 σ1
σ1
σ1
σ2
σ3
- Ng ta chứng minh đc: tại 1 đ luôn có 3 mặt chính vuông góc
với nhau. Trên đó có 3 ƢS chính ký hiệu là: σ1>σ2>σ3.
- Nếu chỉ có 1 ƢS chính ≠ 0 ta gọi là TTƢS ĐƠN.
- Nếu chỉ có 2 ƢS chính ≠ 0 ta gọi là TTƢS PHẲNG.
- Nếu tât cả 3 ƢS khác 0 ta gọi là TTƢS KHỐI.

3.3. Trạng thái ứng suất phẳng
y
σy y
σy σ2
σ1
ζyx
ζyx
σx σx
x
x
ζxy ζxy
z
- TTƢS phẳng đƣợc xđ bởi 3 thông số σx, σy và ζxy=ζyx. Từ đó

ta có thể xđ đƣợc ứng suất trên mcn bất kỳ(//z).
*) Quy ước dấu:
- σx, σy mang dấu dƣơng khi chiều hƣớng ra ngoài phân tố.
- ζxy=ζyx mang dấu dƣơng khi nó nằm trên mặt dƣơng thì
hƣớng về chiều dƣơng, nằm trên mặt âm hƣớng về chiều âm
của trục. Ngƣợc lại là âm.

y
v σy *) Xđ ứng suất trên mcn bất kỳ(//z).
u
ζyx Xét mcn có véctơ pháp tuyến u với (u,x)=θ.
θ Ta sử dụng pp mặt cắt để tìm σu và ζuv :
σx x
ζxy Xét phân tố CB ta có:

ΣX=0:
v
y
 u F cos   uv F sin    x F cos   yx F sin   0
u
ΣY=0: (1)
ζxy θ
ζuv σ
u x  u F sin    uv Fcos   y F sin   xy Fcos  0
σx (2)
ζyx Triệt tiêu F,chú ý ζxy=ζyx lấy:
σy (1).cos  (2).sin   ? ; (2).cos  (1).sin   ?

y
v σy u  u   x cos 2    y sin 2    xy sin 2
ζyx
θ  x  y
σx x  uv   sin 2   xy cos2
2
ζxy là CT xđ cho ta gtri ứng suất trên mcn
bất kỳ. Đặc biệt:
y Khi θ=0o: σu = σx và ζuv = ζuy
v
u Khi θ=90o: σu = σy và ζuv =- ζxy
ζxy θ Biến đổi pt trên ta có:
ζuv σ  x  y  x  y
u x
u   cos2   xy sin 2
σx 2 2
ζyx
 x  y
σy  uv   sin 2   xy cos2
2

y
v σy u Tính giá trị ứng suất pháp σv ?
ζyx Khi đó α=θ+90o
θ
σx  x  y  x  y
x
v   cos2   xy sin 2
2 2
ζxy
 u v   x  y
y
v
u “Trong trường hợp ƯS phẳng tổng ƯS
pháp trên hai mcn ┴ với nhau luôn là
ζxy θ
ζuv σ hằng số và không phụ thuộc góc θ ”
u x
Mà chỉ phụ thuộc vào??
σx
ζyx
σy

y d u
v σy Tính: ?
ζyx
u
d
θ
d    x  y 
σx x u
 2  sin2   xy cos2   2 uv
d  2 
ζxy d u 2 xy
  0   uv  0  tg 2 
d  x  y
y “Trong ƯS phẳng khi ƯS pháp đạt cực
v
u trị thì đó là ƯS chính và bằng:
ζxy θ
x  y   x  y 
2
ζuv σ
u x  max   1,2(3)       2
xy
σx min 2  2 
ζyx 1  2 xy 
σy tại góc:   actg  
2   
 x y 

y d uv
v σy Tính: ?
ζyx
u
d
θ d uv  x  y
ζuv σx x  cos2   xy sin 2
d 2
ζxy d uv  x  y
  0  tg 2    cotg 2
d 2 xy
y
v “Trong ƯS phẳng ƯS tiếp đạt cực trị
u
bằng:
ζxy θ
ζuv σ   x  y  1   2
2
u x  max      xy  
2
σx min  2  2
ζyx
σy tại góc:     45o

*) Ví dụ 1 : Xđ ƢS trên phân tố khi quay góc 15o on clockwise.

*) Vòng tròn Mo ứng suất:
 x  y  x  y
u   cos2   xy sin 2
2 2
 x  y
 uv   sin 2   xy cos2  x  y 
2 C ,0
 2 
x  y    x  y 
2 2


 u     2
     2
  x  y 
uv uv 2
 2   2 
R     2
uv
pt có dạng pt đg tròn trong hệ trục  2 
(Oσuζuv) tâm C bán kính R đƣợc gọi
là vòng tròn Mo ứng suất.
P(σy , ζxy) đc gọi là điểm cực.

*) Vòng tròn Mo ứng suất:
y B  max
v σy u
ζyx
θ B
ζuv σx x
A
ζxy  min σu
y C
D ζuv
σv σu u ζxy D
θ θ
P A
ζvu ζuv x y
x  y
2
x
D’ ζuv u

*) Ví dụ 2 : Vẽ vòng 70
tròn Mo ƢS của phân
30
tố cho nhƣ hình vẽ. A P(10,-40)
40
C σu
20 B
50 10
ζuv
29/09/2011 GV:NguyÔn Danh Tr-êng 89

*) Một số trường hợp TTƯS phẳng đặc biệt: y
- Trƣợt thuần túy (pure shear): σx = σy = 0 σy
 x  y  x  y ζyx
u   cos2   xy sin 2
2 2 σx x
 x  y
 uv   sin 2   xy cos2 ζxy
2
 u   xy sin 2
 uv   xy cos2
ζ σ1 45o σu
 max   xy σ2 C≡O σ1
min
 max  xy ζxy A ≡P

σ2 ζuv

*) Một số trường hợp TTƯS phẳng đặc biệt: y
- Trƣợt ứng suất đơn :ζxy= σy = 0 σy
 x  y  x  y ζyx
u   cos2   xy sin 2
2 2 σx x
 x  y
 uv   sin 2   xy cos2 ζxy
2
x
 u  1  cos2 
2
x ζmax
45o ζmax
 uv   sin 2 σu
2 A≡O C σ1 =σx
 max   x P≡
min σx
x x
 max  ζuv 2
2

3.4. Quan hệ ứng suất và biến dạng
*) TTƯS đơn:
Hằng số liên hệ gồm posion μ và môđun E.
x  x
x  ; y  z  
E E
*) TTƯS phẳng:
Hằng số liên hệ gồm posion μ và môđun E, G.
 x   x   y  ;  y   y   x 
1 1
E E
  xy
z  
E
  x   y  ;  xy 
G
E
Trong đó: G 
2    1

3.4. Quan hệ ứng suất và biến dạng
*) TTƯS trượt thuần túy:
Hằng số liên hệ là môđun trƣợt G.
 xy
x  y  z  0 ;  xy 
G
*) TTƯS khối:
Hằng số liên hệ gồm posion μ và môđun E, G.

 x  E  x    y   z  
1
    xy
 xy 
G
 
 1   yz
 y   y    z   x   và  yz 
 E  G
   zx
 z  E  z    x   y  
1
 zx  G
 

3.5. Các thuyết bền
*) Khái niệm:
Ở TTƢS đơn để ktra bền ta làm:
VL dẻo:
VL giòn: và
Trong đó: các [σ] dễ tìm đƣợc qua TN kéo nén đơn giản.
Với TTƢS phẳng, khối ta khó xác định đƣợc điều kiện
bền do đó ng ta đƣa ra các thuyết bền – là các giả thiết
về nguyên nhân gây ra sự phá hủy vật liệu. Từ đó tìm ra
ứng suất tương đương để có thể kiểm tra bền.

TB1: Thuyết bền ƯS pháp lớn nhất ( ƯSTLN)
“Nguyên nhân cơ bản gây phá hủy vật liệu là ƯS pháp max”
1   kéo ;  3   nén
Hạn chế: ko xét đến σ2, chỉ phù hợp TTƢS đơn.
TB2: Thuyết bền biến dạng dài tương đối:
“Nguyên nhân cơ bản gây phá hủy vật liệu là BD dài tương đối
max”
1    2   3    kéo ;  3   1   2    nén
Hạn chế: chỉ phù hợp VL giòn, hiện tại ít dùng.
TB3: Thuyết bền ƯS tiếp lớn nhất:
“Nguyên nhân cơ bản gây phá hủy vật liệu là ƯS tiếp max”
 1   3   
Hạn chế: ko xét đến σ2, chỉ phù hợp vật liệu dẻo.

TB4: Thuyết bền thế năng biến đổi hình dáng( TNBĐHD)
“Nguyên nhân cơ bản gây phá hủy vật liệu là TNBĐHD”
12   22   32  1 2   2 3   31   
Hạn chế: chỉ phù hợp vật liệu dẻo.
TB5: Thuyết bền TTƯS tới hạn – Thuyết bền Mo:
“Thuyết bền được xây dựng từ KQ thí nghiệm vẽ vòng tròn Mo
 vẽ đường bao giới hạn  miền an toàn  Thuyết bền Mo”
 kéo
1   3   
 nén
Hạn chế: ko xét đến σ2.

Chương 4
ĐẶC TRƯNG HÌNH HỌC

MẶT CẮT NGANG
29/09/2011
97
Trường hợp nào dễ uốn hơn?tại sao?
(a)
(b)
29/09/2011ĐẶC TRƢNG HÌNH HỌC MẶT CẮT NGANG 98

4.1. Mômen tĩnh
*) Định nghĩa:
- Mô men tĩnh của
hình
 F đối với điểm O:

So   OM idF
F
- Mô men tĩnh của hình F đối với trục Ox, Oy:

Sx   ydF ; Sy   xdF
F F
Thứ nguyên của S là [chiều dài]3 . S có thể >0,=0 hoặc <0.

Nếu trục x có Sx=0 thì trục x đƣợc gọi là trục trung tâm.
Nếu điểm G có SG=0 thì G đƣợc gọi là trọng tâm.
Giao hai trục trung tâm đƣợc là trọng tâm.

4.1. Mômen tĩnh
*) Công thức xác định trọng tâm:  Sy
S x  yG .F xG  F
 
Sy  xG .F y  S x
 G F
*) Cách xđ trọng tâm hình được ghép từ các hình đơn giản:
Bước 1: Chọn một hệ trục tạo độ ( bất kỳ), sau đó tính các
mômen tĩnh của từng hình nhỏ đối với hệ trục vừa chọn, và
tính diện tích các hình nhỏ.
Bước 2: Tính tọa độ trọng tâm G trong hệ trục tọa độ vừa chọn
theo công thức sau:
xG 
Sy 

 S y (i )
; yG 
Sx 

 S x (i )
F F (i )
F F (i )

4.1. Mômen tĩnh
y
*) Ví dụ 1: xác định trọng tâm. ΣF=2,5a2
a
- Chọn hệ trục tọa độ.
1
- Tính mômen tĩnh S của từng hình. 2
x
Hình vuông:
a b=3a
S x 1 

Sy 1 
Tam giác:
Suy ra trọng tâm:


4.1. Mômen tĩnh
y
*) Ví dụ 2: xác định trọng tâm.
a
Hình khoét rỗng coi nhƣ hình
a/2
bình thƣờng với diện tích âm. 1 3
2
x
a b=3a

4.2. Mômen quán tính
*) Định nghĩa:
- Mômen quán tính độc cực của hình F đối
với điểm O:
J p   ri dF
2
F
- Mômen quán tính của hình F đối với trục
Ox, Oy:
J x   y dF ;J y   x dF
2 2
F F
- Mômen quán tính ly tâm đối với hệ trục Oxy: J xy   xydF
F
Nếu Jxy=0 thì hệ trục Oxy đc gọi là hệ trục qt chính.
Nếu hệ trục qt chính có gốc O≡G thì đc gọi là hệ trục qt chính
trung tâm.

4.2. Mômen quán tính
*) Tính chất:
-Thứ nguyên của J là [chiều dài]4
- Jp, Jx, Jy luôn >0. nhƣng Jxy có thể >0, =0, <0.
- Hình có trục đối xứng thì trục đối xứng cùng với một trục
vuông góc tạo nên hệ trục quán tính chính.
- Hình đƣợc gồm từ nhiều hình đơn giản thì tính J, S hình lớn
bằng tổng từ các hình nhỏ: y

4.3. Công thức chuyển trục song song
Su  Sx  aF ; Sv  Sy  bF v
J u  J x  2bS x  a 2F

J
 v  J y
 2bS y
 b 2
F
J  J  aS  bS  abF
 uv xy x y u
Nếu hệ ban đầu oxy có gốc o≡G trọng tâm:
J u  J x  a 2F

J v  J y  b F
2
J  J  abF
 uv xy

4.4. Công thức xoay trục

u=xcosα+ysinα

 v=ycosα-xsinα

 
Su   vdF   ycosα-xsinα dF  Sxcos  Sy sin
F F
Sv   udF    xcosα  y sin α dF  S x
sin   Sycos
F F
u
 Jx  Jy Jx  Jy v
J u   cos2  J xy sin 2
 2 2
 Jx  Jy Jx  Jy
J v   cos2  J xy sin 2
2 2 α

 Jx  Jy
J uv  sin2  J xycos2
 2

4.5. Đặc trưng hình học một số hình đơn giản
*) Hình chữ nhật:
ab 3 ba 3
Jx  ; Jy 
12 12
*) Hình tròn:
 R4 d 4
JP  
2 32
 R4  d 4
Jx  Jy   y
4 64
*) Hình tam giác: h
(a  b)h 3 h(a 3  b 3 ) x
Jx  ;J y 
12 12 a b

4.6. Ví dụ tìm đặc trưng hình học
(a) y Tìm mômen qt chính trung tâm JX, JY ?
x
2h
(b) y

Tìm mômen qt chính trung tâm Jx, Jy ?
0,5d
X
yG
x

Tìm mômen qt chính trung tâm Jx, Jy ?
y
b
b
h X
yG
2b
h
x

Chương 5
XOẮN THUẦN TÚY
P  W( Nm / s) 
Mz  
  rad / s 
M
29/09/2011 111
5.0. Khái niệm – Biểu đồ mômen xoắn.
M1=P1.d1 M2=P2.d2
Mz>0 M
M
Mz
- Xoắn thuần túy là trƣờng hợp thanh chịu lực mà trên mọi mặt
cắt ngang của thanh chỉ có nội lực mômen xoắn Mz.
- Quy ƣớc dấu: Mz mang dấu dƣơng khi nhìn vào mặt cắt
ngang thấy chiều Mz quay cùng chiều kim đồng hồ.
- Xoắn thuần túy xảy ra khi thanh chịu mômen hay ngẫu lực
nằm trong mặt phẳng vuông góc với trục thanh.
29/09/2011 XOẮN THUẦN TÚY 112

*) Biểu đồ mômen xoắn: là đƣờng biểu diễn sự biến thiên của
mômen xoắn theo vị trí của mặt cắt trên trục.
- Xác định bằng phƣơng pháp mặt cắt.
*) Ví dụ 1: M1 M2 M3
Cho trục AE có thể quay ko
ma sát quanh A,E.
M1=275Nm, M2= 450 Nm,
M3=175 Nm.
Vẽ biểu đồ mômen xoắn?
Tại đầu A và E mômen bằng bao nhiêu?

M1=275Nm M2=450Nm
M3=175Nm
*) Nhận xét:
-
- Mz
M1=275Nm
Mz
-
M1=275Nm M2=450Nm
-
Mz
(+)
275Nm
A B C (-) D E
175Nm
29/09/2011
XOẮN THUẦN TÚY 114
*) Biểu đồ mômen xoắn: MA M2=500Nm M1=200Nm
m=150 Nm/m
Ví dụ 2:
- Xác định phản lực liên
kết tại ngàm:
MA= 3a a=0,2 m
MA
m=150 Nm/m
Mz
z
MA M2=500Nm
m=150 Nm/m
Mz
3a z

*) Biểu đồ mômen xoắn: MA =210 Nm M2=500Nm M1=200Nm
m=150 Nm/m
Ví dụ 2:
*) Nhận xét:
-
a a=0,2 m

*) Biểu đồ mômen xoắn:
Ví dụ 3: MA=120 Nm M2=300Nm M1=500Nm
m=400 (Nm/m)
C1:Tính plực liên kết MA
rồi vẽ theo chiều 
0,8 0,3 0,3m
C2:Vẽ ngay từ đầu tự do
theo chiều  sẽ ko
cần tính plực liên kết.
Mz

XOẮN THUẦN TÚY THANH TRÒN
29/09/2011 Ths.NguyÔn Danh Tr-êng 118

5.1.Thí nghiệm xoắn thuần túy thanh tròn
Mẫu thí nghiệm:
Các đƣờng
dọc trục
Các đƣờng
tròn ngang trục

5.1. Thí nghiệm xoắn thuần túy thanh tròn
Kẹp mẫu vào mâm cặp:
29/09/2011
So sánh mẫu TRƢỚC thí nghiệm:
Và SAU thí nghiệm:

Mô tả quá trình biến dạng:
 Giả thuyết
về biến dạng
M
z

5.2. Giả thuyết về biến dạng khi xoắn thanh tròn
TRƯỚC SAU
Giả thuyết về mặt cắt ngang: trƣớc và sau khi chịu xoắn mặt
cắt ngang luôn tròn, phẳng và vuông góc với trục của thanh.
Khoảng cách giữa chúng không đổi.
Giả thuyết về bán kính: trƣớc và sau khi chịu xoắn bán kính
tại mọi mắt cắt ngang không đổi.

5.3. Ứng suất khi thanh tròn chịu xoắn
Mô tả quá trình biến dạng:
 Các ứng
suất pháp
M bằng 0
z
29/09/2011
 Chỉ có ứng
suất tiếp  zt
khác 0
 zt
z
29/09/2011
TTƢS của tố chịu xoắn thuần túy là TTƢS trƣợt thuần túy.
29/09/2011
Hình dạng mẫu bị phá hủy khi chịu xoắn tới hạn:
Vật
liệu
DẺO
Vật
liệu
GIÒN
29/09/2011
Tính  zt
d
  tg 
dz
A
  zt
C
dz
d
B
 M
z
29/09/2011
Tính  zt :
 d
Ta có:  zt   .G  G
dz
Mặt khác:
 d Mz
M z    zt dF .   GdF .   
F F
dz Jp
Gd Gd
   dF 
2
Jp ρ là bán kính
dz F dz tại điểm cần
d M z
mômen quán  tính ƢS tiếp.
tính độc cực dz GJ p
của mcn. (JP)
29/09/2011
*) Biểu đồ ứng suất tiếp - ứng suất tiếp lớn nhất:
ζρ tỷ lệ thuận với ρ và có phƣơng vuông góc với bán kính.
ζmax tại các điểm nằm trên chu vi (ρ=R):
M M
 max   R  z R  z
JP WP
Jp
Wp  là mômen chống xoắn của mcn.
R
 π(D4 -d 4 ) πD 4
 J = = (1-α 4
)  0.1D 4
(1-α 4
)
 p
32 32

W  J πD 3
(1-α 4
)
p
  0.2D 3
(1-α 4
) d


p
R 16 
D
29/09/2011
5.4. Biến dạng của thanh tròn chịu xoắn
dυ M z Mz
Ta có:   d  dz
dz GJ P GJ P
Mz
   dz GJp độ cứng khi xoắn.
GJ P φ có đơn vị là radian.
l
Nxét: φ chính là diện tích biểu đồ Mz/GJp chiếu xuống trục z.
Nếu trên đoạn thanh có GJp và Mz const thì:
M zl

GJ P
Nếu trên thanh gồm nhiều đoạn có GJp và Mz const thì:
 M zl 
n
   
i 1  GJ P i
29/09/2011
5.5. Điều kiện bền và điều kiện cứng thanh tròn chịu xoắn
 Mz 
*) Điều kiện bền: max  τ  = max     τ
 WP 
Cách xác định ứng suất tiếp cho phép:
0
- Theo thí nghiệm:   
n

- Theo thuyết bền ƢSTLN:   
2
 
- Theo thuyết bền TNBĐHD:   
3
*) Điều kiện cứng:
 Mz  [θ] có đơn vị là
max    = max     
 GJ P  radian/[chiều dài].
29/09/2011
5.6. Các dạng bài toán cơ bản tính thanh tròn chịu xoắn
*) Bài toán kiểm tra: Mọi thông số đã cho, ktra bền, cứng?
 Mz   Mz 
max  τ  = max     τ; max    =max     
 WP   GJ P 
*) Bài toán thiết kế: Tìm thông số kích thƣớc mcn?
max( M z ) max( M z )
WP  D 3   D 1
 τ 0.2  τ  1   
4
Ta chọn:
max( M z ) max( M z ) D  max  D1 ,  D2 
JP  D 4   D 2
G   0.1  1    G
4
*) Bài toán tìm tải trọng cho phép: Biết vật liệu, kích thƣớc mcn.
M z  WP  τ    M z 1
 Mz  max  M z 1 ,  M z 2 
M z  GJ P     M z 2
29/09/2011
5.7. Ví dụ tính thanh tròn chịu xoắn
*) Ví dụ 1: Trục đƣờng kính d=30 mm, quay ko ma sát quanh A,
E.Tại C có mômen dẫnT2= 450 Nm, tại B và D
cóT1=275Nm and T3=175 Nm, chiều dài LBC=500 mm
and LCD=400 mm, modun G = 80 GPa.
Determine ζmax trên trục và góc xoắn tƣơng đối φBD?
29/09/2011
*) Giải ví dụ 1: để tìm ζmax trên trục ta áp dụng công thức:
 Mz 
max  τ  = max  
 WP 
29/09/2011
*) Ví dụ 2: Trục đƣờng kính d=50 mm. Công suất động cơ truyền
tại A là PA=50 kW, tần số f=10 Hz. Bánh răng B và C yêu
cầu công suất PB=35 kW and PC=15 kW, (Cho G=80 Pa.)
Determine ζmax trên trục và góc xoắn tƣơng đối φAC?
29/09/2011
*) Ví dụ 3: Cho trục bậc (d1=30mm; d2=20mm) chịu xoắn bởi
mômen T1= 500 Nm, T2=200 Nm, chiều dài L1=600 mm and
L2=400 mm, modun G = 80 GPa.
Determine ζmax trên trục và góc xoắn φC tại đầu tự do C?
29/09/2011
*) Ví dụ 4: Tìm x để góc xoắn tại đầu tự do φ3= TL/GJP
29/09/2011
5.8. Ví dụ tính thanh tròn chịu xoắn siêu tĩnh
*) Ví dụ 5: Xđ góc xoắn tại C?
29/09/2011
*) Ví dụ 6: Tìm To để thanh đủ bền. Biết [ζ]=43MPa.
29/09/2011
*) Ví dụ 7:
-Tìm a/L? để nội lực Mz
trên hai đoạn=nhau?
-Tìm a/L? để ƢS tiếp lớn
nhất trên hai đoạn=nhau?
29/09/2011
*) Ví dụ 8: Tìm góc xoắn lớn nhất trên trục.
29/09/2011
*) Ví dụ 9: Tìm x để góc xoắn tại B,C đạt max? Tìm max?
TA TD
29/09/2011
*) Ví dụ 10: Tìm x? để hai đầu ngàm có mômen liên kết =nhau?
29/09/2011
*) Ví dụ 11: Xđ góc xoắn tại B?
29/09/2011
Chương 6
UỐN PHẲNG
29/09/2011
146
6.1. Khái niệm chung
φ
-Tải trọng tác dụng lên thanh, khiến thanh bị cong đi, ta nói
thanh chịu uốn.
- Đg biểu diễn trục của thanh khi chịu uốn đc gọi là đg đàn hồi.
- K/c từ vị trí ban đầu của mỗi điểm trên trục tới vị trí điểm đó
trên đƣờng đàn hồi đƣợc gọi là chuyển vị .
- Góc tạo bởi tiếp tuyến của đg đàn hồi với đƣờng nằm ngang
đƣợc gọi là góc xoay φ. Xét chuyển vị bé ta có: φ=y’.
- Thanh chủ yếu chịu uốn đƣợc gọi là dầm.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 147

6.1. Khái niệm chung
-Nội lực xuất hiện trong dầm tồn tại cả lực cắt và mômen uốn.
Nếu chỉ tồn tại mômen uốn ta gọi dầm chịu uốn thuần túy.
- Trong chƣơng này ta chỉ quan tâm tới dầm có mặt phẳng đối
xứng(Oyz) và các tải trọng tác động lên dầm đều thuộc mp đối
xứng Oyz thì khi đó ta gọi đó là dầm chịu uốn ngang phẳng.
Mặt phẳng đối xứng chứa tải trọng khi đó đc gọi là mp tải trọng.
y
z
29/09/2011 UỐN PHẲNG 148

6.2. Uốn thuần túy
-Nội lực xuất hiện trong dầm chỉ tồn tại mômen uốn ta nói dầm
chịu uốn thuần túy.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 149

*) Thí nghiệm:
- Xét một mẫu thanh chịu uốn
thuần túy.
- Trƣớc khi uốn: vạch lên mẫu các
đƣờng thẳng // và ┴ trục thanh.
UỐN
- Quan sát mẫu sau khi uốn: M M
Đƣờng // trục trở thành đƣờng
cong vẫn cùng // trục. k/c giữa
chúng không đổi.
Đƣờng ┴ trục thanh vẫn ┴ .
Giả thuyết về biến dạng:
- Mặt cắt ngang: luôn phẳng và ┴ với trục thanh.
- Thớ dọc: luôn // trục thanh, ko chèn ép và ko tách xa nhau.
 Các góc vuông trƣớc sau biến dạng vẫn vuông.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 150

*) Quan hệ biến dạng:
- Quan sát mẫu ta thấy có các thớ
co lại, có thớ giãn ra, danh giới
giữa hai vùng đó là một thớ ko bị
biến dạng  thớ trung hòa. M
UỐN M
- Giao tuyến thớ trung hòa với mcn
đƣợc gọi là đƣờng trung hòa.
- Giả thiết biến dạng bé, ta coi các
mcn vẫn phẳng.
- Vậy ta có thể tƣởng tƣợng uốn
thuần túy làm quay các mcn quanh
đƣờng trung hòa.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 151

*) Quan hệ biến dạng:
- Xét phân tố tạo bởi 2 mcn (mn-pq)
sau khi chịu uốn thuần túy, chúng tạo
với nhau góc dφ, bán kính cong ρ ta
có:
ρdφ=dz
- Xét thớ e-f có tung độ y so với trục
trung hòa. sau biến dạng:
e'f'  dz  d 

SauBD
 e'f'    y d  
 z 
   y  d  d y
  z 
y
d  
29/09/2011 UỐN PHẲNG 152

*) Ứng suất dầm chịu uốn thuần túy:
- Từ giả thuyết rút ra từ thí nghiệm:
Các góc vuông sau BD vẫn vuông suy
ra không tồn tại ứng suất tiếp.
Các thớ tuy bị cong nhƣng vẫn giữ k/c
ko đổi với nhau  σy=0.
Chỉ còn lại σz≠0  TTƢS phân tố chịu
uốn thuần túy là TTƢS đơn.
*) Tìm σz. Ta có:
E E
M x   y z dF   E z ydF   y dF  J
2
F F
 F
 x
1 Mx y  Mx Mx
    z  Ez  E    E y  z  y
 EJ x  EJ x Jx
29/09/2011 UỐN PHẲNG 153

*) Ứng suất dầm chịu uốn thuần túy:
Mx
z  y
Trong đó: Jx
Mx là mômen uốn, quy ƣớc dấu “+” khi làm căng thớ
dƣơng và ngƣợc lại.
y là tung độ của điểm đang xét tới trục trung hòa.
Jx là mômen qtính của mcn với trục trung hòa Ox.
*) Ứng suất lớn nhất trên mcn:
σmin
Ta nhận thấy σz là đƣờng bậc nhất theo y.
σz đạt min, max tại điểm xa trục trung hòa nhất. ymn ax
Mx Mx Mx Mx
 min  ymn ax  ;  max  ymk ax 
Jx Wxn Jx Wxk
ymax ymk ax
Wx  đƣợc gọi là mômen chống uốn của mcn. σmax
Jx
29/09/2011 UỐN PHẲNG 154

*) Mômen qtính và mômen chống uốn của một số mcn:
29/09/2011 UỐN PHẲNG 155

*) Vị trí đường trung hòa:
Đƣờng trung hòa tại đó σz=0. Ta có:
Mx Mx
N z    zdF   ydF   ydF  0
F F
Jx Jx F
  ydF  Sx  0
F
 Đƣờng trung hòa đi qua trọng tâm của mcn.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 156

*) Kiểm tra bền:
VL dẻo:
VL giòn:
29/09/2011 UỐN PHẲNG 157

*) Mặt cắt ngang tiết kiệm vật liệu:
Dựa trên công thức ứng suất dầm chịu uốn các điểm càng
xa đƣờng trung hòa thì chịu ứng suất càng lớn.
Từ đây ngƣời ta thấy với cùng lƣợng vật liệu, nên đƣa chúng
ra xa đƣờng trung hòa để có hiệu quả tốt nhất.
Vật liệu giòn Vật liệu dẻo

29/09/2011 UỐN PHẲNG 158

6.3. Uốn ngang phẳng
- Nội lực xuất hiện trong dầm bao gồm cả lực cắt Qy và mômen
uốn Mx ta nói dầm chịu uốn ngang phẳng.
- Lúc này ngoài ƢS pháp:
Mx
z  y
Jx
Còn có thêm cả ứng suất tiếp.
Tìm ứng suất tiếp bằng cách xét phân tố chiều dài dz.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 159

- Xét phân tố theo phƣơng ngang ta có các lực:
Q+dQ
dz dz
Mx
F1    z 1dF  J ydF
F F x
M x  dM x
F2    z 2dF   ydF
F F
Jx
dz
F3   .b.dz Phân tố CB  F3 = F2 - F1
29/09/2011 UỐN PHẲNG 160

Ta có:
dM x
F3   .b.dz  F2  F1  
F
Jx
ydF
QyS
dM x Qy  
   dz.b.J
F
ydF   b.J
F
ydF J x .b
x x
Trong đó:
Q là lực cắt trên mcn.
S là mômen tĩnh của diên tích cắt,
b là chiều dài cắt.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 161

*) Ứng suất tiếp trên mcn hình chữ nhật:
6Qy  h2 2  3Qy
  3 
-y   max 
bh  4  2F
*) Ứng suất tiếp trên mcn hình tròn:

r
r 
Qy 4Qy
  2
y 2  max 
3J x 3F
4Qy  r12  r1r2  r22 

*) Mở rộng cho hình vành khăn:  max   

3F  r1  r2
2 2 

29/09/2011 UỐN PHẲNG 162

*) Ứng suất tiếp trên mcn hình chữ I :
 zy 

Qy S x  0, 5d.y 2 
- Phần lòng hẹp: Jxd

Qy h  t x
- Phần chân đế:  zx 
2Jx
29/09/2011 UỐN PHẲNG 163

*) Kiểm tra bền dầm chịu uốn ngang phẳng :
.N
..BK
- Tại K, N: TTUS đơn: σmin ≤ [σ]n; σmax ≤ [σ]k;  
USTLN :   
2
- Tại O: TTUS trƣợt thuần túy: ζ ≤ [ζ]  
TNB§HD :   
3
- Tại B: TTUS phẳng đặc biệt. Áp dụng các thuyết bền:
USTLN :  2  4 2    TNB§HD :  2  3 2   
29/09/2011 UỐN PHẲNG 164

Ví dụ 1: Tìm σmax , ζmax?
Biết dầm mcn tròn, d=7cm.
d=7cm
29/09/2011
UỐN PHẲNG 165
*) Ví dụ 2: Tìm σmax , ζmax trong dầm:
q=5,8 (kN/m)
L=4 (m)
b=140 (mm)
h=240 (mm)
29/09/2011 UỐN PHẲNG 166

*) Ví dụ 3: Tìm σmax ?
D=7cm d=6cm
29/09/2011 UỐN PHẲNG 167

*) Ví dụ 4: Cho [σ]=110 Mpa. Hỏi d=? hoặc a=? để dầm đủ bền.
Bỏ qua ảnh hưởng của lực cắt.
d a
29/09/2011 UỐN PHẲNG 168

*) Ví dụ 5: Khung ABCD có mcn tròn đƣờng kính d. Chịu lực
P=40N. Hỏi d=? để khung đủ bền.
Cho [σ]=30 Mpa. b= 37 mm
29/09/2011 UỐN PHẲNG 169

*) Ví dụ 6: Dầm AB chiều dài L=450mm. Chịu lực P=400N. Hỏi
d=? để dầm đủ bền.
Cho [σ]=60 Mpa.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 170

*) Ví dụ 7: Cho L=3,6(m), P=6(kN). Tìm [b]?
a) Theo [σ]=8,2 Mpa.
b) Theo [ζ]=0,7 Mpa.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 171

*) Ví dụ 8: Cho [σ]=7,5 Mpa. Tìm [q]=? Bỏ qua a/h của lực cắt.
L=915 mm; t=22 mm; b=305 mm
BC=0,4L.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 172

*) Ví dụ 9: Tìm σmax kéo, nén trong dầm:
P=6,2 (kN), L=3,2 (m), d=1,25 (m)
b=80 (mm), t= 25 (mm)
h=120 (mm), h1=90 (mm)
29/09/2011 UỐN PHẲNG 173

6.4. Chuyển vị của dầm chịu uốn
*) Phương trình vi phân của đường đàn hồi :
Ta có: 1 Mx

 EJ x
1 y ''
Theo hình học vi phân ta có: 

1  y 
3/2
'2
Bỏ qua VCB bậc cao ta có:

Mx z
y 
''
EJ x
Ta thấy y’’ luôn ngƣợc
dấu so với Mx nên suy ra: Mx >0 Mx <0
M x y y’’ <0 y’’ >0
y 
''
là ptvp đg đàn hồi.
EJ x
29/09/2011 UỐN PHẲNG 174

*) Một số phương pháp xác định ptvp đường đàn hồi :
- Phƣơng pháp tích phân không định hạn.
- Phƣơng pháp thông số ban đầu.
- Phƣơng pháp hàm gián đoạn.
- Phƣơng pháp vạn năng.
- Phƣơng pháp mômen diện tích.

- Phƣơng pháp dầm giả tạo.
- Phƣơng pháp nhân biểu đồ vê-rê-sa-ghin.
- Phƣơng pháp năng lƣợng.
-…
29/09/2011 UỐN PHẲNG 175

*) Phương pháp tích phân không định hạn:
Từ ptvp đg đàn hồi ta có:
M x Mx
y 
''
 y   '
dz  C
EJ x EJ x
Mx
   y   '
dz  C
EJ x
 Mx 
y     dz  C dz  D
 EJ 
 x 
Các hằng số C, D được xđ thông qua điều kiện biên.
- Ngàm: chuyện vị, góc xoay bằng 0.
- Gối tựa: chuyện vị bằng không, góc xoay KHÁC 0.
Kết luận: Tìm biểu thức Mx  tính tích phân dựa trên đk biên.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 176

*) Phương pháp tích phân không định hạn:
Ví dụ 1: Tìm độ võng, góc xoay tại đầu B
Mômen uốn:
Ptvp đg đàn hồi:

ĐK biên
Góc xoay:
Độ võng:
29/09/2011 UỐN PHẲNG 177

*) Phương pháp thông số ban đầu:
Nội dung của p2 là xây dựng pt đg đàn hồi trên từng ĐOẠN.
Mỗi đoạn có cùng EJ=const, cùng quy luật chịu lực.
3 đoạn 4 đoạn
-Mỗi đoạn sẽ khác nhau một biểu thức Δy(z):
yn+1(z)= yn(z)+∆y(z)
Khai triển Taylor của Δy(z):
y ' (a ) y '' (a ) y '''
(a )
y(z )  y(a )  (z  a )  (z  a ) 
2
(z  a )3  ...
1! 2! 3!
29/09/2011 UỐN PHẲNG 178

Trong đó:
Δy(a), Δy’(a) là bƣớc nhảy của độ võng, góc xoay tại z=a.
( Dầm thông thường là liên tục nên Δy(a)= Δy’(a)=0) ).
M n (a ) M n 1(a ) qn (a ) qn 1(a )
y '' (a )   y (a ) 
(4)

EnJ n En 1J n 1 EnJ n En 1J n 1
Qn (a ) Qn 1(a ) qn' (a ) qn' 1(a )
y (a ) 
'''
 y (a ) 
(5)

EnJ n En 1J n 1 EnJ n En 1J n 1
Thay vào ta có:

1  M n (a ) M n 1(a ) 
yn 1(z )  yn (z )  ya  y (z  a )  
'
a
  (z  a ) 
2
2!  EnJ n En 1J n 1 
1 Qn (a ) Qn 1(a )  1  qn (a ) qn 1(a ) 
    (z  a )  
3
  (z  a )  ...
4
3!  EnJ n En 1J n 1  4 !  EnJ n En 1J n 1 

29/09/2011 UỐN PHẲNG 179

Với:  M   Q   q   q '
 5
1 1 1 1
y1(z )  y0  y0z  
' 0
 z  
2 0
 z  
3 0
 z  
4 0
 z  ...
2!  E1J 1  3!  E1J 1  4!  E1J 1  5!  E1J 1 
' '
y , y , M ,Q , q , q
Trong đó: 0 0 0 0 0 0 đƣợc gọi là thông số ban đầu.
Đặc biệt với dầm có EJ không đổi:
Mn 1 Qn 1 qn 1
yn 1(z )  yn (z )  ya  y (z  a ) 
'
a
(z  a )  2
(z  a )  3
(z  a )4  ...
EJ.2! EJ.3! EJ.4!
Trong đó: ΔM, ΔQ, Δq, Δq’ là bƣớc nhảy tại mcn đang sét.
Chú ý: lực hƣớng lên là dƣơng, mômen clockwise là dƣơng.
Kết luận: Chia đoạn  xác định thông số tại đầu mỗi đoạn.
 áp dụng công thức.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 180

Ví dụ 2: Tìm độ võng, góc xoay tại đầu B.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 181

Ví dụ 3:Tìm độ võng,góc xoay tại đầu B.
Thông số ban đầu các đoạn:

Đoạn 1 (z=0) Đoạn 2 (z=2) Đoạn 3 (z=3)
y1(z ) 
y2 (z ) 
y3 (z ) 
29/09/2011 UỐN PHẲNG 182

Ví dụ 3:
 y3 (z ) 
29/09/2011 UỐN PHẲNG 183

*) Phương pháp hàm gián đoạn:
Mục tiêu của pp là xây dựng biểu thức mômen uốn Mx cho toàn
dầm. Dựa trên hàm gián đoạn:
 z  a  khi z  a
 n
n
z a  
 0 khi z  a

Từ đây ta có thể:
 Xây dựng một hàm duy nhất cho toàn dầm.
 Dễ dàng tìm đc biểu thức mômen uốn Mx từ việc tính tích
phân từ biểu thức q(z).(Hạn chế của pp tích phân ko định hạn)
 Chỉ cần tính tích phân hai lần để tìm độ võng.
Nhược điểm: chỉ áp dụng cho dầm với EJ không đổi.
Chú ý: lực hƣớng lên mang dấu dƣơng, mômen clockwise
mang dấu dƣơng. Ngƣợc lại mang dấu âm.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 184

 Xây dựng một hàm duy nhất cho toàn dầm:
q
q ( z )  q
2m 3m 1m
q( z )  q z  2
0
2m 3m 1m
29/09/2011 UỐN PHẲNG 185

q ( z )  q z  0  q z  2
0 0
q
2m 3m 1m
q1 q2
2m 3m 1m
q( z)  q1 z  0  q1 z  2  q2 z  5
0 0 0
29/09/2011 UỐN PHẲNG 186

P=150 (kN)
YA=90
YB=60
A B
C
2m 3m
Qy  90 Qy  60
29/09/2011 UỐN PHẲNG 187

P=150 (kN)
YA=90
YB=60
A B
C
2m 3m
M  90 z M  300  60 z
29/09/2011 UỐN PHẲNG 188

 Tìm biểu thức Mx(z):
- Tìm biểu thức q(z) trên toàn dầm.
- Tích phân q(z) cộng với lực tập trung cho ra Qy(z).
- Tích phân Qy(z) cộng với mômen tập trung cho ra Mx(z).
P q
YA M YB
q( z )  q z  2a
0
A
C B
a a a/2
Qy ( z )  q z  2a YA z  0
1 0
 P z  a YB z  2a
0 0
q
M x ( z )   z  2a YA z  0  P z  a 1 YB z  2a  M z  a
2 1 1 0
2
29/09/2011 UỐN PHẲNG 189

Ví dụ 4: Tìm y(z),φ(z) ?
YA
YB
29/09/2011 UỐN PHẲNG 190

Giải ví dụ 4:
29/09/2011 UỐN PHẲNG 191

*) Phương pháp dầm giả tạo:
Dựa trên mqh giữa độ võng, góc xoay và mômen uốn:
d M x dy
y 
''
; 
dz EJ x dz
và mqh giữa nội lực và lực phân bố:
dQy dM x
q ;  Qy
dz dz
Từ đây ngƣời ta đƣa ra ý tƣởng, nếu tạo ngoại lực giả tạo:
M x
qgt     Qgt ; y  M gt
EJ x
Liên kết của dầm giả tạo  đƣợc xđ thông qua điều kiện biên.
Nhƣ vậy ta có thể áp dụng phƣơng pháp mặt cắt quen thuộc để
tìm độ võng, góc xoay của dầm.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 192

Một số liên kết trong dầm giả tạo suy ra từ ĐK biên (dầm thực)
y=0 y=0 Mgt=0 Mgt=0

φ≠0 φ ≠0 Qgt≠0 Qgt≠0
y=0 y≠0 Mgt =0 Mgt ≠ 0

φ =0 φ ≠0 Qgt =0 Qgt≠0
y=0 y=0 y≠0 Mgt=0 Mgt ≠ 0

Mgt=0
φ≠0 φ ≠0 φ ≠0 Qgt≠0 Qgt≠0
Qgt≠0
Mgt ≠ 0 Mgt ≠ 0
Qgt≠0 Qgt≠0
y≠0 y=0 y=0 y≠0
Mgt=0 Mgt=0
φ ≠0 φ≠0 φ ≠0 φ ≠0
Qgt≠0 Qgt≠0
29/09/2011 UỐN PHẲNG 193

Ví dụ 5: Tìm độ võng, góc xoay tại đầu tự do của dầm AB.
Muốn tìm độ võng góc xoay tại đâu
ta cắt mặt cắt tại đó rồi tìm nội lực z
Qgt, Mgt.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 194

Nhược điểm: chỉ có lợi thế khi biểu đồ mômen Mx dễ tính diện
tích và tìm tọng tâm.
Diện tích, trọng tâm một số hình đơn giản:
2h/3
2b/3
29/09/2011 UỐN PHẲNG 195

6.5. Ví dụ tính chuyển vị của dầm chịu uốn
*) Ví dụ 1 : a/L=? Để yB=0
29/09/2011 UỐN PHẲNG 196

*) Ví dụ 2:
29/09/2011 UỐN PHẲNG 197

*) Ví dụ 3 : Tìm chuyển vị tại giữa dầm.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 198

*) Ví dụ 4: tìm chuyển vị tại C?
Biết thanh AD có EF=900kN, dầm AC có EJ=75kNm2.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 199

*) Ví dụ 5: tìm chuyển vị tại C?
29/09/2011 UỐN PHẲNG 200

*) Ví dụ 6: tìm chuyển vị tại D? góc xoay tại B
29/09/2011 UỐN PHẲNG 201

6.6. Dầm siêu tĩnh chịu uốn
Quy tắc chung giải bài toán dầm siêu tĩnh chịu uốn.
- Loại bỏ liên kết thừa, thay bằng lực liên kết (ẩn).
- Tính toán nhƣ bình thƣờng.
- Áp điều kiện biến dạng để tìm ẩn lực liên kết.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 202

Ví dụ 1: Vẽ biểu đồ nội lực Qy, Mx của dầm.
29/09/2011 UỐN PHẲNG 203

Ví dụ 2: Xác định phản lực liên kết tại ngàm và pt đg đàn hồi?
Ví dụ 3: Tìm chuyển vị tại B?
29/09/2011 UỐN PHẲNG 204

Thank you for your attention !
Best of luck
with your exam.
29/09/2011 Ths.NguyÔn Danh Tr-êng 205

Bài giảng SBVL - BKHN

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bài giảng SBVL - BKHN

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ths.

NGUYỄN DANH TRƢỜNG

CÁC KHÁI NIỆM MỞ ĐẦU

29/09/2011 CÁC KHÁI NIỆM MỞ ĐẦU 3

- Mô hình hóa: thành các chi tiết khối, tấm, thanh.

Định nghĩa về thanh:

- Vật liệu có tính đàn hồi tuyệt đối.

Xét điểm A thuộc (T). Sau khi vật thể chịu

-Xét đoạn thẳng AB thuộc (T). Sau khi vật

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 9

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 10

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 11

*) Gối tựa cố định, liên kết đôi:

*) Ngàm, mối hàn:

Thanh cân bằng cần hạn chế đủ 3 bậc tự do

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 12

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 13

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 14

Các phương trình cân bằng thanh:

Giải hệ phương trình

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 15

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 16

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 17

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 18

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 19

- Mômen uốn Mx và My mang dấu

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 20

và ngƣợc lại thì mang dấu âm.

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 21

M x    z ydF ; M y    z xdF ; M z   ( zx y   zy x)dF

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 22

80kN 20kN/m 50kN 70kN

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 23

80kN 20kN/m 50kN 70kN

80kN 20kN/m 50kN

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 24

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 25

*) Xác định phản lực liên kết:

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 26

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 27

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 28

*) Xác định phản lực liên kết:

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 29

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 30

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 31

*) Xác định phản lực liên kết:

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 32

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 33

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 34

*) Xác định phản lực liên kết :

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 35

Áp dụng phƣơng pháp mặt cắt:

AC: CD: DB:

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 36

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 37

M x   M x  dM x  +Q y dz  q  0 Bỏ qua VCB bậc cao q

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 38

-Nếu có lực phân bố bậc n thì biều đồ Qy là đƣờng bậc (n+1).

- Tại đâu có lực phân bố đi xuống thì biểu đồ Qy cũng đi xuống và

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 39

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 40

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 41

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 42

29/09/2011 LÝ THUYẾT VỀ NGOẠI LỰC & NỘI LỰC 43