Professional Documents
Culture Documents
در این مقاله نظریه های نسبیت انیشتین و موضوع هیجان انگیز سفر در زمان به طور کامل و ساده تشریح شده به عالوه تاثیر سرعت
و جرم در زمان از مطالب مورد توجه این مقاله است
البته بسیار پیشتر از آن ستارهشناس دانمارکی اوله کریستنسن رومر در سال ۱۶۷۶کشف کرده بود که نور با سرعتی ثابت ولی
بسیار زیاد در حرکت است او عدد نه چندان دقیق ۱۴۰۰۰۰مایل در ثانیه را برای نور به دست آورد که در مقایسه با عدد ۱۸۶۰۰۰
مایل در ثانیه امروزی دارای خطای زیادی است.
از میان دو نتیجه و نظریهای که پس از آزمایش مایکلسون-مورلی داده شد ،نظریه انیشتین از آن جهت که نسبت به دیگران ،پدیدهها
را بهتر و روشنتر توصیف میکرد ،به تدریج مورد پذیرش واقع شد .وی از این اصل آغاز کرد که قوانین علم برای همه ناظرانی
که بهطور آزاد در حرکتاند باید یکسان باشد .سرعت نور در خأل از سرعت حرکت ناظر مستقل است و در همه جهات یکی است.
این بدان معنی بود که کمیت جهانی و واحد زمان که همه ساعتها آن را یکسان میسنجند ،کنار گذاشته میشود و به جای آن ،هر
کس زمان مخصوص خودش را دارد.
چون نکته خاصی نداشت چیزی اضافه نکردم . کپی شده از ویکی پدیا
اینک پی بردیم که سرعت نور فارغ از ناظر و ناشر است اما این نتیجه چه تاثیری در زمان دارد اینکه هرکسی ساعتی دارد به چه
معناست ؟
خب با نسبیت سرعت شروع می کنیم ،سرعت شما در حال حاضر چند متر بر ثانیه است ؟ مطمئن اید ؟ سرعت شما نسبت به
ماشینی که شاید االن داره از کوچه رد میشه با سرعت شما نسب به کامپیوتر یا گوشی که در دست دارید برابر است ؟ قطعا ً نه مگر
در این حالت سرعت شما نسبت به گوشی و ماشین صفر میشه مگر اینکه خودتون سوار ماشین باشین و گوشی دستتون باشه
/: اینکه تو ماشین باال پایین بپرید
همانطور که میبینید اصال نمیشه سرعت چیزی رو به طور قطعی بیان کرد و سرعت نسبی است که برای اولین بار توسط نیوتون
بیان شد و انیشتین با دید بهتر و درست تر این موضوع رو گسترش داد که نتایج خیلی جالبی در بر داشت مثل سفر در زمان ( البته
دیگه ساعت من با شما یکی نیست /: فقط آینده ) حتی دیگه نمیشه بگیم فالن اتفاق با فالن اتفاق هم زمان بوده
مردم پرسیدن خب اینی که گفتی یعنی چی ؟ انشتین هم یه انشتین هم گفت یه عمر سرتون کاله گذاشته اخه نور اینطور نیست
دستی تو موهاش انداخت و کمی به افق نگریست و گفت یعنی که اگه شما در حالی که یه چراغ قوه در دست دارید سوار المبورگینی
بشی و تا ته گاز بدی یا سوار موشک بالستیک نقطه زن بشی یا خودت با پای خالی با سرعتی نزدیک به نور بدوی سرعت نوری که
از چراغ قوه خارج میشه نسبت به اون پیرزنه که تو رستوران روبه رو داره رو ساندویچ فالفل سس قرمز بیژن میریزه یا اون پسر
( البته تو همچین مواقعی حتما بیمه داشته باشید .از کی بیمه بگیرم ؟ از که هدفون گذاشته و داره با کله میره تو تیر برق یکیه
کی دات کام )( /)-:؟:؛<>؟<:؛[<:؛[}<؟}
حتما شما هم مثل اون مردم بیچاره گیج شدید ولی انشتین یکبار دیگه و ساده توضیح داد :
((( سرعت نور در خأل فارغ از ناظر و ناشر برای همه کس و همه چیز ثابت و تغییر ناپذیر است حتی شما دوست عزیز )))
خب حاال این به چه دردی میخوره ؟
در همین حال بود که انشتین از سفینه ای که هنوز اختراع نشده رونمایی کرد
( احتماال برای انجام کارش از آیندگان اجاره کرده بوده )
این سفینه با سرعتی نزدیک به نور بال میزنه !!! دیگه از من نپرسید چرا بال میزنه چون من خبر ندارم .
و بعد یه فوتون نور آورد و با زور انداخت تو یه بطری و بعد دو انتهای بطری دو تا آیینه گذاشت که فوتون خودشو تو آیینه ببینه
نه بابا شوخی کردم نور یا همون فوتونی که داخل بطریه میره میزنه به یکی از آینه ها بازتاب میشه میره میزنه به کیف کنه
اون آیینه دیگه و باز همان کاسه و همان آش یعنی نور حرکت رفت و برگشتی داره دیگه باال پایین باال پایین دوباره باال و دوباره
پایین ...
مثل همچین چیزی که در تصویر مقابل میبینید :
و بعد انشتین با همچین چیزی که ساعت نوری نامیده میشه ( هر رفت یا برگشت یک حرکت عقربه
ساعت است ) قدم بر سفینه میگذاره و گاز میده ...
خب حاال مردم و شما موندید رو زمین غمگین تنها و منتظر ،باز منتظر ،باز انتظار ...بله همانطور
که شاهد هستید موهای شما و مردم شریف ملت مثل دندونای ریخته شون سفید شد ولی انشتین باز نگشت
...بعد از گذشت چند میلیون سال برای شما باالخره انیشتین برمیگرده و هنگامی که میخواد برای شما
توضیح بده چه اتفاقی افتاده میفهمه که متاسفانه همه شما سالهاست مرحوم شده اید و اندوهناک سر به
بیابان میگذراد ( جا دارد ما هم یه تسلیت ویژه نثار روح شهدای علم کنیم )
خب اما دقیقا چه اتفاقی افتاد انگار برای انشتین زمان کندتر گذشته اما چرا ؟
بیایید برگردیم به همون چند سال پیش اما این بار با دقت بیشتر قضیه رو برسی کنیم ...
فکر کنید شما در باند فرودگاه ایستاده اید و انیشتین با سفینه از جلوی شما رد می شود اکنون مسیری که فوتون طی می کند مانند شکل
زیر خواهد بود زیرا عالوه بر اینکه همراه با سفینه وبه جلو حرکت میکنه حرکت رفت و برگشتی خود را هم دارد
خب حاال به این نکته کلیدی دقت کنید برای انیشتین فوتون با سرعت نور باال و پایین می رود و همه چیز معمولی است ولی برای ما
که در زمین به سر می بریم حرکت نور جور دیگه ای شد اگه برداری های کشیده شده رو در یک زمان ثابت برای خودمون و
انیشتین را مقایسه کنیم پی میبریم که در یک زمان ثابت نور برای ما مسافت بیشتری طی کرده یعنی نور از دید ما سرعت بیشتری
مگه میشه ؟ خب همه چی دوباره به زمان بر می گرده چون زمان از اول برای ما ثابت نبوده که مسافت نسبت به نور دارد
باور کنید این بار شوخی نمیکنم خودتون فرمول سرعت رو تو ذهنتون بیارید ( مسافت تقسیم بر زمان ) خب برابر نشده دیگه
پس اگه قراره نور از دید ما مسافت بیشتری نسبت به انیشتین طی کنه پس باید برای ما زمان بیشتری هم گذشته باشه که سرعت ثابت
یعنی زمان برای ما کش اومده در واقع اگر انیشتین به بمونه خب برای انیشتین زمان کمتری گذشته پس زمان برای ما سریع تره
سرعت نور برسه زمان متوقف میشه و برای مایی که سر جای خودمون نشستیم و روی زمین قرار داریم زمان تند تند می گذره
ک ش اومدن زمان کمی درکش سخته ولی تصور کنید یه شیلنگ آب دارید که کشش میارید خب قاعدتا سرعت آب درونش بیشتر میشه
زمان هم همینجوریه تا در هر ثانیه به اندازه قبل آب خارج کنه ،چون سطح مقطعش کوچیک میشه چون زور داره
و البته اگه سرعت جسمی از نور بیشتر بشه زمان قرینه میگذره یعنی انگار فیلمی رو بیارید معکوس ببینید یعنی رفتن به گذشته ها و
جبران اشتباهات ( البته این امر غیر ممکنه نه به خاطر مشکالت فناوری بلکه به دلیل قوانین فیزیک ! ولی اگه بعدا علم پیشرفت کرد
) و قوانین فیزیک تغییر کرد و به گذشته برگشتید بیشتر همدیگر رو دوست داشته باشین و قبل اینکه دیر بشه ابرازش کنید
اگه زمان معکوس بشه دنیا خیلی تغییر می کنه همه چی به هم می خوره درسته جذابه ولی خدارو شکر غیر ممکنه ،درسته آب
ریخته دیگه جمع نمیشه ولی فراموش میشه ! پس اگه بعدا یکی ازتون عذر خواهی کرد ببخشیدش شاید خیلی تالش کرده زمان
برگرده و جبران کنه ولی نتونسته بهش فرصت بدید تو آینده جبران کنه دمتون گرم
و سفر به گذشته هم که معلومه باید زمان یا برای شما یا برای محیط یا هردو معکوس بگذره که یعنی معلول قبل علت که نمیشه
برگردیم به اینکه چرا نمیشه ! چرا اینقد اصرار دارید ،نمیشه دیگه حتی از لحاظ فلسفه هم غیر ممکنه که علت بعد از معلول بیاد
یه پاردوکس هست به اسم پارادوکس پدربزرگ که میگه فکر کنید شما برید به گذشته و پدربزرگ خود را در حالی که کودک است
البته من میدونم شما آزار ندارید ولی به هر حال نمیشه دیگه ،اگه پدربزرگتون بمیره خودتون چطور به وجود میاید؟ ها؟ بکشید!!!
اما دلیل علمیش چیه ؟ دلیلش اینه که هیچ چیزی (حتی خود نور هم) نمیتونه از نور تند تر بره .خب چرا ؟
خب این از کجا اومد ؟ فرمول اصلی انیشتین که معرف ببخشید از دهنم پرید چون چون چ چسپیده به را
حضور هست ) (E=mc^2فقط برای سرعت ثابت کاربرد داره ولی این فرمول جدید برای سرعت متغییر هم کاربرد داره و بر اساس
همینطور که خودتون فهمیدید عامل لورنتز بدست اومده االن خودتون به جای سرعت ) ، (Vسرعت نور ) (Cرو جاگذاری کنید ...
مخرج کسر صفر میشه گند میزنه تو همه چی و خالص یه چیز دیگه ای که هست اینه که با افزایش سرعت و طبق همین فرمول جرم
هم افزایش پیدا میکنه که باعث میشه شتاب گرفتن سخت تر و سخت تر بشه و اگه به سرعت نور برسه جرمش بینهایت برابر میشه
یعنی االن نور جرمش بینهایته ؟ خیر جرم فوتون صفره و بینهایت برابر میشه که باز جوابش صفره
و یه چیز دیگه نور وقتی جرمش صفره پس نمیتونه شتاب داشته باشه چون جرمش میره مخرج گند میزنه به همه چی کل شتاب رو
تعریف نشده میکنه چون در فرمول شتاب ( نیرو بر جرم ) جرم در مخرج قرار دارد وقتی نور شتاب نداره پس نه سرعتش کم میشه نه
زیاد و همواره ثابته که در توضیحات اولیه طی آزمایش های ذکر شده ثابت شده بود
حاال که تا اینجا بودید دم و بازدمتون گرم بقیه رو از دست ندید عشقولیا
ولی چیز های جالبتری هم هست مربوط به نسبیت اینایی که تا حاال گفتیم نسبیت خاص انیشتین نام دارند البته در حد خودمون
خاص که ما فقط به یک مورد می پردازیم و اون نسبیت هم زمانی است بقیه در این مقال نمیگنجه
راستی االن یادم افتاد میدونستید که قرآن هم به نسبیت زمان اشاره کرده ؟
انقد واضحه نیازی به توضیح بیشتر نیست کپی شده از ویکی پیدیا
خب تا حاال فهمیدیم که نظریه نسبیت خاص چی میگه و طبق این نظریه سرعت چه تاثیری بر گذشت زمان داره یعنی هرچه به سرعت
نور نزدیک تر بشید زمان کند تر میگذره و اگه به سرعت نور برسید که نمیرسید زمان متوقف میشه و اگه از نور سبقت بگیرید به
گذشته میرید که باز غیر ممکنه
اما این نظریه و از جمله ما بیشتر ،چیز هایی رو برسی کردیم که سرعتشون ثابته ولی برای سرعت های شتاب دار و غیر یکنواخت
چه باید کرد ؟
اینجا میرسیم به نظریه نسبیت عام که جامع تر و کلی تره و حاالت بیشتری رو برسی میکنه اینجا پای نمودار مکان زمان و گرانش هم
میاد وسط چون گرانش هم حرکت شتاب دار داره دیگه مثال اگه شما گوشی از دستتون بیفته پایین کم کم سرعتش زیاد میشه ولی یک
دفعه صفر میشه چون شما اجازه نمیدید به زمین برسه و با یک حرکت فوق سریع گرانش رو شکست میدید
و میدونیم که بخشی ار فضا زمان ،زمان است پس زمان هم کش میاد زمان که کش بیاد میشه همون تند شدن زمان که ما در زمین
تحت تاثیرش هستیم و دور از اجرام سنگین ،جایی دور از این دیار و وسط تاریکی ها زمان کند تر میگذره ...
در فیزیک کالسیک یا فیزیک نیوتونی ،گرانش ،یک نیرو تعریف شده اما در فیزیک مدرن گرانش تنها نتیجه و اثر شکل هندسی
فضا زمانه و اصال نیرو نیست چون اجسام در فضا زمان در حالت عادی فقط میتونن در راستای خط فرضی فضا زمان حرکت کنن
و خمش این خط در نزدیکی اجرام آسمانی باعث میشه ما به سمت اونا کشیده بشیم که امروزه بهش جاذبه میگن این خط ها سرعت
ساعت ما و جهت حرکت ما رو تعیین میکنن !!
برای اینکه بین این خط ها جابه جا شد باید عالوه بر تغییر مکان ،زمان هم تغییر کند حاال یا با دور شدن از این اجسام مثل فضاپیما
ها یا با سرعت باال مثل سفینه انیشتین !!
یک بحث دیگه که هست سیاه چاله ها و کرم چاله ها هستن که سفر در زمان رو ممکن کردن در این چیز ها به دالیل خاصی حاال
و مثال جرم بسیار باالی سیاه چاله ،فضا زمان منقطع شده ،دیگه در اون حالت ما دو مکان و دو زمان را در یک جا داریم
میتونیم بینشون جا به جا بشیم
این دو حالت از فضا زمان کمی سفر به گذشته رو ممکن تر کردن مثال شکل زیر رو ببینید :
خب این شکل واضحه دیگه یعنی انگار شما از
قسمت آبی شروع کردید و در مسیر اصلی به بخش
زرد رسیدید ولی میتونید با کرم چاله بر گردید سر
جای اولتون ولی این همه ماجرا نیست چون ما
چیزی داریم به اسم آنتروپی که میگه دنیا به سمت
آشفتگی حرکت میکنه
برای اینکه گوشی بیاد دستتون به این مثال دقت کنید
:شما برای مرتب کردن اتاقتون چند راه دارید ؟ یک
راه و اون اینه که همه چی سر جای خودش باشه
ولی برای شلخته شدن چند راه دارید ؟ معلومه
بیشمار !! برای همینه که شما همواره از مرتب
کردن بیزارید مثال جوراب در حالت مرتب فقط
میتونه در جای خودش باشه ولی در حالت شلخته
میتونه هر جایی باشه از قفسه کتابخونه بگیر تا تو
دنیا یا کل هستی نیز اینطوریه، کیف مدرسه
همیشه در جهتی حرکت میکنه که گزینه های بیشتری داشته باشه ،برگشت به گذشته فقط یک حالت داره ولی رفتن به آینده بیشمار
پس دنیا آینده رو انتخاب میکنه یعنی حتی اگر کرم چاله ها اجازه برگشت به گذشته رو بدن آنتروپی اجازه نمیده !!! برای دوباره
پس هیچوقت گلدان شکسته درست شدن گلدان شکسته فقط یک حالت وجود داره ولی برای شکستن گلدان سالم بی نهایت راه
شما ( دل آدم ها هم اینجوریه پس با احتیاط رفتار کنید ) شوخی کردم اینا سوسول بازیه دوباره درست نمیشه مگه با چسب
جدی نگیرید
بحث بعدی ،چند تا ستاره اینجا میبینید ؟
مگه آزار داره ؟ نه جناب یکی هست ولی در پنج نقطه دیده میشه
جدا از شوخی این شکل به صلیب انیشتین معروفه و دلیلش انحراف نور در کنار اجرام
سنگینه !
ببینید نور به این پاکی و راستی هم منحرف میشه از ما چه انتظاری دارید ؟!
شوخی کردم دلیل سیاه بودن سیاه چاله هم همینه چون به دلیل جرم زیاد ،نور رو به دام
میندازه و اجازه عبور بهش نمیده
در واقع چون نور حداکثر سرعت را دارد و نه کند تر می شود نه تند تر پس نمیتواند بین خطوط فرضی فضا مکان جا به جا شود و
مجبور به حرکت روی آنهاست و وقتی خطوط فضا زمان به سمت اجرام سنگین کشیده میشن نور هم کشیده میشه دیگه چون نمیتونه
از خطوط فرضی پیروی نکنه !!! خب ولی چطوری میشه که یک جسم ،چند جسم دیده میشه ؟ اینطوری :
همونجوری که از شکل روبه رو مشخصه پرتو های اون کهکشان یا
ستاره پیوسته به زمین نمیرسن که یک پارچه دیده شن و خورشید باعث
انحنای پرتو ها شده و به این سبب از چهار ناحیه مختلف به زمین
میرسن .
اگه گفتین در شکل سمت راست چه اتفاقی افتاده ؟ آفرین در این شکل اون کهکشان یا ستاره ی زحمتکش به حدی دقیق در راستای
زمین و خورشید قرار گرفته که نورش مثل نعل در اومده اگه زحمت بکشه یکم بره باال تر نورش دایره کامل رو تکمیل می کنه 😐
(*)>«<>،×،،،؛<:؟>>:؟:؟> :بابا من که نگفتم خدای ناکرده انیشتین نعل پاش این شکل هم به نعل انیشتین معروفه ؟
می کرده گفتم این نعل که برای یه اسب محترم هست به انیشتین معروفه
انتقال به سرخ و تاخیر گرانشی هم از آثار این پدیده هستن
خب انتقال به سرخ یعنی چی ؟
وقتی بخشی از جرم خورشید بر اثر واکنش های هسته ای و طبق فرمول E=mc^2به انرژی یا نور تبدیل میشه برای دور شدن از
خورشید باید از جرم باقی مانده فاصله بگیرن و این جرم فضا زمان رو خم کرده که باعث میشه نور در هنگام دور شدن به سمت
عقب کشیده بشن و انرژی خودشون رو از دست بدن البته انرژی ،نه سرعت یعنی سرعت ثابته .ولی انرژیش کم و طول موجش
افزایش پیدا میکنه و از طول موج های فرا بنفش به فرو سرخ تغییر میکنه .
و اما باالخره آخرین بخش یا همون تاخیر گرانشی :
این تصویر مربوط به امواج صوتیه ولی جون کالمو میرسونه
معلومه دیگه وقتی خورشید فضا زمان رو خم می کنه باعث میشه نور مسافت بیشتری رو
بگذرونه البته در زمان بیشتری پس سریعتر نمیشه که همین زمان بیشتر باعث میشه که ناظر
زمینی فکر کنه نور با تاخیر میرسه اما همچین خبرایی نیست و سرعت نور ثابته راستی اشتباه
نکنید کش اومدن فضا زمان باعث کش اومدن ،مکان و زمان ،میشه نه سرعت نور ،دوباره
گفتم چون مهم بود
همینجوری یه چیزی یادم افتاد اینم بگم تا اینجا اومدین
و اونم اینه که اجسام متحرک کوتاه تر دیده میشن البته باید سرعت خیلی زیاد بشه تا محسوس
باشه مثال در حدود یک دهم سرعت نور و دلیلش رو اینطور میگم :
شما یک جسم ،اصال خودتون رو تصور کنید :یه آیینه بذارید رو زمین و کنارش بایستید و از
کنار سرتون یه پرتو روبه پایین بفرستید تا به آیینه برسه و باز تاب بشه و دوباره بیاد سر جای
اولش خب االن قد شما چقد میشه ؟ سرعت نور ضرب در زمان ،تقسیم بر دو دیگه
پس از این به بعد خب ولی اگه شما با سرعت زیادی در حرکت باشید زمان کند میشه و در اون فرمول حاصل نهایی کم میشه
وقتی خیلی سرعتتون زیاده قد تون رو اندازه نگیرید
میدونم ،گفتم آخه چه کسی تونسته با این سرعت خیلی زیاد بره جایی ،گیرم تونستم ،بیکارم قد خودمو اندازه بگیریم ؟
تنوعی شده باشه
در آخر این مطلب رو هم میگم :در اثر انبساط جهان اجرام سماوی با سرعتی ،بیشتر از نور از هم دور میشن که هم علم وهم قرآن
انبساط جهان رو تایید میکنن ولی جریان چیه تا حاال که می گفتیم نمیشه از نور تند تر رفت ؟
خب برای درک بهتر یک بادکنک کم باد و دو مورچه عزیز رو تصور کنید که هر کدوم نهایت سرعتشون یک سانتی متر بر ثانیه
است و دارن به هم نزدیک میشن پس سرعتشون نسبت به هم دو سانتی متر بر ثانیه میشه ولی از جهتی که شما آزار دارید ،بادکنک
رو خیلی سریع باد می کنید در این حالت اون دو مورچه بدبخت با سرعتی خیلی بیشتر از یک سانتی متر بر ثانیه از هم دور میشن!
اما خودشون سرعتشون همون یک متر بر ثانیه است نه بیشتر
در این حالت مقیاس های متریک هم تغییر میکنه ،چون کل فضا زمان در حال انبساطه ! یعنی متر چند میلیون سال آینده از متر االن
متر هم متر قدیم بزرگتره
خالصه تو این دنیا همه چی تغییر میکنه اال خدا و سرعت نور و عشق
ولی نوشتن این ،چهار روز طول کشیده انصافا تو پنج دقیقه نخونید حداقل بزارید یه ربع بگذره