Professional Documents
Culture Documents
Edukasyon sa Pagpapakatao
Ikatlong Markahan – Modyul 3:
Karapatan sa Buhay
0
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
Alamin
Sa modyul na ito ay tatalakayin at bibigyang-diin ang kahalagahan ng buhay
ng tao na siyang may pinakamataas na antas sa lahat ng karapatang dapat
matamasa ng isang indibidwal. Lilinawin dito ang konseptong makatutulong sa
makataong pag-unlad at positibong kinabukasan ayon sa pag-unawa ng mga
prinsipyo at konsepto na lumalabag sa karaptan sa buhay. Ito ay makatutulong sa
ating pang-araw-araw na pamumuhay upang makiisa sa pangkalahatang pagkilos
sa pagtataguyod ng dignidad bilang tao upang mamuhay sa isang ligtas, payapa at
matiwasay na lipunan.
Pagkatapos ng modyul na ito, inaasahan na 75% ng mga mag-aral ay
makakakuha ng mga pampagkatuto na gaya ng mga sumusunod:
Subukin
Basahin at unawaing mabuti ang bawat tanong. Bilugan ang titik ng
pinakawastong sagot.
A. Aborsiyon C.Euthanasia
B. Alkoholismo D.Pagpapatiwakal
A. Suicide C. Euthanasia
B. Abortion D. Lethal injection
1
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
A. Dahil ako ay natatangi at naiiba sa ibang nilalang na may buhay.
B. Dahil ang buhay ko ay sagrado o banal at maituturing na pinakamahalagang
kaloob ng Panginoon sa akin.
C. Dahil ang pagkaunawa sa iba’t ibang pananaw o isyu o mga paglabag sa mga
karapatan sa buhay na may paglabag ay mga isyung moral na papanig sa
kabutihan upang mapanatili ang kasagraduhan ng aking buhay.
D. Lahat ng nabanggit
Aralin
Mga Paglabag sa Karapatan sa
1 Buhay
Balikan
Ang interes at kamalayan sa
karapatang pantao ay lumaganap na
sa mga nagdaang dekada. Noong 1948,
Ang United Nations ay naglabas ng
Universal Declaration of Human
Rights, kung saan ang mga
pinakamahahalagang pamantayan ay
isinaalang-alang base sa
pagkakapantay-pantay at dignidad ng
tao.
2
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
4. Karapatan sa kalayaan sa pagsasalita at pamamahayag (Pagsasalita ng Malaya
at walang takot)
Ang mga karapatang sibil at pulitikal ng mga Pilipino ay nasa Bill of rights (Art.II)
tulad ng:
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
3
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
Sagutin ang mga tanong:
1. Alin sa mga isyung nakita mo ang madalas mong mabasa at marinig na pinag-
uusapan?
1. Pagpapakamatay
-Ito ay tuwirang pagkitil sa sariling buhay. Ito ay isang pagkilos na kusang-loob
o sinasadyang pagpatay sa sarili sa iba’t ibang pamamaraan (Suicide). Anoman
ang maging dahilan ng pagpapakamatay, Ito ay labag sa utos ng Diyos.
2. Aborsiyon
-Ang aborsiyon ay tinagurian ding induced abortion. Ang layunin nito ay ihinto
ang pagbubuntis. Ito ay maitutring ding pagkitil sa buhay.
Nobor-Nery Ma. Imelda Pastrana, Ethics,
(2003), Katha Publishing Co., Inc. page 63
Ang aborsyon o ang pagkitil sa inosenteng tao ay labag sa kautusan ng ng
Diyos. Maiuugnay ang ganitong sitwasyon na ugat sa sosyal at
pangkabuhayang problema. Maraming kababaihan na nasa gitna ng depresyon,
dalamhati, at takot ay sumusuko at ito ang nagtutulak sa kanila upang magpa-
abort (CCC # 1037)
3. Euthanasia
- Mula sa salitang Griyego, eu (easy) at Thanatos (death); easy death. Ito ay
ginagawa upang mahinto na ang paghihirap ng mga may malubhang
karamdaman. Tinatawag din itong mercy killing.
Timbereza, Florentino T. Bioethicsand Moral
Decision, (2002), De La Salle University Press,
Inc., Page 87
4
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
Ito ay labag sa likas na Batas Moral sapagkat ito ay laban sa dignidad ng
buhay. Walang kapangyarihan ang maaaring kumitil ng buhay ng tao kung hindi
ang Diyos. Kailangang gumawa ng paraan upang mapangalagaan ang buhay sa
pamamagitan ng Karapatan sa pangangalaga sa kalusugan sa pamamagitan ng
pagbibigay ng wastong gamot o operasyon na maaaring kamtan na hindi
nangangailangan ng sukdulang sakripisyo o gastos at kung may pag-asa para
sa kapakanan ng pasyente.
8. Genocide
-Ito ay isang intensyong krimen ng pagpatay ng maraming tao na kabilang sa
isang grupo ng tao etnikong, lahi , at relihiyon. Ito ay ginamit sa NAZI
HOLOCAUST sa panahon ni Hitler sa bansang Germany. Ang pagpatay nang
maraming grupo sa mga hudyo. Ang isa pa ay ang Ustashe of Croatia ay isa ring
maituturing na halimbawa ng Genocide. Ang Genocide ay isinasagawa ng isang
grupo ng tao ng tao, halimbawa ay gobyerno, at ang motibasyon sa pagsasagawa
nito ay base sa political reason.
Simple.m.wikipedia.org
Bakit nga ba nalalabag ng mga ito ang mga Karapatan para sa buhay? Ano-
ano ang epekto nito sa tao o sa grupo ng mga tao? Isulat ito sa inyong sagutang
papel.
Aborsiyon-
5
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
Sagrado ang buhay ng bawat tao. Nag-uugat ito sa Likas na Batas Moral
kalikasan ng tao ang kabanalan at kahalagahan ng buhay, dahil dito ang tao ay
dapat makatugon sa makapaninindigang posisyon ukol sa gawain taliwas sa
kasagraduhan ng buhay, sitwasyon ng pagyurak ng dangal ng tao at pagdungis sa
kasagraduhan ng buhay, higit kailanman, mahalaga na masuri ito.
PRO-LIFE AT PRO-CHOICE
Ito ang dalawang isyu na nagbigay ng daan ang dalawang magkasalungat na
posisyon ang publiko.
PRO-LIFE
Mga paniniwala:
a. Ang sanggol ay itinuturing na tao mula sa sandali ng paglilihi, kaya ang
pagpapalaglag ng sanggol ay maituturing na isang paglabag sa batas moral
ng tao.
PRO-CHOICE
Ang tagapagsulong ng posisyong ito ay naniniwala na:
6
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
b. Ang fetus ay hindi pa maituturing na isang ganap na tao dahil wala pa
itong kakayahang mabuhay sa labas ng bahay-bata ng kanyang ina. Hindi
maituturing na pagpatay ang paglalaglag ng isang fetus dahil umaasa pa
rin ito sa katawan ng kanyang ina upang mabuhay. Sa makatuwid, ang
ina ay may karapatang magpasiya para rito.
d. Kung sakaling ituloy ang pagbubuntis, maaaring maging kaawa awa ang
kalagayan ng sanggol kung magpasiya ang ina na ito ay ipaampon.
Alkoholismo
Tulad ng paggamit ng ipinagbabawal na gamot, ang alokolismo ay labis na
pagkonsumo ng alak ay may masamang epekto sa tao, ilan sa mga ito ay
ang sumusunod:
2. Ihanda ang genes upang ilipat sa ibang host (Tao, hayop at halaman)
7
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
na batayan kung bakit ang genetic engineering ay taliwas sa kasagraduhan
ng buhay.
▪ Dahil ito ay may epekto ito di lang sa taong may sakit, gayundin sa health care
professionals. Ang pagkakaroon ng guilt feelings ay kadalasang nagiging
sikolohikal na epekto sa naiwang pamilya.
Isaisip
8
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
*Ang isang aksiyon ay lumalabag sa paggalang sa buhay kapag ito ay:
*Ang buhay ay mahalaga kaya’t dapat pangalagaan at mahalin ang ating sarili
at ang ating kapwa.
Alkoholismo
Aborsiyon
Pagpapatiwakal
Euthanasia
Genocide
Isagawa
Paraan upang igalang ang sariling buhay at ibang tao
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
9
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
Tayahin
Magbigay ng sampung halimbawa ng mga paglabag sa Karapatan sa paggalang sa
buhay. Kung higit na naunawaan ang aralin, maaaring mailagay maging ang mga
isyung labas sa araling ito.
1. _________________________ 6. _________________________
2. _________________________ 7. _________________________
3. _________________________ 8. _________________________
4. _________________________ 9. _________________________
5. _________________________ 10. _________________________
Ano ang iyong mungkahi upang maiwasan ang paglubha ng mga sitwasyong
dulot ng mga paglabag sa Karapatan sa buhay ng tao? Pumili ng tatlo sa mga
natalakay at iulat ito sa iyong sagutang papel.
1.________________________________________________________________________________
2.________________________________________________________________________________
3._________________________________________________________________________
2. May dalawa itong uri, ang una ay induced (Intensiyonal) at ang isa ay
miscourage (Hindi sinasadya). Ang layunin nito ay ihinto ang pagbubuntis. Ito
ay maitutring ding pagkitil sa buhay. ___________________________________
10
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
4. Pagpatay sa mga taong hinihinalang may sala ngunit, hindi dumaan sa
hukuman. ______________________________
B. Tama o Mali: Isulat ang TAMA kung wasto ang pahayag at MALI kung hindi wasto
ang inilalarawan ng mga sumusunod na pahayag tungkol sa paglabag sa Karapatan
sa buhay.
________1. Ang fetus ay hindi pa maituturing na isang ganap na tao dahil wala pa
itong kakayahang mabuhay sa labas ng bahay-bata ng kanyang ina.
Hindi maituturing na pagpatay ang paglalaglag ng isang fetus dahil
umaasa pa rin ito sa katawan ng kanyang ina upang mabuhay. Sa
makatuwid, ang ina ay may karapatang magpasiya para rito.
_________3. Moral na batayan ang organ donor, kung ito ay kusang ibinigay ng tao o
(willing donor) ibinigay niya ito dahil siya ay mahina na at nasa
malubhang kalagayan ng kanyang buhay habang siya ay buhay pa.
_________4. Ang Euthanasia ay labag sa likas na Batas Moral sapagkat ito ay laban
sa dignidad ng buhay. Walang kapangyarihan ang maaaring kumitil ng
buhay ng tao kung hindi ang Diyos. Kailangang gumawa ng paraan
upang mapangalagaan ang buhay sa pamamagitan ng karapatang gamot
o operasyon na maaaring makamtan na hindi na nangangailangan ng
sukdulang sakripisyo o gastos at kung may pag-asa para sa kapakanan
ng pasyente.
__________5. Kailangang gawing legal ang aborsiyon, habang itinuturing itong iligal,
tiyak na maraming babae ang patuloy na sasailalim ng palihim sa
ganitong proseso at maglalagay sa kanilang kalusugan sa di-tiyak na
sitwasyon at maaaring mauwi sa kamatayan.
11
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
City of Good Character
12
Humanrightscareer.com (youtube)
149,Vibal Publishing house
Constatina S. A. (2013) EDUKASYON sa PAGPAPAKATAO, Pages 143-144, 148-
Sanggunian
SUBUKIN
1. A
2. D
3. C
4. D
5. A
TAYAHIN
1. Aborsiyon
2. Euthanasia o Mercy Killing
3. Pagpapatiwakal
4. Akoholismo
5. Genocide
6. Genetic Engineering
7. Extra Judicial Killing
8. Illegal Drug Addiction
9. Gender Transformation
10. Human Trafficking
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Tagaguhit at Tagalapat: Mary Jane B. Roldan (Guro, Jesus Dela Pena NHS)
Charmilyn P. Galzote (Guro, Parang Elementary School)
Tagapamahala:
Sheryll T. Gayola
Pangalawang Tagapamanihala
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Tagapamanihala
Elisa O. Cerveza
Hepe – Curriculum Implementation Division
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Pangalawang Tagapamanihala
Leilani N. Villanueva
Superbisor sa Edukasyon sa Pagpapakatao