Professional Documents
Culture Documents
P^LQEMHILD
^EQUJE
5<601<301>
Fhseb Pebkljpud?
OU^UQLB MENCFLBLB
ylbk ljlb ubtum nlyi flb lblm flb peberlplb jlbljejeb flb fhmujebtlsi meniflblb flilj
lsudlb behbltus, nlyi, nliitl flb lblm.
L. Klbkkulb Jibhr Plfl Nlyi Nlru Ildir
Nlyi Nerlt Ildir ^ebfld (NNI^) ilild nlyi nlru ildir ylbk nerlt nlflb sllt ildir
murlbk flri >500 krlj. Cstiild NNI^ sljl febklb prejlturitls. Bljub, NNI^ tiflm
dlbyl terjlfi plfl nlyi prejltur, jukl nlyi ylbk aumup nuilb febklb NN 9 >.500
krlj (Prhgii Mesedltlb Cbfhbesil, >0<6= Jlbulnl, >0<0).
>. Diphterji
Diphterji lflild sudu tunud nlyi nlru ildir ylbk tiflm bhrjli (917¿A) plfl
pebkumurlb sudu jeiliui lmsiil, fijlbl sudu tunud nlyi nlru ildir bhrjli lflild
17,5¿A-1;,5¿A (sudu lmsiil). Diphterji jeruplmlb sultu tlbfl nldlyl mlrebl
flplt jebyenlnmlb terjlfibyl perunldlb jetlnhiisje tunud ylbk lmlb nerlmdir
febklb meklklilb gubksi jlbtubk plru flb mejltilb (FepMes ^C, >00;).
1. Diperniiirunibejil
Diperniiirunibejil lflild imterus fk mhbsebtrlsi niiirunib seruj yk jebjurus me
lrld terjlfibyl merb imterus ltlu ebseglihplti niiirunib niil mlflr niiirunib tiflm flplt
fimebfliimlb. Cmterus lflild perunldlb wlrbl muiit flb smierl jebjlfi mubibk
lminlt
pebibkmltlb mlflr niiirunib flilj flrld (diperniiirunibejl). Plfl nlyi lterj
imterus tljplm jiml mhbsebtrlsi niiirunib seruj jebalpli 45-<>0 µjhi/I (jyies,>003).
6. Diphkiimejil
Mlflr kiumhsl seruj 9 65jk% (9>,7 jjhi/I) seiljl nenerlpl dlri pertljl medifuplb.
Biili mlflr kiumhse flrld/pilsjl ltlu seruj ubtum filkbhsis Diphkiimejil plfl
nernlkli meihjphm ujur lblm?
5. Mejlbk
Mejlbk jeruplmlb kerlmlb ibvhiubter mihbim ltlu thbim plfl sltu ltlu ienid lbkkhtl
kerlm. Nilslbyl suiit fi meblii flb terjlfi plfl usil 7 nuilb - 7 tldub.
7. Klbkkulb Blgls
Qibfrhj klwlt blgls lflild sybfrhje klwlt blgls ylbk fisenlnmlb fegisiebsi surglmtlb
terutljl plfl nlyi ylbk ildir febklb jlsl kestlsi murlbk.
;. Meiliblb Mhbkebitli
l. Ltresil Eshglkus
Ltresil eshglkus lflild jliphrjlsi ylbk fisenlnmlb hied meklklilb
eshglkus ubtum jebklflmlb plslse ylbk mhbtibu? eshpdlkus jubkmib sljl ltlu
jubkmib jukl tiflm jejnebtum sljnubklb febklb trlmel (gistuil
trlmeheshplkus) ltlu ltresil eshpdlkus lflild meklklilb eshpdlkus ubtum
jejnebtum sliurlb mhtibu flri glribk me iljnubk seiljl permejnlbklb ejnrihbim
lflpub pebkertilb ilib ylituniil senul sekjeb eshhglkus jebklilji klbkkulb flilj
pertujnudlbbyl (ahbkebitli) flb tetlp senlkl
nlkilb tipis tlbpl iunlbk sliurlb.
Verflplt sultu pebylmit ylbk seribk jebyertli pebylmit ibi ylmbi gistuil trlmeheshglkus.
Gistuil trlmeheshglkus lflild sultu meiliblb dunubklb lbtlrl trlmel flb eshglkus.
n. Ilnihsmizis flb Ilnihplilthsmizis
➢ Ilnih/Plilth smisis jeruplmlb mhbkebitli ylbk nerupl lflbyl meiliblb nebtum
plfl strumtur wljld (Bklstild, >005? <7;)
➢ Ninir sujnibk lflild jlighrjlsi ylbk fisenlnmlb hied klklibyl
prhpsuesus blsli jefilb flb jlmsiilris ubtum jebyltu seiljl
permejnlbklb ejnrihtim. ([hbk, Fhbbl I. >001)
➢ Plilthsmisis lflild gissurl klris tebkld plfl philtuj ylbk terjlfi
mlrebl meklklilb > sisi ubtum jebyltu mlrebl permejnlbklb ejnrihtim
([hbk, Fhbbl I. >001)
a. Ltresil
Lbi
Ltresil Lbi jeruplmlb slild sltu meiliblb nlwllb, fijlbl lbus tljplm
bhrjli, tetlpi plfl pejerimsllb ahihm funur jlri tiflm flplt jlsum ienid flri
<-> aj. Cbsifebs? <? 1.000-5.000 meildirlb difup. Qibhbij Ltresill Lbi :
Cjperghrltef Lbli
: Jlighrjlsi Lbhremtli : Lbhremtli Lbhjlii.
Meiliblb nlwllb lbus fisenlnmlb hied klbkkulb pertujnudlb, gusi, flb
pejnebtumlb lbus flri thbjhilb ljnrihkebim. Plfl meiliblb nlwllb lbus
ujujbyl tiflm lfl meiliblb remtuj, sgibkter, flb htht flslr plbkkui. Bljub
fejimilb plfl
lkebesis lbus, sgibkter ibterb jubkmib tiflm jejlfli.
e. Derbil Filgrlkjltiml
Verjlsum meiliblb nlwllb ylbk terjlfi mlrebl tiflm ternebtumbyl senlkilb
filgrlkjl, sedibkkl lfl nlkilb isi perut jlsum me flilj rhbkkl thrlm.
a. Filre
Lflild nulbk lir neslr febklb gremuebsi 1x ltlu ienid perdlri, fisertli perunldlbbyl
jebjlfi alir febklb ltlu tlbpl iebfir flb flrld ylbk terjlfi plfl nlyi flb lblm ylbk
seneiujbyl tljplm sedlt. Pebyenlnbyl mlrebl nlyi termhbtljiblsi geses inu
ylbk jebklbfubk mujlb plthkeb sllt fiildirmlb, ibgemi siilbk flri petukls mesedltlb
ylbk jebklilji filre flb dykiebe ylbk nurum, fht ylbk tiflm fisteriimlb seneiuj
fikublmlb, flb ilib-ilib. Pebltlilmslbllbbyl febklb alrl? ubtum perthihbklb
pertljl firujld,
nerimlb hlrliit mlrebl jeruplmlb perthihbklb pertljl seneiuj fi nlwl me
^Q/Pusmesjls.
Pebltlilmslbllbbyl fi ^Q? Jejnerimlb alirlb flb jebkltur meseijnlbklb
eiemtrhiit, terlpi redifrlsi, mhilnhrlsi ubtum terlpi pejnerilb lbtinihtim sesuli
febklb mujlb pebyenlnbyl, jebauai tlbklb seneiuj flb sessufld mhbtlm febklb
nlyi ubtum jebaekld pebuilrlb, flb tiflm filbjurmlb ubtum jejnerimlb lbti
fielre flb hnlt- hnltlb pebkebtli geses.
f. Qenhrrdel
Lflild rlflbk nerupl sisim ylbk neriejlm plfl flerld ylbk jejiiimi nlbylm meiebjlr
senlsel, nilslbyl fi flerld meplil.
e. Nisuilb
Qultu perflbklb plfl muiit yblk nilslbyl jebkebli ghiimei rljnut flb fisenlnmlb hied
mujbstlpdyihahaaus nerupl semujpuilb blbld ylbk teild terlmujuilsi fiflilj rhbkkl
jlribklb seteild teribgemsi sesultu.
g. Jiiirilsis
Meiliblb muiit ylbk fitlbfli febklb mejerldlb fisertli febklb keiejnubk fisertli
keiejnubk meaii nerlir ylbk tijnui lminlt meribklt nerienidlb fisertli sujnltlb.
k. Neralm jhbkhi
Neralm newlrbl niru ylbk nilslbyl teriidlt fi nlkilb slmrli, wlilupub mlflbk teriidlt fi nlk
tunud yk ilib.
d. Dejlbkihjl
Qultu tujhr jlribklb iublm lminlt prhiigerlsi flri pejnuiud flrld yk tiflm bhrjli flb
flplt terjlfi plfl setilp jlribklb pejnuiud flrld.
Jlrlsjus terjlfi mlrebl eberki ylbk tiflm aumup. Plfl pebferitl ylbk
jebferitl jlrlsjus, pertujnudlbbyl lmlb nermurlbk ltlu terdebti, seribk ternlbkub
plfl wlmtu jlilj, jebklilji mhbstiplsi ltlu filre. Filre plfl pebferitl jlrlsjus
lmlb teriidlt
nerupl neralm dijlu tul ylbk terfiri flri sefimit iebfir flb sefimit tibjl. Klbkkulb plfl
muiit lflild turkhr muiit lmlb jebkdiilbk flb pebferitl teriidlt meriput. Lplniil kejlil
nertljnld nerlt, iejlm plfl nlkilb pipi lmlb jebkdiilbk flb pebferitl teriidlt seperti
wljld sehrlbk tul. Webl supergisiliis lmlb teriidlt jeils, unub-unub neslr aemubk, tuilbk
pipi flb flku jebhbjhi flb jltl tljplm neslr flb flilj. Perut tljplm jejnubait ltlu
aemubk febklb kljnlrlb usus ylbk jeils flb tljplm ltrhpi (Dlsslb et li, >005).
Jlrlsjus lflild slild sltu nebtum memurlbklb kizi ylbk fisenlnmlb mlrebl tunud
memurlbklb prhteib flb mlihri. pebylmit ibi nlbylm fitejumlb plfl lblm nerusil 0->
tldub. Jlrlsjus lmlb jejnult tunud jebjlfi ienid murus, nerlt nlflb ylbk slbklt
murlbk flb tiflm nisl nerlmtivitls febklb bhrjli. Pebylmit ibi nlbylm fitejumlb fi
mlwlslb Beklrl lgriml flb Beklrl-beklrl ylbk jlsid jebkdlflpi mhbgiim
pejiau meilplrlb.
Jlrlsjus lflild nebtum JEP (jlibutrisi eberki prhteib) nerlt lminlt prhteib flb
eberki (mlihri) ylbk tiflm lfemult flilj fiet (Adris Nrhhmer, >003). Vlbfl flb kejlil
jlrlsjus (pusfltib mejebmes ^C, >0<5), lflild senlkli nerimut ?
• Aebkebk, rewei
• Muiit meriput, jlribklb iejlm sunmutlb slbklt sefimit
Mwlsdihrmhr lflild nebtum JEP (Jlibutrisi Eberki Prhteib) ylbk terjlfi metiml lblm
fislpid/febklb fiet rebfld prhteib, tetlpi jujild eberki flri sujner eberki mlrnhdifrlt
jejlfli (Adris Nrhhmer, >003). Mwlsdihrmhr ienid nlbylm terflplt plfl usil <-1 tldub
ylbk seribk terjlfi plfl lblm ylbk teriljnlt jebylpid sedibkkl mhjphsisi kizi jlmlblb
tiflm seijnlbk terutljl flilj dli prhteib.
Mwlsdihrmhr jeruplmlb pebylmit lminlt memurlbklb kizi plfl nlyi flb nliitl ylbk
fisenlnmlb memurlbklb prhteib lmut. Pebylmit ibi jejlbk jirip seperti
jlrlsjus, bljub plfl pebferitl mwlsdihrmhr terflplt efejl plfl nlkilb mlmi.
Pebylmit ibi jejlbk plfl lwlibyl fifetemsi mlrebl memurlbklb prhteib tlpi
seneblrbyl pebylmit ibi
jukl fisenlnmlb mlrebl memurlbklb vitljib flb jiberli. Pebferitl rebtlb termebl
nernlkli pebylmit ylbk fisenlnmlb mlrebl ibgemsi nldmlb seteild jebflplt
vlmsib tertebtu.
Plfl pebferitl stlfiuj ilbjut, rljnut lmlb teriidlt muslj, meribk, dlius, jlrlbk flb
nerwlrbl putid. Muiit jebjlfi meribk febklb jebubjummlb klris-klris ylbk
ienid jebflilj flb ienlr. terjlfi perunldlb muiit ylbk mdls ylitu arlzy plvejebt
ferjlthsis ylbk jeruplmlb neralm-neralm putid ltlu jerld jufl febklb tepi ditlj
flb fitejumlb
plfl nlkilb tunud ylbk seribk jebflplt temlblb flb fisertli meiejnlplb. Plfl
perlnllb dlti fitejumlb dlti jejneslr, mebyli, perjumllb iiaib, flb pibkkirlb tljlj.
Lbejil ribklb jukl fitejumlb flb terjlfibyl meiliblb mijil ylitu mlflr linujib
seruj ylbk rebfld flb mlflr kihnuiib ylbk bhrjli ltlu sefimit jebibkki (Dlsslb et li,
>005).
Vlbfl flb kejlil mwlsdihrmhr (pusfltib mejebmes ^C, >0<5), lflild senlkli nerimut?
• jubaui rulj jerld jufl plfl muiit flb nerunld jebjlfi ahmilt meditljlb
iliu jebkeiupls
• rljnut jebipis nerwlrbl jerld seperti rljnut jlkubk, jufld fialnut tlbpl rlsl slmit
• pejneslrlb plfl perut lminlt tijnublb alirlb plfl rhbkkl perut flb lflbyl
pejneslrlb dlti
1. Jlrlsjus-Mwlsdihrmhr
Lbejil lflild jebis pebylmit lminlt memurlbklb kizi plfl nlyi flb nliitl. Lbejil nisl
fisenlnmlb mlrebl memurlbklb lsuplb zlt nesi ltlu vitljib N<>. pebylmit
ibi jebyenlnmlb tunud jebjlfi ienid iejld flb tiflm nisl jeilmumlb nernlkli
lmtivitls.
Lbejil tiflm dlbyl terjlfi plfl wlbitl flb lblm-lblm bljub jukl plfl nlyi. Lbejil
nisl terjlfi metiml sei flrld jerld tiflm jejiiimi nlbylm hmsikeb sedibkkl jebyenlnmlb
jlribklb tunud jebjlfi ienid iejld. Lfl nenerlpl mhbfisi tertebtu ylbk seribk
jebyenlnmlb lbejil plfl nlyi seperti meiliblb sei flrld jerld. Lbejil nisl slbklt
nernldlyl plfl nlyi nldmlb risimh jebtli flb gisim ylbk nisl nerfljplm dibkkl fewlsl.
Vlbfl flb kejlil?
• Nlyi fi nlwld ujur < tldub? Persefillb nesi ylbk murlbk mlrebl nerlt
nlflb ildir rebfld ltlu ildir mejnlr.
• Lblm nerujur <-> tldub? Jlsumlb (ibtlme) nesi ylbk murlbk mlrebl
tiflm jebflplt jlmlblb tljnldlb (dlbyl jibuj susu), menutudlb jebibkmlt mlrebl
ibgemsi
neruilbk/jebldub, jlilnshrnsi, mediilbklb nerienidlb mlrebl perflrldlb lbtlrl ilib
mlrebl ibgestlsi plrlsit flb fivertimuiuj Jeameii.
7. ^lmditis
^iametsil ltlu rlmditis lflild pebylmit ylbk fisertli febklb iejldbyl jiberliislsi flri
pertujnubklb tuilbk. Viflm dlbyl terjlfi flri memurlbklb vitljib F tetlpi jukl mlrebl
memurlbklb mlisiuj flb ghsghr (Jldlb >000). Qeflbkmlb jeburut Lijltsier ^iametsil
lflild memurlbklb vtljib F plfl lblm-lblm, terjlfi niil pebkerlslb tuilbk plfl lblm-
lblm terdljnlt sedibkkl jebjlfi iejnem.^lmditis jeruplmlb pebylmit tuilbk
ylbk fisenlnmlb hied memurlbklb vitljib F flb mlisiuj. Witljib F fiperiumlb
ubtum
pebyerlplb mlisiuj plfl usus. Metilfllb vitljib F flb pebyerlplb mlisiuj
flri jlmlblb ylbk tiflm nlim, jebyenlnmlb dyphaliaejil ylitu sultu melfllb
fijlbl
mlisiuj flilj flrld jujildbyl sefimit, melfllb ibi jebfhrhbk terjlfibyl meiliblb
nebtum plfl merlbkml flb htht slrlg kiki.
Vlbfl flb kejlil? ^iametsil terjlfi febklb lflbyl tlbfl-tlbfl mlmi jejnebkmhm,
pejneslrlb meplil mlrebl pebutuplb ghbtlieb teriljnlt, kiki teriljnlt meiulr nebtum
kiki tiflm terltur flb jufld ruslm. Lflpub kejlil ylbk seribk terjlfi plfl pebferitl
riametsil lflild?
Ô Plfl lblm meaii ylbk nlru nisl nerjlilb nilslbyl lmlb jejnubkmubk (Kebu
vlrus) Ô Lblm-lblm ylbk ienid tul? lplniil fi metum jlml iutu lmlb nernubyi
(kebu vlikus)
• Klbkkulb pertujnudlb
Pebkhnltlb ^iametsil flplt fiilmumlb febklb alrl jejnerimlb lblm-lblm jlmlblb ylbk
nlbylm jebklbfubk mlisiuj flb vitljib F seperti plfl jibylm dlti imlb, jibylm
dlti imlb ahf ylbk jebklbfubk vitljib F senlbylm 3 ιk (170 CU)/6 ji.
^lmditis ltlu riametsil ibi fisenlnmlb mlrebl tunud jebklilji memurlbklb vitljib F.
lminltbyl jlml tunud tiflm nisl jebyerlp mlisiuj febklb nlim. menutudlb vitljib F
seneblrbyl nisl fiperhied flri siblr jltldlri terutljl siblr jltldlri plki. pebylmit
ibi jejnutudmlb
perlwltlb senln jiml tiflm fihnlti flplt jebyenlnmlb tuilbk jebjlfi jeiebkmubk
flb seribk pltld tuilbk.
Dlsii pebeiitilb Glrhb fmm, >000, Mubtsi fmm, >000, Nlrmiey, >001 (flilj
JCG Nlidlqi & Qukilrjib, >007), jebkltlmlb nldwl terflplt glmthr ylbk
nerpebklrud terdlflp jubauibyl LFDF, ylitu?
Glmthr kebetiml jeruplmlb glmthr pebtibk flilj jejubauimlb tibkmld ilmu LFDF. Qltu
pertikl flri lbkkhtl meiulrkl LFDF jejiiimi klbkkulb, ylitu jiml hrlbk tul
jebklilji LFDF, jlml lblmbyl neresimh LFDF seneslr 70%. Plfl lblm mejnlr,
jiml slild sltu jebklilji LFDF, jlml sluflrlbyl ;0-40% jukl neresimh jebklilji
LFDF.
Verflplt persljllb lbtlrl airi-airi ylbk jubaui plfl LFDF febklb ylbk jubaui plfl
meruslmlb gubksi ihnus pregrhbti. Fejimilb jukl peburublb mejljpulb plfl
lblm LFDF plfl tes beurhpsimhihkis ylbk fidunubkmlb febklb gubksi ihnus
pregrhbti.
Vejulb jeiliui J^C (pejerimsllb htlm febklb tembhihki tibkki) jebubjummlb
lfl metiflmbhrjlilb plfl nlkilb htlm feplb. Nlkilb ibi jeiiputi mhrtems pregrhbtli
ylbk sliibk nerdunubklb febklb nlkilb flilj nlwld mhretms serenrli sealrl mhiemtig
senlkli
nlsli klbkiil. klbkkulb pejusltlb perdltilb jeiiputi, klbkkulb pejusltlb
perdltilb (iblttebtihb), klbkkulb pebkebfliilb firi (ijpuisigitls), flb klbkkulb febklb
lmtivitls ylbk nerienidlb (diperlmtivitls).
• Prestlsi murlbk
• Qeiliu nibkubk
• Jeblbkkudmlb pemerjllb
• Jebubtut
• Jufld grustlsi
>. Lutisje
l. Glmthr beurhnihihkis
Klbkkulb beurhnihihkis plfl susublb slrlg puslt (htlm). Nilslbyl, klbkkulb ibi terjlfi
flilj tikl nuilb pertljl jlsl medljiilb, niil pertujnudlb sei-sei htlm fi nenerlpl
tejplt tiflm sejpurbl.
Glmthr kebetim ahbthdbyl jutlsi keb. Nenerlpl glmthr ylbk jukl termlit lflild usil inu
sllt dljii, usil lyld sllt istri dljii, sertl jlslild ylbk terjlfi sllt dljii flb prhses
meildirlb.
f. Veribgemsi virus
Egem virus flb merlaublb flplt nerilbksubk terus seteild lblm ildir flb terus jeruslm
pejnebtumlb sei htlm, sedibkkl lblm meiidltlb tiflm jejperhied mejljulb flb kejlil
jlmib plrld.
1. Lsjl
Lsjl jeruplmlb pebylmit mrhbim ylbk fitlbfli febklb perlflbklb flb pebyejpitlb
sliurlb blpls ylbk jebijnuimlb seslm ltlu suiit nerblpls.
Vltlilmslbl?
Pebfifimlb flb pebjeilslb tebtlbk lsjl plfl plsieb flb meiulrkl jeruplmlb ubsur
pebtibk pebltlilmslbllb lsjl plfl lblm. Periu pebjeilslb seferdlbl tebtlbk prhses
pebylmit, glmthr resimh, pebkdibflrlb pebaetus, jlbgllt flb alrl ahbtrhi iibkmubklb alrl
jebkltlsi serlbklb lmut, pejlmlilb hnlt feklb neblr, sertl dli ilib ylbk sejulbyl
nertujulb ubtum jejibijlimlb jhrnifitls gisis flb psimis sertl jebaekld fislniiitls.
Pebaekldlb?
Uplyl pebaekldlb lsjl lblm jebalmup pebaekldlb fibi sebsitislsi liierkeb sejlm jlsl
getus, pebaekldlb jlbigestlsi lsjl nrhbmili plfl plsieb pebylmit lthpi ylbk
neiuj jebferitl lsjl, sertl pebaekldlb serlbklb flb emslsernlsi lsjl.
6. Filre
Filre lflild tibjl febklb mhbsistebsi ienid iublm ltlu ienid alir flri nilslbyl, flb terjlfi
pliibk sefimit 1 mlii flilj >6
jlj. Etihihki
Jeburut [hrif Klstrhebterhihky Hrklbizltihb kihnli kuifeiibes >005, etihihki filre lmut
fiinlki ltls ejplt pebyenln?
<. Nlmteri
>. Wirus
6. Bhb ibgemsi
Pebltlilmslbllb ?
6. Lbtinihtia seiemtig
5. VNA
Alrl pebuilrlb?
>. Plfl wlmtu nltum ltlu nersib, plsieb jebyenlrmlb mujlb me uflrl flilj nebtum
peraimlb fldlm (frhpiet buaiei). Qemlii nltum flplt jebkdlsiimlb semitlr 1000
peraimlb fldlm
6. Flyl pebuilrlb plsieb fitebtumlb hied nlbylmbyl mujlb ylbk fimeiulrmlb flri
plrubyl. Jlmib tibkki ferljlt mephsitiglb dlsii pejerimsllb fldlm, jlmib jebuilr plsieb
tersenut
Flgtlr Pustlml
dttp?//reph.ublbf.la.if/>71<6/</Lsudlb%>0Meniflblb%>0plfl%>0Behbltus%>0efit.pfg
(filmses plfl tlbkkli >4 Ouii >0><)